1) Kültür:

Kültür, bilgiyi, sanatı, ahlakı, hukuku, örf ve adetleri kapsadığı gb, insanın cemiyetin bir üyesi
olası dolayısıyla kazandığı diğer bütün kabiliyet ve alışkanlıkları içine alan bir bütündür.

Kültür,aynı birikim ve geleneği paylaşan insanların çocuklarına yeni nesillere aktardıkları

bir grup öğrenilmiş davranışlar bütünüdür.Sosyal bir olgudur.

Kültür maddi ve manevi kültür olmak üzere ikiye ayrılır.Manevi kültüre sadece kültür,maddi
kültüre ise medeniyette denmektedir.

Maddi kültür teknik araç ve gereç,makine , üretim araçları ve maddi yapılardır.Maddi kültür
manevi kültürün dışlanmış şeklidir.Bir sanat eserinde ve mimari tarzında bu kolaylıkla
görülür.İnsan zihninde ,kütlesel çevrenin yardımıyla tasarlamış maddi taşıyıcılarda
objektifleşerek belirmesi bir dışlamadır.Maddi üretim kültürün yaratıcılığı ile ortaya çıkar.Fiziki
nitelik taşır.Maddi kültür unsurları sosyal ihtiyaçlara cevap verir nitelikte olmalıdır.

Manevi kültür ise inançlar ,semboller,normlar şeklinde tasnif edilir.Manevi kültür bir
topluluğu diğerlerinden ayırt edebilme imkanı verebilen örf ve adetler,kollektif
davranışlar,değer hükümleri,ahlak anlayışı gb faktörlerin bütünüdür.(ERKOL,1999:S.139)

Maddi kültür manevi kültürün fiziki yansıması olduğundan manevi kültüre göre daha çabuk
değişir.

1.1) Özellikleri:

a)Kültür Öğrenilir:İnsanlar doğduğunda herhangi bir kültüre sahip değildir.Kültür içgüdüsel ve

kalıtımsal olmayıp bireyin doğduktan sonraki yaşantısında kazandığı alışkanlıklardır.

b)Kültür Toplumsaldır:Kültür toplumlarda yaşayan insanlar tarafından yaratılır ve ortaklaşa

paylaşılır.Bir grubun üyeleri tarafından paylaşılan alışkanlıklar,benimsenen davranış,tutum ve
değerler o gurubun kültürüdür.

c)Kültür Değişebilir: Kültür zamana bağlı olarak değiştiği gb gruptan gruba da farklılık gösterir.
Yine toplumun modern bir toplum olup olmamasına bağlı olarak değişme hızlı veya yavaş
gerçekleşebilir.

d)Kültür Tarihidir Ve Süreklidir:Kültür bir kuşaktan diğerine geçmek suretiyle süreklilik

kazanır.Gelenekler ve görenekler Kültürün sürekliliğini sağlayan etkin birer araç niteliği
taşırlar.

e)Kültür İhtiyaçları Karşılayıcı Ve Tatmin Sağlayıcıdır:Kültür insanların psikolojik ihtiyaçlarını

karşılar.(ATAKAN,1995:S.100)

1
2)Örgüt Kültürü:

2.1)Tanımı:

Örgüt kültürü, örgütün her kademesinde çalışan personelin davranışlarını ve dolayısıyla

örgütün yerel görüntüsünü şekillendiren değer,düşünce ve normlar bütünüdür.

Örgüt kültürünü daha geniş anlamda ele alırsak ,örgüt kültürü;tüm personelin davranışlarını
ve örgütün genel görüntüsünü şekillendiren, semboller aracılığıyla öğrenilebilen ve
öğretilebilen ,kuşaktan kuşağa aktarılan değişebilir nitelikteki değer,düşünce ve normlar
bütünüdür.

Organizasyonların hedeflerine etkin verimli şekilde ulaşabilmesi için ,onları destekleyen bir
sistem oluşturulmalıdır.Politikalar,stratejiler,çalışma ilkeleri,normlar, roller ya da gelenekler bu
sistemin parçalarıdır. Bu ve benzeri unsurların tümü bir arada organizasyonlar için kimlik
oluşturur.Bu kimlik örgüt kültürüdür. Organizasyonun iç ve dış çevrede kendine özgü biçimde
tanımlanmasını sağlar.

Farklı organizasyonların örgüt kültürleri arasında benzerlikler ya da farklılıklar

olabilir.Örgüt kültürleri arasındaki benzerlikler ,aynı toplum kültürünün birer parçaları
olmalarından;farklılıklar ise kendisine ait amalar ve faaliyet yapısından kaynaklanır.

Örgüt kültürünün organizasyonlar için ortaya koyduğu kimlik,hedeflere ulaşmak için

gereken örgütsel unsurları bir arada tutar.Üyeleri üzerinde yeterince etkili,güçlü bir örgüt
kültürü örgütsel amaçların anlaşılıp benimsenmesini ,bunlara yönelik bütünleşik çabalar
gösterilmesini kolaylaştırır.Örgüt kültürü yeterince güçlü etkiye sahipse,organizasyonu
faaliyetleriyle ,çalışanlarıyla,tüm donanımı ile bir arada tutar.Uyumlu bir ortam,çalışanların
morali ve verimliliği üzerine her zaman olumlu etki yapar.

2.2) ÖRGÜT KÜLTÜRÜNÜ OLUŞTURAN UNSURLAR

a)Sosyal ve Fiziki Çevre: Sosyal ve fiziki çevreyi oluşturan unsurlardan birisi maddi
nesnelerdir.Bunlar örgütün ürünleri olabileceği gb yıllık raporlar,belgeler,demirbaşlar ve
kullanılan araç ve gereçlerde olabilir.Sosyal ve kültürel çevreyi oluşturan diğer bir faktör ise
fiziki çevredir.Büro alanının nasıl kullanıldığı,mobilyalar,giyim kuralları,binaların mimarisi gb
ögeler fiziki çevreyi oluşturur.

b)Maddi Nesneler:Örgüt kültürünü oluşturan maddi nesnelerden en önemlisi görev cümlesi

ve şirket logolarıdır.Mercedes amblemi gb. Görev cümlesi ise örgüte uzun dönemde nereye
gideceği ve kimlere hizmet sunacağı konusundaki vizyonunu belirler.

2
c)Mimari Özellikler Ve Şirket Kimliği: Şirket binasının mimarisini,tarzı ve iç dizaynı
gerek çalışanların gerekse müşterilerin davranışlarını etkiler.

d)Kullanılan DİL: Örgüt içinde kullanılan dil örgütü tanıtıcı ipuçları verir.Örgüt kültürünü
şekillendiren değer ve normların ifade edilmesi dil aracılığıyla olur.

e)Hikayeler Ve Efsaneler: Hikayeler, örgütsel değerler ve inançları yerleştirmek amacıyla

örgütün tarihinden alınan yaşanmış olayların sözlü olarak aktarılmasıdır.Hikayeler ağızdan
ağıza dolaşırken gerçeklikten uzaklaşacak şekilde değişikliğe uğramışsa artık efsane haline
gelmiş demektir.

f)Törenler: Örgüt kültürünün bir kutlama aracıdır ve örgüt içindeki kültürel değerleri
pekiştirmeyi amaçlar.Örneğin ödül törenleri ,atanma ve emeklilik törenleri örgüt kültürünün
açığa çıktığı törenlerdir.

g)Davranış Tarzları ve Örgütsel Kurallar: Her örgütte davranış tarzları ve kurallar

vardır.Kurallar örgütte günlük hayatın sürdürülebilmesi için hayati öneme sahiptir.

h)Semboller: Grup için özel ve farklı anlam taşıyan söz biçimi ya da eylemler olabilir.Renk
veya logo olabilir.

I)Kahramanlar: Örgütler kendi kahramanlarını yaratırlar.Ford için Hanry Ford, Microsoft için
Bill Gates.

i)Değer Sistemi: Örgüt üyeleri için neyin iyi-kötü olduğu ,neyin istenip istenmeyeceği ve
neyin yapılıp yapılmaması gerektiğini tanımlar.Örgüt üyelerinin ortak bir tutuma yönelmesi için
normatif inançlarla oluşturulmuş ve paylaşılan ortak bir değer sistemine ihtiyaç vardır.

j)Temel Varsayımlar: Örgütte uygulanmakta olan teoriler ve felsefelerdir.Temel varsayımlar

, insan doğa ilişkileri gb nitelikte olabilir.

k)Örgüt Tarihi: Bir örgütün kültürü o kültürün tarihi ele alınmaksızın anlaşılmaz.Çünkü
örgüt kültürü örgüt tarihinin ürünüdür.

3
2.3)Örgüt Kültürünün Oluşumu Ve Sonuçları

Örgüt kültürü toplumdan,organizasyonun faaliyetlerinden ve üyelerinden kaynaklanır;

organizasyon bütününde uyulan kural,gelenek,değer,alışkanlık ve tutumlar biçiminde ortaya
çıkar.

KAYNAKLAR ÖRGÜT KÜLTÜRÜ SONUÇLARI

*Org. Yapısı
*Toplumsal değerler Örgütsel Sistemler *Birey org.
*Dış etkiler bütünleşmesi
*İç koşullar Ve *Statü farklılıklarının
*Yöntem belirlenmesi
*Teknoloji Uygulamalar *ideoloji ve semboller
*Gelenekler *Sosyal faaliyetler

Organizasyonların kendine özgü kültürel özelliklerin oluşmasında temel etken,toplumsal

değerler yani ulusal kültürdür.Bu nedenle oluşan örgütsel kültürün pek çok özelliği ulusal kültür
ile benzeşmektedir.Bizim toplumumuzda gelenekselleşmiş olan bayramlar organizasyonlara
yasal izin süresi olarak yansır.(BERBEROĞLU,1999:S.65)

Organizasyonun çok az ya da hiç kontrol altına alamadığı dış çevre elemanları da örgüt
kültürünün oluşumunda rol oynar.Ekonomik koşullar,tarihi olaylar,doğal çevre elemanları gb.

İç çevre elemanlarından örgütsel kültür oluşumunda en etkili olanlar,teknoloji ve

organizasyonun geçmişidir.Üretim konusu ve kullanılan teknoloji ,organizasyonlarda işlerin ve
personelin nitelikleri ya da davranışlardaki bağımsızlık boyutlarını belirler.

Organizasyonun geçmişi ,isim ve olaylarla kurulan güçlü bağlantısı değer , inanış,sembol ve

alışkanlıklarda kendini gösterir.

Bir organizasyonda kültür özellikleri bu unsurların etkisi ile belirlenir.Bunların etkisi her
organizasyon için farklı olacağından değer sistemi ve bunlara bağlı normlar değişiktir.

Örgüt kültürünün etkilediği oluşumlardan biri organizasyon yapısıdır.Fonksiyonel yetki

ilişkilerinin benimsendiği bir organizasyonda,girişimciliği içeren bir değerler bütünü
baskındır.Örgüt kültürünün hiyerarşiyi ön planda tuttuğu bir çalışma planında,ilişkiler formal
ağırlıklı ve merkezi görünümdedir.

Çalışanlarla ilgili olarak örgüt kültürünün ortaya koyduğu değerler,bireyin organizasyonla

bütünleşme boyutlarını belirler.Bireyler organizasyonun parçası bir parçası olarak
düşünüldüğünde ,yöneticilerle ,iletişim daha güçlüdür.Yönetimin çalışanlara yakınlığı iyi
yönlendirilebilirse etkin bir motivasyon aracıdır.

Örgütsel kültür özellikleri, organizasyonlarda statü farklılıklarını değişik ölçülere

bağlar.Örgüt kültürü değişik özellikler taşısa da pek çok organizasyonda ortak ölçü
hiyerarşidir.Yönetim kadroları arasında statü ve yetki yukarıdan aşağıya bir yol izler.

4
 Organizasyonların kültürel özellikleri ,bireylerce paylaşılan ideolojik felsefeyi de içerir.Bir
organizasyonda ideolojik sistem ,bireyleri birbirine kenetleyen ,birbirini anlamayı
kolaylaştıran,dış çevreye aynı tür tepkiler gösterilmesini sağlayan düşünce ve inançlar bütünü
olarak tanımlanır.

Semboller organizasyonlar için anlam ifade eden şeylerdir ve örgüt kültürünün önemli
göstergeleridir.Sözcükler,şekiller,giysiler,dil ve organizasyon üyelerinin duygularını
güçlendiren,onları harekete geçiren ,aynı zamanda dış çevreyi uyaran her şey birer semboldür.

Semboller aynı organizasyon içinde statü ve güç farklılıklarını yansıtabilir.Özel arabalar,park

yeri,büro boyutları gb.

Organizasyonların bağlı olduğu değer,tutum,inanış,alışkanlık,gelenek ve benzeri kültür

özelliklerinin sosyal faaliyetlere de yansıdığı görülür.Organizasyon üyelerinin birbirleriyle ve
dış çevre ile ilişkilerini yoğunlaştıran toplantı,tören benzeri faaliyetler,aynı zamanda bireyin
örgüt kültürü ile bütünleşmesini sağlar.(BERBEROĞLU,1999)

2.4) ÖRGÜT KÜLTÜRÜNÜN ÖZELLİKLERİ:

-Örgüt kültürü,örgütte çalışanların değer,norm ve davranış sistemleriyle ilgilidir.Çalışanların

davranışlarını şekillendirerek, örgüt içindeki bireyler arası ilişkileri etkiler.

-Uyum sağlayabilir ve değişebilir nitelik taşır.

-Sosyal nitelik taşır.Diğer bir ifadeyle örgüt kültürü birden çok bireyin biraraya gelerek
getirdiği bir olgudur.

-Semboller ve sembolik hareketler aracılığıyla öğrenilebilir, öğretilebilir ve gelecek nesillere

aktarılabilir.

-Zamanla oluşan bir kavram olması nedeniyle geçmiş zamana bağlı olarak belirlenmiştir.

-Bütüncü özellik taşır.Diğer bir ifadeyle bütününe yönelik olup her kademede çalışan personele
ait duygu ,düşünce ,değer ve inançlar bütününü ifade eder.

-Yapı,strateji ve sistem gb teknik unsurlar ile personel,yönetim tarzı ve yetenek gb beşeri

unsurlar arasında bağlantıyı ve uyumlaştırmayı sağlar.

-Bireyler tarafından meydana getirilmiştir.Örgüt üyelerinin düşünce, istek ve davranışları

sonucu ortaya çıkar.

-Her organizasyonun kültürü onu diğer organizasyonlardan ayıran özgün kimliği ifade eder.

2.5) ÖRGÜT KÜLTÜRÜNÜN FONKSİYONLARI

5
 Kültürün başlıca iki fonksiyonu vardır.

a) İç bağlılığı kolaylaştırmak için kültür;

- Organizasyon üyelerine dil,ortak ifade ve kavramları sağlar.

- Kişilerin ve grupların organizasyondaki yerlerini belirler.
- Güç ve statünün dağılımı,üyeler arası ilişkiler,ödül yaptırım sistemini ve
- Tüm organizasyonel olaylara bir anlam veren işletmenin ideolojisini kapsar.

b) Dış çevreye uyum sağlamada ise kültür;

-İşletmenin misyonunu ve stratejisini,

-Organizasyonun amaçlarını ve bu amaçlara ulaşmak için izlenecek yolları
tanımlar.(UÇKUN,1999:S.16)

2.6) ÖRGÜT KÜLTÜRÜNÜN SINIFLANDIRILMASI:

Örgüt kültürü ile ilgili çok değişik açılardan yorum ve değerlendirmeler yapılabilir.Farklı
bakış açıları ve değerlendirmeler, kavramın soyut yönlerinin belirginleşmesinde rol
oynamaktadır.
a) Baskın-Alt Kültür: Organizasyon kültürü dendiğinde anlaşılan ve organizasyon üyeleri
tarafından paylaşılan temel değerler baskın kültürü oluşturur.Alt kültür ise organizasyonun
bölümlerinde her bölümün kendi üyeleri arasında geçerli olan değerler söz konusudur. Bu
değerlerden bazıları örgütün genelde paylaştığı değerlerdir.

b) Güçlü-Zayıf Kültür:Güçlü kültür organizasyonun temel değerlerinin temel değerlerinin

çoğunlukla paylaşılması ve kabulüdür.Organizasyon üyeleri değerleri ne kadar çok benimser ve
onaylarsa kültür o kadar güçlenir.Güçlü kültür ,amaç birlikteliği sağlar ,güdüleme düzeyini
yükseltir,performans artışına neden olur.
Zayıf kültür organizasyonda bilinçli oluşturulmamış amaçlara hizmet etmekte ,öyküler ve
törenlerle çalışanlara mesaj vermekte,müşteri ,ürün ve çalışan yerine istatistiklere önem
vermektedir.

c) Şebekeleşmiş-Çıkarcı-Toplumcu-Parçalı Kültür: Bu ayrıma sosyallik ve dayanışma

boyutlarından yola çıkarılarak ulaşılmıştır.Sosyallik bir topluluğun üyeleri arasındaki yakın
dostlukların bir ölçütüdür.Dayanışma ise ,kişisel bağlardan bağımsız olarak topluluğun ortak
hedeflerinin hızlı ve etkin biçimde hayata geçirilme becerisinin ölçütüdür.

Şebekeleşmiş kültürel yapı yüksek sosyallik ve düşük dayanışma düze yindedir.Şebekeleşmiş

yapıya sahip organizasyonlarda insanlar iş yerinde sohbet ederler,iş sonrası bir araya
gelirler.Şebekeleşmiş yapıda yakın arkadaşlıklar fikir ayrılıklarının ve eleştirinin önündedir.

6
 Çıkarcı kültürel yapı ,düşük sosyallik ve dayanışma düzeyindedir.Şebekeleşmiş yapının tam
tersidir.İletişim tamamen iş ile ilgilidir.İş ile sosyal yaşantı birbirinden kesin çizgilerle
ayrılır.Sosyal bağların zayıf olması nedeniyle organizasyona bağlılık zayıftır.

Toplumcu kültürel yapı,yüksek sosyallik ve yüksek dayanışma düzeyindedir.Çalışanların

kendilerini organizasyonla özdeşleştirme düzeyleri yüksektir.Bireyler kendi kimliğiyle
organizasyon kimliğini eş tutar.Dayanışma hedefler ve değerler konusunda kendini gösterir.

Parçalı kültürel yapı,düşük sosyallik ve dayanışma düzeyindedir.Aidiyet duygusu

zayıftır.Çalışanlar genellikle kendileri için çalışırlar ve kendilerini mesleki gruplarıyla
özdeşleştirirler.Kişisel ilişkileri azdır,projeler bir sır gb saklanır,dedikodu ve eleştirilerle iş
arkadaşları sabote edilmeye çalışılır.

2.7) Örgüt Kültürü ve Diğer Kavramlarla İlişkisi

2.7.1) Örgüt Kültürü ve Yönetsel Etkinlik :

Etkinlik belirlenen amaçlara ulaşma derecesidir. Yönetsel etkinlik, yönetimin her türlü
faaliyetle ilgili amaçlarını gerçekleştirmesini ve başarısını ifade eder.Yönetsel etkinlik ve her
türlü başarı ölçüsü ,temelde insan unsurunun çabalarına dayanır.

Organizasyonun amaçlarına ulaşması için öncelikle yapılması gereken çalışanların buna

yönlendirilmesidir.Bireylerin ortama uyum sağlaması her türlü organizasyonlarda etkinliğin
önemli unsurudur.
Organizasyonun iç ve dış elemanlarıyla ilişkilerini düzenleyen özellikler ‘kültür’ olarak
nitelendiğine göre bireylerin örgüt kültürüyle uyum göstermesi gerekir.Organizasyonda geçerli
norm ,gelenek ve benzeri kültürel özellikleri benimseyen bireyler,yöneticilerin beklentilerine
olumlu katkıda bulunurlar.

Örgüt kültürü ,organizasyon yapısı gb bireylerin davranışlarını yönlendiren bir güçtür.Bu

gücün yönetsel etkinlik konusunda yararlı bir rol oynaması;öncelikle örgütsel kültür
özelliklerinin ,yeterli olmasına ,daha sonra organizasyon üyelerinin örgüt kültürüne uyum
sağlamasına bağlıdır.

Örgüt kültürünün yönetsel etkinlik yararına kullanılabilmesinde en önemli görev üst

yönetim kadrolarına düşer.Temel hedeflere ulaşabilmek ve en uygun alt amaçların neler
olabileceği, organizasyon üyelerince paylaşılması öncelikle istenen değer ,tutum ve normların
neler olması gerektiği ,ne gb geleneklerin sürdürülmesinin yarar sağlayacağına ilişkin
konuların titizlikle değerlendirilmesi gerekir.

2.7.2)Örgüt Kültürü Ve Strateji :

Strateji örgütsel amaçlara ulaşmak için ,rekabetçi çevre ile etkileşim halinde olan planlama
sürecidir.Bu tür planlar genellikle biçimsel ,açık uzun dönemli ve işletmenin çevresinde nasıl

7
davranacağını önemli ölçüde etkileyen planlardır.Organizasyon kültürü kuruluşların rekabet
avantajı kazanmalarında önemli bir rol oynamaktadır.Çünkü organizasyon kültürü,işletmenin
amaçları,stratejileri ve politikalarının oluşmasında önemli bir etkiye sahip olduğu
gb,yöneticilere seçilen stratejinin yürütülmesini kolaylaştıran ya da zorlaştıran önemli bir
araçtır.Seçilen stratejinin pazar ve işletme şartlarına uygun olması gerekir.Strateji yanlış
seçildiği zaman ,kültürün bu seçimin olumsuz etkilerinin üstesinden gelmesi imkansızdır.

Eğer örgüt pazar ve kendi şartlarına uygun olmakla birlikte kültürel açıdan desteklenmeyen
bir strateji seçerse ,muhtemelen değişikliğe karşı direniş problemleri yaşayacaktır.Bu
sebeple,strateji pazar ve örgüt şarlarına uygun olması yanında kendisini destekleyen kültürle de
pekiştirilmelidir.Örgüt stratejisini başarıyla uygulaması için iç kültürel uyumun sağlanması
gerekir.Bunun içinde kültüre bağlılık ve kültürün tutarlılığı olması gerekir.

2.7.3)Örgüt Kültürü Ve İnsan Kaynakları

İnsan kaynakları yönetimini herhangi bir örgütsel ve çevresel ortamda insan kaynaklarının
örgüte ,bireye ve çevreye yaralı olacak şekilde ,yasalara da uyularak,etken yönetilmesini
sağlayan işlev ve çalışmaların tümüdür.(KAYNAK,2001:S.16)

İnsan kaynakları sistemi,politika ve uygulamalarıyla bir örgütün örgüt kültürü üzerinde

kaldıraç etkisi yapabilir.İnsan kaynakları uzmanları,semboller,kurallar,inançlar,davranışlar ve
değerler gb örgüt kültürü öğelerinin değişiminde çok önemli rol oynarlar.

İşe alma ve seçme süreci ,örgüt kültürünün değişiminde önemli bir yer tutar.Yeni kültürü
destekleyici unsurlar bu şekilde sisteme dahil edilir ve direnç mekanizmalarının önüne
çıkarılır.Hizmet içi eğitim faaliyetleriyle yeni gelenlere mevcut örgüt kültürü verilebileceği gb,
mevcut çalışanlara yeni örgüt kültürünü benimsetici eğitimlerde verilebilir. ( GÜNEY,2001:S.184)

2.7.4)ÖRGÜT KÜLTÜRÜ ve LİDERLİK İLİŞKİSİ:

Örgüt kültürünün oluşturulması, yönetimi ve değiştirilmesi, örgütün üst düzey yöneticilerinin

liderlik davranışlarıyla yakından ilgilidir. Örgütsel kültür, liderlik sürecine sembolik ya da
kültürel liderlik olarak yeni bir boyut katmıştır.

Örgütsel kültürün bilinmesi, liderlik davranışları göstermesi gereken yöneticilere şu yararları

sağlar:

a)Örgütsel yaşamın geniş bir çadırı olan örgütsel kültür, çatışma ve gerçekleri görmesini sağlar.

b)Yapısal ve örgütsel geriliminde kaynaklanan uygulamaya yönelik çelişkileri tanımasına

yardımcı olur.

c)Günlük kararları değerlendirmeye ve örgütsel kültürün işgörenlerin rolleri üzerindeki etkisini

tanımaya yardım eder.

d)Örgütsel eylemlerin ve karar verme yöntemlerinin sembolik boyutlarının anlaşılmasını sağlar.

8
e)Farklı grupların örgütsel verimliğe ilişkin algılarını değerlendirmeye yardımcı olur.

Liderler, örgütsel kültürü biçimlendirebilmeli, iletilen değerlerin ve inançların bir güç biçimi
olduğuna dikkat etmelidirler. Bununla birlikte liderlerin olayları eleştirirken, gösterdikleri
tepkiler ve kriz durumlarındaki algıları örgütsel kültürün oluşumunda önem taşır. Kriz
durumlarında coşkusal bağlılık ve örgütsel değerlerle bütünleşme görülür. Lider böyle
olağanüstü durumlarda sergileyeceği davranışlarla örgütsel kültürün güçlenmesini sağlayabilir.
Schein işe alma, seçme ve geliştirmeyle birlikte değerleri gizli veya açık olarak eleştirmeyi de
bir liderlik ölçütü olarak kabul etmiştir

2.7.5)ÖRGÜT KÜLTÜRÜ VE ÇEVRE:

Kültür boyutları kendi koşullarına göre değişen bir süreç içinde kendiliğinden oluşur.Bu
koşullar kültür ortamını çevreleyen iç ve dış çevre koşullarıdır.

Örgüt kültürü ve organizasyonun iç çevresi bir arada değerlendirilebilir.Buna göre iç çevre

örgüt kültürü ile aynı anlamı ifade eder.Faaliyet alanı ve üretim konusu;bunlar doğrultusunda
belirlenen amaç ve hedefler;kurucular ve sahipler;yöneticiler ve yönetim yaklaşımı;üretim tipi
ve teknolojisi ve alt kültürler örgüt kültürünün oluşumunu,özelliklerini ve gücünü belirleyen iç
çevre unsurları olarak sıralanabilir.

Dış çevrenin örgüt kültürü üzerindeki etkisi ,organizasyona göre farklı boyutlarda ortaya
çıkar.Dış çevre ile ilişkileri yoğun olan organizasyonlarda bu etki daha fazla;faaliyetlerinin daha
çok içe dönük olarak sürdürüldüğü organizasyonlarda daha düşüktür.Açık sistem olan ve
çevresiyle ilişkiye giren örgüt,çevrenin kültürel değerlerinden etkilenebileceği gb çevreyi
kültürel açıdan etkileyebilecektir.

Toplum yapısı ve kültür değerleri,içinde bulunulan sektörün yapısı ,devlet ve

yasalar,tüketiciler rakipler ve iletişimde bulunulan her tür dış unsur ,örgüt kültürünü etkileyen
dış çevreyi oluşturur.
İşletmelerin hedeflere ulaşması ve başarılı olması dış çevre ile sağlanan uyuma
bağlıdır.Örgüt kültürü bu uyumu gerçekleştirecek nitelikte olmalıdır. (BERBEROĞLU,1998:S. )

3) ÖRGÜT İKLİMİ

Örgütsel iklim örgütü çevreleyen yaygın atmosfer ,moral düzeyi,örgüt üyeleri arasındaki iyi
niyet ,ait olma duygusunun gücü şeklinde ifade edilebilir.İklim,örgüte dayalı işgören algılarının
temeline dayanmaktadır.Örgüt iklimi aynı zamanda örgüte kimliğini kazandırır ve görevlilerin
davranışlarını etkiler.İşgörenler hakim kültür değerlerini benimsediğinde ,olumlu ve güçlü bir
örgütsel iklim oluşur.
İşgörenlerin kültürel değerleri yaygın biçimde benimsemediği durumlarda ise iklim
olumsuz ve zayıf özellik gösterir.İklim geçici bir özelliliğe sahipken kültür daha uzun dönemli
stratejik,değişimi çok zor özellik taşır.

Örgüt iklimi ,algılamaya dayalı psikolojik bir çevredir ve örgütün çalışanlar için psikolojik
açıdan ne derece önemli olduğunu gösterir.

9
 Örgütün psikolojik ortamı örgütsel ortamı oluşturur.Örgüt ikliminin olumlu ve olumsuz
olmasında başka faktörlerinde rolünü unutmamak gerekir .Örneğin terfi ve ücret
politikası,örgüt düzeyinde ve bölümler arasında karar alma yetkisinin dağıtılması,işin
yapısı,gürültü gb fiziki koşullar.Bir başka deyişle örgütsel iklim çok yönlü değişik unsurlardan
oluşan bileşimdir.

Örgütsel kültür,eylemlerde süreklilik,örgütsel davranışlarda uyum sağlayarak örgütsel

iklimin ortaya çıkmasında önemli rol oynar.

Kültürün iklim üzerindeki etkisi ,işgörenlere örgütte neyin önemli olduğunu anlatmalarına
yardım etmesi bakımından doğrudan,iş çevresine olan etkileri bakımından dolaylı biçimde
ortaya çıkar.

3.1)Örgütsel İklimin Temel Nitelikleri:

-Yapı: Kurallar,örgüt tarafından empoze edilen bürokratik baskılar,usul ve yöntemler

-Sorumluluk: İşgörene yaptığı işle ilgili olarak belli bir yetki vermek serbestlik tanımak

-Ödüllendirme: İşletmede uyumlu bir ödüllendirme sistemini verimlilik ve gayretle ilişkili

olarak kurmak

-Risk: Bireyin yaptığı işte bir riskle karşılaşması

-İşbirliği ve Dayanışma: İşletmede yardımlaşma ve karşılıklı güven yaratması

-Tolerans: Bireyin düşünceleri başkalarından farklı bile olsa ona açıklama imkanı tanıma

-Amaçlar: Standartları ve amaçları açık ve seçik olarak belirleme

-Çatışma ve İşbirliği: Bölümler ve bireyler arasında rekabet veya yardımlaşma

-Motivasyon Sağlama: Örgüt üyelerini motive edecek araştırmalar yapmak ve örgütün

motivasyonunu yükseltmek

-Statü Farklılaşması: Hiyerarşik seviyeler arasında farklılıkları ortaya koymak

-Kararların Merkezileştirilmesi: Yetki devrinin olmaması veya katılımlı yönetim

sözkonusu değilse kararlar tek elden alınır.

3.2)Örgütsel İklimin Yarattığı Sonuçlar:

a)Verimlilik Üzerine Etkileri: Liderlik tarzları üzerinde üç değişik iklim yaratılıp sonuçları
gözlenmiştir.

10
-İlki otoriter ve bürokratik özelliğe sahiptir.Burada görevlerin tam bir tanımı
yapılıp,kurallar,formal haberleşme ve disiplin kuralları açıklanmıştır.

-İkinci iklim arkadaşça ve demokratiktir.İnformal ilişkiler kararlara katılma ,takım ruhu ve

işbirliği üzerine iyi ilişkiler kurulmuştur.

-Üçüncü ortam ise farklı ve üstün bir iklim yaratmaya yöneliktir.Burada her birey ve grup için
yüksek amaçlar belirtilmiş ,yaratıcılık ve yenilikler teşvik edilmiştir.Ödüllendirme ile yüksek
bir verime yönelme konusunda bireyler özendirilmiştir.Ödüllendirme aracı olarak yüksek bir
ücret ,terfi etme takdir gb sistemler kullanılmıştır.

Bu araştırma sonucunda ortaya çıkan sonuca göre ikinci ortamda bulunan bireylerin daha
büyük bir tatmin içinde oldukları gözlenmiş ve bu işletme verimlilik konusunda yeterli
sonuçlar elde edilmesini sağlamıştır.Uygun ortam yaratılması iş tatmini ve verimliliği
arttırmıştır. Kuralsızlık ise iş tatmini ve verimliliği olumsuz etkiler.

b)Tatmin Üzerine Etkileri: Örgüt ikliminin uygun olmaması durumunda iş tatminsizliği

duyan bireyler işe gelmeme ,işi bırakma,fiziksel ve zihinsel sağlığını kaybetme,şikayetlerin
artması ve benzer tutumlar takınabilirler.Ayrıca verim ve motivasyon üzerine de olumsuz etkiler
sözkonusudur.Bu ve benzeri sorunların ortadan kaldırılması için yöneticilerin üzerine düşen
çeşitli görevler vardır.( Efil,İsmail ,İşletmelerde Yönetim Ve Organizasyon,Alfa Yay.)

-Bireylere sorunların çözülmesinde fiziksel ve zihinsel kapasitelerini geliştirme ve bu

kapasitelerden yaralanma imkanı tanıyan zengin iş verilmelidir.

-Adil bir ödüllendirme sistemi kurmak gerekir.Yönetim herkese açık ve tarafsız olmalıdır.

-Bireylere işi gerçekleştirme amaçlarına uygun olarak işle ilgili fiziksel ve materyal koşulların
sağlanması şarttır.
-Bireyi teşvik eden ,onun örgütte önemli bir varlık olduğunu hissettiren bir sosyal çevrenin
yaratılması gerekir.

YARARLANILAN KAYNAKLAR

11
1) Dinçer,Ömer; Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası

2)Berkman, Ümit-Can Halil;Yönetim Ve Organizasyon, Nobel Yayınları Ankara 2001

3)Unutkan ,Göksel Atakan ;İşletmelerin Yönetimi Ve Örgüt Kültürü,Türkmen

Kitabevi,İstanbul 1995

4)Terzi, Ali Rıza;Örgüt Kültürü,Nobel Yayın Dağıtım,Ankara 2000

5)Efil, İsmail;İşletmelerde Yönetim Organizasyon,Alfa Yayınları

6)Anadolu Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi ,Cilt XIV,Sayı1-2,1998

7)Anadolu Üniversitesi İ.İ.B.F, Dergisi ,Cilt VIII ,Sayı 1-2,1990

8)Erdem, Ferda ; İşletme Kültürü,Friedrich-Nouman Vakfı Ve Akdeniz Üniversitesi Yay.

9)Koçel, Tamer , İşletme Yöneticiliği,Beta Yayınları

10)Eren, Erol; Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası,Beta Yayıncılık

11)Budak , Gönül- Budak, Gülay ;İşletme Yönetimi,Barış Yayınları

12)Ataman, Göksel ,İşletme Yönetimi, Türkmen Kitabevi

12