1

L

pro quoacceperunt: , Capitolium.
quo
(acceperunt), .
qui divisam: , Camillus.
qui (fuerat),
.
Quod pensatum est: ,
dicitur. quod
(pensatum est),
.
unde est: , in exilium. E
unde (reverses est),
.

ut marito: ,
paravit.
ut ( ita),
(ignoraretur, ),
(paravit), .
( .)
cum intraverat: ,
simulabat. cum
(intraverat),
.
quid puer: , interroganti.
quid, (ageret,
),
(interroganti respondebat),
.
cum vincerent: ,
egrediebatur.
cum (
), (vincerent),
(egrediebatur),
.
prorumperentque: , (que)
.
ut imponeretur: , orabat.
ut,
(imponeretur, ),
: , Msc.

2
(orabat), . (
.)
XXIV
cum venisset: ,
sensit. cum
(
), (venisset),
(sensit ),
.
eique non esse: , (que)
.
quid fecerit: , accipe.
quid, (fecerit,
),
(accipe),
.
cum venisset: ,
exclamavit.
cum (
), (venisset),
(exclamavit),
.
et quaereret: , (et)
.
etsi domi non erat: ,
esse. etsi,
(erat),
.
quod mentiebatur: () ,
indignatur. quod
(mentiebatur), .
quid responderit: , scire.
quid,
(responderit, ),
(scire vis),
.
cum te quaererem: ,
credidi.
cum (
), (quaererem),
(credidi),
.
: , Msc.

3
XV
quando arbore: ,
interrogo. quando,
(putetis,
), (interrogo),
.
cum dixissent: ,
inquit. cum
(
), (dixissent),
(inquit),
.
quae est: , fiduciam.
quae (est),
.
nisi consulueritis: , consulturum esse,
.

: nisi consulueritis ( )
: neminem credideritis patriae consulturum esse
:
: nisi consulueritis ( )
: nemo patriae consulet ( )
quo est: , bellum. E
quo (deleta est),
.
XXVII
cum venisset: ,
devertit.
cum (
), (venisset),
(devertit),
.
ubi recesserat: , Tarentum. E
ubi (recesserat),
.
qui erat: , Accius. E
qui (erat),
.
cui est: , tragoediam. E
cui (est),
.

: , Msc.

4
quae scripsisset: () , esse.
quae
(scripsisset, ), (esse
dixit), .
ut dicis: . ut
( ita),
(dicis), ( )
.
quae scribam: , fore.
quae (scribam),
.
quod est: , idem. E
quod (est),
.
quae nascuntur: , fiunt. E
quae (nascuntur),
.
quae mollia: , non fiunt. E
quae (fiunt),
.
XXVIII
cum eum cognovisset: ,
comprehendit tradit.
cum (
),
(cognovisset), (
comprehendit ), .
quanti sit: , spectare.
quanti, (sit,
),
(spectare noli),
.
qui est:
(qui est est).
ut fugitivi: ,
adfectus est.
ut (nihil
tanto), (posit,
),
(adfectus est), . (
.)

: , Msc.

5
XXIX
cum rediret: ,
occurrit. cum
(
), (rediret),
(occurrit),
.
ut salutationem: , incitavit.
ut,
(doceret, ),
(incitavit), . (
.)
quotiescumque respondebat: ,
dicere.
quotiescumque ( cum),
(respondebat), .
quanti emerat: ,
. quanti (
tanti), (emerat),
( ) .
XXX
et si luxuriae: , ,
(si habet debemus).
quod vidit: ,
laudare. quod
(vidit),
.
sed vixit: , (sed)
.
ex qua constituta est: , Asiae.
E qua (constituta
est), .
XXXI
ut abstineret: , edixit.
ut, (abstineret,
),
(edixit), . (
.)
cum abiret: ,
edixit. cum (

), (abiret),
(edixit), .
: , Msc.

6
ut cernatur: ,
congrediamur. ut,
(cernatur),
(congrediamur), . (
.)
quanto antecellat: , cernatur.
quanto, (antecellat,
),
(cernatur), .
cum revertisset: ,
multavit.
cum (
),
(revertisset), (multavit
), .
cuius fugati erant: , adulescentem.
E cuius (fugati
erant), .
XXXII
nisi accederet: ,
(nisi accederet iacerent). nisi.
XXXIV
cum esset: ,
venerunt. cum
(
), (esset),
(venerunt),
.
cum existimasset: ,
conlocavit. cum,
(existimasset,
, ), (conlocavit),
.
quod ut animadverterunt (quod = id): ,
appropinquaverunt.
ut, (animadverterunt,
), .
haec postquam rettulerunt: ,
iussit. postquam,
(rettulerunt,
), .

: , Msc.

7
tamquam sanctum templum: ,
. tamquam,
(essent, ),
(venerati sunt), .
cum posuissent: ,
osculanti sunt.
cum (
),
(posuissent), (reverterunt),
.
quae solent: , dona. E
quae (solent),
.
XXXVI
quo facilius posset: ,
utebatur. quo
( facilius ),
(posset), (utebatur),
. (
.)
cum attulissent: ,
solvit dixit.
cum (
),
(attulissent), (solvit - dixit),
.
ut eo uteretur: ,
attulissent. ut,
(uteretur), (attulissent),
. (
.)
ne dicam ineptae: () ,
narrate. ne,
(dicam), (narrate),
. (
.)
XXXVII
nisi qui deus vel casus aliqui subvenerit: ,
nequeamus,
( ).

: nisi subvenerit ( )
: ut salvi esse nequeamus ( )
: , Msc.

8
:
: nisi subvenerit ( )
: salvi esse nequimus ( ,
)

ut salvi esse nequeamus: ,

deducta est.
ut, (nequeamus,
),
(deducta est), .
,
.

ut veni ad urbem: ,
non destiti. ut,
(veni,
), .

quae ad concordiam pertinerent: ,

omnia. E quae,
(pertinerent),
, (sentire, dicere, facere non destiti
= ) .

ut pugnare cuperent: ,
invaserat.
ut ( tantus),
(cuperent,
),
(invaserat), . ,
.

etsi ego clamabam nihil esse bello civili miserius: ,

cuperent.
etsi, (clamabam),

.

ut necessitate esse cogantur: ,

reddit.
ut, (cogantur,
),
(reddit), .
, .

etiamsi natura tales non sint: ,

cogantur. etiamsi,
(sint, , ,
),
(cogantur) .

: , Msc.

ut non solum ea fiant: ,

sunt.
ut ( tales),
(fiant,
), (sunt),
. ,
.

sed etiam ut victor absequatur iis: ,

(non solum sed etiam) .

quae velit victor: , ea. E

quae
, (fiant),
.

quorum auxilio Victoria parta sit: ,

iis. E quaorum
, (obsequatur),
(obsequatur: )
.

XXXVIII
dum more prisco omen nuptiale petit filiae sororis: ,
fecit.
dum, , ,
, (fecit:
),
( dum).
.

dum aliqua vox congruens proposito audiretur: ,

persedebat expectabat.
dum, , ,
, , (persedebat
expectabat: ) .

ut sibi paulisper loco cederet: , rogavit.

ut,
(cederet, ),
(rogavit), .
,
.

dum vixit: ,
amavit. dum,
(vixit, ), ,
(amavit: )

, .

: , Msc.

10
XL
ut C. Marius quam celerrime hostis iudicaretur: ,
coegerat.
ut, (iudicaretur),
(coegerat: ),
. ,
.

cum Sulla minitans ei instaret: ,

dixit.
cum (
),
(instaret), (dixit),
.

licet mihi ostendas agmina militum: ,

iudicabo. licet (
tamen), (ostendas,
, ,
), (iudicabo)
.

quibus curiam circumsedisti: ,

agmina. E quibus
(circumsedisti), .

licet mortem miniteris: ,

iudicabo. licet (
tamen), (miniteris,
, , ),
(iudicabo)
.

etsi senex sum et corpore infirmo: ,

meminero.
etsi ( tamen),
(sum), ,
.

XLI
qui primi coluisse Italiam dicuntur: , ,
Sicanorum Pelasgorum. E
qui (dicuntur), .

proinde quasi cum matre Evandri nunc loquaris: -

, .
proinde quasi, (loquaris),
( ,
), ,
(uteris: ) .

: , Msc.

11

quod neminem scire atque intellegere vis: ,

uteris.
quod (vis),
.

quae dicas: ,
scire intellegere. quae,
(dicas,
),
(scire intellegere vis), .

ut consequaris: ,
taces. ut,
(consequaris),
(taces: ), .
, .

quod vis: ,
id. E quod
(vis), .

quod honesta et bona et modesta sit: ,

placere.
quod ,
, (sit),
(placere dicis: ). .

ut viri antiqui (vivebant):

. ut (
sic, sic ut).
(vivebant),
( )
.

ut viri aetatis nostrae (loquuntur):

. ut (
sic, sic ut).
(loquuntur),
( )
.

quod a C. Caesare scriptum est: , ,

id. E quod
(scriptum est), .

tamquam scopulum (=tamquam scopulus sit): -

, (
sic). tamquam.
(loquaris),
( ,

: , Msc.

12
), , (fugias: )
.
XLII
qui aut ea non videant: ,
sunt.
nonnulli. qui (ut ei),
(videant, ),
(sunt), .
,
.

aut ea dissimulent: ,
(aut aut) .

quae imminent: , ea. E

quae (imminent),
.

quae vident: , ea. E

quae (vident),
.

si in hunc animadvertissem: , dicerent,

( ).

:
: si animadvertissem ( )
: dicerent ( )
, .
.

si iste in Manliana castra pervenerit: ,

fore,
( ).

: si pervenerit ( )
: fore (stultum)/fore (improbum) ( )

:
: si pervenerit ( )
: erit ( )
.

qui non videat coniurationem esse factam:

, fore
( tam). neminem.
qui (= ut is),
(videat, ),
(fore intellego), .

: , Msc.

13
,
.

qui non fateatur: ,

fore (
tam). neminem.
qui (= ut is), (videat,
),
(fore intellego), .
, .

quo intendit: , in castra. E

quo (intendit),
. ,
.

XLIII
ut primum exsulem deinde hostem te viderem:
, traxit.
ut (
hoc), (viderem,
),
(traxit), . ,
.

quae te genuit: , , terram.

E quae
(genuit), .
atque aluit: ,
(atque) .

quamvis infesto et minaci animo perveneras: ,

succurrit. quamvis
( infesto),
(perveneras, , ,
),
(succurrit) .

cum in cospectu Roma fuit: ,

succurrit.
cum (fuit),
.

ego nisi peperissem: , non oppugnaretur,

( ).

:
: nisi peperissem ( )
: non oppugnaretur ( )
, .
.
: , Msc.

14

nisi filium haberem: , mortua essem,

( ).

:
: nisi haberem ( )
: mortua essem ( )
, .
.
si pergis: , manet,
( ) ( ).
:
: si pergis ( )
: manet ( )

XLIV
in qua nulla fides, nulla caritas, nulla fiducia benevolentiae stabilis esse potest:
, vita. E
qua (genuit),
.

quis posit diligere eum: ,

nescio. quis,
(posit, ),
(nescio),
.
aut (quis posit diligere) eum: ,
(aut) .
quodsi forte ceciderunt: , intellegitur,
( ) ( ).

:
: quodsi ceciderunt ( )
: intellegitur ( )
.

ut fit plerumque:
.
ut (fit),
( ) .

quam fuerint inopes amicorum: ,

intellegitur. quam,
(fuerint,
), (intellegitur),
.
quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem: ,
id. E quod
(ferunt), .

: , Msc.

15

quos fidos amicos habuissem: ,

intellexi. quos,
(habuissem,
),
(intellexi), .

quos infidos (amicos habuissem): ,

intellexi. quos,
( habuissem,
),
(intellexi), .

cum iam neutris gratiam referre poteram: ,

tum. cum
(poteram), .

XLV
quae apud Ciceronem gerantur: ,
cognoscit. quae,
(gerantur,
), (cognoscit),
.

quantoquae in periculo res sit: ,

cognoscit. quae,
(gerantur,
), (cognoscit),
.

ut ad Ciceronem epistulam deferat: ,

persuadet. ut,
(deferat, ),
(persuadet), .
,
.

ne, intercepta epistula, nostra consilia ab hostibus cognoscantur:

, curat providet.
ne, , (cognoscantur,
),
(curat, providet), .
, .

ut epistula ad amentum tragulae adliget: ,

monet. ut,
(adliget, ),
(monet), .
,
.

et intra castra abiciat: , monet.

ut,

: , Msc.

16
(adliget, ),
(monet), .
, .

si adire non possit: , adliget abiciat,

( ).
:
: si non possit ( )
: ut adliget ( )
: et (ut) abiciat ( )
:
: si non poteris ( )
: adliga ( )
: abice ( )

ut tragulam mitteret: , constituit.

ut,
(mitteret, ),
(constituit), .
,
.

ut salutem sperent: , adhortatur.

ut,
(sperent, ),
(adhortatur), .
,
.

XLVI
quasi communem urbem et civitatem hominum et deorum (= quasi communis urbs et
civitas hominum et deorum sit): ,
. quasi,
(sit,
), (esse putant),
.

ut communem utilitatem nostrae anteponamus:

, illud.
ut, (anteponamus,
),
(consequitur), .
, .

ut enim leges omnium salutem singulorum saluti anteponunt:

(
sic). ut

: , Msc.

17
(anteponunt), (
) .

ut laudandus sit is: ,

fit. ut,
(sit,
), (fit),
. ,
.

qui pro re publica cadat: , is.

E qui. E (cadat),
,
(laudandus sit)
.

quod decet cariorem nobis esse patriam quam nosmet ipsos:

, laudandus sit.
quod (decet),
.

XLVII
quos legere secrete solebat: , canos.
E quos
(solebat), .

quominus id faceret: ,
deterrere. quominus,
(faceret,

),
(deterrere voluit) .
,
.

etsi super vestem earum deprehendit canos: ,

dissimulavit (
tamen). etsi,
(deprehendit),
.

donec induxit mentionem aetatis: ,

extraxit.
cum (induxit),
.

utrum post aliquot annos cana esse mallet an calva:

, interrogavit. utrum an,
(mallet,
),
(interrogavit), .

: , Msc.

18

cum illa respondisset: ,

obiecit.
cum (
),
(respondisset),
(obiecit), .

quin calva esse nolis: ,

non dubito. quin,
(nolis,

), (non dubito)
. ,
.

ne istae ta calvam faciant: ,

non times. ne,
, (faciant,

),
(non times) .
,
.

XLVIII
quae utilia factu essent: ,
docere. quae,
(essent,
), (docere
=> persuasit), .

si quid durius ei videbatur: ,

praedicabat, ( ) ( ).

:
: si videbatur ( )
: praedicabat ( )

quod imperandum militibus esset: ,

quid. E quod. E
(esset),
,
(videbatur) .

cum aliquis Sertorio nuntiavisset cervam inventam esse: ,

iussit.
cum (
),
(nuntiavisset),
(iussit), .

: , Msc.

19

ut eam postero die repente in eum locum emitteret: ,

praecepit. ut,
(emitteret, ),
(praecepit),
. ,
.

in quo ipse cum amicis futurus esset: ,

quid. E in eum locum. E
(futurus esset),
,
(emitteret)
.

quae perisset: , ,
cervam. E quae. E
(perisset),
,
(reverti => dixit) .

cum cerva, emissa a servo, in cubiculum Sertorii introrupisset:

, orta est.
cum (

), (introrupisset),
(orta est),
.

XLIX
cum viri sui consilium de interficiendo Caesare cognovisset:
, poposcit.
cum (

), (cognovisset),
(poposcit),
.

quod tonsoris praeripuisset officium: ,

obiurgandam.
quod ,
, (praeripuisset),
(obiurgandam venit). .

quam aequo animo me ferro essem interemptura:

, experiri.
quam,
(interemptura essem,
),
(experiri volui), .

: , Msc.

20

si tibi consilium non ex sentential cessisset: , o

interemptura essem,
( ).
:
: si non cessisset ( )
: quam interemptura essem ( )
:
: si non cesserit ( )
: quam interimam? ( )

: , Msc.