BAB 6 ANTI TERBITAN DAN PETUA ASAS KAMIRAN Takrif Antiterbitan (kamiran) Suatu fungsi F dipanggil anti terbitan

fungsi f jika F'(x) = f(x) Proses mencari fungsi daripada fungsi terbitannya di sebut pengamiran dan ini adalah songsangan proses pembezaan Perhatikan bahawa d (3 + x 2 ) = 2 x dx d 2 (x 2) = 2 x dx d 2 (x ) = 2 x dx Oleh itu 2x ialah terbitan bukan hanya untuk x2 tetapi untuk x2 + sebarang pemalar. Maka kamiran 2x ialah suatu fungsi berbentuk (x2 + c ) dimana c dinamakan pemalar pengamiran. Pengamiran ditandakan sebagai ....dx Secara amnya
n x dx =

x n +1 + c , n 1 n +1 c = pemalar sebarangan

Pengamiran adalah fungsi songsangan kepada pembezaan

d [ f ( x )] dx = f( x)+ c dx

Petua Asas Kamiran 1. dx = x + c 2. [k1 f 1 ( x ) + k 2 f 2 ( x ) + .... + k n f n ( x )]dx = k1 f 1 ( x )dx + k 2 f 2 ( x )dx + ... + k n f n ( x )dx 3. [ f ( x ) g ( x )]dx = f ( x )dx g ( x )dx 4. x dx = x n +1 + c , n 1 n +1

BAB 6 TEOREM ASAS KALKULUS Takrif : Jika f(x) adalah fungsi selanjar dalam selang [a,b] dan F ( x) = f ( x ) dalam [a,b], maka kamiran tentu f ( x ) dari a hingga b diberi

Contoh :

f ( x)dx = [F ( x )]a
b

= F(b) F(a)

Sifat-sifat kamiran tentu 1. Takrif Jika a > b , maka 2. 3. 4.

f ( x)dx = f ( x )dx
b

f ( x)dx = 0 kf ( x )dx = k f ( x)dx di mana k adalah pemalar

a b b

[ f ( x) g ( x)]dx =
a

f ( x)dx g ( x)dx
a

5. Jika f ( x ) adalah selanjar dalam selang tertutup yang mengandungi a , b dan c

Contoh :

f ( x)dx = f ( x )dx + f ( x )dx

a c

tanpa mengira tertib susunan a , b dan c

BAB 6 TEKNIK-TEKNIK KAMIRAN : TEKNIK PENGGANTIAN Pengamiran dengan menggunakan kaedah penggantian adalah paling banyak digunakan dalam pengamiran. Teknik ini di gunakan untuk menyelesaikan kamiran berbentuk :

f ( g ( x )).g' ( x )dx
Untuk menyelesaikan kamiran ini, Biar u = g(x) du = g'(x)dx Maka f ( g ( x )).g' ( x )dx = f (u )du Adalah penting bagi pelajar untuk memilih penggantian u = g(x) dengan bijak kerana ini akan dapat memudahkan pelajar untuk melakukan kamiran f (u )du Contoh :

PENGAMIRAN FUNGSI EKSPONEN Petua kamiran bagi fungsi eksponen

x x e dx = e + c

kamiran bagi fungsi eksponen yang berbentuk :

' f(x) f ( x )e dx

Biar : u = f(x) maka du = f'(x)dx

f(x) u f ' ( x )e dx = e du

= eu + c =ef(x) + c

Contoh :

BAB 6 KAMIRAN FUNGSI LOGARITMA ASLI Petua 1

x dx = ln x + c
Untuk fungsi yang berbentuk f ' (x ) f ( x ) dx Biar f ' (x ) u = f(x) du = f ' (x) dx 1

f ( x ) dx = u du
= ln u + c = ln f ( x ) + c

Petua 2
x a dx =

ax +c ln a

Untuk fungsi yang berbentuk f ' ( x )a f ( x ) dx Biar u = f(x) du = f'(x) dx

f (x) u f ' ( x )a dx = a du

= =

au +c ln a a f (x) +c ln a

Contoh :

BAB 6 KAMIRAN FUNGSI TRIGONOMETRI Rumus kamiran fungsi trigonometri 1. sin xdx = kos x + c 2. kos xdx = sin x + c 3. sek 2 xdx = tan x + c 4. ksk 2 xdx = kot x + c 5. sek x tan xdx = sekx + c 6. kskx kotxdx = kskx + c 7. kot xdx = ln sin x + c 8. sekx dx = ln sekx + tan x + c 9. kskxdx = ln kskx + kotx + c 10. tan xdx = ln sekx + c

Identiti Trigonometri sin 2 x + kos 2 x = 1 1 + tan 2 x = sek 2 x 1 + kot 2 x = ksk 2 x TEKNIK PENGGANTIAN TRIGONOMETRI Digunakan sekiranya ungkapan yang hendak dikamirkan berbentuk i. ii. iii. a 2 x 2 , digantikan x = sin , a > 0 a 2 + x 2 , digantikan x = tan , a > 0 x 2 a 2 , digantikan x = sek , a > 0

BAB 6 Contoh : 1.

1
2

4 x2

dx

2.

1 x 2 + 16

dx

TEKNIK-TEKNIK KAMIRAN : BAHAGIAN DEMI BAHAGIAN Kaedah kamiran bahagian demi bahagian ini adalah berasaskan kepada petua hasildarab Dari petua hasildarab d [ f ( x )g ( x )] = f ( x )g' ( x ) + f ' ( x )g ( x ) dx Kamirkan kedua-dua bahagian

dx [ f ( x )g' ( x )] = f ( x )g' ( x )dx + f ' ( x )g ( x )dx

d f ( x )g( x ) = f ( x )g' ( x )dx + f ' ( x )g( x )dx

f ( x )g' ( x )dx = f ( x )g ( x ) f ' ( x )g( x )dx

Kaedah ini boleh di permudahkan dengan kaedah penggantian Biar u = f(x) v = g(x ) du = f '(x) dx dv = g '(x) dx

Maka

u dv = uv v du
Contoh :

BAB 6 TEKNIK-TEKNIK KAMIRAN : PECAHAN SEPARA

Teknik kamiran menggunakan kaedah pecahan separa di gunakan untuk mengkamirkan fungsi-fungsi nisbah Contoh x +1 3 , 2 x x 2 x 1
2

Fungsi nisbah f(x) berbentuk

P( x ) di mana P(x) dan d(x) adalah polinomial-polinomial d (x )

Proses mendapatkan pecahan separa 1. Keadaan yang perlu di penuhi sebelum suatu fungsi pecahan di jadikan pecahan separa ialah kuasa pengatasnya mestilah kurang daripada kuasa pembawah. Maka : Jika kuasa pengatas ,P(x) kuasa pembawah d(x) maka mesti buat pembahagian panjang terlebih dahulu P( x ) r( x ) = q( x ) + d (x ) d( x ) 2. Bagi sebarang faktor linear ax + b pada pembawah, maka pecahan separa adalah A berbentuk di mana A ialah pemalar yang akan ditentukan. ax + b 3. Jika faktor linear (ax + b) dan pembawahnya berkuasa n, maka terdapat n pecahan separa dalam bentuk A1 A2 An 1 = + + ... + n 2 (ax + b ) ax + b (ax + b ) (ax + b )n 4. Bagi sebarang faktor kuadratik, ax 2 + dx + c , pada pembawahnya, maka pecahan separanya berbentuk : Ax + B , di mana A dan B adalah pemalar yang perlu di tentukan. ax + bx + c
2

5. Jika faktor kuadratik pada pembawahnya berkuasa n. maka pecahan separa berbentuk

(ax

+ bx + c )

An x + Bn A1 x + B1 A2 x + B2 + + ... + 2 2 2 (ax + bx + c ) (ax + bx + c ) (ax 2 + bx + c )n

BAB 6 Contoh : Untuk setiap kamiran berikut, nyatakan dalam bentuk pecahan separa kemudian kamirkan fungsi-fungsi berikuat : x+3 1. 2 dx x + 3x + 2 x dx 2. ( x + 3)(2 x ) 3. dx x 1
2

4x 2 4. 3 dx 2 x x 2x