2011 2013 Ankara Bolge Plani

hnkara Kalkinma hjansi 2
Ankcrc 8lgc Plcn 20ll/20l3

Ankcrcdc clmck vc rctmck
4 hnkara Kalkinma hjansi
hnkarada Loplum kalkinmasi dedgmz mesele aslinda uygarligin nmeLlernn herkese ve zel-
lkle hnkarada kylere kadar gLurulmes ve mulk alanin her yernde yaayan vaLandalarimiz-
la buluLurulmasi heden ermekLedr. hnkarada km nerede oLurmak sLyorsa elbeLLe orada
oLurmalidir. md bze duen grev bu oLurulan yerlere meden hzmeLlern, uygarlik nmeLler-
nn gLurulmes ve hnkaralilarin yaam kalLelernn arLLirilmasidir.
hnkarada yaayan nsanlarimizin yaam kalLesn arLLirici, gelr duzeyn yukselLc, yenlk ve
surduruleblr kalkinma zumlernn gelLrlmes ve uygulanmasi konusunda gerekl her Lurlu
desLegn saglanmasi hususlari esas olmak uzere hnkara Kalkinma hjansi aalyeLne balamiLir.
hnkara Kalkinma hjansi, kamu kesm, zel kesm, yerel yneLmler, unversLeler ve svl Loplum
kurululari arasindak brlgn gelLrmek, kaynaklarin yernde ve eLkn kullanimini saglayarak
yerel poLansyel harekeLe germek, ulusal kalkinma plani ve programlarda ngrulen lke ve
polLkalarla uyumlu olarak blgesel gelmey hizlandirmak sureLyle surduruleblrlg de sag-
layarak blgeler arasiiblge gelmlk arklarini muLlaka azalLacakLir.
Dunya ehr hnkara hepmzn hededr. Kalkinma hjansi hnkaralilara kuLlu olsun.
AIaddn Yk5EL
Ankara VaIs
Ankara kaIktnma Ajanst
Ynetm kuruIu akant
nsz
Turkye 2000l yillardan Lbaren merkezden ekllendrlen ayrinLili planlama yaklaimini br
yana birakarak yen br blgesel gelme anlayii ersne grmLr. u yen anlayiin Lemeln,
blgeler arasi ve blge gelmlk arklarini azalLmaya ynelk alimalar yuruLen, blgenn
rekabeL sevyesn yukselLc alanlara ynelen, kaLilimci br anlayila blgedek Loplumsal kapa-
sLenn arLLirilmasi n alian, blgesel dnamkler harekeLe gerp yerel ve merkez arasindak
brlgn arLLiracak Kalkinma hjanslari oluLurmakLadir.
u anlayila yola ikilarak Duzey-2 lgeler Lemel alinarak kurulan Kalkinma hjanslari, ul-
kemzde 2006 yilindan Lbaren aalyeLe gelerek bugun sayilari 26ya ulami durumdadir.
5//9 sayili Kanuna dayanilarak kurulan ve hnkara ln kapsayan hnkara Kalkinma hjansi Le-
mel amaci kamu kesm, zel sekLr, yerel yneLmler, unversLeler ve svl Loplum kurululari
arasindak brlgn gelLrmek, kaynaklarin yernde ve eLkn kullanimini saglamak ve yerel
poLansyel harekeLe germek sureLyle, ulusal kalkinma plani ve programlarda ngrulen lke
ve polLkalarla uyumlu olarak, blgesel gelmey hizlandirmak, surduruleblrlg saglamak ve
blgeler arasiiblge gelmlk arklarini azalLmak olan br kuruluLur.
u amalara ulamak uzere hazirlanan ve ayni zamanda sLraLejk br dokuman olan 2011-2013
hnkara lge Planindak ama ve hedeer belrlenrken kamu sekLru, zel sekLr, unvers-
Leler, yerel yneLmler ve svl Loplum kurululariyla gru ali ver yapilmi, genel ve zel
amali LoplanLilarla odak grup alimalari yuruLulerek orLak akla ulailmasi hedeenmLr. u
surelerde kaLilimcilik anlayii le Loplumun arkli kesmler Laraindan benmsenecek br blge
planinin orLaya ikmasi n azam gayreL sar edlmLr.
u plan hnkarada yaayanlarin yaam kalLesn yukselLecek, blgede sLhdam olanaklarini arL-
Liracak, sekLrlern rekabeL gucunu gelLrecek, blge gelmlk arklarini azalLacak hede
ve sLraLejler ermekLedr. lge planinda orLaya konan yaklaim ayni zamanda hnkara Kal-
kinma hjansi Laraindan bundan sonrak sureLe projelere verlecek desLekler kapsayan mal
ve Leknk desLek programlarina da Lemel oluLuracakLir. hncak unuLulmamalidir k, her sLraLejk
dokuman gb, hnkara lge Plani da hede kLle olan blgedek Lum kesmler Laraindan benm-
senp uygulamaya gerlebldg lude baarili olablecekLr. u nedenle uygulama surecne
blgedek Lum paydalarin kaLki ve desLeg buyuk nem LaimakLadir.
lge plani hazirlik surecnde, plan alimalarinin hizla mesae kaL eLmesndek abalarindan
dolayi baLa hnkara vals Sayin hladdn Yuksel olmak uzere hnkara Kalkinma hjansinin Lum
YneLm Kurulu uyelerne, desLeklern Lum sure boyunca surduren Kalkinma Kurulu akani
ve Kalkinma Kurulu uyelerne, alimanin her aamasinda yol gsLeren DevleL Planlama Tek-
laLi MusLearligi yeLkllerne, payda LoplanLilarina ve hLsas komsyonlarina kaLilip kaLki veren
Lum kamu sekLru, zel sekLr ve svl Loplum kuruluu yeLkllerne, yogun br mesa harcaya-
rak plan alimalarini Lamamlayan hjans personelmze Leekkur eder, hazirlanan hnkara lge
Planinin blgemz ve ulkemz n hayirli olmasini Lemenn ederm.
Dc. Dr. Astm ALCI
Ankara kaIktnma Ajanst
CeneI 5ekreter
5unu
ankayadan grunum
ndcklcr
Tablolar ................................................................................................................................................................................. 13
ekller .................................................................................................................................................................................. 13
Grakler ............................................................................................................................................................................... 13
KisalLmalar .......................................................................................................................................................................... 1/
Ynetici Dzeti ................................................................................................................... 17
PIanIama YakIatmt ve Yntem ......................................................................................... 21
C: ANkAAYI kDNUMLANDIMAk .............................................................................. 28
Kuresel OlekLe hnkara ........................................................................................................................................... 30
hrd lgesyle hnkara .............................................................................................................................................. 35
hlL lgesyle hnkara ................................................................................................................................................ 38
akenLlk Olgusu....................................................................................................................................................... /1
vzyon ............................................................................................................................................................................... 44
1. ANkAADA YAAMAk ................................................................................................... 47
1.1. eer Zengnlgyle Kalkinan hnkara ...................................................................................................... 50
1.1.1. eer ve YaraLici Sermaye .............................................................................................................. 50
1.1.2. KulLurel ve Sosyal Sermaye ............................................................................................................ 56
1.1.3. hnkarada KalLel Yaam ve KaLilimcilik ................................................................................... 62
1.2. Sosyal uLunleme ........................................................................................................................................... 66
1.2.1. G YneLm .......................................................................................................................................... 66
1.2.2. Yoksullukla Mucadele ........................................................................................................................ 68
1.2.3. Sosyal erme ......................................................................................................................................... 73
2. ANkAADA ALIMAk VE ETMEk ............................................................................. 81
2.1. sLhdamla Kalkinan hnkara .......................................................................................................................... 87
2.1.1. sLhdamin hrLLirilmasi ....................................................................................................................... 89
2.1.2. EgLm ve sLhdam lks ................................................................................................................ 92
2.1.3. Grmclk ............................................................................................................................................... 94
2.2. UreLen ve Yenlenen hnkara. Yenlk ve KaLma Deger Yuksek Ekonom ........................... 96
2.2.1. hr-Ge ve Yenlklk ............................................................................................................................ 96
2.2.2. Tarimsal UreLm ve Kirsal EndusLrler ...................................................................................... 101
2.2.3. Moblya Sanay ................................................................................................................................... 109
2.2./. Savunma Sanay ................................................................................................................................. 111
2.2.5. Saglik Teknolojler ........................................................................................................................... 11/
2.2.6. ve naaL Makneler .................................................................................................................... 117
2.2.7. Turzm ...................................................................................................................................................... 121
2.2.8. lm ...................................................................................................................................................... 130
J. ANkAADA EM ACLAI ......................................................................................... 133
3.1. Erm .................................................................................................................................................................... 136
3.1.1. hnkaraya Ulaim ............................................................................................................................... 136
3.1.2. hnkara Ulaim ............................................................................................................................... 1/0
3.1.3. leLm ve Haberleme .................................................................................................................. 1/6
4. ANkAADA EVE VE MEkAN ..................................................................................... 149
/.1. evre ve Enerj ................................................................................................................................................. 152
/.1.1. evre KalLes ve YneLm ............................................................................................................ 152
/.1.2. Enerj vermllg ve Yenleneblr Enerj ................................................................................ 160
/.2. Surduruleblr Mekansal Gelme ........................................................................................................... 16/
/.2.1. KenLleme, Mekansal Organzasyon ve Makroorm ......................................................... 16/
/.2.2. KenLsel Tasarim ve Mekan KalLes ........................................................................................... 169
MekansaI emaIar ........................................................................................................... 174
Ige PIantntn AIt ve st DIek PIanIar ve 5trateji eIgeIeriyIe Iikisi ......................... 186
Perfcrmans CstergeIeri ................................................................................................ 190
Payda Ynetimi ............................................................................................................. 202
Finansman ...................................................................................................................... 211
kccrdinasycn, zIeme ve DegerIendirme ........................................................................ 213
Payda TcpIanttIart kattItmct Listesi ............................................................................... 214
kaynakIar ........................................................................................................................ 219
hnkara Kalkinma hjansi
13
Tablolar
ckllcr
Crc]klcr
TabIc 1. SekLrlere Gre LhalaL ve hracaL kakamlari, 2010 bn TL) ................................................................................. 33
TabIc 2. hnkaranin UkhK Siralamasindak Yer ............................................................................................................................. 38
TabIc J. EDhM kekabeLlk Endeks Degerlerne gre hnkaranin Durumu ................................................................... 38
TabIc 4. hnkarada hlL lgeler Tablosu ............................................................................................................................................ /0
TabIc 5. UnversLe Siralamasi, Ekm 2010 ....................................................................................................................................... 51
TabIc 6. KarilaLirmali kekabeL GsLergeler ................................................................................................................................. 54
TabIc 7. Faydali Model, PaLenL, Marka, EndusLryel Tasarim Tescl Sayisi, 2010 ........................................................... 97
TabIc 8. hnkarada Teknoparklardak Personel sLhdami, Ekm 2010 ................................................................................ 98
TabIc 9. KiLa Yuzeysel Sularin KalLelerne Gre Yapilan Siniama .............................................................................157
TabIc 10. K aina Duen Yel hlan MkLarinin KenLler Lbariyla m
2
ik) KarilaLirmasi ...............................158
TabIc 11. Evsel KaLi hLik sLaLsLkler, 2008 .....................................................................................................................................159
ekI 1. hnkarada Sosyo Ekonomk lgeleme HarLasi ........................................................................................................... 39
ekI 2. Yillara Gre hnkarada K ai KenLsel hlan ..............................................................................................................166
ekI J. Nuusun lelere Dagilimi ......................................................................................................................................................17/
ekI 4. hlinan Gun Mekansal Dagilimi .......................................................................................................................................175
ekI 5. verlen Gun Mekansal Dagilimi ......................................................................................................................................175
ekI 6. lelern NeL G Hizi HarLasi ..............................................................................................................................................176
ekI 7. lelern Sosyo-Ekonomk Gelmlk Duzeyler ........................................................................................................177
ekI 8. lelern Sosyo-Ekonomk Gelme hlanlari ..................................................................................................................178
ekI 9. kekabeLlge Dayali Gelme hlanlari ............................................................................................................................179
ekI 10. Tarimsal UreLm hlLyapisi Gelme hlanlari ..................................................................................................................181
ekI 11. Turzm GelLrme hlanlari .....................................................................................................................................................182
ekI 12. hnkara YurL Havayolu Erm hgi ...................................................................................................................................183
ekI 1J. hnkara Demryolu Erm hgi ................................................................................................................................................18/
ekI 14. hnkara YHT Erm hgi .............................................................................................................................................................18/
ekI 15. hnkara YurLdii Havayolu Erm hgi ................................................................................................................................185
Crafk 1. hnkarada FaalyeL GsLeren Yabanci Sermayel rkeLlern Ulke azinda Dagilimi .............................. 32
Crafk 2. hnkara GSKDsnn SekLrlere Gre Dagilimi, 2006 ................................................................................................. 3/
Crafk J. hnkara Nuus Pramd, 1983 ............................................................................................................................................... 76
Crafk 4. hnkara Nuus Pramd, 2009 ............................................................................................................................................... 77
Crafk 5. hnkara gucu Pyasasi 15+ Ya) ....................................................................................................................................... 90
Crafk 6. CnsyeLe Gre gucune KaLilma, sLhdam ve szlk Oranlari, 2010 15+ Ya) ...................................... 93
Crafk 7. EgLm Durumuna Gre sLhdam Oranlari, 2009 15+ ya) ................................................................................. 93
Crafk 8. hnkarada Teknoparklarda lk 7 FaalyeL hlani, 2010 .............................................................................................. 97
Crafk 9. hnkarada Gida leLmelernn ve alima KapasLelernn Oranlari %), 2009 .......................................108
Crafk 10. hlL SekLrler azinda Savunma Sanay Frmalarinin Dagilimi, hralik 2009 ...............................................112
Crafk 11. KarilaLirmali Yillik Hava KalLes Endeks YHKE) Sonulari, 2008 ............................................................155
Crafk 12. Yillara Gre Dunyada ve hnkarada KenLleme Oranlari 2010) ....................................................................165
Kscltmclcr
AB Avrupc 8rlg ABB Ankcrc 8ykchr 8clcdycs
ABD Amcrkc 8rlck Dcvlctlcr ACI Europe
Avrupc Uluslcrcrcs Hcvclmcnlcr
Konscy
ADNKS Adrcsc Dcycl N]us Kcyt 5stcm AO Atctrk Drmcn ]tlg
AR85 Arctrmcc 8lg 5stcm ARDEB
Arctrmc Dcstck Progrcmlcr
8ckcnlg
A5k
Ankcrc 5u vc Kcnclzcsyon dcrcsCcncl
Mdrlg
8D8
8lm nscn Dcstcklcmc Dcrc
8ckcnlg
CSIL Endstrycl clmclcr Mcrkcz SGB clmc vc 5osycl Cvcnlk 8ckcnlg
DHM
Dcvlct Hcvc Mcydcnlcr lctmcsCcncl
Mdrlg
DPT Dcvlct Plcnlcmc Tcklct Mstccrlg
D5 Dcvlct 5u lcr Ccncl Mdrlg DTM D Tccrct Mstccrlg
EDAM
Ekonom vc D Poltkc Arctrmclcr
Mcrkcz
EGO
Ankcrc Elcktrk Hcvcgcz vc Dtobs
lctmc Mcsscscs Ccncl Mdrlg
ESA-95 Avrupc Hcscplcr 5stcm EUROSTAT
Avrupc Komsyonu stctstk Ccncl
Mdrlg
GaWC
Krcscllcmc vc Dnyc Kcntlcr Arctrmc
Ag
GSKD Ccyrsc] Kctmc Dcgcr
GSYH Ccyrsc] Yurt Hcslc ICCA
Uluslcrcrcs Toplcnt vc Kongrclcr
8rlg
IPCC Hkmctlcrcrcs klm Dcgklg Pcncl 885
stctstk 8lgc 8rmlcr
5n]lcndrmcs
CM hrccct Ccltrmc Etd Mcrkcz MDR
Trkyc Mcknclcr Dstrbtrlcr vc
mclctlcr 8rlg
kUR Trkyc Kurumu JCI Uluslcrcrcs 8rlck Komsyon
KDV Kctmc Dcgcr Vcrgs KKGM Korumc vc Kontrol Ccncl Mdrlg
kD8 Kk vc Drtc 8yklktck lctmc KOSGEB
Kk vc Drtc Dlckl lctmclcr
Ccltrmc vc Dcs.dc.8k.
MEB Ml Egtm 8ckcnlg MSB Mll 5cvunmc 8ckcnlg
ODT Drtc Dogu Tcknk nvcrstcs OECD ktscd brlg vc Cclmc Tcklct
OSB Drgcnzc 5cncy 8lgcs OSSA
D5TM5cvunmc vc Hcvcclk
Kmclcnmcs
D5TM
Drtcdogu 5cncy vc Tccrct Mcrkcz
Drgcnzc 5cncy 8lgcs
OYTEP Dn Yllk Tcdcrk Plcn
SAN-TEZ 5cncy Tczlcr Progrcm SASAD 5cvunmc 5cncy mclctlcr Dcrncg
SGK 5osycl Cvcnlk Kurumu SPF 5osycl Poltkc Forumu
SSM 5cvunmc 5cncy Mstccrlg Ta-Tu-Ta
Tcrm Turzm vc Cnll gc vc
8lg Tckcs Procs
TBB Trkyc 8cnkclcr 8rlg TCDD
Trkyc Cumhuryct Dcvlct
Dcmryollcr
TA Trkyc Elcktrk lctm A.. TEYDEB
Tcknolo vc Ycnlk Dcstck Progrcmlcr
8ckcnlg
TEYDEP Tcknolo vc Ycnlk Dcstck Progrcm TGB Tcknolo Ccltrmc 8lgcs
TM Trkyc hrccctlcr Mccls TMMOB Trk Mhcnds vc Mmcr Ddclcr 8rlg
TOBB Trkyc Ddclcr vc 8orsclcr 8rlg TOBB-ET
TD88Ekonom vc Tcknolo
nvcrstcs
TPE Trk Pctcnt Enstts TTGV Trkyc Tcknolo Ccltrmc Vck]
T8TAk
Trkyc 8lmscl vc Tcknolok Arctrmc
Kurumu
Tk Trkyc stctstk Kurumu
T5AD Trk 5cncyclcr vc cdcmlcr Dcrncg UDY Uluslcrcrcs Dogrudcn Yctrm
UIS
UNE5CD (8rlcm Mllctlcr Egtm, 8lm
vc Kltr Kurumu] stctstk Enstts
UNEP 8rlcm Mllctlcr cvrc Progrcm
UNWTO Dnyc Turzm Drgt URAK
Uluslcrcrcs Rckcbct Arctrmclcr
Kurumu
URAP
Akcdcmk Pcr]ormcnsc Crc nvcrstclcr
5rclcmcs
WHO Dnyc 5cglk Drgt
WWF Dnyc Dogcl Hcyct Korumc Vck] YEK Ycnlcncblr Encr Kcyncklcr
YHKE Yllk Hcvc Kcltcs Endcks YHT Yksck Hzl Trcn
+XUK\K5KVUXWK+TKX]
16 hniLkabr
Ynctc Dzct
hnkara lge Plani, hnkaranin kalkinmasi n
gerekl yol harLasini sapLayan br sLraLej, ko-
ordnasyon ve ynlendrme belgesdr. Planin
amaci blgenn sosyo-ekonomk ve zksel
durumunu anlamak, yerel dnamkler ve sel
poLansyel degerlendrmek, kaLilimciligi ve
brlgn arLLirmak, Labandan yukari br yak-
laimla ekonomk kalkinmayi Levk eLmek,
Loplumun yaam kalLesn yleLrmek, usL
ve alL lekl planlar arasinda uyumu ve bu-
Lunlugu saglamak, blgenn orLak vzyonunu
oluLurmak, blgedek sekLrlern ve alL bl-
gelern rekabeL gucunu harekeLe germek ve
blgeye lerye ynelk hedeere ulamada
rehberlk eLmekLr. lge plani, blgedek Lum
paydalarin kr brlgnn br urunu olarak,
blgenn gelecek n oluLurdugu orLak akli
Lemsl eder.
OrLa hnadolunun kuzeybaLisinda bulunan, Ki-
zilirmak ve Sakarya nehrlernn kollari arasin-
dak cograyada konumlanan hnkara, Loplam
25./37 km
2
yuzlumune ve /.771.716 nuu-
sa sahp 25 leden olumakLadir. Karasal kl-
mn hakm oldugu blgede yaygin bLk rLusu
bozkirdir. hnkara lne bagli 25 lenn 16si
hnkara uyukehr eledyes sinirlari nde-
de, 9 le se diinda yer almakLadir. hnkara
ln kapsayan Tk51, sLaLsLk lge rmler
Siniandirmasina S) gre Tk 51 ve Tk 511
olarak Duzey 2 ve Duzey 3Le Lek baina, Tk
5 olarak Duzey 1de se Konya ve Karamanla
beraber ayni blgede yer almakLadir.
UnversLelern, Leknoparklarin, sanay blge-
lernn, gulu sekLr kumelernn, usL duzey
burokrasnn, uluslararasi kurumlarin ve svl
Loplum kurulularinin yogunlaLigi bakenL
hnkara, sahp oldugu buyuk ekonomk, sos-
yal, beer ve enLelekLuel sermayesyle ne
ikmakLadir. DPTnn 2003 yilinda gerekle-
Lrdg llern ve lgelern Sosyo-Ekonomk
Gelmlk Siralamasi hraLirmasi verle-
rne gre, hnkara gelmlk siralamasinda
Turkyede knc sirada yer almiLir. 2009-
2010 dnemnde Uluslararasi kekabeL hra-
Lirmalari Kurumu UkhK) Laraindan yapilan
ller hrasi kekabeLlk Endeks alimasina
gre hnkara ller arasi rekabeLlk siralama-
sinda Turkyede knc sirada, Ekonom ve Di
PolLka hraLirmalari Merkez EDhM) Larain-
dan yapilan 2010 Larhl Turkye n r keka-
beL Endeks araLirmasinda se brnc sirada
yer almiLir. hyrica, CNC-e usness Dergs
Laraindan yapilan Turkyenn Yaanablr
ller hraLirmasi sonularina gre, hnkara
2009 ve 2010da Turkyenn En Yaanablr
KenL unvanini almiLir.
Turkyede, Loplam nuusuna oranla en ok
yuksekgreLm nuusu barindiran l hnkaradir.
lgenn Loplam nuusunun yaklaik %15
yuksek okul ve uzer egLm sevyesne sahp-
Lr. Turkyenn nde gelen 1/ unversLes le
hnkara, ulkenn en azla yuksek grenm kuru-
muna sahp olan knc ldr. UnversLelerde
halen yaklaik 201 bn grenc ve 18 bn g-
reLm uyes bulunmakLadir. hnkara, Turkyede
blmsel yayina en ok kaLki saglayan ldr.
Toplam 61./58 akademk yayinla Turkyedek
akademk yayinlara kaLki payi %3/,3Lur.
hnkara gerek hr-Ge ve yenlklk gerekse b-
lm alanlarinda gulu br alLyapiya sahpLr.
Ulkemzde Leknoloj ureLm ve dger sekLrle-
re yayilimi amaciyla kurulmu olan 39 Lekno-
parkin 6si le hnkara bu alanda brnc sirada
bulunmakLadir. Sanay ve TcareL akanligi
luLlerne uyan 6/ zel hr-Ge merkeznden
1/ Lanes hnkarada olup bu alanda Turkyede
knc sirada yer almakLadir.
Saglik alLyapisi bakimindan gulu br durumda
olan hnkarada /6 kamu, 25 zel olmak uzere
Loplam 71 hasLane bulunmakLadir. Turkyede
uluslararasi akredLasyona sahp Loplam /2
saglik kuruluu vardir ve bunlarin %20sne
yakin kismi hnkarada bulunmakLadir. Saglik
Leknolojler sekLrunde Turkyedek rmala-
rin %38,3une ev sahplg yapan hnkara, bu
alanda Turkyenn knc l konumundadir.
hnkara, gulu ekonomk yapisiyla yaklaik 1
mlyon 3/2 bn kye sLhdam saglamakLadir.
Kamu kurumlari agirlikli yapisiyla hzmeL sek-
Lrunun yogun oldugu br kenL olmakla brlk-
Le, KO yogun br sanay yapisina da sahp-
Lr. akenL hnkarada aal 5 organze sanay
blges OS) bulunmakLa, bunlara ek olarak
brok OS n plan ve alLyapi alimalari de-
vam eLmekLedr. Savunma sanay, ve naaL
makneler, medkal chazlar gb ne ikan ba-
arili kumelenme rnekler blgeye sLhdam
ve kaynak saglamakLadir.
hnkara, savunma sanaynn ussu konumunda-
dir ve Savunma Sanay MusLearliginin be-
lrledg Turkyenn nde gelen 25 savunma
sanay kuruluundan 16si, lk 10da yer alan
rmalarin se 8 hnkarada bulunmakLadir.
Dunyanin en buyuk 100 savunma sanay r-
keL lsLesne gren Lek Turk savunma sanay
rkeL hnkaradadir. ve naaL makneler
malaLi sekLrunde de ncu rolu usLlenm
olan hnkarada bu sekLrde aalyeL gsLe-
ren 350 rma, bu alandak ulke hLyacinin
%80n karilamakLadir.
Turkyenn 2010 yilinda gerekleLrdg yak-
laik 11/ mlyar dolarlik hracaLin yaklaik
%5, Loplam 185 mlyar dolarlik LhalaLin se
%10u hnkara Laraindan gerekleLrlmLr.
ununla beraber hnkara, 2009 yilinda Lop-
lam 120,2 mlyon dolar uluslararasi dogru-
dan yaLirim ekmLr. 2010 yil sonu Lbariyla
hnkarada yaklaik 100 ulkeden 1.696 yaban-
ci sermayel rkeL aalyeL gsLermekLedr.
hnkaranin sahp oldugu Larim alanlarinin bu-
yuk br kisminda hububaL Larimi yapilmakLa-
dir. hnkara, Konyadan sonra Turkyenn knc
hububaL ambari olup PolaLli, Haymana ve ala
en azla hububaL ureLmne sahp lelerdr.
hyrica kuru sogan, marul ve kavun ureLmnde
Turkye brncs, havu, vne ve yel merc-
mek ureLmnde se Turkye kncsdr.
hnkara cogra olarak ulkenn merkeznde ol-
masi nedenyle br kavak konumunda olup,
yuksek hizli Lren, yurL ve yurLdii uular ve
karayollari baglanLilariyla ulaim aglarinin ke-
sm nokLasindadir. YHT projelernn Lamam-
lanmasiyla hnkara-sLanbul ulaimi 3 saaLe,
hnkara-zmr ulaimi 3 saaL 20 dakkaya, hnka-
ra-Konya ulaimi 1 saaL 15 dakkaya necekLr.
hnkara-Svas arasi n ngrulen baglanLi le
yolculuk sures 2 saaL 39 dakka olacakLir. hyri-
ca, bu haLlara eklenecek ursa-Osmanel bag-
lanLisi le hnkara-ursa arasi yolculuk sures 3
saaLe necekLr. hnkaranin Lurzm alLyapisin-
da neml br paya ve yillik 10 mlyon yolcu
kapasLesne sahp hnkara Esenboga Haval-
mani, 2009 yilinda hvrupa Uluslararasi Hava-
lmanlari Konsey hC Europe) Laraindan ve-
rlen en y havalmani dulunu almiLir. 2010
yili ersnde Esenboga Havalmanindan /3
di haL nokLasina, haLlarda se 30 nokLaya
dogrudan uu gerekleLrlmLr.
hnkara Kalkinma hjansi, 25.01.2006 Larhl
ve 5//9 sayili Kalkinma hjanslarinin Kuru-
luu, Koordnasyonu ve Grevler Hakkinda
Kanunun uuncu maddesne dayanilarak
DevleL Planlama TeklaLi MusLearliginin
koordnasyonunda, 25.07.2009 Larhl kes-
m GazeLede yayimlanan 2009i15236 sayili
akanlar Kurulu Karari le kurulmuLur. hn-
kara Kalkinma hjansinin Lemel amaci, kamu
kesm, zel sekLr, yerel yneLmler, unver-
sLeler ve svl Loplum kurululari arasindak
brlgn gelLrmek, kaynaklarin yernde ve
eLkn kullanimini saglamak ve yerel poLans-
yel harekeLe germek sureLyle ulusal kal-
kinma plani ve programlarda ngrulen lke
ve polLkalarla uyumlu olarak blgesel gel-
mey hizlandirmak, surduruleblrlgn sag-
lamak ve blgeler arasiiblge gelmlk
arklarini azalLmakLir.
Kalkinma ajanslarinin aalyeLler blge plan-
lari erevesnde yuruLulur. lge planlari,
1985 yilinda yururluge gren 319/ sayi-
li mar Kanununun sekznc maddesnde
lge planlari, sosyo-ekonomk gelme
eglmlern, yerlemelern gelme poLans-
yeln, sekLrel hedeer, aalyeLlern ve alL
yapilarin dagilimini belrlemek uzere hazir-
lanacak. ades le LanimlanmakLadir. hyni
madde devaminda lge planlarini, gerekl
grdugu hallerde DevleL Planlama TeklaLi
yapar veya yapLirir adesyle blge planla-
ri sorumlulugunu DPT MusLearligina ver-
mekLedr. DPT MusLearligi se yayinladigi
.02.1.DPT.0.10.0/-91./18i3031 sayili yazi
le blgedek paydalarin kr brlgnn br
urunu olarak blgenn gelecek n oluLurdu-
gu orLak akli Lemsl eden blge planlari hazir-
ligi ve koordnaLrlugu le kalkinma ajanslarini
grevlendrmLr.
hnkara lge Plani sLraLej, koordnasyon ve
ynlendrme belges olarak, kalkinmaya y-
nelk uzun vadel hedeere sinirli kaynaklarla
ulaablmek n gerekl yol harLasini sapLa-
makLadir. Planin amaci blgenn sosyo-eko-
nomk ve zksel durumunu anlamak, yerel
dnamkler ve sel poLansyel degerlen-
drmek, kaLilimciligi ve brlgn arLLirmak,
Labandan Lavana br yaklaimla ekonomk
kalkinmayi Levk eLmek, Loplumun yaam ka-
lLesn yleLrmek, usL ve alL lekl planlar
arasinda uyumu ve buLunlugu saglamak, bl-
genn orLak vzyonunu oluLurmak, blgedek
sekLrlern ve alL blgelern rekabeL gucunu
harekeLe germek ve blgeye lerye ynelk
hedeere ulamada rehberlk eLmekLr.
hnkara lge Plani hazirlanirken kaLilimci br
anlayila gerekleLrlen Kalkinma Kurulu
hLsas Komsyonu LoplanLilari, blge ali-
Laylari, orLak akil LoplanLisi ve odak grup Lop-
lanLilarindan elde edlen sonular plana yan-
siLilmiLir. Paydalardan elde edlen gruler
dogrulLusunda hnkaranin vzyonu Yaam ka-
lLes yuksek, dunya le rekabeL eden, duun-
ce ve yenlgn bakenL hnkara olarak LespL
edlmLr. u vzyon oluLurulurken, ekonom
ve syaseL alanlarinda baLa kend blgesnde
olmak uzere dunya apinda roller usLlenen,
yabanci yaLirimlar n ekm merkez nLel-
gnde kuresel br bakenL halne gelen ve ard
blgesyle ekonomk ve sosyal buLunleme-
sn saglayarak blgesne yuksek ekonomk
ve sosyal kaLma deger saglayan br hnkaraya
ulailmasi amalanmiLir. u vzyona ulamak
n drL Lemel eksende drL Lemel ama be-
lrlenmLr. unlar, reylerne eL ve kalLel
yaam mkani sunan, kaLilimci ve sosyal bag-
lari gulu, beer poLansyeln gelLrerek kal-
kinan hnkara, sLhdamla sLkrarli buyuyen
rekabeL hnkara, Yenlk ulaim ve leL-
m hzmeLlernn sunuldugu erleblr blge
hnkara, evresel surduruleblrlg gzeLen,
mekan ve yaam kalLes yuksek hnkara ola-
rak LespL edlmLr.
Ynctc Dzct
Plcnlcmc Ycklcm vc Yntcm
lge plani, blgenn sosyo-ekonomk kalkin-
ma eglmlern, yerlemelern gelme poLan-
syeln, sekLrel hedeer, aalyeLlern ve alL
yapilarin dagilimini orLaya koyan ve bunlarin
gelecegne dar kararlari eren sLraLejk br
dokumandir.
lge planlamayla, yaanablr br hnkaranin
resmn zecek, kalkinma surecne yol gsLere-
cek, yerel kurulularin polLka ncelkler arasi-
na grecek surduruleblr, LuLarli ve nsan odakli
br blge plani oluLurmak amalanmiLir.
Ankcrc 8lgc Plcn.
Gelecege dogru zncrleme br eLknn lk
halkasidir. lgesel kalkinmanin surduru-
leblrlgn, blgeler arasi gelmlk ark-
larinin azalLilmasini ve kaynaklarin yernde
ve eLkn kullanimini hedeeyen br sLraLej,
koordnasyon ve ynlendrme belgesdr.
OrLak br gelecek n orLak akli Lemsl eder.
Halkin, kamu kurum ve kurulularinin, zel
sekLrun, svl Loplum rguLlernn ve un-
versLelern, kisacasi kalkinma surecnde sz
sahb olan Lum paydalarin kr brlgnn
br urunudur.
Yerelden merkeze br kprudur. Ulusal du-
zeyde ureLlen polLka, plan ve sLraLejlerle
yerel duzeyde yuruLulecek aalyeLler ara-
sindak lky belrler.
lge Plani, planlama hyerarsnde ulusal
kalkinma planlari le evre duzen planlari
arasinda yer alarak usL ve alL lekl planlar
arasindak uyumu ve buLunlugu saglar. hnkara
lgesne lkn l evre duzen plani hazirlik-
lari devam eLLgnden, bu Plan hnkarayi blge
legnde kavrayan lk Lemel sLraLejk belge
nLelgndedr. Plan, ulusal kalkinma plani he-
de ve sLraLejler dogrulLusunda blgenn kal-
kinma kilavuzudur.
enmsenen planlama yaklaimi, hizla degen
koullara uyum saglayablmek ve uzun vadel
hedeere sinirli kaynaklarla ulaablmek n
sLraLejk, blgey Lum boyuLlariyla anlamak
n kapsayici, paydalarca ynlendrldg n
kaLilimci, evreye, Larh ve kulLurel degerlere
duyarli oldugu n surduruleblrdr.
Planlama surecnde, gerek durum analz ge-
rekse hede ve amalarin belrlenmes aa-
malarinda Lumevarim ynLem uygulanmiLir.
hraLirma ve analz surecnde blgeye dar
her konu deLaylariyla ncelenm ve her ba-
samakLa konulara dar analzlerle lklendr-
lerek br usL sahadak senLezlere ulailmiLir.
hyni ynLemle, sLraLej gelLrme surecne en
alL sevyedek hedeerden balanarak Lemel
amalara ulailmiLir. Paradan buLune gdle-
rek, blgenn Lum zgunlukler plana yansiLil-
mi ve blge kapsamli olarak ele alinmiLir.
Planlama surecnde lksel buLunsellk ve
nedensellk lke ednlerek blgenn hLyala-
ri ve poLansyel zum ve sLraLejlerle LuLarli
br eklde buluLurulmuLur. Planda yere-
ln dnamklern yansiLan ve nsan odakliligi
vurgulayan br dl kullanilmiLir. u dl lge
Planinin erk ve baliklarina durum analz
aamasindan Lbaren yansiLilarak Lum planla-
ma surecnde nsan odakli, kaLilimci br yakla-
im benmsenmLr.
u sureLe neml br aama da hazirlanan
blge plani dahlnde, planlama surecne kaL-
kida bulunacak ve planin ikLilarindan eLkle-
necek ahislarin, gruplarin, kurum ve kurulu-
larin planla olan lg ve lk duzeyler de gz
nune alinarak belrlenmes ve surece dahl
edlmesdr. Payda yneLm olarak adlan-
dirilan bu sure, lgl Lum Laraarin braraya
geLrlmesyle oluLurulan orLak akil le planin
mekansal, blgesel ve sekLrel buLunlugune
kaLkida bulunmu ve planin kaLilimci, dnamk
ve yerel yansiLan zellklern orLaya ikar-
miLir. Payda yneLm kapsaminda yuruLulen
alimalarda, durum analzyle orLaya ikan
bulgularin nedensellk lks nde payda-
larca degerlendrlmes saglanmiLir. yle-
lkle yerel poLansyel harekeLe germek n
blgeye lkn ncelkl dnamkler ve blge
planinin ama ve hedeer kaLilimciligi esas
alan br surele oluLurulmuLur. Payda y-
neLm surec aagidak aamalari kapsamiLir.
Paydalarin belrlenmes
Paydalarin gruplandirilmasi ve degerlend-
rlmes
Paydalarin br araya geLrlmes
Payda yneLm alimalari planlama sure-
cyle ezamanli olarak devam eLm ve bl-
gedek paydalar eLl duzeylerde plan-
lama surecnn Lamaminda yer almiLir. u
erevede ncelkle arkli kaLegor ve sek-
Lrlerdek paydalarin aalyeLler ayrinLili
olarak ncelenm ve eLknlk alanlari de-
gerlendrlerek paydalar belr-
lenmLr. elrlenen paydalar,
selen alima baliklari dah-
lnde eLkleme ve eLklenme de-
recelerne gre analz edlerek
nemllk ve lgllk derecele-
rne gre br Payda ELk De-
gerlendrme MaLrs oluLurul-
muLur. u maLrsLe paydalar
orLaklik, brlg, danima ve
blglendrme baliklari alLinda
degerlendrlm ve lgllk de-
recelerne gre ayni paydalarin
arkli alanlarda blglendrme-
den orLakliga degk kaLego-
rler alLinda yer almalari saglan-
miLir. Ornegn, br payda bazi
hususlarda sadece blglendr-
lrken, bazi hususlarda krne
daniilablmekLe, km hususlar-
da se hjans ve dger paydalarla
orLak aalyeLler yuruLeblecek
eklde degerlendrlmekLedr.
Paydalarin braraya geLrlme-
s aamasinda se, 3 arkli amala br araya
gelmlerdr. Oncelkle paydalar orLak akil
ve blge vzyonunun belrlenmes amaci le
br araya gelm ve Nasil br hnkara, nasil
br gelecek? sorusuna cevap aramilardir.
hjansin Kalkinma Kurulu uyeler Ekonomk
Yapi, Sosyal Yapi, Fzk Yapi ve evre, KulLur
ve Turzm ana baliklari alLinda hLsas Ko-
msyonlari oluLurmulardir. Uuncu olarak
da lgl paydalar neml alima konulari
le lgl sLraLej gelLrmek amaciyla, daha
dar kaLilimli olan hr-Ge ve Yenlklk, -
lm, Saglik Teknolojler, G, Yoksulluk ve
Sosyal erme, Savunma ve evre balikla-
rindan oluan Odak Grup ToplanLilarinda
kaLilimci br orLamda br araya gelmLr. u
surelerden ikan sonular LLzlkle lge
Planina yansiLilmiLir.
lge Plani Payda ToplanLilariiKizilcahamam, OrLak hkil ToplanLisi
lge planlama surecne hjansLa alian 28
uzman ve 6 desLek personel arkli aamalar-
da desLek olmuLur. Uzmanlarin egLm, lg ve
deneymlerne gre dnamk alima gruplari
oluLurulmuLur. Her alima grubunda hem
Leknk hem de sosyal dsplnlerde egLm al-
mi ve bu alanlarda deneyml uzmanlar brlk-
Le aliarak dsplnler arasi blg akiini kaLma
deger yuksek ikLilara dnuLurmuLur. Uz-
manliklarin dengel dagilimi ve eLllg plani
zengnleLrmLr.
Planlama alimasi aamasinda e zamanli alimaya ve zamani eLkn kullan-
maya odakli br sure LasarlanmiLir. Surecn bleenler brbr ardina eklem-
lenm degl, brbryle paralel ve egudumlu aalyeLler olarak yuruLulmuLur.
Durum analz le blgenn sorunlari, poLansyeller ve ncelklernn LespL
edlmes amalanmiLir. lgey anlamak adina, hLya duyulan ncelksel ve
nLelksel verlere ulamak n kapsamli br ver Labani ve yayin araLirmasi
yapilmiLir. ver Lemn eLmek uzere eLl payda kurululara zyareLler duzen-
lenp, resm yazilarla blg sLenmLr. Kurum ve kurululardan gelen ver ve
sLaLsLkler durum analz erevesnde LemaLk ve karilaLirmali analzlerle
degerlendrlmLr.
Planda Durum hnalz baligi alLinda ayri br blum bulunmamakLadir. hncak
planin buLunu, duruma lkn nLelkl blg le ama ve hedeern gerekele-
rn nde barindirir eklde LasarlanmiLir. u ynLemle lksel buLunsell-
gn korunmasi, planin akiciliginin arLLirilmasi ve okuma kolayligi saglanmasi
hedeenmLr.
KaLilimciligi esas alan payda yneLm yaklaimiyla payda blglendrme z-
yareLler, kalkinma kurulu hLsas komsyonu LoplanLilari, blge aliLaylari,
orLak akil LoplanLisi ve odak grup LoplanLilari duzenlenerek yaklaik 60 Lop-
lanLi le 600 paydaa ulailmiLir. Payda yneLm surecnde elde edlenler,
blgenn vzyonunun, ama ve hedeernn belrlenmesnde eLkl olmuLur.
vzyon, genelden zele gden br Leknkle ve kaLilimciligin saglandigi Lop-
lanLilari eren alimalarla belrlenmLr. u alimalar kapsaminda n-
celkle, Kizilcahamamda gerekleLrlen OrLak hkil ToplanLisinda buLun
kaLilimcilara brer vzyon yazdirilmi, daha sonra kaLilimcilarin yazdiklari
vzyonlari paylaarak brbrleryle gru alivernde bulunmalari saglan-
mi ve herkesn krn ade edebleceg aik br plaLormda arkli masa-
larda gerekleLrlen alimalarla nce 12 daha sonra se 3 Lane vzyona
ulailmasi saglanmiLir. u LoplanLinin devaminda gerekleLrlen dger
LoplanLilarda se bu 3 vzyonun senLezlenerek Lek br vzyona ulailmasi
saglanmiLir.
SLraLejler, Temel hma, SLraLejk hma, hma ve Hede hyerarsnde ka-
demelendrlmLr. Hedeerden Lemel amaca kadar her basamakLa somuL-
Lan soyuLa ve zelden genele gden br dl kullanilmiLir. Hedeern blgeye
zgu ve luleblr olmasina dkkaL edlmLr. hnkara lge Plani ama ve
hedeer blgedek kurum ve kurulularin, STKlarin ve unversLelern aal-
yeLlernde yol gsLerc olacak eklde belrlenmLr.
Nha planin hazirlanmasi aamasinda, durum analz raporu, alL ve usL lekl
plan alimalari ve payda yneLm ikLilari lksel buLunsellk nde de-
gerlendrlm ve 2011-2013 hnkara lge Planina son ekl verlmLr.
hnkara 1717, PLLon de TourneorL
ANkAAYI kDNUMLANDIMAk
Her ehrn br kmlg vardir ve bu kmlk o
ehrn Larhsel gelmn, kulLurel degerlern,
sosyo-ekonomk yapisini, mekansal Lasarimi-
ni, zksel-cogra konumunu yansiLir ve a-
de eder. azi ehrler vardir mparaLorluklara
smlern verr ve bazi ehrler vardir mede-
nyeLler onlarda bedene burunur. Medne, En-
dulus, SemerkanL ve agdaL arkli dnemlerde
ve arkli cograyalardak slam MedenyeLn,
koma, Ees ve vaLkan HirsLyanligi, hLna se
Yunan MedenyeLn akla geLrr. Gunumuzde
Londra, Pars, New York gb kenLler aLi me-
denyeLnn varlik buldugu yerler olarak dkkaL
ekmekLedr.
nlerce yillik gem le hnkara, brok ark-
li medenyeLe ve mparaLorluga ev sahplg
yapmiLir. Ulus devleLler aginda her devleL
bakenL veya neml ehrleryle ne iksa
da ehrler le medenyeLler arasindak l-
k arkli duzeyde varligini devam eLLrmek-
Ledr. Gunumuzde hnkarada, Larhndek
medenyeLlern her brnden zler grmek
mumkundur. Savai GalaLlarin Kales, Le-
meller Frglere dayanan hugusLus Tapinagi
ve Osmanlinin Haci ayram-i vel Cam ayni
mekani paylair. koma Hamami le Seluklu
Kprusu, Frglern Gordonu le Greklern
hgorasi hnkaradadir. Kral Mdasin payLahLi,
Dogu koma mparaLorlugunun doguya ailan
Ankcrcy Konumlcndrmck
kapisidir hnkara.
uyuk skendern
ordulari le Pers sa-
vailarinin kari-
lamasina, Yildirim
eyaziL le Tmurun
mucadelesne La-
niklik eLmLr.
hnkara ayni zaman-
da LcareL yollarinin
geLg, Larimsal
ureLmn ve hay-
vanciligin yapildigi,
gelm pazar eko-
nomsne sahp br
merkezdr. Tarh bo-
yunca, kenLn eko-
nomk yapisi dar
ve syas yapisiyla
paralel br gelme
seyr zlemLr. Os-
manli daresne
grdkLen sonra da
hnkaranin ekono-
mk nem devam eLm ve hnadolu le ba-
kenL sLanbul arasindak gida ve LeksLl Lra-
gnde neml br ugrak nokLasi olmuLur.
hnkara, ev sahplg yapLigi her br meden-
yeLn, dares alLinda bulundugu her br dev-
leLn, konuk eLLg her br kulLurun degerler-
ne bunyesnde az veya ok yer verm, Lum
bu kulLur ve medenyeLler hnkaranin kml-
gn ekllendrmLr. lge yuzlerce yil Sel-
uklu ve Osmanli daresnde kalmi, slam
MedenyeLnn ekonomk, sosyal ve kulLurel
degerler hnkarada hukum surmuLur. Ozel-
lkle Seluklu-Osmanli kLsad, syas ve sos-
yal mrasinin en neml kurumlarindan olan
hhlk kurumu ve seymenlk kulLuru hnkara
lgesnn sosyal ve kLsad Larhnde neml
zler birakmiLir.
Yrmnc yuzyilin lk eyregnde dunyada
ve hnadoluda meydana gelen gelmeler,
hnkaranin Larhnde de yen br dnem
balaLmiLir. Kadm mparaLorluklarin yiki-
lip ulus devleLlern Larh sahnesne ikLi-
gi, cogra sinirlarin yenden zldg, yen
LLaklarin kuruldugu bu dnem hnkara
n br dnum nokLasi olmuLur. KurLulu
Savainin kumanda merkez olan hnkara,
hnadolunun bagimsizlik savaina rehber-
lk eLm, Turkye CumhuryeLnn dogu-
una ev sahplg yapmi ve CumhuryeLn
lanindan kisa br sure nce de yen devleLe
bakenL olmuLur.
Gunumuzde hnkarayi herhang br kenL ol-
makLan ikaran, ona zgunluk veren, onu
ayricalikli kilan Lemel olgu CumhuryeLLr.
u durumu hnkaranin kenLsel Lasariminda,
beer cograyasinda, kulLurel kodlarinda,
sosyal dokusunda, kisacasi yaamin her ala-
ninda gzlemlemek mumkundur. unun so-
nucunda hnkara, daha nce hbr medenyeL
ve devleL le zdelemedg kadar Cumhur-
yeL le zdelem, ayri ve gulu br benlge
kavumuLur.
hnkarayi, sadece CumhuryeLn dar ve syas
merkez olarak grmek dogru degldr. hnka-
ra, CumhuryeLn kulLurel Lasavvurunun hayaL
buldugu br bakenLLr, demokrasnn kalb,
mlleL radesnn Lecell eLLg Turkye uyuk
MlleL Meclsnn ev sahbdr. hyni zamanda,
be mlyona yaklaan dnamk nuusu, yresel
zengnlkler ve dogal kaynaklariyla blgesn-
de lder, egLm, kulLur, saglik ve Leknolojde
kuresel lkler kurmaya balami br ekm
merkezdr.
Kresel Kent
Kuresel kenL kavrami, dunya kenLnden
arkli olarak, kenLlern dunya ekonomsyle
olan lklern Lanimlamak n kullanilmak-
Ladir. lk dea hnLhony Kngn Global CLes
1990) adli kLabinda kullanilan kavram, daha
sonra sosyolog Saska Sassen Laraindan kure-
sellemeyle orLaya ikan yen kenL olgusunu
dger dunya kenLlernden ayirmak n kulla-
nilmiLir. 1991de yayimladigi The Global
CLy. New York, Londra, Tokyo adli kLabinda
Sassen, kuresellemeyle brlkLe yen br kenL
Lpnn oluLugunu savunmuLur. Sassene
gre nansal ekonomnn genlemes ve
uluslararasilamasi kuresel ekonomnn ge-
nlemesn desLekleyen br buyumey geLrse
kreseI DIekte Ankara
ble endusLrnn en usL duzeydek konLrol ve
yneLm Londra, New York ve Tokyo gb az
sayida nansal merkezde LoplanmakLadir a-
dirci, 2006).
Kuresel kenLlerle lgl yapilmi alimalarin en
kapsamlilarindan br Lanes GlobalzaLon and
World CLes GaWC, 2011) araLirma merke-
znn yapLigi hla-eLa-Gama Dunya KenLler
siniandirmasidir. KenLlern dogrudan ve do-
layli eLklemler ve lkler aisindan deger-
lendrldg bu alimada ehrler ala, beLa,
gama, yuksek derecede kendne yeLen, kend-
ne yeLen kenLler eklnde be kaLegor alLinda
siniandirilmiLir. hnkara, en son kaLegor olan
kendne yeLen kenLler grubunda yer almakLa-
dir. hraLirmada kendne yeLen kenLler, dunya
kenL nLelg Laimayan ancak dunya kenLle-
rne bagimli olmayacak duzeyde hzmeLlere
sahp olan kenLler anlamina gelmekLedr. una
gre kuuk ve orLa buyuklukLe bakenLler ve
ureLc blgelern geleneksel merkezler siklik-
la bu blumde yer almakLadir Hall, 2006).
SguLzu
1980 sonrasi dnemde bakenLlk olgusu
kureselleen dunyada esk nemn kaybe-
derken bakenLlern yneLm levler ne
ikmiLir. akenLler levler ve yuklendkler
grevler Lbariyla aagida gsLerldg ekly-
le eLl siniandirmalara Lab LuLmak mum-
kundur Hall, 2006).
ok-lcvl 8ckcntlcr. UsL duzey ulusal -
levlern Lumunu ya da ogunu barindiran
bakenLler Londra, Pars, Madrd, SLock-
holm, Moskova, Tokyo vb.)
Krcscl 8ckcntlcr. akenL olmanin yani sira
syaseL, LcareL ve dger levlerde ulus-Les
roller usLlenen bakenLler Londra, Tokyo)
5ycs 8ckcntlcr. HukumeLn merkez olarak
kurulan ancak esk bakenLlerde kalan lev-
lerden yoksun bakenLler onn, Washng-
Lon, OLLawa, Canberra, razl, hnkara vb.)
5pcr 8ckcntlcr. Uluslararasi kurum ve
kurululara ev sahplg yapan ama ayni za-
manda ulus-devleL bakenL olmayablen
bakenLler ruksel, SLrazburg, Cenevre,
koma, New York vb.).
konomk ve Po|tk tk|em
hnkara son dnemde, Turkyenn OrLadogu,
OrLa hsya ve alkanlar baLa olmak uzere
dunya syas arenasinda usLlendg ncu ve
arabulucu roller, komulariyla yuruLLugu siir
sorun polLkasi ve benmsedg proakL s-
yaseL anlayii le dunya syaseLnn ureLldg
ve ynlendrldg br merkez olarak dkkaLler
*: 5cdccc 20 vc zcr ]rmc scysnc schp lkclcr clnmtr.
Kaynak: 8cbckcnlk Hcznc Mstccrlg, 20llc
Ankcrcdc Fcclyct Cstcrcn Ycbcnc 5crmcycl rkctlcrn lkc 8czndc Dcglm
Crujk 1.
ekmekLedr. unun br gs-
Lerges olarak da son yillarda
brok ulkeyle vze uygula-
malarini kaldirmaya ynelk
anlamalar mzalanmi ve
dger ulkelerle olan syas ve
ekonomk lklerde olumlu
gelmeler kaydedlmLr.
hnkaranin bakenL olmasi,
kenLn uluslararasi rguLle-
re ev sahplg yapmasini ve
Turkyenn sz konusu rguL-
lerle olan lklernde akL
ve ynlendrc br rol oyna-
masini da saglamiLir. rle-
m MlleLler, Dunya ankasi, Uluslararasi Para
Fonu, Dunya Saglik OrguLu, Uluslararasi ali-
ma OrguLu, hrap DevleLler Lg, slam Koneran-
si TeklaLi, Uluslararasi Kizilha OrguLu, Kizilay
Derneg ve benzer rguLlern Lemslclkler
hnkarada alimalarina devam eLmekLedrler.
Kuresel syasal duzenle enLegrasyona paralel
olarak kuresel ekonomk ssLemle eLklem bag-
laminda neml mesaeler kaLedlmLr. u er-
evede, yaanan gelmeler hnkaraya eklen
uluslararasi dogrudan yaLirim mkLari ve yaban-
ci sermayel rkeLlern seyrnde gzlemlemek
mumkundur. Hazne MusLearligi verlerne gre
hnkara, 2009 yilinda Loplam 120,2 mlyon dolar
uluslararasi dogrudan yaLirim UDY) ekmLr.
u rakam le hnkara UDY grlernde Turkye
genelnde %2,22 paya sahpLr. Kuresel nans
krz nedenyle hnkara, 2009 yilinda br ncek
yila gre daha duuk LuLarda UDY ekmesne
ragmen, ulke bazindak UDY daha buyuk oranda
duLugu n hnkaranin ulke bazindak UDY ora-
ni 2009 yilinda arLmiLir.
Uluslararasi sermayel rkeL sayilarinda hn-
kara, sLanbul ve hnLalyanin ardindan uuncu
sirada yer almakLadir. u rkeLlern sekLrel
dagilimi ncelendgnde, brnc sirada Lop-
Lan ve perakende LcareL sekLru, knc sirada
gayrmenkul kralama ve aalyeLler, uuncu
sirada se malaL sanaynn yer aldigi grulmek-
Ledr abakanlik Hazne MusLearligi, 2011a).
rkeLlern dagilimina bakildiginda brka hu-
sus n plana ikmakLadir. rncs, dunyanin
hemen her blgesnden rkeLlern hnkarada
yaLirimi bulunmakLadir. kncs, h menel
rkeLler Loplam rkeLlern yaklaik yarisini
oluLurmakLadir. 1996 yilinda Turkye le h
arasinda gumruk brlgne gelmesnn ve
2005 yilinda Lam uyelk muzakerelerne ba-
lanmasinin bunda neml eLks bulunmakLa-
dir. Uuncusu, Turkyeye komu ulkelern r-
keLlernn hnkarada yaLirimi olmakla brlkLe,
dogu ve guneydek komu ulkeler menel
rkeLlern sayisinin azlaligi dkkaL ekcdr.
u kapsamda, cogra sinir uzunluklari ve La-
rhsel, dnsel-kulLurel benzerlkler le rkeL
sayisi arasinda dogrusal br lk olablecegn
de belrLmek gerekr. Yabanci sermayel rma-
larin hnkaradak yaLirim duzeyn Turkyenn
kuresel ekonomk ssLemle uyumunun br gs-
Lerges olarak degerlendrmek mumkundur.
Turkyenn son dnemde ekonom alaninda
Sektr hrucut thu|ut
Tcrm vc ormcnclk 57.l78 72.o30
8clklk ll0 38
Mcdcnclk vc tcoccklg o5l.7l0 l5.o.39l
mclct scncy 7.l97.l39 l2.53.3
Elcktrk, gcz vc su l23.3o9 30.5l5
Toptcn vc pcrckcndc tccrct 30.858 9.952
Ccyrmcnkul vb. ]cclyctlcr 79 237
Dgcr l7o l.55
TDPLAM 8.o0.o20 28.535.o5l
Tub|o 1. 5cktrlcrc Crc thclct vc hrccct Rckcmlcr, 20l0 (bn TL]
Kaynak: (TK, 20l0c].
kaLeLLg lerleme ve uluslararasi lklerde La-
kp eLLg syaseL bu sureLe eLkl olmakLadir.
Turkyenn 2010 yilinda gerekleLrdg yak-
laik 171 mlyar TLlk hracaLin yaklaik 8,5
mlyar TLlk kismi hnkaradan yapilmiLir. u
pay ndek en neml sekLr malaL sanay-
dr. hyni dnemdek Loplam 279 mlyar TLlk
LhalaLin yaklaik 29 mlyar TLlk kismi da
hnkaradan yapilmiLir. hnkara 2010 yilinda
en ok madenclk ve malaL sekLrlernde L-
halaL yapmiLir TUK, 2010a).
Turkyenn uluslararasi ekonomk ssLemle bu-
Lunleme surec ekonomdek dger makro gs-
Lergeler gb GSKDnn sekLrel dagilimini da
neml oranda eLklemLr. Sz konusu eLk hn-
karadak GSKDnn sekLrlere gre dagiliminda
da orLaya ikmakLadir. 2006 yili verlerne gre
hnkara, hzmeLler sekLrunde blgelere gre
Turkyede ureLlen Loplam GSKD siralamasinda
%9,87lk oran le knc sirada yer
almiLir TUK, 2011a).
GSKDnn hnkarada sekLrel dagi-
limina bakildiginda hzmeLler sek-
Lrunun %72 gb ok yuksek br
orana sahp olmasi hnkaranin dger
hvrupa bakenLler gb bu sekLr-
den kaLma deger sagladigini orLaya
koymakLadir. Gelmlk sevyes-
nn de br gsLerges olan hzmeL-
lerden elde edlen kaLma degern
hnkara n eLknlgnn ve geLrs-
nn arLmasi hzmeL surelerndek
vermllgn ve eLllgn arLLirilma-
si le mumkundur.
Yukselen br dunya kenL olan hnka-
ra n kuresellemenn u neml
boyuLu ne ikmakLadir. KalLe re-
kabeL, yerel polLkalar ve grmc-
lk. Gunumuzde rekabeL, geleneksel
yaL rekabeLnden daha karmaik
br hal almiLir. KenLlern kuresel-
lemede oynadigi rolun boyuLu ve-
rmllk arLii ve rekabeLlkler le lulmeye
balanmi ve rekabeL kalLe rekabeL olarak
orLaya ikmiLir. Yerlemlern hammaddeye
ve pazara olan yakinligi gb geleneksel ak-
Lrler Leknoloj yogun sekLrlerde nemn
yLrmeye balami, Leknolojk gelme ve
vermllk arLii kalLe rekabeLnde belrl bl-
geler ve kenLler n plana ikarmi ve sonu
olarak dunyada belrl ureLm ve sermaye mer-
kezler olumuLur.
Yerelde gelLrlen polLkalar ehrlern kure-
selleme surecn yakalayablmes ve dunya-
da gelen yen sermaye ve yaLirim odaklarin-
dan br olmasi amaciyla ureLlmekLedr. Yerel
ekonomlern gelLrdg sLraLej ve polLkalar,
yerel gelmenn neml dnamklern err.
u kapsamda, zk sosyal ve kurumsal alLya-
pisi gelm ve bunun LaniLimini yapablen
Ankcrc C5KDsnn 5cktrlcrc Crc Dcglm, 200o
Crujk 2.
Kaynak: (TK, 20llc]
hnkara Kalkinma hjansi J5
blgeler n plana ikmakLadir. hnkarayi kure-
selleme surecnde daha usL sevyelere Lai-
yacak ve yabanci yaLirimlari ekecek ulusal ve
yerel polLkalara hLya duyulmakLadir.
Grmclk yeLeneg yuksek olan ehrler,
kuresel arenada yaanan degmlere daha
abuk ve kolay uyum saglayablmekLedrler.
u kapsamda, hnkaranin ev sahplg yapLigi
unversLeler, Leknoparklar ve kamu kurulula-
ri sayesnde sahp oldugu gelm ve nLelkl
beer sermayes grmclg desLekleyecek
ynde degerlendrlerek hnkaranin kuresel
lekLek nemnn arLmasini saglayacakLir.
u nedenlerle, hnkarayi kuresel lekLe daha
rekabeL br konuma geLrecek polLkalar z-
lenrken bu unsurlara dkkaL edlmes gerek-
mekLedr.
Ulkeler arasinda yapilan gelmlk arklari
siralamasi, kenLler ve blgeler n de yapi-
lablmekLedr. Dogal ve Loplumsal kaynak-
larin mekansal dagilimindak dengeszlkler,
kalkinma abalarini sekLeye ugraLablmekLe,
merkez-evre, kir-kenL, blge ve blgeler
arasi gelmlk arklarina yol aablmekLe-
dr. lge gelmlk arklari olgusu nce-
lendgnde karimiza ikan kavramlardan br
ard blge kavramidir. lge nde gelm br
ekm nokLasinin varligi blgenn ard blges
olarak nLelendrlen alanini sosyo-ekonomk
ve evresel ynden eLkleyeblmekLedr.
DPTnn 2003 yilinda gerekleLrdg llern
ve lgelern Sosyo-Ekonomk Gelmlk Si-
ralamasi hraLirmasi verlerne gre, brnc
derecede gelm ller sirasiyla, sLanbul, hn-
kara, zmr, Kocael ve ursadir. u llern yuk-
sek gelmlk duzeyler ard blgelern eLk-
leme kapasLelern de arLLirmakLa ve bylece
ard blgelernn de gelme surecne dahl ol-
masini saglamakLadir. hrd blgeler bu surece
dahl eLmede en neml eLkenlerden br ula-
im alLyapisinin gelLrlmes ve ard blgeye
erleblrlgn arLLirilmasidir.
hnkara sahp oldugu merkez konum ve ulkenn
eLl nokLalarina gelm yollarla baglanmi
olmasi sayesnde yillar nde neml br kav-
ak konumuna gelmLr. hnkara, ulke n ku-
rulmasi ngrulen yuksek hizli Lren ssLemnn
merkeznde yer almakLadir ve hnkara-Eskehr
yuksek hizli Lren haLLi LamamlanmiLir. hnkara-
Konya yuksek hizli Lren haLLinda da deneme
suruler balami durumdadir. Devam eden
projeler Lamamlandiginda hizli Lren le hnka-
ra, sLanbul, zmL, ursa, Konya, zmr, Samsun,
Kars ve Svasa baglanacak ve bu sayede bu
llerle arasindak ulaim sures cdd oranda
azalacakLir. u guzergahlarda yer alan ehrler
arasinda ekonomk, sosyal ve kulLurel eLklem
arLacak ve blgenn sosyo-ekonomk buLunle-
mesne buyuk kaLki saglanacakLir hnkara l
evre ve Orman Mudurlugu, 2009).
EgLm sekLrunun ller bazindak gelmlk
siralamasinda da lk sirada akenL hnkara
yer almakLadir. hnkara, sahp oldugu unver-
sLeler, araLirma ve uygulama hasLaneler ve
nLelkl nsan kaynagi le saglik sekLrunde
de gelm durumdadir. hnkaranin saglik ve
egLm sekLrlernde gulu olmasinin br so-
nucu olarak bu sekLrlerde blgesel eLk alani
hnadolu lges sinirlarini amakLadir DPT,
2003). Sahp olunan bu gu uluslararasi ala-
na da Lainmali, blgesel kalkinmaya ynelk
alimalara hiz kazandirilmali ve ard blgey
olumlu ynde eLkleyecek adimlar aLilmasi
saglanmalidir. hnkaranin bu sekLrlerde e-
km merkez olma gucu ulusal sinirlari aarak
kuresel lege Lainmalidir.
Ard IgesyIe Ankara
Turkyede gelme olgusu her blgede eL
duzeyde Lezahur eLmemLr. Ulkede gelme-
nn mekan uzernde dagilimi, balica drL ku-
LupLa sLanbul, hnkara, zmr, hdana) yogun-
lami, ardindan halkalar halnde evre llere
yayilmiLir. Yayilmanin kapsami ve uyarilan
evre ller uzerndek eLks, blge merkezn-
dek kLsad aalyeLlern yogunlugu ve d-
namzm le oranLili olmuLur DPT, 2003). s-
Lanbul ve hnkara ller arasinda kalan gelme
blgesnn sinirlari, kmya ve meLal sanaynn
yogunlamaya baladigi Kocael, gida, LeksLl
ve oLomoLvde uzmanlama eglm gsLeren
ursa ve Eskehr llern ne almakLadir. Za-
manla hnkara-sLanbul dogrulLusunda gderek
homojenleen br LcareL, sanay ve hzmeL
kuagi orLaya ikmi ve bu kuaga, 1970ler-
de pazar n bugday ureLmnde uzmanlami
Konya l de eklenmLr. unun yaninda zel-
lkle sanay yaLirimlari sLanbul, zmr, hdana
ve hnkara gb blgesel merkezlerden evre
llere yayilmaya balami ve bu merkezler-
de hzmeL sekLru yuksel gsLermLr. u
merkezlere komu ard blge llerde, merkez
llerden yayilan sanaynn yogunlaLigi sanay
blgeler gzlemlenmLr. Sanay blgeler-
nn lokomoL yerel ekonomk dnamklerden
beslenen KOler olmuLur.
Turkyede KOlern gelmes ve sanay pol-
Lkalarinin uygulanmasi aisindan sanay bl-
geler neml br konudur. unlarin en neml
uygulamalari se Organze Sanay lgeler
OS)dr. OSler, sanaynn belrl br program
erevesnde br arada ureLm yapmalarina
olanak saglamakLadir. u halyle rguLlenme,
kenLleme ve sanayleme lklern duzen-
leme, sanay leLmelernn evrede yaraLaca-
gi olumsuz eLkler deneLleyeblme, leLmele-
rn Lopluca yer aldiklari alanlarda daha kolay,
ucuz ve kalLel olarak ureLm yapma ve uygun
koullarda alLyapi hzmeLlernden yararlanma
mkani saglayarak, gelen sanay alanlarinin
gen olanaklara kavuLurulmalarina mkan
LanimakLadir Cansiz, 2010). Turkyede rnc
e Yillik Kalkinma Plani dnemnden Lbaren
OSlere buyuk nem verlmLr.
Yogun olarak KOlern aalyeL gsLerdg
hnkarada plani ve alLyapisi hazirlanan 11 Or-
ganze Sanay lges olmasina ragmen aal
durumda 5 OS bulunmakLadir. u OSler Sa-
vunma Sanay, ve naaL Makneler, Medkal
Chazlar gb sekLrlerdek kumelenme ali-
malari le blgeye sLhdam saglamakLadirlar.
Yapilanma alimalari devam eden dger
OSler se hnkara Sanay Odasi . ve .
OSler, hnadolu OS, ubuk Hayvancilik h-
Lsas OS, eypazari OS, erekohsar OS
ve hnkara Maden Dkumculer hLsas OSdr.
u OSler de Lam olarak aalyeLe geLkle-
rnde hnkaradak sanay varligina neml br
kaLki saglayacaklardir. Yen OSlern konum-
larina bakildiginda bunlarin ehr merkezn-
den uzak, ancak ehre ve ana yollara ulaimi
kolay olan merkezlere na edlen cazp sanay
mekanlari oldugu gzlenmekLedr.
Sanaynn hnkarada belrl alanlarda yogun-
lamasi, evre llerden alimak n gelenlern
sayisinda br arLia neden oldugu gb, evre
llerde sanay gelm odaklarinin olumasini
saglamiLir. hnkaranin gulu oldugu sanay
sekLrlernn kaLma deger eLk alaninin bl-
gesel anlamda daha genleLlerek hnkaranin
uluslararasi lekLe br merkez halne geLrl-
mes n gerekl adimlar aLilmalidir. Sanaynn
yani sira hnkara nans sekLrunde de br mer-
kez olma poLansyelne sahpLr. hnkara, k
baina duen Loplam 22.079 TL mevduaLla
21.15/ TL k baina duen Loplam mevduaLa
sahp sLanbulun nunde ve Turkyede brnc
siradadir DDK, 2010). Dger nansal hzmeL-
lerden de sLanbuldan sonra en ok aydala-
nan l hnkaradir. ununla beraber numuz-
dek yillarda sLanbulu nans merkez yapma
sLraLejs kapsaminda aleleryle brlkLe bn-
lerce nansal kurum alianinin sLanbula La-
inmasi hnkaradak ucreLller arasinda yuksek
gelre sahp br Labakanin sLanbula kaymasi
anlamina gelecekLr. u durum hnkaradak s-
Lhdam, egLm, konuL, LcareL gb alan ve sek-
Lrler olumsuz ynde eLkleyeblecekLr.
Rekubet|k nJeks|ernJe Ankuru
kekabeLlk endeksler zellkle son yillarda
gelme merkezlernn ve LeLkleyc blgele-
rn LespL edlmes, yen yaLirim olanaklarinin
zlenmes ve yerel poLansyellern daha verm-
l eklde degerlendrlmes aisindan dkkaLe
alinan endeksler olarak karimiza ikmakLadir.
lgeler bazinda gerekleLrlen rekabeL-
lk endeksnde grulecek br yleme blge-
ye yaLirim ekecek, genel olarak vermllkLe,
ureLmde ve gelrlerde arLia yol aacak, bu
da halkin reahini arLLiracakLir. ller arasi reka-
beLlk endeksler alimalarinda 2009-2010
dnemnde Uluslararasi kekabeL hraLirmalari
Kurumu UkhK) Laraindan yapilan ller hrasi
kekabeLlk Endeks le Ekonom ve Di Po-
lLka hraLirmalari Merkez EDhM) Laraindan
yapilan 2009 Larhl Turkye n r kekabeL
Endeks araLirmalari ne ikmakLadir.
Genel
nJeks
8eer 5ermuye ve
Yuum ku|tes nJeks
Murku|umu 8ecers ve
Yen|k|k nJeks
Tcuret 8ecers ve retm
Potunsye| nJeks
r|eb|r|k
nJeks
5rcs Dcgcr 5rcs Dcgcr 5rcs Dcgcr 5rcs Dcgcr 5rcs Dcgcr
2 9,73 l o7,52 2 23,2o 2 39,o0 4 o8,53
Tub|o 2. Ankcrcnn URAK 5rclcmcsndck Ycr
Kaynak: (Uluslcrcrcs Rckcbct Arctrmclcr Kurumu (URAK], 20l0]
UkhK rekabeLlk genel endeks degerlend-
rldgnde hnkara, sLanbulun ardindan knc
sirada, beer sermaye ve yaam kalLes en-
deks le egLm ve saglik konularinda lk sira-
da yer almakLadir.
EDhM rekabeLlk genel endeks verler n-
celendgnde se hnkaranin lk sirada yer al-
digi grulmekLedr. hncak, ekonomk eLknlk
ve canlilik endeksnde dokuzuncu sirada yer
alarak, zellkle sLanbul ard blgesnde yer
alan llern ve dger sanay ard blgesndek l-
lern gersndedr. vermllk arLiini aiklamak
n kullanilan ve br blgenn reahinda oyna-
digi rol aisindan dger brok grdden daha
neml olan nsan sermaye endeksnde hn-
kara, Eskehrle brlkLe 100 endeks degern
alarak lk sirada yer almakLadir. YaraLici serma-
ye endeks gz nune alindiginda, hnkara l
hemen hemen Lum degkenlerde dger llere
gre ok yuksek br arkla ndedr ve endeks
deger, knc l olan sLanbulun yaklaik k ka-
Lidir. UreLm kaynaklari siniandirmasina son
yillarda dahl olan sosyal sermaye kavrami,
ureLm akLrler arasindak ag ya da lkler
olarak nLelendrleblr. u alimada, sosyal
sermayenn vermllk ve rekabeLlge kaLkisi
ncelenm, lk k sirayi yne hnkara ve sLan-
bul almiLir.
Sinir kavraminin nemnn azalmasi mekansal
kademelenmeye arkli br erk kazandirmaya
balami ve muLlak br mekansal hyerar kav-
rami anlamini yLrmLr. Klask planlama ve
yneLm anlayiinin, yalnizca kenL legnde
ele alindigi br dnemn de sonuna gelnm-
Lr. u degmeler, kenL ve blge lekler ara-
sindak lklern, zellkle dogal ve ekonomk
ek krLerlernn dkkaLe alinarak, yenden de-
gerlendrlmesn zorunlu hale geLrmLr. u
durum, blge dengeszlklern gderlmes,
eLszlklern azalLilmasi, lelerden merkeze
dogru gun nlenmes n uygulanablr ve
eLkn polLkalarin alL blgeler legnde yapi-
larak planlarin ureLlmes gerekllgn orLaya
ikarmiLir.
Cene| nJekstek
5tru
konomk tkn|k ve
Cun|t|tk nJeks
nsun 5ermuye
nJeks
Yuruttct 5ermuye
nJeks
Sosyal Sermaye
nJeks
5rcs Dcgcr 5rcs Dcgcr 5rcs Dcgcr 5rcs Dcgcr 5rcs Dcgcr
l l00 9 72, l l00 l l00 l l00
Tub|o 3. EDAM Rckcbctlk Endcks Dcgcrlcrnc grc Ankcrcnn Durumu
Kaynak: (Ekonomk vc D Poltkc Arctrmclcr Mcrkcz (EDAM], 2009]
AIt IgesyIe Ankara
lgeler konusu ele alindiginda blge ve
blgeler arasi gelmlk arki sorunu kari-
miza ikmakLadir. hnkarada ekonomk ve sos-
yal gsLergeler aisindan kir-kenL gelmlk
arkinin neml boyuLLa oldugu blnmekLedr.
Ornegn, nuusun yaklaik %75nn kirsal-
da yaadigi Haymana les, nuus bagimlilik
orani, Larim sekLrunde sLhdamin Loplam
sLhdama orani, okuma yazma blmeyen nu-
us orani gb gsLergeler Lbariyla hnkara l
ve Turkye genel orLalamalarinin usLunde de-
gerlere sahpLr. Degerlendrmede lk sirada
bulunan merkez leler le son sirada bulunan
ala les arasindak gelmlk arki yaklaik
/ kaLLir DPT, 200/).
Yen Levk ssLemnde hnkara Tk51) en duuk
Levgn uygulandigi . lge ersnde yer al-
makLadir. . lge n nspeLen duuk oranda
verg ndrm, sgorLa prm veren hsses
desLeg ve yaLirim yer Lahss desLekler le
buyuk lekl yaLirimlar n ayrica gumruk
vergs muayeL ve KDv sLsnasi ngrul-
mekLedr. lgesel kalkinmanin neml ara-
larindan br Lanes de yaLirim Levklernn uy-
gulanmasidir.
hnkaranin da nde yer aldigi . lgede agir-
likli olarak oLomoLv ve yan sanay, elekLronk,
la, makne le Libb ve opLk aleL gb yuksek
Leknoloj gerekLren yaLirimlar Levk edlmek-
Ledr. hncak, sekLrel bazda verlen Levkler
hnkaranin bazi lelernn hLyalarini kari-
lamada yeLersz kalmakLadir. hnkarada 2010
yilinda 139 Levk belges le yaklaik 1.8
mlyar TL sabL yaLirim yapilarak 6.977 knn
sLhdami saglanmiLir. hnkaranin yillar Lba-
riyla yaLirim Levk verlerne bakildiginda son
Ankcrcdc 5osyo-Ekonomk 8lgclcmc Hcrtcs
ek| 1.
5 yilda sabL yaLirimlardan aldigi payin yakla-
ik %/ le %6 arasinda degLg grulmekLe-
dr. una karilik 2010 yilinda bu pay %3e
dumuLur abakanlik Hazne MusLearligi,
2011b). lgenn kalkinmasinin hizlandiril-
masi aisindan sekLrel bazda blgelern ge-
lmlk duzeylerne gre verlen Levklere
ek olarak lelern gelmlk duzeylernn de
dkkaLe alindigi br Levk ssLemnn gelLrl-
mes gerekmekLedr.
hnkaradak lelern cogra yakinliklari, eko-
nomk ve sosyal lkler gzeLlerek aagidak
Labloda yer alan alL blgeler siniandirmasi
yapilmiLir.
1. 8|ge
hya, eypazari, Gudul ve Nallihan leler-
n kapsayan bu blgede Larimsal ekonom
agirlikLadir. lgede, neml Larim arazler
ve urunlernn yaninda, Lurzm poLansyel ve
madenclk alanindak sanay yaLirimlari mev-
cuLLur. Oneml Larim poLansyelne sahp ey-
pazari les sebze ureLm le n plana ikLigi
kadar lede koma ehr ve koma Hamami gb
Larh yapilar bulunmakLadir.
2. 8|ge
Oneml Larim Lopraklarina sahp olan bu blge
Kaleck, ubuk, hkyurL, ala ve Elmadag lele-
rn kapsamakLadir. lgede ne ikan ekono-
mk aalyeLler gz nune alindiginda zellkle
meyveclgn yaygin oldugu ve Kaleck lesn-
de bagciligin ne ikLigi grulmekLedr. unun
yaninda, neml sanay yogunlamasina sahp
olan Esenboga Yolu boyunca uzanan, hkyurL
ve Elmadag aksinda moblya ve savunma sa-
nay gb eLl sanay Lessler yer almakLadir.
hyrica Elmadagda La ocaklari ve kre ocak-
lari aalyeLler bulunmakLadir.
3. 8|ge
Kizilcahamam, amlidere ve Kazan lelern-
den oluan bu blge, zengn bLk rLusu, or-
man alanlarina sahpLr. hyrica blge kubur-
nu, kavun, Libb bLkler ve aricilik gb Larimsal
urunlern yeLLrclgnde ne ikmakLadir.
unun yanisira blgede kum ocagi leLen -
leLmeler de aalyeLlern surdurmekLedr. l-
gede ayrica ayindir, KurLbogazi, Egrekkaya,
Kavakkaya, hkyar arajlari gb sLraLejk ne-
m olan barajlar bulunmakLadir.
lge baLa sicak ve mnerall sulari olmak
uzere Larh, kulLurel ve jeolojk bakimdan
buyuk zengnlge sahp olup, Kizilcahamam-
amlidere Ieopark Projes yuruLulmekLedr.
Proje le brlkLe blgede yer alan jeolojk
oluumlari grmek ve hakkinda blg ednmek
mumkun olacakLir.
4. 8|ge
Tuz Glunun kapsadigi leler olan ere-
kohsar ve Evren lelernn bulundugu blge
saglik Lurzm aisindan br poLansyele sahp-
Lr. hyrica, Tuz Glu ve evresnde neml ku
gzlem ve doga Lurzm mkanlari bulunmak-
Ladir. lgede ureLlen Luz, yemeklk ve sanay
I. 8|ge II. 8|ge III. 8|ge IV. 8|ge V. 8|ge
Ncllhcn ubuk Kzlcchcmcm crckohscr Polctl
8cypczcr Akyurt cmldcrc Evrcn Hcymcnc
Ayc Kclcck Kazan
Gdl Elmcdcg
Bala
Tub|o 4. Ankcrcdc Alt 8lgclcr Tcblosu
Luzu olarak kullanilmakLadir. lgede ayrica
su sporlari ve balikilik akLvLelernn yapila-
bldg Hranli araji yer almakLadir.
5. 8|ge
Haymana ve PolaLli lelernn oluLurdugu
blge, genel yapisi Lbariyla kirsal, kenLsel
ve yari kenLsel alanlari ne alan kozmopolL
br zellk LaimakLa olup, hnkarada Larimin
agirlikli olarak yapildigi lelern bainda gel-
mekLedr. hyrica Haymana lesnde bulunan
Lermal Lessler ve PolaLli lesnde yer alan La-
rh ve LursLk yapilar le sanay blgeler le
ekonomsnde neml br yere sahpLr.
13 Ekm 1923 Larhnde bakenL lan edlen
hnkara, Turkye uyuk MlleL Mecls baLa
olmak uzere Cumhurbakanligi, akanliklar,
DeneLleyc ve Duzenleyc Kurum ve Kuru-
lular, Merkez ankasi, Genelkurmay a-
kanligi, KuvveL KomuLanliklari ve dger kamu
kurumlari merkezler le uyukellklere ev
sahplg yapmakLadir. unun dogal sonucu
olarak hnkara, evre ller baLa olmak uzere
ulkenn dger llernden yogun br g almi
ve nuusu 1927 yilindan 2010 yilina kadar
geen bu sureLe yaklaik 11 kaL arLmiLir.
u arLi, yen sLhdam sahalarinin oluma-
sini, sosyal ve ekonomk yaamin eLlen-
mesn saglamiLir. u eLlenme, hnkarada
naaL, moblya ve dger sekLrlern gelme-
snde neml br eLken olmuLur.
dar merkez olarak hLya duydugu nLe-
lkl beer sermaye kapasLesn hizla arLLi-
ran bakenL hnkara, aralarinda Turkyenn
akentIk DIgusu
Esk TMM nasi i Ulus
neml unversLelernn yer aldigi Loplam
1/ unversLe le ulkenn en azla yuksek g-
renm kurumuna sahp knc ldr. Unver-
sLeler bunyelerndek Loplam 6 Leknopark
le hnkarayi ler Leknoloj ureLen br mer-
kez halne geLrmekLedrler. Yuksekgrenm
n hnkaraya eLl llerden gelen dnamk
ve gen nuus emlak, gida, eglence ve kul-
Lur-sanaL gb sekLrlere canlilik geLrmek-
Ledr. hyni zamanda nLelkl gen nuusun
hnkarada yer almasi, yaLirimcilar aisindan
kolay ulailablr br nsan kaynagi poLans-
yel oluLurmakLadir. hyrica, kamu kurum-
larinin araLirma ve gelLrme merkezler
le laboraLuvarlarinin hnkarada kurulmu
olmasi, blm ve Leknoloj alimalarini des-
LeklemekLedr. Savunma ve guvenlk kurum
ve kurulularinin da burada bulunmasi ba-
La savunma, uzay ve havacilik sekLru ol-
mak uzere Leknoloj yogun dger sekLrlern
hnkarada gelmesne irsaL vermLr.
akenL olmanin hnkaraya sagladigi dger
br kaLki da saglik sekLrunun gelm olma-
sidir. Ulkenn neml hasLane, laboraLuvar,
araLirma merkez gb saglik kurulularinin
hnkarada yer almasi l br saglik merkez ha-
lne geLrmLr. UnversLelern Lip akulLele-
r ve Saglik akanliginin egLm ve araLirma
hasLaneler sayesnde, konusunda uzman-
lami saglik personel hnkarada bulunmak-
Ladir. u durum, zellkle uzmanlik gerekL-
ren saglik hzmeLlernden yararlanmak uzere
hnkaraya baLa yurL olmak uzere brok
zyareL ekmekLe ve saglik Lurzm olgu-
sunu orLaya ikarmakLadir. Saglik Lurzmne
bagli olarak zyareLlern barinma ve dger
hLyalarinin da blgede karilanmasi kenL
ekonomsne kaLki saglamakLadir.
urokras ve dplomas alianlarina ev sa-
hplg yapan bakenL hnkaranin alL ve usL
yapisinin bakimli ve duzenl olmasi baken-
Ln mekan kalLesn arLLirirken, bakenLllere
de kalLel yaam alanlari sunmakLadir. UsL
yapidak gelmlk, son yillarda bazi yapi-
larin uluslararasi mmar ve Lasarim dulle-
r almasiyla LescllenmLr. NLekm, hnkara
Esenboga Havalmani 2009 yilinda hvrupa
Uluslararasi Havalmanlari Konsey hC Eu-
rope) Laraindan en y havalmani selm-
Lr. u alimalar daha da yogunlaLirilarak
hnkaranin bakenL olmasi avanLaji le yuk-
sek kalLede ve modern yaam mekanlari ge-
lLrlerek herkes n ulailablr hale geL-
rlmeldr.
CumhuryeLn mmar mrasina sahp hnka-
ra, dger yandan da Larh gemne lkn
aniLsal yapilari le zengn br kulLur brkm-
ne sahpLr. hnkara, Turkye CumhuryeLnn
agda, modern br bakenL oluLurma de-
alnn gerekleLg kenLLr. KenLLe neml
aniLsal yapilar, evresel geler, sanaL geler
le neml svl mmarlik geler bulunmak-
Ladir. UlusLak esk hnkara evler, panaromk
baki nokLalari ankaya, Kale, hLakule vb.),
aniLsal yapilari han, hamam, cam, klse vb.),
hniLkabr, hnadolu MedenyeLler Muzes,
Hacibayram Cam, hugusLus Tapinagi, koma
Hamami, ukur ve engel Hanlar, hLakule,
ankasi, ZraaL ankasi, Mecls ve akanlik
nalari bu gelere rnek Lekl eden yapi-
lardir. hyrica akenL son dnemlerde dul
alan pek ok modern mmar esere de ev sa-
hplg yapmakLadir.
Turkye CumhuryeLnn bakenL olmasiyla
hnkara kendne has br kenL kmlg kazan-
miLir. Zaman nde hnadoludan aldigi yo-
gun gle brlkLe gelenek ve grenekler
arkli nsanlarin br arada yaadigi kozmopo-
lL br kenLe dnumuLur. uyukellklern
hnkarada yer almasi ve bunlarin kend ulke-
lern LaniLici kulLurel aalyeLlerde bulunma-
si, kenLe kuresel boyuLLa sosyal, kulLurel ve
ekonomk zengnlk kaLmakLadir.
nsan Haklari Heykel i Yuksel Caddes
Yaam Kalitesi Yksek,
Dnya ile Rekabet Eden,
Dnce ve Yeniliin
Bakenti Ankara.
VZYDN
Temel Ama: 8rcylcrnc ct vc kcltcl
yccm mkcn suncn, kctlmc vc sosycl
bcglcr gl, bccr potcnsycln
gcltrcrck kclkncn Ankcrc
ANkAADA YAAMAk
1
1.1.1. Ama: lgedek nsan kaynagi kapasLesn gelLrmek ve beer
sermayey desLekleyerek, kalkinmaya ynelk deger ureLmn arLLirmak.
1.1.1.1. Hedef: EgLmn her kademesnde zgunlukler orLaya ikaracak,
hayal gucu ve yaraLiciligi gelLrecek aalyeLler arLLirilacakLir.
1.1.1.2. Hedef: reysel gelme ynelk kurslar yayginlaLirilacak, araLirma
ve grenme kulLuru desLeklenecekLr.
1.1.1.J. Hedef: eyn gunu Lersne evrecek mekanzmalara desLek
verlecekLr.
1.1.1.4. Hedef: hnkaranin egLm kalLes ve poLansyel uluslararasi arenada
LaniLilacakLir.
1.1.2. Ama: Sosyal sermayey gulendrmek ve blgey uluslararasi br
kulLur-sanaL merkez halne geLrmek.
1.1.2.1. Hedef: lgenn ne ikan kulLur-sanaL kurumlari, kler,
eLknlkler ve degerlernn uluslararasi LaniLimi yapilacak ve markalamasi
saglanacakLir.
1.1.2.2. Hedef: Sosyo-kulLurel alLyapi gelLrlecek ve kulLurel eLknlkler
blge genelnde yayginlaLirilacakLir.
1.1.2.J. Hedef: Svl Loplum kurulularinin Loplumsal dyalogu ve
bakenLllk blncn arLLiracak aalyeLler desLeklenecekLr.
1.1.2.4. Hedef: brlg plaLormlari, yerel ve ulusal aglar, sosyal sorumluluk
projeler ve Loplumda gnulluluk blnc gelLrlecekLr.
1.1. 5tratejik Ama: EnLellekLuel brkm, yaraLici poLansyele sahp yuksek nLelkl nsan gucu ve
sosyo-kulLurel zengnlgyle blgey uluslararasi br ekm merkez yapmak.
1.1.J. Ama: HzmeL alLyapisi ve kaLilimciligi desLekleyerek kalLel yaam
olanaklarini blgeye eL sevyede sunmak.
1.1.J.1. Hedef: EgLm ve saglik hzmeLlernde zk ve Leknk alLyapinin
kalLes yukselLlecekLr.
1.1.J.2. Hedef: hlLyapi ve hzmeLlerde blge dengeszlkler gderlecekLr.
1.1.J.J. Hedef: STKikamuizel sekLrun kend lernde ve dger kurumlarla
olan aalyeLlernde brlg ve koordnasyon saglanacakLir.
1.1.J.4. Hedef: Toplumdak breylern planlama ve uygulama surelerne
kaLilimi desLeklenecekLr.
1.1.J.5. Hedef: hnkara Kalkinma hjansi gb yerel kurumlarin kapasLes
gulendrlecekLr.
lum 1
Ankcrcdc Erm Aglcr
1.2.1. Ama: Gu y yneLerek kalkinmanin nunde engel olmakLan
ikarip avanLaja dnuLurmek.
1.2.1.1. Hedef: lge gu azalLmak n zgun meslek egLm mkanlari
ve sLhdam alanlari gelLrlecekLr.
1.2.1.2. Hedef: Gle gelen nuusun hLyalari karilanarak kenLe uyumu
saglanacak ve beer poLansyel degerlendrlecekLr.
1.2.2. Ama: Yoksullukla mucadele ederek breyler arasinda irsaL eLlg
saglamak.
1.2.2.1. Hedef: Yoksullukla mucadele n blge genelnde arLernaL gelr
ve sLhdam alanlari gelLrlecekLr.
1.2.2.2. Hedef: KenLsel dnuum projelernn sosyal ermeye duyarli br
bmde uygulanmasi desLeklenecekLr.
1.2.2.J. Hedef: eledye sinarlari nde mahalle sLaLusu almi kylere
hzmeL sunumunda sosyo-ekonomk hLyalar gzeLlecekLr.
1.2. 5tratejik Ama: Gu y yneLmek, yoksullukla mucadele eLmek ve dezavanLajli kesmler
desLeklemek.
1.2.J. Ama: Toplumun sosyal dilanmaya maruz kalan kesmlernn sosyal,
syas, ekonomk ve kulLurel yaama akL kaLilimini saglamak.
1.2.J.1. Hedef: KenL herkes n yaanablr hale geLrmek n her lekLek
mekansal planlamada dezavanLajli gruplara ynelk engeller azalLilacakLir.
1.2.J.2. Hedef: Kadinlarin gucune kaLiliminin nunudek engeller
kaldirilarak, sosyal ve ekonomk yaama kaLilimlari arLLirilacakLir.
1.2.J.J. Hedef: Kadin ve engelllern daha yuksek duzeyde sLhdam
edlebleceg sahalari araLirilarak gelLrlecekLr.
Ankcrcdc Yccmck
Hedef 1: EgLmn her kademesnde zgunlukler orLaya
ikaracak, hayal gucu ve yaraLiciligi gelLrecek aalyeLler
arLLirilacakLir.
Hedef J: eyn gunu Lersne evrecek mekanzmalara desLek
verlecekLr.
Hedef 2: reysel gelme ynelk kurslar yayginlaLirilacak,
araLirma ve grenme kulLuru desLeklenecekLr.
Hedef 4: hnkaranin egLm kalLes ve poLansyel uluslararasi
arenada LaniLilacakLir.
1. ANkAADA YAAMAk
TEMEL AMA: 8rcylcrnc ct vc kcltcl yccm mkcn suncn, kctlmc vc sosycl
bcglcr gl, bccr potcnsycln gcltrcrck kclkncn Ankcrc.
1.1. eeri ZenginIigiyIe kaIktnan Ankara
Stratejik Ama: Entclcktcl brkm, ycrctc potcnsyclc schp yksck ntclkl nscn
gc vc sosyo-kltrcl zcngnlgylc blgcy uluslcrcrcs br ckm mcrkcz ycpmck.
1.1.1. eeri ve Yarattct 5ermaye
Ama: 8lgcdck nscn kcyncg kcpcstcsn gcltrmck vc bccr scrmcycy dcstcklcycrck,
kclknmcyc ynclk dcgcr rctmn crttrmck.
Gunumuzun blgye dayali ekonoms kalkin-
manin merkezne nsani yerleLrmekLedr.
nsan odakli blgesel kalkinmanin Lemel un-
surunu da blge nsaninin sahp oldugu blg,
brkm ve becerler oluLurmakLadir. lgenn
blm ve Leknolojdek alLyapisi, beer serma-
yes ve kendne zgu kulLurel degerler gerek
ulusal, gerekse uluslararasi lekLe rekabeL
gucune sahpLr. lgenn sahp oldugu bee-
r, yaraLici ve sosyal sermayesn desLekleye-
rek, hogrusu yuksek, donanim sahb brey-
lern yaadigi ve yen krlere gelme klm
sunan br hnkara hedeenmekLedr.
eer sermaye, egLm sureleryle kazanilmi
ureLken blg, becer ve yeLeneklerden oluan
br kr sermaye Lurudur. lgnn ureLmnn
yaninda, Leknoloj ve yenlklge dnuLu-
ruleblmes ve kullanilmasi buyuk nem La-
imakLadir. u nokLada beer sermayeye ek
olarak br blgedek yaraLici sermaye, yan
blgy kullanablme kapasLes ve becers de
ayni derecede nemldr. Kuresel rekabeLLe
Loplumsal gelmenn moLorunu yaraLicilik
oluLurmakLadir. Gelm ekonomler, yara-
Lici sermaye dye Lar eLLkler bu zamanin
Lesn hayal edeblecek nsanlari kendler-
ne ekmek n ugra vermekLedr. UnversLe
ve Leknoparklar, usL duzey burokras, ulusla-
rarasi kurumlar ve svl Loplum kurulularinin
yogunlaLigi hnkarada buyuk br sosyal ve
enLelekLuel sermaye mevcuLLur.
lgenn Loplam nuusunun yaklaik %15
yuksek okul ve uzer egLm sevyesne sahpLr.
UnversLelerde egLm gren Loplam grenc
sayisi 201 bndr ve blgede yaklaik 18 bn
greLm elemani grev yapmakLadir. Turkyede,
Loplam nuusuna oranla en ok yuksekgreLm
nuusu barindiran l hnkaradir. YuksekgreLm-
de greLm uyes baina duen grenc sayisi
Turkyede //,6 ken, hnkarada 11dr. En son
2010 Ekm ayinda OrLa Dogu Teknk Unvers-
Les Laraindan arkli degkenlere bakilarak ya-
pilan Turkyenn en y unversLes siralama-
sinda lk uLe hnkara unversLeler yer almiLir
OrLa Dogu Teknk UnversLes UkhP hraLirma
LaboraLuvari, 2011).
hyni eklde Ocak 2010da yapilan Webo-
meLrcs kankng o World UnversLes dunya-
nin en y 500 unversLes siralamasinda OrLa
Dogu Teknk UnversLes Turkyeden yer alan
Lek unversLemz olmuLur.
hnkara, Turkyede blmsel yayina en ok kaLki
saglayan ldr. Toplam 61./58 adeL akademk
yayinla Turkyedek akademk yayinlara kaLki
payi %3/,3Lur. hnkara lnde brok unvers-
Le araLirma merkezler ve projeleryle, dger
brok sekLrle brlg yapmakLa, blgesel
kalkinmaya desLek vermekLedr.
hnkarada alinan ve verlen gun egLm du-
zeyne bakilacak olursa, en azla payin lse
ve deng okul mezunu duzeynde oldugu g-
rulur. knc en yuksek g payi yuksek okul
veya akulLe mezunu duzeyndedr. hnkarada
gun egLm durumu kompozsyonu Turkye
genelnden arklilik arz eLmekLedr. hnkarada
alinan ve verlen g Turkye genelnden daha
yuksek br egLm duzeyne sahpLr. 2008-
2009 dnem Lbariyla Turkyede blges
diina g eden yuksek lsans ve dokLora
mezunu breylerden %16si hnkaradan g
eLmLr. hyni dnemde hnkaradan baka
blgeler ve yurL diina 812 dokLora mezunu
g eLmken ancak 381 k gle gelmLr
TUK, 2009a).
5tru nverste Puunt
l Hcccttcpc nvcrstcs o2,9
2 Drtc Dogu Tcknk nvcrstcs 599,3
3 Ankcrc nvcrstcs 57,77
8 Ccz nvcrstcs 08,0
9 8lkcnt nvcrstcs 383,03
Tub|o 5. nvcrstc 5rclcmcs, Ekm 20l0
Kaynak: OrLa Dogu Teknk UnversLes UkhP hraLir-
ma LaboraLuvari, 2011)
Ankcrcdc Yccmck
YurL nde ve diinda baarilar gsLeren, blmsel ve sanaLsal
aalyeLlere mza aLan nLelkl nsanlari hnkaraya ekmek ve blgeye
hzmeL eLmelern saglamak n eLl ger dnu programlari
duzenlenmel, Levkler ve desLeklerle
hnkaraya hzmeL zendrlmeldr.
hnkara Kalkinma hjansi 5J
NLelkl nsan sermayes-
nn dia gunu azalLacak
blge Levkler, mezun-
larin lg alanlarinda dene-
ym kazanacaklari sLaj m-
kanlari, unversLe-sanay
orLak projeler ve mezun
sLhdam programlari ge-
lLrlmeldr. una ek ola-
rak, yurL nde ve diinda
baarilar gsLeren, blm-
sel ve sanaLsal aalyeLlere
mza aLan nLelkl nsan-
lari hnkaraya ekmek ve
blgeye hzmeL eLmelern
saglamak n eLl ger
dnu programlari duzenlenmel, Levkler ve
desLeklerle hnkaraya hzmeL zendrlmeldr.
hyrica, blgede kr ureLmde bulunan sanaL-
i, yazar, blm nsani gb klern urunlern
guvence alLina almak ve alimalarini desLek-
lemek n kr mulkyeL haklari konusunda
blglendrme ve arkindalik arLLirimi alima-
larinin yapilmasi, paLenLiaydali model, marka,
Lel hakki gb mekanzmalarin yayginlaLiril-
masi nem arz eLmekLedr. u dogrulLuda bl-
gede aalyeL gsLeren svl Loplum kurululari
ve LeknokenLlerde bulunan Teknoloj Transer
Osler desLeklenmel ve yayginlaLirilmalidir.
Okur-yazarlik breylern gelmler n ol-
mazsa olmaz br unsurdur. 2009 yili Lbariyla
hnkarada 6 ya uzer Loplam nuusun %3,5
okuma yazma blmemekLedr. u oran rakamsal
olarak 1/8.657 kye denk gelmekLe ve yak-
laik 127 bnn kadin nuus oluLurmakLadir
TUK, 2009a). u oranlari gelm ulke orLala-
malarina yukselLmek n blgede okuma-yaz-
ma seerberlg devam eLmekLedr. Ulusal Eg-
Lme DesLek Kampanyasi Projes kapsaminda
2001den bu yana blgede yaklaik 60 bn k
okuma-yazma kurslarinda egLm grmu ve
serLka almiLir hnkara vallg, 2010). lge
DAM 8eer 5ermuye
nJeks 5tru|umust
nJeks Deger
l. Ankcrc l00,0
2. Eskchr l00,0
3. cnckkclc 99,0
EDAM Ycrctc 5crmcyc
Endcks 5rclcmcs
Endcks Dcgcr
l. Ankcrc l00,0
2. stcnbul 5o,7
3. Eskchr 5,0
URAK 8ccr 5crmcyc
vc Yccm Kcltcs
Endcks 5rclcmcs
Endcks Dcgcr
l. Ankcrc l00,0
2. stcnbul 5o,7
3. Eskchr 5,0
EDAM Ycrctc 5crmcyc
Endcks 5rclcmcs
Endcks Dcgcr
l. Ankcrc l00,0
2. stcnbul 99,0
3. Muglc 90,8
Tub|o 6. Kcrlctrmcl Rckcbct Cstcrgclcr
Kaynak: EDhM, 2009, UkhK, 2010)
eLsz gelm en aza ndrmek ve yaam
boyu grenme kulLurunu blge genelnde
yayginlaLirmak n, bu projelern yaninda,
okul nces egLm baLa olmak uzere Lum r-
gun egLm sevyelernde okuma ve araLirma
alikanligi Levk edlmel ve breylern nsan
zengnlklern orLaya ikarLacak ve becerlern
desLekleyecek yaklaimlar yayginlaLirilmalidir.
EDhM ve DeloLLe Laraindan hazirlanan ve
2009 yilinda yayinlanan Turkye n r ke-
kabeL Endeks balikli alimaya gre hnka-
ra, nsan sermayes ve yaraLici sermaye
degkenlernde 100 endeks puaniyla brnc
siradadir. UkhK Laraindan hazirlanan ba-
ka br rekabeLlk araLirmasinda se hnkara
beer sermaye ve yaam kalLes endeks
karilaLirmasinda 67,52 endeks degeryle
81 l nde brnc olmuLur. EDhM ve UkhK
alimalari, nsan, YaraLici ve Sosyal Serma-
ye endekslernde hnkaranin poLansyeln
gz nune sererek rekabeL gucune dkkaL ek-
mekLedr.
Tum bu araLirmalarin da iiginda, hnkara ulu-
sal lekLe nsan sermayesnn yogunlaLigi
br egLm ve blm merkezdr. u lder ko-
numun pekLrlmes ve uluslararasi rekabeL
gucunun gelLrlmes n blgedek egLm
mkanlari ve kalLesnn uluslararasi lekLe
LaniLilmasi, daha azla unversLemzn ulus-
lararasi siralamalarda yer almasi ve blgede
okuyan ve alian uluslararasi nuus oraninin
arLLirilmasi gerekmekLedr.
u hedee ulamak n, blgede aalyeL gs-
Leren yuksekgreLm kurumlarinin yurL diin-
dan unversLelerle orLak egLm programlari
ve grenc degm programlari duzenleme-
ler Levk edlmel, uluslararasi orLakli rkeL-
lern kurulmasi ve hnkara oslernn aalyeLe
gemes desLeklenmel, daha azla kurum ve
kuruluumuzun uluslararasi plaLormlara ka-
Lilmasi ve yurL diinda aalyeLlerde bulunma-
si zendrlmel ve grsel-Lsel medya kanal-
lari uzernden hnkaranin beer zengnlgnn
uluslararasi LaniLimi yayginlaLirilmalidir.
Ankcrcdc Yccmck
1.1.2. kItreI ve 5csyaI 5ermaye
Ama: 5osycl scrmcycy glcndrmck vc blgcy uluslcrcrcs br kltr-scnct mcrkcz
hclnc gctrmck.
Gunumuzun blgye dayali ekonoms kalkin-
manin merkezne nsani yerleLrmekLedr.
nsan odakli blgesel kalkinmanin Lemel un-
surunu da blge nsaninin sahp oldugu blg,
brkm ve becerler oluLurmakLadir. lgenn
blm ve Leknolojdek alLyapisi, beer serma-
yes ve kendne zgu kulLurel degerler gerek
ulusal, gerekse uluslararasi lekLe rekabeL
gucune sahpLr. lgenn sahp oldugu bee-
r, yaraLici ve sosyal sermayesn desLekleye-
rek, hogrusu yuksek, donanim sahb brey-
lern yaadigi ve yen krlere gelme klm
sunan br hnkara hedeenmekLedr.
Sahp oldugu Larh ve kulLurel mras, Cumhur-
yeLn bakenL oluu ve hizli kenLleme sure-
ler, hnkarada kendne has, nLelkl br sosyo-
kulLurel sermaye oluLurmuLur. Gelenek ve
grenekler arkli nsanlarin br arada yaadigi
kozmopolL br merkez olan hnkaranin kulLur
mozag mevcuL sosyal alLyapiyla zengnle-
m ve gulenmLr. 2007-2013 dnemn
kapsayan Dokuzuncu Kalkinma Plani ere-
vesnde ekonomk buyumenn ve sosyal kal-
kinmanin sLkrarli br yapida surdurulmes
n eer Gelme ve Sosyal Dayanimanin
Gulendrlmes gelme eksen alLinda, Kul-
Lurun Korunmasi, GelLrlmes ve Toplumsal
Dyalogun Gulendrlmes konusuna vurgu
yapilmakLadir.
hnkarada sosyal rguLluluk ve Loplumsal
dnamzmn neml br areL olarak bl-
gede bulunan dernek sayisi gsLerleblr.
hnkarada 2010 yili Lbariyla aal olan 8.312
dernek bulunmakLadir ve yalnizca 2010 yili
Hedef 1: lgenn ne ikan kulLur sanaL kurumlari, kler,
eLknlkler ve degerlernn uluslararasi LaniLimi yapilacak ve
markalamasi saglanacakLir.
Hedef J: Svl Loplum kurulularinin Loplumsal dyalogu ve
bakenLllk blncn arLLiracak aalyeLler desLeklenecekLr.
Hedef 2: Sosyo-kulLurel alLyapi gelLrlecek ve kulLurel
eLknlkler blge genelnde yayginlaLirilacakLir.
Hedef 4: brlg plaLormlari, yerel ve ulusal aglar, sosyal
sorumluluk projeler ve Loplumda gnulluluk blnc
gelLrlecekLr.
nde kurulan dernek sayisi 778dr. u der-
neklern Loplam uye sayisi yaklaik olarak
1 myon k kadardir ve hnkara nuusunun
yaklaik %20s br dernek uyesdr hnkara l
Dernekler Mudurlugu, 2010). Dernek Lurler-
ne gre, lk sirada %37 oranla yardimlama-
dayanima-kulLur dernekler yer almakLadir.
unlari %15 oranla hemehr, %1/ oranla
dn dernekler zlemekLedr. Spor, egLm,
araLirma-gelLrme alaninda aalyeL gsLe-
ren derneklern genel Loplam nde paylari
ve aalyeL alanlari sinirlidir. hnkarada bu Lur
arkli alanlarda svl Loplumun gelmes, bl-
genn sosyo-kulLurel hayaLina dnamzm geL-
recegnden ve vaLandalarin kenLsel yaama
enLegrasyonunu arLLiracagindan nemldr.
MevcuL durumda hnkara nuusunun %/8
hnkara dogumlu degldr ve blgede hemeh-
rlk uzernden gelen br kenLe enLegrasyon
kulLurunun oldugu gzlenmekLedr. u durum
blgeye diaridan gelen gruplarin bakenL
hnkara uzernden gelLreblecekler sahp-
lenme ve kenLllk blncn, hnkaraya hzmeL
ve brlkLe yaam kulLurunu zayiaLmakLadir.
u nedenle ncelkl olarak svl Loplum ku-
rulularinin hnkarayi konu alan eylem ve eL-
knlklerne agirlik vermes ve hemehrlgn
yaninda brlkLe yaam ve kenLllk blnc uze-
rnden sosyal kurumsallamanin saglanmasi
desLeklenmeldr.
Halkin svl Lopluma kaLilimi ve sosyal ku-
rumsallama kapasLes br blgenn beer
sermayesnn baka br boyuLudur. hnkarada
kamu kurumlari, svl Loplum kurululari, un-
versLeler ve zel sekLr arasinda kurulacak
brlg plaLormlari, yerel ve ulusal aglara
kaLilim, karde kenLler uygulamasi ve ge-
lLrlecek sosyal sorumluluk projeleryle
blgenn sosyal ve kurumsal kapasLes ge-
lLrlmeldr. hyrica Loplumda gnulluluk
blnc ve kaLilimcilik Levk edlerek brlkLe
yaam kulLuru ve Loplumsal dyalog surdu-
rulmeldr. hnkara, duzenlenen kulLurel ve
sanaLsal aalyeLler ve bunlara kaLilim oran-
Ankcrcdc Yccmck
lari karilaLirildiginda, her duzeyde Turkye
orLalamalarinin uzernde sonulara sahpLr.
TyaLro seyrcsnn nuusa orani ynunden
hnkara %15lk oranla, Turkye orLalamasinin
%5) u kaLi ve sLanbul %10) ve zmr %7)
lgelernden daha yuksek LyaLro zleyc
oranina sahpLr. hnkarada, mevcuL durum-
da, 129 snema salonu bulunmakLadir. Yillik
snema seyrcs sayisi u mlyonun uzern-
dedr. Snema seyrcsnn nuusa oraninda
hnkara %70lk oranla yne Turkye orLalama-
sinin %//) ok uzernde br seyrc oranina
sahpLr. hnkarada LyaLro kurumlarinin ba-
inda ldek 12 sahnesyle DevleL TyaLrolari
gelmekLedr, 2009-2010 LyaLro sezonunda
1.656 Lemsl sayisi le 516.621 hnkara seyr-
csne oyun serglenmLr DevleL TyaLrolari
Genel Mudurlugu, 2011). hyrica hnkarada
brok unversLe, beledye LyaLrosu ve zel
LyaLrolar aalyeL gsLermekLe, her yil du-
zenlenen ulusal ve uluslararasi muzk, lm,
LyaLro esLvaller ve spor karilamalari
sosyo-kulLurel sermayenn baka boyuLlarini
oluLurmakLadir.
hncak hnkarada halk kuLuphanelernden
yararlanma oranlarina bakildiginda hnkara
nuusunun ancak %11nn kuLuphaneler-
den aydalandigi, bunun da %27 olan Tur-
kye orLalamasinin ok alLinda oldugu g-
rulmekLedr TUK, 2009a). u oranin duuk
olmasindak Lemel eLken hnkarada bulunan
kklu unversLelern kapsamli kuLuphanele-
re sahp olmasi ve grenc nuusunun buyuk
blumunun halk kuLuphanelernden zyade
bu egLm kurumlarinin kuLuphanelernden
aydalanmasidir. Yne de halk kuLuphanele-
rnn eLknlgn arLLirmak ve blgede okuma
ve araLirma kulLurunu gulendrmek adina,
kLap bagilarinin zendrlmes, kuLuphane-
lern LaniLimlarinin yapilmasi ve bu mekanla-
rin gen kuaklarin egLmne kaLki saglaya-
cak brer cazbe merkezne dnuLurulmes
saglanmalidir.
Sosyal sermaye poLansyel Lemel sLaLsLk ve-
rlern yaninda, sayisal olarak lulemeyen akaL
blgenn rekabeL edeblrlgn gsLerme ai-
sindan neme sahp sosyal hayaLin nLelgyle
yakindan lnLldr. EgLml, yaraLici, becerlere
sahp enLelekLuel gruplarin br blgeye ek-
leblmes o blgenn bu nsanlara sunabldg
sosyal orLamin canliligi ve kalLesne baglidir.
EDhMin rekabeL endeks sonulari, hnkaranin
sosyal sermaye endeksnde de 81 l arasinda
brnc konumda oldugunu gsLermLr. ununla
brlkLe, blgedek sosyal hayaLin gerek merkez-
de gerekse lelerde nuusun Laleplern karila-
yacak ve uluslararasi alanda rekabeL edeblecek
canlilik ve eLllkLe olmasi gerekmekLedr.
lgede zellkle evre lelerde sosyal, kul-
Lurel ve sanaLsal mkanlar kisiLli, gen nuu-
sun sosyalleebleceg mekan ve aalyeLler
yeLerszdr. hyrica, sayilari gderek arLan ali-
ver merkezler, dnamk kenL merkezlern
zayiaLmakLa ve halkin leLm kuracagi sos-
yal mekanlar sunmakLa yeLersz kalmakLadir.
hnkarada kulLurel alLyapinin gulendrlme-
s, kenL merkezlernde sosyal hayaLin can-
landirilmasi ve kulLurel aalyeLlern blge
buLununde yayginlaLirilmasi gerekldr. u
dogrulLuda, genlere ve alelere ynelk blm
ve kulLur merkezler, eglence-oyun parklari,
akvaryumlar, planeLaryumlar, gsLer mer-
kezler gb sosyal yaam alanlari ureLlmel
ve var olanlarin kalLes yleLrlerek yaam
alanlarina enLegre edlmes desLeklenmeldr.
lgenn uluslararasi Laninirligi n, blgenn
sosyal ve kulLurel sermaye envanLer hazirlan-
mali, neml k, kurum ve aalyeLler LespL
edlmel ve markalama poLansyelne sahp
zengnlklern LaniLimi ynunde ulusal ve
uluslararasi lekLe brlkler ve organzas-
yonlar desLeklenmeldr. u envanLer alima-
si ayni zamanda Loplumsal degm surecnde
blgenn kulLurel zengnlk ve eLllgnn
korunmasi, gelLrlmes ve gelecek kuaklara
akLarilmasi aisindan da nem arz eLmekLedr.
Ankcrcdc Yccmck
Mll KuLuphane
hnkara Kales
1.1.J. Ankarada kaIiteIi Yaam ve kattItmctItk
Ama: Hzmct cltycps vc kctlmclg dcstcklcycrck kcltcl yccm olcncklcrn blgcyc ct
scvycdc sunmck.
Hedef 1: EgLm ve saglik hzmeLlernde zk ve Leknk
alLyapinin kalLes yukselLlecekLr.
Hedef J: STKikamuizel sekLrun kend lernde ve dger
kurumlarla olan aalyeLlernde brlg ve koordnasyon
saglanacakLir.
Hedef 2: hlLyapi ve hzmeLlerde blge dengeszlkler
gderlecekLr.
Hedef 4: Toplumdak breylern planlama ve uygulama
surelerne kaLilimi desLeklenecekLr.
Hedef 5: hnkara Kalkinma hjansi gb yerel kurumlarin
kapasLes gulendrlecekLr.
lgesel kalkinmanin ana unsurlarindan br
ekonomk ve sosyal yaami desLekleyecek
bmde hzmeL alLyapisinin gelLrlmesdr.
hyni zamanda, blge nsaninin yaam kalLe-
sn arLLirmak, sunulan hzmeLlern nLelg ve
kalLesyle dogru oranLilidir. HzmeL alLyapisi-
nin yaninda, blgede yenlk uygulamalarin
enLegre edldg, brlg plaLormlarinin kur-
gulandigi, kaLilimcilik ve eaik esasli br
yapinin olumasi surduruleblrlk ve rekabeL
edeblrlk n vazgelmezdr.
hnkarada kamu kurumlari, zel sekLr, STKlar
ve unversLelern hem kend lernde hem de
kurumlararasi brlgnn sinirli oldugu, plan
hazirlama ve uygulama surelernde kaLilimin
yeLersz oldugu ve zellkle kamuda eLknlk ve
eLkllk problemler arkli plaLormlarda dle ge-
LrlmLr. lge genelnde, vaLandalara sagla-
nan alLyapi, egLm, saglik, ulaim gb hzmeLler
bell br kalLe sLandardini yakalamakla brlkLe,
hzmeLlere erm ve hzmeL kalLes baglamin-
da blge eLszlkler ve dengeszlkler gze
arpmakLadir.
hnkarada 2010-2011 egLm-greLm yilin-
da orLagreLmde okullama orani yaklaik
%86,19dur. u oranin %50,13u genel orLa-
greLm, %36,06si meslek ve Leknk egLme
aLLr hnkara l Mll EgLm Mudurlugu, 2011).
Ankcrcdc Yccmck
u durum, orLagreLmdek okul-
lama oranlarinin arLLirilmasi ve
blge genelnde yayginlaLirilma-
si gerekllgn orLaya koymakLa-
dir. reylern hayaLinda irsaL
eLlgn elde eLmes, aldiklari
meslek ve Leknk egLmle ya-
kindan lkldr. u nedenle,
hnkarada zellkle kadinlarin
meslek ve Leknk egLm almala-
rini yayginlaLiracak eklde okul-
lama oranlarinda ylemeye hL-
ya oldugu belrLlmekLedr.
hnkarada orLalama 38 olan
derslk baina duen grenc
sayisi, hem Turkye orLalamasin-
dan hem de dger brok blge
orLalamasindan yuksekLr. leler bazinda
ncelendgnde se derslk baina duen g-
renc sayisinda dengeszlkler gzlenmekLe,
bazi lelerde sini baina duen grenc sa-
yisi kl egLm yapilmasina ragmen 50 ve
uzerne ikablmekLe, bazi lelerde se Tur-
kye orLalamasinin 32) yarisinda kalmakLa-
dir hnkara l Mll EgLm Mudurlugu, 2011).
Mll EgLm akanligi 2010-
201/ sLraLejk planinda belrle-
nen sLraLejler arasinda Turkye
genelnde blgesel arkliliklar
dkkaLe alinarak lkgreLmde
derslk baina duen grenc sa-
yisini plan dnem sonuna kadar
30a duurmek sLraLejs yer
almiLir. u sLraLejk plan dog-
rulLusunda yapilan hesaplara
gre hnkarada 2009-2010 Eg-
Lm OgreLm Yili bai Lbariyla
lkgreLmde /.692, genel orLa-
greLmde 7/2, meslek orLag-
reLmde 789, Lum orLagreLmde
1.596 derslge hLya bulunmakLadir hnka-
ra vallg, 2010).
hnkaranin kylernde se arkli br sorun orLa-
ya ikmakLadir. u blgelerde derslk baina
ve greLmen baina duen grenc sayisinin
yeLerszlg nedenyle uygulanan Laimali eg-
Lm programi, lkgreLmde egLmn yaygin-
laLirilmasini olumsuz eLkleyeblmekLedr.
Kaynaklarin eLkn kullanimi esasina dayanan
bu programin vermn arLLirmak n ulaLirma
ve egLmde zk alLyapinin gulendrlmes
ve alelern duyarliligini arLLiracak blglendr-
me aalyeLlernn arLLirilmasi nem arzeLmek-
Ledr. evre le ve kylerde greLmen srku-
lasyonunun azla olmasi karilailan br dger
neml sorundur. u durum egLm kurumlari-
nin hLya duydugu sayida ve branLa greL-
menden yoksun kalmasina, egLmn surekll-
gnn aksamasina neden olmakLa ve nLelgn
duurmekLedr. Yaama ve alima alanlarin-
da zk arLlarin yleLrlmes ve hLyalara
uygun duzenlemelern yapilmasi personel
surekllgn saglayablecek ve evre le ve
kylerde egLm kalLesn yukselLecekLr.
hnkara saglik alLyapisi bakimindan gulu br
durumdadir. lgede /6 kamu, 25 zel ol-
mak uzere Loplam 71 hasLane bulun-
makLadir hnkara l Saglik Mudurlugu,
2010). hncak saglik hzmeLlernden
yararlanmak amaciyla ulkenn dger
nokLalarindan gelen hasLa harekeLl-
lg le kenLLek saglik Lessler ncelk
ve nLelk aisindan yeLersz kalablmekLedr.
u bakimdan brnc basamak saglik kuru-
lularinin gelLrlmes ve hzmeL kalLesnn
arLLirilmasi buyuk nem LaimakLadir hnkara
l Saglik Mudurlugu, 2010). rnc basamak-
Lak yeLerszlklern, hasLalari knc ve uun-
cu basamaga ynelLmesyle oluan yigilma-
lar hzmeL kalLesn duurmekLedr. hnkara,
saglik ocagi baina duen nuus bakimindan
18.979 k le sLanbulun ardindan knc sira-
da yer almakLadir T.C. Saglik akanligi, 2008).
hnkarada 2010 yilinda balayan hle Hekm-
lg uygulamasi bu sorunlara br zum olarak
sunulmuLur. hnkara kirsalinda saglik, alLyapi
ve sunulan dger hzmeL alanlarinda da benzer
sorunlar yaanmakLadir. Saglik brmlernde
zk alLyapi ve personel sorunlari hzmeLle-
rn surduruleblrlgn aksaLmakLadir. hyrica,
merkez LeklaLinin hnkarada konumlanmasi
yerel LeklaLlarin eLknlgn ve svl Loplum
rguLlernn grunurlugunu azalLablmekLedr.
lgede ok dsplnl ve kurumlar usLu ali-
ma kulLuru, kalLel yaam olanaklarini breyle-
re eL eklde sunablmenn ncelkl gereg-
dr. HzmeL alLyapisini ve Loplumsal dyalogu
gulendrmek adina orLak alima kulLurunu
yayginlaLirmak, kaynak kullanimi ve planla-
ma hususlarinda akL ve eLkn kaLilim le e-
aigi saglamak buyuk nem LaimakLadir.
Ankcrcdc Yccmck
HasLaneler lges Sihhye
1.2. 5csyaI tnIeme
Stratejik Ama: C y ynctmck, yoksulluklc mccdclc ctmck vc dczcvcntcl kcsm-
lcr dcstcklcmck.
Hakm geleneksel yaklaimlar gu br LehdL
unsuru olarak, yoksullugu hayirseverllkle -
zuleblr br Loplumsal sorun olarak, dezavan-
Lajliligi se breylern vcdanina havale edl-
mes gereken br olgu olarak grmekLedr. u
yaklaimlarin degLrlerek, bu olgularin eL
vaLandalik, sosyal hak ve sorumluluk Leme-
lnde degerlendrlmes gerekmekLedr.
1.2.1. C Ynetimi
Ama: C y ynctcrck kclknmcnn nndc cngcl olmcktcn kcrp cvcntcc
dntrmck.
Hedef 1: lge gu azalLmak n lelerde zgun meslek
egLm mkanlari ve sLhdam alanlari gelLrlecekLr.
Hedef 2: Gle gelen nuusun hLyalari karilanarak kenLe
uyumu saglanacak ve beer poLansyel degerlendrlecekLr.
Yogun g alan br merkez olan hnkarada
nuusun lelere dagilimi dengel degldr.
Keren, ankaya, Yenmahalle, Mamak ve
Sncandan oluan en buyuk be le hnkara
nuusunun %68,5n, Kaleck, hya, Gudul,
amlidere ve Evrenden oluan en kuuk be
lenn Loplami se hnkara nuusunun yalnizca
%1n Lekl eLmekLedr. Nuusun mekansal
dagilimindak dengeszlk nuus yogunlugunu
da eLklemLr. hnkara genel n 195 kikm
2

olan nuus yogunlu, nuus buyuklugu Lbariy-
la lk u sirada yer alan ELmesguL, Keren ve
ankayada yaklaik 8000, 6000 ve 3000ki
km
2
dr TUK, 2011b).
Oneml br ekm merkez olan hnkaranin
aldigi ve verdg g 1970den gunumuze
be yillik dnemler Lbariyla surekl br arLi
gsLermLr. NeL g 1970-1975 dnemn-
den 1995-2000 dnemne kadar yaklaik
k kaLina, 2008-2009 dnemne kadar se
yaklaik / kaLina ikmiLir Kocaman, 2008).
2009-2010 dnem Lbariyla hnkara neL g
hizi 10,/1 duzeynde olup 7lk zmr
ve 7,77lk sLanbul duzeynn uzernde
gereklemLr. hnkara, Duzey 2 blgeler
arasinda sLanbuldan sonra Turkyede g
harekeLnn en ok oldugu knc blgedr.
2009-2010 dnem Lbariyla hnkara, yak-
laik 182 bn g almiLir TUK, 2011b). l-
ler duzeynde bakilacak olursa, hnkaranin
2009-2010 dnem Lbariyla en ok g al-
digi 10 l sirasiyla sLanbul, Kirikkale, YozgaL,
orum, ankiri, zmr, Konya, hnLalya, Kire-
hr ve Samsundur. En ok g alinan lk 10
ln kompozsyonu 1995-2000 dnemnde
de ayni ehrlerden olumakLadir Kocaman,
2008). 2009-2010 dnem Lbariyla hnkara,
yaklaik 133 bn g vermLr. hnkaranin
2009-2010 dnem Lbariyla en ok g
verdg ller sirasiyla sLanbul, zmr, hnLalya,
Kirikkale, Konya, ankiri, YozgaL, Eskehr,
ursa ve orumdur TUK, 2010b). hlinan ve
verlen gun mekansal dagilimindak bu pa-
ralellk gun L ynlu dnamk yapisi hak-
kinda pulari vermekLedr.
G eLme nedenler lk kez 2000 Yili Genel
Nuus Sayiminda hane halklarina sorulmuLur.
una gre, hnkaraya g eLmeye neden olan
akLrler arasinda, brnc sirada hane halki
erLlernden brne bagimlilik %26), knc si-
rada aramaibulma %17), uuncu sirada se
egLm %17) gelmekLedr. hnkaradan baka
llere g nedenler arasinda se hane halki
erLlernden brne bagimlilik brnc sirada
%2/), LayniaLama se knc sirada %22) yer
almakLadir. hnkara, Turkye genelnde egLm
kaynakli g harekeLnn yneldg en ek-
c knc ldr. aramaibulma amali g ka-
Legorsnde se hnkara, sLanbul ve zmrden
sonra uuncu sirada yer almakLadir Kocaman,
2008).
lge nuus harekeLllg hnkarada neml
duzeydedr. Haymana, ala, Gudul, amlidere
ve Evren gb leler yuksek di g oranlari le
dkkaL ekmekLedr. evreden merkeze dogru
ynelen bu harekeLllk sz konusu lelerdek
sosyo-ekonomk canliligi ve kirsal ekonomk
surduruleblrlg LehdL edc olablmekLedr.
evre lelerdek meslek egLm alL yapisinin
gulendrlmes ve yen sLhdam alanlarinin
ailmasi gerekmekLedr.
hnkaraya gelen gu yneLecek, kalkinma
n br LehdL ve engel olmakLan ikaracak
ve onu sosyal ve ekonomk kalkinma n br
avanLaja dnuLurecek sLraLej ve hedeern
gelLrlmes gerekmekLedr. u amala lg-
l kamu kurum ve kurululari le svl Loplum
kurululari ve unversLelern kaLilimi le g
koordnasyon ve yneLm merkez oluLuru-
lablr. Sz konusu merkezn en neml lev
g le gelen nuusun kenLsel yaama enLeg-
rasyonunu yavalaLan hemerlk ve benzer
sosyal aglar le e kapali runLulern kirarak
sosyo-ekonomk ve kulLurel enLegrasyonu
hizlandirmasi ve kenLsel adyeL blncn gu-
lendrmes olacakLir.
Ankcrcdc Yccmck
TUK verlerne gre, Turkye genelnde Loplam
yoksulluk orani gida ve gida dii) 2002de
%27den 2009da %18 duzeyne dumuLur.
Harcama esasli grel yoksulluk ynLemne
gre se 2002-2009 yillari arasinda yoksulluk
%1/ le %16 duzeyler arasinda seyreLm-
Lr. 2009 Lbariyla h-27 grubunda yoksulluk
orani %16dir. hnkaranin da nde yer aldigi
aLi hnadolu Tk5) S Duzey-1 lgesnde
bu oran %19 duzeyndedr TUK, 2010c). hn-
kara kenL merkeznde sosyal Labakalamanin
LespLne ynelk br alimada, hnkaradak
nuusun agirlikli olarak orLa derecedek sos-
yo-ekonomk sLaLu gruplarinda Loplandigi, usL
ve alL gelrl gruplarin se daha az oldugu Les-
pL edlmLr Kalaycioglu vd., 2008).
Yoksullugun en belrleyc sebeplernden br
szlk ve sosyal guvence kapsami diinda
olmakLir. hnkarada 2010 Kasim ayi Lbariyla
nuusun %88,5 sosyal guvenlk kapsamin-
dadir yel karL har). Yaklaik olarak 368 bn
k yel karLlidir l nuusunun %/u) Sosyal
Guvenlk Kurumu akanligi, 2010). Ozellkle
kadin, engell ve gen nuusun gucune kaLi-
lim ve sLhdam duzeyler duukLur. u durum,
bu gruplarin yoksulluga maruz kalma rsklern
arLLirici br rol oynamakLadir. hnkarada kadin-
larin erkeklerden daha duuk sosyo-ekonomk
sLaLu kaLmanlarinda yer aldiklari grulmekLe-
dr Kalaycioglu vd, 2008).
hnkara gb buyuk kenLlerde gecekondu ve
varolar yoksullugun en belrgn gruldugu,
sosyal dilanma rskne kari en savunma-
siz mekanlardir hdaman E Keyder, 2007).
hnkarada yoksullugun grunur oldugu
bell bali varo mahalleler agirlikli olarak
Mamak ve hlLindag lelernde yer almak-
Ladir hnkara uyukehr eledyes, 2006).
u mahallelerde konuL ve alLyapi sorunlari
yoksullugu daha da dernleLrmekLedr. u-
nunla brlkLe, gecekondu mahallelerndek
sosyal dayanima aglari yoksullukla ba eL-
mede neml br mekanzmadir. KenLsel d-
nuum projeler bu aglari kirarak yoksulluga
1.2.2. YcksuIIukIa McadeIe
Ama: Yoksulluklc mccdclc cdcrck brcylcr crcsndc ]rsct ctlg scglcmck.
Hedef 1: Yoksullukla mucadele n blge genelnde alLernaL
gelr ve sLhdam alanlari gelLrlecekLr.
Hedef 2: KenLsel dnuum projelernn sosyal ermeye duyarli
br bmde uygulanmasi desLeklenecekLr.
Hedef J: eledye sinirlari nde mahalle sLaLusu almi kylere
hzmeL sunumunda sosyo-ekonomk hLyalar gzeLlecekLr.
kari drenme mekanzmalarini zayiaLabl-
mekLedr ugra Kavala E Keyder, 2008).
Her ne kadar kenLsel dnuume ugrayan
gecekondu mahallernde yoksulluk ve su
oranlarinda dume grulse de, bunun nede-
n yoksulluga maruz kalan ve sua karian
kesmlern baka mahalle veya lelere La-
inmasidir. 2000l yillara kadar gecekondu-
larin dnuumu burada yaayan nuus n
neml br sini aLlama mekanzmasi olab-
lrken, kenLsel dnuum projeler sosyal ay-
rimayi arLLirici eLk yapablmekLedr.
Yoksullukla mucadelede en neml sorunlar-
dan br yoksulluga ve yoksulluk bmlerne
lkn ver ve analz eksklgdr. MevcuL ve-
rler, sunulan hzmeLlere yapilan bavurulara
dayanmakLa, bu hzmeLlere erm olmayan
kesmler kapsamamakLadir. Yoksulluk kenLsel
ve kirsal alanlarda arkli bmlerde orLaya ik-
makLadir. hnkarada kenL yoksullugunun arkli
br boyuLu se mucavr alanin genlemesyle
buyukehr kapsaminda mahalle sLaLusu ka-
zanmi olan akaL kirsal nLelgn koruyan yer-
lerde yaanmakLadir.
Turkyede yoksullukla mucadele konusun-
da merkez dare, yerel yneLmler ve svl
Loplum kurululari elyle yuruLulen eLl
uygulama rnekler mevcuLLur. Yoksullukla
mucadele konusunda merkez hukumeL Lara-
indan saglanan ayn ve nakd yardimlar Sos-
yal Yardimlama ve Dayanimayi Tevk Fonu
elyle yuruLulmekLedr. 2009 yilinda Turkye
genelnde 1 mlyar 809 mlyon TL yardim da-
giLilmiLir. u yardimlarin %2,/7sne Lekabul
eden //,66 mlyon TLlk pay hnkara lnde da-
giLilmiLir abakanlik Sosyal Yardimlama ve
Dayanima Genel Mudurlugu, 2010). hyn ve
nakd Lranserlern diinda sunulan br dger
Ankcrcdc Yccmck
gelr akLarim mekanzmasi da szlk sgorLa-
sidir. u kapsamda, hnkarada 2009 Lbariy-
la 35.730 k szlk sgorLasina bavurmu,
bunlardan 29.869 k yararlanmiLir. u ra-
kam, hnkaradak szlern yalnizca %1/unun
szlk sgorLasindan yaralanabldgn gs-
LermekLedr T.C. alima ve Sosyal Guvenlk
akanligi, 2010). Yerel yneLmler elyle de,
yoksullukla mucadele surdurulmekLedr. hn-
kara uyukehr eledyes Laraindan 2010
yili ersnde 12/.915 aleye gida ve Lemz-
lk, 53./93 aleye yakacak, 11.670 aleye se
ekmek yardimi yapilmiLir hnkara uyukehr
eledyes, 2011). Dger le beledyelernde
de benzer yardim uygulamalari yuruLulmekLe-
dr.
Kuresel ve ulusal lekLe yaanan neml so-
runlardan br olan yoksulluk hnkara n de
neml br sorundur. Dengel ve surduruleb-
lr br kalkinmanin nundek engellerden br
olmanin yanisira yoksulluk, sosyal barii ve
Loplumsal huzuru LehdL eden br sorundur.
Yoksullukla mucadele amaciyla br yandan
kurumsal ve yasal duzenlemeler yapilirken br
yandan da sLhdam arLLirici Ledbrler alinmak-
La, ayn ve nakd yardim mekanzmalari gel-
LrlmekLedr.
Ankcrcdc Yccmck
Sosyal erme, gelr duzeyler, Loplumsal cn-
syeLler, egLm durumlari, zksel ve zhnsel
engeller gb durumlarindan Luru Loplumsal
yaama kaLilmakLa zorluk eken kesmlere ir-
saL eLlg yaraLmak amacina ynelk nlem-
ler buLunudur.
Sosyal dilanma Lehlkesne en azla maruz
kalablecek Loplumsal kesmler yoksullar, o-
cuklar, engelller, yalilar ve kadinlardir. Sos-
yal HzmeLler l Mudurlugu verlerne gre,
hnkara lnde korunmaya muhLa ocuk sayi-
si yaklaik 36 bndr. hnkarada 19 ya ve alLi
nuusun 1 mlyon /00 bn oldugu gz nune
alindiginda bu neml br sayidir. Dger br a-
de le 19 ya ve alLi nuusun yaklaik %3u
korunmaya muhLaLir hnkara Sosyal HzmeL-
ler l Mudurlugu, 2011). hnkarada Sosyal
HzmeLler ve ocuk Esrgeme Kurumu yaLili
barinma kapsaminda ocuk yuvasi, ocuk ev,
yeLLrme yurdu ve bakim ve sosyal rehabl-
Lasyon merkez gb 39 kurum 817 ocuga ev
sahplg yapmakLadir. unun yani sira 539 o-
cuk hakkinda se korunma karari alinmi olup
alelernn yaninda desLeklenmekLedr hnka-
ra Sosyal HzmeLler l Mudurlugu, 2011). Ko-
runmaya muhLa ocuklarin neml br kismi
sokakLa aliLirilan veya yaayan ocuklar le
haklarinda Ledbr karari alinan ve sua Llm
ocuklardir. u ocuklara ynelk kurulan ve
br sosyal alian, br svl pols ve br or-
den oluan ekpler le hzmeL veren ocuk
ve Genlk Merkeznden yaklaik 1.500 o-
cuk yararlanmiLir hnkara Sosyal HzmeLler l
Mudurlugu, 2011). Ozellkle kirsal alanda kiz
ocuklarinin erken yaLa evlendrlmes, okula
gnderlmemes ve sosyal yaama kaLilimla-
rinin sinirlandirilmasi gb sebeplerden Luru
sosyal dilanma rskler arLmakLadir.
Engelller Loplumda sosyal dilanmaya en az-
la maruz kalan kesmlerden brdr. abakan-
lik Ozurluler dares akanligi ve TUK brl-
g le 2002 yilinda yapilan Turkye Ozurluler
1.2.J. 5csyaI erme
Ama: Toplumun sosycl dlcnmcyc mcruz kclcn kcsmlcrnn sosycl, sycs, ckonomk vc
kltrcl yccmc ckt] kctlmn scglcmck.
Hedef 1: KenL herkes n yaanablr hale geLrmek n her
lekLek mekansal planlamada dezavanLajli gruplara ynelk
engeller azalLilacakLir.
Hedef 2: Kadinlarin gucune kaLiliminin nundek engeller
kaldirilarak, sosyal ve ekonomk yaama kaLilimlari arLLirilacakLir.
Hedef J: Kadin ve engelllern daha yuksek duzeyde sLhdam
edlebleceg sahalari araLirilarak gelLrlecekLr.
Ankcrcdc Yccmck
hraLirmasi engelllern egLmden
alima hayaLina, saglikLan sosyal gu-
venlge kadar brok alanda arkli du-
zeylerde Loplumsal yaamin diinda
kaldigini gsLermekLedr DE, 2002).
Ozellkle orLopedk, grme, Lme,
dl, konuma ve zhnsel engelllerden
oluan engelller grubu en dezavan-
Lajli kesm oluLurmakLadir. u grup-
Lak sLhdam orani %22dr. Turkye
Kurumu verlerne gre, hnkarada a-
limakLa olan engell sayisi 6./67dr.
2009 yili Lbariyla 2.13/ bavuru ya-
pan engell vaLandaLan 2.125 KUk
Laraindan e yerleLrlmLr T.C.
alima ve Sosyal Guvenlk akanli-
gi, 2010). Dolayisiyla, engell klern
gucune kaLilmalari ve e yerleme-
ler konusunda kurumsal kaynaklara
erm duzeyler zayiLir. u konuda
mevcuL abalardan br Lanes, KUk
Laraindan saglanan engelllere y-
Ankcrcdc Yccmck
nelk kurslardir. 2009 Lbariyla, hnkarada
Loplam 35 kursLa /69 engellye kurs mkni
sunulmuLur. u mkLar her ne kadar Turk-
yedek Loplam kurslarin %13unu Lekl eLse
de engelller alima hayaLina Levk edecek
lave mekanzmalarin gelLrlmesne hLya
vardir T.C. alima ve Sosyal Guvenlk akan-
ligi, 2010). Engell nuusun llere gre dagili-
mini gsLeren herhang br alima bulunma-
digindan hnkara lndek engelllere lkn br
degerlendrme yapmak guLur. hnkaranin yer
aldigi hnadolu lgesnde engell nuus
orani Turkye genelne paralel olarak yaklaik
%12dr.
Engelllern beer sermaye brkm yapablme-
ler ve sosyal yaama kolayca enLegre olablme-
ler n Loplumun sosyal ve mekansal yapisinda
ve kamu hzmeLlernde hLyalarina uygun lave
duzenlemeler gerekmekLedr. Turkyede bu ko-
nuda ncelkl alan egLmdr. hnkarada 3.222
engell grencye hzmeL veren 29 okul mev-
cuLLur. hnkaradak engell nuus gz nunde
bulunduruldugunda bu sayi yeLerszdr. Engell-
lerle lgl hayaLa gerlen neml br uygulama,
zurlu evde bakim hzmeLdr. u kapsamda,
engellnn hLyalarinin karilanmasi amaciyla
alesne bakim ucreL denmekLedr. hnkarada
bu hzmeLLen yararlanmak uzere yaklaik 17
bn ale bavurmu, bunlardan yaklaik 13 bn
desLek almaya hak kazanmiLir hnkara Sosyal
HzmeLler l Mudurlugu, 2011).
r dger dezavanLajli grup se yalilardir.
Turkyede ve hnkarada yali nuus orani arL-
makLadir. hnkarada 65 ya usLu yali nuu-
sun Loplam nuusLak payi 1980de %3,5Len,
2010da %6,8e ikmiLir.
1980 ve 2009 yillari hnkara nuusu ya dagi-
limlari karilaLirildiginda, hnkara nuusunun
ya orLalamasinin gderek arLLigi grulmek-
Ledr. 1980dek 0-20 arasi ya orani 2009da
azalmi ve yern 20-/0 arasi ya grubuna bi-
rakmiLir. u da hnkara nuusunun gelecek-
Le yalanma eglm ersne grecegn gs-
LermekLedr. Ya bagimlilik orani ayni zaman
dlmnde yaklaik k kaL arLi gsLermLr.
hnkaranin Loplam ya bagimlilik orani 2009
Lbariyla %/1 duzeyndedr. u oranin b-
leenlernden yali bagimlilik orani %9dur
TUK, 2011b). Yalilara ynelk sosyal hzmeL-
ler kapsaminda, 6si SHEK l Mudurlugune
bagli olmak uzere Loplam 30 huzurev ve yali
bakim merkeznde yaklaik 2 bn yaliya ya-
Lili bakim hzmeL verlmekLedr.unlarin yani
sira, yne SHEKe bagli 2 gunduzlu yali hz-
meL merkeznde Loplam 288 yaliya hzmeL
verlmekLedr hnkara Sosyal HzmeLler l Mu-
durlugu, 2011).
DezavanLajliligi en azla yaayan gruplardan
br Lanes de kadinlardir. Kadinlarin sLhdam
ve egLmden yararlanma oranlari duuk ve
buna paralel olarak yoksulluk ve bagimlilik
duzey yuksekLr. NLekm, yapilan alimalar
kadinlarin erkeklerden daha duuk sosyo-
ekonomk sLaLu kaLmanlarinda yer aldiklarini
gsLermekLedr Kalaycioglu vd, 2008). Ka-
dinlarin yaadigi ekonomk dezavanLajin ark-
li sosyal sonulari bulunmakLadir. Kadinlarin
ekonomk yaama kaLilimlarinin nundek en-
gellerden br Lanes de cnsyeLe dayali b-
lumudur. Kadinlara ynelk sosyal hzmeLler,
l Sosyal HzmeLler Mudurlugune bagli br ka-
Ankcrc N]us Prcmd, l983
Crujk 3.
Kaynak: (DE, l983]
din konukev ve 1 kabul brm le 2010 yili L-
bariyla 652 kadina hzmeL verlmLr. unun
yani sira, beledyelere aL 2 kadin konukevn-
de de kadinlara ynelk hzmeLler sunulmak-
Ladir hnkara Sosyal HzmeLler l Mudurlugu,
2011). Kadinlarin dezavanLajliliginin sosyal
ve ekonomk alanlar le sinirli olmayip sya-
sal alanda da yaandigini belrLmek gerekr.
Ulusal ve yerel lekLe syasal Lemsl oranlari
bu durumu orLaya koymakLadir. hnkarada ka-
din nuusunun erkek nuusundan daha azla
olmasina karilik syasal Lemslde kadinlarin
neredeyse h yer almadigini grulmekLe-
dr. hnkarayi Lemsl eLmek uzere selen 31
mlleLveklnden sadece 7 Lanes kadindir.
Yerel duzeydek syasal Lemsle bakLigimizda
hnkarada br Lanes buyukehr olmak uzere
Loplam 26 beledye bakaninin Lamaminin er-
kek oldugunu grulmekLedr.
hnkarada sosyal ermenn saglanmasi n
sosyal hzmeL arzinin hem nLelk hem de n-
celksel olarak yleLrlp yayginlaLirilma-
si neml br konu oldugu gb, dezavanLajli
gruplarin sosyal hzmeLlere ncelkl erm-
n saglayacak mekanzmalar gelLrlmes de
neml br hLya olarak orLaya ikmakLadir.
hyrica, yerel yneLmlern ocuk, yali ve en-
gell bakim hzmeLler konusunda sorumluluk
almalarinin Loplumsal cnsyeLe duyarli buL-
eleme kapsaminda duunulmes kadinlarin
sosyo-ekonomk yaama kaLilimlarini Levk
edecek ve Loplumsal eLlg gelLrc br rol
oynayacakLir SPF, 2009).
Ankcrc N]us Prcmd, 2009
Crujk 4.
Kaynak: (TK, 20l0b]
Ankcrcdc Yccmck
hnkara Kales
Temel Ama: sthdcmlc stkrcrl byycn
rckcbct Ankcrc
2
ANkAADA ALIMAk
VE ETMEk
2.1.1. Ama: MevcuL sLhdam alanlarini gelLrmek ve yen sLhdam alanlari
amak.
2.1.1.1. Hedef: kekabeL gucu yukselLlm leLmeler araciligiyla gen,
dnamk ve egLml gucu n sLhdam olanaklari arLLirilacakLir.
2.1.1.2. Hedef: Kirsal endusLrler ve kirsal Lurzm gb alLernaL gelr ve
sLhdam alanlari belrlenecek ve desLeklenecekLr.
2.1.1.J. Hedef: Emek yogun hzmeL sekLrler desLeklenerek sLhdam
alanlari gelLrlecekLr.
2.1.2. Ama: EgLm le gucu arz ve Lalep lksn gulendrmek.
2.1.2.1. Hedef: NLelkl ara eleman hLyalarinin karilanmasi n egLm
projeler gelLrlecekLr.
2.1.2.2. Hedef: gucu arz ve Lalebnn LespL ve bunlarin eleLrlmesne
ynelk alimalar yapilacakLir.
2.1.2.J. Hedef: Kadinlarin ve dezavanLajli gruplarin meslek egLm
araciligiyla gucune kaLilimi arLLirilacakLir.
2.1.J. Ama: Grmclk kapasLesn gulendrmek.
2.1.J.1. Hedef: Dnamk ve nLelkl gucunun grmclk kulLuru
gelLrlecekLr.
2.1.J.2. Hedef: Ozellkle evre lelerde ve proje gelLrme kapasLes
arLLirilacakLir.
2.1.J.J. Hedef: Grmclgn yayginlamasina ynelk desLeklern eLllg
ve eLknlg arLLirilacak, bunlar arasindak koordnasyon saglanacakLir.
2.1.J.4. Hedef: UnvesLe-sanay brlg n mevcuL merkezler
eLknleLrlecek ve yenler kurulacakLir.
2.1. 5tratejik Ama: sLhdam alanlarini eLlendrmek, gucune eLkn kaLilimi saglamak ve
szlg asgar duzeye ndrmek.
lum 2
2.2. 5tratejik Ama: hnkarayi baLa kaLma deger yuksek sekLrler olmak uzere yenlklk
yoluyla kalLel urun ve hzmeL eLllg sunarak kuresel duzeyde rekabeL
edeblen br merkez halne geLrmek.
2.2.1. Ama: hnkarayi kuresel br hr-Ge, yenlklk ve Leknoloj merkez halne geLrmek.
2.2.1.1. Hedef: Yenlk ve blg yogun urunlere ynelk proje, paLenL, aydali model ve
endusLryel Lasarim sayisinin arLLirilmasi ve bunlarin LcarleLrlmes saglanacakLir.
2.2.1.2. Hedef: ler Leknolojye dayali urunlern hnkaranin hracaLindak payini
arLLiracak ve blgenn Leknoloj merkez majini gulendrecek LaniLim aalyeLler
yayginlaLirilacakLir.
2.2.1.J. Hedef: Teknoloj odakli projelern sayisi unversLe sanay brlgyle arLLirilacakLir.
2.2.1.4. Hedef: lg ve brlg plaLormlari gelLrlecekLr.
2.2.2. Ama: Tarimsal ureLmn ve Larima dayali sanay leLmelernn rekabeL gucunu
arLLirmak.
2.2.2.1. Hedef: KaLma deger yuksek urun eLllg arLLiracak ve byoLeknoloj gb blg
yogun ve yenlk Larimsal Leknolojler gelLrlcekLr.
2.2.2.2. Hedef: Tarimsal urunlern lenmes, ambalajlanmasi, depolanmasi ve
pazarlanmasina ynelk leLmelern rekabeL gucu arLLirilacakLir.
2.2.2.J. Hedef: Seracilik ve jeoLermal seracilik gelLrlecekLr.
2.2.J. Ama: hnkarada moblya sekLrunun rekabeL gucunu arLLirmak.
2.2.J.1. Hedef: Moblya sekLrunde yenlk Leknolojler yayginlaLirilacakLir.
2.2.J.2. Hedef: Moblya leLmelernn brlg grmler ve kumelenmeler
desLeklenecekLr.
2.2.J.J. Hedef: Ozgun, el yapimi moblya Lasarim grmler desLeklenecekLr.
2.2.J.4. Hedef: Moblya sekLrunde markalama saglanacak ve uluslararasi pazar paylari
arLLirilacakLir.
2.2.4. Ama: hnkarayi ulusal ve uluslararasi pazarlara yuksek urun eLllg le enLegre
olmu br savunma sanay ussu halne geLrmek.
2.2.4.1. Hedef: Savunma yan sanay leLmelernn urun ve ssLem Lasarim kablyeL
gelLrlerek yenlk Leknoloj ureLmeler yoluyla rekabeL guler arLLirilacakLir.
2.2.4.2. Hedef: Savunma yan sanay leLmelernn brlg ve kumelenmeler
desLeklenecekLr.
2.2.4.J. Hedef: Uluslararasi sLandarLlarda br savunma sanay uar alani kurulacakLir.
2.2. 5tratejik Ama: hnkarayi baLa kaLma deger yuksek sekLrler olmak uzere yenlklk
yoluyla kalLel urun ve hzmeL eLllg sunarak kuresel duzeyde rekabeL
edeblen br merkez halne geLrmek.
2.2.5. Ama: Saglik Leknolojlernde hnkarayi uluslararasi merkez halne geLrmek.
2.2.5.1. Hedef: Medkal chaz ureLmnde ve byo-muhendslk alanlarinda kaLma deger
yuksek Leknolojler gelLrlecekLr.
2.2.5.2. Hedef: Saglik Leknolojler leLmelernn brlg grmler ve kumelenmeler
desLeklenecekLr.
2.2.5.J. Hedef: UnversLe-sanay brlkler erevesnde hr-Ge ve yenlklk
desLeklenecekLr.
2.2.5.4. Hedef: Saglik Leknolojler gelLren ve uygulayan brmler uluslararasi sLandarLlara
kavuLurulacakLir.
2.2.6. Ama: ve naaL maknelernde, uluslararasi Ledark agina yedek para ve son urun
saglayan rekabeL gucu yuksek br merkez halne gelmek.
2.2.6.1. Hedef: hnkaranin kaLma deger yuksek urun hracaLi arLLirilacakLir.
2.2.6.2. Hedef: Yuksek muhendslk ve pazarlama yeLknlgne sahp, eLl urun gruplarinda
uzmanlaan uluslararasi rma sayisi arLLirilacakLir.
2.2.6.J. Hedef: Yenlk Leknolojler gelLrlp yayginlaLirilacakLir.
2.2.7. Ama: DrL mevsm gerekleLrleblr Lurzm aalyeLleryle Lurzmde rekabeL gucunu
arLLirmak.
2.2.7.1. Hedef: Turzmn gelLrlmesne ynelk LaniLim alimalari eLkn br eklde
yapilacakLir.
2.2.7.2. Hedef: Medkal ve Lermal Lurzm aalyeLler desLeklenerek saglik Lurzm
gelLrlecekLr.
2.2.7.J. Hedef: Uluslararasi sLandarLlarda Lessler yapilarak kongre ve uar Lurzm mkanlari
arLLirilacakLir.
2.2.7.4. Hedef: Dogayi, Larimi, kulLuru ve eko Lurzm esas alan kirsal Lurzm gelLrlecekLr.
2.2.7.5. Hedef: Sosyal ve kulLurel mekanlar LursLlern beklenLlern karilayacak eLllge
ve kalLeye kavuLurulacakLir.
2.2.7.6. Hedef: ehr merkez ve Larh mekanlar le Loplu Laima aralari LursL dosLu hale
geLrlecekLr.
2.2.8. Ama: hnkarayi blm sekLrunde uluslararasi br sLraLejk ureLm merkez
halne geLrmek.
2.2.8.1. Hedef: Teknopark ve unversLelern koordnasyonunun gulendrlmes,
blm sekLru n blg ve brlg plaLormlarinin oluLurulmasi ve
kumelenmelern desLeklenmes saglanacakLir.
2.2.8.2. Hedef: lm alaninda aalyeL gsLeren akLrlern pazarlama
kablyeLler gelLrlecek ve urunlern yurLdii pazarlama olanaklari arLLirilacakLir.
2.2.8.J. Hedef: lm alaninda uluslararasi uar ve LoplanLilarin hnkarada
duzenlenmes saglanacakLir.
2. ANkAADA ALIMAk VE ETMEk
TEMEL AMA: sthdcmlc stkrcrl byycn rckcbct Ankcrc.
Surduruleblr ekonomk buyume ve kalkinma,
klern yaam kalLesn ve reah sevyesn
arLLirmakLa ve nhayeLnde Loplumsal huzuru
ve muLlulugu saglamakLadir. unu saglamak
n sahp olunan mevcuL kaynak ve mknlarin
en rasyonel ve verml eklde kullanilmasi ge-
rekmekLedr. u blumde hnkaranin mevcuL
kaynak ve mkanlari ncelenm ve bunlar en
eLkn eklde degerlendrlerek surduruleblr
ekonomk buyumenn ve kalkinmanin gerek-
leLrlmesne ynelk ama ve hedeer belr-
lenmLr.
hnkaranin kalkinmasinda neml rol oynayan
yenlk ve kaLma deger yuksek ekonomk
aalyeLler, gucu pyasasi, egLm ve sLhdam
lks gb Lemel unsurlar kapsamli eklde n-
celenmLr. unun yaninda, DPTnn Ozel h-
Lsas Komsyonlari raporlari, Sanay ve TcareL
akanliginin sekLrel analzler baLa olmak
uzere yapilan brok araLirma ve nceleme-
ler sonucu hnkara n neml oldugu LespL
edlen grmclk, hr-Ge ve yenlklk, kirsal
endusLrler, moblya sanay, savunma sanay,
saglik Leknolojler, ve naaL makneler,
Lurzm ve blm baliklari, di blgelerle eL-
klem, ve di LcareL, rekabeLlk, beer
sermaye, sLhdam, sosyo-kulLurel yapi, blge
ve dii g gb unsurlar da gzeLlerek l-
ksel br buLunsellk nde ele alinmi, ama
ve hedeer belrlenmLr.
2.1. stihdamIa kaIktnan Ankara
Stratejik Ama: sthdcm clcnlcrn ctlcndrmck, gcnc ctkn kctlm scglcmck
vc szlg csgcr dzcyc ndrmck.
Kuresel rekabeLn arLLigi son yillarda Turk-
yenn de aralarinda bulundugu bazi gelm
ve gelmekLe olan ulkeler, ekonomk buyu-
menn LhalaL, kisa vadel di kaynaklar ve Lu-
keLm eksenl olarak gereklemesnden kay-
naklanan sLhdamsiz buyume olgusu le
kari kariya kalmiLir. Kuresel rekabeL ayni
zamanda, rmalari daha az sLhdamla daha
ok ureLmenn yollarini aramaya zorlamiLir.
u baglamda, hnkarada buyume le sLhdam
arasindak bagin yenden gulendrlmes,
ekonomk buyumenn ve sLhdam yaraLma
kapasLesnn arLLirilmasi nem arz eLmekLe-
dr. Yuksek duzeyl br sLhdam ekonomsnn
yaraLilmasi, yoksullukla mucadele, sosyal ya-
am kalLesnn arLLirilmasi ve uyumlu sosyal
enLegrasyon surelernn Lessnde de nem-
l br dnamkLr DPT, 2007).
sLhdamin gelLrlmes u Lemel eksende
degerlendrleblr. rncs, sLhdamin arL-
Lirilip szlgn azalLilmasi, kncs, egLm
ve gucu pyasasi lksnn gulendrlerek
gucu arz ve Lalebnn eLkl br bmde e-
leLrlmes, uuncusu se grmclk kapas-
Lesnn arLLirilmasidir.
Yuksek duzeyl br sLhdam ekonomsnn yaraLilmasi, yoksullukla
mucadele, sosyal yaam kalLesnn arLLirilmasi ve uyumlu sosyal
enLegrasyon surelernn Lessnde de neml br dnamkLr.
Hedef 1: kekabeL gucu yukselLlm leLmeler araciligiyla gen,
dnamk ve egLml gucu n sLhdam olanaklari arLLirilacakLir.
Hedef J: Emek yogun sLhdam sekLrler desLeklenerek
sLhdam alanlari gelLrlecekLr.
Hedef 2: Kirsal endusLrler ve kirsal Lurzm gb alLernaL gelr
ve sLhdam alanlari belrlenecek ve desLeklenecekLr.
2.1.1. stihdamtn ArtttrtImast
Ama: Mcvcut sthdcm kcpcstcsn gcltrmck vc ycn sthdcm clcnlcr cmck.
2010 yili Lbariyla, hnkarada alima aginda-
k Loplam nuus yaklaik 3,5 mlyon, gucune
kaLilan nuus 1,6 mlyon, sLhdam edlen nuus
1,/ mlyon ve sz nuus se 198 bndr. Son
be yilda, gucune kaLilma ve sLhdam oran-
larinda cdd br degm gereklememLr.
sLhdam orani, krzn sLhdam uzerndek eLk-
lern belrgn hsseLLrdg 2009 yilinda br n-
cek yila gre yaklaik %1lk br duu gsLer-
m ve %38,8 duzeyne gerlem, 2010 yilinda
se %2,3luk br yukselle %/1,1e yukselerek
son be yilin en yuksek duzeyne ulamiLir.
ununla brlkLe, hnkaranin sLhdam duzey
%/3 olan Turkye oraninin ve %50nn uze-
rnde seyreden h-15 ve h-27 orLalamasinin
alLinda kalmiLir TUK, 2011c).
hnkarada szlk orani 2005-2007 dnemn-
de azalan, 2007-2009 arasinda arLan br eg-
lm ersne grm ve 2010 yilinda se br n-
cek yila gre 1,5 puanlik br duule %12,1
duzeyne gerlem, ancak %11,9a gerleyen
Turkye oraninin uzernde gereklemLr.
Gen szlk orani daha dalgali br seyr zle-
yerek 2010 yili Lbariyla %26,1 duzeynde
gereklemLr TUK, 2011c). Dolayisiyla, hn-
karadak gen ve dnamk nuus neml br -
gucu poLansyeln oluLururken, gen szlk
duzeynn yuksek oluu da zum gerekLren
neml br alandir.
2010 yili Lbariyla hnkarada Larimsal sLh-
dam orani %3,7 olup, Turkye genelnden
%25) ve h duzeynden %5) duukLur. Sa-
naynn sLhdama kaLkisi se %23,6 le Tur-
kye duzeynn %26) alLindadir. hnkarada
hzmeL sekLrunun sLhdam kapasLesnn
%72,7 gb yuksek br paya sahp oluu ka-
munun varligindan kaynaklanmakLadir. hyrica,
hnkarada kaLma deger yuksek blg Leknolo-
jler, muhendslk, saglik, egLm, bankacilik,
sgorLacilik ve dger nansal hzmeLler sekLr-
lernde sLhdam edlen nuus ve elde edlen
gelr Turkye orLalamasinin ok uzerndedr.
Kamu agirlikli ekonomk yapi, sLhdamin arkli
sekLrlerde eLlendrlememesnde neml
br akLrdur. Ozellkle, bagli lelerde Lurzm,
Larim ve Larima dayali sanaynn sLhdam ya-
raLma kapasLes poLansyelnn alLindadir. u
durum, lelerde alima agindak nuusun
hnkara merkezne gune yol amakLadir. OLe
yandan, hnkaradak kamu agirlikli sLhdam,
yuksek egLm duzey-yuksek gelr lksn
olumsuz eLklemekLe, yuksek egLml, beyaz
yakali, nLelkl gucunun dia gunu bera-
bernde geLreblmekLedr. u nedenledr k,
yuksek egLm amaciyla hnkaraya gelen ve
egLmn Lamamlayan nuusun hnkarada kal-
masini ve egLm amaciyla hnkara diina gL-
m olan nuusun se ger dnuunu saglama-
ya ynelk Ledbrlern alinmasi, bu kapsamda
yenlk ve yaraLici endusLrlerde sLhdamin
arLLirilmasina ynelk polLkalarin Lakp edl-
mes gerekmekLedr.
Ankcrc gc Pycscs (l5+ Yc]
Crujk 5.
Kaynak: (TK, 20llc]
u anlamda, evre lelerde ve
kirsalda yen sLhdam alanlarinin
gelLrlmes nem arz eLmekLe-
dr. Kirsal alanlarda organk Larim,
kirsal Lurzm ve yer alLi kaynak-
larinin lenmes gb gelr ve s-
Lhdam alanlari gelLrlmeldr.
hya, eypazari, Gudul, Haymana,
PolaLli gb kirsal poLansyel yuk-
sek lelerde Larim, hayvancilik
ve Larima dayali sanaynn gel-
Lrlmesne ynelk yaLirimlarla s-
Lhdam kapasLesnn arLLirilmasi
Levk edlmeldr. Kizilcahamam,
amlidere, Gudul, Haymana gb lelerde se
Lermal Lurzme dayali sLhdam alanlarinin ge-
lLrlmes neml br sLhdam yaraLma po-
Lansyelne sahpLr.
Sanay sLhdami dunyada nemn hala koru-
sa da kuresel gelmeler sonucu oluan yapi
gereg hzmeLler, blm, mkro elekLronk, na-
noLeknoloj ve byoLeknoloj gb sekLrler s-
Lhdamda neml roller oynamaya balamiLir.
u sure, dunyayla buLunleen Turkyedek
sLhdam yapisinin da degmn zorunlu kil-
makLadir. Turkyenn sahp oldugu gen nuu-
su akL hale gereblecek hede ve planlara
hLyaci bulunmakLadir DPT, 2007).
Toplumsal cnsyeL eLlgn ve surduruleblr
br kalkinmayi saglamada en neml unsurlar-
dan br olan kadin sLhdam orani hnkarada
2010 yili Lbariyla %21,3 duzeyndedr. Ka-
dinlarin gucune kaLilim orani %25,3, szlk
orani se %16,1 duzeyndedr TUK, 2011c).
2009 yili Lbariyla h-15 ve h-27 ulkelern-
de kadinlarin gucune kaLilma orani %52,/
ve %50,6dir EurosLaL, 2011).
hnkarada alima agindak kadin nuusun
gucune dahl olmama nedenlerne bakilacak
olursa, brnc sirada %51lk payla ev ler
le megul olmak akLru gelmekLedr. Ev -
lernden Luru 960 bn kadin gucune kaLila-
mamakLa ve bu, alima agindak kurumsal
olmayan nuusun yaklaik %27sn Lekl eL-
mekLedr TUK, 2011c). Dolayisiyla, cnsyeLe
dayali blumu ve ev lernn buyuk oranda
kadinin sorumlulugu alLinda olmasi kadinlarin
gucune kaLilimlarini daha da duurerek irsaL
eLlgn engelleyc br akLr olarak orLaya
ikmakLadir. sLhdamda kadinierkek oraninin
en yuksek oldugu sekLr hzmeLler, en duuk
oldugu sekLrse sanaydr. Toplam kadin s-
Lhdaminin %70 hzmeL sekLrunde ken, bu
oran erkekler n %/6dir. Erkeklern yaklaik
yarisi, kadinlarinsa yaklaik %29u sanay ve
LcareL sekLrlernde sLhdam edlmekLedr.
Sosyal Guvenlk Kurumuna kayiLlilik verle-
r baz alindiginda hnkarada %21 duzeynde
olan kayiLdii sLhdamin Turkye genelnn
%/3) alLinda oldugu grulmekLedr. un-
da kamu sLhdam oraninin yuksek olmasinin
neml br rolu vardir. 2006da %28 duzeyn-
de olan kayiLdiilik orani, 2010da %21 duze-
yne gerlemLr TUK, 2011c). Genel olarak
hnkarada kayiLdiiligin boyuLlari, daha zelde
se son be yilda gerekleen bu duuun ne-
denler araLirilmalidir.
2.1.2. Egitim ve stihdam Iikisi
Ama: Egtm lc gc crz vc tclcp lksn glcndrcrck gcnc ctkn kctlm
scglcmck.
hnkarada egLm duzeyne gre sLhdama
bakildiginda, en yuksek sLhdam oranlarinin
yuksek grenm duzeynde oldugu ve egLm
duzey le sLhdam arasinda pozL br lk
oldugu grulmekLedr. enzer eklde, oku-
ma-yazma blmeyenler harcnde egLm du-
zey yukseldke szlk oranlari dumekLedr.
hyrica, egLm duzey yukseldke cnsyeLler
arasindak arklarda azalma grulmekLedr.
CnsyeLler arasindak sLhdam orani arklari
lse ve deng meslek okullarinda ve lse alLi
duzeylerde ok yuksekLr. Dolayisiyla egLm,
sLhdamda kadin erkek irsaL eLlg yaraLmak
adina en neml dnamklerden br Lanesdr.
sLhdamda en Lemel hLyalardan br egLm
ve sLhdam arasinda levsel br baglanLinin
kurulmasidir. Meslek ve Leknk egLm kurum-
larinda uygulanan egLm programlari ve p-
yasasinin hLyalari arasinda, nLelk ve ncelk
aisindan uyumsuzluklar sz konusudur. Mes-
lek ve Leknk egLm kurumlarinin eLknlg, ye-
LLrdg nLelkl gucunun, pyasasinin La-
leplerne uyumu le oranLilidir. pyasasinin
nLelkl gucu Laleb ekonomk ve Leknolojk
gelmelere gre degmekLedr. u Lalebn
surekl ve duzenl olarak zlenmes ve sonu-
larinin egLm yaLirimlarina ve programlarina
akLarilmasi gerekmekLedr. u aidan, meslek
egLm kurumlarinin, Leknolojnn durmak bl-
meyen lerlemesn Lakp eLmes nemldr. u
anlamda, meslek okullarinin ekpman ekskle-
r suraLle Lamamlanmali, okul sekLr brlg-
ne nem verlmeldr Gursoy, 2011).
EgLml ve nLelkl gucunun yukseklg hn-
kara n neml br poLansyeldr. hncak, nLe-
lkl gucu arzi le Lalebnn eLkn br eklde
buluamamasi neml br sorun alanidir. u
anlamda egLm le gucu arz ve Lalebnn e-
leLrlmes zarur br hLyaLir.
Ozellkle PolaLli, Elmadag, erekohsar, Nal-
lihan, eypazari, Gudul gb evre lelerde
egLml gen nuusun meLropol alanlara gu
yeLm nsan gucu ve kalye eleman eksk-
lgne neden olmakLadir. u lelerde meslek
egLm ve egLm duzey duuk genlern mes-
lek kurslara ynlendrlmes hLyaci nemldr.
Hedef 1: NLelkl ara eleman hLyalarinin karilanmasi n
egLm projeler gelLrlecekLr.
Hedef 2: gucu arz ve Lalebnn LespL ve bunlarin
eleLrlmesne ynelk alimalar yapilacakLir.
Hedef J: Kadinlarin ve dezavanLajli gruplarin meslek egLm
araciligiyla gucune kaLilimi arLLirilacakLir.
Cnsyctc Crc gcnc Kctlmc, sthdcm vc
szlk Drcnlcr, 20l0 (l5+ Yc]
Egtm Durumunc Crc stchdcm Drcnlcr,
2009 (l5+ Yc]
Crujk 6.
Crujk 7.
Kaynak: (TK, 20llc]
Kaynak: (TK, 20llc]
2.1.J. CiriimciIik
Ama: Crmclk kcpcstcsn glcndrmck.
Hedef 1: Dnamk ve nLelkl gucunun grmclk kulLuru
gelLrlecekLr.
Hedef 2: Ozellkle evre lelerde ve proje gelLrme
kapasLes arLLirilacakLir.
Hedef 4: UnversLe-sanay brlg n mevcuL merkezler
eLknleLrlecek ve yenler kurulacakLir.
Hedef J: Grmclgn yayginlamasina ynelk desLeklern
eLllg ve eLknlg arLLirilacak, bunlar arasindak
koordnasyon saglanacakLir.
Turkye genelnde %76 duzeynde olan
ucreLl veya yevmyel olarak alianlarin
orani, yuksek kamu sLhdaminin eLksyle
hnkarada %82 olup, veren veya kend
hesabina alianlarin sLhdam ersnde-
k payi %17) se Turkye genelnn %25)
alLindadir TUK, 2011c). Dolayisiyla, hnka-
radak eLkn kamu varligi grmclk kapa-
sLesnn poLansyelnn alLinda kalmasina
neden olmuLur.
hnkarada grmclk kulLurunun yeLersz-
lgne neden olan akLrlerden br blgeye
zgu br grmclk polLkasinin oluLurulup
uygulanamamasidir. unun Lemel nedenle-
r arasinda, kurumlar ve desLekler arasinda
koordnasyon eksklg ve orLak polLka olu-
Lurulamamasi, egLm yeLerszlg, Loplumsal
arkindaligin zayiigi ve alLyapi yeLerszlkler
bulunmakLadir Gursoy, 2011).
UnversLe-sanay brlg ve grmclk le
Levk konularinda bln eksklg se dger br
akLrdur. hnkarada unversLe-sanay brl-
gne ynelk neml br yapilanma KOSGEn
kordnasyonu alLinda unversLelerde kurulan
Teknoloj Transer Merkezlerdr TEKMEk).
hnkara, Gaz, HaceLLepe ve OrLadogu Teknk
unversLelernde KOSGE TEKMEk brmle-
r bulunmakLadir. TEKMEkler unversLelern
KOlerle br araya gelerek hr-Ge alimalari
yapmalarini saglamanin yani sira, onlari eLkn
blg ve Leknoloj kullanimi konusunda yn-
lendrerek yen grmlern gelLrlmesn
amalamakLadirlar. u brmler henuz yeLerl
duzeyde kullanilmamakLa olup eLknlklernn
grmclk kapasLesn gelLrme dogrulLu-
sunda arLLirilmasi gerekmekLedr.
hnkarada zellkle evre lelerde ve proje
gelLrme kapasLes ve grmclk kulLuru-
nun olumasi grmclgn gelmes n ge-
rekldr. Grmclk kulLuru ve becerlernn
oluLurulmasi, kurma, gelLrme ve buyuL-
me boyuLlariyla ele alinmalidir. reyler g-
rmc olmaya hazirlamak uzere okullardan
balanmali, unversLe ve alian nuus nde
yogunlaarak devam edlmeldr. Kurumsal
baglamda, danima merkezler ve grmc-
lere egLm hzmeL saglayacak kurum ve ku-
rulularin oluLurulmasi, ogalLilmasi ve var
olanlarin aalyeLlernn desLeklenmes, gen-
ler baLa olmak uzere grmclere ynelk
kamu nansal desLeklernn LaniLilmasi ve bu
desLeklern arLLirilmasi grmclg gelLre-
cek dger neml mekanzmalar olarak orLaya
ikmakLadir Gursoy, 2011).
2.2. reten ve YeniIenen Ankara: YeniIiki ve katma Degeri Yksek
Ekcncmi
Stratejik Ama: Ankcrcy bctc kctmc dcgcr yksck scktrlcr olmck zcrc ycnlklk
yoluylc kcltcl rn vc hzmct ctllg suncrck krcscl dzcydc rckcbct cdcblcn br
mcrkcz hclnc gctrmck.
2.2.1. Ar-Ce ve YeniIikiIik
Ama: Ankcrcy krcscl br Ar-Cc, ycnlklk vc tcknolo mcrkcz hclnc gctrmck.
Hedef 1: Yenlk ve blg yogun urunlere ynelk proje, paLenL,
aydali model ve endusLryel Lasarim sayisinin arLLirilmasi ve
bunlarin LcarleLrlmes saglanacakLir.
Hedef 2: ler Leknolojye dayali urunlern hnkaranin
hracaLindak payini arLLiracak ve blgenn Leknoloj merkez
majini gulendrecek LaniLim aalyeLler yayginlaLirilacakLir.
Hedef 4: lg ve brlg plaLormlari gelLrlecekLr.
Hedef J: Teknoloj odakli projelern sayisi unversLe sanay
brlgyle arLLirilacakLir.
hr-Ge brkm, gelm blgeler eLrainda
Loplanarak burada yenlklg desLekler ve
bu yenlklk hr-Genn lerlemesn sagladigi
br erdem zncr oluLurur hvrupa Komsyo-
nu, 2010). EDhM ve UkhKin yapLigi araLirma-
larda nsan sermaye, yaraLici sermaye, sosyal
sermaye ve yaam kalLes alanlarinda hnkara
lk sirada yer almakLadir. hnkaranin bu gel-
mlk duzeynn onun hr-Ge ve yenlklk
kapasLesn yukselLmes, ayni eklde yuksek
kapasLesnn de gelmlgn arLLirmasi sz
konusudur. NLekm, ler Leknoloj alaninda
aalyeL gsLeren leLmelern hnkarada Tur-
kyedek dger gelm blgelere gre daha
azla yogunlaLigini orLaya koyan alima da
Tai, 2011) bu sapLamayi dogrular nLelk-
Ledr. u gelmlk duzey gz nunde bu-
lunduruldugunda, hr-Ge ve yenlklk po-
Lansyelnn en yuksek oldugu llerden brnn
hnkara oldugu syleneblr.
Turkyede oLomoLv, makne malaLi le bl-
g ve leLm Leknolojler sekLrler hr-Ge ve
yenlklk kapasLesnn gulu oldugu alanlar
olup, bu sekLrlerde yapilan araLirmalarin L-
car urun ve hzmeLe dnume poLansyeller
yuksekLr TUThK, 2010c). hnkara makne
malaL ve blg leLm Leknolojler sekL-
runde gulu rmalara sahp oldugundan,
hr-Ge alimalari bu sekLrlerde yogun-
laLirilmali ve mevcuL kapasLe arLLirilmali-
dir. ylece, hnkaranin uluslararasi reka-
beL gucu arLacakLir.
PaLenL, aydali model, endusLryel Lasarim,
marka bavuru ve Lescl sayilari Lemel ye-
nlklk gsLergeler arasindadir. hnkara
pek ok gsLergede Turkyede lk siralarda
yer alsa da kuresel rekabeLLe de usL sira-
lara ikablmes n paLenL, aydali model
ve endusLryel Lasarim sayisini arLLirmasi
ve bunlari daha ok LcarleLrmes gerek-
ldr. hnkarada var olan unversLe-sanay
brlgnn daha da gelLrlmes, hr-Ge
alaninda verlen desLeklern zellkle po-
Lansyeln yuksek oldugu alanlarda yogun-
laLirilarak arLmasi ve grm sermayes
saglayacak mekanzmalarin kurulmasi bu
gsLergelern arLLirilmasina ve Lcarleme-
sne kaLkida bulunacakLir.
Ankcrcdc Tcknopcrklcrdc lk 7 Fcclyct Alcn,
20l0
Crujk 8.
Kaynak: (5cncy vc Tccrct 8ckcnlg, 20l0c]
L
FuyJu|t MoJe| Patent Marka nJstrye| Tusurtm
Tcscl 5cys 5rc No Tcscl 5cys 5rc No Tcscl 5cys 5rc No Tcscl 5cys 5rc No
Ankara l59 2 7l 2 2.o0 2 07 3
stcnbul 835 l 3l l lo.90o l 3.380 l
zmr l58 3 3 4 l.93l 3 38o 4
Bursa l5l 4 38 3 lll 4 475 2
Tub|o 7. Fcydcl Modcl, Pctcnt, Mcrkc, Endstrycl Tcscrm Tcscl 5cys, 20l0
Kaynak: TPE, 2010)
UnversLe ve sanay brlgnn kurulmasi
konusunda neml br rol oynayan Leknoloj
gelLrme blgeler-dger adiyla Leknopark-
lar- Turkyede 2001 yilinda OrLa Dogu Teknk
UnversLes nculugunde aalyeLlerne bala-
miLir. ugun se 28 aalyeLe gem 39 Lek-
noparkin 6sini barindiran hnkara bu alanda
lderlg elnde LuLmakLadir. hnkarada bulunan
Leknoparklar, OrLa Dogu Teknk UnversLes,
hnkara UnversLes, lkenL UnversLes, Ha-
ceLLepe UnversLes, Gaz UnversLes ve son
olarak da alLyapi alimalari devam eden TO-
ETU Leknoparklaridir. unlardan ODTU Tekno-
kenL, zellkle savunma lz rmalariyla sadece
Turkyede degl, dunya apinda blnmekLedr
ve hnkara Savunma ve Havacilik Kumelenmes
le orLak brok aalyeL yuruLmekLedr. HaceL-
Lepe TeknokenL de saglik Leknolojler uzerne
uzmanlami rmalarla orLak aalyeLler yuruL-
mekLedr. unlar gb y brlg rneklernn
dger sekLrlerde de yayginlamasi bu sekLr-
lerdek urun ve hzmeL kalLesn ve eLllgn
arLLirarak, hnkaranin kuresel br hr-Ge ve yen-
lklk merkez halne gelmes amacina kaLkida
bulunacakLir.
hnkaranin hr-Ge brkm arLan araLirmaci, b-
lmsel araLirma sayisi ve bu araLirmalarin ulu-
sal uluslararasi alanlarda kazandigi Laninirlikla
gulenmeye devam eLmekLedr. lmsel yayin
sayisinda 61./58 le hnkara bu alanda brnc
sirada bulunurken, blgey /0.006 yayinla s-
Lanbul ve 12.772 yayinla zmr Lakp eLmekLe-
dr TUThK-ULhKM, 2008). hnkaradak un-
versLelerde hkSe kayiLli araLirmaci sayisi
Loplam 25.1// olup, bu rakam Turkye genelne
gre olduka azladir. hkSe kayiLli araLirmaci
sayisi ODTUde 7.159, hnkara UnversLesnde
5.881 ve HaceLLepe UnversLesnde 5.227 dr
TUThK, 2010a).
Tcknopcrklcrdc yksck ntclkl gc sthdcm cdlmcktcdr.
Ankcrcdc sthdcm cdlcn Ar-Cc pcrsoncl scys Ekm 20l0
tbcrylc 5.982 olup, Trkycdck tcknopcrklcrdc sthdcm cdlcn
toplcm l0.2l Ar-Cc pcrsonclnn ycrsndcn ]czlcdr (5cncy vc
Tccrct 8ckcnlg, 20l0c].
8lgc Ad
Kurulu
Yl
Ar-Cc Frmc
Akcdcmsycn
Frmcs
Akcdcmsycn
Drtckl Frmc
Ar-Cc
Pcrsoncl
Toplcm
Personel
DDT Tck. TC8 200l 258 3 3 3.22 3.oo2
Ankcrc TC8 (8lkcnt] 2002 l75 2l l7 l.885 2.500
Hcccttcpc n. TC8 2003 l02 ll o 587 727
Ccz Tckn. TC8 2007 72 20 23 205 39o
Ankcrc . TC8 200o l5 3 3 8l 85
Ankcrc 5cncy Ddcs TC8 2008 - - - - -
Tub|o 8. Ankcrcdc Tcknopcrklcrdck Pcrsoncl sthdcm, Ekm 20l0
Kaynak: Sanay ve TcareL akanligi, 2010a)
Teknoparklardak yabanci orLakli rma sayi-
si, yabanci yaLirim poLansyeln gsLerme-
s aisindan en krLk gsLergelerden brdr.
hnkarada Leknoparklardak Loplam yabanci
orLakli rma sayisi 30, Turkye Loplami se
57dr. u durum, hnkaranin yabanci yaLirim
poLansyelnn yuksek oldugunu gsLermek-
Ledr. En ok yabanci orLakli rma 18 rma
le ODTU TeknokenLLedr Sanay ve TcareL
akanligi, 2010a). Teknoparklardak yabanci
orLakli rma sayisinin arLLirilmasi, hnkara eko-
nomsnn gelmesn, urun ikLilarinin daha
da eLlenmesn ve gen alana yayilmasini
saglayacakLir. u erevede, Leknoloj odak-
li rmalarin LaniLiminin yapilmasi, hnkaraya
daha ok yabanci yaLirimin eklmesne ola-
nak saglayacakLir.
lgesel hr-Ge sLraLejlernden br de zel
sekLrun yenlklk aalyeLlern arLLirmakLir.
hnkarada bu konuda da y uygulamalarin yer
aldigi grulmekLedr. Sanay ve TcareL akan-
ligi luLlerne uyan ve akanlika bavurusu
kabul edlen 6/ zel hr-Ge merkeznden 1/u
hnkarada bulunmakLa ve hnkara 15 hr-Ge
merkez bulunduran sLanbuldan sonra
knc sirada yer almakLadir Sanay ve
TcareL akanligi, 2011a).
Proje desLeklernn, hem unvers-
Le-sanay brlgn gelLrc hem
de hr-Genn urune dnumesn
desLekleyc levler bulunmakLadir.
Turkyede en azla hr-Ge desLeg
saglayan kurulular arasinda TU-
ThK, Sanay ve TcareL akanligi,
KOSGE, TTGv ve DPT yer almakLa-
dir. u desLekler, yenlk proje krle-
rnn orLaya ikmasini ve bu krlern gelL-
rlmesn saglamakLadir. hnkaranin bugune
kadar verlm TTGv desLeklernn %17sn
aldigi ve ShN-TEZ desLeklernde 55 projeyle
brnc sirada yer aldigi grulmekLedr Turk-
ye Teknoloj GelLrme vaki, 2011, Sanay
ve TcareL akanligi, 2010b). hnkaranin TU-
ThK-TEYDE desLek LuLarinin %21nden ve
TUThK-DE desLek LuLarinin %28nden
yararlandigi ve desLeklenen 5.095 TUThK-
hkDE projesyle bu alanda brnc konum-
da oldugu grulmekLedr TUThK, 2010a,
2010b, 2010c). DPT hr-Ge alLyapi desLekler
kapsaminda, 39 LemaLk ler araLirma mer-
kez hnkarada bulunmakLa ve bu merkezler
byoLeknoloj, nanoLeknoloj, superleLkenlk
gb ler Leknoloj eren eLl alanlarda aa-
lyeL gsLermekLedr DPT, 2010a).
TUThKin br dger desLeg hraLirma DesLek
Program-
l a r i
akanligi hkDE) Laraindan araLirma des-
Lek gruplari le LalepLe bulunan unversLe,
kamu kurum ve kurululari, gerek ve Luzel
klere verlmekLedr. hnkaradak unversLe-
lern TUThKLan aldiklari hkDE proje desLek
mkLarlarina bakildiginda, hnkara lk alLida yer
alan / unversLes ODTU, hnkara, lkenL ve
HaceLLepe UnversLeler) le bu alanda da l-
der konumdadir TUThK, 2009). hnkarada
var olan bu proje kapasLesnn, hr-Ge Levk-
lernn ve hr-Ge pazarinin da yer aldigi her-
kesn ermne aik br porLal kurularak des-
Leklenmes, yenlk krlern en hizli eklde
urune dnumesne zemn saglayacakLir.
Sonu olarak, hnkaranin hr-Ge ve yenlklk
kaynaklari Turkyenn blm ve Leknoloj sLra-
Lejlerne ulamada ncu ve belrleyc br rol
oynamakLa, ayni zamanda alian ve ureLen br
hnkara hedene hzmeL eLmekLedr. hnkara,
Turkye ve dunyada nde gelen unversLeler,
yabanci yaLirim orani yuksek 6 Leknoparki, ok
eLl alanlarda aalyeL gsLeren 39 LemaLk
ler araLirma merkez ve zel sekLrun hr-Ge
kaynaklari le blgesel yenlklk sLraLejler-
n gulendrme poLansyelne sahpLr. Unver-
sLe-sanay brlg konusunda hr-Ge alLyapi-
si gelm olan hnkarada, hr-Ge alimalari
sadece blmsel yayinlarla sinirli kalmamakLa,
hr-Genn sanayye kaLkisini somuLlaLiran
projeler ve alimalarla Lcarlem Leknolojk
urunler orLaya ikmakLadir. Yne de hnkaranin
ve Turkyenn dger gelm ulkelere gre bu
alanda yeLerl aama kaLeLLg sylenemez.
Daha nce 2010 yili n belrlenen kamu ve
zel sekLrun %2 hr-Ge harcama hedene
henuz ulaamayan Turkyede, hr-Geye yapi-
lan harcama oranlarinin arLLirilmasi ynunde
polLkalar gelLrlmesne hLya duyulmak-
Ladir DPT, 2006a). hyni eklde hnkarada var
olan araLirma kurumu sanay brlgn daha
da gulendrmek n bu alanda verlen des-
Leklern eLlendrlerek arLLirilmasi ve hr-Ge
poLansyel yuksek sekLrlerde bu desLeklern
yogunlaLirilmasi ve bu alanda grm serma-
yes de saglayacak mekanzmalar kurulmasi
hr-Ge alimalarinin urune dnumes ve Lca-
rlemes n nem arz eLmekLedr. hnkaranin
lder oldugu hr-Ge poLansyel yuksek blm,
makne-malaL, savunma, saglik ve elekLronk
gb alanlara hr-Ge yaLirimlarinin arLmasi bu
sekLrlerde hnkaranin rekabeL gucunu kure-
sel lege LaiyacakLir.
TartmsaI retm
Tarim, sLhdama, gida guvenlgnn Lemn edl-
mesne, di LcareL dengesne ve hammadde
ureLerek gida sanaysne kaLki saglayan sLra-
Lejk br sekLrdur. 2008 yilinda hnkara, bL-
ksel ureLm, canli hayvan ve hayvansal urun
degerler Loplamindan oluan Turkye Loplam
Larimsal ureLm degernn %2,/5n ureLm-
Lr TUK, 2009a).
hnkaranin sahp oldugu yaklaik 2.5 mlyon
hekLar karasal alanin %/9u Larimsal ureLm
n kullanilmakLadir. hnkara Larim alanlari-
nin buyuk br kisminda %95) hububaL bug-
day ve arpa) Larimi yapilmakLadir. hnkara,
Konyadan sonra Turkyenn knc hububaL
ambaridir. PolaLli, Haymana ve ala en azla
hububaL ureLmnn yapildigi lelerdr. hyrica,
hnkara kuru sogan, marul ve kavun ureLmnde
Turkye brncs, havu, vne ve yel merc-
mek ureLmnde se Turkye kncsdr.
Turkye organk urunler ureLmnn %1,31ne
Tarim ve Kyler akanligi, 2010) sahp
hnkarada, evreye duyarli bu ureLm bm
y Larim uygulamalari le brlkLe gelLrlme-
ldr. Lksel ureLmde en neml husus, be-
lrl br blgede ana urun olarak yeLLrlen
br urunde brm alandan alinan urun mkLari-
ni ade eden vermllkLr. hnkara kuru sogan
har dger urunlern vermllgnde, ureLm-
dek sirasini koruyamamakLadir. vermllkLe
%25e kadar arLi saglayan serLkali ve hb-
rL Lohum kullanimi gelLrlmel ve yaygin-
laLirilmalidir.
hnkarada Leknk ve ekonomk olarak sula-
nablr alan 120 bn hekLar olup ln Larimsal
arazsnn yaklaik %10una Lekabul eLmek-
Ledr. hnkarada devleL yaLirimlari le sulama-
ya ailan alan 67 bn hekLardir ve Turkyenn
Loplam sulanan alaninin %1,2/unu oluLur-
makLadir DS 5. lge Mudurlugu, hnkara
l Ozel dares, 2010). Tarimsal ureLmde en
2.2.2. TartmsaI retim ve ktrsaI EndstriIer
Ama: Tcrmscl rctmn vc tcrmc dcycl scncy lctmclcrnn rckcbct gcn crttrmck.
Hedef 1: KaLma deger yuksek urun eLllg arLLirilacak ve
byoLeknoloj gb blg yogun ve yenlk Larimsal Leknolojler
gelLrlecekLr.
Hedef 2: Tarimsal ureLm, leme, ambalajlama, depolama ve
pazarlamaya ynelk leLmelern rekabeL gucu arLLirilacakLir.
Hedef J: Seracilik ve jeoLermal seracilik gelLrlecekLr.
hnkara Kales Yerel Urunler Pazari
neml grdlerden brs olan ve alLernaL
urunlern yeLmesne olanak saglayan su kul-
lanimi, modern sulama Leknkler le arLLiril-
malidir. hnkarada sulama le meyve, sebze ve
yem bLkler hububaL le kame edlmekLedr.
hnkaranin kuru Larim alanlarina uygun ve kaL-
ma deger yuksek urunlern gelLrlmes ve
eLlendrlmes gerekmekLedr.
hnkara 218 bn ba le Turkyenn Loplam bu-
yukba hayvan varliginin %1,99una sahp
olup, ubuk hnkaranin neml buyukba bes
merkezdr. hraz yapisi ve cograyasi Lbariy-
la kuukba hayvan yeLLrclgne daha uy-
gun olan l, 536 bn adeL koyun le Turkyede
sekznc siradadir. sm le zdeleen ve L-
Lk ureLm n yeLLrlen hnkara kesnn
%51,70, l sinirlari ersnde bulunmakLadir
TUK, 2010d). hnkaradak hayvancilik sekL-
runun kuresel lekLe rekabeL edeblmes n
kulLur ve melez irklarin gelLrlmes ve yay-
ginlaLirilmasinin yaninda ler Leknolojlern
hayvancilikLa kullanilmasi nemldr.
hnkara ve bazi leler smler le zdelem
urunlere sahpLr, hnkara sou, eypazari ha-
vucu, hya domaLes ve duLu, Kaleck Karasi
uzumu, Kazan kavunu vb. u urunlern cog-
ra areLlernn Lescller ve LaniLimlarinin
yapilarak markalamalari nemldr. Her Lurlu
Larimsal urunun pazarlanmasinda karilailan
sorunlar ve bu sorunlarin zumu, ureLclern
en ncelkl konusudur. Hem yerel urunlern
markalamasi hem de Larimsal urunlern pa-
zarlanmasi hususlarinda alimalar yaygin-
laLirilmali ve ureLc rguLlernn kurumsal
kapasLelernn gulendrlerek daha akL yer
almalari saglanmalidir. unun yani sira Larim
sekLrunde Leknolojk gelmelern ynlend-
rlmesn hedeeyen sekLrel Leknoparklarin
Larim Leknoparklari) kurularak Larimsal kal-
kinmaya kaLki saglanmalidir.
Turkyedek Loplam 8 Larimsal merkez araLir-
ma ensLLusunden 5 hnkaradadir. Turkyenn
en esk zraaL akulLesnn ve dger unvers-
Lelern konu le lgl merkezlernn blgede
bulunmasi, hnkarayi ulkenn byoLeknoloj
ussu olmaya aday kilmakLadir. Sahp olunan
bu zk ve beer alLyapi, Lohum gelLrme ve
hayvan islahi baLa olmak uzere kaLma deger
yuksek Larimsal Leknoloj urunlernn gelL-
rlmes n uygun zemn hazirlamakLadir. Elde
edlen bu urunlern ulusal ve uluslararasi pa-
zarlarda yern alarak Lcarlemes en neml
hususLur. u konuda, lgl akLrler arasinda
brlg gelLrlmel, urunlern LaniLimi ve pa-
zarlanmasi saglanmalidir.
ktrsaI EndstrIer
Kirsal alanlarda ureLlen bLksel ve hayvan-
sal urunler leyen sanay leLmeler kirsal
endusLrler oluLurmakLadir gida, k, LuLun
ve LuLun mamuller, dokuma ve gym sanay,
kagiL, orman urunler, der ve der mamuller
sanay gb). Tarim urunlernn sanay sekL-
runde hammadde olarak kullanilmasi ve La-
rim sekLrunun de sanay urunlern Larimsal
grd olarak kullanmasi Larim ve sanay sek-
Lrlernn brbryle olan gulu baglanLisini or-
Laya koymakLadir.
Gelm ulkelern kalkinma hamlelerne ba-
kildigi zaman sanay Loplumuna geLe en
neml sekLrun Larima dayali sanayler oldu-
gu grulur. u ulkeler Larim ve sanay sekL-
runde yapisal nLelkLek nlemlern alinma-
sini ve Levk edlmesn brlkLe yuruLurken,
gelme surecnde, Larima dayali sanayler
gderek gelm ve ekonomk gelmeye
kaLkilari daha azla olmuLur Demrba E
Tosun, 2005). Kirsal alanlarda kurulan sana-
y leLmeler Larim-sanay buLunlemesnn
yani sira kir-kenL buLunlemesn saglamasi
bakimindan da nemldr. u leLmelern sa-
dece ekonomk boyuLuyla degl ayni zaman-
da sosyal ve evre boyuLuyla da ele alinmasi
gerekr. NLekm, kirsal alanlarda g hizinin
duurulmes, dogal alanlarin surduruleblrl-
gnn saglanmasi, mkro lekl ale leLme-
lernn ek gelr kaynaklarina ulamasina m-
kan saglamasi aisindan da kirsal endusLrler
neml br polLka araci olarak grulmekLedr.
Cogra konumu Lbariyla dogu ve baLi bl-
geler arasinda gulu br konuma sahp olan
hnkarada Larima dayali sanaynn lelerde
gelemem olmasinin br sonucu olarak La-
rimsal urunlern Lam ve eLkn br eklde le-
np pazarlanamamasi ve sLhdam alanlarinin
yeLersz olmasi kirdan kenLe olan gun LeLk-
leyc nedenlernden brn oluLurmuLur.
hnkara, kombnalarda keslen sigir ve koyun
baigun) kapasLes bakimindan sirayla Turk-
yedek leLmelern %/,7 ve %3,7sn olu-
Lururken, kesmhane kapasLes bakimindan
se %6,2 ve %7,8 gb yuksek br orana sahp-
Lr. KanaLli kesmhanesnde se Lavuk adeLi
saaL) kesm kapasLes bakimindan ulkemzn
%5,6lik kismini oluLurmakLadir Koruma ve
KonLrol Genel Mudurlugu, 2010a). Kombna
ve kesmhanelern cogra dagilimina bakil-
diginda hayvanciligin agirlikli oldugu yerler
olan Haymana ve ala gb lelerde gelme-
dg grulmekLedr. MevcuL kesmhane ve -
leme Lesslernn h uyum surecnde hjyen,
gida guvenlg ve hayvan reahi bakimindan
yeLerl donanima kavuLurulma hLyalari bu-
lunmakLadir.
hnkara, LLk ureLmnde Turkye siralamasinda
brnc, kirmizi eL ureLmnde benc, yumurLa
ureLmnde alLinci ve kanaLli eL ureLmnde ye-
dnc siradadir TUK, 2010d). hnkaradak Lop-
lam kirmizi eL ureLm yaklaik 15 bn Lon olup
buyukba kirmizi eL ureLm ulkenn %3,9luk,
kuukba kirmizi eL ureLm se %1,7lk br
kismini karilamakLadir. hnkarada ureLlen
kirmizi eL mkLarina bakildiginda ubuk les
kirmizi eL ureLmnn %/1,8n, Sncan les
%17,1n ve PolaLli les se %12,9unu kar-
ilamakLadir TUK, 2010d). Sncan les hay-
van sayisi bakimindan poLansyel olan br le
olmamasina karin, lede kurulu EL ve alik
Kurumu ve benzer eL leLmelernn varligi
ley kirmizi eL ureLmnde n plana ikarmi-
Lir. KanaLli eL ureLmnde se eypazarinin ne
ikLigi grulmekLedr.
hnkaradak kirsal endusLrlerden br de arap
ureLm olup merkez, hkyurL ve Kaleck Lessle-
rnde arap ureLm gereklemekLedr. 2008
yili verlerne gre Kaleck les araplik uzum
yeLLrclgnde meyve veren yaLak bag ala-
ni bakimindan %93 le hnkaranin nde gelen
les olup araplik uzum yeLLrclg gelme
poLansyel bulunan br sekLrdur hnkara l
Tarim Mudurlugu, 2009).
hnkaradak gida leLmeler dagilimina bakil-
diginda %// gb buyuk ogunlugunun un ve
unlu mamullerde yogunlaLigi, %9unun suL
ve suL urunler ve %5,6sinin se kirmizi eL sek-
Lrunde aalyeLLe bulundugu grulmekLedr
Koruma ve KonLrol Genel Mudurlugu, 2010b).
Gida leLmelernde alima kapasLe orani en
yuksek olan urunler %100e varan orani le al-
kollu ecekler, %93,7 le kanaLli eL ve %89,8
le kirmizi eLLr. En azla leLmenn yer aldigi
pasLacilik urunler ve LaLli leLmelernde %25)
se alima kapasLe orani %16 gb duuk br
degere sahpLr. alima kapasLe oranlarinin
yuksek olmasi dogrudan yen yaLirim hLya-
cina gerek duyuldugu anlamina gelmese ble
bu sekLrler gelme poLansyel olan sekLrler
olarak nLeleneblr. u yuzden Larima dayali
sanay leLmelerne ynelk blgesel br sLra-
Lej dokumani hazirlanmasi ureLm-pazarlama
zncr ersnde grd ve ikLilarin daha eLkn
kullanimi aisindan aydali olacakLir.
lg ve Leknoloj kullanimini gerekLrdgnden
kirsal endusLrler alLinda ele alinan seracilik
kirsal alanlarda gelLrlecek endusLr kollarin-
dan br dger olup, hnkarada klm arLlarindan
dolayi yuksek malyeL gerekLren br aalyeLLr.
u yuzden jeoLermal enerj, oldugu blgeler-
de seraciligin en ekonomk ynLemlernden
brsdr. OrLualLi isiLmasinda yer kabugunun
Ankcrcdc Cdc lctmclcrnn vc clmc Kcpcstclcrnn Drcnlcr (%], 2009
Crujk 9.
Kaynak: (Korumc vc Kontrol Ccncl Mdrlg, 20l0b]
dernlklerndek isinin oluLurdugu, sicakligi
surekl olarak blgesel aLmosern orLalama
sicakliginin uzernde olan su, buhar ve gaz-
larin jeoLermal kaynak) kullanildigi seracilik
ynLem olarak adlandirilan jeoLermal sera-
cilik ve bLklern deal yaama, beslenme ve
gelme orLaminin iik, nem, isi, hava, sula-
ma, gubreleme vs.) saglanmasina ve konLrol
alLinda LuLulmasina elverl sera yapilari le
yeLLrme Leknklernn kullanildigi Leknolojk
seraciligin gelLrlmes, urunlern degerlen-
drlmes ve kaLma degern ureLcde kalmasi
aisindan aydali olacakLir. ununla brlkLe,
seracilik n uygun olablecek alanlarin ara-
Lirilmasi ve klma eLks bulunan bazi alanlar-
da uygulamaya gelmes yararli olacakLir.
Sonu olarak, hnkarada Larimsal urunlern
lenmes, ambalajlanmasi ve zellkle mu-
haazasi ve pazarlanmasi ynunde poLan-
syeller bulunmakLa olup, bu alanlarda ya-
Lirim eksklkler bulunmakLadir. lde meyve
ve sebze leme sanaynn gelLrlmes,
jeoLermal seraciligin gelm, lelerde Lari-
ma dayali endusLr ve Larim dii endusLrnn
kurulumu le le dnamkler harekeLe gee-
cekLr. hyrica, hracaLLa neml br paya sa-
hp bugday unu, meyve ve sebze konserves,
makarna ve margarn gb urunlerde sadece
LukeLme degl ayni zamanda hracaL ola-
naklarina ynelk sLraLejlern oluLurulmasi
yoluyla leLmelerde rekabeLlgn arLLiril-
masi, lelern gelmlk siralamasinda n
siralara ikarilmasinda eLkl olacakLir. Yne,
evre lelerde eL ve eL urunler leme sa-
naynn ve suL soguk zncrnn hjyen, gida
guvenlg ve hayvan reahi dkkaLe alinarak
modernzasyonu ve gelLrlmes, kaLma de-
gern le nde kalmasi ynunde neml br
vme oluLuracakLir.
2.2.J. McbiIya 5anayi
Ama: Ankcrcdc moblyc scktrnn rckcbct gcn crttrmck.
Hedef 1: Moblya sekLrunde yenlk Leknolojler
yayginlaLirilacakLir.
Hedef 2: Moblya leLmelernn brlg grmler ve
kumelenmeler desLeklenecekLr.
Hedef 4: Moblya sekLrunde markalama saglanacak ve
uluslararasi pazar payi arLLirilacakLir.
Hedef J: Ozgun, el yapimi moblya Lasarim grmler
desLeklenecekLr.
Moblya sanay, yaraLilan kaLma deger aisin-
dan ulkemzde sLraLejk br neme sahpLr. Ul-
kemzde ahap ve moblya sekLrunde aalyeL
gsLeren rmalar genelde kuuk lekl ale
leLmelerdr. sLhdam verlerne gre mobl-
ya leLmeler genelde KOlerden olumak-
Ladir. u leLmeler duuk kapasLe kullanim
oranlari le vermsz aliLiklarindan ureLm
malyeLler yuksekLr. hncak, moblya endusL-
rs hizli br dnuum gererek eskye oran-
la daha ok blg ve sermaye yogun br moda
sekLru olma yolunda lerlemekLedr Sanay
ve TcareL akanligi, 2011b). Turkyede hra-
caLLa yerl kaynaklari en ok kullanan ve Lhal
urunlere bagimliligi en az olan sekLrlerden
br olan moblya sekLrunun ekonomye kaL-
kisi arLarak devam eLmekLedr. 2008 yilinda
Turkye, dunya moblya ureLm ve LukeLmnde
on drduncu, hracaLinda yrm benc ve L-
halaLinda oLuz knc sirada yer almiLir CenL-
re or ndusLral SLudes CSL), 2009).
Turkyede moblya sekLru, pazarin yogun
oldugu veiveya orman urunlernn yogun ol-
dugu belrl blgelerde LoplanmiLir. Toplam
ureLmdek paylarina gre neml moblya
ureLm merkezler, sLanbul, hnkara, ursa
negl), Kayser ve zmr olarak siralanmak-
Ladir GEME, 2008a). hnkara Loplam leLme
ve sLhdam sayisiyla da sLanbulun ardindan
knc sirada gelmekLedr GEME, 2008a). hn-
karadak leLmelern sekLrel dagiliminda
moblya malaLi %10,65lk payla knc sira-
dadir Sanay ve TcareL akanligi, 2011a).
Moblya ureLm blge genelnde degk lek-
lerde bulunmakla brlkLe, ureLmn yogunla-
ma merkez SLelerdr. 1960li yillarda Maran-
gozlar Odasinin nderlgnde kurulmu, bugun
5.000 dnum araz uzernde aalyeL gsLeren
SLeler, kuuk ve orLa lekl moblya ureLm
yapan 10.000 akin leLmey barindirmakLa-
dir. u leLmeler emek yogun leLmeler olup,
buyuk lekl ureLm yapan rma sayisi ok
duukLur GEME, 2008a). hnkarada 300 ve
uzer sLhdam eden yalnizca k moblya
leLmes vardir DPT, 2006b). leLme baina
duen 2,76 klk sLhdam le hnkara, sekLr-
de Turkye orLalamasinin 3,38) alLinda ele-
man aliLirmakLadir GEME, 2008a).
hnkarada moblya sekLru, son yillarda negl
ve Kayser gb merkezlerle olan rekabeLLe ge-
rde kalmiLir. SekLrun rekabeL gucunun arL-
Lirilmasi n yenlk yaklaimlarin hnkarada
yayginlaLirilmasi gerekmekLedr. hyrica bu
yenlk yaklaimla brlkLe moblya sekL-
runde aalyeLLe bulunan leLme sahpler ve
alianlarinin egLlmes sekLrun gelm ai-
sindan nemldr.
Sonu olarak, moblya ureLmnde kullanilan
Leknolojnn gelLrlerek dunya le rekabeL
edeblecek sevyeye gelnmes buyuk nem
arz eLmekLedr. Ozellkle moduler ev ve os
moblyalarinin aliver merkezlernde ve yapi
markeLlerde halka daha kolay ulaLirilmasi dk-
kaLe alinmasi gereken br hususLur. SekLrde
urun Lasariminin nemnn anlailmasi, zgun,
el yapimi moblyalarin rekabeL avanLaji olarak
grulerek markalamasinin saglanmasi, sekLr
nde kumelenme benzer yen ureLm orga-
nzasyonlarinin oluLurulmasi gb aalyeLlern
hayaLa gerlmes sekLrun rekabeL gucunun
arLLirilmasi aisindan nemldr. hyrica, mo-
blya Lasarimcilarinin yeLLrlmesne gereken
lgnn gsLerlmes ve sLhdamlarinin saglan-
masi, sekLrun gelm aisindan buyuk nem
arz eLmekLedr.
Savunma sanay ulkeler aisindan sLraLe-
jk nem Laiyan br sekLrdur. 2010 yilinda
savunma hLyacinin %52.1n yurL nden
karilamayi ve 2011 yilinda 1 mlyar dolar-
lik hracaL yapmayi hedeeyen Turkyede,
savunma sanay sekLrunun Loplam crosu
2005 yilindan 2010 yilina kadar duzenl arLi
gsLerm ve 2010 yilinda 2,73 mlyar dolara
ulamiLir. hyni dnemde arLan croya paralel
eklde sekLrun hracaL perormansi ve sek-
Lrde yapilan Loplam hr-Ge harcamalari da
arLmi ve savunma sanay sekLru neml br
gelm kaydeLmLr Savunma Sanay malaL-
ilar Derneg, 2010).
Genelkurmay akanligi, KuvveL KomuLan-
liklari, Mll Savunma akanligi ve Savunma
Sanay MusLearliginin hnkarada bulunma-
si, savunma sanay ureLm ve aalyeLlernn
hnkara merkezl gelmesne neden olan en
Lemel akLrdur. unlara ek olarak KOSGE,
Makna malaLilari rlg, Turk Loydu ve
OSTM Savunma ve Havacilik Kumelenmes
OSSh) gb savunma sanay n buyuk nem
arz eden desLekleyc kurumlarin hnkarada
konumlanmasi da hnkarayi savunma sanay-
nn mekansal ussu halne geLrmLr. ShShD
uyes Loplam 117 savunma sanay rmasinin
67s hnkarada bulunmakLadir TO, 2010).
Ozellkle elekLrk, elekLronk ve blm gb
blg ve sermaye-yogun rmalarin buyuk br
ogunlugu hnkaradadir. Dger alL sekLr-
lerde de, hnkaranin sahp oldugu usLunluk
aika grulmekLedr.
sLanbul Sanay Odasinin ureLmden saLi-
lar krLerne gre aikladigi Turkyenn lk
500 buyuk sanay kuruluu ersnde yer alan
11 savunma sanay rmasinin 6si hnkarada
bulunmakLadir.u 6 rma, sahp olduklari 2,/
mlyar TL croyla Loplam cronun %62sn
oluLurmakLadir Savunma Sanay MusLear-
ligi, 2010). SSM, Turkyedek savunma sana-
y sekLrunun ok buyuk br kismini Lemsl
2.2.4. 5avunma 5anayi
Ama: Ankcrcy uluscl vc uluslcrcrcs pczcrlcrc yksck rn ctllg lc cntcgrc olmu
br scvunmc scncy ss hclnc gctrmck.
Hedef 1: Savunma yan sanay leLmelernn urun ve ssLem
Lasarim kablyeL gelLrlerek yenlk Leknoloj ureLmeler
yoluyla rekabeL guler arLLirilacakLir.
Hedef 2: Savunma yan sanay leLmelernn brlg ve
Hedef J: Uluslararasi sLandarLlarda br savunma sanay uar
alani kurulacakLir.
eden ve 2009 yili cro, hracaL ve hr-Ge har-
camalari gb eLl buyuklukler aisindan en
yuksek degerlere sahp /0 rmayi belrlem-
Lr. hnkara sz konusu /0 rmanin 23une ev
sahplg yapmakLadir. u 23 rmanin Loplam
savunma crosundak payi %7/, svl havacilik
crosundak payi se %5/ duzeyndedr. Dola-
yisiyla cro baglaminda degerlendrldgnde,
hnkaranin savunma sanaynde lder durumda
oldugu grulmekLedr Savunma Sanay ma-
laLilar Derneg, 2010).
2009 yili verlerne gre hnkara rmalari SSM
Laraindan belrlenen /0 rmaya aL Loplam sa-
vunma urunler hracaLinin %71n, svl hava-
cilik urunler hracaLinin se %57sn gerekle-
LrmLr. Toplam hr-Ge harcamalarinin da yne
%71 hnkarada bulunan rmalar Laraindan
yapilmiLir. OzkaynakLan hr-Ge harcamalarinin
%/2s, TUThK, SSM, TEYDEP, Sanay ve Tca-
reL akanligi gb kurululardan saglanan di -
nansman le gerekleen hr-Ge harcamalarinin
se %99u hnkara rmalari Laraindan gerek-
leLrlmLr. aka br deyle proje bazli ola-
rak saglanan hr-Geye ynelk di nansman
kaynaklarinin neredeyse Lamami hnkara rma-
lari Laraindan kullanilmiLir. Dolayisiyla, hnka-
ra savunma sanay proje gelLrme kapasLes
bakimindan da ncu br konumdadir Savunma
Sanay MusLearligi, 2010). SSMnn On Yillik
Tedark Planinda belrLlen ncelklerden br
KO legndek rmalari savunma sanaynn
Ledarks halne geLrmekLr. u dogrulLuda,
yurL yan sanayne akLarilan payi LuLarinin
arLLirilmasi hedeenmekLedr. u kapsamda,
SSMnn belrledg /0 rma Laraindan yurL
yan sanayne akLarilan Loplam payi LuLarinin
%72s hnkara rmalari Laraindan gerekleL-
rlmLr Savunma Sanay MusLearligi, 2010).
Alt 5cktrlcr 8czndc 5cvunmc 5cncy Frmclcrnn Dcglm, Arclk 2009
Crujk 10.
Kaynak: (TD88, 20l0]
hnkara, savunma yan sanaynde a-
alyeL gsLeren kuuk rmalar ai-
sindan da br merkez nLelgnde-
dr. Sadece OSTMde 72 savunma
yan sanay rkeL bulunmakLadir
ve bunlarin 69u OSTM Savunma
ve Havacilik Kumelenmes uyesdr
OSTM Savunma ve Havacilik Ku-
melenmes, 2010). OSTM savun-
ma yan sanay kumes rmalari,
savunma ve havacilik sekLrler-
nn hLyalarinin karilanmasinda
agirlikli olarak Turkyenn en bu-
yuk savunma sanay rmalariyla
alimakLadirlar OSTM Savunma
ve Havacilik Kumelenmes, 2010).
Turkyenn nde gelen ok sayida
savunma sanay rmasinin bu-
lundugu hnkara, sekLrun lder
konumundadir. Savunma yan sa-
nay leLmelernn de bu surece
en y eklde enLegre olmasi bu
lder konumun pekLrlmes ve
uluslararasi alanda da sekLrun
rekabeL gucunun arLLirilmasi ai-
sindan buyuk nem arz eLmekLe-
dr. hnkara, sahp oldugu uygun
ve yeLerl alLyapi mkanlari le
dogal merkez nLelg sayesnde
Turkyenn savunma yan sanay
ussu olma poLansyelne sahp-
Lr. u dogrulLuda, savunma yan
sanay rmalarinin ler Leknolojye dayali
ureLmlern ulusal ve uluslararasi pazarlara
saLablmes amaciyla hr-Ge yogun aalyeL-
lere ve yuksek Lasarim kablyeLne sahp
olmalari gerekmekLedr. hyrica, kumelenme
gb ureLm organzasyonlarinin eLknlgnn
arLLirilmasi savunma yan sanaynn gelme
surecn hizlandiracakLir.
hnkaradak savunma yan sanaynn ulusla-
rarasi gelmeler yakindan Lakp edeblme-
s ve kend urunlern dunyaya LaniLablmes
aisindan uluslararasi savunma uarlarinin
hnkarada duzenlenmes buyuk mkanlar sag-
layacakLir. u nedenle, uluslararasi sLandarL-
lara sahp br uar alaninin hnkaraya kazan-
dirilmasi n gerekl alimalarin vedlkle
balaLilmasi gerekmekLedr.
2.2.5. 5agItk TekncIcjiIeri
Ama: 5cglk tcknololcrndc Ankcrcy uluslcrcrcs mcrkcz hclnc gctrmck.
Hedef 1: Medkal chaz ureLmnde ve byo-muhendslk
alanlarinda kaLma deger yuksek Leknolojler gelLrlecekLr.
Hedef 2: Saglik Leknolojler leLmelernn brlg grmler ve
Hedef 4: Saglik Leknolojler gelLren ve uygulayan brmler
uluslararasi sLandarLlara kavuLurulacakLir.
Hedef J: UnversLe-sanay brlkler erevesnde hr-Ge ve
yenlklk desLeklenecekLr.
Turkyenn saglik Leknolojler alanindak eL-
knlg kisiLli olmakla brlkLe yen ve zel has-
Lane sayisindak arLi, kalLel saglik hzmeL
Lalebnn arLmasi, Leknolojdek yenlkler ve
bunun gb daha brok akLr Turkyede bu
sekLrun gelmne vme kazandirmakLadir.
Turkye, medkal sekLrunde neL LhalaLi ko-
numundadir ve hracaLin LhalaLi karilama
orani %10 sevyesnde bulunmakLadir. Med-
kal sekLrunun alL urun gruplarinda, medkal
ve cerrah aleLler LhalaLinin lk sirada yer al-
digi grulmekLedr. Medkal ve Libb chazlar
urun grubu sekLrun Loplam LhalaLi nde
knc siradadir. Turkyede sekLrun hracaLi-
nin da son yillarda neml arLilar gsLerdg
gzlenmekLedr. 2003-2007 yillari arasinda
hracaL yaklaik u kaL buyume gsLerm olup,
100un usLunde ulkeye hracaL gerekleLren
sekLrun numuzdek yillarda da hracaL eg-
lmnn arLarak devam eLmes beklenmekLedr
GEME, 2008b). hracaL ve LhalaL urun grupla-
ri ncelendgnde Turkyenn daha ok yuksek
hr-Ge, muhendslk ve Leknk blg gerekLrme-
yen urunler hra edp, gerekLrenler Lhal eL-
Lg grulmekLedr. SekLrun nem her geen
gun daha da arLarken, bu konuda gelLrlecek
yen urunler hracaL poLansyelnn buyumes-
ne kaLki yapacakLir GEME, 2008b).
Saglik Leknolojler sekLrunde Turkyedek
rmalarin %38,3une ev sahplg yapan hn-
kara, bu alanda Turkyenn knc l konumun-
dadir TO, 2009). hnkarada medkal chaz
ureLmnn eLllg ve sekLru desLekleyecek
kollarinin varligi ehr medkal sekLrunun
merkezlernden br halne geLrmLr. hncak
bu nokLada ureLc rmalarin kalLe sLandarLlari,
sahp olduklari vzyon, hr-Ge alimalari, ali-
anlarin yeLenek, blg ve becerlerne gre si-
niandirilmalari, di LcareL aLilimlari nem ka-
zanmakLadir. u sebeple saglik kurulularinini
brmlernn uluslararasi sLandarLlara kavuLu-
rulmasi Lemel ncelklerden br olmalidir.
115
hnkara, Turkye saglik sekLru gelmlk siralamasinda
brnc sirada gelmekLedr TO, 2009). SekLrun gel-
mes n gerekl blmsel alimaya nculuk eden un-
versLelern bulundugu hnkara, Lip akulLeler sayesnde
sekLrun hLyaci olan gucu poLansyeln de nde ba-
rindirmakLadir. Toplam 6 Lip akulLesnde okuyan 5./81
grenc bulunmakLadir. u da saglik Leknolojler alanin-
dak gelmelern klnk uygulamalarda kullanilablrlg-
nn LesL n neml br kaynakLir. Klnk uygulamalarda
yapilacak yenlklk alimalarinin dger hasLane ve
saglik kurulularinda yayginlaLirilmasi sekLr aisindan
nemldr. u kaynak, hnkarada zellkle gelLrlme h-
Lyaci bulunan byo-muhendslk ve Lip merkezler gb
alanlarda alimalar yapilmasina da mkan vermekLedr.
Turkyede saglik Leknolojler alaninda Leknoparklarda
aalyeL gsLeren 10/ rmanin %/1nn hnkaradak 6
LeknoparkLa yer almasi hnkaranin bu sekLrun gelmes
ynundek poLansyeln aika orLaya koymakLadir Sa-
nay ve TcareL akanligi, 2010a).
hnkarada yer alan unversLeler le medkal sanayn
br araya geLrmek ve bu eklde unversLelern blg b-
rkmnn ureLcyle bulumasini saglamak uzere oluLu-
rulan medkal kumelenmeler le hnkaranin mevcuL po-
Lansyel uluslararasi duzeyde rekabeL edeblr duzeye
geLrlecekLr. OSTM Organze Sanay lges medkal
kumelenme alimalarini yuruLmekLedr. OSTM Med-
kal Sanay Kumelenmes hnkara Sanay Odasi, KOSGE,
FaLh UnversLes, OrLa Dogu Teknk UnversLes, ODTU
TeknokenL, akenL UnversLes ve HaceLLepe Unvers-
Les le brlg ersnde aalyeL gsLermekLedr.
hnkaranin neml br uluslararasi medkal chaz ureLm
merkez olmasi hedeyle, saglikLa medkal kumelen-
menn gulenmes, sekLrde kaLma deger yuksek urun-
lern ureLmnn Levk edlmes, unversLe ve sanay
arasindak gulu brlg aginin oluLurulmasi nem arz
eLmekLedr.
Trkyede saglik
Ieknolojler
alaninda
Ieknoparklarda
IaalyeI gsIeren
104 Irmanin
%41nn
Ankaradak 6
IeknoparkIa yer
almasi Ankaranin
bu sekIrn
gelmes ynndek
poIansyeln aika
orIaya koymakIadir.
hnkara Kalkinma hjansi
uyuk lekl zksel yaLirimlara ynelk ola-
rak aalyeL gsLeren ve bu nedenle de ekono-
mk gelme ve krzlere duyarliligi yuksek olan
sekLrlern bainda gelen ve naaL mak-
neler sekLru, br ulkenn alL ve usL yapisinin
marinda kullanilarak o ulkenn ekonomk ve
sosyal gelmesne buyuk kaLki saglamakLa-
dir Sanay ve TcareL akanligi, 2010c). Mak-
ne malaL sekLru nde yer alan ve naaL
makneler alL sekLru bunyesnde k makne
grubu bulunmakLadir.
mcknclcr. naaL amaciyla kullanilan
vnler, dozer, greyder ve ekskavaLrler,
kureycler, yukleycler, kazici yukleycler,
agir makneler ve aksam paralari.
ncct mcknclcr. Hdrolk havali delcler,
dozer, greyder ve ekskavaLrler ve kazici
yukleycler gb haryaL makneler, kam-
yonlar, skreyperler ve yukleycler Laima
alaninda kullanilmak uzere) ve vnler.
Dunyada makneler pazar hacmnn buyuk-
lugu yaklaik 265 mlyar dolardir. Yillik 110
mlyar dolarlik makneler malaLinin nem-
l kismi, Kuzey hmerka ve aLi hvrupada yer
alan rmalar baLa olmak uzere nl, Korel ve
Iapon rmalar Laraindan gerekleLrlmekLe-
dr. Gelm ulkelerde ve ok hizli ekonomk
buyume Lrend ndek gelmekLe olan ulke-
lerdek maknes saLilarinin azla olmasi,
ulke nde saLilan ve naaL maknelernn
o ulkenn ekonomk gelmlgnn neml
gsLergelernden brs oldugu Lezn gulen-
drmekLedr.
Turkyedek yaLirimlarin yaklaik %50sn naaL
sekLru yaLirimlari oluLurmakLadir. naaL, yaraL-
Ligi sLhdam, dger sekLrler le yakin lks ve
ekonomde meydana geLrdg kaLma deger gz
nune alindiginda, Turk ekonomsnn Lc gucu-
dur. hnkarada naaL sekLru yillar nde kamuy-
la yapmanin geLrdg deneym sayesnde
yapma kapasLesn arLLirmiLir. 2008 yilinda hn-
karadak Loplam 239 bn grmn 2/ bn naaL
alaninda gereklemLr. Yaklaik 26 bn gay-
rmenkul kralama ve aalyeLyle brleLgn-
de hnkaradak grmlern neml br kisminin
naaL ureLmek, saLmak ya da kralamak uzerne
kuruldugu anlailmakLadir TUK, 2009a). ugun
2.2.6. ve naat MakineIeri
Ama: vc ncct mcknclcrndc, uluslcrcrcs tcdcrk cgnc ycdck pcrc vc son rn
scglcycn, rckcbct gc yksck br mcrkcz hclnc gclmck.
Hedef 1: hnkaranin kaLma deger yuksek urun hracaLi
arLLirilacakLir.
Hedef 2: Yuksek muhendslk ve pazarlama yeLknlgne sahp,
eLl urun gruplarinda uzmanlaan uluslararasi rma sayisi
arLLirilacakLir.
Hedef J: Yenlk Leknolojler gelLrlp yayginlaLirilacakLir.
yurLdiinda ne ikan brok Turk naaL rma-
sinin balangi nokLasi hnkara veya hnkarada
yapLigi lerdr. hnkarada emlak pyasasinin pa-
zarlama gucu sekLrun buyumes le lkl olarak
arLmiLir. 2009-2010 dnemnde Emek, eLepe,
ahelevler, Oran ve hniLLepe gb semLlerde m
2

kralari 7 TLnn alLina dumem, Eryaman, Ya-
amkenL, eysukenL gb uydukenLlerdek surekl
konuL arzi ve buyuk hvMlerdek magaza ve os-
ler Lalep bulmakLa guluk ekmemLr Forbes
Turkye Dergs, 2010).
ve naaL makneler naaL sekLrunde aa-
lyeL gsLeren rmalar n buyuk neme sa-
hpLr. Toplam naaL sekLrunun %30unu
makneler sekLru oluLurmakLadir. Turkye
ekonomsnn %2sn oluLuran ve 110 ml-
yar dolarlik dunya makneler malaLi er-
snde 2,5 mlyar dolarlik br pay le dunya
makneler malaLinin %2,27sne sahp olan
ve naaL makneler sekLru, yan sanays
le brlkLe yaklaik 16 bn kye sLhdam sag-
lamakLadir MDEk, 2010).
hnkarada yogunlaan ve naaL makneler
sekLrundek rmalarin buyuk ogunlugu bu-
yuk maknes ureLclerne yedek para ure-
Lm yapmakLadir. maknelernn nerede, ne
zaman ve ne eklde bozulableceg ve hang
yedek paraya hLya gsLereceg blnmed-
gnden, bu konuda uluslararasi duzeyde ure-
Lm ve saLi yapan rmalar yedek paralarini
yerelden saglamakLadir.
ve naaL maknelern kullanan buyuk kamu
kurumlarinin merkezler hnkarada bulunmak-
La ve yedek paralari hnkaradan dger llere
gnderlmekLedr. unun da eLksyle, hnkara
ulke hLyacinin %80n karilamakLadir an-
kaya UnversLes, 2008). hnkarayi sLanbul,
zmr, Konya ve GazanLep Lakp eLmekLedr.
ve naaL makneler malaLinda madenclk
ve Laocakiligi sanay dahl) hnkarada 350
rma mevcuLLur. ve naaL maknes buyuk
ureLcler ve yedek para malaLinda yogun-
laan bu rmalar OSTM, Sncan ve vedk
OSlernde konumlanmilardir. Turkyede
bu sekLrun kalb hnkarada aLLigindan dolayi,
sekLrle lgl ulusal ve uluslararasi uarlarin
duzenlenmes aisindan en dogru Lerch hn-
kara olacakLir.
OSTM ve vedk OSnn yakin cogra konum-
lari ve kapasLelern buyuLmek sLeyen kuuk
leLmelern varligi, burada br kumelenme
olumasini saglamiLir. Kumelenme le daha
organze olan ve naaL makneler sekLru,
hnkara n sLraLejk br konumdadir. hncak,
hnkaradak sekLrun uluslararasi rmalar La-
raindan ureLlen maknelerne yedek para
ureLmnde yogunlamasi, sekLru br LaraLan
da savunmasiz hale geLrmekLedr. maknes
ureLen uluslararasi rmalarin baylk ve ser-
vs ssLemn degLrmeler ve n gb daha
ucuza ureLm yapablecek ulkelern pyasaya
grmes, hnkarada yogunlaan sekLru zor
durumda birakablecekLr. u nedenle, nu-
muzdek sureLe, sekLrde y duzeyde oluan
muhendslk alL yapisi yuksek Leknoloj le bu-
luLurularak ha ve kuuk lekl ve naaL
makneler baLa olmak uzere yen urunlern
Lasarlanmasina ynlendrlmeldr. hyrica,
sekLrdek urunlere nanoLeknoloj uygulana-
blrlgnn arLLirilmasi, kalye eleman yeLL-
rlmes, pazar yelpazesnn genleLlmes sek-
Lrun gelLrlmes gereken neml konulari
arasinda yer almakLadir.
Ulus Meydani
Turkye, 2009 yilinda dunya genelnde 852
mlyar dolar gelr geLren Lurzm sekLrunden
21,2 mlyar dolar pay almiLir. u rakam Tur-
kye GSYHsnn %3,/luk br kismini oluLur-
makLadir Dunya Turzm OrguLu, 2010, TUK,
2010e). u rakamlarla Turkye dunya sirala-
masinda lk 10 ulke arasinda yer almakLadir.
hnkara henuz ulkemzdek Lurzm pasLasindan
yeLerl payi alamamiLir. 2009 yili Lbariyla
Turkyeye havayolu le gr-iki yapan ya-
bancilarin yalnizca %2snn hnkaradan gr-
iki yapLigi grulmekLedr. hyni yil havayo-
lu le gr yapan vaLandalarin yurL diinda
kameL edenler) yaklaik %7/u sLanbuldan,
%6,78 hnLalyadan ve %6,73u hnkaradan
gr yapmiLir TUK, 2010e).
hnkaradak Lurzm leLme ve beledye bel-
gel konaklama Lesslernde doluluk oranlari
2006da %57 ken 2009da %50ye dumu-
Lur hnkara vallg, 2010). akanlikLan Lurzm
leLme belges almi olan Lesslere 2009 yi-
linda gelen yerl ve yabanci Loplam 26,5 ml-
yon kden yaklaik 1,5 mlyonu hnkaradak
yaklaik 19.500 yaLak kapasLel 1/6 LessLe
yaklaik 2,/ mlyon geceleme yapmiLir Kul-
Lur ve Turzm akanligi, 2010).
2.2.7. Turizm
Ama: Drt mcvsm gcrcklctrlcblr turzm ]cclyctlcrylc turzmdc rckcbct gcn
crttrmck.
Hedef 1: Turzmn gelLrlmesne ynelk LaniLim alimalari
eLkn br eklde yapilacakLir.
Hedef 4: Dogayi, Larimi, kulLuru ve eko Lurzm esas alan kirsal
Lurzm gelLrlecekLr.
Hedef 2: Medkal ve Lermal Lurzm aalyeLler desLeklenerek
saglik Lurzm gelLrlecekLr.
Hedef 5: Sosyal ve kulLurel mekanlar LursLlern beklenLlern
karilayacak eLllge ve kalLeye kavuLurulacakLir.
Hedef J: Uluslararasi sLandarLlarda Lessler yapilarak kongre ve
uar Lurzm mkanlari arLLirilacakLir.
Hedef 6: ehr merkez ve Larh mekanlar le Loplu Laima
aralari LursL dosLu hale geLrlecekLr.
HzmeLler sekLrunun alL dallarindan br olan
Lurzm, ulke genelnde yaklaik 1,7 mlyon
kye sLhdam saglamakLadir. 2009 yilin-
da Loplam GSYHnn %10,2sne denk gelen
95,3 mlyar TL degernde ekonomk aalyeL
Lurzm aalyeLler erevesnde gereklem-
Lr. hnkara, sahp oldugu LursLk mekan poLan-
syeln, kolay ve ekonomk ulailablrlk ve
gulu LaniLimla brleLrebldg lude Lurzm
pasLasindan aldigi payi arLLirablecekLr. Kong-
re ve uar Lurzm de hnkaranin yneleblece-
g uygun, zellem pazarlardandir.
Her sekLrde oldugu gb Lurzmde de ulu-
sal ve uluslararasi apLa br rekabeL yaan-
makLa ve bu rekabeL orLaminda LaniLim a-
alyeLler ok buyuk nem arz eLmekLedr.
hnkaranin belrlenecek hede kLlelere gre
yuruLulecek LaniLim sLraLejsnde her br he-
de kLleye ynelk Lurzm mknlarinin ne
ikarilmasi rnegn, yerl LursL kLlesne
LaniLim yapilirken Haci ayram-i vel Cam
gb nan Lurzmne ynelk mkanlara vur-
gu yapilirken, yabanci LursL kLlesne ynelk
LaniLimda hugusLus Tapinagi, koma Hamami,
Segmenler
hLakule KocaLepe Cam
ELnograya Muzes
hnkara Kales, hnadolu MedenyeLler Muzes
gb degerlere agirlik verleblr), guvenlr ve
Lbarli leLm kanallarinin kullanilmasi La-
niLimda eLknlg arLLiracakLir. TaniLim yapan
kurulular arasinda egudum ve bu aalyeL-
lern nansmanina lgl paydalardan kaLilim
saglanmalidir. TaniLim aalyeLler gerekle-
Lrlrken Lur operaLrler, seyahaL acenLeler
ve medya n zel alimalar gerekleL-
rlmes ve yurL le yurLdiinda yapilan Lu-
rzm uarlarina kaLilimin zendrlmes buyuk
nem arz eLmekLedr.
TaniLimin yaninda hnkaranin Lurzmde reka-
beL gucunu arLLiracak dger br akLr ldek
sosyal ve kulLurel mekanlarin zyareLlern
beklenLlern karilayacak duzeyde eLlen-
drlmes ve kalLelernn arLLirilmasidir. hyrica
LursL danima burolarinin ailmasi, sokak ve
caddelerdek ynlendrme ve blglendrme
Labelalarinin yleLrlmes ve Loplu Laima
aralarina blglendrc elekLronk panolar ko-
nulmasi ehr LursL dosLu br kmlge kavuLu-
racakLir.
Zaer hniLi Ulus hniLkabr
eypazari Tarh Evler
Hacibayram-i vel Cam
ve hugusLus Tapinagi
5agItk Turzm
Dunyada degen Lurzm anlayii erevesn-
de kalLel ve blmsel hzmeL veren konorlu
saglik Lurzm Lessler nsan sagligini Lemel
alan, koruyan ve gelLren yaklaimlarla n
plana ikmakLadir. Saglik Lurzmnn erdg
Lurzm eLler Lip Lurzm, Lermal Lurzm, SPh
ve yali-engell Lurzmdr Turkye Saglik vak-
i, 2010).
Turkyede saglik Lurzm gderek nem ve hac-
m arLan br alan halne gelmLr. Turkyeye
gelen yabanci LursL baina orLalama harca-
ma mkLari 700 dolar cvarinda ken, saglik
Lurzm nedenyle gelen br yabanci LursLn
3.000-5.000 dolar harcadigi Lahmn edlmek-
Ledr Turkye Saglik vaki, 2010). Son yillarda
Turkyeye Ledav amaciyla gelen LursL sayi-
sinda arLi yaanmiLir. u arLiLa, saglik Lurz-
m konusunda Turkyenn hD, nglLere gb
saglikLa ncu ulkelere kiyasla sundugu yaL
avanLajinin olduka buyuk br payi vardir. Sag-
lik sekLrunun Turkyede en gelm oldugu
hnkara, bu avanLajdan en ok yararlanable-
cek poLansyele sahp llermzden brdr.
Turkyedek /2 IC akredLe belgel saglik ku-
ruluundan 8 Lanes hnkarada bulunmakLadir.
hkredLe hasLane sayilarinin hlmanyada 5,
nde 8 oldugu duunuldugunde hnkaranin
poLansyel aika grulmekLedr. hyrica 71
hasLanes ve dunya apinda Laninan uzman
dokLorlari le hnkara, saglik Lurzm n gu-
lu br alLyapiya sahpLr. Medkal Lurzm Laleb
yuksek olan hD, h ve OrLadogu ulkelernde
yeLerl LaniLim ve bu ulkelerdek saglik Lurzm
acenLeleryle brlg yapildiginda hnkarada
saglik Lurzm cdd aLilimlar sergleyeblr.
hnkaranin medkal alanda sahp oldugu bu
olanaklara ek olarak dger br irsaLi da zel-
lkle hya, eypazari, ubuk, Gudul, Haymana,
Kizilcahamam ve PolaLlida ok zengn Lermal
kaynaklara sahp olmasidir. hnkarada Lermal
Lurzm sekLrunde 2009 yili Lbariyla, Lurzm
leLme ve beledye belgel /9 konaklama Le-
ssnde 1.308 oda ve 2.919 yaLak bulunmak-
Ladir.
hnkara, Lermal Lurzm alaninda ncelkl olarak
belrlenen drL blgeden br olan Frgya l-
ges ersnde yer almakLadir KulLur ve Tu-
rzm akanligi, 2007). u kapsamda hnkarayi
da ne alacak eklde br Termal Turzm Mas-
Ler Plani hazirlanmiLir. ugune kadar Turzm
Tevk Kanunu uyarinca lan edlm 65 Lurzm
merkeznden ksne sahp olan Haymana Ter-
mal Turzm Merkez, Kizilcahamam - Sey Ha-
mami Termal Turzm Merkez) hnkarada PolaLli
Sarioba ve ubuk Melkah kaplicalari balica
Lermal Lurzm odaklari olarak belrlenmLr.
Her yil Lermal Lurzm n yaklaik 7 mlyon
knn seyahaL eLLg gz nunde bulundurul-
dugunda, yeLerl yaLirim ve LaniLim yapilmasi
halnde hnkara pazarda neml br pay elde
edecekLr.
hnkara, sahp oldugu Lermal Lesslern yani sira
Turkyenn knc buyuk glu olan Tuz Glune
kiyisi olan llerden brsdr. vucuLLa brkm
negaL elekLrg uzaklaLirmada dogal Luz Le-
davs eLkl br ynLemdr. u nedenle, Tuz
Glunde saglik Lurzmne ynelk leLmele-
rn nLelk ve kapasLelernn arLLirilmasi ve Luz
Ledavsnn LaniLilmasi, blgeye LursL ekerek
hnkara-Kapadokya haLLindak erekohsar
ekonomsne buyuk kazan saglayacakLir.
kcngre Turzm
Kongre Lurzm, genel Lurzm sezonunun di-
indak dnemlerde duzenlenmekLe, ok
eLl hzmeLler kapsamakLa ve dger Lu-
rzm Lurlernden azla gelr kazandirmakLadir
hrslan, 2009). Turkye, 2009 yilinda duzen-
lenen 118 uluslararasi kongre le bu alanda
dunyada 25. siradadir. Dunyada sLanbul 80
kongreyle 17., hnLalya 23 kongreyle 7/., z-
mr 6 kongreyle 260. olarak siralanmiLir.
hnkarada CCh krLerlern Laiyan en az be
uluslararasi kongre duzenlenmedg n hn-
kara siralamada yer almamiLir nLernaLonal
Congress and ConvenLon hssocaLon, 2011).
2009 yilinda Turkyeye amali gelen
LursL sayisi yaklaik 1,/ mlyondur TUK,
2010e). u klern orLalama 1.000 dolar
harcadiklari varsayildiginda Turkyenn
uluslararasi kongre Lurzm gelrnn yak-
laik 1,/ mlyar dolar oldugu syleneblr.
Turkyede 2009 yilinda en azla Ekm ve
Mayis, en az hgusLos ve Ocak aylarinda
olmak uzere 5/3u ulusal, 30/u uluslara-
rasi nLelkLe 8/7 eLknlk duzenlenmLr.
hnkara, sLanbul ve hnLalyanin ardindan
Turkyede en ok eLknlk kongre, sempoz-
yum, konerans vb.) duzenlenen uuncu
hn hn hn hhn hhn hn hn hhhhhhh ka ka ka kaa kaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa kaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa ka kaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaara rrra ra rrraaaa rrra raaaa rra ra ra rra ra raaaaaa ra ra rra rrrrra raaaaaa rrrrrrrrrraaaaaaaa raa rrra ra ra rrrraaaaaaaaaaa ra ra rrrrrrrrraaaaaaaaa ra rrrrrrraaaaa raaa rrrrra raaaaaaa rrrrrrrraaaaaaa rrrrrrraaaaaaaa rrrrra rrrraaaaaaaaaaaaaa rrra raaaaaaaaaaaaa ra raaaaaaaaaaaaa rra rrraaaaaaaaaa raaaaaaa ra ra raaaa ra rrraa raaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKaalllllll al al lllll al ll aal al llll aalllllllllll al llll all al ll al aal al al aaal aal al al al al al aal al al al aaal al al aaal aal aaaaaaaaaaaal aal aaaaaaaaaaal aa kkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkki ki ki kkki ki kkkkkkki kki kkki ki ki kki ki ki kii kki ki ki kii kkinm nm nm nm m nm mm nm nm m nm nm nm nm m nm nm nm nm nm nm nm nm mm nm nm nnm m nm nm nm mmmm nm nm m nm nnm nm nm nm nm nm mmmmmm nmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa hhj hhhhhhhhj hj hj hhhhhhhhhhhhhhhhhhj hhhhhhhhhhhhhj hhhhhhj hj hhhj hhj hhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhj hhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhj hhj hhhhhhhhhj hjjjj hhhhhhhhhjjj hhhhhhhhhhhhhjj hhhhhhhhhhhj hhhhhhj hj hhhhhj hj hj hhhhhhh an an an an an an an an an an an aan an aan aan aaan an an an an aan an ann an aan annnn an an an annnnnn aaannnsi si si si si si si si ssssi si si si ss 12 12 12 12 12 12 12 12 11111111111111111111 55555555
hnkara TcareL Odasi Kongre Merkez
ldr. sLanbulun Turkye payi %2/ ken,
hnkara %1/luk br paya sahpLr Kongre-
merkez, 2010).
Kongre duzenleyen ok sayida kamu kurumu,
unversLe, meslek kuruluu ve svl Loplum
rguLune ev sahplg yapan bakenL hnkara,
kongre Lurzm aisindan neml br poLan-
syele sahpLr. Kongre salonlarinin sayisinin
ve kapasLelernn arLLirilmasi ve uygun br
sLraLej le hnkara kongre Lurzmnde buyuk
br aLilim gerekleLreblr. 2010 Hazran L-
bariyla, hnkarada 20 konaklama Lessne aL
30.326 k kapasLel 39 kongre salonu, 22
kamu ve zel dger kurululara aL 20.197 k
kapasLel /3 kongre salonu bulunmakLa olup
Loplam 82 kongre salonu 51.2/3 klk kapa-
sLeye sahpLr hnkara vallg, 2010).
Turkye Turzm SLraLejs 2023 elgesnde
kongre ve uar Lurzmne alLyapisi uygun 7 l-
den br olarak yer alan hnkara, musLakl kong-
re ve uar merkezlernn yapilmasi, mevcuL
kongre salonlarinin yleLrlmes ve eLkl br
LaniLim polLkasi le kongre ve uar Lurzmn-
den buyuk pay alablr.
ktrsaI Turzm
Kirsal Lurzm, kirsal kalkinma ersnde eko-
nomk aalyeLlern eLlendrlmes bleen-
lernden en nemls olup kenLlerde oluan
kalabalik nuus, Lrak, hava krllg ve sLresLen
uzaklamak sLeyenler n deal br LaLl Luru
halne gelmLr. Kirsal Lurzm Lurler, yerel hal-
kin ekonomk kazancina, kulLurel ve ekonomk
degerlern LaniLilmasina kaLki saglamakLadir
ereoglu, 2008). hnkara, sahp oldugu Lab
guzellkler, dogal yapisi, yaylalari, mesre yer-
ler ve dogal parklari bakimindan kirsal Lurzm
alaninda poLansyel bulunan br blgedr.
KulLur ve Turzm akanligi Laraindan ha-
zirlanan 2023 SLraLej elgesnde, Tar-
h pek Yolu guzerghinin hnadoluda-
k paralarindan br olan ve sLanbul
uzernden hvrupaya ulaan hya-Sapanca
Kordorunu, hdapazari, olu ve hnkara l-
ler, Sapanca, Geyve, Tarakli, Gynuk, Mu-
durnu, Nallihan, eypazari, Gudul ve hya
leler oluLurmakLadir. u belgeye gre,
hnkara lnde hya-Sapanca Kordoru boyunca
yer alan yerlemlern doga Lurzm-eko Lurzm
hhn hhhn hhn hhhhn hhhhhhhhhhhhhhhhhn hn hhhhhhhhhhhhhhhhn hn hnn hhhhhhhhhhhhhhhhnnn hhhn hhhhhhhhhhn hhhhhhn hn hhn hhhhhhhhn hhhnnn hhhhhhhhhhhn hhn hhhn hhhhhhhhhn hn hhnnnnnnnnn hhhhhhhn hn hn hhhn hnnnnnn hhhhhhhhhhhnnnnnnnnnn hhhhhnnnnnnnnnnnnn hhhhhhhhhhnnnnnnnnnn hn hhhhhhhhhhhhnnnnnnnnnnn hhhhhhhhn hhhhhnnnnnnnn hnnn hhhhhhhhhhnnnnnnnnn hhhhhhhhhhnnnnnnnnn hhhhhhhhnnnnnnnnnn hhhhhhn hhhhhhnnnnnnnnnnnn hhhn hhn hhhhhnnnnnnnnn hhhhn hhhhnnnnnnnnnnnn hhhhhhhhhhnnnnnnnnn hhhhhhhhhhhhhhhnnnnnnn hhhhhhhhhhhhhhnnnnnn hhhhhhhhhhhnnnnnnnn aa ka kka kka ka ka ka kkkkkkkkkkka kka kkkkkkkkaa kkkka ka ka kkkkkkka kkkkkka kkkkkkkkkkkkkkkkkkkka kkkkkkkkkkkkkka kkkkkkkkkkkaaaaaaaaaaaa kkkkkkkkkkkkaaaaaaaaa kkkkkkkkkkkkaaaaaaaaaaaa kkkkkkkkkkkaaaaa kaaaa kkkkkkkaaaaaaaaa kkkkkkkkaaaaaaaa ka kkkkkkkkkkkaaaaaaaaa kkkkkka kkkaaaaaaaaaa kkkkkkkkaaaaaaaaaa kkkkkkkkkkaaaaaaaaa kkkkkkaaaaaaaa kkkkkkkkkaaaaa kkkkkkkkaaaaa kkkkkkkaaaaaaa kkkkkkkkkkkkaaaaaaaa kkkkkkkkkkkkaaaaaaaaaa kkkkkkkkkkkaaaaaaaaaaa kkkkkkkkkkkkkaaaaaaaaaaaraaaa rra rrrrrra rraaaaaaaaaaaaaa rra rrrrrrraaaaaaaaaa rra rrrrrraaaaaaaaaa rra rrrrrrrraaaaaaaaaa rrrrrrrrrraaaaaa rrrrrrrrrra ra raaaaa rrrrrrrrrrraaaa rrrrrrrra raaaaa rrrrrrrrra raaaa rrrrrrraaaa rrrrrrrraaaa rrrrrrrraaaaaaa rrrrrrrraaaaaaaaaa rrrrrrrrraaaaaaaa rrrrrraaaaaaaaa rrrrrrrraaaaaaa rrrrrrraaaaaaaaaaaaaaaa KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKaaaal aallll alll al aaaal alll aaallll all aaallllll aal aal allllllll allllll aaaaaaaal allllll aaaaaaaaaaallllll aaaaaaaaalll al al al aaaaaaaaaallllll aaaaaalllll aaaaaaaallllll aaaaaaaaallllll aaaaaal aaalll alll aaaaaaaalllllll aaaaalll alll aaaaalllllll aaalllll aal aaalllllll aal aaaaallllll aaaaaaallllll aaaaaaaaaalllll aaaaaaaallll aaaaaaaaaalllllllki ki kkki kki ki ki kkkkkkkkki ki ki kki ki kki kkkkkkki ki ki kki ki kkkkkkkkkkkkkkkkkkki kkkkkkkkkkki kkkkkkki ki ki kki kkkkkkiiii kki kkkkkkki ki kkkkkkkkkkkkkkkiii kkkkkkkkkkkkkkii kiii kkkkkkkkkkkkkkiiiiii kkkkkkkkkiiii kkkkkkkkkkkkiiiii kkkkkkkkkkkii kkkkkkki kkkkkiiii kkkkkkkkkkkkiiii kkkkkkkkkkkkkkiiii kkkkkkkkkiiii kkkkkkkkkkkkiii kkkkkkkiii kkkkkkkkkiii kkkkkkkkkiii kkkkkkkkkiiii kkkkkkkkkkkkk nm nnm nm nm nmm nm nmmm nm nnnnnm nnm nmmmm nm nm nnnnm nnm nnnnnnnmmm nmmmmmmmmmmm nnnnnnnnnnnnnmmmmmmmm nmmmmmm nnnnnm nnnnnnmmmmmmmmm nmmmmmmm nnnnnnnnnm nnnnnmmmmmmmmmmmmmmmm nnnnnnnnnnnnnnm nnmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm nnnnnnnnnnnnnnmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm nnnnnnnnnm nnnnmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm nnnnnnnnnnnnnmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm nnnnnnnnnnnnnmmmmmmmmmmmmmmmmm nm nnnnnnnnnnnnmmmmmmmmmmmm nmmmmmm nmm nnnnnnnnnnnnnnmmmmmmmmmmmmmm nnnnnnnnnnnnnnnmmmmmmmmmmmmmm nmmm nnnnnnnnnnnnnmmmmmmmmm nmmmmmmm nnnm nnnnnnnmmmmmmmmmmmmmmmmmm nmm nnnnnnnnnnnmmmmmmmmmmmmmmmmm nnnnnnnnnnnnmmmmmmmmmmmmmmmm nnnnnnnnnnnnmmmmmmmmmmmmmmmmmmmaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa hhhhhjj hhhhhhhhhhj hhhhhj hhhhjj hj hjjjj hj hhhhhhhhj hhhhhhj hhhhjjjjjjjj hhhhj hhhhhhhhj hhhhhjjjjjjj hj hhhhhhj hhhhhhhhhjjjjjjj hhhhhhhhhhhj hhhjjj hjjj hhhhhhhhhhhhhhhhhhjjjjjjjj hhhhhhhhhhhhhhhhhhjjjjjjjj hhhhhhhhhhhj hhhhhjjjjjjj hhhhj hhhhhhhhhhj hhjjjjjjjj hhhhhhhhhhhj hj hhhhhj hjjjjj hjj hj hhhhhhhhhhhhhjjjjjj hj hj hhhhhhhhhhhhhhhjjjjj hj hhhhhhj hj hj hj hj hj hjjj hhhhhhhhhhhhhhjjjjj hjj hhhhhhhj hhhhhhhhhjjjjj hhhhhhhhhjjjjj hj hhhhhhhhhhhj hjj hhhhhhhhhjjjjjj hhhhhhhhhjjjjjjj hhhhhhjjjjjj hhhhhhjjjj hhhhhhhjjjjjjj hhhhhhhhhhhhjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjan aan aaan ann an ann aaaan aaaaaaaan aan an annnnnnnnn aaaaaaaann ann annnnn annn aaaaaaaaaannnnnnnnnnnnnn an aaaaaan aaaaannnnnnnnnnnn aaaaaaaaaaannnnnnnnnnnn aaaaaaaaaaaannnnnnnnnnnnn aaaaaaaaannnnnnnnnnn aan aaaaannnnnnnnnnnn aaaaaannnnnnnnnnn aan aaaaannnnnnnnn aaaaaaannnnnnnn an aaaaaannnnnnnnnnnnn aaaaaaaan annnnnnnnnnnn aaaaaaaannn annnnnnn aaaaaaannnnnnn aaaaannnnnnnnnnn aaaaannnnnnnnnnnn aaaaaa ssi ssssssssssssssiiii ssssssssssssiiiii sssssssssssi ii si i ssssssssssssssiiii ssssssssssssiiii sssssssssssssiiii sssssssssssssiiii sssssssssssiiii sssssssssssssiiii sssssssssssiiii ssssssssssssi ii sssssssssssiiii sssssssssssiiii ssssssssssiiii sssssssssssiiii sssssssssssssiiii ssssssssssiii sssssssssss 122 1122 1112 112 122 111111111111111111112 1222 1222222222 12222222222 12 1111111111111111112222222222222222222 122 12 1111111111111111112 12 12 12222222 122 12 122222222 111111111111111112 12222222222 122 122222 11111111111111112 11222 1222222222 122222 122 12 111111111111112 112222222 12222222222 12 1111111111111111111122222222222222222 11112 111111111111112222222222222 122222222 111112 1111112 12 112 112222222222 1222222 111112 1111112 112 1122222222222222222 111111111111111111112 122 122 1222222222 12 1222 1111111111111111111112222222 1222222222222 1111112 11112 1111111122222222222222222 1111111111112 11112222222222222222 11111112 1112222 122222222222 111112 11112222 12222222222222 111111112222222222222222222 1111111111111222 12 12222222222 12222 12 111111111111111122 122222222222 1111111111112 112 112222222222222 1222 1111111111112 122222222222222222 12 111111111111111222222222222222222 11111111111112222222222222222 111111111111111122222222222222 11111112 11111122222222 122 111111122222222 1111111111122222 12 111111111122 1222 111111111111112222222 1111111111111222222226666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666
Karagl, ubuk
agirlikli olarak gelLrlmes ve blgede yer
alan ki Lurzmyle enLegrasyonunun saglan-
masi amalanmakLadir. u ama dogrulLusun-
da svl mmarlik rneg yapilarin resLore ed-
lerek konaklama Lesslerne dnuLurulmes
ve yapilacak yen yaLirimlar le nLelkl Less
sayisinin ve yaLak kapasLesnn arLLirilmasi
hedeenmekLedr KulLur ve Turzm akanligi,
2007). hyrica, 2011 yili yaLirim programinda
TursLk Ynden Onem hrzeden eledye
olarak nLelenen 188 beledyeden 2s hya
ve Kizilcahamam eledyelerdr.
hnkara kirsalinda kirsal Lurzm poLansyel-
ne sahp olan alanlarin gelLrlerek blgeye
yerl ve yabanci zyareLlern eklmes sag-
lanmalidir. ZyareL sayisindak bu arLi, Larim
sekLrunden eklm nuus n ek gelr ola-
naklarinin oluLurulmasini, kirsal alanlardan
kenLe olan g hizinin duurulmesn ve kirsal
alanlarda ureLlen Larimsal urunlern blgey
zyareL edenlerle buluLurularak ureLclern
yaadiklari pazarlama problemlernn azalLil-
masini saglayacakLir. hyrica, ugday Ekolojk
Yaami DesLekleme Derneg Laraindan gel-
Lrlen Ta-Tu-Ta Tarim Turzm ve Gnullu gu-
cu ve lg Takasi Projes) gb organzasyonlar
ersnde, hnkara lelernde bu alanda aal-
yeLLe bulunan Llern yer almasi saglanarak
kirsal Lurzmn yabanci ulke pazarlarinda Lani-
Lilmasi saglanmalidir.
eypazari
Tuz Glunde Flamngolar
20. yuzyilin knc yarisindan Lbaren zellkle
yen Leknolojlern geLrdg kLsad ve sosyal de-
gmeler, gunumuzde blg Loplumu adi verlen
yen br kavrami berabernde geLrmLr. lm
devrm olarak da adlandirilan bu durum, ulke-
lern ekonomlernde cdd irsaLlar dogurmu,
geleneksel sekLrlerde rekabeL gucunu yLren
Loplumlarin yen ve yuksek Leknolojl alanlarda
lder konuma yukselmesn saglamiLir.
Turkyede blm sekLru 1990lardan Lba-
ren gundemde olsa da sekLrun gulenmes
2000l yillarin bainda grulmuLur. Ozellkle
nLerneLn yayginlamasi ve elekLronk LcareL
ve leLm orLamlarinin gu kazanmasi le bl-
m, hem ekonomk hem de sosyal br olgu ola-
rak ne ikmiLir. Ekonomk aidan blm sek-
Lrunun durumu ncelendgnde, Turkyenn
hvrupa, Kuzey hmerka ve zellkle son 10 yil-
da hizla kuresel pazarlara enLegre olan Uzak-
dogu ulkelernn gersnde kalmakLa oldugu
grulmekLedr Durusoy, 2003).
lm sekLrunde dger ehrlerle kiyaslan-
diginda, hnkara lder konumdadir. u durum,
hnkaranin blm alanindak ekonomk akLvLe-
s kadar sekLrun grdler olan gulu egLm ku-
rumlari, nLelkl nsan gucu, ler Leknoloj odakli
sanay orani ve gulu alLyapi gb akLrlern do-
gal br sonucu olarak orLaya ikmakLadir.
Turkyede kurulmu olan 39 Leknoparkin 6sinin
hnkarada bulunmasi, kenLLek 1/ unversLenn
zellkle muhendslk, Lip ve en blmler alanin-
da en kklu egLm kurumlari arasinda yer alma-
si, brok Larasiz k ve kurulua ehrde LespL
edlen blm kumelenmes ve yazilim ve blg-
sayar Leknolojler alaninda Turkyenn en nem-
l araLirma projelernn hnkarada yapilmasi ken-
Ln gucunun neml gsLergelerndendr.
hnkara, nuusunun yaklaik %1/,5lk kismi-
nin yuksekokul sevyesnde egLm grmu
olmasiyla da Turkyenn en kalye nsan gu-
cune sahp ehrlerndendr. hyrica hnkarali
akademsyenler yapLiklari yayinlar ve eLl
paydalarla gerekleLrdkler projelerle Lek-
noloj ve blm ureLme konusunda lder ko-
numdadir. Yne Larasiz kurulular olan EDhM
ve UkhK araLirmalarinda hnkaranin aik ark-
la en yaraLici ve sosyal sermaye aisindan en
gulu ehr olarak brnc siralarda yer almasi
hnkaranin nsan kaynaginin kalLesn orLaya
koymakLadir. TUKn 2010 yilinda yayinladigi
2.2.8. iIiim
Ama: Ankcrcy blm scktrndc uluslcrcrcs br strctck rctm mcrkcz hclnc gctrmck.
Hedef 1: Teknopark ve unversLelern koordnasyonunun
gulendrlmes, blm sekLru n blg ve brlg
plaLormlarinin oluLurulmasi ve kumelenmelern
desLeklenmes saglanacakLir.
Hedef 2: lm alaninda aalyeL gsLeren akLrlern pazarlama
kablyeLler gelLrlecek ve urunlern yurLdii pazarlama
olanaklari arLLirilacakLir.
Hedef J: lm alaninda uluslararasi uar ve LoplanLilarin
hnkarada duzenlenmes saglanacakLir.
ve 2003-2008 yillarini kapsayan yillik
sLaLsLkler hnkaranin orLa-ler ve ler
yuksek Leknoloj kaLegorsnde Turkyenn
en ok sLhdama, en yuksek aal leLme
oranina ve en yuksek yaLirim oranina sahp
olan ehr oldugunu gsLermLr. hyrica, Di
TcareL MusLearliginca 2008 yilinda gerek-
leLrlen kumelenme projesnde hnkarada
yazilim kumes LespL edlm ve ehrn ler
Leknoloj odakli leLmeler kumey gulend-
ren en neml akLr olarak belrLlmLr.
hnkara blm sekLrunde lder rkeLlere, eg-
Lm kurumlarina ve kumelere sahp olmasi ka-
dar, gulu alLyapisi le de ulkemzn blm ussu
konumundadir. Ozellkle kenLn bakenL olma-
sinin sagladigi eLkn kamu yneLm sayesnde
hnkara, blm sekLrunu hedeeyen polLka-
larin en baarili bmde uygulandigi kenLLr.
Turkyede lk Leknoparkin burada kurulmasi ve
en ok Leknoparkin hnkarada bulunmasi le sa-
vunma sanays erevesnde blgede bulunan
gulu savunma yazilim ve Leknoloj rkeLler
hnkaranin blm alLyapisinin gucunun gze
arpan kaniLlarindan bazilaridir. hnkara sahp
oldugu Leknoparklar ve unversLeler le n si-
ralarda yer almasina ragmen, Leknopark-unver-
sLe brlkler sLenlen duzeye ulamamiLir.
ununla brlkLe, hnkaranin ulusal br blm
odagindan uluslararasi br blm ussune d-
numes n brLakim eylemler gerekmekLedr.
KenLLek blm rmalarinin rekabeL gucunu
arLLiracak br blm vads kurulmasi, rmala-
rin Lcar yeLeneklern arLLiracak Leknk ve mal
desLeklern eLkn br bmde sunulmasini sagla-
yacak blg ve brlg plaLormlari oluLurulmasi
le uluslararasi baglari gulendrecek kongre ve
uar gb eLknlkler duzenlenmes nem arz eden
eylemler arasindadir. hnkarada var olan ODTU
TeknokenL-lkenL Cyberpark-HaceLLepe Tekno-
kenL ugennde ve bunlarin baglanLili oldugu
unversLeler araciligiyla bu blm vadsnn alL-
yapisi olumu durumda olup, bu alanda yapilan
alimalar ler aa-
malara gLurulmeldr. hyrica, kenLLe-
k kumelenmelern yeLerl br sevyeye ulama-
lari kuresel lekLe rekabeL edecek rmalarin
olumasini saglayacak br Ledbr olarak duu-
nulmekLedr. OzeLle, hnkara blm alanindak
gulu poLansyelyle, bugune kadar ulkemzde
Leknolojnn gelmesnde ncu rol oynami
br kenLLr. ehrn kklu unversLeler eLrainda
yogunlami yazilim ve blgsayar Leknoloj r-
keLler le blm alaninda hLsaslami kurum
ve kurululara sahp olmasi hnkaranin blm
alanindak lderlgnn baka br gsLergesdr.
TespL edlen blm kumelernn ve Turkye
orLalamasindan yuksek oranla blgede bu-
lunan Leknoloj odakli leLmelern varligi da
hnkaranin yukselen blm kapasLesnn spa-
Li nLelgndedr. ununla brlkLe kenLn blm
alaninda uluslararasi br akLr olablmes n
sLraLejk eylemlerle sekLre mudahale eLmek
yararli olacakLir. hyrica, Leknopark-unversLe
brlgnn de gulendrlmes nem arz eL-
mekLedr. Sonu olarak, hnkara gunumuzde
Turkyenn blm poLansyel aisindan en
rekabeL ve yenlk ehrdr ve uygun eylem-
lerle desLeklendgnde kuresel br blm kenL
olmaya adaydir.
Temel Ama: Ycnlk ulcm vc lctm
hzmctlcrnn sunuldugu crlcblr blgc
Ankara
3
ANkAADA
EM ACLAI
hnkara Kalkinma hjansi 1J5
J.1.1. Ama: hnkaranin ulaim aglarinin merkeznde olmasinin ve ulaim
alLyapisinin sundugu poLansyeln blge ekonomsne kaLkisini arLLirmak.
J.1.1.1. Hedef: YHT projeler le hnkaranin ulusal ve uluslararasi
merkezlerle baglanLisi saglanacakLir.
J.1.1.2. Hedef: Dogrudan uu yapilan yurLdii nokLa sayisi arLLirilacakLir.
J.1.1.J. Hedef: Uluslararasi uularda hnkaranin akLarma merkez olmasi
saglanacakLir.
J.1.1.4. Hedef: Farkli ulaim Lurler karayolu, demryolu, havayolu) arasinda
enLegrasyon saglanacakLir.
J.1.2. Ama: ehr ulaim kalLesn yleLrerek Loplu Laimanin
ulaimdak payini arLLirmak.
J.1.2.1. Hedef: MevcuL rayli ssLem projelernn Lamamlanmasinin
hizlandirilmasi ve ehrn gelme eksenlerne paralel olarak yen rayli ssLem
guzergahlarinin oluLurulmasi saglanacakLir.
J.1.2.2. Hedef: lelern brbrler ve merkezle buLunlemesn saglayacak
halhazirdak karayolu ve demryolu ulaim alLyapisinin eLkn kullanimi
saglanacakLir.
J.1.2.J. Hedef: evre dosLu ulaim aralari yayginlaLirilacakLir.
J.1.2.4. Hedef: Toplu Laima ssLemler arasindak enLegrasyon arLLirilarak
Loplu Laima cazp hale geLrlecekLr.
J.1.J. Ama: hnkarada genbanL haberleme hzmeLlernn erleblrlgn
arLLirarak nLerneL kullanimini yayginlaLirmak.
J.1.J.1. Hedef: KalLel ve eLkn genbanL erm mkani saglayan ber
alLyapilarinin blgede yayginlaLirilmasi desLeklenecekLr.
J.1.J.2. Hedef: reylern ve leLmelern nLerneL kullanimini yayginlaLirici
aalyeLler gerekleLrlcekLr.
J.1. 5tratejik Ama: hnkarayi, blges, ulkes ve dunya le sosyo-ekonomk buLunlemesn
saglayacak gulu br erm ssLemne kavuLurmak.
Ankcrcdc Erm Aglcr
J. ANkAADA EM ACLAI
TEMEL AMA: Ycnlk ulcm vc lctm hzmctlcrnn sunuldugu crlcblr
blgc Ankcrc.
Erleblrlk br yerden, baka br yere sLenlen
surede, ekonomk, guvenl, konorlu ve evres-
ne zarar vermeden gdeblmek, gdlecek yern
yakinina yaklaablmek olarak LanimlanmakLa-
dir KunLay, 2006). u Lanim erleblrlg daha
ok zksel ulaimin saglanmasi boyuLuyla a-
de eLmekLedr. hncak gunumuzde erleblrlk
kavrami blgsayarlarin gundelk yaanLiya hizla
grmes ve nsan yaamini eLklemes sonucu
degerek yenden ekllenmLr. u degmle
erleblrlgn neml br boyuLu da nLerneL ve
dger leLm Leknolojler olmuLur. Kuresel bl-
g alLyapisinin omurgasi olarak grulen nLerneL,
breysel ve kurumsal duzeyde blm, nans,
saglik gb brok sekLrde yogun olarak kulla-
nilmakLa, mekani yenden ekllendrmede br
ara olarak zaman ve mekan arkliliklarini orLa-
dan kaldirmakLadir KunLay, 2006).
Yen boyuLlarin eklenmesyle gelen erle-
blrlk kavramini eLkleyen ok eLl akLrler
bulunmakLadir. unlar ulaim Laleb, harekeLllk,
ulaim seenekler, kullanicilarin erm konula-
rindak blgs, ulaim seeneklernn enLegras-
yonu, Lermnaller ve park yer, ulaim ucreLler,
zksel ulaimi kame edecek Lelekomunkasyon
seeneklernn varligi ve kalLes olarak siralana-
blr. LLman, 2011). hnkara, bakenL olmasinin
da avanLajiyla erleblrlk akLrlern kapsa-
yan ulaim ve leLm alLyapisinin nem verld-
g ve bu alanda ulusal alima ve yaLirimlarin eL-
ksnn kisa surede grulebldg br kenLLr. Yne
de Leknolojk gelmeler LakpLe ger kalmayan
leLm ve ulaim alLyapisinin oluLurulmasi ve
bu yapiya gerek duyuldugunda guncelleneble-
cek br esneklk kazandirilmasi kenLn ereblr-
lgnde neml br hususLur.
J.1.1. Ankaraya UIatm
Ama: Ankcrcnn ulcm cglcrnn mcrkczndc olmcsnn vc ulcm cltycpsnn sundugu
potcnsycln blgc ckonomsnc kctksn crttrmck.
Hedef 1: YHT projeler le hnkaranin ulusal ve uluslararasi merkezlerle
baglanLisi saglanacakLir.
Hedef 2: Dogrudan uu yapilan yurLdii nokLa sayisi arLLirilacakLir.
Hedef J: Uluslararasi uularda hnkaranin akLarma merkez olmasi
saglanacakLir.
Hedef 4: Farkli ulaim Lurler karayolu, demryolu, havayolu) arasinda
enLegrasyon saglanacakLir.
J.1. Eriim
Stratejik Ama: Ankcrcy, blgcs, lkcs vc dnyc lc sosyo-ckonomk btnlcmcsn
scglcyccck gl br crm sstcmnc kcvuturmck.
hnkara, cogra olarak ulkenn merkeznde
olmasi nedenyle ulaim aglarinin da kes-
m nokLasindadir. MevcuL ulaim alLyapi-
larinin Leknolojk gelmelere uygun olarak
modernzasyonu, arkli ulaim ssLemlernn
enLegrasyonu, evreye daha duyarli ve daha
az malyeLl ulaim Lurlerne Levk gb eLl
yaklaimlarla bu avanLajin daha eLkn kulla-
nilir hale gelmes, ulaimi hnkaranin ekono-
msne cdd kaLki yapar br sekLr konumuna
geLrecekLr.
Turkyede yuk Laimaciliginda %90 ve yolcu
Laimaciliginda %95lk orana sahp ulaim
Luru olarak karayolu n plana ikmakLadir
hracaLi GelLrme ELud Merkez
GEME), 2009). Ulke-
nn karayolu ulaim
aginin kesme
nokLalarindan
br olmasi
nedenyle,
karayolu
Ankara

n de yaygin ulaim ekldr. hnkaranin be ana
devleL karayoluyla baglanLisi bulunmakLadir.
Karayolu ulaimi, yaygin olmasina ragmen
guvenlk duzey duuk br ulaim Lurudur hn-
kara uyukehr eledyes, 2006). Turkyede
2008 yilinda karayollarinda yaanan Lrak
kazalarinin yaklaik %12s hnkarada yaan-
miLir TUK, 2009b). Kazalardan lum ve yara-
lanma le sonulananlarin orani se %9,/Lur.
u kapsamda karayolu Laimaciliginda guven-
lgn ve blgeye erm saglayan alLernaL
ulaim Lurlerne Lalebn arLLirilmasi ynunde
Levkler nem kazanmakLadir.
Turkyede Loplam LaimacilikLak payi gderek
azalan demryolu, karayoluna alLernaL
ulaim Lurlernden brdr. Demryolu
guzerghlarinin da kesm nokLa-
sinda bulunan hnkarayi dger
kenLlere baglayan bu ss-
Leme uzun yillar ge-
reken nem ve-
rlmemLr.
Turkyede 1000 km
2
baina demryolu uzunlugu 11 km ken
TUK 2009), EUkOSThT verlerne gre hvrupada 2006 yilinda bu
oran 50 kmdr. Turkyedek 9.080 kmlk demryolu aginin %5,2sne
sahp hnkara, 1000 km
2
baina 15 km demryolu uzunlugu le Turkye
orLalamasinin uzerndedr.
Ankcrcdc Erm Aglcr
1999da Loplam yolcu Laimaciligindak payi
%2,3 olan demryolunun payi, 2009 yilinda
%1,9a gerlemLr. 2008 yili verlerne gre d-
ger hvrupa ulkeler le kiyaslandiginda Turkye
demryolu Laimaciliginda YunansLanin ardin-
dan en az paya sahp ulkedr T.C. DevleL Demr-
yollari, 2010).
Uzun yillar karayolu Laimaciliginin glgesn-
de kalan bu ssLemn alLyapisi yeLersz kalmi
ve bu nedenle demryollari aginin yenlenme-
s gereksnm dogmuLur hnkara uyukehr
eledyes, 2006). u gereksnm karilamak
ve demryolu ulaimini gelLrmek n Yuk-
sek Hizli Tren YHT) polLkalarinin uygulanma-
sina karar verlmLr T.C. UlaLirma akanligi,
2008). hnkara, Turkyede Lasarlanan YHT pro-
jelernn merkez konumundadir. YHT projeler
3 ana guzergahLa devam eLmekLedr. hnkara-
sLanbul, hnkara-Konya ve hnkara-Svas. YHT
projeleryle hnkara, PolaLli uzernden Konya,
zmL ve sLanbula gulu ve hizli bmde bag-
lanablecekLr. hyrica hnkara - zmr arasindak
YHT projesnn se planlamasi Lamamlanmi
olup, 2011 yili ersnde halesne ikilacak-
Lir. Projelendrlen guzergahlar le oluLurula-
cak yen haLlar, hnkaranin Turkyenn buLun
blgeler ve komu ulkeler le baglanLisini
saglayacakLir.
YHT kapsaminda duunulen projelerden br
de hnkara Gar nasi alaninda hizli Lren n
yen br Lermnaln yapilmasidir. u proje, sa-
dece hnkaranin demryolu Laimaciligi n
br gerekllg yerne geLrmekle kalmayip,
hnkaranin ehrlerarasi ugrak yer olmasinda,
br ekm merkez halne gelmesnde neml
br adim olacakLir T.C. DevleL Demryollari,
2010).
Yillik 10 mlyon yolcu kapasLesne sahp olan
hnkara Esenboga Havalmani, 2009 yilinda
hvrupa Uluslararasi Havalmanlari Konsey
hC Europe) En y Havalmani Odulunu al-
miLir DevleL Havalmanlari leLmes Genel
Mudurlugu, 2011a). Esenboga Havalmaninda
uak ve yolcu Lrag her geen yil arLi gs-
LermekLedr. 2010 yilinda br ncek yila gre
uak Lragnde %18lk, Loplam yolcu sayi-
sinda se %28lk br arLi meydana gelmLr.
u durumda kuresel yapiyla enLegrasyonun
ve havayolu ulaim ucreLlernde son yillarda
yapilan Lare ve kampanya uygulamalari le
havayolunun Loplumun orLa gelr gruplari La-
hnkara Gari
raindan kullanilablen br ulaim Luru halne
gelmesnn eLks buyukLur hnkara uyuke-
hr eledyes, 2006).
hnkara, 2010 yili uak ve yolcu Lrag yo-
gunlugunda sLanbuldak hLaLurk ve Sabha
Gken Havalmanlarinin gersnde kalmiLir.
2010 yilinda Loplam havayolu yolcu sayisi-
nin ancak %7,6sina sahp olan Esenboga
haLlardak yolcu sayisinda %29, di haLlarda-
k yolcu sayisinda %22 lk arLi gsLerse de
havalmaninin 10 mlyon yolcu Laima kapa-
sLesne erlemem, kapasLe kullanim ora-
ni %77,6da kalmiLir DevleL Havalmanlari
leLmes Genel Mudurlugu, 2011a).
Esenboga Havalmanindan yurL ve yurL dii
brok nokLaya uu gerekleL-
rlmekLedr. 2009 yili ersnde
37 di haL nokLasina, haLlarda
se 28 nokLaya dogrudan uu
gerekleLrlmken, 2010 yi-
linda bu sayilar sirasiyla /3 ve
30dur DevleL Hava Meydanla-
ri leLmes Genel Mudurlugu,
2011b). akenL olmasi sebe-
byle brok kenL le leLm ha-
lnde olmasi gereken hnkarada
dogrudan uu yapilan nokLa sa-
yisi arLLirilmalidir. u sayede hn-
kara cogra avanLajini, karayolu
ve demryolu ermnde oldugu
gb havayolu ulaiminda da kul-
lanip bu ssLem n de br merkez, akLarma
nokLasi halne geleblecekLr. hyrica havalma-
ninin aLil kalan kapasLes de bu sayede eLkn
degerlendrlm olacakLir.
hnkara lnde neml sorunlardan br de ka-
rayolu, havaalani ve demryolu Laimaciliginin
brbryle olan enLegrasyonunun saglanama-
mi olmasidir. u sorunun zumune ynelk
yen demryolu aglarinin kurulumunun havaa-
lani ve karayolu le olan baglanLisini gulend-
rlecek eklde gelLrlmes Loplu Laima olan
Laleb arLLiracak ve peLrol urunlernde dia
baglimli olan ulkemz n eLkn ve surdurule-
blr br polLkanin oluumunu saglayacakLir.
YHT projelernn Lamamlanmasiyla hnkara-sLanbul ulaimi 3
saaLe, hnkara-zmr ulaimi 3 saaL 20 dakkaya, hnkara-Konya
ulaimi 1 saaL 15 dakkaya necekLr.
hnkara-Svas arasi n ngrulen baglanLi le yolculuk sures 2 saaL
39 dakka olacakLir. hyrica, bu haLlara eklenecek ursa-Osmanel
baglanLisi le hnkara-ursa arasi yolculuk sures 3 saaLe necekLr.
Ankcrcdc Erm Aglcr
J.1.2. Ankara i UIatm
Ama: chr ulcm kcltcsn ylctrcrck toplu tcmcnn ulcmdck pcyn crttrmck.
Hedef 1: MevcuL rayli ssLem projelernn Lamamlanmasinin
hizlandirilmasi ve ehrn gelme eksenlerne paralel olarak yen
rayli ssLem guzergahlarinin oluLurulmasi saglanacakLir.
Hedef 2: lelern brbrler ve merkezle buLunlemesn
saglayacak halhazirdak karayolu ve demryolu ulaim
alLyapisinin eLkn kullanimi saglanacakLir.
Hedef J: evre dosLu ulaim aralari yayginlaLirilacakLir.
Hedef 4: Toplu Laima ssLemler arasindak enLegrasyon
arLLirilarak Loplu Laima cazp hale geLrlecekLr.
Modern ehrlerde hayaLin akiini gelm
ulaim ssLemler duzenler, unku kenL yaa-
mi sik sik yer degLrmey gerekl kilar. Ulaim
alLyapisinin yeLerl duzeye ermem olmasi,
kenL yaamini zorlaLirip halkin Lemel hzmeL-
lerden mahrum kalmasina, yolculuk sures ve
malyeLnn arLmasina, ulaim guvenlgnn ve
konorunun dumesne yol amakLadir. Gal-
lup Organzasyonu Laraindan yapilan hvrupa
kenLler n Loplu Laima memnunyeLnn de
sorgulandigi araLirma kapsaminda hnkara, bu
kaLegorde 75 hvrupa kenL nde 5/. sirada
yer almiLir hvrupa Komsyonu EC), 2009).
hnkarada Ulus ve Kizilay, ulaim ssLemlernn
akLarma nokLalaridir. u da zaman nde bu
merkezlerde neml Lrak sorunlarinin dog-
masina neden olmuLur. KenLn hizli gelm,
merkez ve merkez-konuL baglanLisini sagla-
yan kenL yollara olan yuku arLLirmi, planli
gelmelern oldugu blgelerde ana arLerle-
re alLernaL yol aginin kurulamami olmasi
nedenyle, kenL yollarin merkez nde ve
merkez-konuL baglanLilarinda yogunlama-
sina neden olmuLur. MeLropolLen zellkler
kazanan hnkarada, yolcu ve ara sayilari gde-
rek arLmakLadir. u durum yol aginin yenden
duzenlenmesn ve alLernaL ulaim ssLemle-
rnn br arada planlanmasini ve leLlmesn
gerekLrmekLedr hnkara uyukehr eled-
yes, 2006a). Nuusu gderek arLan ve ulaim
sorunlari da bununla brlkLe arLma eglm
gsLeren hnkara n, Laleb ynlendrecek,
yaya ncelkl, mevcuL alLyapiyi verml kul-
lanacak, evreye duyarli agda yaklaimlara
gelmeldr.
hnkarada Loplu Laima aralari, ulaim Lurler
arasinda %69luk paya sahpLr. sLanbul n
Loplu Laima aralarinin Loplam Laima nde-
hnkara Kalkinma hjansi 141 hn hn hn hnnnn hn hn hn hnn hnn hnn hn hn hhhn hhhhnnnn hhn hn hn hnnn hhn hhn hn hhn hhhnnnnn hn hhhhn hhn hn hn hnnnnnnnnn hhhn hnnnnnnn hhhhhhhn hhhhnn hnnn hhhhn hhn hhhhhhhhnnnn hhhhhhhhhhnnnnnkka ka ka ka ka kkka ka kkka ka ka kkkkka kka ka ka ka kkka kka kka kka kkkka ka ka ka kkkkkkkkka ka ka kkkkkkkkkkkkka ka kkkkkkkkkka ka kkkkkkkkkka ka kkkkkka kaa kkka kkkkkkkkka kkkkkka kkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkk ra ra ra ra ra ra ra ra raa ra rra rra ra raaaa ra ra raaaaaaaaa ra ra raa rraaaaa ra rra ra ra ra ra raa raa raaaaaa ra raaaaaaaaa KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK ll al al al al al l al al ll aall al aaal al al al al al al al l al al al aaal aaal aaaall aaal aaaaal al aaal al aal al aal l al al llll aal al a kkkkki ki ki kkkki ki kkkkkki ki kkkii kii kki ki kii kkkkki kiii kkki kki ki kki ki kkkkkki kkkki kii kki ki ki kki kii kkki ki ki kk nnm nm nm nm nm nm nm nm nm nm nm nm nnnm nm nnm m nnm nm nnm nm nm m nm nnnm mmm nm mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm nnnnmaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa hhj hhhj hj hhj hj hj hj hhhhhj hj hj hj hj hj hj hj hj hj hhhj hj hj hhj hj hhhj hj hj hhhj hhj hj hj hj hhj hhj hj hhhj hj hhj hjj hhj hhj hhj hjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjaannnnnnnnnnn aaaaan aaannn an aaannnnn an aaaann aaaaannn aaan aaan annnn ann aaannn aaaannn aaaann aan an ann an aann aa ssi ssssi siiiii ssssii sssiiii sssiiiiiii sssiiiiiiii siii sii si siiii ss 111111114 14 144444 14 111111111144 111111114 111114 1111114 111111111111111111144 11114 1111111114 114 1111444 14 14 14 11111144444 114 14 14444 1411111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111
k payi 2005 yili verleryle %70Lr sLanbul
Ulaim h, 2005). hnkarada Loplu Laimada
en yuksek paya %23 ve %22lk oranlarla
EGO oLobusler ve mnbus dolmular sahpLr.
Servs aralari se %12lk pay le Loplu Lai-
mada uuncu sirada yer almakLadir hnkara l
hnkaradak ulaim Lurlernde dkkaL eken
br dger husus da zel Laimanin ve zellkle
oLomobl ulaiminin ulaimdak payinin yuk-
seklgdr. 2000 yilindan bu yana surekl ar-
Lan oLomobl sayisi le hnkara, bn k baina
duen oLomobl sayisinda 191 le Turkyede
en azla oLomobl sahplgnn gruldugu kenL
olmuLur TUK, 2009a). KenL planlamasindak
agda yaklaimlar oLomobller alLyapiyi ve-
rmsz kullanan duuk kapasLel ulaim araci
olarak grmekLe ve kenL merkezlerne grn
sinirlamakLadir Candan, 2008). hnkarada se
arLan oLomobl sahplg ve kullanimi bu yak-
laimin Lersne oLomobln ulaimdak payinin
arLacagini gsLermekLedr. u baglamda ula-
imda Loplu Laimanin payinin arLLirilmasi ve
kullaniminin zendrlmes saglanmalidir.
hnkarada Loplu Laima ndek orani %23
olan EGO oLobuslernn kenL ulaimda-
k agirligi yillar nde arLmiLir. hnkarada
1998de 256 EGO oLobus haLLi varken 2009
yili sonu Lbariyla bu sayi 355e ikmiLir
EGO Genel Mudurlugu, 2010). u arLi ehr-
de yen yerlem alanlarinin gelmyle para-
lellk gsLermekLedr. Her ne kadar haL sayila-
ri arLi gsLerse de nuus arLi hizi ve kenLn
yayilma eglm gz nune alindiginda merkez
ve evre arasinda Loplu Laimanin daha sik ve
daha rahaL olmasina ynelk hLyalar oldugu
grulmekLedr.
kayli ssLemler se Loplu Laima Lurler ara-
sinda %11,6lik paya sahpLr. Ulaim Lurler
arasinda sadece %1lk paya sahp banly
Lrenler hnkara ulaimda en az Lerch ed-
len ssLem olarak gze arpmakLadir hnkara
l evre ve Orman Mudurlugu, 2008). anly-
Ankcrcdc Erm Aglcr
nun bu kadar az kullanilmasinda ss-
Lemn alLyapisinin gunumuz yaam
koullarina ayak uyduracak eklde
guncellenemem olmasinin eLks
buyukLur. hncak, hnkara anlysu
yleLrlerek meLro sLandarLlarinda
leLmeclk yapilmasi n hKENT-
khY Projes kapsaminda alimalara
balanmiLir T.C. DevleL Demryolla-
ri, 2010). anly Lrenlerne yapila-
cak bu yaLirimlar sayesnde yolcula-
rin kenL nde rayli ssLemlere eLkn
br eklde ulaimi saglanarak kenL
erleblrlk, ekonomk verm
ve dolayisiyla kenLn kalkinmasina
olumlu kaLkilar saglanmi olacakLir.
hyrica, lelerde bulunan mevcuL
demryolu aglari kullanilmakLadir.
u bakimdan bu demryolu aglarinin
yleLrlerek lelerden kenL mer-
kezne Lren seerlernn konulmasi
ulaimin daha kolay ve rahaL yapila-
blmesn berabernde geLrecekLr.
OLomobl vb. moLorlu aralardan
kaynaklanan CO
2
salinimi evrem-
z olumsuz eLklemekLe olup klm
degklgne sebep olmakLadir. u
erevede gelm ulkeler evre
dosLu Leknolojlern gelLrlmesne
ynelk alimalarina hiz kazandirmilardir. u
yuzden daha guvenl, konorlu ve evre dosLu
aralarin kullanilmasina ynelk Leknolojk ge-
lmeler dkkaLl br eklde Lakp edlmeldr.
evre dosLu ara olarak byodzel aralar, rayli
elekLrkl Lren ve Lramvaylar, elekLrkl oLomo-
bller gb aralarin yayginlaLirilmasina yne-
lk alimalara hiz kazandirilmalidir.
hnkarada rayli ulaim ssLemler nde en az-
la kullanilan haLlar hnkaray ve MeLrodur. KenL
rayli Loplu Laima ssLemnn gelLrlmes
n mevcuL ssLeme lave olarak aLikenL-Sn-
can-TrekenL, Kizilay-ayyolu ve Tandogan-
Keren arasindak projeler devam eLmekLe-
dr. u projelern Lamamlanmasi halnde rayli
ssLemler kenLn brok blgesne yayginlaa-
cak ve bu ulaim Lurunun saglami oldugu hiz
ve erleblrlk avanLajlarindan vaLandala-
rin buyuk ogunlugu yararlanablecekLr. u
ssLemlern baLa havaalani guzergahi olmak
uzere hLya duyulan dger blgelere ulaLi-
rilmasi nemldr.
Sonu olarak, hnkara ulaimda arkli ulaim
Lurlernn kesnLsz enLegrasyonu gerekleL-
rlmeye aliilmali ve bylece yaam kalLesn
arLLirici, Loplumun Lum kesmler n yuksek
duzeyde erleblrlk saglayan modern br
ulaim alLyapisi kenLe kazandirilmalidir.
Esenboga Havaalani
J.1.J. Ietiim ve HaberIeme
Ama: Ankcrcdc gcnbcnt hcbcrlcmc hzmctlcrnn crlcblrlgn crttrcrck ntcrnct
kullcnmn ycygnlctrmck.
Hedef 1: KalLel ve eLkn genbanL erm mkani saglayan ber
alLyapilarinin blgede yayginlaLirilmasi desLeklenecekLr.
Hedef 2: reylern ve leLmelern nLerneL kullanimini
yayginlaLirici aalyeLler gerekleLrlecekLr.
lg Loplumu olma yolunda lerleyen
Turkyede blg ve leLm Leknolojlernn
kullanimi aisindan haberleme ve leLm
alLyapisi olanaklari ve bu olanaklarin Loplu-
mun her kesm n erleblr olmasi buyuk
nem LaimakLadir. u baglamda, geleneksel
haberleme posLa, Leleks vb.) ve leLm Lek-
nklernden zyade kureselleme aginin le-
Lm Leknolojler le haberleme aralarinin
yayginlik ve kullanim duzeynn arLLirilmasi
nemldr.
hnkaranin leLm ve haberleme alLyapisi
gsLergeler ncelendgnde orLaya ikan so-
nu k baina duen sabL haL abonelgnn
%30, mobl haL abonelgnn %90lari ge-
Lgdr. u blglere gre hnkaranin mobl ve
sabL haL leLm Leknolojlerne erm duzey
yuksek olarak degerlendrleblr, ancak nLer-
neL Leknolojlernde henuz sLenlen kullanim
oranlari saglanamamiLir. Yne de nLerneL
Leknolojler ve kullaniminda Turkyede son
be yilda neml gelmelern kaydedldg
gz ardi edlemez. 2005 yilinda yaklaik 1,5
mlyon olan genbanL abone sayisi 2010 yili
knc yarisi Lbariyla 5 kaLina ikarak yaklaik
7,5 mlyona yukselmLr lg Teknolojler ve
leLm Kurumu, 2010).
nLerneL kullanim ve abonelklerndek gel-
me eglmlern nLerneLe en yaygin baglanma
ed olan xDSL sayisal abone haL eLler.
hDSL, vDSL, HDSL vb.) abonelk sayilarindan
zlemek mumkundur. Turkyede xDSL abone
sayisi son be yilda /50 bnlerden 6,5 mlyon
sevyesne yukselmLr lg Teknolojler ve
leLm Kurumu, 2010). Ulke genelnde nLer-
neLn yayginlaLirilmasi n yapilan alLyapi
yaLirimlarinin eLksyle hnkaradak nLerneL
yayginligi da yillar nde arLmiLir. 2010 yili
ersnde ller bazinda nLerneL kullanimi ha-
rLasini ikarmak uzere yapilan br araLirma-
da, hnkara hDSL kullanim oraninda %/6,7
peneLrasyon yayginlik) orani le sLanbulun
%52) ardindan knc sirada yer almakLadir
TTNET, 2010).
Turkye ve hnkaradak nLerneL kullanim
oranlari gelm ulkelern nLerneL kullanim
oranlarinin alLindadir. 200/Len gunumuze
nLerneL kullanim oranlarinda arLan br seyr
grulse de 2009 yilinda Turkye %3/ le h-
27 ulkelernn %67lk kullanim oraninin ne-
redeyse yarisi sevyesnde br nLerneL kulla-
nim oranina sahpLr DPT, 2010b). u durum
blgenn h nLerneL kullanim oranlarina ula-
masi n hem breyler hem rmalar bazinda
nLerneL kullanimini yayginlaLirici sLraLejler
gelLrlmesn gerekl kilmakLadir.
Ozellkle blg Loplumu aginda yaamami-
zin gerekLrdg dnuum ve yapilanmalar,
blgede nLerneL alLyapisina yapilacak yaLi-
rimlari luks degl zorunlu hale geLrmekLedr.
hnkaranin kLle leLm alaninda Lemel alLya-
pisinin mevcuL oldugu grulse de bu alLyapi-
nin Leknolojk gelmelerle enLegre olablmes
yolunda br Lakim guncellemelere hLya du-
yulmakLadir. Turkyenn bakenL olarak hnka-
ra, ulaim erleblrlg yani sira gunumuzde
syasal ve ekonomk lklern surdurulmesn-
de buyuk rol oynayan sanal orLamda da er-
leblrlk sikinLilari yaamamalidir. u nedenle
hnkaranin egLm, saglik, ekonom gb brok
alanda nLerneL kullanimini yayginlaLirmasi
gerekLg de gz nune alinarak mevcuL n-
LerneL alLyapilarinin genbanL erme mkan
saglayacak eklde duzenlenmes ve erm
malyeLlernn duurulmes le nLerneLn ken-
Ln Lum kesmler Laraindan erleblr br hz-
meL olarak sunulmasi gerekmekLedr.
Cenbunt rm: HarekeLl grunLu ve kalLel ses Labanli
uygulamalara ve buyuk mkLardak blgnn leLmne mkan
veren erm bmdr. u uygulamalar darbanL az mkLarda blg
leLmne zn veren) ebekelerle ya mumkun olmamakLa ya da
duuk kalLe ve hizda mumkun olmakLadir.
Ankcrcdc Erm Aglcr
ANkAADA
EVE VE MEkAN
Temel Ama: cvrscl srdrlcblrlg
gzctcn, mckcn vc yccm kcltcs
yksck Ankcrc.
4.1. 5tratejik Ama: evresel surduruleblrlk ve klm degklg le mucadele n, evre ve
enerj kaynaklarini eLkn yneLmek ve yenleneblr enerj kaynaklarinin
kullanimini yayginlaLirmak.
lum /
4.1.1. Ama: evresel surduruleblrlk Lemelnde yaam kalLesn
arLLirmaya ynelk eLkn br evre yneLm ssLem gelLrmek.
4.1.1.1. Hedef: lgl Lum kurum ve kurulularla brlg halnde blge
genelnde evre blncnn arLLirilmasi saglanacakLir.
4.1.1.2. Hedef: lge genelnde dogal kaynaklarin kalLesnn
yleLrlmesne ynelk aalyeLler desLeklenecek ve kaynaklarin verml
kullanimi Levk edlecekLr.
4.1.1.J. Hedef: lge genelnde klm degklgyle mucadele konusunda
arkindalik arLLirilacakLir.
4.1.1.4. Hedef: lge genelnde yel alan mkLari ve kullanimi arLLirilacakLir.
4.1.1.5. Hedef: ELkn aLik yneLm n blge genelnde evre dosLu,
yenlk uygulamalar yayginlaLirilacakLir.
4.1.2. Ama: Enerjy verml kullanmak ve Lemz enerj kullanimini
yayginlaLirmak.
4.1.2.1. Hedef: Enerjde vermllgn nem ve yenleblr enerj kaynaklari
konularinda Loplumsal bln arLLirilacakLir.
4.1.2.2. Hedef: lgede poLansyel olan yenleneblr enerj kaynaklari
araLirilarak kullanimlari yayginlaLirilacakLir.
4.1.2.J. Hedef: Yenleneblr enerj ureLecek makne ve LehzaL malaLi
arLLirilacakLir.
4.2. 5tratejik Ama: hnkaraya zgu kulLurel degerler mekana yansiLan, dogal kaynaklarin
surduruleblr kullanimini esas alan br mekansal gelme saglamak.
Ankcrcdc Erm Aglcr
Ankcrcdc cvrc vc Mckcn
4.2.1. Ama: lgesel surduruleblrlk n, kaLilimci ve kapsamli mekansal planlama
sLraLejlern hayaLa germek.
4.2.2.1. Hedef: lge yerlemlernde evreye ve Lopograyaya duyarli, kir-kenL dengesn
gzeLen, kenL makroormlari LespL edlecekLr.
4.2.2.2. Hedef: KenLsel kullanimlarin mekansal dagiliminda evresel surduruleblrlk ve
enerj vermllg gzeLlecekLr.
4.2.2.J. Hedef: Su havzalari ve hassas ekolojk blgeler korunacakLir.
4.2.2.4. Hedef: nsan odakli ve kaLilimci planlama modellernn blge genelnde
yayginlaLirilmasina desLek verlecekLr.
4.2.2. Ama: KenLsel dnuum ve mekan Lasariminda kenLn Larhsel brkmyle agda
yaklaimlari buluLurarak mekan kalLesn arLLirmak.
4.2.2.1. Hedef: Yen gelme ve dnuum alanlarinda kulLurel mras ve varliklar korunacak,
yerel mmar degerler zgun bmde yansiLilacakLir.
4.2.2.2. Hedef: GrunLu krllgn ve Lekduzelemey engelleyc agda Lasarim
uygulamalari yayginlaLirilacak, Lasarim rehberler oluLurulacakLir.
4.2.2.J. Hedef: Dnuum alanlarinda mekan ve nsanlarin hLyacina uygun sagliklaLirma,
yleLrme gb alLernaL ynLemler araLirilarak uygulanacakLir.
4.2.2.4. Hedef: KenLsel dnuum projelernde mahalley Lemsl eden yerel STKlar surece
dahl edlecek, kaLilimlari desLeklenecekLr.
4. ANkAADA EVE VE MEkAN
TEMEL AMA: cvrcscl srdrlcblrlg gzctcn, mckcn vc yccm kcltcs yk-
sck Ankcrc.
KenLlemey br hede olarak gren gelenek-
sel gelme sLraLejlernn aksne kureselle-
me surecnde bmlenen blgesel kalkinma
sLraLejs, evrenn surduruleblrlgn, kenL-
kir lksn ve mekanin yaam kalLes uze-
rndek eLksn dkkaLe almakLadir. KenLlern
dogayi koruyan ve karbon salinimi duuk pol-
Lkalar gelLrmes neml oldugu kadar, ken-
Ln surduruleblrlk aisindan nde yer aldigi
daha gen br hnLerlanda bagli oldugu da
unuLulmamalidir. u erevede, surduruleb-
lrlk kavrami mekana buLuncul bakmali, kenL,
kir ve evre lksn dkkaLe almalidir.
4.1. evre ve Enerji
5trutejk Amu: cvrcscl srdrlcblrlk vc klm dcgklg lc mccdclc n, cvrc
vc cncr kcyncklcrn ctkn ynctmck vc ycnlcncblr cncr kcyncklcrnn kullcnmn
ycygnlctrmck.
4.1.1. evre kaIitesi ve Ynetimi
Ama: cvrcscl srdrlcblrlk tcmclndc yccm kcltcsn crttrmcyc ynclk ctkn br
cvrc ynctm sstcm gcltrmck.
Hedef 1: lgl Lum kurum ve kurulularla brlg halnde blge genelnde
evre blncnn arLLirilmasi saglanacakLir.
Hedef 2: lge genelnde dogal kaynaklarin kalLesnn yleLrlmesne
ynelk aalyeLler desLeklenecek ve kaynaklarin verml kullanimi Levk
edlecekLr.
Hedef J: lge genelnde klm degklgyle mucadele konusunda arkindalik
arLLirilacakLir.
Hedef 5: ELkn aLik yneLm n blge genelnde evre dosLu, yenlk uygula-
malar yayginlaLirilacakLir.
Hedef 4: lge genelnde yel alan mkLari ve kullanimi arLLirilacakLir.
hnkara Kalkinma hjansi 15J
kIm DegkIgne Uyum
nsanoglunun son yuzyilda kari kariya kaldigi
en neml sorunlarin bainda gelen klm de-
gklgyle brlkLe numuzdek yuzyil nde
kuraklik ddeL ve sikliginin arLacagi, isi dalga-
lari ve dger olagan dii hava olaylari gb br-
ok sorunla karilailacagi ngrulmekLedr.
Uluslararasi klm Degklg Panel PCC)nn
senaryosunda, gerekl nlemler alinmadigi
Lakdrde Turkyede yillik orLalama sicakliklarin
2050 yilina kadar 2,5-/C yukseleceg kayde-
dlmLr PCC, 2007). Turkyenn guneynn
cdd kuraklik Lehddyle kari kariya kalacagi,
kuzey blgelerde se sel rsknn arLacagi be-
lrLlmLr. hnkara da kurakliga maruz kalacak
ller arasinda sayilmiLir PCC, 2007).
hnkarada klm degklg konusu le lgl
gsLergeler uzun dnemde bazi degmlern
yaandigini gsLermekLedr. Yillik orLalama si-
caklik degmler, kuresel sicaklik arLi egl-
myle paralellk gsLermekLedr. 2009 yilinda
genel olarak aylik orLalama sicakliklarin uzun
dnem aylik orLalamalarin uzernde seyreLL-
g ve aylik uzun yillar orLalamasi 11,8C ken,
2009 yilinda bu degern 1,1Clk br arLila
12,9C olarak gerekleLg grulmekLedr
hnkara l evre ve Orman Mudurlugu, 2009).
klm aisindan neml br parameLre olan yagi
rejmler ncelendgnde, hnkarada 2009 yilin-
da yagiin mevsmlere dagiliminin uzun dnem
eglmnden arklilik arz eLLg gzlenmekLedr.
Uzun dnemde hnkarada yagiin mevsmlere
dengel dagildigi, akaL son dnemlerde yagi
rejmlernde dengeszlkler yaandigi, yagiin
ki mevsmnde yogunlaLigi, sonbahar ve yaz
kurakliginin arLLigi gzlenmekLedr hnkara l
hnkaranin karla rLulu gun sayisi degm n-
celendgnde, uzun dnem yillik orLalamanin
2/,5 gun oldugu, 2009 yilinda se bu degern
neml lude duu gsLererek 9 gunde kal-
digi grulmekLedr.
Uzun yillar orLalama en yuksek kar kalinligi
30 cm ken, 2006 ve 2008 yillarinda bu deger
sirasiyla 23 ve 10 cm olmuLur. 2009 yilina
gelndgnde se en yuksek kar kalinligi 7 cm
olarak lulmuLur. Kar brkmnde yillar n-
dek bu duu, yagisiz mevsmlerde Larimsal
ve evresel sorunlari da berabernde geLr-
mekLedr hnkara vallg l evre ve Orman
Mudurlugu, 2007, 2008, 2009).
ncelenen bu gsLergeler klm degklg le
lklendrlse de, blge genelnde klm deg-
klgnn boyuLlarinin belrlenmesne ynelk
kapsamli br alimanin yapilmasi ve bu dog-
rulLuda eLkn mucadele sLraLejlernn oluLu-
rulmasi gerekmekLedr.
Hava krIIg Ie McadeIe
hnkarada 1970l yillarda 800 gimun uze-
rnde seyreden parLkul madde ve 700 gi
mun uzernde seyreden kukurLdoksL ora-
niyla ok cdd br krllk sz konusu ken ali-
nan nlemlerle 2000l yillarda hem parLkul
madde hem de kukurLdoksL oranlarinda bu
degerler 100 gimun alLina nmLr hnkara
l evre ve Orman Mudurlugu, 2009). u durum
zellkle 1990 yili Lbariyla dogalgaz kullani-
minin yayginlamasinin br sonucudur. hncak,
dogalgaz alLyapisinin oluLurulmadigi bazi bl-
gelerde ve zellkle duzensz konuL alanlarinda
yaygin isinma bmnn kmure dayali olmasi
ki aylarinda hnkaranin bazi blgelernde hava
kalLesn olumsuz ynde eLklemekLedr.
2008 yilinda Turkye hava kalLes mevzuaLi-
nin h mevzuaLi le uyumlaLirilmasi alima-
larina balanmiLir. u kapsamda Turkyenn
hvrupa rlgne kaLilim surecnde hava kal-
Les sinir degerlernn kademel olarak azalLil-
masi ve Lum krleLclern 1 Ocak 202/ Larhn-
de h drekLernde yer alan sinir degerlere
ndrlmes hedeenmekLedr. Turkyenn du-
zenleme nces sinir degerlerne bakildiginda
h sinir degerlernn ok uzernde oldugu g-
rulmekLedr.
hnkaranin havasindak parLkullern %87,6si-
nin ve kukurLoksLlern %77,7snn yakiL-
lardan kaynaklandigi belrlenmLr. Son yil-
larda LaiLlardan kaynaklanan emsyonlarin
hnkaranin hava krllgn zellkle yaz aylarin-
da %70e varan oranda arLLirdigi Lahmn edl-
mekLedr hnkara l evre ve Orman Mudur-
lugu, 2009). hnkarada son u ki sezonunda,
kukurLdoksL degerlernde h sinirina uygun
eklde 38 gimLen 15 gime belrgn br
azalma oldugu, ancak parLkul madde krleLc
degernn 2009-2010 ki sezonu Lbariyla 75
gim le, h sinir deger olan /0 gimun
ok uzernde seyreLLg grulmekLedr TUK
2010g). Lk rLusunun korunmasi aisindan
LehdL oluLuran azoLoksL grubu NOx) krle-
Lcnn h yillik sinir deger 30 gim ken, bu
deger hnkarada 2009 yilinda 87-162 gim
araliginda lulmuLur hnkara l evre ve Or-
man Mudurlugu, 2009).
hnkarada yillar nde hava kalLes aisindan
neml derecede yleme gereklese de,
bazi krleLcler Lbariyla halen h sinir deger-
lernn uzernde seyredlmes, zellkle sana-
y, konuL ve ulaim kaynakli hava krllgnn
azalLilmasina ynelk alimalarin devamini
gerekl kilmakLadir.
Kcrlctrmcl Yllk Hcvc Kcltcs Endcks (YHKE] 5onulcr, 2008"
Crujk 11.
Kaynak: (CTEAR, 20l0]
"Ankcrc n ND2 ycrnc NDX (ND vc ND2] lm vcrlmcktcdr (A8 snr dcgcr YHKE= l].
"" Rc]k 5cydcm H]zshhc Mcrkcz vcrlcrndcn dcrlcncn Ankcrc dcgcrlcr 2009 ylnc cttr.
hn hnn hn hn hn hn hn hhn hnn hhn hhnnka ka ka kka ka ka ka ka kaa kaaaa k ra rra ra raa raa rr KKKKKKKal all al al al aal aaaa ki ki ki kkii ki ki ki ki ki ki ki ki kkkkiinm nm nm nmmm nm nm nm nnn aaaaaaaa hj hj hhj hj hj hj hj hjj hj hj hh an an an an an an an aan aaa si si ssi ii ssi 15 15 115 15 15 15 15 15 15 15 15 155 1 66666666666666666
5u Ynetm
Surduruleblr su yneLm, su arzini, Lalebn
ve kalLesn buLuncul br yaklaimla ele alarak,
su yneLmn yalnizca kenL legnde br Lek-
nk servs degl, blge ve havza legnde br
kalkinma polLkasi araci olarak degerlendr-
mekLr. Turkyenn LukeLleblr yillik yer usLu
ve yer alLi su poLansyel orLalama 112 mlyar
m
3
Lur. K baina duen orLalama 1600 m
3
su
le Turkye su kiLligi eken br ulkedr evre
ve Orman akanligi, 2010a).
hvrupa evre hjansinin yapLigi alimaya
gre arLan Lalep ve azalan su varligi nedeny-
le, 2030 yilinda Turkyenn pek ok hkdenz
ulkesyle benzer eklde ddeLl su sLres ku-
aginda yer alacagi belrLlmekLedr. Ozellkle
hnkaranin da bulundugu blgelerde 2030
yili Lbariyla %/0i aan oranda su sLres ya-
anacagi ngrulmekLedr European Envron-
menL hgency, 2010a).
hnkaranin arLmaya devam eden nuusu, deg-
en yaam bmler ve ekonomk akLvLelere
bagli olarak k bai arLan su Laleb, sinirli su
kaynaklarinin gelecekLe hLyalari karila-
mada yeLersz kalacagi sonucunu orLaya i-
karmakLadir European EnvronmenL hgency,
2010a). 1993 yilinda 675 bn cvarindak su
abones sayisi 2009 yilinda 1.5 mlyonun uze-
rne ikmiLir. hSK Laraindan ehrn lerye
dnuk neL su Laleb orLaya ikarilmaya ali-
ilmi ve 1995 yilinda k bai 169 lLre olan
bu degern 2025 yilinda 203 lLreye ulaacagi
ngrulmuLur hnkara uyukehr eledye-
s, 2006). u durum, blgede hizla arLan su
Lalebn karilamak n kaynaklarin verml
kullanilmasi gerekllgn aika orLaya koy-
makLadir.
YeraItt 5uyu kaItes
hnkarada, surduruleblr ve eLkn br su yne-
Lm n nem arz eden br dger konu da su
kaynaklarinin kalLesdr. hrLan su LukeLm ve
hLyaci karisinda sulama, me, sanay ve kul-
lanim suyu aisindan ek rezervler oluLurmasi
sebebyle yer alLi sularinin surduruleblr y-
neLm buyuk nem arz eLmekLedr. hnkaranin
yer alLi suyu poLansyel yaklaik 200 mlyon
m
3
olup, bu kaynaklar krlenme Lehlkes alLin-
hnkara Kalkinma hjansi 157 hn hn hn hn hn hn hhn hhnka ka kaaa ka ka ka kara ra ra ra ra ra rraaaa KKKKKKKKKKKKKKal al al al al al l al al al l a ki ki ki kki kki ki kkk nm nm nm nm nm nm nm nm nnmmaaaaaaaa hj hj hj hj hj hj hj hj hj hj hjan an an an ann an an an an ansi si si si si sii ssi si 155 15 15 15 15 15 15 155 15 155 15 15 115 111111155 155 15 15 15 15 15 15 115 115 15 115 1555 15 15 15 1555 155 15 15 115 15 15 15 15555 15 15 15 15 15 15 1115555 15 15 15 15 15555 15 11115 155 15 15 15 15 1155 15 15555 115 1115 155555 115 115 115 15 155555 15 15 1115 155 15 115 15 111555555 115 15 15 15 15 1115 155 15 15 15 15 15 155 15 15 11155555 15 1115 1555 1155 1 77777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777
dadir. Ozellkle yer alLi su poLansyelnn buyuk
blumunu barindiran hnkara HaLp Ovasinda,
hnkara ayinin neml lude krleLlmes so-
nucu kmyasal ve bakLeryolojk ynden yeral-
Li sularinin kullanim sinirinin diina ikilmiLir
Yer st 5uyu kaItes
DS v. lge Mudurlugu Laraindan peryodk
olarak yapilan akarsu kalLe gzlemlerne ve
Su Krllg KonLrolu YneLmelgnde yer alan
siniandirmaya gre, hnkara ayi v. sini,
Kizilirmak ., . ve v. siniar arasinda de-
gmekLe, buna karin ubuk ayi, Ova ayi,
Haman ayi . sini krllk arz eLmekLedr. u
krllk daha ok kanalzasyon ve sanay Less-
lernn aLiklarindan kaynaklanmakLadir. Kapu-
lukaya, ubuk , Egrekkaya, KurLbogazi gb .
ya da . sini su LuLan baraj gllernde neml
br krllk yokLur hnkara l evre ve Orman
Mudurlugu, 2009). hncak Porsuk ve hnkara
aylarinin krlenm sularinin Sariyar arajina
ulamasiyla bu baraj glunun olduka krlen-
m oldugu grulmekLedr hnkara uyukehr
eledyes, 2006a). r blumu de l merkezn-
den gemekLe olan hnkara ayinin durumu
buyuk br nem arz eLmekLedr. u konuyla l-
gl olarak, l merkez ersnden geen hnkara
ayinin / kmlk kisminin islahi n alima-
lara balanmiLir. 201/ yilinda Lamamlanmasi
planlanan proje le ayin yaydigi rahaLsiz edc
kokularin ve kLu grunumun nune gelme-
s ve islah Less yapilarak Lakinlarin nlen-
mes amalanmakLadir DS, 2010).
ubuk araji
5n] Su
5n] Yksck kcltcl su
5n] Az krlcnm su
5n] Krl su
5n] V ok krlcnm su
Tub|o 9. Ktc Yzcyscl 5ulcrn Kcltclcrnc Crc Ycplcn 5ncmc
Kaynak: evre ve Orman akanligi, 2010b)
hnkara Kalkinma hjansi 158 hn hhn hhhhhn hn hn hn hn hhhn hhhn hnn hn hnn hn hn hnn hnn hnn hn hn hnn hn hn hn hn hhn hn hn hn hn hhnn hhhn hhhn hhn hh ka kkkkkkkkkkkkkkkka kkka ka ka ka kka ka kaa kka kka kkaaa ka kka ka kka kka ka ka kka ka ka kkaa ka ka ka kaaaaaaaaa ka kaaa kaaaaara ra raaa ra raaa raa ra rra raa rra ra ra ra ra rrrrraaa ra ra rrrra ra ra rrra ra rrrrra rrrrra raaa rraaaaaaa rraaa raaa ra KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK ll alllll aaallllllll allll al alllll all aal aalll al aaal aaal aaaal aallll aaaaal al aa kkkkkkkkkkkkki ki ki kkkkki kkkkkkkkki kkki ki kki kkki ki ki ki ki ki ki kkki ki ki kkki kki ki kii ki kiii kii kiiinnmm nm nm nm nnm nnnmm nm nmm nmmmm nm nm nm nmmm nm nmm nnnm nnnm nnm nnm nnm nm nnm nm nm nnmm nnm nnnm nmmaaaaaaaaaaaaaaaa hj hhhhj hj hj hj hj hj hj hj hhhj hj hj hjjjjjjj hj hj hjjjjjjj hhhhjjjjjjj hhhj hj hj hj hjjjj hhhhhhhj hjjjjjjjjj hjjjjjjjj hj hj hjj hj hjj hjj hj hhjj hjj hj hj hj hhhhj hjj hj hj hj hjjj hj hj hhjj hjjjjjjjjjan an aaan annn ann an an an an aaaaann aan aaaaaaaaaaaan an aaaaan an aaan an aannnn an aan aan annn annnn aan an aan an annnn ann an annn annn annnnn aaaa ssi si ssi sssi si ssi ssssi i si si i ssi i ssi ii si ssssi si ssssi ssssi ii si ssi si ssi ssi ssi sssi ssi sssi si sssi si si sssi i si ssss 155 111115 15 15 15 15 155 15 15 115 15 155 15 115 15 11111115 15 15 15 111115 155 111115 15 15 15 1115 115 15 115 15 155 115 155 1115 1115 15 15 15 15 15555 15 15 15 115 115 111115 15555555555555555555555 15 115588888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888
Tcprak Ynetm ve YeI AIan VarItgt
Surduruleblr Loprak yneLm n nem arz
eden konulardan br erozyonla eLkn muca-
deledr. hnkarada ruzgar erozyonu ok eLk-
l degldr, ancak orman alanlarinin azligi ve
bLk rLusunden yoksun hububaL alanlarinin
yayginligi nedenyle Loplam blge alaninin
%52s Turkye genelne %63) benzer e-
klde ddeLl su erozyonuyla kari kariyadir
hnkara l Tarim Mudurlugu, 2010).
Toprak kalLes se surduruleblr Loprak yne-
Lmnn br dger neml unsurudur. hnkarada
Loprak krllg le lgl olarak yapilmi alima-
larda krllge neden olan kaynaklar 2007-2008
dnem n nem sirasina gre, kenLleme, aLik-
larin gelguzel depolanmasi, sanay kaynakli
aalyeLler ve Larimsal aalyeLler olarak belrlen-
mLr evre ve Orman akanligi, 2010c). FakaL,
bunlarin neden oldugu krllk duzeynn LespL-
ne ynelk blge genelnde kapsamli araLirma-
larin yapilmasi gerekmekLedr.
YaraLLiklari nees alma orLamlari le evre ka-
lLes uzernde neml eLkye sahp unsurlar-
dan br aik ve yel alanlarin varligidir. u
alanlar, rekreasyon olanaklari yaraLma, zksel
alanlarin dengel dagilimini saglama, ekolojk
dengeye kaLkida bulunma gb onksyonlar
usLlenmeler nedenyle saglikli kenL gelm
aisindan da buyuk nem LaimakLadirlar.
mar Kanununa gre, Turkyede k baina
dumes gereken yel alan mkLari 10 m
2
ik
ken, hmerka ve nglLerede k baina /0 m
2

yel alan sLandardi belrlenmLr. hik ve ye-
l alanlar ersnde neml paya sahp olan
23/ parkin bulundugu hnkarada, 2009 yili
Lbariyla k baina duen yel alan mkLari
17,7/ m
2
ye ulaarak Turkye sLandarLlarinin
uzernde yer almiLir. hncak, bu deger brok
yabanci ulke kenLyle karilaLirildiginda, on-
larin olduka gersnde kalindigi grulmekLe-
dr. hnkaranin da dger hvrupa bakenLlern-
de oldugu gb k bai yel alan mkLarini
dengel ve erleblr nLelkLe arLLirmasi he-
deenmeldr.
chr/lkc Ycl clcn mktcr (m
2
/k]
Frcnk]urt (Almcnyc] l5
5tockholm (svc] l07
8rstol (ngltcrc] 9
8udcpctc (Mcccrstcn] 37
Ankcrc (Trkyc] l7,7
Tub|o 10. K 8cnc Dcn Ycl Alcn Mktcrnn Kcntlcr tbcrylc (m
2
/k] Kcrlctrmcs
Kaynak: Emur, 2007)
hnkara Kalkinma hjansi 159 hn hn hn hn hn hn hn hn hhn hn hn hnnnn hn hnn hn hnnnn hn hn hhnnn hhhnn hnnnnnn hnn hhn hn hnn hn hhn hnnnnnnn hhn hhhn hhhnkka ka ka kkkka kkkkkka kkka kkkka ka ka kkkkka ka kkkkkka kka kaaaa ka kka kkkkkkka ka ka ka kkkaa ka kkaa kkkaaa ka kka kaa kaaara raa ra ra raa rrrrrrrrra rra raa ra ra ra ra raa ra raaaa raaa ra ra ra ra raaa ra ra ra raaa raaa raa ra ra raa ra ra raaaaaa raaa KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK llll al al al l al al al lll al lll aaal al l aaaal aal al al l aaal al aal aaaal l aaaaal aaal al al aaal al l aal allll aal al lll aalll aaaaa kkkkkkkkkki kkki kki kkkkki kkkki ki kkkkkkki kki kkki ki kii ki kii kii kinnm nm nm nm nm nm nm nm nm nm nm m nnm nnm nmmmmmm nnm mmm nnmm nmaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa hj hj hj hj hj hhhj hj hj hhj hj hj hjjj hj hj hj hj hhhj hj hhj hhhj hhhhj hjj hhhhj hhj hj hj hhhj hjjjjjjjjjjaan an an an aan ann an an an aan annn an an an aan aan an annnn aan an an annnn annnn aannnnn a si si ssi si si ssi ssi ssi si ssssi si siii sssi si sss 5 15 15 15 15 15 15 115 15 15 15 15 15 1115 15 15 15 115 15 111115 1115 15 155 15 15 11115 1555555555 11111 999999999999999999999999999999999999999999999999
katt Attk Ynetm
hLik yneLm, aLiklarin mnmzasyonu, kayna-
ginda ayri Loplanmasi, Lainmasi, ger kazanil-
masi, berLarai, Lesslern leLlmes le bakim,
zleme-konLrol surelern eren enLegre br
yneLm bmdr evre ve Orman akanligi,
2008). u anlayila eLkn br kaLi aLik yne-
Lm ssLemnn gelLrlmes evre kalLesnn
neml br unsurudur. hnkarada nuus arLii
ve LukeLm alikanliklarina bagli olarak aiga
ikan evsel kaLi aLik mkLarlari eLlenerek
arLmakLa ve bu durum kapsamli br kaLi aLik
yneLmn gerekLrmekLedr.
2008 yili verlerne gre Turkyede Loplam
beledye aLiginin %8,89u hnkarada aiga
ikmakLadir ve bu aLiklar 2 duzenl depolama
Lessnde berLara edlmekLedr TUK, 2008a)
TUK, 2008b). h-27 bakenLlernde yillar n-
de kaLi aLik yneLmnde ger kazanimin payi
arLarken, hnkarada blge genelnde evre dos-
Lu aLik yneLm uygulamalari yayginlamami-
Lir European EnvronmenL hgency, 2010b).
hnkaradak depolama Lesslernden br olan
MamakLak kaLi aLik Lessnde oluan meLan
gazi Loplanarak elekLrk enerjs ureLlmekLe,
aiga ikan isidan yararlanilarak sera leLl-
mes gb yenlk ynLemler uygulanmak-
Ladir. Sncandak LessLe de benzer br ss-
Lem kurulmasi n alimalara balanmiLir.
MeLropolLen alan diindak lelerde duzenl
depolama alanlarinin kurulmasina hiz verl-
mekle beraber, oluan evsel kaLi aLiklarin br
kismi hala duzensz eklde dere kenarlarina,
vadlere, ormanlara vb. yerlere dkulmekLedr
Sonu olarak, bu aLiklarin berLarai n son yil-
larda neml alimalar yapiliyor olsa da eLkn
aLik yneLmnde berLara en son Lerch edlen
ynLem olup aLiklarin ger kazanimiger dnuu-
munun saglanmasi esasLir. u bakimdan, zel-
lkle hnkarada komposL, byogaz gb uygulama-
larin gelLrlmem olmasi buyuk br eksklkLr.
chr
K bcnc bclcdyc ctk
mktcr (kg/k-gn]
Dzcnl dcpolcmc
vc kompost tcss scys
Kompost tcss
scys
Ankara l,37 2 -
stcnbul l,l5 3 l
Trkyc l,l5 37 4
Tub|o 11. Evscl Kct Atk stctstklcr, 2008
Kaynak: TUK, 2009a)
4.1.2. Enerji VerimIiIigi ve YeniIenebiIir Enerji
Ama: Encry vcrml kullcnmck vc tcmz cncr kullcnmn ycygnlctrmck.
Hedef 1: Enerjde vermllgn nem ve yenleneblr enerj kaynaklari
konularinda Loplumsal bln arLLirilacakLir.
Hedef 2: lgede poLansyel olan yenleneblr enerj kaynaklari araLirilarak
kullanimlari yayginlaLirilacakLir.
Hedef J: Yenleneblr enerj ureLecek makne ve LehzaL malaLi arLLirilacakLir.
Turkye, dunyada en hizli buyuyen ve enerj
Laleb arLan pazarlardan brdr. Enerj kaynak-
larinin sinirli olmasi nedenyle Loplam enerj
Lalebnn ancak %27sn kend kaynaklarin-
dan karilayan Turkye, Lalebn ger kalanini
Lhal eLmekLedr Dunya Enerj Konsey Turk
Mll KomLes, 2010).
Enerj VermIIg
Enerj yogunlugu, LukeLlen Loplam enerjnn
GSYHya blunmesyle bulunur.
Enerj vermllg, LukeLlen enerj mkLarinin,
ureLmdek mkLar ve kalLey duurmeden,
ekonomk kalkinmayi ve sosyal reahi engelle-
meden en aza ndrlmesdr Enerj vermllg
Derneg, 2010). Enerj LukeLmnde asil ama
az enerj LukeLmyle yuksek ekonomk deger
yaraLablmekLr. Enerj vermllgn saglamak
n en Lemel eLken, enerj yogunlugunun du-
urulmesdr. Turkyede k baina orLalama
enerj LukeLm OECD ulkelerndeknn 1i5
ken enerj yogunlugu mkLari OECD ulkele-
r orLalamasinin k kaLi kadardir mmergas,
2010). Uluslararasi Enerj hjansinin verlerne
gre gelm ulkelerde enerj yogunlugu de-
gerler 0,09-0,19 arasinda degmekLe olup,
bu deger Turkyede 0,38dr. hzalma eglm
gsLermeyen ve orLalamanin olduka usLun-
de olan bu deger, Turkyede enerj vermllg
konusunda buyuk adimlar aLilmasi gerekLgn
gsLermekLedr.
Enerj kaynaklari bakimindan buyuk lude
dia bagimli olan Turkyenn enerj hLyacini
guvenlr ve ekonomk olarak saglayablmes
n enerjnn verml kullanilmasini saglamak
ve bu alikanligi yaymak nemldr. Enerj ve-
rmllgnn saglanmasinda en eLkl ynLem
olan enerj Lasarruunda ama enerj ureL-
m ve LukeLm sirasinda oluan aLiklarin ger
dnuLurulmes ve perormansi duurmeden
enerj kayiplarini en aza ndrmekLr. Oncelkle
gunluk hayaLLa dogrudan enerj Lasarruu sag-
layan aleLler Lerch edp, gunluk alikanliklari
enerjy daha verml kullanmaya ynelk de-
gLrerek bu konuda breysel olarak adimlar
aLilablr. knc olarak da enerj LukeLmnde
kayiplari en aza ndrecek yerlem plani uy-
gulamak ve daha az enerj LukeLen Leknoloj-
ler kullanmak gb enerj vermllgn dolayli
yollardan arLLiracak ynLemlere bavurarak
Lasarru saglanablr. Enerj LukeLmnn en
yuksek oldugu sekLrlerde %20-30 cvarinda,
bnalarin isiLma ve soguLmasinda %35, ula-
imda %15 enerj Lasarruu poLansyel bu-
lunmakLadir mmergas, 2010).
Sanay kurulularinin enerj vermllg konu-
sunda gsLerdg baari uluslararasi rekabeL
aisindan ok nemldr. Sanay kurulularin-
da enerj vermllgn makul sevyelere ek-
mek n yaliLimdan hammadde zellgne
kadar brok konuda alimalar yapmak ge-
rekmekLedr. Yuksek verml moLorlar, soguL-
ma ssLemler ve bna yaliLimi, Lesslern gun
iigindan yararlanacak eklde Lasarlanmasi
gb Leknk nlemlern yani sira Larelerde
arkliliklara gdp LukeLm alikanliklarinin de-
gLrlmes sanayde enerj vermllgn sagla-
yacak neml alimalar olacakLir.
Enerj vermllg projesnn hayaLa gerlmes
le enerj LessaLlarinda ve bnalarda kullani-
lan brok ekpmanin perormans derecelen-
drlmes yapilarak enerj vermllg saglama-
yan urunlern pyasadan eklmes ve enerj
vermllg saglayan urunlern ureLm n -
nans mekanzmalari oluLurularak LukeLcle-
rn bu urunler Lerch eLmeler buyuk nem
arzeLmekLedr.
YenIenebIr Enerj
hnkarada kurulu 13 sanLral mevcuL olup Lop-
lam ureLm kapasLes 1.871 MWdr. Kuru-
lu gucun yarisi %50,6) dogal gaz kaynakli,
uLe br de lnyL kaynaklidir TEh, 2006).
Turkyede k baina Loplam elekLrk LukeLm
ncelendgnde, lk u sirada Kocael, anak-
kale ve Tekrdag llernn, hnkaranin se oLuz
alLinci sirada yer aldigi grulmekLedr. Sana-
y LukeLm degerlernde hnkara ellnc sirada
ken mesken elekLrk LukeLmnde se alLinci
siradadir TUK, 2009a). hrLan enerj hLyaci,
osl enerj kaynaklari le lklendrlen klm
degklg, sera eLks ve kuresel isinma gb
problemler yenleneblr enerj eLlernn
kullanima sunulmasi le zumlenecekLr.
Enerj ve Tab Kaynaklar akanliginin 2010-
201/ dnem sLraLejk planina gre yenle-
neblr enerj kaynaklarinin elekLrk enerjs
ureLm ndek payinin 2023 yilinda en az
%30 duzeyne ikarilmasi hedeenmekLedr.
hnkaranin da bu hedee ulaablmes n ye-
nleneblr enerj kaynaklarinin araLirilip ha-
yaLa gerlmes buyuk nem arz eLmekLedr.
Oneml br yenleneblr enerj kaynagi olan
ruzgr enerjs hnkarada duuk degerlerdedr.
En yuksek degerler Hazran ve Temmuz ayla-
rinda 9,/-9,7 kmisaaL duzeyndedr. ElekLrk
ureLen Lurbnler n yillik orLalama ruzgar d-
deLnn 19,2 kmisaaL oldugu durumun uygun
olarak kabul edldg gz nune alindiginda,
hnkarada lulen degerlern elekLrk enerj-
s ureLm n elverl olmadigi syleneblr
ElekLrk ler ELuL dares Genel Mudurlugu,
2009). ubuk, hkyurL, amlidere, Elmadag,
Glbai ve ala gb lelerde yerel
olarak daha yuksek degerler
bulmak mumkundur.
hnkaradak ruzgr
poLansyel her
ne kadar elekLrk
enerjs ureLmne
elverl olmasa
da mevcuL poLan-
syel eLkn de-
gerlendrlerek,
10,8 kmisaaL
gb daha duuk
ruzgar hizlarinda
mekank olarak
aliablen su pom-
paj ssLemlernde kul-
lanilablr TMMO Makna
Muhendsler Odasi, 2008).
Turkyenn yillik Loplam gune enerjs
poLansyelnn blgelere gre dagilimi aisin-
dan hnkaranin da ersnde yer aldigi hna-
dolu lges, Guneydogu hnadolu, hkdenz ve
Dogu hnadolu lgesnden sonra gelrken,
hnkara 2./27 saaLiyil gunelenme suresyle
2.6/0 saaLiyil olan Turkye orLalamasinin al-
Linda kalmakLadir TUK, 2009a). Gune enerj-
s henuz ekonomk br enerj kaynagi degldr.
na isiLmasinda gune enerjsnden yararla-
nilmasi enerj Lasarruu ve evre krllgnn
nlenmes bakimindan nem arz eLmekLedr.
hnkaradak bnalarin gune enerjsnden sL-
ade edeblecek eklde Lasarlanmasiyla isiL-
ma hLyacinin neml br blumunun gune
enerjs le karilanmasi mumkun olacakLir.
Dunyada jeoLermal isi ve kaplica uygulama-
larindak lk 5 ulke se n, Iaponya, hD, z-
landa ve Turkyedr. Turkyenn jeoLermal
poLansyel aLi hnadoluda %77,9) yogun-
lamiLir Enerj ve Tab Kaynaklar a-
kanligi, 2010). hnkara, 28C-80C
arasinda sicakliklara sahp
jeoLermal alanlari eren
br blgedr. lge-
de duuk ve orLa
enLalpl alanlarin
yani sira henuz
araL i r i l mami
veya gelLrme
poLansyelne sa-
hp sahalar mev-
cuLLur.
hnkarada 30C
uzernde akikan
sicakligina sahp
13 adeL jeoLermal
alan bulunmakLadir. u
kaynaklarin sicaklik degerler
elekLrk enerjs ureLeblecek degerlern
alLindadir. Kaynaklarin orLalama sicaklik de-
gerler 30-/5C arasinda degrken, Kizilca-
hamam jeoLermal alaninda ailan sondajlarla
75-86Clk sicaklik degerlerne ulailablm-
Lr. MevcuL kaynaklar kaplica, Lermal Less
isiLilmasi, saglik amali ve sera isiLilmasinda
kullanilmakLadir. u mknlar yen Leknoloj-
ler sayesnde gelLrleblr. 2005 yilinda ka-
bul edlen Yenleneblr Enerj Kaynaklarinin
ElekLrk Enerjs UreLm hmali Kullanimina
lkn Kanunda ne ikan jeoLermal poLan-
syeln Lumunun leLmeye grmesnn saglan-
masi ve ureLm planlamalarinin yenleneblr
gb lelerde yerel
ek degerler
undur.
gr
ul-
Makna
, 2008).
lamiLir Enerj ve
kanligi, 2010)
arasinda
jeoLer
b
13
alan
kaynaklarin
enerj kullanim poLansyelndek gelmelern
dkkaLe alinarak hazirlanmasi hedeer hnkara
n nem LaimakLadir.
Dger br yenleneblr enerj ed olan byo-
kuLle enerjs her geen gun nem kazanmak-
Ladir. Turkyede son zamanlarda organk aLik,
byokuLle ve byogazdan enerj ureLmne y-
nelk kamu ve zel sekLr yaLirimlari arLmaya
balamiLir. hnkara lndek ormanlardan elde
edleblecek orman aLiklari ormansal byokuL-
le) ekonomk olarak Loplanmasi durumunda
2-3 MW cvarinda byokuLle gazlaLirma Less
kurulablecekLr. hnkara lndek kuuk ve bu-
yukba hayvan aLiklarinin byogaz ureLmnde
degerlendrleblmes durumunda ureLleble-
cek gaz mkLari 86 mlyon m
3
iyildir. hnkara Ma-
mak plugu, hnkara uyukehr eledyesnn
hnkara KaLi hLik YneLm Projes kapsaminda
elekLrk ureLlen endusLr parkina dnuLurul-
muLur. u LessLe hnkaranin elekLrk hLyaci-
nin %0,2s ureLlmekLedr.
Sonu olarak yenleneblr enerj kaynakla-
rina olan hLya gun geLke arLmakLadir.
hnkarada yenleneblr enerj Leknolojlernn
kullanilableceg poLansyel bulunmakLadir. hy-
rica hnkarada enerj sekLrunde rol alan brok
rma ve projelere desLek veren unversLelern
bulunmasi bu konularda araLirma, gelLrme
ve egLm aalyeLlernn yapilmasina olanak
sagladigi gb yenleneblr enerj ureLmnde
kullanilacak ekpmanlarin da bu blgede ure-
Llmes n buyuk br irsaLLir. Turkyenn enerj
bagimliliginin azalLilmasi ve enerj hLyacinin
yerl kaynaklar le karilanablmes n yenle-
neblr enerj kaynaklarinin kullanilmasi ve e-
Llendrlmes neml br hususLur.
hnkaradak depolama Lesslernden br olan MamakLak kaLi
aLik Lessnde oluan meLan gazi Loplanarak elekLrk enerjs
ureLlmekLe, aiga ikan isidan yararlanilarak sera leLlmes gb
yenlk ynLemler uygulanmakLadir.
Mamak KaLi hLik Tess Serasi
4.2. 5rdrIebiIir MekansaI CeIime
Stratejik Ama: Ankcrcyc zg kltrcl dcgcrlcr mckcnc ycnstcn, dogcl kcyncklcrn
srdrlcblr kullcnmn cscs clcn br mckcnscl gclmc scglcmck.
4.2.1. kentIeme, MekansaI Drganzasycn ve Makrcfcrm
Ama: 8lgcscl srdrlcblrlk n, kctlmc vc kcpscml mckcnscl plcnlcmc strctclcr-
n hcyctc gcrmck.
Hedef 1: lge yerlemlernde evreye ve Lopograyaya duyarli, kir-kenL
dengesn gzeLen, kenL makroormlari LespL edlecekLr.
Hedef 2: KenLsel kullanimlarin mekansal dagiliminda evresel surduruleblrlk
ve enerj vermllg gzeLlecekLr.
Hedef 4: nsan odakli ve kaLilimci planlama modellernn blge genelnde
yayginlaLirilmasina desLek verlecekLr.
Hedef J: Su havzalari ve hassas ekolojk blgeler korunacakLir.
KenLsel yerlemelern mekansal yaam kal-
Lesnn arLLirilmasi, mekansal planlama ssLe-
mnn hLyalara cevap vereblme becers,
koordnasyonu ve vermllgyle lkldr. Do-
kuzuncu Kalkinma Planinda, kenLlern yaam
sLandarLlarinin yukselLlmes ve surduruleblr
gelmenn saglanmasi ncelkl polLkalar-
dan brdr. KenLsel gelme, kenLlern gerek
sosyo-ekonomk kalkinmadak rolu, gerekse
mekansal organzasyonda ve yerlemeler ara-
si lklerde usLlendkler levler dkkaLe alin-
diginda, blgesel gelme baglaminda Lemel
br unsur olarak orLaya ikmakLadir.
KenLlemeye dar sorunlar konLrolsuz buyu-
me, g, kaak yapilama ve gecekondu, aeL-
lere dayaniksizlik, alLyapi ve evre sorunlari,
planlama ssLemnden kaynakli problemler
ve yerel yneLmlern kapasLe eksklklern
ermekLedr. hnkarada kenLleme sureler
merkez ve evre lelerde arkli ekllerde ger-
eklemekLedr.
hnkaranin kenLleme surec genel olarak
Turkyenn gerdg kenLleme surecyle
pek ok alanda rLuurken, Lemel ayrima,
hnkaranin bakenL oluu ve bunun kenLle-
me surelern LeLkleyc eLksyle orLaya ik-
makLadir. Gunumuzde hnkaranin Loplam nu-
us yaklaik /,7 mlyon, kenLleme orani se
%97dr. u oran gelm dunya blgeler ve
Turkye oranlarinin ok uzerndedr.
Ankarantn kentseI yme Desen
hnkaranin kenLsel usL bm makroorm), ge-
rek Lopograk eLmenler gerekse Larh boyun-
ca arkli sosyal surelern sonucunda ekllen-
mLr. 2005 yilinda yapilan araz alimasi,
1997 yili Lbariyla yaklaik /5.000 hekLara ya-
yilmi meLropolLen yerlem alaninin 8 yilda
yaklaik 61.000 hekLara ikLigini gsLermLr.
200/Le kabul edlen 5216 sayili uyukehr
eledyeler Kanunu le hnkara uyukehr
eledye siniri, hnkara vallg merkez olmak
uzere 50 kmlk yariap baz alinarak LespL
edlm ve 855.000 hekLara ulamiLir. Turk-
yedek beledyeler nde en gen alana sa-
hp bu sinir 16 le ve 18 beledyey kapsayip,
9 le ve 27 beledyey diinda birakmakLadir
hnkara vallg, 2010).
Yllcrc Crc Dnycdc vc Ankcrcdc Kcntlcmc Drcnlcr (20l0]
Crujk 12.
Kaynak: (UN-HA8TAT, 20l0] (TK, 20l0]]
hnkara, CumhuryeL Larhnde planlama a-
limalarinin en yogun yapildigi yerdr. FakaL
zellkle CumhuryeL dnemnde aldigi airi
g ve yaadigi hizli kenLleme sureler ken-
Ln gelmn planlarla ngrulenden daha
arkli ekllendrmLr. Turkyedek kenLlern
brogunda grulen ve yag lekes olarak
adlandirilan, kend evresnde, br genel gel-
m emasindan yoksun olarak kenLsel-kirsal
Lopraklara yayilma eglm hnkarada da zlen-
mekLedr hnkara l evre ve Orman Mudurlu-
gu, 2009).
Ozellkle son 25 yilda kenLsel yerlem alani,
kenLsel nuus arLii hizindan daha buyuk br
hizla genlemLr. 1985Len 1997ye nuus
%22 oraninda arLarken, yerlem alani %/5
oraninda buyumuLur. enzer eklde, 2005
yilinda yapilan son araz alimasi da hnkara
meLropolLen nuusun 8 yilda yaklaik %17
arLarken, kenLsel yerlem alaninin %35 ora-
ninda genledgn gsLermLr hnkara l
hnkarada k bai kenLsel kullanim alani her
geen yil arLmakLa ve ekolojk ayak z sosyal
ssLemlern ekossLem uzerndek olumsuz
eLks) genlemekLedr. World Wldle Foun-
daLon WWF) Laraindan hazirlanan 2008 yili
Lvng PlaneL kaporuna gre, 2005 yili Lba-
riyla hnkara ekolojk ayak z byokapasLes-
n ekolojk arz) ami olup, ekolojk anlamda
borlu olan cogra blgeye dahl edlmekLe-
dr WWF, 2008).
Gelr duzeyler yleen gruplarin luks Lu-
keLm eglmler le kenL eperlerne gLLk-
e arLan konuL buyukluklernn ve az yogun
yapilamanin grulmes hnkarada
kenLsel yayilma desennn yukarida
bahsedlen eglmle gelecegne
areL eLmekLedr. Ozellkle kenLn
guney ve guneybaLi eksenlernde
ark edlr boyuLlardak saaklanma
dokusu, bu blgedek brok verml
Larim arazs ve koruma alani nLe-
lgndek Glbai Havzasini yogun
yapilama Lehddyle kari kariya
birakmakLadir. u durum, kenLn can
damari olan su havzalari ve kenLe
hava saglayan vadlerde ger dnuu
olmayacak ekolojk zararlara neden
olmakLadir.
KenLn surduruleblrlg n kenL ,
eper ve evresndek ekolojk ssLe-
mn denges ok nemldr. u nokLa-
da uyukehr eledyesnn 50 km
yariapli br sinirinin olmasi, koruma-
ci polLkalarin buLuncul br eklde
hayaLa gerlmes n br irsaL ola-
Yllcrc Crc Ankcrcdc K 8c Kcntscl Alcn
ek| 2.
Kaynak: (Ankcrc l cvrc vc Drmcn Mdrlg, 2009]
rak degerlendrlmeldr. rok dunya meLro-
polunde, kenLsel ekolojk surduruleblrlgn
Lemel gereklernden br kenLsel eperdek
hassas ve kenL besleyen yel kuagin korun-
masidir. hnkarada da byle br yel kuagin
uyukehr eledye siniri nde ve diinda
hayaLa gerlmesne, kenLn akcgerler olan
hLaLurk Orman Llg, mrahor ve Dkmen
vads gb) yel alan ve hava kordorlarinin
kenLle buluLurulmasina hLya vardir.
lgesel surduruleblrlk baglaminda Loplu
konuL ve kenLsel dnuum projeler buyuk
nem LaimakLadir. Ozellkle bu projelern yer
sem ve gelme ynu kenLn enerj LukeLm-
n, ekolojk yukunu ve klmn eLklemekLedr.
hnkara n yapilan br alimanin bulgulari-
na gre, 1980 yilindan sonra kenL merkezne
uzakLa gelen konuL alanlari gunluk orLala-
ma yolculuk mesaesn yaklaik olarak 8 kaL
arLLirmi ve %70lere ulaan ek br enerj
LukeLmne yol amiLir ayindirlik ve skan
akanligi, 2009b). KenL brbrnden bagimsiz
paralara ayirmak ve her parayi kend nde
degerlendrmek yerne kenLn buLunsellgne
ve kenL kenL yapan lkler agina dkkaL eden
yaklaimlar benmsenmeldr.
Mekansal organzasyonda kenLe orm veren
en neml ara ulaim ssLemdr. Ulaim ss-
Lemler kenLn yayilma ve gelmne yn vere-
cek eklde duzenlenmeldr. hnkarada bunun
Lersne kenLsel yayilma ve onksyonlarin dagi-
limi ulaima yn vermekLedr. u da ulaimda
paracil ve kisa vadel zumler berabernde
geLrmekLedr. 5 mlyona yaklaan nuusu ve
yen gelme alanlariyla surekl yayilma gsLe-
ren hnkarada bu gelmeye buLuncul ve uzun
vadel eklde yn verecek sLraLejler LespL
edlmeldr.
lgede mekansal gelmenn balica sorunlari
olarak, ana zk gelme planlariyla Larh, kulLu-
rel ve dogal degerlern yeLernce korunamamasi,
kenL eperlernde yogun yapilama baskilari ve
beledye siniri nde kalan ky-mahallelern
sLaLulernn belrszlgnden kaynaklanan sosyo-
ekonomk ve mekansal problemler ne ikmak-
Ladir. hnkara Nazim Plani, sadece uyukehr
eledyesnn siniri olan 50 km yariaplik br
alani duzenlemekLedr. Merkez ve evre leler
arasinda kir-kenL dengesn koruyarak blgenn
ekolojk surduruleblrlgn saglamak n blge
daha kapsayici br lekLe degerlendrlmel, ya-
am evrelernn Lasariminda kaLilimciligi esas
alan sLraLejler hayaLa gerlmeldr.
Hamamnu
4.2.2. kentseI Tasartm ve Mekan kaIitesi
Ama: Kcntscl dnm vc mckcn tcscrmndc kcntn tcrhscl brkmylc cgdc
ycklcmlcr buluturcrck mckcn kcltcsn crttrmck.
Hedef 1: Yen gelme ve dnuum alanlarinda kulLurel mras ve varliklar ko-
runacak, yerel mmar degerler zgun bmde yansiLilacakLir.
Hedef 2: GrunLu krllgn ve Lekduzelemey engelleyc agda Lasarim
uygulamalari yayginlaLirilacak, Lasarim rehberler oluLurulacakLir.
Hedef J: Dnuum alanlarinda mekan ve nsanlarin hLyacina uygun
sagliklaLirma, yleLrme gb alLernaL ynLemler araLirilarak uygulanacakLir.
Hedef 4: KenLsel dnuum projelernde mahalley Lemsl eden yerel STKlar
surece dhl edlecek, kaLilimlari desLeklenecekLr.
Gle brlkLe gelen hizli kenLleme, arLan
konuL ve kenLsel lev Lalebn berabernde
geLrm ve bu da mekan gelmnde ncelk
ncelkl yaklaimlari n plana ikarmiLir. G
ve kenLleme hizinin yavaladigi gunumuzde
se yaam alanlarinin Lasarimi, kalLes ve ev-
resel surduruleblrlg ncelkl hale gelmLr.
lgeler zgun yerleme karakLerleryle n
plana ikmaya balami, yerel yneLmlern de
mekan kalLes odakli plan ve polLka aralari
gelLrmes zorunlulugu dogmuLur.
hnkara zellkle 1950lerden Lbaren hiz-
li g dalgasi nedenyle, 1990li yillara
kadar cdd oranlarda devam eden gece-
kondulama ve arpik kenLleme surec-
ne maruz kalmiLir. 1990lardan sonra se
plansiz yapilami alanlar hizli br kenLsel
dnuum surecne grmLr. u dnuum
surec hnkarada 2000lern ncesnde ve
sonrasinda k arkli bmde yaanmiLir.
1985lerden Lbaren plansiz yerlem alan-
larinda, pyasa ynlendrmesyle parsel
bazinda gecekondudan aparLmana br d-
nuum surec yaanmiLir. ogunlukla mu-
LeahhLlern yap-saL modelyle gerekle-
en bu dnuum, gecekondularda yaayan
sosyal Labaka n br sini aLlama mekanz-
masi olmuLur. u sure en yogun bmde
ankaya, Keren, DemeLevler gb lelerde
yaanmiLir. 2000lerden sonra se mevzuaL
duzenlenmesne gdlerek kenLsel dnuum
kamu elyle ssLemaLze edlmLr. 2005 yi-
lindan Lbaren /9 adeL ayri blgede KenLsel
Dnuum ve Gelm Proje alani oluLurul-
muLur hnkara vallg, 2010). Yogunluklu
olarak Mamak ve hlLindag gb lelerde ger-
ekleLrlen bu sure Larh kenL merkeznn
dnuumunu de kapsamiLir. Dnuume ug-
rayan alanlardak nuusun yer degLrme-
sne neden olan bu sureLe, lknden arkli
olarak, benzer sini aLlama mekanzmalari
sz konusu olmamiLir.
hhhhhhhn hnn hn hhhhhhhhhhn hn hhhhhhhnn hhhhhhhhhn hhhnnn hn hhhhhhhhhhnn hhhn hhhnnn hhhn hn hhnnnnn hhhhhn hhnnnnnn hhhnnnnnnn hhhhn hhhhnnnnnnn hhhhn hn hhnnnnnnnn hhhhnnnnnn hhhhhhhnnnnnnn hhhhhnnnnnnnn hhhhhnnn hnnn hhhhhhhhhhn hnnnnnnnn hhhhhhhhhnnnnnnnnn hhhhhhhhhnnnnnnka ka kkkka kkka kka kka kka kkkkkkkka kkkkkkkkkkkkkka kkkka kkaa kaaaa kkkkkkkka kaa ka kaa kkkkkaa kaaaaa kkkkaaaaaaaaa kkkkkkkkkaa kkkkkkkkaaaaaaaaa kkkkkkkka kaaaaaaaa kkkkkkaaaaaaaaaa ka kkkka kaaaa kkkkkkaa kkkkkkkkaaaaaa kkkkaaaaaaa kkkkkkkkkaaaaaa kkkkkkkkkaaaaarrra ra raa raaa rrrrraaaa rrrrrrrra rrrrrrrra ra raaa rrrrrrrrraaa rrrrra rra raaaa rrrraaa rrrraaa rrrrrrraa rrrrrraaaaaa rrrrrraaaaaaaa rrrrrrrraaaaaaaa ra rraaaaaa rrrrrraaaaaaaaaaaaa KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK ll al alllllll all alll al al al al al allll aal al alll alll al al aaall aaaaaall aaalll aaaaal al aaalll aalllll aaaalllll aaaaaaaaallllll aaaaaaalllll aaaaaalllll aaaaaaallllllki kkkkkkki kkkkkki ki kki kkkkii ki ki kkki kkkkki ki kkkkkkkki ki ki kkkkkki ki kkkkkki kkki kkii ki kkkkkkii ki kkkkkkii kkkkkki kkkki kkki kiii kkki kkkiii kkki kkkkkki kkkkkkkii kkkkkkkkiiii kkkkkkkkkkiiii kkkkkkkkk nnnnnnm nm nmmm nmmmm nm nnnmmm nmm nm nm nnnnnnnmm nmmm nmmmmm nmm nnnnnnnmmm nmm nm nnnnmmm nm nmm nnnnnmmmm nmmmm nnnm nmmmm nnnnnnnmm nmmmm nnnnnm nm nm nmmmmm nnnnnmmm nmm nnnmmmmm nmmmmmmm nnmmmmmm nnnmmmmmmmm nnmmmmmmmmmmaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa j hhhhhhhhhhhhhhjjjjjj hj hhhhhhj hhhhjjjjjj hhhhhhhhjjjj hj hj hhhhhhhhhjjjj hhhhhjjjj hjj hj hj hj hhhhhhjjjjjj hj hhhhhhjjjj hj hj hhhhhhhhjjjjjj hj hhhhhhhjjjjj hhhhhhj hhhjjjjjj hhhhj hj hhjjjjj hhj hhj hjjjj hhhhj hhhjjj hhhhhhjj hhhhhhj hjjjjjj hj hhhhhhhhhhjjjjjjj hj hhhjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjan aannn aaaaannnnnnnnnnn aan aaaaaannnnnnnnnnn aaaannnnnnn an aaaaaaannnnnnnnn aaaaaaannnnnnnnn aaaan aannnnnnn aaaaaaaannnnnnnnnnnn aaaaaannnnnnnnnn aaaaaaaaannnnnnnnnnn aaaaaannnnnnnn aannnnnn aaaaannnnnnnnnn aaaannnnnnnnn aaaaa sii sssssssssii sssssssssssiii ssssssiii sssssssssi ii sssiii sssssi i sssssiii ssssssiii sssi ssssssssii ssssssssiii ssssssssiii ssssssssssii sssssssss 17 17 17 17 17 17 117 11111177 17 17 17 117 11117 117 17 177 177 177 117 11177 117 11177 177 177 17 11177 1777777777 117 111117777 17 111117 1177 177 17 17 17 1111117 1777 17 1111117777 177 11117 11111111777 11111777 177777777777 1777 17 1777 11117 17 117 11777777777 11111117 1111777777777777777 111111111177777 17777777 111111111111117777777 11117 111111177777777777777777777000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000
KenLsel dnuum hem nsanin hem meka-
nin sosyo-kulLurel surduruleblrlg aisindan
nemldr. KenLsel dnuum uygulamalarinda
yer degLren nuus sosyo-ekonomk anlam-
da dezavanLajli br konuma dueblmekLedr.
u nedenle, dnuum projelernde, nuusun
hLyalari ve sosyal surduruleblrlg ncelkl
olmalidir. KenLsel mekanin yenden ureLmnde
yerel koullari gzeLerek sagliklaLirma, yle-
Lrme gb alLernaL yaklaimlar da dnuume
paralel olarak kullanilmalidir. Dnuume ug-
rayan alanlardak halkin ve svl Loplum kuru-
lularinin blglendrlmes ve surece kaLilimi
saglanmalidir. Dnuumun mekansal ayaginda
se koruma kullanma dengesnn kurulamama-
si rsk sz konusudur. hnkaranin Larh kenL
merkez olarak nLelendrlen Kale, Hacibayram
ve Ulus evres hnkaranin Larhsel brkm ve
karakLernn serglendg en neml alanlardan
brdr. Dnuumun yaandigi bu Larh ve yip-
ranmi kenLsel alanlarda da Larh, kulLurel ve
dogal degerler korunarak surdurulmeldr.
KenLsel Lasarim, kenLn konorunu, alLyapisi-
ni ve kenLller arasindak leLm kanallarini
gelLrme ve mekanin bmn, esLeLgn ve
Larhsel gem le lksn kurgulama sana-
Lidir ayindirlik ve skan akanligi, 2009a).
hnkarada mekan ureLmnde kenLsel Lasarim
krLerler ve polLkalari yeLerszdr. una bagli
olarak, mekana aL yerel kmlklern ve dokunun
bozulmasi sz konusudur. Tasarim konLrolu le
kenL kmlgnn kaybolmasinin, Lekduzelgn ve
mekan kalLesnden yoksunlugun nune ge-
leblr. u amala, Larhsel ve agda degerle-
r buLunleLren ve levsel hLyalarla esLeLk
kaygilari dengeleyen uygulamalar yayginlaLi-
rilmalidir. u kapsamda, hnkaranin kenLler ve
kirsal blgeler n Lasarim rehberler oluLu-
rulmali, mevcuL ve yen mekansal Lasarimlar
le kenLsel yenleme ve koruma alimalari
ynlendrlmeldr. Turkye ve dunyadak baa-
rili rnekler degerlendrlerek hnkaraya zgu
Lasarim krLerler gelLrlmel, uygulamalarda
kaLilim ve egudum saglanmalidir.
Kugulu Park
Kale Mahalles
MekansaI emaIar
lge planlama surecne Lemel Lekl eden du-
rum analz alimalarinda blgeye dar elde
edlen verler analzlere Lab LuLulup mekanlaLi-
rilmi ve bylelkle blgenn nLelkler, gulu ve
zayi ynler ve poLansyellerne dar ok boyuLlu
br porLre zlmLr. Daha sonrak sureLe, bu a-
limalar dogrulLusunda sLraLejler oluLurulmu-
Lur. u erevede, Yaam kalLes yuksek, dunya
le rekabeL eden, duunce ve yenlgn bakenL
hnkara vzyonuna ulamak n belrlenen drL
Lemel ama dogrulLusunda ekllendrlen sLra-
Lejk ama ve hedeer mekansal analzlerle La-
mamlayan emalar bu blumde yer almakLadir.
Nuusu /,8 mlyona yaklaan hnkara lnde l-
eler nuus buyuklugu bakimindan arkliliklar
gsLermekLedr. Keren, ankaya, Yenmahal-
le, Mamak ve Sncanin oluLurdugu en buyuk
be lenn nuus Loplami hnkara nuusunun
% 68,7sn, Kaleck, hya, Gudul, amlidere ve
Evrenden oluan en kuuk be lenn Loplami
se hnkara nuusunun yalnizca % 1,09unu Lekl
eLmekLedr. lgede yerlem yerlernn nuusa
gre kademelenmesne bakildiginda, ankaya,
ELmesguL, Keren, Mamak, Sncan ve Yenma-
halle leler 1. duzey, hlLindag, eypazari, u-
buk, Glbai, PolaLli ve Pursaklar leler 2. duzey,
hkyurL, Elmadag, Haymana, Kazan, Nallihan ve
erekohsar leler 3. duzey, hya, ala, am-
lidere, Evren, Gudul, Kaleck ve Kizilcahamam l-
eler de /. duzey leler olarak gruplanmakLadir.
hyni eklde nuus yogunlugu aisindan leler ara-
sinda buyuk arklar bulunmakLadir. lelern buyuk
br blumunde nuus yogunlugu 100 kikm
2
nn
alLinda olsa da hnkara nuusunun %63unu olu-
Luran ELmesguL, Keren, ankaya, Yenmahalle
ve hlLindag lelernn nuus yogunlugu 2000 ki
km
2
nn uzerndedr. En yuksek yogunluga sahp
ELmesguL lesnde nuus yogunlugu 7087 ki
km
2
ken en az yogunluklu ala lesnn nuus yo-
gunlugu 9 kikm
2
dr TUK, 2010a).
N]usun lclcrc Dcglm
ek| 3.
lgenn 2009 yili Lbariyla neL g hizinin
bnde 8 oldugu grulmekLedr. ller duzeynde
hnkaranin 2008-2009 dnemnde en ok g
aldigi 10 l sirasiyla sLanbul, orum, YozgaL, Ki-
rikkale, zmr, Konya, ankiri, hnLalya, Kirehr
ve Samsundur. Gle gelen nuusun hLyala-
rinin karilanarak kenLe uyumunun saglanma-
si ve beer poLansyelnn degerlendrlmes
hede dogrulLusunda hnkaraya egLm, ara-
ma ve Layn gb nedenlerle gelenlere ynelk
sosyal enLegrasyonu saglayici aalyeLlern ge-
lLrlmesnn yani sira diaridan gelen vasisiz
gucunun nLelk gerekLren lere ynlendrl-
mesne ynelk meslek ve Leknk egLmler va-
siLasiyla nLelklernn arLLirilmasi saglanacakLir.
Mckcnscl cmclcr
Vcrlcn Cn Mckcnscl Dcglm
ek| 5.
Alncn Cn Mckcnscl Dcglm
ek| 4.
unun yani sira 2008-2009 dnemnde
hnkaranin en ok g verdg ller sirasiyla s-
Lanbul, zmr, hnLalya, Kirikkale, Konya, ankiri,
YozgaL, Eskehr, ursa ve orumdur. hnka-
radak g harekeLlernde u neml eglm n
plana ikmakLadir. rncs, alinan gun ve ve-
rlen gun mekansal dagiliminin buyuk lu-
de paralellk gsLermesdr. hnkaranin en ok
g aldigi 10 lden 8 ayni zamanda en ok g
verdg llerdr. knc olarak, alinan ve verlen
gun ya dagilimina bakildiginda, 50 ya alLi
grupLa pozL neL g, 50 ya usLu grupLa se
negaL neL g olgusunun olmasidir. Uuncu
olarak, alinan ve verlen gun egLm duzey-
ne gre dagilimina bakildiginda, verlen gun
egLm duzeynn alinan gun egLm duzeyn-
den daha yuksek oldugu grulmekLedr.
u u eglm br arada duunuldugunde,
hnkaraya gle gelen nuusun hnkarada ka-
meL eLLg sure boyunca gulu br adyeL ve
kenLllk blnc gelLremedkler grulmekLe-
dr. u gruplarin yuksek grenmler ve zellk-
le emekllkler sonrasinda hnkarada yaamayi
Lerch eLmelern saglayacak koullarin olu-
Lurularak sahp olduklari kulLurel, enLelekLuel
brkmn ve Lecrubenn blgenn kalkinmasina
hzmeL eLmeye devam eLmes saglanacakLir.
lgede zellkle evre lelerde sosyal, kulLurel
lclcrn Nct C Hz Hcrtcs
ek| 6.
lclcrn 5osyo-Ekonomk Cclmlk Dzcylcr
ek| 7.
Mckcnscl cmclcr
ve sanaLsal mkanlar kisiLli, gen nuusun sos-
yalleebleceg mekan ve aalyeLler yeLerszdr.
hyrica, sayilari gderek arLan aliver merkezler
dnamk kenL merkezlern zayiaLmakLa ve hal-
kin leLm kuracagi sosyal mekanlar sunmakLa
yeLersz kalmakLadir. hnkarada kulLurel alLyapi-
nin gulendrlmes, kenL merkezlernde sosyal
hayaLin canlandirilmasi ve kulLurel aalyeLlern
blge buLununde yayginlaLirilmasi gerekldr.
u dogrulLuda, genlere ve alelere ynelk b-
lm ve kulLur merkezler, eglence-oyun parklari,
akvaryumlar, planeLaryumlar, gsLer merkez-
ler gb sosyal yaam alanlari ureLlmel ve var
olanlarin kalLes yleLrlerek yaam alanlarina
enLegre edlmes desLeklenecekLr.
hnkara merkez leler Lbariyla her ne kadar
sosyo-ekonomk gelmlk endeksnde n
siralarda yer alsa da, sosyo-ekonomk yn-
den Haymana ve ala gb ger kalmi leler
de bulunmakLadir. lelern sosyo-ekonomk
yapisi le g arasinda gulu br lk vardir.
Ornegn, diariya neL g hizinin en azla ol-
dugu Haymana, ala, amlidere ve Evren gb
leler ayni zamanda lelern sosyo-ekono-
mk gelmlk siralamasinda alL siralarda yer
almakLadirlar. 200/ yilinda yayinlanan le-
lern Sosyo-Ekonomk Gelmlk Siralamasi
hraLirmasinda, 872 le arasinda Haymana
585, ala se 601. sirada yer almiLir.
Sosyal, kulLurel ve zk alLyapisi gelmem
olan bu leler Larimsal ureLme dayali kirsal
ekonomk br yapiya sahp leler olarak ne
ikmakLadir. Ozellkle, Larimsal aalyeLlern
agirlikLa oldugu lelerde Larima dayali sanay
ve sanaylemenn gelmemes, buna lave-
Len lelerde Larimsal akLvLelern ekonomk
olarak yapilamamasi, ureLclern karilaLigi
pazarlama sorunlari ve ekonomk eLllgn
ana kollari le Lamamlayicilik gsLermeme-
snden dolayi lelerden dia dogru neL br
g olmakLadir. u yuzden, lelerde zgun
meslek egLm alanlari gelLrlecek, zellkle
kadinlara ve genlere ynelk ve sLhdam
mkanlari arLLirilacak ve eLlendrlecekLr.
hyrica, nuusun hLyalarina ynelk sosyal ve
zk alLyapi gelLrlecekLr.
hnkaradak unversLe, Leknopark ve organ-
ze sanay blgeler yogunluklu olarak ehr
merkeznde Loplanmakla brlkLe, son on be
yildir sanay leLmeler kuzey-doguda Kazan,
hkyurL, Pursaklar ve guney-baLida Sncan, EL-
mesguL, Glbai ve PolaLli lelerne dogru ya-
lclcrn 5osyo-Ekonomk Cclmc Alcnlcr
ek| 8.
yilan br gelm gsLermekLedr. u lelern
yer aldigi blgenn ODTU, HaceLLepe, lkenL
ve ankaya gb unversLelere ve Leknoloj ge-
lLrme blgelerne yakinligi unversLe-sana-
y brlgn kolaylaLiracak eLmenlerdr.
Ozellkle PolaLli lesnde br kismi aal olan, br
kisminin naaLi devam eden sanay blgelernn
Lam olarak aalyeLe gemes, numuzdek yillar-
da sanay agirlik merkeznn bu blgeye kaymasi-
ni saglayablecekLr. hyrica, daha ok orLa ve bu-
yuk lekl leLmeler barindiracak OSlern yer
aldigi bu blge, yuksek Leknolojl urunler ureLen
br sanay merkez olma poLansyelne sahpLr.
lgede brok unversLenn kampusunun bu-
lundugu Glbai lesnn yani sira, Yenmahalle
OsLm ve vedk OSler, Sncan OS, ubuk Hay-
vancilik OS ve Kazan blgesnde yer alan buyuk
savunma sanay leLmeler ve lojsLk ussu bu
blgenn sanay merkez konumunun gulenme-
sn saglayacakLir. hyrica hya, eypazari, Gudul
ve Nallihan blges mevcuL Larim poLansyel ve
eypazari lesnde aalyeLe gerlmes planla-
nan OS nedenyle kirsal endusLrlern gelmes
saglanacakLir.
Rckcbctlgc Dcycl Cclmc Alcnlcr
ek| 9.
Mckcnscl cmclcr
hgro-ekolojk blgelendrme, blgenn benzer
klm rLusune sahp, arazsnn evresel zel-
lkler, poLansyel verm ve uygunlugu benzer
zellklere sahp alL alanlara blunmesn ade
eder. hnkara Tarim MasLer Planinda, hnkara l 5
alL agro-ekolojk blgeye ayrilmiLir. . lgede
hya, eypazari, Gudul ve Nallihan, . lgede
hkyurL, ubuk, Elmadag ve Kaleck, . lgede
amlidere, Kazan, Kizilcahamam, v. lgede
Evren, Glbai, Haymana, PolaLli ve ereko-
hsar ve v. lgede se hlLindag, ankaya, EL-
mesguL, Keren, Pursaklar, Mamak, Sncan ve
Yenmahalle leler yer almakLadir.
hrazsnn yaklaik %3/unu Larim alanlarinin
oluLurdugu . lgede, agrilikli olarak Lahil ve
sebze ureLmnn yani sira eypazari ve Nalli-
han lelernde keal ve apak gb LaLlu su ba-
liklari avciligi ve hya ve eypazari lelernde
se jeoLermal kaynaklar bulunmakLadir. hyrica,
blgede un abrkalari, yem abrkasi, gida sa-
nay, suL ve suL urunler sanay ve Luz Lessler
bulunmakLadir. hrazsnn yaklaik %/8 La-
rim arazs olan . lgede Lahillar ve meyves
yenen sebze yeLLrclg zellkle Kaleck l-
esnde uzum yeLLrclg ve ubuk lesnde
buyukba hayvancilik ve alabalik kulLur balik-
iligi yapilmakLadir. lgede un abrkalari,
yem abrkasi, gida sanay, suL ve suL urunler
sanay ve Luz sanay Lessler bulunmakLadir.
hrazsnn yaklaik %17s Larim arazs olan
. lgede Lahil yeLLrclgnn yani sira La-
rim arazlernn %20sn sebze yeLLrclg
oluLurmakLadir. Kizilcahamam lesnde bu-
lunan jeoLermal kaynaklarin yanisira blgede
alkollu ecekler sanay, yem abrkasi, gida
sanay, suL ve suL urunler sanay, eL urunler
sanay ve Luz sanay yer almakLadir. hrazsnn
yaklaik %67lk br kisimini Larim oluLuran
v. lgede ogunlukla Lahil urunler yeL-
LrlmekLe olup, zellkle Haymana les sa-
hp oldugu jeoLermal kaynaklar ve buyukba
ve kuukba hayvan yeLLrclg le blgede
ne ikmakLadir. lgede gumu baligi, Lurna,
levrek, sazan, yayin ve kerevL zellkle Hran-
li araj Glunde avlanan Lurlerdr. hyrica, LaLli
su sLakozu da ikarilmakLadir. KulLur baliklari,
alabalik ve aynali sazan zellkle ala les
Keskkpru araj Glunde ureLm yapilan ba-
liklardir. lgede un abrkalari, yem abrkasi,
LeksLl ve dokuma sanay, suL ve suL urunler
sanay ve eL urunler sanay bulunmakLadir.
hrazsnn %67s Larim olan merkez lelern
oluLurdugu v. lgede agirlikli olarak Lahil
ureLm yapilmakLa olup, ayrica sebze yeLL-
rclg de yapilmakLadir. Tarima dayali sanay
leLmelernn Lumunu bu blgede grmek
mumkundur.
hnkarada yreye zgu urunlern markalamasi
u ana kadar sLenlen duzeyde gerekleme-
mLr. u yuzden yresel urunler le blnen
hya, eypazari, ubuk, Kaleck, Kazan, PolaLli
ve erekohsar lelernde urunlern marka-
lamasi ynunde adimlar aLilacakLir. Yne Ler-
mal Lesslern zengn oldugu hya, eypazari,
Haymana ve Kizilcahamam lelernde seracili-
gin daha ekonomk olarak yapilmasi amaciyla
jeoLermal seracilik gelLrlecekLr. eypazari,
ubuk, Evren, Nallihan, ala ve erekohsar
lelernde su urunler gelLrlecekLr. leler-
dek br dger neml sorun se Larima dayali
sanay leLmelernn rekabeL gulernn yeLer-
sz olmasidir. u yuzden Larima dayali sanay
leLmelernn rekabeL guler hnkaranin Lum
lelernde yleLrlecekLr.
Tcrmscl rctm Altycps Cclmc Alcnlcr
ek| 10.
Mckcnscl cmclcr
akenL hnkara, Frg, Ldya, GalaL, koma, -
zans, Seluklu ve Osmanli Dnemlerne Lanik-
lik eLm olup sahp oldugu dogal, kulLurel ve
Larh degerleryle LursLlere drL mevsm pek
ok degk alanda Lurzm eLknlkler sunmak-
Ladir. u eLknlkler zellkle Lermal Lurzm,
kulLurel Lurzm ve doga Lurzm alanlarinda
yogunlamakLa ancak sadece bunlarla sinirli
kalmamakLa, medkal Lurzmden kongre Lurz-
mne ok arkli alanlara yayilmakLadir. ehrn
bu yuksek Lurzm poLansyel ehr merkez le
Larh, kulLurel ve sosyal mekanlarin kalLeler-
n arLLirip LursL dosLu hale geLrerek gelL-
rleblr.
hnkara gen br sicaklik araliginda 30-86)
sicak su Lemn edleblen jeoLermal sahala-
rinin yani sira Frgyanin bakenL Gordon
hnLk KenL ve Kral Mdasin mezari, hnadolu
MedenyeLler Muzes, hnkara Kales, koma,
Turzm Ccltrmc Alcnlcr
ek| 11.
Mckcnscl cmclcr
zans ve Osmanli dnemnden kalma hu-
gusLus Tapinagi ve Haci ayram Cam ba-
La olmak uzere eLl Lapinak ve eserler le
CumhuryeL dnemne aL yapilari ve ey-
pazari, hya, Gudul lelernn sahp oldu-
gu zengn svl mmar dokusu le LursLlere
kulLurel br eLllk sunmakLadir. Haymana
Termal Turzm Merkez, Kizilcahamam Sey-
hamami Termal Turzm Merkez, PolaLli Sa-
rioba ve ubuk Melkah Kaplicalari balica
Lermal Lurzm odaklaridir. Gunubrlk ulaim
mesaes nde bulunan Frglern bakenL
Gordon, Larh pekyolu, eypazari, Gudul
ve bakenL hnkaranin Larh zengnlkler
neml kulLur odaklaridir. Nallihan Ku Cen-
neL, Sariyar, KurLbogazi ve Hranli arajlari,
nnu ve Krmr vadler, Sorkun ve Peenek
Yaylalari, Soguksu Mll Parki, Glbai, Elma-
dag Kayak Merkez ve Tuz Glu se balica
doga Lurzm odaklaridir.
Cogra olarak ulkenn merkeznde olmasi ne-
denyle ulaim aglarinin kesm nokLasinda
yer alan hnkarada ulaim alLyapisinin sundu-
gu bu poLansyeln blge ekonomsne kaLkisi-
nin arLLirilmasi amaciyla, mevcuL ulaim alLya-
pilarinin Leknolojk gelmelere uygun olarak
modernzasyonu, arkli ulaim ssLemlernn
enLegrasyonu, evreye daha duyarli ve daha
az malyeLl ulaim Lurlern Levk gb eLl
yaklaimlarin gelLrlmes gerekmekLedr.
Yillik 10 mlyon yolcu kapasLesne sahp olan
ve 2009 yilinda hvrupa Uluslararasi Haval-
manlari Konsey hC Europe) en y havalmani
dulunu kazanan Turkyenn knc buyuk hava-
lmani Esenboga le hnkara, bu aidan neml
br poLansyele sahpLr. u poLansyel en eLkn
eklde kullanmak n dogrudan uu yapilan
nokLa sayisinin arLLirilmasi ve hnkaranin ulus-
lararasi uularda br akLarma merkez nLelg
kazanmasi blgenn erleblrlgnn arLLiril-
masi dogrulLusunda buyuk kaLki saglayacakLir.
Ankcrc Yurt Hcvcyolu Erm Ag
ek| 12.
hyrica, YHT projeler le hnkaranin ulusal ve
uluslararasi merkezlere baglanLisinin sag-
lanmasi buyuk nem LaimakLadir. hnkara,
Turkyede Lasarlanan YHT projelernn mer-
kez konumundadir. YHT projeler 3 ana gu-
zergahLa devam eLmekLedr. hnkara-sLanbul,
hnkara-Konya ve hnkara-Svas. YHT projele-
ryle hnkara, PolaLli uzernden Konya, zmL
ve sLanbula gulu ve hizli bmde baglana-
blecekLr. hyrica hnkara-zmr arasindak YHT
projes se planlama aamasindadir. Projelen-
drlen guzergahlar le oluLurulacak yen haL-
lar hnkaranin, Turkyenn buLun blgeler ve
komu ulkeler le baglanLisini saglayacakLir.
Ankcrc Dcmryolu Erm Ag
ek| 13.
Ankcrc YHT Erm Ag
ek| 14.
Mckcnscl cmclcr
Ankcrc Yurtd Hcvcyolu Erm Ag
ek| 15.
Ige PIantntn AIt ve st DIek PIanIar ve
5trateji eIgeIeriyIe Iikisi
Surduruleblr planlama anlayiinin en neml
lkelernden br, plan hazirliginin Lum sahala-
rinda degk sekLrlere ynelk ulusal ve ye-
rel lekl planlar le LuLarli ve Lamamlayici br
blge planinin hazirlanmasidir. u hususlari
gzeLen 2011-2013 yillarini kapsayan hnkara
lge Plani u aamadan olumuLur. lk aa-
ma ulusal ve blgesel kapsamda hazirlanmi
Lum alL ve usL lekl plan, program ve sLraLej
dokumanlarinin ayrinLili br eklde ncelen-
mes olmuLur. u ncelemenn ardindan lgl
belgelerde yer alan ama ve hedeer lge
Planinin konu baliklari alLinda Lasn edlm-
Lr. Son aamada se lge Planinin vzyon,
ama ve hedeer ulusal ve blgesel planlar
le uyumlu olacak eklde duzenlenmLr.
2007-2013 dnemn kapsayan Dokuzun-
cu Kalkinma Plani, Turkyenn hvrupa rlg
uyelk surecne kaLki saglayacak Lemel sLraLej
dkumani olarak hazirlanmiLir. Dokuzuncu
Kalkinma Planinda, ekonomk buyumenn ve
sosyal kalkinmanin sLkrarli br eklde surdu-
rulmes amaciyla, kekabeL Gucunun hrLLiril-
masi, sLhdamin hrLLirilmasi, eer Gelme
ve Sosyal Dayanimanin Gulendrlmes, l-
gesel Gelmenn Saglanmasi, Kamu HzmeL-
lernde KalLenn ve ELknlgn hrLLirilmasi ge-
lme eksenler olarak LanimlanmiLir.
lge Planinda ekonomk buyume ve sosyal
kalkinmanin saglanablmes n beer ve
sosyal sermayenn gulendrlmes, leLme-
lern vermllklernn yukselLlerek yenlk
uygulamalarla yuksek kaLma degerl urun ve
hzmeLlern sunulmasi le ulusal ve uluslara-
rasi pazarlarda rekabeL gucunun arLLirilmasi,
ulaLirma ve haberleme alLyapisinin yle-
Lrlmes, evresel surduruleblrlgn saglan-
masi ve kenLsel alLyapinin yleLrlmes le
lgl drL Lemel ama Dokuzuncu Kalkinma
Planinda yer alan gelme eksenlern desLek-
leyen ncelkl sLraLejler olarak belrlenmLr.
u dogrulLuda reylerne eL ve kalLel ya-
am mkani sunan, kaLilimci ve sosyal baglari
gulu, beer poLansyeln gelLrerek kalki-
nan hnkara Lemel amaci, Dokuzuncu Kalkin-
ma Planinin ekonomk buyumenn ve sosyal
kalkinmanin sLkrarli br yapida surdurulmes
n eer Gelme ve Sosyal Dayanimanin
Gulendrlmes gelme eksenyle uyum
ersnde oluLurulmuLur. hyrica, bu Lemel
ama ekllendrlrken, zellkle Turkyede
Yalilarin Durumu ve Yalanma Ulusal Ey-
lem Plani, Toplumsal CnsyeL ELlg Ulusal
Eylem Plani 2008-2013) ve TC abakanlik
Ozurluler dares akanligi SLraLejk Plani
2008-2012)nda yer alan sLraLejler dkkaLe
alinmiLir.
sLhdamla sLkrarli buyuyen rekabeL hnka-
ra Lemel amaci oluLurulurken se Dokuzun-
cu Kalkinma Planinin kekabeL Gucunun hrL-
Lirilmasi ve sLhdamin hrLLirilmasi gelme
eksenler Lemel alinmiLir. u Lemel amacin
alLinda bulunan alL sLraLejler ekllendrlr-
ken se lg Teknolojler ve leLm Kurulu
SLraLejk Plani 2010-2012), lg Toplumu
SLraLejs elges 2006-2010 Eylem Plani,
lm ve Teknoloj nsan Kaynagi SLraLejs ve
Eylem Plani 2011-2016), lm ve Teknoloj
8lgc Plcnnn Alt vc st Plcn vc 5trctc 8clgclcrylc lks
PolLkalari Uygulama Plani 2005-2010), Ulu-
sal lm ve Teknoloj PolLkalari 2003-2023
SLraLej elges, Ulusal lm, Teknoloj ve
Yenlk SLraLejs 2011-2016, Turkye Turzm
SLraLejs 2023, Turkye Sanay SLraLej Eylem
Planindan yararlanilmiLir.
lge Planinda orLaya konulan br dger Lemel
ama olan Yenlk ulaim ve leLm hzmeL-
lernn sunuldugu erleblr blge hnkara
LespL edlrken se zellkle 10. UlaLirma u-
rasi Hede 2023 kaporu, TCDD SLraLejk Plani
2010-201/, UlaLirma akanligi SLraLejk Pla-
ni 2009-2013), lg Toplumu SLraLej elges
2006-2010da yer alan sLraLejler gz nunde
bulundurulmuLur.
evresel surduruleblrlg gzeLen, mekan ve
yaam kalLes yuksek hnkara Lemel amacinin
oluLurulmasinda yararlanilan Lemel usL l-
ekl planlar se Ulusal klm Degklg SLraLe-
js elges, uLunlek KenLsel Gelme SLra-
Lejs ve Eylem Plani 2010-2023 KENTGES) ve
h EnLegre evre Uyum SLraLejs olmuLur.
hyni zamanda Lemel amalar ve sLraLejler
belrlenrken usL lekl planlarla brlkLe, hn-
kara uyukehr eledyes 2023 Nazim mar
Plani, 2010-201/ dnemn kapsayan hnka-
ra uyukehr eledyes le hkyurL, hlLindag,
ankaya, Glbai, Mamak, PolaLli, Pursaklar ve
Sncan le eledyeler ve l Mll EgLm Mu-
durlugu, l Tarim Mudurlugu ve l Ozel dares
Laraindan hazirlanan sLraLejk planlarda yer
alan sLraLejler gzden gerlerek blge n-
de Lum planlarin buLunluk arz eLmes saglan-
miLir.
u sureLe yararlanilan Lum usL ve alL lekl
belgeler aagida lsLelenmLr.
st lekli Planlar
Kurum Plan
8cyndrlk vc skcn 8ckcnlg
8tnlck Kcntscl Cclmc 5trctcs Vc Eylcm Plcn 20l0-2023
(KENTCE5]
8lg Tcknololcr vc lctm Kurulu 8TK 5trctck Plcn 20l0-20l2
cvrc vc Drmcn 8ckcnlg
A8 Entcgrc cvrc Uyum 5trctcs
Uluscl klm Dcgklg 5trctcs 8clgcs
Dcvlct Plcnlcmc Tcklct
20ll Yl Progrcm
8lg Toplumu 5trctc 8clgcs 200o - 20l0 Eylcm Plcn
8n Yl Kclknmc Hcdccr Rcporu-Trkyc 20l0
Dokuzuncu Kclknmc Plcn 2007 - 20l3
Kctlm Dnccs Ekonomk Progrcm
Kcytd Ekonomylc Mccdclc 5trctcs Eylcm Plcn 2008-20l0
KD8 5trctcs vc Eylcm Plcn 2007 - 2009
Drtc Vcdcl Mcl Plcn 20ll - 20l3
Trkycdc Ycllcrn Durumu vc Yclcnmc Uluscl Eylcm Plcn
Uluscl Krscl Kclknmc 5trctcs 2007-20l3
st D|ek|i P|un|ur {Jevumt)
Kurum Plan
Kltr vc Turzm 8ckcnlg
Frgyc Tcrmcl Turzm 8lgcs Tcrmcl Turzm Mcstcr Plcn
Trkyc Turzm 5trctcs 2023
Trkyc Turzm 5trctcs Eylcm Plcn 2007 - 20l3
5cncy vc Tccrct 8ckcnlg
Trkyc 5cncy 5trctcs 8clgcs 20ll-20l
Trkyc 5cncy 5trctcs Eylcm Plcn
Tcrm vc Kylcr 8ckcnlg
8ct Ancdolu Tcrm Mcstcr Plcn
PARD Progrcm
Drgcnk Tcrm 5trctcs
Tcrm 5trctcs
TC 8cbckcnlk Kcdnn 5tcts
Ccncl Mdrlg
Toplumscl Cnsyct Etlg Uluscl Eylcm Plcn (2008-20l3]
TC 8cbckcnlk Dzrllcr dcrcs
8ckcnlg
TC 8cbckcnlk Dzrllcr dcrcs 8ckcnlg 5trctck Plcn (2008-
20l2]
TC Dcvlct Dcmr Yollcr TCDD 5trctck Plcn 20l0-20l
T8TAK
8lm vc Tcknolo nscn Kcyncg 5trctcs vc Eylcm Plcn 20ll-20lo
8lm vc Tcknolo Poltkclcr Uygulcmc Plcn (2005-20l0]
Uluscl 8lm vc Tcknolo Poltkclcr 2003 - 2023 5trctc 8clgcs
Uluscl 8lm, Tcknolo vc Ycnlk 5trctcs 20ll-20lo
Ulctrmc 8ckcnlg
Ulctrmc 8ckcnlg 5trctck Plcn (2009-20l3]
l0. Ulctrmc urcs Hcdc] 2023 Rcporu
Yksckgrctm Kurulu Trkycnn Yksckgrctm 5trctcs
8lgc Plcnnn Alt vc st Plcn vc 5trctc 8clgclcrylc lks
A|t D|ek| P|un|ur
Kurum Plan
Ankcrc 8ykchr 8clcdycs 2023 Nczm mcr Plcn
Ankcrc 8ykchr 8clcdycs Ankcrc 8ykchr 8clcdycs 5trctck Plcn 20l0-20l
Akyurt 8clcdycs Akyurt 8clcdycs 5trctck Plcn 20l0 - 20l
Altndcg 8clcdycs Altndcg 8clcdycs 5trctck Plcn 20l0 - 20l
Ankcrc l Mll Egtm Mdrlg l Mll Egtm Mdrlg 5trctck Plcn 20l0-20l
Ankcrc l Dzcl dcrcs Kurumscl 5trctck Plcn 20l0-20l
Ankcrc l Dzcl dcrcs Ankcrc l 5trctck Plcn 2007-20ll
Ankcrc l Tcrm Mdrlg
l Tcrm Mdrlg Ankcrc Tcrm Mcstcr Plcn (5trctck Plcn
20l0-20l]
cnkcyc 8clcdycs cnkcyc 8clcdycs 5trctck Plcn 20l0 - 20l
Clbc 8clcdycs Clbc 8clcdycs 5trctck Plcn 20l0 - 20l
Mcmck 8clcdycs Mcmck 8clcdycs 5trctck Plcn 20l0 - 20l
Polctl 8clcdycs Polctl 8clcdycs 5trctck Plcn 20l0 - 20l
Purscklcr 8clcdycs Purscklcr 8clcdycs 5trctck Plcn 20l0 - 20l
5nccn 8clcdycs 5nccn 8clcdycs 5trctck Plcn 20l0 - 20l
Perfcrmans CstergeIeri
1. ANkAADA YAAMAk
Plandak hedeern lulmes n yazilan per-
ormans gsLergeler kararlaLirilirken belrl,
luleblr, ulailablr, uygun ve surel olma-
lari gzeLlmLr. ununla brlkLe Turkyedek
ver lum sorunu nedenyle bazi gsLergeler
mevcuL olmayip bazilarinda da 2010 rakam-
lari bulunmamakLadir. u baglamda kalkinma
ajanslarinin grev, yerel kurumlarla brlg
kurup bu hedeer lmek, bu rakamlara ula-
ablmek ve gerek hale geLrmekLr. elrL-
len bu gsLergeler planin uygulama surecnde
ulailmasi gereken hedeer degl, bzzaL bu
hedeern nasil lulecegn gsLermekLedr.
l.l. 8EER ZENCNLCYLE KALKNAN ANKARA
l.l.l. 8EER VE YARATC 5ERMAYE
HeJeer Perjormuns Csterges 8rm
HeJej 1: Egtmn
hcr kcdcmcsndc
zgnlklcr ortcyc
kcrccck, hcycl gc vc
ycrctclg gcltrccck
]cclyctlcr crttrlcccktr.
8u clcndc ycplcn proc scys Adct
Egtmn hcr kcdcmcsndc grcnclcr vc okullcr tcrc]ndcn rctlcn
proc scys
Adct
HeJej 2: 8rcyscl
gclmc ynclk kurslcr
ycygnlctrlccck,
crctrmc vc
grcnmc kltr
dcstcklcncccktr.
Vcrlcn crctrmc dcstcklcr mktcr TL
Ycygn cgtm clcnndc clcn kurs scysndck crt %
Ycygn cgtm clcnndc kurs clcn lc scys Adct
Ycygn cgtm vcrcn kurulu vc bu cgtmlcrc kctlcn k scys vc
orcn
Adct, K, %
8u clcndc ycplcn proc scys Adct
HeJej 3: 8cyn gn
tcrsnc cvrccck
mckcnzmclcrc dcstck
vcrlcccktr.
Yurt dndcn Ankcrcyc dncn blm nscn scys K
Ankcrcdc okuyup gcr dn ycpcn nscn orcn %
HeJej 4: Ankcrcnn
cgtm kcltcs vc
potcnsycl uluslcrcrcs
crcncdc tcntlcccktr.
Uluslcrcrcs clcndc dzcnlcncn tcntm scys Adct
Uluslcrcrcs orgcnzcsyonlcrc kctlmdck crt %
Pcr]ormcns Cstcrgclcr
l.l.2. KLTREL VE 5D5YAL 5ERMAYE
HeJej 1: 8lgcnn nc kcn
kltr-scnct kurumlcr, klcr,
ctknlklcr vc dcgcrlcrnn
uluslcrcrcs tcntm ycplccck vc
mcrkclcmcs scglcncccktr.
Uluslcrcrcs lcktc/dzcydc dzcnlcncn orgcnzcsyon
scys vc burclcrc kctlcn ycrl vc ycbcnc k scylcr
Adct, K
Yurt dndc kctlm scglcncn ctknlk scylcr vc burclcrc
kctlcn k vc kurum scylcr
Adct, K
Mcrkclccn dcgcr, vcrlk, k scylcr Adct
HeJej 2: 5osyo-kltrcl cltycp
gcltrlccck vc kltrcl
ctknlklcr blgc gcnclndc
ycygnlctrlccckr.
Dzcnlcncn kltrcl ]cclyct scys Adct
Kltrcl ctknlk dzcnlcncn lc scys Adct
Fcclyctlcrc kctlcn k scys vc orcn K, %
HeJej 3: 5vl toplum
kurululcrnn toplumscl dyclogu
vc bckcntllk blncn crttrccck
]cclyctlcr dcstcklcncccktr.
Fccl svl toplum kuruluu vc gcrcklctrlcn ]cclyct scys Adct
Ankcrc tcmcl gcrcklctrlcn ctknlk scys Adct
5vl toplum kurululcrnn yc scysndck crt orcn %
HeJej 4: brlg plct]ormlcr,
ycrcl vc uluscl cglcr, sosycl
sorumluluk proclcr vc toplumdc
gnlllk blnc gcltrlcccktr.
Cnll gcrcklctrlcn procs scys Adct
8lgcdc zcl scktr sosycl sorumluluk procs scys Adct
Kcr cmcc gtmcycn brlg plct]ormundc crt %
1.1.3. ANkARADA kALTL YAAM V kATILIMCILIk
HeJej 1: Egtm vc scglk
hzmctlcrndc ]zk vc tcknk
cltycpnn kcltcs ykscltlcccktr.
5n] bcnc dcn grcnc scys Adct
Dgrctmcn bcnc dcn grcnc scys Adct
Doktor bcnc dcn hcstc scys K
l00.000 kyc dcn hckm, uzmcn hckm, d hckm,
hcmrc, cbc, yctck scylcr
K, Adct
Pcrsoncl n dzcnlcncn cgtm scys Adct
Hzmct kurslcrdcn ycrcrlcncn cgtm vc scglk pcrsonc-
l scys
K
HeJej 2: Altycp vc hzmctlcrdc
blgc dcngcszlklcr
gdcrlcccktr.
8lgcdc cltycp vc hzmctlcrn ylctrlmcsnc ynclk
ycplcn yctrmlcrn crt orcn
%
HeJej 3: 5TK/kcmu/zcl scktrn
kcnd lcrndc vc dgcr kurumlcrlc
olcn ]cclyctlcrndc brlg vc
koordncsyon scglcncccktr.
Drtck proc, ]cclyct vc plct]orm scys Adct
Ycplcn proclcrc svl toplum kurululcrnn kctlm orc-
nndck crt
%
HeJej 4: Toplumdck brcylcrn
plcnlcmc vc uygulcmc srclcrnc
kctlm dcstcklcncccktr.
Plcn vc uygulcmclcrc dcr duyuru, lcn scys Adct
Dzcnlcncn kctlmclk toplcnts vc cnkct scys Adct
Dzcnlcncn toplcnt vc cnkctlcrc kctlmc scys K
HeJej 5: Ankcrc Kclknmc Acns
gb ycrcl kurumlcrn kcpcstcs
glcndrlc-ccktr.
Kurumdc k bcnc dcn cgtm srcs Adcm/scct
Kctlm scglcncn toplcnt, kon]crcns, cgtm vc scmncr
scylcr
Adct
Pcrsoncl bcnc dcn tcknk doncnm yctrm mktcr TL
Pcydclcrc ynclk dzcnlcn kctlm, cgtm, blglcndrmc
toplcnts scys
Adct
1.2. 5D5YAL 8TNLM
1.2.1. CD YDNTM
Hcdc] l. 8lgc g czcltmck
n lclcrdc zgn mcslck cgtm
mkcnlcr vc sthdcm clcnlcr
gcltrlcccktr.
lctmcyc dncn ]ncnscl dcstck orcn %
Alcn cgtm vcyc mcslck kurs scys Adct
Mcslck kurslcrc dcvcm cdcn k scys Adct
HeJej 2: Clc gclcn n]usun
htyclcr kcrlcncrck kcntc uyumu
scglcnccck vc bccr potcnsycl
dcgcrlcndrlcccktr.
Ycplcn proc scys Adct
1.2.2. YDk5ULLUkLA MCADL
HeJej 1: Yoksulluklc mccdclc n
blgc gcnclndc cltcrnct] gclr vc
sthdcm clcnlcr gcltrlcccktr.
K bcnc gclr dzcyndck crt %
sthdcm cdlcn k scys vc orcn K,%
HeJej 2: Kcntscl dnm proclcrnn
sosycl crmcyc duycrl br bmdc
uygulcnmcs dcstcklcncccktr.
Kcntscl dnmc ugrcycn clcnlcrdc dc g orcn %
Kcntscl dnmc ugrcycn blgclcrdc kcmu clylc
yrtlcn sosycl ycrdm ]cclyctlcrnn dnm
nccsnc orcn
%
HeJej 3: 8clcdyc snrlcr ndc
mchcllc stcts clm kylcrc
hzmct sunumundc sosyo-ckonomk
htyclcr gzctlcccktr.
5unulcn hzmct scys vc ntclg Adct
8u hzmctlcrdcn ycrcrlcncn k scys Adct
1.2.3. 5D5YAL RM
HeJej 1: Kcnt hcrkcs n yccncblr
hclc gctrmck n, hcr lcktck
mckcnscl plcnlcmcdc dczcvcntcl
gruplcrc ynclk cngcllcr
czcltlcccktr.
Dczcvcntcl gruplcrc ynclk ycplcn hcr trl proc,
ycp, plcn kcrcr
Adct
Dcgklk, ylctrmc vc bcnzcr clmclcrn scys Adct
HeJej 2: Kcdnlcrn gcnc
kctlmnn nndck cngcllcr
kcldrlcrck sosycl vc ckonomk
yccmc kctlmlcr crttrlcccktr.
Kcdnn gcnc kctlm orcnndck crt %
5vl toplum kuruluunc yc olcn kcdn scysndck
crt
K
Kcdn grmc orcnndck crt %
Kcdnlcrn mlk schplg orcnndck crt %
HeJej 3: Kcdn vc cngclllcrn
dchc yksck dzcydc sthdcm
cdlcblcccg schclcr crctrlcrck
gcltrlcccktr.
Kcdn vc cngclllcr n ycrctlcn sthdcm orcnndck
crt
%
2. ANkAADA ALIMAk VE ETMEk
2.1 5THDAMLA kALkINAN ANkARA
2.1.1. 5THDAMIN ARTTIRILMA5I
HeJej 1: Rckcbct gc
ykscltlm lctmclcr crcclgylc
gcn, dncmk vc cgtml
gc n sthdcm olcncklcr
crttrlcccktr.
sthdcm orcnndck crt %
Ccn szlk orcnndck d %
HeJej 2: Krscl cndstrlcr vc
krscl turzm gb cltcrnct] gclr
vc sthdcm clcnlcr bclrlcnccck
vc dcstcklcncccktr.
Krscldck lctmc scys Adct
Krscl cndstrlcrn yllk rctm kcpcstcsndck
crt
rn mktcr/yl
HeJej 3: Emck yogun hzmct
scktrlcr dcstcklcncrck sthdcm
clcnlcr gcltrlcccktr.
lctmc scysndck crt %
lctmclcrn sthdcm kcpcstcs vc orcnlcrndck
crt
%
lctmclcrn yllk cro crt %
2.l.2. ECTM VE 5THDAM LK5
HeJej 1: Ntclkl crc clcmcn
htyclcrnn kcrlcnmcs n
cgtm proclcr gcltrlcccktr.
Ntclkl crc clcmcn scysnn sthdcmndck crt %
Ccn szlk orcnndck d %
Alcn mcslck vc tcknk kurs scys Adct
8u clcndc dzcnlcncn proc scys Adct
HeJej 2: gc crz vc tclcbnn
tcspt vc bunlcrn clctrlmcsnc
ynclk clmclcr ycplcccktr.
Eksk sthdcm orcnndck d %
HeJej 3: Kcdnlcrn mcslck
cgtm crcclgylc gcnc
kctlm crttrlcccktr.
Kcdn gcnc kctlm vc sthdcm orcnndck crt %
8r mcslck cgtm progrcmnc kctlcn kcdnlcrn
scysndck crt
%
Kcdn grmc scys K
2.1.3. CRMCLk
HeJej 1: Dncmk vc ntclkl
gcnn grmclk
kltr gcltrlcccktr.
Ycn kurulcn lctmc scys Adct
Ccn grmc orcnndck crt %
Tcscll pctcnt vc mcrkc scysndc crt %
Crmclgc ynclk dzcnlcncn cgtm, scmncr vc ctknlk
scylcrndck crt
%
Etknlklcrc kctlcn k scysndck crt %
Egtmc kctlcn klcr crcsndc br dcstck progrcmnc
bcvurcnlcrn orcnndck crt
%
K bcnc dcn yllk dcstck mktcrndck crt TL
Vcrlcn dcstcklcrc yllk bcvuru scysndck crt Adct
HeJej 2: Dzcllklc cvrc
lclcrdc vc proc
gcltrmc kcpcstcs
crttrlcccktr.
cvrc lclcrdc sthdcm orcn crt %
lclcrdc dcstck vcrlcn proc scysndck crt %
lclcrdc gcltrlcn procnn n]usc orcn %
HeJej 3: Crmclgn
ycygnlcmcsnc ynclk
dcstcklcrn ctllg vc
ctknlg crttrlccck, bunlcr
crcsndc koordncsyon
scglcncccktr.
Crm scrmcycs dcstcg clcn ]rmclcrn crolcr/kcrllg, hrccct
orcnlcr
%
Erkcn ccmc ]ncnsmcn orcnndck crt %
HeJej 4: nvcrstc-scncy
brlg n mcvcut
mcrkczlcr ctknlctrlccck
vc ycnlcr kurulcccktr.
nvcrstc-scncy brlg mcrkcz scysndck crt %
nvcrstc-scncy brlg mcrkczlcrncc yrtlcn proc
scysndck crt
%
nvcrstc-scncy brlg mcrkczlcr crcclgylc scncyyc
ynlcndrlcn nscn kcyncg scysndck crt
%
2.2. RTN V YNLNN ANkARA: YNLk V kATMA DCR Yk5k kDNDM
2.2.1. AR-C V YNLkLk
HeJej 1: Ycnlk vc blg yogun
rnlcrc ynclk proc, pctcnt,
]cydcl modcl vc cndstrycl tcscrm
scysnn crttrlmcs vc bunlcrn
tccrlctrlmcs scglcncccktr.
Pctcnt, mcrkc, ]cydcl modcl, cndstrycl tcscrm bcvuru
vc tcscl scylcrndck crt
Adct
Tcknopcrklcrdcn clncn pctcnt scysndck crt Adct
HeJej 2: lcr tcknoloyc dcycl
rnlcrn Ankcrcnn hrccctndck
pcyn crttrccck vc blgcnn
tcknolo mcrkcz mcn
glcndrccck tcntm ]cclyctlcr
ycygnlctrlcccktr.
8u clcndc dzcnlcncn uluslcrcrcs tcntm ]cclyctlcr
scys
Adct
Uluslcrcrcs ycnlk ]rmclcr lstclcrndc Ankcrc mcncl
]rmclcrn scysndck crt
Adct
Tcknopcrklcrdck ycbcnc ortckl rkct scysndck crt Adct
HeJej 3: Tcknolo odckl proclcrn
scys nvcrstc-scncy brlgylc
crttrlcccktr.
nvcrstc-scncy brlg lc gcrcklctrlcn proc
scysndck crt
Adct
Ccrcklctrlcn 5AN-TEZ, T8TAK-TEYDE8 proc
scysndck crt
Adct
HeJej 4: 8lg vc brlg plct]ormlcr
gcltrlcccktr.
Kurulcn blg vc brlg plct]orm vc burclcrc yc olcn
kurum scylcr
Adct
Ycplcn proc, crctrmc vc clmc scylcr Adct
2.2.2. kIR5AL ND5TRLR
HeJej 1: Kctmc dcgcr yksck rn
ctllg crttrlccck vc byotcknolo
gb blg yogun vc ycnlk tcrmscl
tcknololcr gcltrlcccktr.
rctlcn rn cd scys Adct
Ycn gcltrlcn rnlcrn toplcm rnlcr ndck pcy %
Ccltrlcn ycnlk tcrmscl tcknolo scys Adct
HeJej 2: Tcrmscl rnlcrn
lcnmcs, cmbclclcnmcs,
dcpolcnmcs vc pczcrlcnmcsnc
ynclk lctmclcrn rckcbct gc
crttrlcccktr.
Dcstcklcncn lcmc tcsslcrndc brt kctmc dcgcr crt %
rnlcrn pczcr pcyndc crt %
Tcsslcrdc sthdcm cdlcn pcrsoncl scysndck crt %
HeJej 3: 5crcclk vc cotcrmcl
scrcclk gcltrlcccktr.
Dcstcklcncn scrclcrdc brt kctmc dcgcr crt %
Jcotcrmcl scrc scysndck crt Adct
2.2.3. MD8LYA 5ANAY
HeJej 1: Moblyc scktrndc ycnlk
tcknololcr ycygnlctrlcccktr.
Ycnlk tcknoloyc ycplcn yctrm mktcrndck
crt
%
HeJej 2: Moblyc lctmclcrnn
brlg grmlcr vc kmclcnmclcr
dcstcklcncccktr.
Kmclcmcyc dchl olcn lctmc scysndck crt %
HeJej 3: Dzgn, cl ycpm moblyc tcscrm
grmlcr dcstcklcncccktr.
Tcscrm mcrkczlcr scysndck crt
% vcyc
cdct
El ycpm moblyc mclct ycpcn lctmc
scysndck crt
%vcyc cdct
HeJej 4: Moblyc scktrndc mcrkclcmc
scglcnccck vc uluslcrcrcs pczcr pcylcr
crttrlcccktr.
Dnyc cpndc blncn Ankcrc moblyc
mcrkclcrn scys
Adct
Moblyc hrc rckcmndck crt orcn %
2.2.4. 5AVUNMA 5ANAY
HeJej 1: 5cvunmc ycn scncy
lctmclcrnn rn vc sstcm tcscrm
kcblyct gcltrlcrck ycnlk tcknolo
rctmclcr yoluylc rckcbct glcr
crttrlcccktr.
rkctlcrn TPEdcn pctcntl scvunmc scncy rn
scys
Adct
rkctlcr tcrc]ndcn cnc tcdcrklcrc pczcrlcncn
tcscrm scys
Adct
HeJej 2: 5cvunmc ycn scncy
lctmclcrnn brlg vc kmclcnmclcr
dcstcklcncccktr.
5cvunmc kmclcrndck toplcm ]rmc scys Adct
HeJej 3: Uluslcrcrcs stcndcrtlcrdc br
scvunmc scncy ]ucr clcn kurulcccktr.
Alcndc dzcnlcnccck uluslcrcrcs scvunmc ]ucr
scys
Adct
2.2.5. 5ACLIk TkNDLDJLR
HeJej 1: Mcdkcl chcz rctmndc vc
byomhcndslk clcnlcrndc kctmc dcgcr
yksck tcknololcr gcltrlcccktr.
Yksck tcknolo rctcn ]rmc scysndck crt Adct
Ccltrlcn yksck tcknolo crclcrnn pczcr
pcyndc crt
%
HeJej 2: 5cglk tcknololcr lctmclcrnn
brlg grmlcr vc kmclcnmclcr
dcstcklcncccktr.
Kmcyc dchl olcn ]rmc scysndc crt %
brlg hclndc gcltrlcn tcknolo scysndc
crt
Adct
HeJej 3: nvcrstc-scncy brlklcr
crcvcsndc Ar-Cc vc ycnlklk
dcstcklcncccktr.
Ar-Cc vc ycnlk ]cclyct scylcrndck crt %
HeJej 4: 5cglk tcknololcr gcltrcn
vc uygulcycn brmlcr uluslcrcrcs
stcndcrtlcrc kcvuturulcccktr.
Uluslcrcrcs stcndcrtlcrc kcvuturulcn brm
scysndc crt
Adct
5cglk tcknolo gcltrcn brmlcrn hrccct
pcyndc crt
%
2.2.6. V NAAT MAkNLR
HeJej 1: Ankcrcnn kctmc dcgcr yksck
rn hrccct crttrlcccktr.
hrc cdlcn rnlcrdck ortclcmc vcrg nccs kcr
mcr
%
Tcscrm ycplcn rn scys Adct
HeJej 2: Yksck mhcndslk vc
pczcrlcmc yctknlgnc schp, ctl
rn gruplcrndc uzmcnlccn
uluslcrcrcs ]rmc scys crttrlcccktr.
Ycrl rkctlcrn yurtdndc ctklcr rctm tcss vc
tcscrm stdyosu scys
Adct
HeJej 3: Ycnlk tcknololcr gcltrlp
ycygnlctrlcccktr.
8u clcndc clncn pctcnt tcscl scys Adct
Vcrmllk, dcycnkllk vc kcltc gcltrmcyc ynclk
ycplcn toplcm Ar-Cc hcrccmcs
TL
2.2.7. TURZM
HeJej 1: Turzmn gcltrlmcsnc
ynclk tcntm clmclcr ctkn br
ckldc ycplcccktr.
Ankcrc stcnd clcn uluscl-uluslcrcrcs ]ucr scys Adct
8cslcn Ankcrc Rchbcr scys Adct
HeJej 2: Mcdkcl vc tcrmcl turzm
]cclyctlcr dcstcklcncrck scglk turzm
gcltrlcccktr.
JC ckrcdtcsyon bclgcl scglk kuruluu scys Adct
Tcdcv olcn ycbcnc scys K
Tcrmcl otcllcrdc ycplcn gccclcmc scys Cccc
HeJej 3: Uluslcrcrcs stcndcrtlcrdc
tcsslcr ycplcrck kongrc vc ]ucr turzm
mkcnlcr crttrlcccktr.
Mstckl kongrc mcrkcz vc ]ucr clcn scys Adct
Dzcnlcncn kongrc vc ]ucr scys Adct
Hcdc] . Dogcy, tcrm, kltr vc
cko turzm cscs clcn krscl turzm
gcltrlcccktr.
lclcrdc ycn ycplcn vcyc rcstorc cdlp koncklcmc
tcssnc cvrlcn ycp scys
Adct
HeJej 5: 5osycl vc kltrcl mckcnlcr
turstlcrn bcklcntlcrn kcrlcyccck
ctllgc vc kcltcyc kcvuturulcccktr.
Kltr vc Turzm 8ckcnlgndcn bclgcl ycmc-mc
tcss scys
Adct
ok dll hzmct vcrcblcn sncmc, tyctro, opcrc vc
mzc scys
Adct
HeJej 6: chr mcrkcz vc tcrh
mckcnlcr lc toplu tcmc crclcr turst
dostu hclnc gctrlcccktr.
Turst dcnmc brolcr scys Adct
Toplu tcmc crclcrndck blglcndrc clcktronk
pcno scylcr
Adct
Trkc-nglzcc ynlcndrc vc blglcndrc tcbclc
scys
Adct
2.2.8. 8LM
HeJej 1: Tcknopcrk vc nvcrstclcrn
koordncsyonunun glcndrlmcs, blm
scktr n blg vc brlg plct]ormlcrnn
oluturulmcs vc kmclcnmclcrn dcstcklcnmcs
scglcncccktr.
Tcknopcrklcrn ortck gcltrdg yllk proc
scys
Adct
8lm kmcsnc yc olcn ]rmc scys Adct
HeJej 2: 8lm clcnndc ]cclyct gstcrcn
cktrlcrn pczcrlcmc kcblyctlcr gcltrlccck
vc rnlcrn yurtd pczcrlcmc olcncklcr
crtrlcccktr.
Pczcrlcmcyc hcrccncn cgtm btcsndck
crt
%
8lm rkctlcr tcrc]ndcn clncn
uluslcrcrcs proc scys
Adct
HeJej 3: 8lm clcnndc uluslcrcrcs ]ucr
vc toplcntlcrn Ankcrcdc dzcnlcnmcs
scglcncccktr.
Ankcrcdc blm clcnndc dzcnlcncn
uluslcrcrcs ]ucr, scmncr vc orgcnzcsyon
scys
Adct
3.1. RM
3.1.1. ANkARAYA ULAIM
HeJej 1: YHT proclcr lc Ankcrcnn
uluslcrcrcs mcrkczlcrc bcglcnts
scglcncccktr.
YHT proclcr sonucu uluslcrcrcs mcrkczlcrc ycplcn
bcglcnt scys
Adct
HeJej 2: Dogrudcn uu ycplcn
yurtd noktc scys crttrlcccktr.
Yurtdnc dogrudcn uu ycplcn noktc scysndck crt %
HeJej 3: Uluslcrcrcs uulcrdc
Ankcrcnn cktcrmc mcrkcz olmcs
scglcncccktr.
Ankcrcdcn bcglcntl ycplcn yurtd uu scysndck
crt
%
HeJej 4: Fcrkl ulcm trlcr
(kcrcyolu, dcmryolu, hcvcyolu]
crcsndc cntcgrcsyon scglcncccktr.
Rcyl sstcm bcglcntl olcn hcvclmcn scys Adct
Kcrcyolu rcyl sstcm crcsndc cktcrmc ycplcn noktc
scys
Adct
3.1.2. ANkARA ULAIM
HeJej 1: Mcvcut rcyl sstcm
proclcrnn tcmcmlcnmcsnn
hzlcndrlmcs, chrn gclmc
ckscnlcrnc pcrclcl olcrck
cltcrnct] mctro gzcrgch vc
ulcm sstcmlcrnn oluturulmcs
scglcncccktr.
Alcn ycn rcyl hct scys Adct
Dcvcm cdcn proclcrn tcmcmlcnmc orcn %
HeJej 2: lclcrn brbrlcr vc
mcrkczlc btnlcmcsn scglcyccck
hclhczrdck kcrcyolu vc dcmryolu
ulcm cltycpsnn ctkn kullcnm
scglcncccktr.
Atl durumdc olcn dcmryolu hct(lcr]nn kullcnmc
clmc orcn
%
HeJej 3: cvrc dostu ulcm crclcr
ycygnlctrlcccktr.
cvrc dostu ulcm crclcrnn orcnndck crt %
HeJej 4: Toplu tcmc sstcmlcr
crcsndck cntcgrcsyon crttrlcrck
toplu tcmc cczp hclc gctrlcccktr.
Toplu tcmcnn ulcmdck pcynn crt %
J. ANkAADA EM ACLAI
3.1.3. LTM V HA8RLM
Hcdc] l. Kcltcl vc ctkn gcnbcnt crm
mkcn scglcycn ]bcr cltycplcrnn blgcdc
ycygnlctrlmcs dcstcklcncccktr.
Fbcr cltycps kurulmcsnc ynclk proc
scys
Adct
Ccnbcnt ntcrnct cbonc scys Adct
Hcdc] 2. 8rcylcrn vc lctmclcrn ntcrnct
kullcnmn ycygnlctrc ]cclyctlcr
gcrcklctrlcccktr.
ntcrnct cbonc scysndck crt %
ntcrnct crmnc schp KD8 scys, Trkyc
orcn
%
4. ANkAADA EVE VE MEkAN
4.1. VR V NRJ
4.1.1. VR V NRJ
HeJej 1: lgl tm kurum vc
kurululcrlc brlg hclndc blgc
gcnclndc cvrc blncnn crttrlmcs
scglcncccktr.
8u konudc ycplcn proc, crctrmc vc cgtm scys Adct
HeJej 2: 8lgc gcnclndc dogcl
kcyncklcrn kcltcsnn crttrlmcsnc
ynclk ]cclyctlcr dcstcklcnccck vc
kcyncklcrn vcrml kullcnm tcvk
cdlcccktr.
Krllgc mcruz kclm ycr clt vc ycrst su
kcyncklcrnn kcltc sncr
5n] dcrcccs
K bc su kullcnm mktcr m
Toprcktck kmycscl vc mkrobycl krlctc mktcr mg/kg
HeJej 3: 8lgc gcnclndc klm
dcgklgylc mccdclc konusundc
]crkndclk crttrlcccktr.
8u konudc ycplcn proc, crctrmc vc cgtm scys Adct
HeJej 4: 8lgc gcnclndc ycl clcn
mktcr vc kullcnm crttrlcccktr.
K bcnc dcn ckt] ycl clcn mktcrndck crt % (m/k]
HeJej 5: Etkn ctk ynctm n
blgc gcnclndc cvrc dostu, ycnlk
uygulcmclcr ycygnlctrlcccktr.
p dcpolcmc schclcrndc bcrtcrc] cdlcn bclcdyc
kct ctk mktcrndck crt
% (ton]
Kct ctk gcr kczcnm tcsslcrnn scysndck crt %
4.1.2. NRJ VRMLLC V YNLN8LR NRJ
HeJej 1: Encrdc vcrmllgnn ncm vc
ycnlcncblr cncr kcyncklcr konulcrndc
toplumscl bln crttrlcccktr.
Encr vcrmllg vc ycnlcncblr cncr lc lgl
proc, crctrmc vc cgtm scysndck crt
Adct
HeJej 2: 8lgcdc potcnsycl olcn
ycnlcncblr cncr kcyncklcr crctrlcrck
kullcnmlcr ycygnlctrlcccktr.
Ycnlcncblr cncrnn toplcm cncr ndck
pcyndck crt
%
HeJej 3: Ycnlcncblr cncr rctccck
mcknc vc tchzct mclct crttrlcccktr.
Encr rctmc cmcl mcl cdlcn mcknc vc
tchzcttck crt orcn
%
Ankcrcdc ycnlcncblr cncr n rctlcn
ckpmcnlcrn pczcr pcylcrndck crt
%
4.2. 5RDRL8LR VR V NRJ
4.2.1. kNTLM, MkAN5AL DRCANZA5YDN V MAkRDFDRM
HeJej 1: 8lgc ycrlcmlcrndc cvrcyc vc
topogrc]ycyc duycrl, kr-kcnt dcngcsn gzctcn,
kcnt mckro]ormlcr tcspt cdlcccktr.
8lgcdc crctrmc uygulcncn ycrlcm
scysndck crt
%
Koruncn tcrm crczs mktcr m
Kcntscl ycylmc hz bndc
HeJej 2: Kcntscl kullcnmlcrn mckcnscl
dcglmndc cvrcscl srdlcblrlk vc cncr
vcrmllg gzctlcccktr.
Konut- clcnlcr crcsndc ortclcmc
yolculuk srcs
dckkc
Toplcm cncr tkctm scysndck d
orcn
%
5clncn cgzoz cmsyon orcn gcz/m
3
HeJej 3: 5u hcvzclcr vc hcsscs ckolok blgclcr
koruncccktr.
Koruncn hcsscs ckolok clcn scys vc
mktcr
Adct, km
5u-toprck krllk orcnlcr %
Endcmk tr-ccnl crt orcn %
HeJej 4: nscn odckl vc kctlmc plcnlcmc
modcllcrnn blgc gcnclndc ycygnlctrlmcsnc
dcstck vcrlcccktr.
Uygulcncn proc scys Adct
Proclcrc kctlcn k, zcl kurum vc svl
toplum kuruluu scys
K
4.2.2. kNT5L TA5ARIM V MkAN kALT5
HeJej 1: Ycn gclmc vc dnm clcnlcrndc
kltrcl mrcs vc vcrlklcr korunccck, ycrcl
mmcr dcgcrlcr zgn bmdc ycnstlcccktr.
Cclmc vc dnm clcnlcrndc tcscllcncn
ycp scys
Adct
Korumc procs scysndck crt %
HeJej 2: Crnt krllgn vc tckdzclcmcy
cngcllcyc cgdc tcscrm uygulcmclcr
ycygnlctrlccck, tcscrm rchbcrlcr
oluturulcccktr.
Hczrlcncn ky vc kcntscl tcscrm rchbcr
scys
Adct
HeJej 3: Dnm clcnlcrndc mckcn vc
nscnlcrn htyccnc uygun scglklctrmc,
ylctrmc gb cltcrnct] yntcmlcr crctrlcrck
uygulcncccktr.
Altcrnct] yntcm uygulcncn konut vc sokck
scys
Adct
HeJej 4: Kcntscl dnm proclcrndc mchcllcy
tcmsl cdcn ycrcl 5TKlcr srccc dhl cdlccck,
kctlmlcr dcstcklcncccktr.
Tcmslc svl toplum kuruluu scys Adct
Proclcrn kcmuyc lcn scys Adct
Proclcrn duyuru dcvcm srcs Sre
Payda Ynetimi
Sahplenme kulLurunu gelLrmey hedee-
yen nsan odakli br blge planlama surecnn
en neml unsuru payda yneLmdr. Payda
yneLm le, mevcuL poLansyeln, dnamkle-
rn, sorunlarin ve zum nerlernn saglikli
br eklde LespL edlmes, plan sLraLej ve he-
deernn kaLilimci br surele oluLurulmasi
ve planin ama ve sLraLejlernn Lum payda-
larca sahplenlmes hedeenmLr. Payda
yneLm surecnde gerekleLrlen payda
LoplanLilari u ekldedr.
Kalkinma Kurulu hLsas Komsyonlari Top-
lanLilari
lge aliLaylari
OrLak hkil ToplanLisi
Odak Grup ToplanLilari
le ve Kurum ZyareLler
kaIktnma kuruIu htsas kcmsycnIart
TcpIanttIart
29 hralik 2010 Larhnde gerekleLrlen Y-
neLm Kurulu LoplanLisinda, Kalkinma Kurulu
uyes kurumlarin, ekonomk yapi, sosyal yapi,
zk yapi-evre ve kulLur-Lurzm hLsas ko-
msyonlarini oluLurmalari karari alinmiLir.
15 ubaL 2011 Larhnde komsyonlarin lk
LoplanLilari gerekleLrlm ve bu LoplanLilar
sonucunda komsyonlarin bakan ve bakan
vekller le alima usuller belrlenmLr.
Komsyonlar, sz konusu LoplanLilardan sonra
yapacaklari LoplanLilara lkn deLaylar uze-
rnde de gru brlgne varmilardir. Daha
sonra gerekleLrlen LoplanLilarda hLsas ko-
msyonlari.
Tarim
Sanay
HzmeLler
Saglik
EgLm
Sosyal hzmeLler
KenLsel mekn kalLes ve esLeLg
KonuL ve kenLsel dnuum
evre yneLm
hlLyapi ve ulaim
UreLm alanlari
Enerj ve enerjde vermllk
KulLur-Lurzm
aliklari alLinda alL hLsas komsyonlarina
ayrilmilardir. u komsyonlar, blgenn Lemel
sorunlarinin LespL, zum yollarinin belrlen-
mes, program, proje, araLirma ve zblLe
alimalarinin nerlmes yaninda blgenn
poLansyeln orLaya ikaracak krlern gel-
Lrlmes uzernde alima karari almilardir.
Komsyon alimalarinin orLak alima kulLu-
runu gelLrmes ve bu kulLurun blge plan-
lama alimalari sonrasinda da devam eLmes
amalanmakLadir.
Pcydc Ynctm
1. htsas kcmsycnIart kattItmct DagtItmt (15 ubat 2011]
Toplam KaLilimci Sayisi. 86
Dcvct Edlcn Kctlmc
Cclcn Kctlmc
2. htsas kcmsycnIart TarhIer ve kattItmct DagtItmIart
Toplam KaLilimci Sayisi. 92
Tcrm htscs
Komsyonu
5osycl Ycp htscs
komsyonu
Kltr Turzm htscs
Komsyonu
Fzk Ycp vc cvrc
htscs Komsyonu
Toplcnt Tcrh 23.02.20ll 0.03.20ll ll.03.20ll l.03.20ll
Kctlmc 5cys l0 27 7 8
Kcmu 4 l2 4 3o
Dzcl 5cktr - l - 3
STK o l0 2 o
nvcrstc - 4 l 3
Pcydc Ynctm
Ige aIttayIart
lge aliLaylari, blge planlama alimalari
erevesnde blgenn ncelkl sorunlarini ve
bunlara ynelk zum nerlern derlemek,
kamu, zel sekLr ve svl Loplum kurululari
arasinda brlgn gelLrmek, kalkinmanin
surduruleblrlgne ynelk proje alanlarinin
ve eylem planlarinin belrlenmesn saglamak
amaciyla Loplam drL grupLa organze edlm-
Lr. u kapsamda,
Evren ve erekohsar leler hlL lge a-
liLayi 1/.02.2011 Larhnde erekohsarda
gerekleLrlmLr. aliLayda Evren 8,
erekohsari 32 k Lemsl eLm ve Lop-
lanLiya Loplamda /0 k kaLilmiLir.
hya, eypazari, Gudul, Nallihan lele-
r hlL lge aliLayi 21.02.2011 Larhnde
eypazarinda gerekleLrlmLr. aliLay-
da hyai 9, eypazarini 28, Gudulu 1/ ve
Nallihani 20 k Lemsl eLm ve LoplanLiya
Loplamda 71 k kaLilmiLir.
PolaLli ve Haymana leler hlL lge aliLayi
23.02.2011 Larhnde PolaLlida gerekleLrl-
mLr. aliLayda PolaLliyi /5, Haymanayi 11
k Lemsl eLm ve LoplanLiya Loplamda 56
k kaLilmiLir.
hkyurL, ala, ubuk, Elmadag, Kaleck le-
ler hlL lge aliLayi 02.03.2011 Larhn-
de hnkarada gerekleLrlmLr. aliLayda
hkyurLu 1/, alayi /, ubuku 1/, Elmadagi
12, Kaleck 8 k Lemsl eLm ve LoplanLiya
Loplamda 52 k kaLilmiLir.
lge aliLaylarinda zlenen ynLem kur-
suden anlaLma ve Loplu dnleme koneransi
eklnde degl, yenlk ve zgun kr oluLur-
ma ynLem ve Leknkler kullanilarak, Lum kaLi-
limcilarin alimalara baindan sonuna kadar
akL kaLilimi le yazili blg ve belge ureLmeye
ynelk olarak gerekleLrlmLr.
alima programi Sorun TespL alimasi ve
Oner GelLrme alimasi eklnde k oLu-
rum olarak duzenlenmLr. Sorun LespL ali-
masinda blgenn sorunlari LespL edlp n-
celklendrlm, ner gelLrme alimasinda
se ncelkl sorunlara lkn zumler ve pro-
je krler belrlenmLr. zlenen ynLemle l-
elern sosyo-ekonomk ve zksel durumunu
anlamak, sorunlari, zayi ynler, irsaLlari ve
gulu ynler LespL eLmek, yerel akLrler ve
paydalari planlama surecne dahl eLmek,
blgenn orLak vzyonunu oluLurmak, blge-
nn lerye dnuk ama, hede ve sLraLejlern
belrlemek amalanmiLir.
Drtak AktI TcpIanttst
hnkara blgesnde, blgesel kalkinma ve ge-
lme vzyonu erevesnde kamu, zel sekLr
ve svl Loplum kurululari arasinda brlgn
gelLrmek, kalkinmanin surduruleblrlgne
ynelk proje alanlarinin ve eylem planlarinin
belrlenmesn saglamak amaciyla 25-27 u-
baL 2011 Larhlernde Kizilcahamamda OrLak
hkil ToplanLisi gerekleLrlmLr. ToplanLiya
179 kurum ve kurulu daveL edlm ve bu
kurum ve kurululardan 109 k LoplanLiya
kaLilmiLir.
OrLak hkil ToplanLisinda zlenen ynLem,
yenlk ve zgun krlern oluLurulmasi
dogrulLusunda kaLilimci br sure eklnde
LasarlanmiLir. u ynLemle Lum kaLilimci-
lar alimalarda baLan sona akL olarak yer
almilardir. alimanin ikLilari blge plani
ama, hedeer le ner projelern belrlen-
mes ynunde kullanilmiLir. alima progra-
mi hnkaranin PoLansyel hnalz, vzyon
GelLrme alimasi, SLraLejk hmalar a-
limasi ve Oner GelLrme ve Eylem Plan-
lari alimasi eklnde drL oLurum olarak
duzenlenmLr. zlenen ynLemle hnkaranin
gelm poLansyelnn LespL, gelecek vzyo-
nu le sLraLejk amalarinin belrlenmes ve
proje ve aalyeL nerlernn gelLrlmes
amalanmiLir.
Ddak Crup TcpIanttIart
Payda yneLm surecnn br dger aama-
si olan odak grup LoplanLilari, blge plani
nde yer almasi ngrulen ncelkl konu-
lar uzernde sz sahb ya da sekLre hakm
klern braraya geLrlmes le yaraLila-
8lgc cltcylcr Kctlmclcr
Pcydc Ynctm
cak LarLima ve kr gelLrme orLaminda,
blnenn diindak algilari grenmek ve
ncelkl konulardak Lemel sLraLejler ke-
snleLrmek amaciyla gerekleLrlmLr.
ToplanLilar sirasinda kaLilimcilarin, odakla-
nilan konu hakkindak grulern zgurce
orLaya koymalarini saglayacak orLami olu-
Lurmak ve dernlemesne blg ednmek he-
deenmLr. u kapsamda Loplam alLi adeL
odak grup LoplanLisi gerekleLrlmLr.
ToplanLi baliklari, Larhler ve kaLilimci sa-
yilari u eklde siralanablr.
lm Odak Grup ToplanLisi. 09 MarL 2011
Larhnde gerekleLrlen LoplanLiya Loplam
12 k daveL edlm, 8 k kaLilmiLir.
hr-Ge ve novasyon Odak Grup ToplanLi-
si. 16 MarL 2011 Larhnde gerekleLrlen
LoplanLiya Loplam 1/ k daveL edlm ve
12 k kaLilmiLir.
Savunma Sanay Odak Grup ToplanLisi. 17
MarL 2011 Larhnde gerekleLrlen Lop-
lanLiya Loplam 16 k daveL edlm ve 15
k kaLilmiLir.
Saglik Teknolojler Odak Grup ToplanLisi.
17 MarL 2011 Larhnde gerekleLrlen
LoplanLiya Loplam 1/ k daveL edlm ve
10 k kaLilmiLir.
evre KalLes ve YneLm Odak Grup Top-
lanLisi. 18 MarL 2011 Larhnde gerekleL-
rlen LoplanLiya Loplam 16 k daveL edl-
m ve 9 k kaLilmiLir.
G, Yoksulluk ve Sosyal erme Odak Grup
ToplanLisi. 18 MarL 2011 Larhnde gerek-
leLrlen LoplanLiya Loplam 1/ k daveL
edlm ve 11 k kaLilmiLir.
Odak grup LoplanLilarinda grup eLklem
saglanarak yen ve arkli krlern orLaya ik-
masini Lemel alan br ynLem zlenmLr. On-
ceden belrlenen br LarLima akii erevesn-
de, grup ynlendrlerek hedeenen blgler
derlenmeye aliilmiLir. u erevede kuuk
ve homojen gruplar oluLurulmu ve sinirli sa-
yida kavram ya da konuya odaklanilmiLir.
Pcydc Ynctm
Payda yneLm dnamk ve suregen br yak-
laimi esas aldigi n blge planlama alima-
lari sonrasinda da brlg ve brlkLe alima
kulLurunun devam edeceg ve blgeye kaLki
saglayacak dger alimalara alLlik oluLuraca-
gi ngrulmekLedr.
Fncnsmcn
Finansman
hnkara lge Planinda belrLlen sLraLejk ama
ve hedeern hayaLa gerlmesnde nans-
man krLk neme sahpLr. Plani uygulamaya
germek n gerekl nansmani saglayacak
kurumlarin bainda uphesz hnkara Kalkinma
hjansi gelmekLedr. hjans bu nansmani plan
dnemnde 2011-2013) lan edeceg desLek
programlari araciligi le saglayacakLir. Planda
belrLlen ama ve hedeerde yer alan sekLr ve
konular hjansin desLek programlarinda ncelkl
konular olarak yer alacakLir. Dger aalyeLlerle
brlkLe bu desLek programlarinin nansmanin-
da da kullanilacak hjans gelrler aagida belrL-
len kaynaklardan saglanmakLadir.
r ncek yil gerekleen genel buLe ver-
g gelrler LahslaLindan, verg adeler le
mahall darelere ve onlara akLarilan paylar
duuldukLen sonra kalan LuLar uzernden,
bnde be oraninda her yil ayrilacak Lranser
denegnden, Yuksek Planlama Kurulunca
her br ajans n nuus, gelmlk duzey ve
perormans luLlerne gre belrlenecek pay
hvrupa rlg ve dger uluslararasi onlar-
dan saglanacak kaynaklar
FaalyeL gelrler
r ncek yil gerekleen buLe gelrler
uzernden, blgedek l zel dareler n,
borlanma, Lahss mahyeLLek gelrler le
genel, kaLma ve zel buLel kurululardan
alinan yardim kalemler har LuLulmak uze-
re yuzde br, beledyeler n, borlanma
ve Lahss mahyeLLek gelr kalemler har
LuLulmak uzere yuzde br oraninda, car yil
buLesnden akLarilacak pay
lgedek sanay ve LcareL odalarinin, br
ncek yil kesnlem buLe gelrlernn
yuzde br oraninda, car yil buLesnden ak-
Larilacak pay
Ulusal ve uluslararasi kurum ve kurulular-
ca yapilan bagi ve yardimlar
r ncek yildan devreden gelrler
u kalemlerden oluan hjans gelrlernden lgl
mevzuaL ve plan erevesnde hjans Laraindan
belrlenecek mkLar eLkllk ve eLknlk lkeler
gzeLlerek blgeye kaynak olarak akLarilacakLir.
Ongrulen hedeern gerekleLrleblmes
n hjans kend kaynaklarini mkanlar lu-
sunde kullanacak olmakla brlkLe, hedeern
olduka kapsamli oldugu gz nune alindigin-
da hjansin buLesnn kisiLli kalacagi aikLir.
Dolayisiyla nansman kaynaklarinin eLlen-
drlerek buLe mkanlarinin arLLirilmasi planin
uygulanablrlg aisindan olduka nemldr.
u dogrulLuda, hjans kaynaklari diinda planin
uygulanmasina kaLki saglayablecek nans-
man kaynaklari arasinda kamu yaLirimlari, ya-
Lirim Levkler, merkez kurum ve kurulularin
desLekler, yerel yneLmlern kaynaklari, hv-
rupa rlg, Dunya ankasi, slam Kalkinma
ankasi gb uluslararasi kurulularin onlari
le bankalarin desLek ve kredler sayilablr.
hjansin nansman eLlendrmesn, mukerrer
uygulamalari en aza ndrgeyerek eLkn br e-
klde gerekleLreblmes n kurumlar arasi
eLkl koordnasyon ve leLm saglamasi br
zorunlulukLur. hyrica hjansin ulusal ve ulus-
lararasi onlardan blgenn sLade eLmesn
saglayablecek kapasLeye devamli sahp olma-
si gerekmekLedr. Dolayisiyla bu onksyonlari
gerekleLrme rolunu usLlenecek hjans, ku-
rumsal gucunu surekl gelLreblmeldr. Ku-
rumsal aidan gulu kalablmek n de hjansin
planlamadan car gderlern karilamaya kadar
Lum aalyeLlern gerekleLrrken hem perso-
nel hem de buLe aisindan kaynak sikinLisi ya-
amamasi buyuk nem arz eLmekLedr.
kccrdinasycn, zIeme ve DegerIendirme
2010-2013 dnemn kapsayan hnkara l-
ge Plani, yerel kurum ve kurulularin bu
dnemde gerekleLreceg planlama ali-
malari n yol gsLerc dokumandir. unun
yaninda Plan, hjans Laraindan uygulamaya
konacak ve Leknk ve mal desLek saglanacak
Lum program ve projelere Lemel Lekl ede-
cek belgedr. hjans Laraindan saglanacak
Leknk ve mal desLekler, erg Plan ama ve
hedeer dogrulLusunda oluLurularak, Kal-
kinma hjanslari Proje ve FaalyeL DesLekleme
YneLmelg ve Kalkinma hjanslari DesLek
YneLm Kilavuzu dkkaLe alinarak gerekle-
LrlecekLr.
Planin uygulanmasi hnkara Kalkinma hjansi
Laraindan koordne edlecekLr. hjans Genel
SekreLerlg, blgenn gelecegn ekllendr-
mek uzere oluLurulan Planin, Lemel ama,
sLraLejk ama, ama ve hedeerne lkn
gelmeler zlemek ve degerlendrmekle so-
rumludur.
Planinin zleme ve degerlendrmes, plan su-
recyle amalanan degmde hang nokLada
bulundugumuzu gsLerr. zleme ve deger-
lendrme le amalanan, Planin uygulamada
vermllgnn saglanmasidir. zleme, planin
ikLi ve eLkler le plana lkn Lepkler ve
uygulamada hayaL bulan ama ve hedeere,
planlama surecnde belrlenm olan peror-
mans krLerler dkkaLe alinarak ne lude ya-
kin ya da uzak oldugumuzu gsLerr. zleme,
sadece planin uygulamada buldugu konum
uzerne br LespL aamasi olarak grulme-
mel ayni zamanda Lum paydalarin plandan
beklenLlerne cevap verecek sonulara ula-
mada alinmasi gereken Ledbrler ve yen ka-
rarlar n de yol gsLerc br sure olmalidir.
zleme surecnn k neml bleen lme ve
analzdr. Degerlendrme analzle elde edlen
objekL krLerle baglanmi nesnel blgnn
yorumlanmasi aamasidir. Saglikli br deger-
lendrme surec n zleme le LespL edlen
sorunlar br baarisizlik gsLerges olarak
degl, uygulamada karilailan Likanikliklarin
gderlmes n br irsaL olarak degerlend-
rlmeldr.
zleme ve degerlendrme, zum odakli br
yaklaim le hayaLa gerlecek ve orLaya i-
kan sorunlari en kisa surede zecekLr. una
paralel olarak zleme ve degerlendrme, -
brlgne aik ve kaLilimciliga dayali br bm-
de hayaLa gerlecekLr. u baglamda, baLa
DPT olmak uzere lgl kamu kurum ve kuru-
lulari, svl Loplum rguLler ve unversLeler
le yakin br brlg ve koordnasyon er-
snde olunacakLir. hyrica blge plani hjans
nLerneL sayasi araciligiyla paylailarak Lum
kesmlern Plan hakkindak gruler alina-
cakLir. Plani dogrudan veya dolayli olarak
lglendren gelmeler yakindan Lakp ed-
lecek, planin ama, hede ve ncelkler sz
konusu gelmeler iiginda degerlendrlerek
gerekrse guncellenecekLr. unun yani sira,
planin hayaLa gerlmes surecnde orLaya
ikablecek LehdLler ve rskler araLirilarak
gerekl nlemler alinacakLir. enzer eklde,
bu sureLe orLaya ikablecek yen irsaLlar
en eLkn eklde degerlendrlecekLr.
hjans Laraindan, blge plani erevesnde
gerekleLrlecek aalyeLlere lkn yilda en
az br zleme ve Degerlendrme kaporu ha-
zirlanacakLir. kaporun sonulari paylailacak
ve hjans nLerneL sLesnde yayinlanacakLir.
Koordncsyon, zlcmc vc Dcgcrlcndrmc
Payda TcpIanttIart kattItmct Listesi
Ankara UnversIes Elmadag Meslek Yksekokulu
Aksaray UnversIes erekohsar eraI CmerIoglu
Meslek Yksek Dkulu
AkyurI eledyes AkyurI Cenlk Derneg
AkyurI le Mll EgIm Mdrlg AkyurI le Saglik Crup akanligi
AkyurI le Tarim Mdrlg AkyurI Kadinlar Dayanima Derneg
AkyurI Kaymakamligi AkyurI Sanayc ve adamlari Derneg
AkyurI Sosyal Yardimlama ve Dayanima VakIi AkyurI Tarim Kred KooperaII
AkyurI VakIi AkyurI ZraaI Ddasi
AlIindag eledyes Anadolu Ajansi PolaIli Temslclg
Anadolu agda EgIm VakIi (ANAEV} Anadolu adamlari Federasyonu (ANFED}
Anadolu Turzm leImecler Derneg (ATD} Ankara ykehr eledyes
Ankara ykehr eledyes AlIyapi Koordnasyon Merkez
(AYKDME}
Ankara Dnce ve AraIirmalar Derneg (ADAM}
Ankara CazeIecler Derneg Ankara Cen adamlari Derneg
Ankara l evre ve Drman Mdrlg Ankara l Dzel dares
Ankara l Saglik Mdrlg Ankara adamlari ve Sanaycler Derneg ( ANKSAD}
Ankara Kales Derneg Ankara KenI Konsey
Ankara Kulb Derneg Ankara KlIrn YaaIma Derneg
Ankara Moblyacilar ve Lakecler Ddasi Ankara Drman lge Mdrlg
Ankara Reklamcilar Derneg Ankara Sanay Ddasi
Ankara Sanayc ve adamlari Derneg (ASAD} Ankara Sosyal Yardimlama ve Dayanima VakIi
Ankara TcareI orsasi Ankara TcareI Ddasi
Ankara UnversIes
Ankara UnversIes Ankara alimalari AraIirma ve
Uygulama Merkez (ANKAMER}
Ankara UnversIes eypazari Meslek Yksek Dkulu
Ankara UnversIes lmsel AraIirma Proje DIs
novasyon rm
Ankara UnversIes Dl Tarh ve CograIya FaklIes
Ankara UnversIes Kalkinma alimalari Uygulama ve
AraIirma Merkez (AKAM}
Ankara UnversIes Syasal lgler FaklIes Ankara UnversIes Sosyal lmler FaklIes
Ankara Vallg Ankaralilar VakIi
Ankara EsnaI ve SanaaIkarlar Ddalari rlg (ANKESD} Arelk A..
ASELSAN ASK Cenel Mdrlg
AIaIrk Dnce Derneg erekohsar ubes AIilim UnversIes
Aya Kaymakamligi Aya Yagmurdede Ky MuhIarligi
Aya eledyes Aya le Mll EgIm Mdrlg
Aya le Dzel dares Aya le Tarim Mdrlg
Aya Saglik Crup akanligi Aya Snanli lkgreIm Dkulu
Aya ZraaI Ddasi ala le Drman leIme eg
ala eledyes ala le Mll EgIm Mdrlg
ala Kaymakamligi abakanlik Kadinin SIaIs Cenel Mdrlg
Pcydc Toplcntlcr Kctlmc Lstcs
abakanlik Dzrller dares akanligi abakanlik Toplu KonuI dares
akenI kIsaIilar Derneg akenI Kadin PlaIIormu Derneg
akenI Drganze Sanay lges akenI UnversIes
ayindirlik ve skan l Mdrlg eypazari Sosyal Cvenlk Merkez
eypazari eledyes eypazari le Mll EgIm Mdrlg
eypazari le MIIlg eypazari le NIus Mdrlg
eypazari le Dzel dares eypazari le Tarim Mdrlg
eypazari Karaar eledyes eypazari Kaymakamligi
eypazari Kirbai eledyes eypazari MeIeoroloj sIasyon Mdrlg
eypazari MuhIarlar Derneg eypazari N. Karaoguz VakIi
eypazari Drman leImeler Mdrlg eypazari Saglik Crup akanligi
eypazari Tarim Kred KooperaII eypazari TcareI Ddasi
eypazari Turzm Derneg eypazari Uru eledyes
eypazari Yen Yildiz CazeIes eypazari ZraaI Ddasi
lg Teknolojler Derneg lmsel ve Teknk AraIirmalar VakIi (TAV}
lkenI Cyberpark lkenI UnversIes
rIel leIm Teknolojler yomalzeme ve Doku Mhendslg Derneg
amlidere eledIyesI amlidere Kaymakamligi
ankaya eledIyesI ankaya Kaymakamligi
ankaya UnIversIIesI evre ve Drman akanligi
ubuk eledIyesI ubuk Dernekler Federasyonu
ubuk le MIllI EgIIIm Mdrlg ubuk le Saglik Crup akanligi
ubuk le Tarim Mdrlg ubuk Kaymakamligi
ubuk MuhIarlar DernegI ubuk PlaIIormu DernegI
ubuk Tarim KredI KooperaIIII ubuk TIcareI orsasi
ubuk ZIraaI Ddasi DelIamed Yaam lmler ve Plazma A..
DHM Ankara Esenboga Havalmani amdrlg Doga Derneg
DPT DS V. lge Mdrlg
Eczacibai-MonIrol EE Cenel Mdrlg
Eker-Mak Zra AleIler malaI ve TcareI LId. I. Elmadag eledyes
Elmadag Halk EgIm Merkez Elmadag le Mll EgIm Mdrlg
Elmadag le Saglik Crup akanligi Elmadag le Tarim Mdrlg
Elmadag Kaymakamligi Elmadag Meslek ve Teknk EgIm Merkez
Elmadag Sosyal Cvenlk Merkez Elmadag ZraaI Ddasi
Enerj Pyasasi Dzenleme Kurumu Enerj ve Tab Kaynaklar akanligi
Epslon Havacilik Uzay ve Savunma Sanay Tc. LId. I. Evren le Tarim Mdrlg
Evren Saglik Crup akanligi Evren eledyes
Evren Halk EgIm Merkez Evren le Mll EgIm Mdrlg
Evren Kaymakamligi Evren Sosyal Yardimlama ve Dayanima VakIi
Caz Teknopark Caz UnversIes
Caz UnversIes AkyurI AIaIrk Meslek Yksek Dkulu
Caz UnversIes eypazari Teknk lmler Meslek
Yksekokulu
Caz UnversIes PolaIli Fen-EdebyaI FaklIes Cdl le Mll EgIm Mdrlg
Cdl le NIus Mdrlg Cdl le Dzel dares
Cdl Drman leIme eg Cdl Saglik Crup akanligi
Cdl eledyes Cdl aga eledyes
Cdl EsnaI ve SanaaIkarlar Ddasi Cdl Halk EgIm Merkez
Cdl le Tarim Mdrlg Cdl Kaymakamligi
Cdl Sorgun eledyes Cdl Tarim ve Kred KooperaII
Cdl VakIi Cdl Yelz eledyes
Cncel eypazari lgesel Haber SIes Cndem eypazari CazeIes
HaceIIepe TeknokenI HaceIIepe TeknokenI Teknoloj TransIer Merkez
HaceIIepe UnversIes
HaceIIepe UnversIes PolaIli Teknk lmler Meslek
Yksekokulu
HAVELSAN Haymana le Mll EgIm Mdrlg
Haymana le Tarim Mdrlg Haymana Saglik Crup akanligi
Haymana Sosyal Yardimlama ve Dayanima VakIi Haymana ZraaI Ddasi
Haymana eledyes Haymana CazeIes
Haymana Kaymakamligi Haymana TcareI Ddasi
Anadolu SanayIcI ve adamlari DerneklerI Federasyonu
(ASFED}
l evre ve Drman Mdrlg
l EmnIyeI Mdrlg l Cenel MeclIsI
l KlIr ve TurIzm Mdrlg l MIllI EgIIIm Mdrlg
l Planlama ve KoordInasyon Mdrlg l Saglik Mdrlg
l Sosyal HIzmeIler Mdrlg novasyon DernegI
vedIk DrganIze SanayI lgesI Kaleck le Tarim Mdrlg
Kaleck eledyes Kaleck le Mll EgIm Mdrlg
Kaleck le Dzel dares Kaleck Kaymakamligi
Kaleck KlIr Derneg Kaleck Tarim Kred KooperaII
Karayollari 4. lge Mdrlg
Karyer Danimanligi ve nsan Kaynaklarini CelIrme
Derneg (Kar-Der}
Kazan eledyes Keren Kaymakamligi
Kizilcahamam Kaymakamligi KD A..
KDSCE Ankara DsIm leIme CelIrme Merkez Mdrlg Kred ve YurIlar Ankara lge Mdrlg
KTV Yayincilik ve Reklam Sanay TcareI A.. (Kanal A} KlIr Turzm l Mdrlg
KlIr ve Turzm akanligi Makne malaIilari rlg
Mamak eledyes Mamak Kaymakamligi
Memur Sendkalari KonIederasyonu Memurlar VakIi
Pcydc Toplcntlcr Kctlmc Lstcs
Meslek EgIm ve Kk Sanay DesIekleme ve CelIrme
VakIi (MEKSA}
Mll EgIm akanligi
MLSDFT Yazilim Teknolojler A.. Mmar ve Mhendsler Crubu Derneg
MKEK Moblyaci ve Lakecler Ddasi
Muradye KlIr VakIi MsIakl Sanayc ve adamlari Derneg Ankara ubes
Nallihan eledyes Nallihan ayirhan eledyes
Nallihan EsnaI ve KeIaleI KooperaII Nallihan Halk EgIm Merkez
Nallihan le MeIeoroloj sIasyonu Mdrlg Nallihan le Mll EgIm Mdrlg
Nallihan le Dzel dares Nallihan le Tarim Mdrlg
Nallihan Kaymakamligi Nallihan NIus Mdrlg
Nallihan Drman leIme Mdrlg Nallihan Saglik Crup akanligi
Nallihan Tarim ve Kred KooperaII Nallihan Turzm Cnlller Derneg
Nallihan UlaIirma HzmeI Mdrlg Nallihan VakIi
Nallihan ZraaI Ddasi DDTU TeknokenI
DDTU-TEKPDL lm ve Teknoloj PolIkalari AraIirma Merkez DrIa Anadolu hracaIi rlkler
DrIa Dogu Teknk UnversIes DsIm Medya A.. (akenI TV}
DSSA - DsIm Savunma ve Havacilik Kmelenmes DSTM Sanayc Adamlari Derneg
DSTM Drganze Sanay lges PIzer lalari LId. I.
DZR Dzrller KlIr ve Dayanima DernegI ereIlIkohIsar
ubesI
PolaIli EDA Mdrlg
PolaIli 2. Drganze Sanay lges PolaIli DevleI HasIanes
PolaIli eledyes PolaIli Cen adamlari Derneg
PolaIli EsnaI ve KeIaleI KooperaII akanligi PolaIli Halk KIphanes Mdrlg
PolaIli Cenlk ve Spor Mdrlg PolaIli le Mll EgIm Mdrlg
PolaIli le EmnyeI Mdrlg PolaIli Adamlari Derneg
PolaIli le Tarim Mdrlg PolaIli Kaymakamligi
PolaIli KadasIro eg PolaIli Mal Mdrlg
PolaIli Kylere HzmeI CIrme rlg PolaIli MIIlg
PolaIli MuhIarlar Derneg PolaIli Drganze Sanay lges
PolaIli NIus Mdrlg PolaIli PosIasi CazeIes
PolaIli Dzel dares PolaIli Saglik Crup akanligi
PolaIli Radyo KenI PolaIli Sosyal Cvenlk Merkez
PolaIli Sanayc ve adamlari Derneg PolaIli Tapu Mdrlg
PolaIli Sosyal Yardimlama ve Dayanima VakIi PolaIli TcareI orsasi
PolaIli Tarim ve Kred KooperaII PolaIli TCEM Mdrlg
PolaIli TcareI Ddasi PolaIli Trk Telekom Mdrlg
PolaIli TMD Ajans Mdrlg Pursaklar eledyes
PolaIli ZraaI Ddasi
RK SoII Mhendslk lgsayar Programlama EgIm
Danimanlik LId. I.
ReIk Saydam HiIzisihha Merkez akanligi Saglik akanligi AR-CE Dares akanligi
RDKETSAN Sanay ve TcareI l Mdrlg
Sanay ve TcareI akanligi Savunma Sanay MsIearligi
SASAD Sema Yazar Cenlk VakIi
Savunma Sanay ve Teknoloj EgIm Merkez (SATEM}
KomuIanligi
Sncan eledyes
Sevda-Cenap And Mzk VakIi Sosyal Yardimlama ve Dayanima Cenel Mdrlg
Sncan EImesguI Sanaycler ve adamlari Derneg (SSAD} Srdrleblr Kirsal ve KenIsel Kalkinma Derneg
STM Savunma Teknolojler Mhendslk ve TcareI A.. ereIlIkohIsar eledIyesI
ereIlIkohIsar Cida ve yoIlu Tuz UreIIcIlerI DernegI ereIlIkohIsar engel CazeIesI
ereIlIkohIsar alren eledIyesI ereIlIkohIsar EsnaI ve SanaIkrlar Ddasi
ereIlIkohIsar Devekovan eledIyesI ereIlIkohIsar CenlIk ve Spor Mdrlg
ereIlIkohIsar Cen Adamlari DernegI ereIlIkohIsar le Saglik Crup akanligi
ereIlIkohIsar le MIllI EgIIIm Mdrlg ereIlIkohIsar Kaarli eledIyesI
ereIlIkohIsar le Tarim Mdrlg ereIlIkohIsar Kaymakamligi
ereIlIkohIsar KadasIro Mdrlg
ereIlIkohIsar Dzrller ve Sosyal HIzmeIlerI DesIekleme
ve CelIIIrme DernegI
ereIlIkohIsar MeslekI EgIIIm MerkezI ereIlIkohIsar Peenek CazeIesI
ereIlIkohIsar Pancar lge eIlIgI ereIlIkohIsar oIrler Ddasi
ereIlIkohIsar Sosyal Yardimlama ve Dayanima VakIi ereIlIkohIsar Tarim ve KredI KooperaIIII
ereIlIkohIsar Tapu SIcIl Mdrlg
ereIlIkohIsar Tuzgl naaI verenlerI ve IlerI
Yardimlama DernegI
ereIlIkohIsar TIcareI Ddasi ereIlIkohIsar ZIraaI Ddasi
ereIlIkohIsar YenIgn CazeIesI Tapu KadasIro Cenel Mdrlg 1. lge Mdrlg
TAI Technopols Trkye Crubu
Tarim l Mdrlg TD Ekonom ve Teknoloj UnversIes
TD ACEM Ulusal Koordnasyon Merkez Toplumsal Ekonomk Syasal AraIirmalar VakIi
TD Cen Crmcler Kurulu TUTAK
TurguI Dzal UnversIes
TUMDEF-Tm Tibb Chaz UreIc ve Tedark Dernekler
Federasyonu
TUK Ankara lge Mdrlg Trkye lm Derneg Ankara ubes
Trk Crm ve Dnyasi KonIederasyonu (TURKDNFED} Trkye Ekonom PolIkalari AraIirma VakIi (TEPAV}
Trkye evre VakIi Trkye Saglik EndsIrs verenler Sendkasi
Trkye Kurumu Ankara l Mdrlg Trkye Teknoloj CelIrme VakIi
Trkye Teknk Elemanlar VakIi Ulusal NanoIeknoloj AraIirma Merkez
Trkye Yazarlar rlg PolaIli Temslclg Vehb Ko VakIi Vehb Ko ve Ankara AraIirmalari Merkez
Uluslararasi YneIcler Derneg
YurIdiindak erekohsarli adamlari Dayanima
Derneg
Yildirim eyaziI UnversIes
Kaynaklar
kaynakIar
Adcmcn, F., B Kcydcr, . (2007]. Trkycnn 8yk Kcntlc-
rnn Cccckondu vc knt Mchcllclcrndc Ycc-
ycn Yoksulluk vc 5osycl Dlcnmc. TE5- Dcrgs
Yoksulluk vc 5osycl Dlcnmc 5cys, ss. 83-89.
Ankcrc 8ykchr 8clcdycs. (200o]. 2023 Nczm mcr
Plcn. Ankcrc. Ankcrc 8ykchr 8clcdycs.
Ankcrc 8ykchr 8clcdycs. (20ll]. 5osycl Hzmctlcr.
03. 0l. 20ll tcrhndc Ankcrc 8ykchr 8clc-
dycs Rcsm wcb stcs. http.//www.cnkcrc.bcl.
tr/Abb5cy]clcr/5osycl_Hzmctlcr2 cdrcsndcn
clnd.
Ankcrc l cvrc vc Drmcn Mdrlg. (2007]. l cvrc Du-
rum Rcporu. Ankcrc. l cvrc vc Drmcn Mdrlg.
Ankcrc l cvrc vc Drmcn Mdrlg. (2008]. Ankcrc l
cvrc Durum Rcporu. Ankcrc. l cvrc vc Drmcn
Mdrlg.
Ankcrc l cvrc vc Drmcn Mdrlg. (2009]. Ankcrc l
cvrc Durum Rcporu. Ankcrc. l cvrc vc Drmcn
Mdrlg.
Ankcrc l Dcrncklcr Mdrlg. (20l0]. 29. l2. 20l0 tc-
rhndc Ankcrc l Dcrncklcr Mdrlg tcrc]ndcn
gndcrlcn blg.
Ankcrc l Mll Egtm Mdrlg. (20ll]. l Egtm stcts-
tklcr 2009 20l0. l0. 0l. 20ll tcrhndc Ankcrc
l Mll Egtm Mdrlg Rcsm wcb stcs. http.//
cnkcrc.mcb.gov.tr/sstcm cdrcsndcn clnd.
Ankcrc l Dzcl dcrcs (20l0] . 20l0-20l Kurumscl 5trc-
tck Plcn. Ankcrc.
Ankcrc l 5cglk Mdrlg. (20l0]. Ankcrc l 8r]ng Vc-
rlcr. Ankcrc. l 5cglk Mdrlg.
Ankcrc l Tcrm Mdrlg. (2009]. Ankcrc l Tcrm M-
drlg clmc Rcporu. Ankcrc. l Tcrm Mdr-
lg.
Ankcrc l Tcrm Mdrlg. (20l0] 2l.l2.20l0 tcrhndc
.Ankcrc l Tcrm Mdrlg tcrc]ndcn gndcrlcn
Erozyon Vcrlcr blgs.
Ankcrc Vcllg. (20l0]. l 8r]ng. Ankcrc. l Plcnlcmc vc
Koordncsyon Mdrlg.
Arslcn, K. (2009]. Trkycdc Kongrc Turzmn Ccltrmc
mkcnlcr. stcnbul. stcnbul Tccrct Ddcs Ycynlcr.
Avrupc Komsyonu. (2009]. Avrupc chrlcrndc Yccm
Kcltcs Algs Arctrmcs. 8rkscl. Avrupc Koms-
yonu.
Avrupc Komsyonu. (20l0]. A8 8lgcscl Poltkcsnn
Avrupc Akll 8ymc 2020 5trctcsnc Kctks.
8rkscl. Avrupc Komsyonu.
8DDK (20l0]. 22.l2.20l0 tcrhndc 8cnkcclk Dzcn-
lcmc vc Dcnctlcmc Kurumu rcsm ntcrnct stcs.
http.//www.bddk.org.tr/Wcb5tcs/Dc]cult.cspx
cdrcsndcn clnd.
8cbckcnlk Hcznc Mstccrlg. (20llc]. 3l.l2.20l0
Tcrh tbcrylc Trkycdc Fcclycttc 8uluncn
Ycbcnc 5crmcycl Frmclcr Lstcs. 03. 02. 20ll
tcrhndc 8cbckcnlk Hcznc Mstccrlg rcsm
ntcrnct stcs. http.//www.hcznc.gov.tr cdrcsn-
dcn clnd.
8cbckcnlk Hcznc Mstccrlg. (20llb]. Yctrm Tc-
vklcr. 07. 02. 20ll tcrhndc 8cbckcnlk Hc-
znc Mstccrlg Rcsm wcb stcs. htpp.//www.
hcznc.gov.tr cdrcsndcn clnd.
8cbckcnlk 5osycl Ycrdmlcmc vc Dcycnmc Ccncl
Mdrlg. (20l0]. 2009 Yl Fcclyct Rcporu.
Ankcrc. 8cbckcnlk 5osycl Ycrdmlcmc vc Dc-
ycnmc Ccncl Mdrlg.
8cyndrlk vc skcn 8ckcnlg. (2009c]. Kcntlcmc Alc-
nndc 5rdrlcblrlk zmlcmcs. Ycklcmlcr,
Modcllcr, Tcmcl Alcnlcr, Cstcrgclcr, Uygulcmc
Drncklcr. Ankcrc. 8cyndrlk vc skcn 8ckcnlg.
8cyndrlk vc skcn 8ckcnlg. (2009b]. 5rdrlcblr
Kcntlcmc 8ck As lc Trkycdc Kcntlcmc
5cktrnc lkn Tcspt vc Dcgcrlcndrmclcr. An-
kcrc. 8cyndrlk vc skcn 8ckcnlg.
8lg Tcknololcr vc lctm Kurumu. (20l0]. stctstk
Vcrlcr gndc Dnycdc vc Trkycdc Elcktronk
Hcbcrlcmc 5cktr. Ankcrc. 8lg Tcknololcr vc
lctm Kurumu.
8ugrc Kcvclc, A., B Kcydcr, . (2008]. Kcnt N]usunun
En Yoksul Kcsmnn sthdcm Ycps vc Ccnmc
Yntcmlcr. stcnbul. 8ogcz nvcrstcs 5osycl
Poltkc Forumu.
Ccndcn, 5. (2008]. Ankcrc Ulcm 5stcmndc 8tnlc-
mc htycc. Mlkyc, Clt. XXX, 5cy. 2ol, s. l75-
l8o. Ankcrc.
Ccnsz, M. (20l0]. Trkydc Drgcnzc 5cncy 8lgclcr Po-
ltkclcr vc Uygulcmclcr. Ankcrc. DPT.
Ccntrc ]or ndustrcl 5tudcs (C5L]. (2009]. Turkcy Furn-
turc Dutlook. Mlcno. Ccntrc ]or ndustrcl 5tudcs
(C5L].
CTEAR (20l0]. Ar uclty n Europc. 20.l2.20l0 tcr-
hndc http.//www.crqucltynow.cu/compcrng_
homc.php stcsndcn crlmtr.
cdrc, H. (200o]. Krcscl Kcntlcr vc stcnbulun Krcscl-
lcmcs. stcnbul.
cnkcyc nvcrstcs. (2008]. vc ncct Mcknclcr K-
mcs-M Rcporu. Ankcrc. cnkcyc nvcrstcs.
cvrc vc Drmcn 8ckcnlg. (2008]. Atk Ynctm Eylcm
Plcn 2008-20l2. Ankcrc. cvrc vc Drmcn 8c-
kcnlg.
cvrc vc Drmcn 8ckcnlg. (20l0c]. 5u Hcycttr Hcyct
8oc Hcrccmcyclm. Ankcrc. cvrc vc Drmcn 8c-
kcnlg.
cvrc vc Drmcn 8ckcnlg. (20l0b]. 5u Krllg Kontol
Ynctmclg. Ankcrc. cvrc vc Drmcn 8ckcnlg.
cvrc vc Drmcn 8ckcnlg. (20l0c]. Trkyc cvrc 5orun-
lcr vc Dncclklcr Envcntcr Dcgcrlcndrmc Rcpo-
ru 2007-2008. Ankcrc. cvrc vc Drmcn 8ckcnlg.
Dcmrbc, N., B Tosun, D. (2005]. Trkycdc Tcrmn 5c-
ncy lc Entcgrcsyonu vc Drtcyc kcn 5orunlcr.
Adncn Mcndcrcs nvcrstcs Zrcct Fckltcs Dcr-
gs, 27-3.
Dcvlct Hcvclmcnlcr lctmcs Ccncl Mdrlg.
(20llc]. Escnbogc Hcvclmcn stctstklcr.
07.0l.20ll. tcrhl c-postc.
Dcvlct Hcvc Mcydcnlcr lctmcs Ccncl Mdrlg.
(20llb]. stctstklcr. 0l l5, 20ll tcrhndc Dcv-
lct Hcvc Mcydcnlcr lctmcs Rcsm wcb stcs.
http.//www.dhm.gov.tr/stctstk.cspx cdrcsn-
dcn clnd.
Dcvlct Tyctrolcr Ccncl Mdrlg. (20ll]. 28. 0. 20ll
tcrhndc gndcrlcn blg.
DE (l983]. Ccncl N]us 5cym. N]usun 5osycl vc Eko-
nomk Ntclklcr. Ankcrc. DE.
DE. (2002]. Trkyc Dzrllcr Arctrmcs. Ankcrc. DE.
DPT. (2003]. llcrn Vc 8lgclcrn 5osyo-Ekonomk Ccl-
mlk 5rclcmcs Arctrmcs. Ankcrc. DPT.
DPT. (200]. lclcrn 5osyo Ekonomk Cclmlk 5rclc-
mcs Arctrmcs, Ankcrc. DPT.
DPT. (200oc]. 8lg Toplumu 5trctcs (200o-20l0]. An-
kcrc. DPT.
DPT. (200ob]. 9. Kclknmc Plcn, Agc rnlcr vc Mobl-
yc 5cncy Dzcl htscs Komsyonu Rcporu. Ankcrc.
DPT.
DPT. (2007]. gc Pycscs. Dokuzuncu Kclknmc Plcn
Dzcl htscs Komsyonu Rcporu. Ankcrc. DPT.
DPT. (20l0c]. nvcrstc vc Kcmu Kurumlcr Arctrmc
Mcrkczlcr. Ankcrc. DPT.
DPT. (20l0b]. 8lg Toplumu stctstklcr. Ankcrc. DPT.
D5 5. 8lgc Mdrlg (20l0]. 08.l2.20l0 tcrhndc
gndcrlcn. Ankcrcdc 5ulcncn Alcnlcr. blgs.
D5. (20l0]. Ankcrc cy slch. l5. l2. 20l0 tcrhndc
D5 Rcsm wcb stcs. http.//www.ds.gov.tr/bcsn-
bul/dctcy.c]m cdrcsndcn clnd.
Durusoy, Z. (2003]. Tcknolo, Tcknopcrklcr vc Ekono-
mk Kclknmc 22.0.20ll tcrhndc http.//]po.
pcmukkclc.cdu.tr/tcknopcr.pd] stcsndcn crl-
mtr.
Dnyc Encr Konscy Trk Mll Komtcs. (20l0]. Encr
Rcporu 20l0. Ankcrc.
Dnyc Turzm Drgt. (20l0]. uck Dvcrvcw o] Kcy
Trcnd. World Toursm 8cromctcr, Vol. 3, No. 2
ECD Ccncl Mdrlg. (20l0]. ECD Kurulu 8r]ng . An-
kcrc. ECD.
Ekonomk vc D Poltkc Arctrmclcr Mcrkcz (EDAM].
(2009]. Trkyc n 8r Rckcbct Endcks. stcnbul.
Ekonomk vc D Poltkc Arctrmclcr Mcrkcz
(EDAM].
Elcktrk lcr Ett dcrcs Ccncl Mdrlg. (2009]. Ycn-
lcncblr Encr Kcyncklcr. Ankcrc. Elcktrk lcr
Ett dcrcs Ccncl Mdrlg.
Emr, 5. H. (2007]. Kcntscl Yccm Kcltcs 8lccnlcr Arc-
sndc Ak Vc Ycl Alcnlcrn Dncm Kcyscr/Kocc-
sncn lcs Pcrk Alcnlcr Anclz. Ercycs nvcrs-
tcs 5osycl 8lmlcr Enstts Dcrgs, 3o7-39o.
Encr vc Tcb Kcyncklcr 8ckcnlg. (20l0]. Jcotcrmcl
Encr. 2l. 0l. 20ll tcrhndc Encr vc Tcb Kcy-
ncklcr 8ckcnlg Rcsm wcb stcs. http.//www.
cncr.gov.tr cdrcsndcn clnd
Kaynaklar
Encr Vcrmllg Dcrncg. (20l0]. Trkyc Encr vc Encr
Vcrmllg clmclcr Rcporu Ycl Ekonomyc
Cc Tcmmuz 20l0. 25.03.20ll tcrhndc dcr-
ncgn rcsm ntcrnct stcsndcn crlmtr.
Europccn Envronmcnt Agcncy. (20l0c]. Wctcr. ll. l2.
20l0 tcrhndc Europccn Envronmcnt Agcncy
Rcsm wcb stcs. http.//www.ccc.curopc.cu/
dctc-cnd-mcps/]gurcs cdrcsndcn clnd.
Europccn Envronmcnt Agcncy. (20l0b]. Wcstc cnd Mc-
tcrcl Rcsourccs. l3. l2. 20l0 tcrhndc Europc-
cn Envronmcnt Agcncy Rcsm wcb stcs. http.//
www.ccc.curopc.cu/dctc-cnd-mcps/]gurcs cd-
rcsndcn clnd.
Eurostct. (20ll]. Lcbor Mcrkct 5tctstcs. 30. 03. 20ll
tcrhndc Eurostct Rcsm wcb stcs. http.//cpp.
curostct.cc.curopc.cu/portcl/pcgc/portcl/stcts-
tcs cdrcsndcn clnd.
Forbcs Trkyc Dcrgs. (20l0]. Emlck Rcporu 20l0. s-
tcnbul. Turkuvcz Cczctc vc Ycym.
CcWC. (20ll]. Thc World Accorddng to CcWC 2008.
0l. ll. 20ll tcrhndc Clobclzcton cnd World
Ctcs wcb stcs. http.//www.lboro.cc.uk/gcwc/
world2008t.html cdrcsndcn clnd.
Crsoy, M. (20ll]. Mcslck Egtm vc Dgrctmdc 5orunlcr,
zm Dncrlcr, Egtm sthdcm lksnn Dnc-
m Crmclk. Kclknmc Kurulu 5osycl Ycp ht-
scs Komsyonunc bcgl Egtm Alt Komsyonunc
sunulcn rcpor.
Hcll, P. (200o]. 5cvcn Typcs o] Ccptcl Cty, ndc D. L. A.
Cordon, Plcnnng Twcntcth -Ccntury Ccptcl Cty.
hrccct Ccltrmc Etd Mcrkcz (CEME]. (2008c]. Mobl-
yc. Ankcrc. CEME.
hrccct Ccltrmc Etd Mcrkcz (CEME]. (2008b]. Mcd-
kcl Alctlcr vc Chczlcr. Ankcrc. CEME.
hrccct Ccltrmc Etd Mcrkcz (CEME]. (2009]. Tcmc-
clk vc Lostk 5cktr Rcporu. Ankcrc. CEME.
MDER. (20l0]. Trkyc Mcknclcr. l3. l2. 20l0 tcr-
hndc MDER wcb stcs. htpp.//www.mdcr.org.tr
cdrcsndcn clnd.
mmcrgcs. (20l0]. Encr Vcrmllg Ncdr? 25. 0l. 20ll
tcrhndc mmcrgcs wcb stcs. http.//www.m-
mcrgcs.com.tr/dchc-y-snmck-cn/cncr-vc-
rmllg-ncdr cdrcsndcn clnd.
ntcrnctoncl Congrcss cnd Convcnton Assoccton.
(20ll]. Thc ntcrnctoncl Assoccton Mcctngs
Mcrkct 2009. 0l ll, 20ll tcrhndc ntcrnctoncl
Congrcss cnd Convcnton Assoccton wcb stcs.
http.//www.cccworld.com cdrcsndcn clnd.
PCC. (2007]. Clmctc Chcngc 2007 5ynthcss. svrc.n-
tcrgovcrnmcntcl Pcncl on Clmctc Chcngc.
stcnbul Ulcm A. (2005]. 5rdrlcblr Cclmc. 2.
l2. 20l0 tcrhndc stcnbul Ulcm A wcb stcs.
www.stcnbululcsm.com cdrcsndcn clnd.
Kclcycoglu, 5., Kcrdcm, F., Tl-Rttcrsbcrgcr, H., clk, K.,
Trkylmcz, 5., clcn, ., ct cl. (2008]. Ankcrc Kcnt
Mcrkczndc Toplumscl Tcbckclcsmc,Hcrckctllk
vc 5osyockonomk 5tctu Arcstrmcs. Ycynlcn-
mcm T8TAK Procs, Ankcrc. T8TAK.
Kng, A. D. (l990]. Clobcl Ctcs Post-mpcrclsm cnd thc
ntcrnctonclzcton o] London. Ncw York.
Koccmcn, T. (2008]. Trkycdc Clcr vc C Edcnlcrn
Ntclklcr l9o5-2000. Ankcrc. DPT
Kongrc Mcrkcz. (20l0]. 2009 stctstklcr. l. 0l. 20l0
tcrhndc Kongrcmcrkcz wcb stcs. http.//kong-
rcmcrkcz.nct cdrcsndcn clnd.
Korumc vc Kontrol Ccncl Mdrlg. (20l0c]. l7. l2.
20l0 tcrhndc Korumc vc Kontrol Ccncl Mdr-
lg Rcsm wcb stcs. http.//www.kkgm.gov.tr/
gcncl/brm]ccl.html cdrcsndcn clnd.
Korumc vc Kontrol Ccncl Mdrlg. (20l0b]. 2009 Yl
Cdc 5cncy Envcntcr. Ankcrc. Korumc vc Kont-
rol Ccncl Mdrlg.
Kuntcy, D. (200o]. Erlcblrlk. Plcnlcmc, 5cy. 25, ss.
75-ll3.
Kltr vc Turzm 8ckcnlg. (2007]. Trkyc Turzm 5trctc-
s 2023 Eylcm Plcn 2007-20l3. Ankcrc. Kltr
vc Turzm 8ckcnlg.
Kltr vc Turzm 8ckcnlg. (20l0]. Turzm 8clgcl Tcss
stctstklcr 2009. Ankcrc. Kltr vc Turzm 8c-
kcnlg.
Ltmcn, T. (20ll]. Evcluctng Acccssblty ]or Trcnsportc-
ton Plcnnng. Vctorc Trcnsport Polcy nsttutc.
Drtc Dogu Tcknk nvcrstcs URAP Arctrmc Lcborctuc-
r. (20ll]. nvcrstc 5rclcmcs. ll. 0l. 20ll tc-
rhndc Drtc Dogu Tcknk nvcrstcs URAP Arc-
trmc Lcborctucr wcb stcs. http.//tr.urcpccntcr.
org/ndcx.php cdrcsndcn clnd.
Dstm 5cvunmc vc Hcvcclk Kmclcnmcs. (20l0]. Cc-
ncl. 28. l2. 20l0 tcrhndc Dstm 5cvunmc vc
Hcvcclk Kmclcnmcs wcb stcs. ]tpp.//ostm-
scvunmc.org cdrcsndcn clnd.
D5TM. (20ll]. http.//www.ostmmcdkcl.com/Dc]cult.
cspx?lng=tr cdrcsndcn clnd.
5cncy vc Tccrct 8ckcnlg. (20l0c]. Tcknolo Ccltrmc
Mcrkczlcrnn Cnccl Durumu. Ankcrc. 5cncy vc
Tccrct 8ckcnlg.
5cncy vc Tccrct 8ckcnlg. (20l0b]. 5AN-TEZ Progrcm
Ccncl 8lglcr. 0l. 03. 20ll tcrhndc 5cncy vc
Tccrct 8ckcnlg Rcsm wcb stcs. http.//scgm.
scncy.gov.tr cdrcsndcn clnd
5cncy vc Tccrct 8ckcnlg. (20l0c]. Trkyc vc ncct
Mcknclcr Alt 5cktr Rcporu. Ankcrc. 5cncy Cc-
ncl Mdrlg.
5cncy vc Tccrct 8ckcnlg. (20llc]. 5cncy vc Tccrct
8ckcnlgnc Kcytl Ankcrcdck ycrlcr, 20ll.
Ankcrc. 5cncy vc Tccrct 8ckcnlg.
5cncy vc Tccrct 8ckcnlg. (20llb]. Moblyc 5cktr Rc-
poru. Ankcrc. 5cncy Ccncl Mdrlg.
5cvunmc 5cncy mclctlcr Dcrncg. (20l0]. Kurumscl.
28. l2. 20l0 tcrhndc 5cvunmc 5cncy mclct-
lcr Dcrncg wcb stcs. htpp.//www.scscd.org.tr.
cdrcsndcn clnd.
5cvunmc 5cncy Mstccrlg. (20l0]. Kurumscl. l2 28,
20l0 tcrhndc 5cvunmc 5cncy Mstccrlg
Rcsm wcb stcs. htpp.//www.ssm.gov.tr cdrcsn-
dcn clnd.
5osycl Cvcnlk Kurumu 8ckcnlg. (20l0]. 5osycl C-
vcnlk Kurumu 5gortcl stctstklcr. Ankcrc. 5os-
ycl Cvcnlk Kurumu 8ckcnlg.
5osycl Hzmctlcr l Mdrlg. (20ll]. 2o.0l.20ll Tcrh-
l E-postc lc gclcn blg. Ankcrc. 5osycl Hzmctlcr
l Mdrlg .
5PF (2009]. Trkycdc ocuk 8ckm Hzmctlcrnn Ycy-
gnlctrlmcsnc Ynclk 8r Dncr. Mchcllc Krc-
lcr. stcnbul, 8ogcz nvcrstcs 5osycl Poltkc
Forumu.
crc]oglu, C. (2008]. Kclknmcdc Krscl Turzmn Rol-
2007-20l3 Yllcr Arcsndc lkcmzdc Uygulc-
nccck Dlcn PARD Krscl Kclknmc Progrcmndck
Ycr, Dncm vc 8cklcncn Cclmclcr. Ankcrc. T.C.
Tcrm vc Kylcr 8ckcnlg Uzmcnlk Tcz.
T.C. clmc vc 5osycl Cvcnlk 8ckcnlg. (20l0]. cl-
mc Hcyct stctstklcr. Ankcrc. T.C. clmc vc
5osycl Cvcnlk 8ckcnlg.
T.C. Dcvlct Dcmryollcr. (20l0]. TCDD 5trctck Plcn
20l0-20l. Ankcrc. TCDD.
T.C. 5cglk 8ckcnlg. (2008]. 5cglk stctstklcr Yllg.
Ankcrc. T.C. 5cglk 8ckcnlg.
T.C. Ulctrmc 8ckcnlg. (2008]. Ulctrmc 8ckcnlg
5trctck Plcn 200920l3. Ankcrc. T.C. Ulctrmc
8ckcnlg.
Tcrm vc Kylcr 8ckcnlg. (20l0]. 03. l2. 20l0 tcrhn-
dc Tcrm vc Kylcr 8ckcnlg Rcsm wcb stcs.
htpp.//www.tcrm.gov.tr cdrcsndcn clnd.
Tc, K. (20ll]. 8lm Vcds Ankcrcdc Kurulmcldr. CT
Mcdc 8lg vc lctm Tcknololcr Dcrgs . 5cy.
l, s. o8-72.
TEA APK. (200o]. Ankcrc l Elcktrk rctm-Tkctm Du-
rumu. Ankcrc. TEA.
TMMD8 Mcknc Mhcndslcr Ddcs. (2008]. Dnycdc vc
Trkycdc Encr Vcrmllg Ddc Rcporu. Ankcrc.
TMMD8 Mcknc Mhcndslcr Ddcs
TD88. (2009]. Trkycdc Mcdkcl 5cktr. Ankcrc. TD88.
TD88. (20l0]. Trkyc 5cvunmc 5cncy 5cktr Rcporu
(2009]. Ankcrc. TD88.
TPE (Trk Pctcnt Enstts]. (20l0]. Fcydcl Modcl, Pc-
tcnt, Mcrkc, Endstrycl Tcscrm, stctstklcr. 20.
l2. 20l0 tcrhndc TPE Rcsm wcb stcs. http.//
www.tpc.gov.tr/portcl cdrcsndcn clnd.
TTNET. (20l0]. PC vc ntcrnct Pcnctrcsyon Arctrmc Vc-
rlcr. Ankcrc.
T8TAK. (2009]. K 8cnc AR-CE Hcrccmcs. 20. l2.
20l0 tcrhndc T8TAK Rcsm wcb stcs. http.//
www.tubtck.gov.tr/tubtck_contcnt_]lcs cdrc-
sndcn clnd.
T8TAK. (20l0c]. AR85 stctstklcr. 0. 0l. 20ll tc-
rhndc T8TAK Rcsm wcb stcs. https.//crbs.
tubtck.gov.tr/pcgcs/blgpncr/stctstk.html
cdrcsndcn clnd.
T8TAK. (20l0b]. Frmclcrc Vcrlcn Hbc Dcstck Tutcr-
nn llcrc Crc Dcglm. 0. 0l. 20ll tcrhndc
T8TAK Rcsm wcb stcs. http.//tubtck.gov.tr/
tubtck_contcnt_]lcs cdrcsndcn clnd.
T8TAK. (20l0c]. T8TAK Uluscl 8lm, Tcknolo vc Yc-
Kaynaklar
nlk 5trctcs (20ll-20lo]. 0. 0l. 20ll tcrhn-
dc T8TAK Rcsm wcb stcs. http.//www.tubtck.
gov.tr/tubtck_contcnt_]lcs/8TYPD/strctc_bcl-
gclcr cdrcsndcn clnd.
T8TAK-ULAK8M. (2008]. Trkycnn 8lmscl Ycyn
Hcrtcs. 20. l2. 20l0 tcrhndc T8TAK-ULAK-
8M Rcsm wcb stcs. http.//www.ulckbm.gov.tr/
ccbm/ycyn/blmscl_ycyn_hcrtcs.pd] cdrcsn-
dcn clnd.
TK. (2008c]. cvrc vc Encr stctstklcr/8clcdyc Atk
stctstklcr. Ankcrc. TK.
TK. (2008b]. cvrc vc Encr stctstklcr/5cglk Kurulu-
u Atk stctstklcr. Ankcrc. TK.
TK. (2009c]. 8lgcscl Cstcrgclcr TR5l Ankcrc. Ankcrc.
TK.
TK. (2009b]. Trc]k Kczc stctstklcr. 28. l2. 20l0 tc-
rhndc Trkyc stctstk Kurumu Rcsm wcb stcs.
http.//www.tuk.gov.tr/Vcr8lg cdrcsndcn clnd.
TK. (20l0c]. l vc 8lgc 5ncmcsnc Crc D Tcc-
rct. 03.3l.20ll tcrhndc TK Rcsm wcb stcs.
htpp.//www.tk.gov.tr cdrcsndcn clnd.
TK. (20l0b]. Adrcsc Dcycl N]us Kcyt 5stcm. N]us
5cym 5onulcr. Ankcrc. TK.
TK. (20l0c]. Yoksulluk Anclzlcr, Cclr, Tkctc vc Yok-
sulluk stctstklcr. Ankcrc. TK.
TK. (20l0d]. Hcyvcnclk stctstklcr. 2. ll. 20l0 tc-
rhndc TK Rcsm wcb stcs. htpp.//www.tk.
gov.tr cdrcsndcn clnd.
TK. (20l0c]. Turzm stctstklcr 2009. Ankcrc. TK.
TK. (20l0]]. N]us vc Kcntlcmc stctstklcr. 02. l2.
20l0 tcrhndc TK Rcsm wcb stcs. htpp.//
www.tk.gov.tr cdrcsndcn clnd.
TK. (20l0g]. Hcvc Kcltcs stctstklcr. 2. l2. 20l0
tcrhndc TK Rcsm wcb stcs. htpp.//www.tk.
gov.tr cdrcsndcn clnd.
TK. (20llc]. Ccr Fyctlcrlc 8lgcscl Ccyrsc] Kct-
mc Dcgcr (tcmcl ]yctlcrlc], 200-200o. l0. 0l.
20ll tcrhndc TK Rcsm wcb stcs. htpp.//
www.tk.gov.tr cdrcsndcn clnd.
TK. (20llb]. Adrcsc Dcycl N]us Kcyt 5stcm. N]us
5cym 5onulcr. Ankcrc. TK.
TK. (20llc]. gc stctstklcr. Hcnchclk gc stc-
tstklcr. Ankcrc. TK.
Trkyc 5cglk Vck]. (20l0]. Dnycdc vc Trkycdc 5cg-
lk Turzm Durum Anclz Rcporu vc zm Dncr-
lcr. Ankcrc. Trkyc 5cglk Vck].
Trkyc Tcknolo Ccltrmc Vck]. (20ll]. TTCV stcts-
tklcr. Ankcrc. Trkyc Tcknolo Ccltrmc Vck].
Uluslcrcrcs Rckcbct Arctrmclcr Kurumu (URAK].
(20l0]. llcrcrcs Rckcbctlk Endcks Arctrmc-
s. stcnbul. Uluslcrcrcs Rckcbct Arctrmclcr
Kurumu (URAK].
UN-HA8TAT. (20l0]. 5tctc o] thc Worlds Ctcs
20l0/20ll. 8rdgng Thc Urbcn Dvdc. Ncrob.
WWF. (2008]. Lvng Plcnct Rcport. World Wld Foundc-
ton.
Cevzldere Cd. 1237. Sk. No. 6i21
ankayaihnkara
Tel. +90.312 /73 7/ 71
Faks. +90.312 /73 7/ 72
YAPIM - A5IM - ETM
astm Tarihi: Temmuz 2011, Crafik-Tasartm: ChaL OZONhL,
kapak Tasartm: Emre KhkhCh, 5ayfa Editr: rem OKYhY
www.seyrajans.com
no@seyrajans.com

2011 2013 Ankara Bolge Plani

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

2011 2013 Ankara Bolge Plani

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

hnkara Kalkinma hjansi 2

Ankcrc 8lgc Plcn 20ll/20l3

You might also like