T.C.

MLL ETM BAKANLII

MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)

DENZCLK

RADAR CIHAZLARININ TESTI

ANKARA, 2009

Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.

NDEKLER
AIKLAMALAR ....................................................................................................................ii GR ....................................................................................................................................... 3 RENME FAALYET-1 ..................................................................................................... 5 1. S-X BANT RADAR TEST ................................................................................................. 5 1.1. Radarn Tarihesi .......................................................................................................... 5 1.2. Radar (Radio Detection And Ranging) ......................................................................... 6 1.2.1. Temel Kavramlar:.................................................................................................. 6 1.2.2. Radar alma Prensibi.......................................................................................... 6 1.2.3. Temel Radar Sisteminin almas ........................................................................ 6 1.2.4. Radar Terimleri...................................................................................................... 7 1.2.5. Radarn Beslenmesi ............................................................................................... 8 1.2.6. Vakyum Lambalar (Radarn almas) ............................................................... 9 1.2.7. Radarn Ayarlanmas ........................................................................................... 11 1.2.7.1. Radar Bkn....................................................................................................... 12 1.2.8. Radar Blok Diyagram ve Aklanmas ............................................................... 12 1.2.9. Calvn Hughes Radarn Kullanma Talimat......................................................... 13 1.2.11. Radar Alfabesi ................................................................................................... 17 1.2.12. Radar Operatrlerinin Cihaz Kullanrken Dikkat Edecei Hususlar................. 18 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 20 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 21 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 22 2. ARPA RADAR TEST ...................................................................................................... 22 2.1. Cas Modl(Arpa Sistemi) ......................................................................................... 22 2.2. Cas Modl Sisteminde Kullanlan Dmeler ........................................................... 23 2.3. Arpa sisteminin yaps aadaki gibidir ..................................................................... 25 2.3.1. Kullanma Yntemi............................................................................................... 25 2.4. Sistemde Kullanlan Oryantasyon ekilleri ................................................................ 25 2.5. Intal Moddak Swtchler ........................................................................................... 26 2.6. Avmar Mk 1b Hedef oaltc .................................................................................. 27 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 29 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 30

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK 523EO0389 Denizcilik Gemi Elektronii ve Haberleme Radar Cihazlarnn Testi Radar testi becerisinin kazandrld renme materyalidir. 40/24 Temel elektronik ve temel mekanik modllerini baarm olmak Seyir (radar) cihazlarnn testini yapmak Genel Ama; Gerekli atelye ve donanm salandnda hatasz olarak ilgili seyir cihazlarnn arza tespiti ve onarm ilemlerini yapabileceksiniz. Amalar;

MODLN AMACI

1. S-X bant radar testini yapabileceksiniz. 2. Arpa radar testini yapabileceksiniz.

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI Radar atlyesi, osilaskop, analog veya dijital multimetre, V-I-R test cihaz, ksa devre test cihaz, lehimleme malzemeleri, takm antas, anahtar takmlar, el aletleri panosu gibi el ve l aletlerinin bulunduu ortamlar, teknik maneller, grsel eitim aralar, i gvenlii ile ilgili ekipmanlar. Her faaliyet sonrasnda o faaliyetle ilgili deerlendirme sorular ile kendi kendinizi deerlendireceksiniz. retmen modl sonunda lme arac (uygulama, sorucevap) uygulayarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek sizi deerlendirecektir.

LME VE DEERLENDRME

ii

GR GR
Sevgili renci, evremizde saysz rneini grdmz elektronik cihazlarn her yeni gnle beraber insan ihtiyalarna daha hzl ve daha kolay yant verecek modelleri tasarlanmaktadr. Tasarlanan her yeni model gerek boyutlar, gerekse de ilevleri bakmndan bir nceki modellerine gre daha stn zelliklere sahiptir. Bu cihazlarda kullanlan malzeme teknolojisinin srekli gelimesi sylediimiz yenilenmeyi hzlandrmaktadr. Radarlar da srekli gelien teknolojiye ayak uydurmaktadrlar. Onlarn da ok gelimi modelleri olduu gibi hala piyasada eski modelleri de bulunmaktadr. Eski ve yeni ayrt etmeksizin btn radarlarn belli periyotlar halinde bakmnn yaplmas gerekmektedir. Bunu yapacak olanlar da sizlersiniz. Bu modl sonunda edineceiniz bilgi ve beceriler ile radar cihazlarnn testini yapabileceksiniz.

RENME FAALYET1
AMA

RENME FAALYET-1

Bu faaliyet ile gerekli ortam salandnda, S-X bant radar testini yapabileceksiniz.

ARATIRMA
S-X bant radar testinin nasl yapldn internet ortamnda veya gemi elektronii irketlerinin atlyelerinde aratrnz.

1. S-X BANT RADAR TEST

1.1. Radarn Tarihesi
RADIO-DETECTION-AND RANGING kelimelerinin balklarndan birleerek isimlendirilmi bulunan RADAR savalarn dourduu ihtiyalar karsnda bulunmutur. kinci dnya savann ncesinde gerek Almanlarn gerek ngilizlerin zerinde almalar yapmasna ramen Radar ancak harbin balamasyla bir zorunluluk haline gelmitir. Almanlarn gece aknlar ngiltereyi byle bir cihazn gelitirilmesine zorlamtr. Bu arada mttefiklerin Avrupaya ynelik konvoylarnn byk kayplara ramen mutlaka devam etmesi ihtiyac Amerikallarnda Radar silah zerindeki faaliyetlerini younlatrmak ihtiyacn dourmutur. lk radarlar prensiplerindeki eitlie ramen gnmzn mkemmel radarlaryla karlatrlamayacak kadar basit yaplyd. Mesela antenlerinin dahi elle evrildiini mesafenin Askoptaki piplerin arasndan seilerek bugnk mesafe ringlerinin yerine kullanlan ve sivriltilmi kibrit pleri gibi pipleri saymak suretiyle mesafenin takribi bulunduunu sylemek o gnn radarlarnn tarifi iin kafi gelir sanrm. Gelitirme radarn alma prensiplerinde byk deiimlere sebep olmam dahi olsa gerek komponentlerin gerek nitelerin gelitirilmesi daha gl ve daha hassas radarlarn hizmete girmesini salamtr. Komponentlerin gelitirilmesi ise bilhassa radarda frekans stabilitesinin teminini salam. En son gelimeler ise entegre devrelerin bulunmas radarn ebadnnn klmesi yannda beslenmesinin kolaylamasn salamtr. Askeri maksatlarn ihtiyac olan Hava Radarlar-Deniz Radarlar Kara Radarlar gdml mermi sevk ve takip radarlar yannda feza aratrma radarlar ve ticari maksatlarla da kullanlan zel radarlar meteroloji radarlar gnmzde yaygn olarak imal edilmektedir.

Radarn kullanlma sahalarndaki eitleri yannda ebatlarda birbiriyle kyaslanamayacak kadar farkldr.

1.2. Radar (Radio Detection And Ranging)

1.2.1. Temel Kavramlar:
Radar, II. Dnya Savandan bu yana kullanlan en nemli elektronik seyir cihazdr. Her trl hava artlarnda bize etrafmzdaki hedefleri gsteren bir radarda, hedeflerin tespiti, koordinatl olarak yaplr. Hedef Mesafesi (Range) Hedef Kerterizi (Bearing) Hedef Ykseklii (Elevation)

1.2.2. Radar alma Prensibi

Radar cihaznn almas, prensip olarak, yank olayna dayanr. Bir alc verici dzeninden oluan Radar, yankdan faydalanarak, belirli bir cismin varln tayin etme, bulunduu yn, uzaklk ve hzn lme kuralna almaktadr. Verici RF sinyalinden oluan bir iaret gndermekte ve alc bu iaretin hedeften dnen yanksn alp deerlendirmektedir. Hedef bulucu dier sistemlere gre radar sistemlerinin eitli stnlkleri vardr: Bunlar yle sralanabilir: Radar sistemleri uzun mesafelerde alabilir. rnein uaklar 100 milin ok tesinde tespit edilebilir. Her trl hava artlarnda verimli olarak alabilir. Hedef mesafesini hassas olarak tespit eder.

1.2.3. Temel Radar Sisteminin almas

Bir radarda Zamanlayc, gnderilen palslarn ve indikatrn zamanlarn dzenler ve dier birlikte alt devrelerle ibirlii yapan sinkronize sinyalleri retir. Anten sistemi, RF enerjisini vericiden alr ve onu ok dar bir hzme ile bir yne doru nerettirir, hedeften dnen ekolar alr ve bu ekolar alcya verir.

ekil 1.1: Temel Radar Sistemi almas

Alc, hedeften gelen zayf RF palslarn kuvvetlendirir ve Bu video palslar indikatre uygulanr. Bunlardan video palslarn meydana getirir. ndikatr, eko palslarndan istenilen bilgiyi ihtiva eden grlebilir. G kayna, radar sisteminin paralar iin gerekli btn doru ve alternatif gerilimleri temin eder. Gerek bir radar sistemi, tek bir fiziki para iinde daha birok alma paralarna sahiptir.

ekil 1.2: Radar Sistemi

1.2.4. Radar Terimleri 1.2.4.1. Pals Genilii (Pulse Wdht)

Verici kndaki, yksek gl ve yksek frekansl RF enerjisi, ksa sreli palslar halinde antene beslenir. Antene beslenen palsn sresi, vericinin alma sresine eittir ve Pals Genilii olarak adlandrlr. Pals Genilii radardan radara deimektedir. Antenden gnderilen bir RF palsnn ekosu, ikinci bir RF pals antenden kmadan alc tarafndan

alnarak deerlendirilir. Ksa mesafelerde, shhatli bir lm iin ksa palslar kullanldr. Uzun palslar ise, uzak mesafede daha avantajldr. 1.2.4.2. Pals Tekrarlama Zaman (Pulse Repeaton Tme) ki pals balangc arasndaki zamandr.Bu sre,pals genilii ve dinleme zamannn toplamna eittir. Bu zaman tipik olarak 2000 mikrosaniyedir.

1.2.4.3. Pals Tekrarlama Frekans (Pulse Repeaton Freqency)

Pals tekrarlama zamannn tersine eittir. PRF=1/PRT PRF deeri, maksimum mesafeyi ve radar sisteminin doruluunu etkiler. PRF ok yksek ve palslar arasndaki zaman ok ksa ise,ok uzak mesafelerden gelen ekolar pheli mesafe okumalarna neden olabilir.

1.2.4.4. Tepe Gc(Peak Power)

Bir radar sisteminin belirleyebilecei en uzun mesafe, radar k gcn ve anten kazancna baldr. Tepe gc, pals transmisyonu srasndaki gtr.

1.2.4.5. Ortalama G(Pavg)

Pals tekrarlama zaman iindeki g, ortalama g olarak tanmlanr. Pals genilii ile pals tekrarlama zaman arasndaki byk zaman farkndan dolay, tepe gcne gre ortalama g ok kktr. 1.2.4.6. Dinleme Zaman(Rest Time-RT) Vericiden gnderilen palsn bitimi ile yeni palsn balang an arasndaki zamandr. 1.2.4.7: Kr Saha Radar gnderme yapp alma durumuna gemeden evvel yakn mesafelerden gelen ekolar alnamaz. Bu durumda llemeyen yakn mesafe miktarndan sz edilebilir. Bu mesafeye kr saha ad verilir.

1.2.5. Radarn Beslenmesi 1.2.5.1. G evirici le (Konvektrle) Beslenme

Seyir radarlar deniz zerinde hareket eden muhtelif cins ebattaki gemilere monte edilebilir. Ancak bunlarn beslenme kaynaklarndan istifade edebilmeleri de ayr elektrikli vastalarla olur. Mesela akm kayna 180 V DC olan bir gemide radarn beslenmesi bir konvertr yardmyla yaplabilir. Bu konverter akuple edilmi bir elektrik motoru ile bir

jeneratrden ibarettir. Elektrik motoru istenilen voltajda almak zere dizaynedilmitir ve kendisine bal jeneratr muayyen devirde dndrerek lzumlu voltajn dorulmasn temin eder.

ekil 1.3: Konvektr

Bunlarn dnda statik konvertrlerle beslenmelerde vardr. Bunlar bilhassa son zamanlarda genel olarak kullanlmaktadr. Sebebi de gerek akm harcamalarnn azl gerekse grltsz almalardr. Radarlarda ykseltici ve drc olarak kullanlan transformatrlerin ve baz dndrc motorlarn boyarnn kltlmesi maksadyla genellikle 400 ve 1000 saykllk konvertrler kullanlmaktadr. 1.2.5.2. Batarya le Besleme Gemi g kayna olarak batarya, g evirici olarak da konvertr dinoma kullanlr. Akuple motor ve dinamodan motor ksmna elde mevcut batarya voltaj tatbik edilmek suretiyle istenilen devirde dndrlr kndan da arzu edilen voltaj temin edilerek radar beslenir.

1.2.5.3. Redresr le Besleme

Gemi enerji kayna AC ise uygun bir transformatr ile radara gerekli enerji elde edilir. Radar birimleri ierisinde yer alan dorultucular bununla beslenir.

1.2.6. Vakyum Lambalar (Radarn almas)

Radarda da yksek frekans enerjisi vakyum lambalar vastasyla elde edilir. Radar palslarndan elde edilen ekolar ancak Amplifaye olarak kullanlan elektron lambalar ve semi kondktrler ile sayesinde kuvvetlendirildikten sonra skopta grlecek hale gelebilir. Bir radyo vericisinin yaynlarn radyo frekans olarak iitmemiz mmkn deildir, ama bunu vakyum lambas ile kuvvetlendirip duyabiliriz.

ekil 1.4: Duraan G evirici

1.2.6.1. Elektron Akm

Istlan fitilden geen negatif ykl elektronlar ayn ie ierisine konulmu bulunan ve pozitif potansiyel ile ykl anoda doru akmaya balarlar. Bu sayede bir anot akm meydana gelmi olur. Anot devresi zerindeki anot bataryas ile fitil bataryasnn negatif ular birbirlerine irtibatlandrlm olduundan elektronlar bu yolu takip etmek suretiyle tekrar fitile ular ve devrelerini tamamlam olur.

1.2.6.2. Filter Devreleri

Filter devrelerinde tam bir D.C. haline getirilebilmesi iin elzem kapasitr ve Self (ndiktans) ler mevcuttur. Kapasitrler D.C. akma kar koyma gsterirler. erisindeki yaltkan madde elektrolit olan bir kapasitre Elektrolitik kapasitr denir ve arj olma kabiliyetlerinden dolay rektifayerlerin bu devrelerdeki grevi helezon yayn almasna benzer.

1.2.6.3. Triyot Lamba

ki elemanl yani bir anot bir katotdan meydana gelmi olan bir diyot lamba Elektron lambalarnn en basitidir. Triod lamba ise ok elemanl lambalarn ilk kademesidir ve dier lambalara bir rnek tekil eder. Diyot lambaya nazaran katod ile anot arasna konmu bir grid mevcuttur. Burada gridin grevi katottan kp anota gemekte olan elektronlar kontrol etmektir. Grid bu grevini zerine tatbik edilecek potansiyel vastasyla yaplr. Gride ok yksek bir negatif potansiyel tatbik etmek suretiyle anod akm tamamen durdurulabileceine gre bu negatiflik azaldka anod akm ykselmeye balayacaktr. Grid potansiyelini sfra drrsek lamba anormal bir diyot faaliyet gsterecektir. ayet grid potansiyelini sfrn zerine pozitif kymetlere ykseltecek olursak anod akm daha da ykselecektir. Triyodun zelliklerinden yararlanarak osilatr ve amplifikatr olarak kullanlr.

10

1.2.7. Radarn Ayarlanmas

Radar cihaz ok yksek frekanslarda altndan dolay aadaki sebeplerden bir veya birka ile cihazn tyn kendiliinden bozabilir. Cihazn fazla mddet alarak snmasndan, Arzal olarak kald uzun mddet almamasndan, mrn dolduran bir para veya lambann yenisi ile deitirilmesinden, Byk sarsntlardan, Voltajn gayri sabit oluundan, Uzun mddet almas neticesinde kendiliinden

Yukarda saydmz sebeplerden ayar bozulmu olan cihazn verimli olan olarak alabilmesi iin yeniden tyn edilmesi gerekmektedir. Radarn ayar 3 ekilde olur: Alignement Adjustment Tuning

Alignement: Bu tip ayar daha fazla cihazn montajndan sonra veya byk overolden sonra altrlabilmesi iin cihazn btn paralarnn birbirine uygun hale getirilmesi maksadyla yaplan ayardr. Mutlaka elektronik teknisyeni tarafndan yaplmaldr. Bu cins ayarlarda yksek l aletleri ve koaksiyel dalgametre hatta osilaskop kullanlmaktadr. Cihazn niteleri toplanp bu paralarn bir btn olarak almalar salanr. Bu ayara alignement denilir. Adjustment: Bir alignement snf ayardan sonra adjustment, Alignement ayarnn bir devamdr. Bu ayar balca aadaki artlar dahilinde yaplr: Cihazn bir nite veya nitelerden birinin cihazn umumi ayarna tesir edecek herhangi bir parasnn deitirilmesinde, Cihaz uzun mddet alarak arzalanp birka yerinden tamir olduktan sonra, Her hangi bir sebeple aydan fazla almadan duran bir cihaz iin almaya balamadan evvel, ok uzun mddet devaml olarak alm bir cihazn hararetten snmas neticesinde ayar bozulduktan sonra, Yukardaki sebeplerden hibiri olmad halde cihazn randmann arttrmak amacyla yaplmas gerekmektedir.

Her cihaz iin adjustment ayar baz deiiklikler arz eder. Bununla beraber her cihazda adjustment noktalar tesbit edilmitir. Cihazn elektronik aksamna kumanda eden adjustmentten baka bir de dier bir adjustmentte gyro ve speed log iin devaml yaplr.

11

Tuning: Bir radar cihaz hemen her ilk almasnda tyn edilir. Hatta kullanlrken bile tyn edilmesi gereken durumlar vardr. Cihazn altrlma tatbikinden sonra tyn talimatnn tatbik edilmesi gereklidir. Ksacas Tuning ayar kullanc tarafndan, daha kesin gr salamak iin yaplan bir ayardr.

1.2.7.1. Radar Bkn

Radar bkn palslarla ilgili bir kavramdr. ki trldr: Ramark Racon Ramark:Ramark ad Radar ve Marker kelimelerinin altlar izilen hecelerinden olumutur. Ramarklar haritalarda mevkileri belirli yerlere konulmulardr. Devaml olarak hatlar, noktalar veya her ikisinin karm sinyaller gnderirler. alma frekanslar hemen btn deniz frekanslarn kapsar. Racon: Racon ad Radar Beacon kelimelerinin altlar izilmi hecelerinden oluur. Raconlar kendilerine her hangi bir pals geldii anda her yne bir ya da birka adet pals gnderir. Bu palslarn sreleri ve aralklar deiik yaplarak kodlama meydana getirilir. Her raconun kendine zg bir kodu vardr.

1.2.8. Radar Blok Diyagram ve Aklanmas

ekil 1.5: Radar Blok Diyagram

12

PRF Generatordeki enerji, elektronik switchleme devresine baslarak radarn almas salanr. Magnetron snmaya balar, snma sonucunda ok byk bir UHF aa kar. te bu frekans Scanner tarafndan etrafa yaylr. Yaylan ekolar tekrar Scannerden cisimlere arpm olarak geri gelir. TR CELL kat gelen frekans ilk olarak szmeye yarar. Kristall Mixerde Local Osilatrn oluturduu frekans da zerine ekleyip, IF Amp e yollar. IF Amp. Grevi frekans szerek gerekli frekansa indirmektir. Video Mix Det. Gelen ekolarn yerlerini displayda belirler. Video Mix. Amp. Gerekli olan beslemelerin yapldklar yerdir ve baz ayarlar buradan yaplabilmektedir. Briliance Amp. Ekrann aydnlk ayarlarn yapar. Timebase OSC ekolarn olduu ksmdr. CRT tpte ise grnt meydana gelmektedir.

1.2.9. Calvn Hughes Radarn Kullanma Talimat

Dikkat: Cihaz altrmadan evvel, sancak savlalarnn gevek olmadn ve dier engellerin, anten dnmeye baladnda SCANNER 2i bozamayacan tahkik et.

1.2.9.1. Cihaz zerindeki Switchler

CRT Briliance sivicini saat yelkovannn aksine evir. CLUTTER CONTROL sivicini saat yelkovan aksine evir. GAIN CONTROL sivicini saat yelkovan aksine evir. STAND BY/ RUN sivicini STAND BYa al. mans start/stop sivicini STARTa al.

Takriben 3 dk. sonra NEON INDICATORun yanmasn bekle. NEON INDICATOR Aydnland Zaman STAND BY/RUN sivicini RUNa al. Antenin dndn kontrol et. ILLUMINATION DIMMING Kontrolu Ayarla, netice de umumi aydnlanma ,Kerteriz Skalas ve Cursorun Aydnlna uygun gelecektir. CRT zerinde dner iz tam olarak gzkene kadar, CRT BRILLIANCE Kontrolu saat yelkovan istikametinde dndr ve sonra iz tamamen kaybolana kadar Kontrolau saat yelkovan aksi istikametine evir. GAIN kontrolu, CRT zerinde hafif bir benek gzkene kadar saat istikametinde evir. Yayl ALIGN Sivici Aaya bastrarak ylece tut. Dner iz, kerteriz skalas zerinde, sfrn birka derece yannda dnmeye devam edecek,sonra duracaktr. Tekrar hareket ettiinde ALLIGN sivici serbest brak. BEARING Cursor un ortasndaki kros ile sprc merkez stste gelene kadar yatay ve dey yer deitirme svilerini ayarla Mesafe sivicini en uzun mesafeye ayarla ve bu mesafe de Max koyulukta, dzgn EKO bulana kadar L.O. TUNINIG Kontrol ayarn kullann. RANGE sivicini istenilen mesafeye ayarla.

13

RANGE CAL. RINGS isteniyorsa, CALIBRATION/RANG MARKE sivicini CAL. Durumuna al. EKOlar etraftaki dalgalar da istenilen miktarda temizleyene kadar CLUTTER CONTROLu kullan.

Cihaz imdi almaya hazrdr. Kerteriz skalasndan alnan kerterizler Nisbi olacaktr.

1.2.9.2. Radar zerinde Bulunan Dmeler Ve Grevleri

ekil 1.6: Radarn nden grn

14

Ready lamp Transmit On/Off Range Fix-Marker VAR-Marker I VAR-Marker II VAR-Marker Tuning Gain 1STC

FTC.On/Off Compass Cursor Bearing Heading Lamp On/Off Scanner On/Off Test Meter I Test Meter II

Ready-Lamp: Pilot lamba. G besleme kaynandan uygun voltaj beslendikten yaklak dakika ierisinde yanarak sistemin hazr olduunu belirler. Transmit : Verici anahtar. Radar anteni dnmeye balad andan itibaren elektromanyetik dalga, emisyonuna balar. Range: Mesafe seimi. Bu mesafe seimi ile 1-3-10-25 ve 50 millik mesafelerden birini seme imkan verir. Fix Marker: Sabit mesafe halkalar parlaklk kontrol. Bu sabit mesafe halkalarnn keskin ve parlak ekilde grnmesini salayan dmedir. yle; Pozisyon 1 mil 3 mil 10 mil 25 mil 50 mil Halka Says 2 3 5 5 5 Halkalar Aras Mesafe 0,5 1 2 5 10

Var-Marker: Deiken mesafe iaretleyici parlakl. Bu imkanla deiken halkann parlaklk ve keskinlii ayarlanr. Var-Marker: Mesafe deitirme. Dme dndrldnde mesafe halkas hareket eder. Var-Marker Iii : Deiken mesafe skala gstergesi .Deiken mesafenin direk olarkokunmasnaimkan verir. Tuninig: Alc ayar. Bu ayar en iyi grnt elde etmek iin kullanlr. Bu maksatla test meter seicisi TUN ksmna getirilir. Bu anda en yksek sapma elde edilir. Gain : Alc hassasiyeti. Bu dme saat ynnde evrildiinde zayf,iyi ve net grnt maksadyla kullanlmaldr. Stc : Hassas zaman kontrol, sudan yansmalar iin. Sudan yansyan giriimlerin resim kalitesini etkiledii durumlarda bu dme saat ibresi ynnde evrilerek en iyi resim elde edilir.

15

Ftc: Yamur ve kar yanstma kontrol. Bu imkn yamur ve kar yansmalar etkili olduu zaman kullanlr. Cursor: Skop zerindeki iki skaladan biri sabittir. Dieri ise hareketlidir. Sabit skalann 0 derecesi geminin ban ,180 derecesi de geminin kn gsterir. Bearing : Hareketli skala rotasyonu. Geminin ba-k hatt ile yapt ay tayin etmek iin hareketli skalann 0 derecesi hedefi gsterdii anda bal a okunur. Headig : Ba parlaklk hatt. Bu dme sayesinde geminin ba ksmn gsteren bir k hatt akar. Bu akma antenin her dnmesinde bir defa olur. Lamp: Parlaklk. Kerteriz skalas ve cursor hattnn aydnlatlmasn salar. Scanner: Anten. Antenin hareketini ve durmasn kontrol eder. Test-Meter I: Test aleti gsterge seicisi. Bu durumda radarn eitli ksmlarnn gerilim ve akmlar test edilir.

1.2.10. Radarn En nemli Tular ve Grevleri Power Switch: Radar altran elektrik anahtardr. Bu anahtarlar srasyla;
Off Stand By On

Anahtar Offtayken almaz. Stand Byda iken istikrarl elektrik devreye girer. Anahtar On da iken verici k, ekran ve dier niteler alr. Anten dnmeye balar.

Sweep nt Control (Arama Kumandas): Bu kumanda ekrann parlakln

ayarlar. Rings nt Control (Mesafe Halkalar): Bu kumanda sabit ekran halkalarnn parlakln ayarlar. VRM 1-VRM 2: Sa ve sol paralellerde ayr ayr konmutur. VRM nt kumandalar da sa ve sol panellerde bulunur. Read Out Control: Bu kumanda VRMnin ve EBLnin grntlerinin gcn ayarlar. HDG Switch: Bu anahtara basld zaman baiareti yanar. DIM Control: Bu pusula halka ve panellerin aydnlatlmasn salar. VRM 1-VRM 2 Switch: Bu kumanda CRT deki VRM halkasnn pozisyonunu ayarlar. VRM deniz mili olarak grlr. Bu butonlardan birine 1 sn den fazla sreyle baslrsa mesafe 0,2 mil iinde ayarlanr. Tuning Control and Indcator: Bu kumanda local osilatrn frekansn ayarlar. Gstergedeki azami netlik ayar iyi olduunu gsterir. Anti Clutter Rain Control (FTC): Bu deiken kumanda iddetliya nedeniyle oluan karm yok eder.

16

Anti Clutter Sea Control (STC): Bu kumanda istenmeyen deniz karmnyok

eder. Ksa menzilli hedeflerin yanl ekolar vermesini engeller. AC Range Switch: Bu anahtar deniz karmn yok etmede etkin menzilayaryapar. Gain Control: Radar alcsnn hassasiyetini ayarlar. Rain Switch and Indicator: Bu anahatr mevcut on menzilden her hangi birini seer. Seilen menzil ve menzil halkalarnn aralklarn gsterir. Pilot Control: Bu iaretleme yzeyin aydnlatmasn kontrol eder. Power Pals Switch: Bu anahtar g kontrolunu iki katna karr.

1.2.11. Radar Alfabesi

Adjusting: Ayarlama-dzeltme, cihaz randmanla alacak hale getirmek iin yaplan tashihat. Ability: Kabiliyet, yapabilme, mesela bir radarn be ayar Sratle tarama yapabilmesi gibi. Anti-Clutter Sea: Radarn ksa mesafelerdeki hassasiyetinin rpntl deniz dolaysyla azalmasna mani olur. Anti-Clutter Rain: Yamur ve bu gibi sebeplerden dolay zahiri ekolarn radarda kontrol edilmesine denir. Bearing and Range Measurement Scales: Mesafenin ve kerteriz llmesine yarayan skalalar. Bearing Cursor Control: Radarlarda gemi rotasnn skalaya uygulanmas iin kullanlr. Compass Repeater:Gyro: Gyro repiterinin gemi pruva istikametine uygulanmasna yarar. Compass Dm: Gyro repiterinin gemi pruva istikametine uygulanmasna yarar. Presetation Switch: Skopta grlen hali hazr durumun Relative veya True durumda uygun veya uygunsuz olduunu tesbit eder. Focus: Skop zerinde teekkl eden ekolarn net ve keskin olarak ayarlanmasn salamaya yarayan kontroldur. Gain: Kazan manasna gelen bu kontrol sayesinde skop zerinde teekkl eden eklin daha randmanl ve hassas olmas temin edilir. Heading Marker Control: Gemi pruva istikametinin skalaya tatbikini geici olarak cebreder. Illumnaton Dimmers: Cihaz kontrol panelleri zerinde bulunan tenvirat lambalarnnparlak veya snk olarak yanmasn salar. Briliance Control: Parlaklk kontrolu. Interscan Bearing Control: PPI Skop etrafndaki kerteriz skalasn dndrmeye yarar. Log Flasher: Mesafe miri zerinde akarak mesafeyi gsterir. Pulse Lenght: Ksa veya uzun pals seilmesine yarar. Power Moniter On/Off: Antenden balayp durdurulmasna yarayan power moniter sivicidir. Radar On/Off: Radar cihazn devreye koyup karmaya yarar. Range Skala Switch: PPI skopta mesafe skalasnn seilmesine yarar.

17

Range Scale adn Range Ring nterval ndicator: Mesafe skalasn ve mesafe ringlerinin arasndaki uzakl tayin eder. Range Ring Briliance Control: Mesafe ringlerinin parmaklatrlmas ve donuklatrlmasn temin eder. Shifts Control: Radar Relative Mation olarak kullanlmakta olan merkezleme ayarn yapar. Pulse Switch: ki ayr pozisyonda pals tekerrrlerinin deitirilmesini temin eder. Scanner On/Off: Antenin dndrlp durdurulmasn temin eder. Set Course Control: Geminin hakiki rotasn skoba tatbik etmeye yarar. Re-set Control: Kendi gemimizin skop zerindeki hakiki mevkisine alnmasn temin eden bir kontroldur. Tuning: Radarn en hassas ve randmanl ekilde ince ayarn temin eden bir kontroldur. Stand By/ Transmit: Radarn kullanlmad zamanlarda satnd by konumuna alnr.Bu sayede Magnetronun bouna almasn nler. Bearing Marker Control: Skop zerindeki kerteriz markerinin hareketini salar. Electronic Bearing Marker: abuk ve hassas gyro malumatn arzeden bir kontroldur. Centering: Her hangi bir mesafe kademesinde merkezden kaym olan

svibin elektroniki olarak skobun merkezine alnmasn temin eder. 1.2.12. Radar Operatrlerinin Cihaz Kullanrken Dikkat Edecei Hususlar
Radar operatr olarak radarnz iyice tanynz. Dikkatsizce kullanlan bir radar faydasz olduundan daha ok zararldr. Radarnzn altrlmas ve durdurulmasn en ince ayrntsna kadar reniniz. yi havalarda dahi radardan istifade ederek seyir yaparsanz, bu sizi kt havalarda radardan daha kolay veri almanz salar. Pipolojide yani radar ekolarn tanmada en byk tecrbe ancak iyi havalara radar ekrannda grdnz ekolar darya bakmak suretiyle grmek sayesinde yaplabilir. Radar durdururken ve altrrken Gain ve ntensity kontrollerinin daima skobu tahrib etmeyecek kadar kslm olmasna dikkat edin. Radarnz durdururken anteni daima pruva istikametinde durdurunuz. Bu hem antenin haricen grnn gzelletirecek hem de bacadan kan kurumlarn reflektr zerinde toplanmasn nler. Radarnz her sabah bir saat altrnz. Bu sayede hem cihazn mrn arttrm olur, hem de eer bir arza var ise zamannda mdahale etme ansnz olur. Radarnz her altrp durduunuzda Radar Jurnaline kaydediniz. Cihaznzn yedekleri eskime ve onarmdan dolay kullandnzda jurnale kaydediniz ve eksilen malzemenin yenisini bir yaz ile iletmenizden talep ediniz.

18

Her ayn sonunda radarnzn durumunu bildiren bir rapor hazrlayarak iletmenize bildiriniz. Bir arza durumunda mdahale sahanz dahilinde ise nce arzann neden ileri geldiini tehis ediniz. nce sigorta ve ana alteri kontrol ediniz. Eer tamir etmek mmkn olmuyorsa bir arza formu yazarak iletmenize gnderiniz. Gnderdiiniz her cins raporu jurnalin ilgili hanesine kaydediniz. Radar temizlik veya onarm maksadyla atnz zaman mutlaka ana alteri kapatnz ve cihaza sa el ile mdahale ediniz. Radarnz altrmadan evvel antene bir gz atarak bir salvo sarlp sarlmadn kontrol ediniz. Siz cihaznz yalnz brakmaz onu devaml olarak kollarsanz o da sizi karanlk gnlerinizde yalnz brakmaz.

19

UYGULAMA FAAL YET UYGULAMA FAAL YET

lem Basamaklar

neriler

Sigortay test ediniz S Bant radar test ediniz X bant Radar test ediniz Radar anteninin testini yapnz Radarn ayarlarn yapnz Hedef testi yapnz

Sigorta testini yaparken alterin kapal olduunu kontrol ediniz. Anten testini yaparken radarn almadndan emin olun. Test yapacanz radarn manelinden faydalannz Test yaparken i gvenliini unutmaynz.

20

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

1. Aadakilerden hangisi hedeflerin tespitini yaparken kullanlan koordinatlardan deildir? A ) Hedef Mesafesi B ) Hedef Kerterizi C ) Hedef Derinlii D ) Hedef Ykseklii Aadakilerden radar sistemlerinin eitli stnlklerinden deildir? A ) Radar sistemleri denizaltnda da verimli olarak alr B ) Radar sistemleri uzun mesafelerde alabilir C ) Her trl hava artlarnda verimli olarak alabilir D ) Hedef mesafesini hassas olarak tespit eder Radarlarn ayar ka ekilde olur? A) 2 B) 3 C) 4 D) 1 Radar bkn kavram hangi konuyla ilgili bir kavramdr? A ) Ramark-Raconla B ) Mesafeyle C ) Radarlarla D ) Palslerle Aadakilerden hangisi radar operatrnn dikkat edecei hususlardan deildir? A ) Radarnz her altrp durduunuzda Radar Jurnaline kaydediniz B ) yi havalarda dahi radardan istifade ederek seyir yaparsanz, bu sizi kt havalarda radardan daha kolay veri almanz salar C ) Her ayn sonunda radarnzn durumunu bildiren bir rapor hazrlayarak iletmenize bildiriniz D ) Her alta yaplan ayar yetkiliye yaptrnz

2.

3.

4.

5.

21

RENME FAALYET2 RENME FAALYET2

AMA
Bu faaliyetle ilgili gerekli ortam salandnda; Arpa radar testi yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Arpa radarlarn bakmlarnn nasl yapldn internet ortamnda veya gemi elektronii irketlerinin atelyelerinde aratrnz.

2. ARPA RADAR TEST

2.1. Cas Modl(Arpa Sistemi)
CAS modl geminin kovansiyel radar, cayro ve paraketesinden ald verilere dayanarak alan ve atmay nleyen bir sistemdir. Sistem ayrca, geminin ana radarnn bamsz olarak kullanlmasn salamakta ve ana radar, data radarla ilikisiz alabilmektedir. lgili hedefler bir pointer ile iaretlenebilir.

ekil 2.1: CAS Modl ekli

22

Cas modl izlenen hedeflerin hareketleri hakknda bilgi toplar ve hedefin srat, yaklam uzakl (CPA), yaklam uzaklk zaman (TCPA) verilerini hesaplar. Sonu olarak radar da vektrel olarak belirlenir. CPA gelecek 30 dk ierisinde olacak atma ikaz alarm verir. Operatr gelecek manevray yapabilir, hedeflerin hz ve rota deiiklii olmadn farz ederek manevra sonunda nasl olacak durumu ekranda verir. ndikatr bu sistem iinde, sistemin yardmc eleman olup ana radara hizmet eder ve bu sebepten indikatr radara ayn resmi verir. Bunlara ilaveten de birok vektrler, kareler, daireler ihtiva eder. Pozisyon sembolleri daima computer denetimi altndadr. Vektrler herhangi bir hedefin srat ve rotas hakknda komple bilgiyi verir. Kareler hedef iin alarm iaretidir. Daireler ise arzu edilen hedefin plotlanmas iin noktalayc vazifesi grr.

ARPAnn belli bal drt avantaj unlardr:

Gzlemcinin i ykn hafifletir. Radar bilgilerinin yorumlanmasn yardmc olur, o dzeydeki hedefler otomatik olarak izlenirler. Srekli olarak gncelletirdii enformasyonu ve durum deerlendirmesini salar. Eer gerektii biimde ve doru olarak kullanlrsa atma riskini ve bunun muhtemel sonucu olan kirlenmeyi azaltr.

ARPA sistemini kullanacak gzlemciler iin zorunlu nitelikler unlardr:

geerli bir ENS sertifikas geerli bir NS sertifikas geerli bir ARPA sertifikas veya ngiltere tarafndan tannm yukardaki sertifikalara edeer baka sertifikalar

2.2. Cas Modl Sisteminde Kullanlan Dmeler

Alarm Ack: Bir alarm durumunu onaylar. Alarm durumunu onayladnda sesli alarm srer ve uyar yazsnn arka plan yanp sner durumdan srekli yanma pozisyonuna geer. Decrease: Baz fonksiyonlarn deerini azaltmak iin kullanlr. Increase: Baz fonksiyonlarn deerini azaltmak iin kullanlr.

23

Course Up: Gemi pruva flar ve vektrn radar ekrannda 0 derece pozisyonu olan tepe merkezi ile ayn hat zerine gelir. Head Up: Skobun grafik sembollerini kaldrr ve radarn head up modunda almasn salar. Head up modunda CAS modl elde edilen tm hedeflerin izlenmesini salar. Test: Veri gstergesi,kontrol paneli ve aydnlanmas ve sesli alarmn test edilmesi iin kullanlr. Basldnda sesli alarm duyulacaktr. Past Position: Tm hedeflerin son 10 dakikasnda izlenen gemi pozisyonlar gsterilir. Hedefin gemi pozisyonu 2 dakikalk farklarla eit aralkl 5 nokta serisi ile gsterilir. Symbol Off: Radar skobunda atmay nleyen grafikleri siler. kinci defa basldnda grafikler yeniden grlr. Bu fonksiyon seildiinde veri gstergesinde Symbol Off yazs belirir. Exit: Sistemden k.

Arpa Sistem Aadaki Yeteneklere Sahiptir: Seilen 15 hedefin otomatik olarak izlenmesi. Hedef mevkii srat ve rota verilerinin vektrel ifadesi. Normal PPI resmine ilave edilmi hareket vektrleri. Operasyon modunun deimesinden hemen sonra yeni vektrlerin belirlenmesi. PPI da 12 farkl ekran modu mevcuttur. CPA, time to CTA, srat, hakiki rota, mesafe ve hakiki kerterizlerin dijital olarak ekranda ifadesi. Otomatik atma ikaz. El manevra uygulamas. Otomatik manevra uygulamas. Mesafe ve hakiki kerterizlerin ekranda ifadesi. Gemi ana radarnn sistemden ayr olarak opera edilii, edilebilir oluu.

24

2.3. Arpa sisteminin yaps aadaki gibidir

2.3.1. Kullanma Yntemi
Radar Skobunda Grlen Semboller

Hedef seim sembol Takip snr hatt Srat vektr Takip hatt Guard ringe giri Pad Kayp hedef Gei pozisyonu
Tablo 1 semboller

2.4. Sistemde Kullanlan Oryantasyon ekilleri

Bizim sistemimizde 2 trl kullanm ekli vardr. North Up (Gyro devrede) Course Up (Nisbi alma) atmay nleme

Takip edilecek hedef, takip snr hatlar iine alnr. Bylece sistem o hedefi takibe balar. Hedefin rota vektrn radar PPI skobunda grmek mmkndr. Target Data modunda takip edilen hedefin mesafesi, kerterizi, rotas, srati CPA (Closing Point Approach) ve TCPA deerleri displayde grlebilir. Takibe alnan ka hedef var ise (Max. 20) arzu edilen bilgilerini displayde grmek mmkndr. Pads: Hedef hatt sonuna potansiyel atma tehlikesine kar pad tekil eder.

Gemimiz tehlikeye kar bu padin dnda hareket edecektir. Hedeflerin srati bizim gemimizden fazla ise 2. Pad skobun dna kacaktr. Skobda 2 pad tekil edildiinde TRACK LNE (Eko Hatt) ile padler birletirilmelidir. PAD skobun dna knca baka PAD grlmez.

25

Hakiki Vektr: Radar PPI skobunda kendi gemimiz iin arzu edilirse hakiki vektrler kullanlr. Nisbi Vektr: Gemimizin pruva hattna gre lmlendirilmesi. PAD-Vektr birlii: Fazla trafik olan yerlerde PAD yerine Vektr kullanlr. Hedef ve kendi gemimizin vektrlerinin kesim noktas PPC (Point of Possible Collistion)dr. Bu nokta her iki geminin rotalar ve normal sratleri ile ilgilidir. Nisbi vektr kullanld zaman ayn durum sz konusudur. Navlines: Hatlar yardmyla radar PPI skobuna 8 kadar harita izilebilir. Bu haritalar seyir ikazlar tehlikelerine kar kullanlr. Tahditli sularda da kullanmak mmkndr. izilen haritalar sistemin hafzasnda depolanr. Sistem stop edilse dahil haritalar hafzada kalr. izilen haritalar 48millik bir sahay kapsar ve izimde max 20 hat ve 4 referans mark kullanlr. Guard Ring: Gemimizin etrafnda 3-8 mil derinliinde 2 adet ring tekil eder. Ama bu ringlere ulaan gemilere kar ikaz almaktr.

2.5. Intal Moddak Swtchler

Heading:2 kere basld zaman CASn gyro ile senkronize almas salanr. L(ock) Speed: Gemimizin srati manuel olarak veya speed logtan otomatik olarak sisteme girilmek istenirse bu switchten istifade eder. Cpa: Bu switche baslrsa alarm devreye girer. CPA 0-2 mil iinde olursa alarm alacaktr. Tcpa: Ayn ekilde basldnda alarm devreye girer. Seilen zaman, TCPA zamanndan az ise alrm alar. Pads-Tr:Initial modda iken bu switchin herhangi bir fonksiyonu yoktur. Vektkr durumunun seilebilmesi iin nce sistem mod durumuna geilir, sonra vektrlerin hakiki veya nisbi durumlar tercih edilir. Trial Manevver: Kendi gemimizin PPI skopta hareketlerini simle etmek iin kullanlr. Navlines: Bu switch!e baslrsa navlines mod devreye girer. Bundan sonra radar PPI skobunda suni harita izimiyapar. Intensity: Bu switche basldnda intensity modu devreye girer. Bundan sonra displayin ,switchler radar PPI skobundaki sembollerin aydnlk iddetleri aydnlanabilir. Target Data: Bu switch baslnca Target Data devreye girer. Hedefler ile ilgili almalar bu moda getikten sonra salanabilir. Guard Ring Off: Bu swithe basld zaman sistem Guard Ring Moda geer. Skobta kacak ringlerle ilgili almalar bu modda yaplr. System Mode: Bu switche basld zaman displayde operational mode, selection mode grlecektir. Bundan sonra aadaki ilemler yaplr. Alarm On/Off PAD veya Vektr Seimi High ve Low Seimi Harbour veya Sea Durumu

26

2.6. Avmar Mk 1b Hedef oaltc

AVIMAR MK 1B hedef oaltc, radar gzlemleri, ARPA (CAS) lmlerinde, harita karma uygulamalarnda kullanlr. AVIMAR MK 1B bir gemi radar ve denizcilik simlatrdr. Hedef oaltc UK tarafndan onaylanmtr. ARPA gstergeleri ve radar zerindeki hedefler bir ilave vastasyla deitirilmek zere kullanlr. Ayrca hedef oaltc elektronik denizcilik sistemleri ve elektronik denizcilik gereleri tarafndan bakm onarm sertifikas ile dllendirilmitir. Bu tanabilir nitenin zellikleri: En son mikroilemci teknolojisini kullanrlar ARPA ya da Doru/Nispi radar gstergelerini, btn gerekli girilerini, radar sistemlerinin alc-verici antenlerinin dzgn gsterimini salar. Gyro bilgilerini ayn dizi ve dorulukta gsterir. Hz ve ynleri kontrol edilebilen krk gemi hedefine integral klavyesinde gsterebilir. Hzlar ve rotalar doru/nispi olarak gsterilebilir. Eer uzak gemi kontrol nitesi alnmsa, geminin dorudan kontrol kullancya ya da klavyeye verilebilir. Parametreler n panelde ayarlanabilir. Gemi tiplerinin veri deiiklikleri ve karakteristikleri ile gsterir. 200 sabit hedef k hatt iin hazrdr. Ky zellikleri, limanlar, amandralar ve kanal seicileri uygulamalarda hazrdr. Gemi hedef parametrelerinin gstergeleri genitir, okunumu kolaydr ve LCD (sv kristal) gstergelidir.

Lcd ekrandaki gstergeler Gemi hz Doru/Nispi hzlar ve ynler Geminin dou ve batsndaki btn hedefleri Btn menzil ve kerteriz hedefleri En yakn noktalar (CPA) En yakn nokta zamanlar (TCPA) Pruva gei menzili (BCR) Pruva gei zaman (BCT)

lave olarak silinebilir gemi zaman gstergeleri vardr. Uygulamalarda senaryolar daimi hafzada saklanr. 20 hazr senaryo kapasitesi vardr.

27

Hedef oaltc, hafzadaki senaryolardan birini ngilizce kanalda salar. Trafik durumunda olan 40 hedefi ve limanlardan birini gsterir. Uygulama dondurulabilir ya da tek daimi hedef gemi dondurulabilir. Ayn zamanda uygulama yeniden balatlabilir(uygulama tekrar). Zaman/akm gemi etkileri hazrdr. Deniz karkl ve grlt alcs, her ikisi de deikendir. Btn deniz radarlarndaki temel parametreler, anten dn oran, PRF, kemere genilii ve at mesafesi ile bantldr.

Dier opsiyonlar: rnek hedef grnleri (Genelde ARPA testleri iin kullanlr.) Yksek hz hedefleri (Maksimum hz 100 deniz mili)

28

UYGULAMA FAAL YET UYGULAMA FAAL YET

lem Basamaklar neriler

Arpa radarn sigorta testini yapnz. Arpa radar testini yapnz. Hedef izleme testini yapnz System modlarn test erdiniz

Sigorta kontrol yaparken alterin kapal olduunu kontrol ediniz. Test yaparken i gvenliini unutmaynz.

29

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

1. Aadakilerden hangisi CAS modln kontrol panelinde deildir? A ) Test B ) Head Up C ) Symbol Off D ) Gain Aadakilerden hangisi CAS modln ekranndaki komutlardan deildir? A ) Target DATA B ) Speed C ) System Mode D ) Navlines Aadakilerden hangisi Arpann belli bal avantajlarndan deildir? A ) Gzlemcinin i ykn hafifletir. B ) Radar bilgilerinin yorumlanmasn yardmc olur, o dzeydeki hedefler otomatik olarak izlenirler. C ) Hedefler arasnda haberlemeye yardmc olur D ) Srekli olarak gncelletirdii enformasyonu ve durum deerlendirmesini salar. Aadakilerden hangisi gzlemciler iin zorunlu niteliklerden deildir? A ) ARPA sertifikas B ) NS sertifikas C ) CAS sertifikas D ) ENS sertifikas Aadakilerden hangisi system mode ilemlerinden deildir? A ) Test On/Off B ) PAD veya Vektr Seimi C ) High ve Low Seimi D ) Harbour veya Sea Durumu DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz.

2.

3.

4.

5.

30

UYGULAMALI TEST
Bir gemiye giderek, seyir (radar) cihaznn bakmn aadaki forma gre yapnz. Yaptnz uygulamay test formuna ileyiniz. Modln Ad Ama Seyir (Radar) Cihazlarnn Bakm rencinin Ad :.. : : :

Soyad Bu modl sonunda gerekli atelye ve iletme ortamnda S-X bant ve Snf Arpa radar testi yapmak. No

AIKLAMA: Aada listelenen davranlarn her birinde rencide gzleyemediyseniz (0), Zayf nitelikli gzlediyseniz (1), Orta dzeyde gzlediyseniz (2), ve iyi nitelikte gzlediyseniz (3) rakamn altndaki ilgili kutucua X iareti koyunuz. DEERLENDRME LTLER S bant radar testi yapmak X bant radar testi yapmak Radarn alma prensibi Radarn almas Radar terimleri Radarn ayarlanmas Radarn blok diyagram Radar zerindeki dmeler Radar Operatrlerinin Cihaz Kullanrken Dikkat Edecei Hususlar Arpa radar testi yapmak Intal Moddak Swtchleri kullanma Avmar Mk 1b Hedef oaltc ilemini yapmak Arpa sisteminin yeteneklerini kavrayabilme 1 0 2 (zayf (kt) (orta) ) 3 (iyi)

TOPLAM PUAN

31

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET 1 N CEVAP ANAHTARI
1 2 3 4 5 C A B D D

RENME FAALYET 2 NN CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 D B C C A

32

KAYNAKA KAYNAKA
retmen ALTINLI B.Burhan, Ders Notlar STANBUL. 2006, retmen KIVAN Adil, Ders Notlar STANBUL. 2006, Trkiye Denizcilik letmeleri, Radar El Kitab. 1987, ZBEK brahim, ARSLAN Sleyman M.E.B. Gemi Elektronii ve Hab. 1991, SAMZOLU Zeynel, Radar El Kitab. 1982, D.B. Deniz Nakliyat T.A.. Genel Mdrl Bakm Onarm ve Donatm Dairesi Bakanl, ARPA. Teknik Manuel, S ve X Bant Radar Teknik Manuel, ARPA Radar

33