MJERENJE NADMORSKE VISINE, PRIKAZIVANJE RELJEFA I CRTANJE PROFILA

Predrag Kralj, prof.

PROBLEM MJERENJA VISINE

Dugotrajno nepoznavanje sredstava i naina za mjerenje visina Razdoblje pretjerivanja u 17. st. vjerovalo se da je Kavkaz visok 75 km! Fiziar Torricelli (1644.) utvrdio je da atmosferski tlak moe potisnuti stupac ive od 760 mm Na osnovu toga je izraen ivin barometar Pascal (1648.) predloio je da se barometar primjeni za mjerenje visine

RAZLIITE TEHNIKE MJERENJA VISINE

termo-barometarska metoda

TEODOLIT

aneroid
NIVELIR

geometrijski nivelman najprecizniji

trigonometrijski nivelman

daljinska istraivanja (aerofotogrametrija i sateliti)

LANDSAT 1 (1972.)

MJERENJE NIVELIROM I LETVOM

LANDSAT 7 (1999.)

TRAG TORNADA U WISCONSINU

Barkeley Oakland San Francisco

Fremont

San Jose

ZALJEV SAN FRANCISCO

HAWAII VELIKI OTOK

Mauna Kea

Kilauea

Mauna Loa

Chilia

Sulina

St. Gheorghe

DELTA DUNAVA

METODE PRIKAZIVANJA RELJEFA

krtinjaci

kavalir

rafiranje

hipsometrijska metoda

sjenanje
izohipse

kombinirane tehnike

trodimenzionalni modeli

KAVALIR

koristi se od poetka 17. st. do kraja 18. st. prikaz reljefa iz poluperspektive kao da se kartira s uzvienog mjesta kavalira dodatno sjenanje zbog plastinosti

J.G. Lehman (kraj 18. st.) razlike u nagibu zemljita predoavaju se promjenom duine i debljine crtica
prikazan je nagib, ali nije i visina prestaje se koristiti nakon 1. svjetskog rata

RAFE

SJENANJE
Dufour (1833.) postigao veliku plastinost reljefa prikazavi ga kao da je osvjetljen sa SZ pod kutem od 45 uspjeno u kombinaciji s drugim metodama

HIPSOMETRIJSKA METODA

Peuker (1910.) hipsometrijska skala to vie to izrazitije (smeeuto-crveno) vicarska manira prirodne boje zranih panorama (sv. plavo zeleno smee uto) hipsometrijska skala na zidnim kartama u Hrvatskoj

IZOHIPSE
koritenje izobata (17. i 18. st.) karte korita rijeke Maas izohipse povezuju toke iste visine crtaju se u sepia boji ekvidistanca

KOMBINIRANE

TEHNIKE

bojanje odsjeka izohipse i sjenanje boja i sjenanje

PERSPEKTIVNE SKICE

raunalni program izrauje vrlo plastine 3D modele visinske toke odreene su prostornim osima x, y i z

VRSTE IZOHIPSI

Osnovne izohipse u ekvidistanci karte Glavna izohipsa svaka peta - podebljana esto su na njima upisane i visine

Pomone izohipse

na 1/2 ekvidistance na 1/4 ekvidistance na 1/8 ekvidistance

EKVIDISTANCA NA TK RAZLIITIH MJERILA

TOPOGRAFSKA EKVIDISTANCA KARTA TK 25 10 m TK 50 TK 100 20 m 20 m GLAVNA IZOHIPSA NA... 50 m 100 m 200 m

TK 200

100 m

500 m

IZRAUNAVANJE EKVIDISTANCE

E = (h1-h2) : n
(zaokrueno na najbliu deseticu)

RAZLIITI TIPOVI RELJEFA PRIKAZANI IZOHIPSAMA

uzvienje s interpoliranom izohipsom

RAZLIITI TIPOVI RELJEFA PRIKAZANI IZOHIPSAMA

potona dolina

RAZLIITI TIPOVI RELJEFA PRIKAZANI IZOHIPSAMA

kanjon, sutjeska, jaruga

RAZLIITI TIPOVI RELJEFA PRIKAZANI IZOHIPSAMA

stjenovito zemljite

RAZLIITI TIPOVI RELJEFA PRIKAZANI IZOHIPSAMA

krki teren s ponikvama

PROBLEMI
RAZLIKOVANJA
uzvienje ponikva

greben
udolina

sedlo

TOPOGRAFSKI ZNAKOVI ZA PRIKAZIVANJE RELJEFA

trigonometarska toka
nivelmanska toka (reper)

prijevoj
ponikva
blagi-strmi rub

kota

iljak, hrid

pilja, jama

razni objekti kao trigonometrijske toke

MJERENJE NADMORSKE VISINE

TK25 Zagreb istok

RELJEF SE NE ITA UVIJEK LAKO!

TK50 Rovinj

HOK Plitvika jez.

MJERENJE VISINA KOD PROFILA

400 450 350 300 400

ekvidistanca = 10 m

IZRADA PROFILA

Na topografskoj karti spojiti rubne toke profila. Zabiljeiti nadmorsku visinu svih toaka koje sjee profilna crta. Za horizontalno mjerilo upotrijebiti ono mjerilo u kome je izraena topografska karta. Za vertikalno mjerilo izabrati mjerilo koje je 5 do 20 puta krupnije od mjerila karte.

IZRADA PROFILA

Na milimetarskom papiru konstruirati koordinatni sustav u skladu s izabranim mjerilima. Prisloniti vodoravnu os koordinatnog sustava uz profilnu crtu na karti i obiljeiti sve presjeke profilne crte i izohipsa. Iznad svakog presjeka obiljeiti tokom njegovu nadmorsku visinu u skladu s vertikalnim mjerilom.

VJEBA - IZRADA PROFILA

Nacrtajte profil izmeu:

212 193.1

MV 1: 1000 MH identino mjerilu isjeka izohipse - 18 ekv 10 m

Nadmorske visina izohipsi koje sijee linija profila

kota 1 2 - pomona 3 - glavna 4

212 210 205 200 190

5 6 7 8 - glavna 9 - glavna

180 170 160 150 150

10 11 12 13 14

160 170 180 180 170

15 16 17 - pomona 18 trigon. toka

170 180 185 190 193.1

LITERATURA

Geografski institut JA, (1947), itanje karata, Beograd, Vojno izdavaki zavod MNO ugum J., Medved Z., (1995), Vojna topografija, Zagreb, Hrvatsko vojno uilite Petar Zrinski (skripta) Geografski institut JNA, (1955), Topografija, Beograd, Vojno-tamparsko preduzee Rogli J. (1967), Osnove kartografije: uvod u geografsko poznavanje karata, Zagreb, PMF Geografski odsjek (skripta) Nejami I. (1998), Osnove ope geografije, Zagreb, Educa Gall H., Kralj P., Slunjski R. (2008), Geografija 1, Zagreb, kolska knjiga