3-01 Vozac Motornog Vozila

OBRAZOVNI PROGRAM
VOZA MOTORNOG VOZILA
SADRAJ OPTI DIO ................................................................................................... 3 1. NAZIV PROGRAMA: VOZA MOTORNOG VOZILA .................................................. 3 2. NASTAVNI PLAN ........................................................................................ 3 POSEBNI DIO ................................................................................................ 5 1. PREDMETNI PROGRAMI ................................................................................ 5 1.1. OPTEOBRAZOVNI PREDMETI ...................................................................... 5 1.2. STRUNO - TEORIJSKI PREDMETI ................................................................. 6 1.2.1. OSNOVI MAINSTVA ............................................................................... 6 1.2.2. SAOBRAAJNA KULTURA ...................................................................... 12 1.2.3. OSNOVI PUTEVA I ULICA ....................................................................... 17 1.2.4. PREVOZ PUTNIKA I ROBE ...................................................................... 22 1.2.5. MOTORI I MOTORNA VOZILA .................................................................. 33 1.2.6.C PRAKTINA NASTAVA ......................................................................... 45 1.2.6.C.1 PRAKTINA NASTAVA ...................................................................... 45 1.2.6.C.2. PRAKTINA NASTAVA ..................................................................... 53 1.2.6.C.3 PRAKTINA NASTAVA ...................................................................... 65 1.2.6.C.4 PRAKTINA NASTAVA ...................................................................... 73 1.2.6.C.5 PRAKTINA NASTAVA ...................................................................... 80 2. ISPITNI KATALOG ..................................................................................... 85 2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUNO-TEORIJSKI DIO ISPITA ..................................... 85 2.1.1 MOTORI I MOTORNA VOZILA ................................................................... 85 2.1.2. PREVOZ PUTNIKA I ROBE ...................................................................... 88 2.2.ISPITNI KATALOG PRAKTINOG DIJELA ZAVRNOG ISPITA ................................. 91 3. OBAVEZNI NAINI PROVJERAVANJA ZNANJA ................................................... 92 4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA...................... 92 5. NAIN PRILAGOAVANJA UENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA .......................... 93 6. NAIN PRILAGOAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH ........................... 93 7. PROFIL STRUNE SPREME NASTAVNIKA I STRUNIH SARADNIKA ........................... 93 8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA ............................... 94 8.1. BROJ ASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE ..................... 94 9. PROFESIONALNA PRAKSA ........................................................................... 95 10. SLOBODNE AKTIVNOSTI ........................................................................... 95
OPTI DIO 1. Naziv programa: VOZA MOTORNOG VOZILA 2. Nastavni plan

Redni broj A 1. 2. 3. 4. 5. Nastavni predmeti grupe predmeta I sed. 3 3 2 2 2 1 1 god. 108 108 72 72 72 36 36 2 1 1 16 2 2 2 2 36 36 576 72 72 72 72 2 12 72 432 8 264 72 sed. 2 2 2 2 II god. 72 72 72 72 sed. 2 2 2 2 III god. 66 66 66 66 Ukupno 246 246 210 72 210 36 36 72 36 36 72 1242 72 72 72 210 174 600 1383 105 3456 105
Opteobrazovni predmeti Maternji jezik i kjievnost Matematika Engleski jezik Informatika Fiziko vaspitanje Drutvena grupa predmeta 1. Istorija 2. Geografija 3. Sociologija Prirodna grupa predmeta 1. Fizika 2. Hemija 3. Biologija UKUPNO A B Struno- teorijski predmeti 1. Osnovi mainstva 2. Saobraajna kultura 3. Osnovi puteva i ulica 4. Prevoz putnika i robe 5. Motori i motorna vozila UKUPNO B C Praktina nastava D Slobodne aktivnosti E Profesionalna praksa F Sedmini broj asova F1 Broj radnih sedmica Ukupno (A+B+C+D+E) = 3330
8 288 7 252 1 36 10 dana 32 1152 36
2 72 3 108 5 180 14 504 1 36 10 dana 32 1152 36
2 2 4 19 1 32
66 66 132 627 33 1152 33
3. Ciljevi i zadaci obrazovnog programa - Osposobljavanje za planiranje, pripremanje, organizovanje i kontrolu svoga rada. - Posjedovanje osnovnih znanja o propisima, normativima i standardima u drumskom saobraaju. - Posjedovanje osnovnih znanja o osiguranju transportnih sredstava u domaem i meunarodnom saobraaju. - Posjedovanje znanja i vjetina za pravilno i bezbjedno upravljanje motornim vozilom u svim vremenskim uslovima i saobraajnim situacijama. - Poznavanje tehnologije transportnog procesa i dokumentacije vezane uz njega. - Poznavanje vrsta i karakteristika vozila u drumskom saobraaju. - Poznavanje vrsta i karakteristika mehanizacije koja se koristi za utovar i istovar tereta. - Posjedovanje znanja i vjetina za pravilno odravanje vozila, ureaja i opreme. - Shvatanje znaaja bezbjednosti saobraaja na putevima. - Osposobljavanje za sprovoenje propisanih postupaka pri saobraajnoj nezgodi ili oteenju tereta. - Osposobljavanje za popunjavanje potrebne dokumentacije. - Osposobljavanje za prevoenje tereta ili putnika od mjesta utovara (ulaska putnika) do mjesta istovara (izlaska putnika).
- Osposobljavanje za odravanje kontakata sa kontrolnim osobljem, komitentima, saobraajnom policijom, organima MUPa i carine. - Posjedovanje sistematinosti i odgovornosti u radu. - Poznavanje jedanog stranog jezika . - Posjedovanje osnovne informatike pismenosti. - Osposobljavanje za racionalno korienje sredstva za rad, materijala, energije i vremena. - Osposobljavanje za primjenu propisa zatite na radu i zatite okoline. 4. Uslovi za upis, odnosno ukljuivanje u program za obrazovanje odraslih - U srednje struno obrazovanje u trogodinjem trajanju mogu se upisati lica koja su zavrila osnovnu kolu ili zavrila dvogodinju strunu kolu. - U redovno obrazovanje mogu se upisati i lica koja nijesu starija od 17 godina, izuzetno lica do 18-te godine uz odobrenje nastavnikog vijea kole. - Lica koja su napunila 18 godina ukljuuju se u program za obrazovanje odraslih. 5. Trajanje obrazovanja - Obrazovanje po obrazovnom programu Voza motornog vozila traje tri godine. 6. Prohodnost - U redovnom obrazovanju uenici napreduju u vii razred ako su iz svih predmeta tekue godine postigli pozitivnu ocjenu i obavili profesionalnu praksu - Lica koja su zavrila dvogodinju strunu kolu mogu se upisati u drugi ili trei razred s obzirom na vrstu programa prethodnog obrazovanja uz polaganje dopunskih i diferencijalnih ispita. - Odrasli napreduju po programu u skladu sa planom za izvoenje obrazovnog programa za odrasle - koji donosi kola. 7. Obrazovanje koje se stie - Zavretkom obrazovnog programa uenik stie srednje struno obrazovanje u trogodinjem trajanju VOZA MOTORNOG VOZILA
POSEBNI DIO 1. PREDMETNI PROGRAMI 1.1. OPTEOBRAZOVNI PREDMETI 1.1.1. MATERNJI JEZIK I KNJIEVNOST 1.1.2. MATEMATIKA 1.1.3. STRANI JEZIK 1.1.4. INFORMATIKA 1.1.5. FIZIKO VASPITANJE 1.1.6. ISTORIJA 1.1.7. GEOGRAFIJA 1.1.8. SOCIOLOGIJA 1.1.9. HEMIJA 1.1.10. FIZIKA 1.1.11. BIOLOGIJA Napomena: Katalozi opteobrazovnih programa su u nadlenosti Zavoda za kolstvo.
1.2. STRUNO - TEORIJSKI PREDMETI 1.2.1. OSNOVI MAINSTVA 1. Naziv predmeta: OSNOVI MAINSTVA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i oblicima nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava 72
Razred I II III Ukupno
Ukupno 72
72
72
3. Opti ciljevi nastave - Sticanje znanja o vrstama i karakteristikama materijala. - Upoznavanje svojstava tehnikih materijala i mogunosti njihove primjene u mainstvu. - Osposobljavanje za pravilan i racionalan izbor materijala. - Upoznavanje naina oznaavanja po standardu mainskih materijala. - Upoznavanje svojstava, vrsta i primjene goriva i maziva. - Potovanje ekolokih zahtjeva i razvijanje osjeaja za ekonominu upotrebu materijala. - Upoznavanje sa vrstama, svojstvima i primjenom mainskih elemenata. - Uoavanje i shvatanje funkcionalne meuzavisnosti elemenata, sklopova i mehanizama. - Razvijanje odgovornosti i preciznosti u radu. - Ovladavanje strunom terminologijom, neophodnom za komuniciranje u struci. - Razvijanje potovanja i brige za ouvanje ivotne sredine.
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Preporuke za Formativni ciljevi sadraji ciljevi izvoenje nastave uenik uenik uenik Metali i legure - Uoava vezu izmeu - Razvija pozitivan - Objanjava pojam tehnikih materijala, elemenata i metala i odnos prema materijalnim dobrima navodi podjelu i vrste znaenje rijei mehanika vrstoa, - Razvija ekoloku - Navodi svojstva tvrdoa, ilavost materijala u svijest - Razlikuje fizika, zavisnosti od vrste mehanika, tehnoloka i hemijska svojstva metala i legura - Razlikuje kristalne od amorfnih materijala i prepoznaje razliite oblike kristalnih reetki Tehniko gvoe i elici - Razvija i poveava Vjebe: - Razlikuje - Razumije pojmove strunost - Izbor elinih karakteristike i gvoe i elik materijala iz tabela - Navodi podjelu elika namjenu elika - Analizira uticaj i livenog gvoa ugljenika i ostalih - Navodi osobine legirajuih gvoa i elika elemenata na - Opisuje postupke kvalitet elika prerade elika i - ita i pojanjava elinih livova u standardnu oznaku poluproizvode elika - Upoznaje i - Pronalazi primjere objanjava primjene gvoa i standarde za oznaavanje gvoa i elika elika Ostali metali - Pronalazi primjere - Navodi svojstva primjene aluminijuma i aluminijuma i njegovih legura njegovih legura - Navodi vrste i svojstva legura bakra - Pronalazi primjere - Navodi karakteristike primjene mesinga, magnezijuma, cinka, bronze, hroma, nikla - Razvija pozitivan i njihovih legura odnos prama titana i drugih materijalnim dobrima metala i njihovih legura Goriva i maziva - Razvija ekoloku - Razlikuje goriva Vjebe: - Definie pojam i dobijena iz nafte i - Biranje ulja i maziva navodi podjelu, svijest drugih sirovina iz kataloga sastav i - Stie odgovornost karakteristike goriva - Odreuje pojmove reaktant i produkt - Definie pojam
7
Informativni ciljevi i sadraji uenik maziva, navodi podjelu, vrste i karakteristike maziva - Navodi zakon o odranju mase Korozija - Objanjava pojam korozije - Nabraja uzroke pojave korozije -
Formativni ciljevi uenik Uporeuje karakteristike goriva i bira odgovarajue, u zavisnosti od zahtjeva,
Socijalizacijski ciljevi uenik
Preporuke za izvoenje nastave
Uporeuje razliite - Razvija saznanja o moguim tetama u naine za zatitu procesu rada i jaa povrina od korozije odgovornost u radu Odreuje postupke pripreme povrina metala radi zatite od korozije
Razdvojivi spojevi - Navodi vrste, svojstva i primjenu razdvojivih spojeva (navojni spojevi, spojevi pomou klinova, ivija i ljebni spojevi) i materijale od kojih se izrauju Nerazdvojivi spojevi -
- Na primjerima iz Vjebe - Stie smisao prakse pronalazi - Crtanje razdvojivih preciznosti u radu primjere primjene - Stie sigurnost u radu spojeva pojedinih vrsta spojeva - Odreuje nain osiguranja navojnih spojeva od odvrtanja
Vjebe: - Bira odgovarajuu - Crtanje nerazdvojivih vrstu nerazdvojive Navodi podjelu i veze u zavisnosti od - Stie smisao vrste nerazdvojivih spojeva zadatih uslova spojeva i njihovu preciznosti u radu - Definie nain primjenu - Stie sigurnost u radu pripreme pozicija za Upoznaje se sa zakovanim spojevima primjenu Objanjava postupak odgovarajue veze pripreme limova za - Uproeno crta razne vrste spojeva zakivanje i nain zakivanja Zna materijale za zakivke i kriterijum izbora zakivaka Upoznaje se sa osnovnim pojmovima o zavarenim spojevima Navodi vrste zavarenih spojeva i simbole Navodi svojstva lemljenih spojeva Objanjava svojstva i nosivost lijepljenih spojeva
8
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik Elastine veze - Upoznaje se sa vrstama i namjenom - Detaljno objanjava opterereenje i opruga i njihovim deformacije kod karakteristikama - Navodi materijal za pojedinih vrsta opruge opruga Osovine i vratila - Crta osovinice, - Upoznaje se sa osovine i vratila konstruktivnim oblicima osovinica, - Definie postupak odreivanja prenika osovina i vratila, njihovom primjenom osovine ili vratila u i karakteristikama zavisnosti od optereenja i bira materijal Leita i leajevi - Bira materijal za - Navodi vrste i leine aure i karakteristike posteljice leajeva, njihovo - Analizira naine oznaavanje i podmazivanja leita prikazivanje na i razlikuje naprave za crteu - Upoznaje se sa dovod i podjelom i podmazivanje leita svojstvima leita - Detaljno objanjava postupak demontae leaja, nain ugradnje i odravanja leaja Spojnice - Definie kriterijum - Razumije ulogu izbora i primjene spojnica i svojstva pojedinih vrsta pojedinih vrsta spojnica spojnica - Detaljno objanjava nain ugradnje i putanje u pogon spojnice Elementi za prenos snage - Rauna prenosni - Upoznaje se sa odnos podjelom, vrstama i - Crta standardni profil primjenom elemenata za prenos zupca snage - Crta cilindrini - Razumije osnovne zupanik pojmove kod - Analizira elemente cilindrinih zupastih koji utiu na nosivost parova, konusnih zupastih parova zupastih parova i - Bira odgovarajuu
9
Vjebe - Skiciranje opruga
Stie sigurnost i samopouzdanje
Vjebe: - Skiciranje osovina i vratila
Stie pozitivnu orijentaciju prema zanimanju
Vjebe: - Izbor leaja iz kataloga
Stie pozitivnu orijentaciju prema zanimanju
Stie sigurnost i samopouzdanje
Vjebe: - Cilindrini zupasti par, proraun, konstrukcija, crte - Proraun, konstrukcija, crte lananog, kainog ili remenog prenosnika
Informativni ciljevi i sadraji uenik punih parova - Navodi materijale za izradu zupanika - Razumije osnovne pojmove kod lananih parova - Navodi nain oznaavanja lanaca - Razumije nain prenosa snage, svojstva i podjelu kainih i remenih parova
Formativni ciljevi uenik vrstu prenosa u zavisnosti od zadatih uslova Uoava mogue greke Iz kataloga bira dijelove Crta lananike Crta kainik i remenicu
5. Okvirni spisak udbenika, literature i drugih izvora - S. Drapi i drugi, Mainski materijali, Zavod za udbenike Beograd, 2006. - R.Mirkovi, R. Arseni,Mainski materijali, za sve profile mainstva, Zavod za udbenike, Beograd, 2001. - F.Toufar, Tehniki materijali, za srednje strukovne kole,kolsaka knjiga,Zagreb, 2003. - S. Drapi, Mainski elementi, za sve profile, Zavod za udbenike, Beograd, 2003. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Nastava se realizuje u uionici koja je opremljena raunarom sa multimedijskim paketom,softverom za prikaz razliitih vrsta materijala, priloga, A/V opremom, grafoskopom, dijaprojektorom sa odgovarajuim slajdovima, uzorcima razliitih materijala, emama sklopova i podsklopova maina, mjernim instrumentima i drugim. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - U svakom klasifikacionom periodu znanje se provjerava i ocjenjuje. - Usmeno, najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Pismeno, najmanje jedna pismena vjeba u polugoditu. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Visoka struna sprema iz podruja mainstva
10
9. Povezanost predmeta Znanja - Metali i legure - Goriva i maziva Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Habanje dijelova i sklopova na Praktina nastava Motori i motorna vozila vozilu Motori i motorna vozila - Sistem za napajanje motora Praktina nastava gorivom - Sistem za podmazivanje motora - Sistem za hlaenje motora - Sistemi na vozilu Praktina nastava Motori i motorna vozila
- Elastine veze - Leita i leajevi - Optereenja, naponi i naprezanja mainskih elemenata - Elementi obrtnog kretanja
11
1.2.2. SAOBRAAJNA KULTURA 1. Naziv predmeta: SAOBRAAJNA KULTURA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava 72
Ukupno 72
72
72
3. Opti ciljevi nastave - Upoznavanje sa pojmom kulture. - Upoznavanje sa savremenim drutvenim zahtjevima u saobraaju. - Shvatanje bioloke i drutvene uslovljenosti i razvijenosti psihikog ivota to doprinosi formiranju pogleda na svijet,na ovjeka i njegovo individualno i drutveno ponaanje i posebno ponaanje u saobraaju. - Razumijevanje uticaja strukture linosti na ponaanje u saobraaju. - Razumijevanje povezanosti aspekata saobraajne kulture sa mnogim sferama ivota. - Razvijanje profesionalne etike. - Razvijanje odgovornosti, komunikativnosti,humanosti i tolerancije. - Razvijanje sposobnosti za timski rad.
12
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Pojam kulture - Razumije znaaj - Objanjava pojam i - Uoava znaaj kulture kulture osnovna znaenja - Uporeuje teorije o kulture kulturi - Upoznaje teorije o - Uoava vezu kulture kulturi i drutva - Objanjava vezu - Uporeuje kulturne izmeu kulture i raznovrsnosti drutva - Objanjava kulturnu raznovrsnost Osnovna naela ponaanja u saobraaju - Zna lan 3 ZOBS Crne - Razvija solidarnost - Navodi osnovna na putu Gore naela ponaanja u - Stie navike za - Uoava primjere saobraaju bezbjedno uee u humanosti u - Objanjava naelo saobraaju saobraaju, u praksi humanosti - Poznaje lanove - Objanjava naelo 5,6,7 i 8 ZOBS Crne povjerenja Gore - Objanjava naelo - Uoava primjere odgovornosti povjerenja i odgovornosti u praksi - Razlikuje naela ponaanja u saobraaju - Interpretira naelo humanosti - Uoava znaaj povjerenja izmeu subjekata u saobraaju Komunikacija meu uesnicima u saobraaju - Razvija svijest za - Uoava vrste - Navodi vrste komunikacije komunikacije meu odgovornost u radu - Uoava znaaj uesnicima u usmene saobraaju komunikacije meu - Objanjava govornu uesnicima u komunikaciju meu saobraaju uesnicima u - Interpretira pisanu saobraaju komunikaciju meu - Objanjava pisanu uesnicima u komunikaciju meu saobraaju uesnicima u - Shvata vizuelnu saobraaju komunikaciju - Objanjava vizuelnu komunikaciju meu - Shvata svrhu
- Filmovi sa edukativnim sadrajem
- Prezentacije ZOBS Crne Gore
- Radionice sa temom komunikacija meu uesnicima u saobraaju - Anketa
13
uenik postavljanja saobraajne signalizacije - Uoava potrebu za uvoenjem i primjenom standarda u ovoj oblasti Moral i ponaanje u saobracaju - Shvata moral i - Razvija sposobnost - Definie pojam njegov uticaj na komuniciranja morala i njegov saobraaj - Razvija logiko uticaj na saobraaj - Uoava uticaj morala miljenje - Upoznaje moralna svojstva linosti na ponaanje - Objanjava odnos sa uesnika u konkurentima u saobraaju saobraaju - Uoava znaaj - Objanjava odnos sa primjene morala u korisnicima prevoza saobraajnoj - Objanjava odnos sa djelatnosti ostalim uesnicima u - Interpretira moralne saobraaju norme u odnosu na korisnike prevoza i ostale uesnike u saobraaju Linost vozaa - Uporeuje osobine - Razvija sposobnost - Nabraja osobine linosti za saradnju linosti - Razlikuje mentalne, - Razvija svijest o - Opisuje mentalne psihomotorne i preuzimanju sposobnosti senzorne sposobnosti odgovornosti - Opisuje psihomotorne - Uporeuje razliku sposobnosti izmeu - Opisuje senzorne temperamenta i sposobnosti karaktera - Opisuje - Uoava znaaj temperament i tjelesne konstitucije osobine na ponaanje u temperamenta saobraaju - Opisuje karakter - Opisuje tjelesnu konstituciju - Objanjava uticaj strukture linosti na ponaanje u saobraaju Drutvo i njegov uticaj na formiranje saobraajne kulture - Upoznaje uticaj - Uporeuje opte - Razumije znaaj optih drutvenih drutvene uslove i uticaja drutva na
Informativni ciljevi i sadraji uenik uesnicima u saobraaju
Formativni ciljevi
- Radionice sa temom: Moral i ponaanje u saobraaju
- Filmovi sa edukativnim sadrajem
- Internet - Anketa i njena
14
Informativni ciljevi i sadraji uenik uslova - Objanjava meusobni uticaj drutvenih uslova i razvoja saobraaja - Upoznaje uticaj krize na drutveni mehanizam i uesnike u saobraaju - Upoznaje uticaj nedostataka u drutvenom funkcionisanju na ponaanje uesnika u saobraaju - Objanjava odnos drutva prema zahtjevima koje postavlja savremeni saobraaj - Upoznaje vezu uzroka saobraajnih nezgoda i klasnih obiljeja - Upoznaje uticaj porodice na formiranje ljudi - Upoznaje uticaj kulturnog nivoa sredine i obiaja na formiranje ljudi - Upoznaje uticaj mjera drutvene intervencije na formiranje ljudi - Upoznaje uticaj nepovoljnih drutvenih uslova na formiranje ljudi
Socijalizacijski ciljevi uenik uenik uesnike u njihovu vezu sa saobraaju saobraajem - Podstie na pozitivan Uoava negativan uticaj krize na razvoj linosti drutveni mehanizam - Razvija svijest o preuzimanju i uesnike u odgovornosti saobraaju Uporeuje uticaj drutvene dezorganizacije i umanjene efikasnosti drutva na ponaanje uesnika u saobraaju savremenog saobraaja Uporeuje zahtjeve saobraaja i odnos drutva prema njima Uporeuje faktore spoljne sredine koji utiu na formiranje ovjeka Uoava znaaj porodice, kulturnog nivoa sredine i obiaja na formiranje ljudi Uoava znaaj mjera drutvene intervencije na formiranje ljudi Uporeuje uticaj nepovoljnih drutvenih uslova na formiranje ljudi Interpretira socijalnodemografska obiljeja uesnika u saobraaju - Uporeuje uticaj mjesta roenja, zanimanja, kolske spreme i ostalih obiljeja na formiranje ljudi Formativni ciljevi
Preporuke za izvoenje nastave obrada
15
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - R.Boovi, Kultura,Nauna knjiga, Beograd,1990. - K.Kilibarda, Moralno-ekoloka kultura, Izdavaka kuaDragani, Beograd, 1998. - M.Ili, Sociologija kulture i umetnosti, Nauna knjiga, Beograd, 1995. - N.Rot, Opta psihologija,Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd,1995. - M.Ini, Bezbednost drumskog saobraaja, Fakultet tehnikih nauka u Novom Sadu, Novi Sad,1997. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Nastava se izvodi u uionici opremljenoj raunarom i projektorom. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Provjera znanja vri se usmeno, najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani sociolog - Diplomirani psiholog - Diplomirani saobraajni inenjer 10. Povezanost predmeta Znanja - Formiranje saobraajne kulture - Moral i ponaanje u saobraaju Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Praktina nastava - Primjena tehnike defanzivne vonje - Obaveze prema pjeacima - Praktina nastava - Odnos prema pjeacima - Obaveze u sluaju saobraajne nezgode
16
1.2.3. OSNOVI PUTEVA I ULICA 1. Naziv predmeta: OSNOVI PUTEVA I ULICA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Razred I II III IV Ukupno
Ukupno
48 48
24 24
72 72
3. Opti ciljevi nastave - Upoznavanje istorijskog razvoja gradnje puteva. - Sticanje znanja o osnovnim karakteristikama puteva. - Upoznavanje sa projektovanjem i gradnjom puteva. - Sticanje znanja o tehnikim elementima puta. - Razvijanje tanosti i efikasnosti u radu. - Razvijanje tehnike kulture.
17
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Istorijski razvoj gradnje puteva - Razvija - Uporeuje naine - Opisuje istorijat samopouzdanje gradnje puteva gradnje puteva - Opisuje pojam puta - Uporeuje vrste - Nabraja vrste puteva puteva - Ilustruje vrste puteva Klasiranje puteva - Razvija - Uoava znaaj - Nabraja vrste samopouzdanje klasiranja puteva klasiranja puteva - Uoava znaaj - Nabraja puteve po pojedinih klasama karakteristika puta Eksploatacione karakteristike puta - Uoava znaaj - Razvija - Nabraja eksploatacionih ekonominost eksploatacione karakteristika puta karakteristike puta - Uporeuje uticaj - Opisuje projektnu projektne brzine na brzinu izbor konstruktivnih - Opisuje raunsko bruto optereenje od elemenata puta i cijenu izgradnje puta vozila - Opisuje propusnu - Zna raunsko bruto mo puta optereenje - Opisuje protok - Vri brojanje vozila saobraajnog toka - Izraava saobraajno - Opisuje saobraajno optereenje optereenje puta - Uporeuje bruto- Opisuje bruto-tonski tonski ekvivalent i ekvivalent prevoznu sposobnost kolovoznog zastora vozila - Opisuje prevoznu sposobnost vozila Djejstvo vozila na kolovoz - Opisuje djejstvo - Uoava posljedice - Razvija vozila na kolovoz kretanja vozila po samopouzdanje kolovozu Nain predstavljanja puta - Analizira elemente - Razvija radnu i - Opisuje nain strunu odgovornost prikazivanja puta predstavljanja puta - Objanjava situacioni - Razlikuje naine predstavljanja puta plan puta - Objanjava uzduni - Crta put u situacionom planu profil puta - Objanjava popreni - Crta put u uzdunom profilu profil puta
- Izrada seminarskog rada
- Prezentacija klasiranja puteva
- Brojanje vozila na odreenom mjestu puta
Izrada seminarskog rada: - Putna mrea - Izrada skice puta
18
uenik - Uporeuje visinski odnos puta prema terenu - Crta poprene profile puta Konstruktivni elementi puta - Uporeuje uticaj - Nabraja elemenata puta na konstruktivne bezbjednost elemente puta saobraaja - Opisuje - Skicira konstruktivne konstruktivne elemente puta elemente puta - Uoava sloenost - Opisuje pojam kretanja vozila kroz preglednosti puta u horizontalnu i krivini vertikalnu krivinu - Objanjava pojam preglednosti puta u - Uoava uticaj elemenata puta na krivini bezbjedno kretanje - Opisuje kretanje vozila vozila u krivini - Opisuje konstruktivne elemente puta u uzdunom profilu Graevinski elementi puta - Uoava uticaj donjeg - Navodi elemente donjeg stroja puta stroja na kvalitet - Opisuje donji stroj puta puta i njegove - Uporeuje elemente karakteristike donjeg - Nabraja elemente stroja puta gornjeg stroja puta - Skicira donji stroj - Opisuje elemente puta gornjeg stroja puta - Uoava znaaj - Opisuje opremu puta elemenata gornjeg stroja puta - Skicira gornji stroj puta - Razlikuje ulogu opreme puta Kolovozne konstrukcije - Uporeuje kolovozne - Opisuje pojam kolovozne konstrukcije konstrukcije - Uoava ulogu i - Nabraja vrste znaaj kolovozne kolovoznih konstrukcije konstrukcija - Navodi karakteristike pojedinih kolovoznih
Informativni ciljevi i sadraji uenik
Formativni ciljevi
- Razvija motivaciju - Podstie stabilnost linosti
- Posjeta putu u eksploataciji
- Razvija samopouzdanje
- Posjeta putu u izgradnji
- Razumije odnos tehnike i prirode
- Posjeta putevima sa razliitim kolovoznim konstrukcijama
19
Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik konstrukcija Gradske ulice - Uoava slinosti i - Opisuje ulice u - Razumije znaaj razlike pojedinih naselju razliitih vrsta ulica - Nabraja vrste ulica saobraajnih - Navodi karakteristike - Skicira ulice u pojmova pojedinih vrsta ulica naselju u poprenom - Navodi karakteristike profilu - Uporeuje elemente poprenih profila ulica i uline mree ulica u naselju - Uporeuje uticaj elemenata ulice na dinamiki i stacionarni saobraaj
- Izrada seminarskog rada
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - B.Markovi,Osnovi puteva i ulica,Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1999. - A.Cvetanovi, Osnovi puteva,Nauna knjiga,Beograd,1989. - D. Macura, Putevi I, II, III, Saobraajni fakultet, Beograd, 1980/83. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Raunar - Video projektor - Geografske karte: generaltabne, geodetske i auto karte - eme 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Pismeno, po jedana pismena vjeba u svakom polugoditu. - Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani saobraajni inenjer, smjer drumski saobraaj - Diplomirani graevinski inenjer, smjer niskogradnja
20
10. Povezanost predmeta Znanja - Graevinski elementi puta - Gradske ulice Povezanost sa drugim predmetima Predmet - Praktina nastava - Praktina nastava Znanja Pojmovi i znaci u saobraaju Gradska putna mrea Raskrsnice Stacionarni saobraaj
21
1.2.4. PREVOZ PUTNIKA I ROBE 1. Naziv predmeta: PREVOZ PUTNIKA I ROBE 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava 72 72 66 210
Ukupno 72 72 66 210
3. Opti ciljevi nastave - Sticanje osnovnog znanja o istorijskom razvoju, karakteristikama i sredstvima pojedinih vidova saobraaja. - Upoznavanje uloge i znaaja pojedinih vidova saobraaja. - Sticanje znanja o teretu kao predmetu prevoza. - Upoznavanje sa pojmom i znaajem unutranjeg transporta. - Upoznavanje sa sistemima integralnog transporta. - Razumijevanje prevoza tereta kao procesa. - Sticanje znanja o specifinostima prevoza pojedinih vrsta roba. - Upoznavanje sa strukturom i nainom organizovanja drumskog saobraaja. - Upoznavanje sa dokumentacijom i ispravama koje prate prevoz tereta. - Sticanje znanja o odabiru najpovoljnijeg sredstva prevoza s obzirom na specifinosti tereta. - Shvatanje vanosti racionalizacije prevoza i uticaja dobre organizacije rada na smanjenje trokova poslovanja. - Razumijevanje uticaja organizacije prevoza na zdravu ivotnu sredinu. - Primjena teorijskog znanja u rjeavanju praktinih zadataka u putnikom domaem i meunarodnom saobraaju. - Razvijanje ekonominosti u radu. - Razvijanje pozitivne orijentacije prema zanimanju.
22
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Preporuke za Formativni ciljevi sadraji ciljevi izvoenje nastave uenik uenik uenik Pojam, znaaj i podjela saobraaja - Razvija motivaciju - Uoava znaaj - Objanjava pojam saobraajne saobraaja djelatnosti - Nabraja vidove saobraaja Istorijski razvoj i karakteristike pojedinih vidova saobraaja - Uoava prednosti i - Razvija pozitivnu - Opisuje istorijski nedostatke pojedinih orijentaciju prema razvoj i zanimanju karakteristike vidova saobraaja drumskog, eljeznikog, vodnog i vazdunog saobraaja Transportna sredstva pojedinih vidova saobraaja - Stie samopouzdanje - Nabraja transportna - Uporeuje karakteristike sredstva drumskog, eljeznikog, vodnog transportnih sredstava pojedinih i vazdunog vidova saobraaja saobraaja Pojam, podjela i klasifikacija robe - Razlikuje osnovna - Razvija pozitivan - Objanjava pojam odnos prema robe i njena osnovna svojstva robe - Razlikuje robu prema kvalitetu rada i svojstva ispunjavanju radnih - Obrazlae njenim svojstvima obaveza klasifikaciju robe u - Razlikuje terete transportu prema osnovnim - Objanjava pojam karakteristikama tereta i njegovu podjelu Ambalaa, pakovanje, skladitenje i transport robe - Korienje Interneta - Razvija ekoloku - Objanjava pojam i - Uoava funkcije ambalae svijest funkciju pakovanja i - Uporeuje razliite - Shvata potrebu ambalae robe oblike ambalae i povezivanja teorije i - Navodi klasifikaciju primjenu istih prakse ambalae - Nabraja obinu robu - Uoava mogunosti prevoza obine robe i njene karakteristike - Uporeuje postupke - Nabraja postupke uvanja i kod uvanja, skladitenja pojedine skladitenja i lakokvarljive robe prevoza lako- Uporeuje svojstva i kvarljive robe uslove koje - Nabraja opasne obezbjeuju materije u pojedina transportna saobraaju sredstva
23
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik namijenjena za lako - Objanjava kvarljivu robu standardne oznake i - Analizira uslove i navodi opremu za procedure prevoza prevoz opasnih opasnih materija materija - Analizira propise za - Navodi uslove za prevoz prevoz predimenzionisane predimenzionisane robe robe Prosti pretovarni ureaji i naprave - Shvata znaaj - Nabraja naine primjene sredstava pretovara robe - Objanjava prednosti unutranjeg transporta i nedostatke - Uporeuje pojedine pojedinih naina naine pretovara pretovara robe robe - Upoznaje vrste prostih pretovarnih - Razlikuje vrste kolica u zavisnosti od ureaja i naprava vrste tereta Gravitacioni ureaji za premjetanje tereta - Razlikuje - Upoznaje klizne gravitacione ureaje kanale i spiralne za premjetanje kliznice tereta - Upoznaje gravitacione cijevi - Upoznaje valjaste kliznice Pretovarna mehanizacija - Nabraja elemente za - Interpretira nain opsluivanje dizalica rada elemenata za i kranova opsluivanje dizalica - Objanjava ureaje i kranova za hvatanje - Vri podjelu kranova rastresitog tereta po vrstama - Upoznaje pojam i - Razlikuje vrste znaaj dizalica i transportera kranova - Uporeuje naine - Nabraja podjelu prenosa robe u kranova zavisnosti od vrste - Nabraja podjelu transportera transportera - Upoznaje elevatore - Poznaje nain rada elevatora Savremene tehnologije transporta - Definie integralni - Razlikuje klasine i transport savremene sisteme
- Razvija pozitivan odnos prema zanimanju - Razvija ekoloku svijest
- Razvija smisao za ekonominost
- Razvija samopouzdanje - Razvija smisao za ekonominost, efikasnost i produktivnost
- Razvija samopouzdanje
24
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Opisuje pojam paletizacije - Navodi vrste paleta - Objanjava tehniku bazu paletizacije - Opisuje osnove razvoja i transporta kontenera - Navodi vrste kontenera - Opisuje tehnologije transporta malih, srednjih i velikih kontenera - Nabraja sredstva za prevoz kontenera - Nabraja sredstva za pretovar kontenera - Opisuje tehnologije transporta vozilovozilo
Socijalizacijski ciljevi uenik uenik - Razvija ekoloku transporta svijest Shvata prednosti - Razvija pozitivan korienja paleta odnos prema Shvata znaaj zanimanju uvoenja kontenera u sistem transporta Uoava prednosti savremenog naina transporta robe Razlikuje naine transporta drumskih vozila Formativni ciljevi
25
Razred: DRUGI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Organizacija autotransportnih preduzea - Razvija - Uoava znaaj - Objanjava samopouzdanje primjene raunara potrebu za efikasan rad organizovanog pojedinih slubi prevoza putnika i - Analizira uticaj robe veliine preduzea - Opisuje poslove na nain garane slube unutranje - Opisuje poslove organizacije dispeerske slube - Opisuje poslove komercijalne slube - Opisuje poslove zajednikih slubi Vozni park i pokazatelji rada - Razvija sposobnost - Shvata znaaj - Opisuje pojam analitikog sistema inventarskog miljenja izmjeritelja i voznog parka koeficijenata za - Navodi tehnikoplaniranje, analizu eksploatacione i ocjenu, pokazatelje i efikasnosti rada izmjeritelje rada voznog parka vozila - Ocjenjuje - Objanjava bilans uspjenost rada voznog parka u pojedinih slubi na danima osnovu pokazatelja - Objanjava bilans rada voznog parka voznog parka u - - Izraunava autoasovima dane i auto-asove - Definie pojam pomou brzine i nabraja koeficijenata i brzine u inventarskih autosaobraaju dana - Objanjava - Izraunava preeni put vozila saobraajnu i - Definie i eksploatacionu objanjava srednju brzinu duinu jedne - Izraunava vonje pod pokazatelje teretom preenog puta - Definie i objanjava srednje rastojanje prevoza jedne tone tereta - Objanjava pojam srednje dnevne kilometrae Koliina prevezene robe, rad i proizvodnost voznog parka - Definie i - Izraunava koliinu - Stie smisao za
26
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik prevezene robe objanjava - Izraunava koeficijent transportni rad statikog - Izraunava iskorienja proizvodnost vozila nosivosti - Definie i objanjava koeficijent dinamikog iskorienja nosivosti - Objanjava pojam koliine prevezene robe - Objanjava transportni rad vozila - Objanjava proizvodnost vozila Utovarno-istovarne stanice - Odreuje nain - Definie i ilustruje postavljanja vozila utovarno - Izraunava istovarne stanice propusnu mo - Objanjava - Izraunava broj propusnu mo radnih mjesta (kapacitet) stanice - Izraunava - Objanjava nain optimalan broj odreivanja broja vozila na radu mjesta za utovar istovar - Objanjava i ilustruje koordinaciju kretanja vozila i rada stanice Putevi vonje pri prevozu tereta - Vri izbor putanje - Opisuje i ilustruje za prevoz tereta ponavljajui put na konkretnom prevoza tereta primjeru - Opisuje i ilustruje - Pronalazi rjeenja zrakasti put koja e dovesti do prevoza tereta smanjenja - Opisuje i ilustruje trokova i prstenasti put poveanja prevoza tereta proizvodnosti - Opisuje i ilustruje zbirni put prevoza Dokumenta u teretnom saobraaju - Nabraja - Razlikuje dokumenta u dokumenta i teretnom njihovu ulogu u
27
Socijalizacijski ciljevi uenik produktivnost - Razvija samopouzdanje
- Razvija smisao za preciznost - Stie inicijativnost - Stie naviku na razliite uslove rada
- Razvija kritiko miljanje i inicijativnost
- Razvija inicijativnost - Razvija
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik transportu prevozu tereta - Potuje propise - Opisuje znaaj i ulogu pojedinih dokumenata Trokovi u transportu - Izraunava - Navodi podjele trokove prevoza trokova prema raznim obiljejima - Izraunava cijenu kotanja prevoznih - Navodi i usluga objanjava - Analizira strukturu pojedine trokove trokova prevoza ostvarenih u - Opisuje nain transportu robe odreivanja cijene kotanja prevoznih usluga Osiguranje u transportu - Poznaje uslove - Upoznaje se sa osiguranja u pojmom osiguranja transportu u transportu - Ocjenjuje znaaj - Opisuje znaaj i osiguranja u ulogu KARGO transportu osiguranja - Opisuje znaaj i ulogu KASKO osiguranja - Opisuje znaaj i ulogu osiguranja auto-odgovornosti (AO)
Socijalizacijski ciljevi uenik samopouzdanje
- Razvija preciznost i inicijativnost - Stie marljivost
- Razvija odgovornost i pozitivnu orijentaciju prema zanimanju
28
Razred: TREI Informativni ciljevi i sadraji
Formativni ciljevi
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija pozitivnu orijentaciju prema zanimanju
uenik uenik Putniki saobraaj - Definie elemente i - Definie putniki uporeuje vrste saobraaj i navodi putnikog njegove podjele saobraaja - Objanjava i - Analizira tokove ilustruje pojam putnika mobilnosti stanovnitva - Objanjava i ilustruje pojam prometa putnika - Objanjava i ilustruje pojam protoka putnika Pokazatelji rada u putnikom saobraaju - Nabraja pokazatelje - Izraunava pokazatelje rada u rada u putnikom putnikom saobraaju saobraaju - Objanjava brzine - Analizira dobijene vozila pri prevozu vrijednosti putnika pokazatelja rada - Objanjava srednji vozila put prevoenja - Identifikuje putnika i stepen probleme koji se smjenjivanja javljaju prije i putnika tokom prevoza - Objanjava putnika koeficijente - Izraunava statikog i transportni rad dinamikog - Izraunava iskorienja proizvodnost kapaciteta vozila - Objanjava transportni rad i proizvodnost u putnikom saobraaju Dokumenta u putnikom saobraaju
- Razvija samopouzdanje - Razvija preciznost i efikasnost - Razvija marljivost
- Razvija - Nabraja i objanjava - Poznaje prevozne samopouzdanje isprave za vozilo, dokumentaciju u domaem putnikom posadu i putnike - Poznaje putni nalog saobraaju - Nabraja i objanjava i kontrolni list - Popunjava i dokumentaciju u obrauje potrebna meunarodnom dokumenta putnikom saobraaju
29
Informativni ciljevi i sadraji
Formativni ciljevi uenik
uenik Meugradski prevoz putnika
- Stie inicijativnost - Analizira fizike - Objanjava pojam pokazatelje rada - Razvija meugradskog meugradske linije samopouzdanje prevoza putnika - Analizira finansijske - Nabraja i definie pokazatelje rada linije u meugradske linije meugradskom prevozu - Objanjava potrebu izraunavanja broja vozila na meugradskoj liniji - Objanjava potrebu raunanja trajanja obrta vozila Javni gradski prevoz putnika - Objanjava pojam gradskog prevoza putnika - Opisuje vrste linija u gradskom prevozu - Nabraja i definie pokazatelje kvaliteta mree linija - Objanjava i ilustruje prevozne zahtjeve putnika - Objanjava uestalost i interval vonje vozila - Definie prevoznu sposobnost linije - Nabraja i objanjava faktore koji utiu na izbor vozila za gradski saobraaj - Ilustruje i analizira - Razvija samopouzdanje linije u gradskom - Razvija ekoloku prevozu svijest - Izraunava interval vonje i frekfenciju - Razvija pozitivnu vozila na liniji orijentaciju prema - Izraunava potreban zanimanju broj vozila na liniji - Izraunava potreban broj vozaa - Uoava greke u organizovanju prevoza putnika - Uporeuje efekte rada na pojedinim linijama - Shvata znaaj i ulogu taksi prevoza - Uporeuje eksploataciono tehnika svojstva i karakteristike vozila za gradski saobraaj - Posjeta autobuskoj stanici
Autobuske stanice - Objanjava i opisuje - Razlae elemente funkcionisanja pojam autobuske slubi na autobuskoj stanice stanici Red vonje - Stie inicijativnost - Planira i prikazuje - Opisuje elemente red vonje reda vonje u - Razvija tabelarno i grafiki meugradskom samopouzdanje
30
Informativni ciljevi i sadraji uenik saobraaju - Opisuje i ilustruje red vonje u gradskom saobraaju - Nabraja uzroke poremeaja reda vonje - Opisuje mjere koje otklanjaju poremeaje u redu vonje Tarife i tarifni sistemi - Nabraja, objanjava i ilustruje tarifne sisteme u putnikom saobraaju - Opisuje sisteme naplate usluga
Formativni ciljevi uenik - Uoava mogunosti korienja raunara za izradu reda vonje - Shvata znaaj tanosti i ravnomjernosti u JGS - Analizira uzroke poremeaja u redu vonje
Socijalizacijski ciljevi uenik -
u putnikom saobraaju - Uoava prednosti i nedostatke pojedinih tarifnih sistema - Uporeuje sisteme naplate i uoava prednosti i nedostatke
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - L.Filkovi,Osnove saobraaja i transporta,Zavod za udbenike i nastavna sredstva,Beograd,1999. - M.Adamovi,Uvod u saobraaj,Saobraajni fakultet,Beograd, 2001. - S.Rankovi,S.Furundi,Tereti u saobraaju i mehanizacija pretovara,Zavod za udbenike i nastavna sredstva,Beograd, 2001. - S.Rankovi,Integralni transport,Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd,1995. - D.pagnut,Tehnoloke osobine robe u transportu,Saobraajni fakultet Univerziteta u Beogradu,Beograd,1983. - J.Stanii i B. Markovi,Organizacija prevoza putnika i robe,Zavod za ubenike i nastavna sredstva,Beograd, 2002. - M.Markovic,Transport, pedicija, carine i osiguranje, Beogradska poslovna kola,Beograd, 2003. - R.Bankovi,Javni gradski putniki prevoz, Nauna knjiga,Beograd,1987. - Lj.Topenarevi,Organizacija i tehnologija drumskog transporta,Graevinska knjiga,Beograd,1987. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Raunar sa programskom opremom - Prikljuak za Internet - LCD projektor 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja - Pismeno, po jedana pismena vjeba u klasifikacionom periodu. - Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih pismenih i usmenih ocjena u toku klasifikacionog perioda.
31
- Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani saobraajni inenjer,smjer drumski saobraaj 10. Povezanost predmeta Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Pravilno popunjavanje Dokumenta u teretnom dokumentacije pri prevozu saobraaju robe Dokumenta u prevozu - Pravilno popunjavanje putnika - Praktina nastava dokumentacije pri prevozu Ambalairanje, skladitenje putnika i transport robe - Poznavanje robe Utovarno-istovarne stanice - Robni i putniki terminali Autobuske stanice Znanja
32
1.2.5. MOTORI I MOTORNA VOZILA 1. Naziv predmeta: MOTORI I MOTORNA VOZILA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava 72 46 118 36 20 56
Ukupno
108 66 174
3. Opti ciljevi nastave - Upoznavanje sa znaajem i sistemom organizacije odravanja i opravke motornih vozila. - Upoznavanje vozila, njegovih sklopova i ureaja. - Razvijanje sposobnosti za organizaciju rada sa vozilima. - Sticanje znanja o vrstama motora. - Sticanje znanja o pojedinim sistemima motora. - Sticanje znanja potrebnih za tehniko odravanje i opravku motornih vozila. - Razumijevanje koncepcije gradnje motornih vozila. - Shvatanje znaaja potovanja standarda i normativa. - Razvijanje odgovornosti i preciznosti u radu. - Unapreivanje sopstvenih radnih sposobnosti.
33
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: DRUGI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Preporuke za Formativni ciljevi sadraji ciljevi izvoenje nastave uenik uenik uenik Znaaj i sistem organizacije odravanja i opravke motornih vozila - Tehnika - Razvija - Shvata znaaj - Objanjava znaaj dokumentacija odgovornost odravanja odravanja motornih - Razvija logino motornih vozila vozila zakljuivanje - Razlikuje opravke - Objanjava opravke motornih vozila motornih vozila - Uporeuje vrste - Navodi vrste odravanja odravanja motornih motornih vozila vozila - Upotrebljava - Nabraja prednosti i tehniku nedostatke pravilnog dokumentaciju odravanja vozila radnog - Navodi uslove za mjesta,opreme za pravilno izvoenje rad i vozila opravke vozila Motori SUS Vjebe: - Razvija pozitivan - Uoava istorijski - Objanjava istorijski - Softver simulacije odnos prema razvoj motora SUS razvoj motora SUS rada motora sa kvalitetu rada i - Navodi podjelu motora - Razlikuje motore ispunjavanju radnih prateim SUS po SUS prema nainu dijagramima obaveza eksploatacionim paljenja smjee i - Stie radne navike osobinama i taktnosti principima paljenja - Navodi podjelu motora smjee po konstrukcijskim i - Razlikuje motore eksploatacionim SUS po osobinama konstrukcijskim - Objanjava pogonske i osobinama upotrebne karakteristike motora - Razlikuje pogonske i SUS upotrebne - Objanjava realizovanje karakteristike motora SUS radnog ciklusa - Skicira princip rada etvorotaktnog OTO OTO motora i motora - Objanjava realizovanje skicira taktove motora radnog ciklusa dvotaktnog OTO motora - Skicira princip rada - Objanjava realizovanje dvotaktnog OTO motora radnog ciklusa etvorotaktnog dizel- - Skicira princip rada etvorotaktnog motora - Objanjava realizovanje dizel-motora - Skicira princip rada radnog ciklusa dvotaktnog dizeldvotaktnog dizelmotora motora - Definie stepen kompresije
34
Informativni ciljevi i sadraji uenik Sastav motora - Nabraja nepokretne dijelove motora, cilindarski blok - Objanjava cilindarsku glavu, kuite motora, poklopac cilindarske glave - Objanjava pokretne dijelove motora: klip, klipni prstenovi, osovinica klipa - Opisuje klipnjau - Opisuje koljenasto vratilo i zamajac
Formativni ciljevi uenik - Razlikuje nepokretne dijelove motora - Razlikuje ulogu i elemente cilindarske glave - Razlikuje pokretne dijelove motora - Uporeuje ulogu klipa, klipnih prstenova, osovinice klipa - Uporeuje ulogu i sastavne dijelove koljenastog vratila i zamajca
- Dijelovi motora Razvija pozitivan odnos prema - Fotografije kvalitetu rada i - Posjeta radionici ispunjavanju radnih obaveza
- Dijelovi motora - Razlikuje elemente - Razvija pozitivan odnos prema razvodnog Vjebe: kvalitetu rada i mehanizma - Softver simulacije ispunjavanju radnih rada motora - Uporeuje ulogu i obaveza nain rada razvodnog mehanizma - Razlikuje ulogu ventilskog sklopa i njegove elemente - Uporeuje mehaniki i elektromagnetni nain otvaranja ventila Napajanje OTO- motora gorivom i vazduhom - Razvija pozitivan - Uoava ulogu i - Objanjava rezervoar odnos prema zatiti nain rada sistema za gorivo okoline za napajanje - Objanjava pumpu za gorivom gorivo - Uoava ulogu i - Objanjava osnovni nain rada karburator karburatora - Objanjava stvaranje radne smjee kod OTO - Uoava naine formiranja radne motora smjee kod OTO - Definie dopunske ureaje na karburatoru motora - Objanjava elektronski - Razlikuje dopunske ureaje na upravljane ureaje za karburatoru obrazovanje smjee - Objanjava sisteme sa - Razlikuje rjeenja i
Razvodni mehanizam - Objanjava razvodni mehanizam - Opisuje bregasto vratilo - Opisuje ventilski sklop - Opisuje sistem za podeavanje zazora razvodnog mehanizma - Opisuje konstruktivna rjeenja razvodnog mehanizma prema poloaju i broju razvodnih elemenata
35
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik nain rada sistema kontinualnim napajanja obrazovanjem smjee vazduhom i gorivom - Objanjava sisteme sa prekidnim ubrizgavanjem i mjerenjem pritiska u usisnoj grani - Objanjava sisteme sa prekidnim ubrizgavanjem i mjerenjem protoka vazduha - Objanjava centralizovane sisteme sa direktnim ubrizgavanjem Napajanje dizel motora gorivom - Razlikuje elemente - Objanjava ulogu i sistema za elemente sistema za napajanje dizel-motora napajenje dizelmotora gorivom - Uoava nain - Objanjava ulogu funkcionisanja pumpe niskog pritiska pumpe niskog - Objanjava linijsku pritiska pumpu - Uoava naine rada - Objanjava rotacionu i elemente pumpe pumpu visokog pritiska - Objanjava regulatore - Uoava ulogu broja obrtaja - Objanjava elektronsku regulatora kontrolu ubrizgavanja - Razlikuje ulogu i goriva kod dizel-motora nain funkcionisanja - Objanjava sistem sistema pumpa pumpa brizga brizga Sistem za paljenje OTO motora - Interpretira princip - Opisuje akumulator baterijskog sistema - Opisuje bobinu, paljenja razvodnik paljenja i - Uoava ulogu platinsku dugmad - Objanjava princip rada svjeica - Uoava ulogu, svjeica elemente i nain - Objasnjava regulatore funkcionisanja ugla pretpaljenja ureaja za paljenje - Objanjava smjee tranzistorsko paljenje - Objanjava elektronsko - Uporeuje razliite sisteme paljenja paljenje - Objanjava potpuno elektronsko paljenje
- Posjeta Razvija pozitivan odnos prema zatiti automehaniarskoj radionici okoline
Razvija samopouzdanje
- Rad na modelu Vjebe: - Softver simulacije rada sistema za paljenje
36
Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik - Objanjava magnetni sistem paljenja Sistem za podmazivanje motora - Razvija pozitivan - Objanjava princip rada - Razlikuje naine odnos prema zatiti podmazivanja sistema za okoline motora podmazivanje - Skicira eme sistema podmazivanja - Shvata ulogu i znaaj podmazivanja za rad motora Sistem za hlaenje motora - Razvija ekoloku - Uoava ulogu - Objanjava ulogu svijest hlaenja motora sistema za hlaenje, navodi vrste hlaenja i - Razlikuje naine hlaenja motora princip rada - Skicira elemente - Objanjava elemente sistema hlaenja sistema za hlaenje motora motora tenou - Objanjava princip rada - Uporeuje vodeno i vazduno hlaenje vazdunog hlaenja motora motora - Obrazlae karakteristike vodenog i vazdunog hlaenja motora Savremena tehnika rjeenja na motorima - Uporeuje klasini - Razvija pozitivnu - Objanjava direktno orijentaciju prema sistem ubrizgavanje benzina zanimanju karburatorskog - Objanjava slojevito stvaranja smjee ubrizgavanje (u vie benzina i vazduha, faza) benzina indirektnog i - Opisuje sistem fazno direktnog pomjerenog ugla ubrizgavanja bregova bregastog - Analizira prednosti vratila(promjenljivo savremenih vrijeme otvaranja postupaka ventila) ubrizgavanja dizel - Opisuje sistem goriva u odnosu na promjene profila klasini bregova bregastog - Crta dijagrame vratila zavisnosti obrtnog - Starter-generator momenta od broja (alternator) obrtaja motora - Ilustruje i objanjava slojevitog i emu dvostepenog klasinog punjaa motora-
Vjebe: - Softver simulacije rada sistema i mehanizama motora
37
Informativni ciljevi i sadraji uenik mehaniki i turbokompresor Ilustruje i objanjava turbine promjenljive geometrije Opisuje sistem iskljuivanja pojedinih cilindara) Opisuje i objanjava ulogu kontrarotirajueg vratila za ublaavanje oscilacija radilice i vibracija motora Objanjava elektronsko komandovanje gasom i konicom Poznaje elektronsku kontrolu proklizavanja pogonskih tokova Opisuje recirkulaciju dijela izduvnih gasova Opisuje filter estice izduvnih gasova sa naknadnim sagorijevanjem Opisuje naknadno sagorijevanje estica izduvnih gasova Nabraja i opisuje alternativna goriva: biodizel, bioalkohol (etanol, metanol), vodonik Nabraja i opisuje alternativne pogone: Hibridni pogon automobila, elektromotrni pogon, solarne elije
Formativni ciljevi uenik ubrizgavanja Crta dijagrame otvaranja ventila promjenljive geometrije Uoava uticaj promjenljive geometrije ventila na rad motora Uporeuje prednosti Separ preistaa u odnosu na klasini preista dizel goriva Uporeuje princip rada i karakteristiku obrtnog momenta dvostepenog punjaa motora i turbine Uporeuje konstrukciju kontrarotirajueg vratila i priguivaa oscilacija na radilici Uporeuje sastav, ulogu i prednost sistema za kontrolu proklizavanja pogonskih tokova pri polasku vozila Analizira sadraj u izduvnim gasovima Uporeuje alternativna goriva (alkoholna goriva, vodonik, teni gas) Uporeuje razloge i opravdanost primjene hibridnog pogona (elektromotornog i pogona gorivnom elijom)
38
Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Koncepcija gradnje motornih vozila - Razvija pozitivnu - Razlikuje sklopove - Navodi sklopove orijentaciju prema putnikog putnikog zanimanju automobila automobila - Razvija tehniku - Razlikuje sklopove - Navodi sklopove kulturu teretnog vozila teretnog vozila - Razlikuje sklopove - Navodi sklopove autobusa autobusa Okvir- ram, karoserija, nadgradnja i prikljuni ureaji - Razlikuje - Opisuje karakteristine karakteristine konstrukcije konstrukcije karoserije karoserije i ramova - Skicira prikljune motornih vozila ureaje - Opisuje prikljune ureaje Sistem prenosa snage - Upoznaje ulogu spojnice i klasifikaciju spojnica - Objanjava frikcione i centrifugalne spojnice - Objanjava komandne mehanizme spojnice - Objanjava hidraulinu spojnicu - Objanjava elektromagnetnu spojnicu - Opisuje mjenja i navodi ulogu i elemente mjenjaa - Objanjava mjenja sa nepokretnim osama vratila - Objanjava princip rada nesinhronizovanog mjenjaa - Objanjava princip rada sinhronizovanog mjenjaa - Objanjava mjenjae sa pokretnim osama vratila (planetarni
Vjebe: - Softver sa varijantama gradnje motornih vozila - Katalozi proizvoaa
Vjebe: - Na katalozima proizvoaa, elektronskim i tampanim, uenici uporeuju sisteme karoserija i prikljune ureaje
- Posjeta voznom - Uporeuje razliite - Razvija pozitivan parku transportnog odnos prema vrste spojnica preduzea kvalitetu rada i - Analizira frikcione i ispunjavanju radnih centrifugalne obaveza spojnice - Razlikuje komandne - Razvija zalaganje za mehanizme spojnice ekonominost, efikasnost i - Interpretira princip rada sinhronizovanog produktivnost mjenjaa - Uoava funkciju planetarnih mjenjaa - Uoava princip rada kontinualnih prenosnika - Uporeuje princip rada hidrodinamikog i hidromehanikog mjenjaa - Uoava rad reduktora i navodi njegovu primjenu
39
Informativni ciljevi i sadraji uenik mjenjai) - Objanjava mehanike kontinualne prenosnike - Objanjava princip rada hidrodinamikog i hidromehanikog mjenjaa - Objanjava reduktor Sistem oslanjanja - Objanjava sistem oslanjanja motornih vozila, vrste i klasifikacije sistema oslanjanja - Objanjava kinematske karakteristike oslanjanja - Objanjava elastine sisteme oslanjanja - Definie elemente za priguenje - Objanjava stabilizatore Sistemi za upravljanje - Objanjava ulogu sistema za upravljanje i elemente - Objanjava upravljaki mehanizam - Objanjava prenosni mehanizam - Objanjava stabilizaciju i postavljanje upravljakih tokova - Objanjava ulogu servo-ureaja upravljakog mehanizma Sistem za koenje - Objanjava mehanizam za koenje, navodi
Razlikuje elemente - Razvija sposobnost za timski rad sistema za oslanjanje po njihovoj funkciji Uoava znaaj kinematike voenja tokova Razlikuje sisteme oslanjanja Uoava ulogu i nain funkcionisanja amortizera
- Katalozi proizvoaa
Uporeuje ulogu, - Razvija smisao za sastavne dijelove i ekonominost i nain funkcionisanja produktivnost upravljakog mehanizma Analizira stabilizaciju vozila Razlikuje uglove postavljanja upravljakih tokova
Vjebe: - Softver sistem za upravljanje
Uoava princip rada - Razvija preciznost u Vjebe: - Na katalozima radu, efikasnost, sistema za koenje proizvoaa, usmjerenost ka Skicira elemente
40
Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik konica razvoju ulogu i elemente - Uoava ulogu i - Objanjava dobo naine konice funkcionisanja - Objanjava disk hidrauline konice konice - Obrazlae mehaniki - Uporeuje ulogu i prenosni mehanizam nain rada servoureaja i stranog - Objanjava energetskog izvora hidraulini prenosni - Uoava ulogu i nain mehanizam funkcionisanja - Obrazlae hidrauline prenosne pneumatske konice instalacije sa servo- - Rukuje sa ureajem i sa mehanizmima za stranim energetskim koenje prikljunog izvorom vozila - Objanjava - Skicira koni ventil i pneumatske koni cilindar prenosne mehanizme konice - Objanjava jednovodne i dvovodne pneumatske prenosne mehanizme za koenje prikljunog vozila - Obrazlae princip rada konog ventila i konog cilindra - Objanjava motorni uspora - Objanjava hidropneumatske konice Toak i njegove osnovne mehanike kretanja i otpori pri vonji vozila - Uoava ulogu i grau - Shvata znaaj i - Objanjava ulogu i potrebu za timski rad pneumatika konstruktivne oblike - Razlikuje oznake na toka i spremnost za pneumaticima - Objanjava grau pomo - Uporeuje pojedine pneumatika konstruktivne oblike - Objanjava pneumatika oznaavanje pneumatika Otpori pri kretanju vozila i osovinski pritisci - Objanjava otpor pri - Uporeuje sile - Razvija smisao za kotrljanju otpora pri kretanju preciznost - Objanjava otpor vozila vazduha - Skicira sile otpora
Preporuke za izvoenje nastave elektronskim i tampanim, uenici prepoznaju i analiziraju sisteme za koenje
Tabelarni prikaz oznaka pneumatika na primjeru
41
Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik - Definie koeficijent - Izraunava sile otpora otpora vazduha - Uoava otpor nagiba - Objanjava otpor puta nagiba puta - Objanjava otpor inercijalnih sila Bilans snage i pogonske karakteristike - Razvija smisao za - Uoava - Definie karakteristike karakteristike preciznost i tanost motora pogonskog motora - Definie spoljanje - Uporeuje vuno brzinsku i dinamiku brzinske karakteristiku vozila karakteristike motora - Skicira vuno- Definie silu na brzinsku i dinamiku pogonskim tokovima karakteristiku vozila - Objanjava vuno - - Uporeuje brzinu, brzinske ubrzanje, vrijeme i karakteristike vozila put ubrzanja - Definie dinamiku - Izraunava brzinu, ubrzanje, vrijeme i karakteristiku vozila - Definie maksimalnu put ubrzanja - Skicira dijagrame brzinu vozila brzine, ubrzanja - Definie ubrzanje vremena i puta vozila ubrzanja - Definie vrijeme - Skicira bilanse snage ubrzanja vozila - Definie put ubrzanja - Objanjava bilanse snage vozila - Definie prenosni odnos glavnog prenosnika Kontrolno-mjerni instrumenti na vozilu - Razvija materijalnu - Uoava elemente i - Opisuje komandnu odgovornost ulogu komandne tablu table - Objanjava - Razlikuje pojedine kontrolno-mjerne kontrolno-mjerne instrumente na instrumente vozilu - Rukuje sa kontrolno mjernim instrumentima na vozilu Tehniko odravanje motornih vozila - Uoava organizaciju - Razvija zalaganje, - Objanjava pojam efikasnost i tehnikog servisa i navodi ekonominost odravanja podjelu
Vjebe: - Softver simulacije rada sistema i mehanizama motora
Vjebe: - Softver simulacije kontrolno mjernih instrumenata na vozilu
- Posjeta servisu - Uputstva za tehniko odravanje vozila
42
Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik - Razlikuje vrste i - Objanjava parametre tehnikog vidove tehnikog odravanja odravanja vozila - Objanjava tehniko - Planira tehniki i kontrolni pregled odravanje vozila vozila - Objanjava nain - Rukuje sa tehnikom organizacije dokumentacijom tehnikog vozila odravanja Izvori elektrine energije i svjetlosna signalizacija - Uporeuje eme - Razvija materijalnu - Opisuje autoelektrine instalacije odgovornost kablove, osigurae, prekidae i releje i opreme na vozilu - Opisuje ureaje za - Uoava i razlikuje osvjetljavanje puta i elektro instalacije na svjetlosnu vozilu signalizaciju - Uoava ulogu i nain - Opisuje elektrine funkcionisanja brisae i perae ureaja za vjetrobrana osvjetljenje puta - Ilustruje ematski - Uoava ulogu i nain prikaz elektrofunkcionisanja instalacije vozila ureaja za svjetlosnu - Objanjava ureaje signalizaciju za zagrijavanje i - Rukuje sa ureajima ventilaciju za grijanje i ventilaciju vozila
- eme - Dijelovi - Softver
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - J.Lenasi,T.Ristanovi,Motori i motorna vozila,Zavod za izdavanje udbenika i nastavnih sredstava,Beograd, 2003. - N.Janiijevi, Tehnologija obrazovnog profila,Zavod za izdavanje udbenika i nastavnih sredstava,Beograd, 2004. - D.Jankovi,Prirunik za automehaniare,Zavod za izdavanje udbenika i nastavnih sredstava,Beograd, 2002. - D.Simi, Motorna vozila, Nauna knjiga, Beograd,1978. - P.Todorovi,Motorna vozila, Nauna knjiga, Beograd, 2005. - J.Lenasi,Motorna vozila, Zavod za izdavanje udbenika i nastavnih sredstava, Beograd,2005. - LJ.Durakovi,Motori sa unutranjim sagorijevanjem,Zavod za izdavanje udbenika i nastavnih sredstava,Beograd, 2005. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Nastava se izvodi u uionici opremljenoj raunarom i projektorom sa prateim softverima koji prate potrebe nastave;modelima vozila i emama. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu.
43
- Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani mainski inenjer - Diplomirani saobraajni inenjer, smjer drumski saobraaj 10. Povezanost predmeta Znanja - Ureaji motora - Sastavni dijelovi motora Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Praktina nastava - Dijelovi motora i ureaji na motoru - Praktina nastava - Neispravnosti i nain otklanjanja neispravnosti na motoru - Osnovi mainstva - Elastine veze - Leita i leajevi - Optereenja, naponi i naprezanja mainskih elemenata - Elementi obrtnog kretanja
- Sistemi na vozilu
44
1.2.6.C. PRAKTINA NASTAVA 1.2.6.C.1 PRAKTINA NASTAVA 1. Naziv predmeta: OPTA MAINSKA PRAKSA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i oblicima nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava 252
Ukupno 252
252
252
Praktina nastavaOdjeljenje se dijeli na grupe do 17 uenika. 3. Opti ciljevi nastave - Razvijaju odgovornost i preciznosti u radu. - Usvajanje osnovnih znanja o tehnolokim postupcima obrade materijala i izrade dijelova. - Razvijanje tehnike kulture. - Razvijanje radnih navika, tolerantnog odnosa meu ljudima i sposobnosti za timski rad. - Razvijanje preciznosti, upornosti i odgovornosti prilikom izvoenja radnih zadataka. - Upoznavanje i primjenjivanje propisa zatite na radu i zatite ivotne okoline. - Osposobljavanje za samostalno izvoenje posla, struno odluivanje i usvajanje novih znanja na svom strunom podruju. - Sticanje praktinih znanja o pravilnom korienju sredstava zatite na radu i zatite ivotne sredine.
45
4. Sadraj/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Radionica - Razvija - Upoznaje radionicu i radna mjesta odgovornost, - Upoznaje sredstva urednost, tanost, zatite i zatitu na preciznost radu - Upoznaje sa - Stie pozitivnu pripremom i orijentaciju prema odravanjem zanimanju radnog mjesta, radnom i tehnolokom disciplinom
- Uenici se upoznaju sa nainom pisanja dnevnika praktine nastave - Svaki uenik samostalno vodi dnevnik - Dnevnik se ovjerava na kraju kolske godine - Uenik je duan da uva dnevnik praktine nastave iz svih razreda, jer se ovjereni dnevnici prilau uz prijavu na zavrni ispit i predstavljaju uslov za pristupanje ispitu Vjebe: - Mjerenja univerzalnim mjerilom sa nonijusom, dubinomjerom, mikrometrima za spoljno i unutranje mjerenje, komparatorom
Mjerenje i kontrolisanje - Mjeri duine - Definie pojam radionikim mjerenja i lenjirima, metrima kontrolisanja i pantljikama - Navodi alate za - Pomou estara mjerenje duina i razliitih vrsta uglova i objanjava prenosi mjere sa princip rada sa radnog predmeta njima na alat i obrnuto - Mjeri duine univerzalnim mjerilom sa nonijusom - Mjeri dubine dubinomjerom - Mjeri mikrometrima za spoljno i unutranje mjerenje i za mjerenje dubina - Ispituje pravilnost obrtaja vratila, paralelnost povrina i drugo
46
- Stie radne navike - Stie preciznost u radu
uenik komparatorom - Bira i pravilno kontrolie tolerancijskim mjerilima - Kontrolie povrine lenjirima i libelama Pribor za stezanje i pridravanje - Postavlja radni - Upoznaje se sa predmet u pribor priborom za za stezanje stezanje i - Stee radni pridravanje i predmet nainom njegove mehanikim primjene priborom (steznom - Navodi pravila glavom, stezanja mengelama, - Navodi i objanjava apama, pravila odravanja ekcentrima, i uvanja pribora oprugama) za stezanje i - Stee magnetima pridravanje - Pridrava radne predmete razliitim priborima za pridravanje (glave, drai, vratila, kljuevi) - Rastavlja, isti, podmazuje i sastavlja pribor za stezanje i pridravanje Ocrtavanje i obiljeavanje - Bazira radni - Objanjava pojam predmet i ocrtavanja i priprema povrine obiljeavanja na za ocrtavanje metalu i njegovu - Koristei razliite primjenu alate crta i - Navodi alate za obiljeava zadate ocrtavanje i centre rupa, crta obiljeavanje na paralelne linije i metalu i linije paralelne ili objanjava nain upravne sa ili na rada sa njima ose predmeta, - Obrazlae pravila prenosi mjere na izbora alata i rada radni predmet, sa njima crta krugove i nanosi jednake podjeljke,
47
Formativni ciljevi
- Podie tehniku kulturu
Vjebe: - Stezanja (prihvatanja) raznih oblika obradaka razliitim priborima (steznom glavom, mengelama, apama, ekscentrima, oprugama)
- Stie preciznost u radu
Vjebe: - Ocrtavanja pomou pribora i alata za ocrtavanje (magnetna prizma, lenjiri, igle za crtanje, estari, obiljevai, visinomjer, abloni)
Formativni ciljevi uenik obiljeava slovima, brojevima, bojom, prenosi elemente sa crtea u datoj razmjeri na pripremak - Odrava alat, pribor za ocrtavanje i obiljeavanje - Pridrava se pravila zatite na radu Odreuje pravilnu visinu stege Bira turpiju u zavisnosti od kvaliteta obrade koji je zadat na radionikom crteu Obrauje povrine turpijanjem
Turpijanje - Upoznaje se sa pravilnim dranjem tijela pri obradi - Navodi vrste turpija, oblik zuba, vrste i finou nasjeka - Objanjava nain rada sa turpijama Odsijecanje materijala - Nabraja vrste sjekaa i objanjava pravila rukovanja sjekaem - Navodi vrste makaza, uslove primjene, nain rada i pravila rukovanja
Vjebe - Turpijanje sa razliitim oblicima i nasjecima turpija
Bira sjeka odgovarajue geometrije u zavisnosti od materijala Uvjebava rad sa sjekaem u poloenom i strmom poloaju Sijee limove runim i mainskim makazama - Nabraja vrste testera, nain rada - Sijee ipkasti materijal (elini, i pravila rukovanja plastini, bakarni, mesingani, keramiki) - Ree materijal runom i mainskom testerom - Ree tanke predmete testerom - Cisti i odrava maine, alat i pribor Buenje, uputanje i razvrtanje - Nabraja alate i - Bira alate u
48
- Razvija tehnoloku disciplinu
Vjebe: - Odsijecanje materijala sjekaem, runim i mainskim makazama, runom i mainskom testerom
- Stie sigurnost i
Vjebe:
Informativni ciljevi i sadraji uenik maine za buenje - Objanjava nain rada na builicama sa alatima za buenje, uputanje i razvrtanje - Razumije pojam reima rezanja - Navodi pravila pri buenju Rezanje navoja - Nabraja vrste alata za rezanje navoja i objanjava postupke rada sa njima
Formativni ciljevi uenik zavisnosti od zahtjeva na crteu - Zabuuje, bui, proiruje i razvre otvore i rupe na limovima, cilindrinim, prizmatinim radnim predmetima - isti i odrava radno mjesto - Runo urezuje i narezuje navoje - Urezuje navoje na builici - Uoava uticaj sredstva za podmazivanje na kvalitet navoja - Izrauje jednostavnije predmete struganjem na univerzalnom strugu (strue cilindre i konuse, ree navoje) - Odrava radno mjesto - Izrauje jednostavnije predmete glodanjem na univerzalnoj glodalici (ravne povrine, izrauje ljebove, konuse) - Odrava radno mjesto - Obrauje jednostavnije predmete bruenjem - Odrava radno mjesto
Socijalizacijski ciljevi uenik preciznost u radu
Preporuke za izvoenje nastave - Buenje, uputanje i razvrtanje
- Razvija svijest o potrebi sistematike u radu
Vjebe: - Runo urezuje i narezuje navoje
Struganje - Nabraja vrste maina i alate za struganje - Objanjava pojam mjerodavni reim rezanja - Objanjava postupke rada pri rezanju Glodanje - Nabraja vrste maina i alate za obradu glodanjem - Objanjava pojam mjerodavni reim rezanja - Objanjava postupke rada pri rezanju Bruenje - Nabraja vrste maina i alate za obradu bruenjem - Objanjava pojam mjerodavni reim pri bruenju
Vjebe: - Struganja jednostavnih oblika obratka na univerzalnom strugu
- Stie sigurnost i preciznost u radu
Vjebe: - Izrauje jednostavnije predmete glodanjem na univerzalnoj glodalici (ravne povrine, izrauje ljebove i dr.) Vjebe: - Izvodi osnovne operacije bruenja
- Razvija odgovornost prema potrebi pridravanja standarda u radu
49
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Objanjava postupke rada pri bruenju Povrinska zatita - Objanjava procese kod korozije - Navodi uzroke korozije - Poznaje razliite vrste hemijskih prevlaka na eliku i lakim metalima
- Povrinski zatiuje povrine: uljima i mastima, bojama i lakovima, prevlakama od plastinih masa, prevlakama od metalnih masa koji ne oksidiraju, hartijom za zatitu od korozije i na druge naine - Uoava karakteristike i ocjenjuje kvalitet metalnih zatitnih prevlaka - Ravna limove - Ravno savija ivice limova - Runo plastino oblikuje limove - Ispravlja profile i ice - Spaja limove zakivanjem - Razdvaja zakovane spojeve - Priprema materijal, priprema alat i izvodi meko lemljenje - Bira sredstva i pribor za tvrdo lemljenje i izvodi postupak - Razlikuje boce za vodonik i acetilen - Obrazlae funkciju redukcionih
- Uvia vanost ouvanja ovjekove okoline
Vjebe: - Priprema (isti) povrine za zatitu i izvodi zatitu metalnih povrina premazima
Obrada limova - Poznaje funkciju i postupke ravnanja, savijanja, porubljivanja, previjanja i plastinog oblikovanja limova Zakivanje materijala - Nabraja vrste zakivanja i zakovice - Objanjava postupak zakivanja Lemljenje - Poznaje procese pri lemljenju, lemove, alate, sredstva za zatitu
- Uvia vanost pridravanja pravila zatite na radu
Vjebe: - Obrade limova
Vjebe: - Spaja limove hladnim zakivanjem - Stie sigurnost i preciznost u radu Vjebe: - Meko i tvrdo lemljenje
Zavarivanje - Objanjava procese zavarivanja - Razumije proces zavarivanja
- Potuje sistematinost u radu
Vjebe: - Priprema predmeta i izvoenje zavarivanja, uz
50
Informativni ciljevi i sadraji uenik topljenjem, elektrinog zavarivanja i zavarivanja pod pritiskom
Formativni ciljevi uenik ventila, rad gorionika, proces voenja gorionika i ice, ulogu prakova i pasta Uvjebava tehnike rada pri gasnom zavarivanju i sjeenju Obrazlae princip rada aparata za elektroluno zavarivanje Priprema predmet i izvodi zavarivanje pribor Vri ienje, kontrolu (vizuelno ili ureajem), podmazivanje i slaganje automehaniarskog (runog, univerzalnog, specijalnog) alata i pribora Vri provjeru ispravnosti moment kljua, izvlakaa, mjeraa pritiska u cilindrima, stetoskopa, mjerne viljuke, aerometra, regloskopa, luksmetra i drugim
Preporuke za izvoenje nastave primjenu razliitih vrsta spojeva i zavara - Ispitivanje zavarenih spojeva savijanjem i probom preloma
Automehaniarski alat i - Upoznaje se sa automehaniarskim alatom i priborom (runi, univerzalni, specijalni) i mjernim alatom i priborima,razumije principe njihovog rada i upotrebe -
- Stie pozitivnu orijentaciju prema zanimanju
Vjebe: - ienje, kontrola (vizuelno ili ureajem), podmazivanje i slaganje automehaniarskog (runog, univerzalnog, specijalnog) alata i pribora
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - P.oji,S.Simi,Tehnologija zanimanja za automehaniare, Zavod za udbenike, Beograd,2003. - S.Uroevi,Proizvodno mainstvo I dio,Nuna knjiga, Beograd,1984. - S.Miljani,Praktini radovi glavnih zanimanja metalske struke, Zavod za izdavanje udbenika,Beograd,1988. - B.Kraut,Strojarski prirunik,Tehnika knjiga,Zagreb,1982. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Radionice sa radnim mjestima za mehaniku obradu rezanjem sa: - kompletima reznog alata, steznog pribora, mjernog i kontrolnog alata; - mainama, alatima i priborom za sjeenje, savijanje i prosijecanje; - spajanje materijala sa opremom, alatima i priborom za zavarivanje, lijepljenje, lemljenje, zakivanje;
51
- montau i demontau sa runim i mainskim alatom, priborom za stezanje i pridravanje; - mjernim i kontrolnim priborom i ureajim; - povrinsku zatitu i izolaciju sa alatom i opremom za farbanje, lakiranje. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja - U toku klasifikacionog perioda uenik treba da ima najmanje dvije ocjene, od kojih jedna treba da bude usmena provjera znanja. Ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz: - usmenih odgovora i aktivnosti uenika na asovima; - provjere praktinih znanja (razumijevanje poslova i zainteresovanost uenika, urednost, preciznost, tanost, odgovoran odnos prema alatu, materijalima, instrumentima, opremi i potovanju propisa zatite); - redovnosti i kvaliteta voenja dnevnika. - Zakljuna ocjena izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Via struna sprema iz podruja mainstva, uz prethodno obrazovanje za bravara, mainbravara ili alatniara, VKV - V stepen-bravar, mainbravar, alatniar ili automehaniar 9. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 10. Povezanost predmeta Znanja - Obrada mainskih dijelova - Obrada mainskih dijelova - Automehaniarski alati i pribori Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Osnovi mainstva - Metali i legure - Motori i motorna vozila - Sistemi na motornom vozilu
52
1.2.6.C.2. PRAKTINA NASTAVA 1. Naziv dijela predmeta: ODRAVANJE MOTORNIH VOZILA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava 252 231 483
Ukupno
252 231 483
Praktina nastava: Odjeljenje se dijeli na grupe do 17 uenika. 3. Opti ciljevi nastave - Razvijanje sposobnosti za organizaciju i kontrolu rada na odravanju vozila. - Upoznavanje tehnolokog postupka montae i demontae sklopova i ureaja na vozilu. - Sticanje osnovnih praktinih znanja za korienje savremenih alata, pribora, orua i ureaja za rad. - Upoznavanje elektronikih komponenti i ureaja na motornom vozilu. - Upoznavanje elektrinih instalacija na motornim vozilima. - Osposobljavanje za korienje savremene opreme za dijagnostiku vozila i vrenje tehnikog pregleda. - Razvijanje tehnike kulture. - Razvijanje radnih navika, tolerantnog odnosa meu ljudima i sposobnosti za timski rad. - Razvijanje preciznosti, upornosti i odgovornosti prilikom izvoenja radnih zadataka. - Upoznavanje i primjenjivanje propisa zatite na radu i zatite ivotne okoline.
53
Razred: DRUGI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik Goriva, maziva i tehnike tenosti - Navodi vrste goriva - Uoava znaaj goriva koja koriste motorna - Razumije oznake vozila oktanskog broja - Opisuje - Razumije oznake karakteristike cetanskog broja pojedinih vrsta - Odreuje pravilno goriva skladitenje i - Navodi vrste i uvanje goriva osobine razliitih - Razlikuje maziva vrsta maziva prema vrsti i - Objanjava ureaje namjeni za podmazivanje - Odreuje nivo ulja u motornih vozila motoru i karteru - Objanjava - Planira karakteristike dolivanje,zamjenu tehnikih tenosti i ulja,maziva i nain korienja preistaa - Razlikuje tehnike tenosti prema vrsti i namjeni - Uoava oznake tehnikih tenosti prema vrsti i namjeni Izdvajanje i ugradnja akumulatora - Odreuje nivo i - Opisuje namjenu gustinu elektrolita u akumulatora, sastav elektrolita i kontrolu akumulatoru i dopunjava ga nivoa elektrolita u - Odreuje redoslijed akumulatoru skidanja i prikljuivanja klema na polove akumulatora - Izvodi izdvajanje i ugradnju akumulatora Svjetlosni ureaji na motornom vozilu - Nabraja ureaje za - Razlikuje ureaje za osvjetljenje puta na osvjetljenje puta i motornom vozilu svjetlosnu - Odreuje ispravnost signalizaciju ureaja za - Navodi zadatak osvjetljenje vozila ureaja za davanje - Planira provjeru i zvunih signala dopunu obavezne opreme vozila
Socijalizacijski ciljevi uenik Shvata znaaj odgovornosti prema zatiti ivotne sredine
- Vri zamjenu ulja u motoru
Shvata znaaj odgovornosti prema zatiti ivotne sredine
- Kontrola nivoa i gustine elektrolita u akumulatoru - Akumulator
- Rezervne sijalice - Regloskop
54
Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Hlaenje motora - Provjerava nivo - Razvija odgovornost - Navodi vrste tenosti u sistemu za prema zatiti ivotne hlaenja motora - Objanjava sistem za hlaenje sredine hlaenje tenou - Odreuje potrebu za - Objanjava sistem za dolivanjem i hlaenje vazduhom zamjenom tenosti Motorska armatura - Razlikuje sklopove - Nabraja glavne - Shvata znaaj za motora dijelove i sklopove pomo i razvijanje - Uoava razliku motora timskog rada - Pojanjava pokretne izmeu pokretnih i nepokretnih dijelova i nepokretne dijelove motora - Uoava tehniko - Objanjava razlike tehnoloki postupak oto i dizel motora izdvajanja motora iz - Objanjava pripremu asije radnog prostora, - Uoava postupak radnog mjesta i izgradnje i ugradnje vozila za poetak dijelova motora izdvajanja motora iz - Razlikuje odvojene asije elemente i sklopove - Objanjava odvajanje armature, komandi i agregata - Demonstrira izdvajanje motora iz asije Izdvajanje glave motora i razvodnog mehanizma - Razvija spremnost i - Nabraja radnje koje - Razlikuje radnje koje treba obaviti da sposobnost za se rade prije saradnju i timski rad bi skinuli glavu skidanja glave motora motora - Uoava mogue - Demonstrira neispravnosti na izdvajanje glave glavi motora i zna motora kako ih otkloniti - Opisuje mogue neispravnosti glave - Uoava ulogu razvodnog motora i njihovo mehanizma otklanjanje - Razlikuje sastavne - Nabraja sastavne dijelove razvodnog elemente razvodnog mehanizma mehanizma - Razlikuje usisni i - Demonstrira zupenje koljenastog izduvni ventil - Provjerava i bregastog vratila zategnutost - Demonstrira zupastog kaia podeavanje zazora izmeu bregova
- Zamjena tenosti u sistemu za hlaenje
- Rad u radionici
- Izdvajanje glave motora - Izdvajanje razvodnog mehanizma
55
Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik bregastog vratila i ventila Izdvajanje klipne grupe i koljenastog vratila - Razlikuje klipove za - Razvija spremnost i - Objanjava ulogu oto i dizel motore sposobnost za klipne grupe - Uporeuje klipne saradnju i timski rad - Demonstrira prstenove i zna izdvajanje klipne njihovu ulogu grupe - Uoava eoni zazor - Objanjava ulogu na sastavcima koljenastog vratila klipova - Demonstrira - Rukuje izmjenom izdvajanje leajeva na klipnjai koljenastog vratila - Objanjava - Razlikuje letee i oteenja leee rukavce koljenastog vratila - Razlikuje oznake na leajevima i zna njihove poloaje - Uoava (vizuelno) oteenja koljenastog vratila Sistem za napajanje motora gorivom i vazduhom - Uoava funkciju - Objanjava vrste - Razumije vanost sistema za napajanje sastavnih elemenata zatite na radu sistema za napajanje oto motora gorivom - Nabraja sastavne motora gorivom dijelove sistema - Razlikuje - Objanjava vrste neispravnosti i nain sistema za napajanje otklanjanja tih dizel motora gorivom neispravnosti - Uoava nain - Nabraja sastavne redovnog odravanja dijelove sistema za sistema napajanje dizel - Uporeuje ulogu i motora gorivom funkciju sastavnih - Objanjava razlike elemenata sistema oto i dizel motora za napajanje dizel motora gorivom - Uoava namjenu pumpe niskog i pumpe visokog pritiska - Uoava zadatak brizgaljki i nain provjere ispravnosti rada brizgaljki - Uoava nain redovnog odravanja sistema za napajanje
- Rastavljanje i sastavljanje klipne grupe - Izdvajanje koljenastog vratila
- Sistem za napajanje oto motora gorivom - Sistem za napajanje dizel motora gorivom
56
Formativni ciljevi uenik dizel motora gorivom i vazduhom
Sistem za podmazivanje - Razvija odnos - Navodi ulogu sistema - Uoava ulogu kvaliteta rada i pojedinih dijelova za podmazivanje ispunjavanju radnih sistema - Nabraja sastavne obaveza dijelove sistema za - Uporeuje neispravnosti i nain podmazivanje odravanja sistema - Objanjava mogue neispravnosti i nain za podmazivanje otklanjanja neispravnosti Sistem za hlaenje - Navodi ulogu sistema - Razlikuje ulogu - Razvija odnos dijelova sistema za hlaenje kvaliteta rada i - Uporeuje mogue - Nabraja sastavne ispunjavanja radnih neispravnosti i nain obaveza dijelove sistema za odravanja sistema hlaenje - Objanjava mogue neispravnosti i nain otklanjanja neispravnosti Sistem za paljenje smjee - Podstie spremnost - Opisuje ureaje za - Uoava osnovne za pomo i zadatke sistema za paljenje smjee razvijanje timskog paljenje - baterijsko paljenje, rada - Razlikuje pojedine - tranzistorsko sisteme za paljenje paljenje, radne smjee i - elektronsko njihove sastavne paljenje, - potpuno elektronsko dijelove - Prikljuuje paljenje, mototester i zna da - magnetno paljenje proita eventualne - Nabraja sastavne kvarove na sistemu dijelove pojedinih ureaja Sistem za startovanje motora
- Sistem za podmazivanje
- Sistem za hlaenje
- Dopuna akumulatora - Zamjena etkice na alternatoru - Zamjena etkica na elektropokretau - Prikljuivanje motora na mototester
- Razvija snalaljivost, - Ispitivanje - Navodi ulogu sistema - Razlikuje izvore struje elektropokretaa i za startovanje spremnost za - Uporeuje generator saradnju i preciznost provodnika motora jednosmjerne i - Nabraja sastavne naizmjenine struje, elemente ulogu generatora - Objanjava princip elektrine energije rada - Uoava ulogu - Objanjava nain elektropokretaa i odravanja sistema kako ga ispitati i zamijeniti
57
uenik - Ispituje osigurae i kutije osiguraa - Crta i ita eme elektro instalacija Elektro instalacije na vozilu - Razvija sposobnost - Razlikuje vrste - Upoznaje se sa logikog razmiljanja provodnika koji se vrstama provodnika nalaze na vozilu na vozilu i zakljuivanja - Opisuje prekidae na - Uporeuje vrste i primjenu prekidaa vozilu, vrste i na vozilu kao i primjenu njihovu razliku - Objanjava znaaj - Uporeuje osigurae osiguraa u na vozilu u pogledu elektrinim snage, oblika i instalacijama dimenzija - Objanjava - Crta emu sa elektrine eme osiguraima i instalacija na potroaima na motornom vozilu vozilu - Uoava otkaz i njegovo otklanjanje u elektrinim instalacijama na vozilu - Razlikuje elektrine eme instalacija na motornim vozilima
Formativni ciljevi
58
Razred: TREI Informativni ciljevi i sadraji uenik Spojnica - Objanjava vaenje spojnice iz vozila - Navodi kvarove spojnice - Opisuje zamjenu lamele - Objanjava kontrolu i zamjenu potisnog leaja - Opisuje zamjenu hidrauline spojnice Mjenjaki prenosnici - Objanjava odravanje i mogue kvarove na mjenjaima - Objanjava vaenje mjenjaa i rastavljanje - Objanjava opravku mehanikih mjenjaa - Objanjava opravku hidraulinih mjenjaa - Objanjava opravku elektrinih mjenjaa - Opisuje sastavljanje mjenjaa i ugraivanje na vozilo Zglobni prenosnici - Opisuje odravanje zglobnih prenosnika i navodi kvarove - Opisuje opravku zglobnih prenosnika Pogonski most - Objanjava odravanje pogonskog mosta - Objanjava skidanje, dijelove pogonskog mosta Sistem za oslanjanje - Objanjava
Formativni ciljevi uenik - Uporeuje postupak montae i demontae spojnice - Izvodi postupak zamjene elemenata spojnice
- Razvija tehniku - Rad u radionici kulturu - Zamjena spojnice - Razvija spremnost i sposobnost za saradnju i timski rad
- Uoava kvarove na - Razvija spremnost za - Rad u radionici pomo - Izgradnja i ugradnja mjenjau mjenjakog - Izvodi postupak prenosnika vaenja, rastavljanja i satavljanja mjenjaa
- Uoava postupak - Razvija ispravnost za - Rad u radionici zamjene elemenata pruanje i pruanje - Skidanje i ugradnja zglobnih prenosnika pomoi zglobnih prenosnika
- Uoava kvarove na pogonskom mostu - Uoava postupak opravke pogonskog mosta
- Podstie spremnost - Odravanje pogonskog mosta za pomo i razvijanje timskog rada - Razvija preciznost u radu - Razvija snalaljivost - Zamjena opruga i
- Uoava kvarove na
59
Informativni ciljevi i sadraji uenik odravanje i navodi kvarove na sistemu za oslanjanje - Objanjava izgradnju i ugradnju elemenata na vozilo Sistem za upravljanje - Objanjava odravanje sistema za upravljanje - Opisuje odravanje servo ureaja - Opisuje odravanje servo-upravljaa - Opisuje kontrolu poloaja upravljakih tokova
Formativni ciljevi uenik sistemu oslanjanja - Odrava elemenate sistema za oslanjanje
Socijalizacijski ciljevi uenik u radu i ekonominost
Preporuke za izvoenje nastave amortizera
- Uoava nain odravanja upravljakog mehanizma - Uporeuje postupak skidanja i ugradnje elemenata sistema za upravljanje - Uoava nain odravanja servo ureaja - Kontrolie poloaj upravljakih tokova
- Zamjena glave upravljaa - Zamjena servo ureaja - Podeavanje uglova upravljakih tokova
Sistem za koenje - Uoava nain - Objanjava odravanje i kvarove odravanja sistema za koenje mehanike i hidrauline konice - Objanjava opravku disk- konice - Objanjava opravku dobo konice - Objanjava odravanje vazdune konice - Navodi kvarove hidro-pneumatske konice - Navodi kvarove motorne konice Ram i karoserija - Opisuje odravanje - Uoava odravanje rama vozila rama vozila - Opisuje odravanje samonosee karoserije putnikog automobila, teretnog vozila i autobusa Prikljuni ureaji motornog vozila - Opisuje odravanje - Uoava nain prikljunih ureaja odravanja
- Razvija preciznost u - Zamjena glavnog i radu radnog cilindra - Razvija odgovornost - Zamjena doboa i diska konice
- Podstie efikasnost u radu i ekonominost
- Podstie efikasnost u radu i ekonominost
60
uenik prikljunih ureaja Tehniko odravanje i opsluivanje vozila - Uoava organizaciju - Razvija zalaganje, - Objanjava pojam efikasnost i tehnikog servisa i navodi ekonominost odravanja podjelu - Objanjava parametre tehnikog odravanja vozila - Objanjava tehniko odravanje vozila - Objanjava nain organizacije tehnikog odravanja Ispitivanje sistema za napajanje motora gorivom - Odreuje nivo goriva - Razvija marljivost i - Objanjava nain preciznost u radu ispitivanja benzinske u karburatoru - Razvija ekoloku - Odreuje sastav pumpe svijest radne smjee - Objanjava nivo - Uoava postupak goriva u lonetu ispitivanja PVP na karburatora probnom stolu - Objanjava regulisanje praznog - Uoava postupak ispitivanja i hoda karburatora podeavanja koliine - Objanjava podeavanje sastava ubrizganog goriva smjee za razliite - Uoava postupak ispitivanja i reime rada motora podeavanja - Objanjava pumpu momenta poetka visokog pritiska ubrizgavanja goriva PVP na probnom - Uoava postupak stolu ispitivanja i - Opisuje ispitivanje i podeavanje koliine podeavanja regulatora pumpe ubrizganog goriva - Opisuje ispitivanje i - Uoava postupak ispitivanja i podeavanje podeavanja momenta poetka brizgaljki ubrizgavanja goriva - Opisuje ispitivanje i podeavanje regulatora pumpe - Objanjava odravanje i opravku rotacionih pumpi - Opisuje postupak ispitivanja i podeavanja brizgaljki
Formativni ciljevi
- Uputstva za tehniko odravanje vozila
- Praktine vjebe: Analiza izduvnih gasova
61
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik Ispitivanje sistema za paljenje - Objanjava - Ispituje i podeava ispitivanje i ugao pretpaljenja podeavanje ugla - Zna postupak zatvaranja kontakta ispitivanja sistema prekidaa paljenja paljenja pomou - Objanjava osciloskopa ispitivanje i podeavanje ugla pretpaljenja - Opisuje upotrebu stroboskopske lampe - Opisuje ispitivanje sistema paljenja pomou osciloskopa Ispitivanje tokova - Objanjava statiku, - Uporeuje vrste ureaja za kontrolu i dinamiku i uravnoteenost kombinovanu toka neuravnoteenost - Izvodi radove na toka ispitivanju - Objanjava ureaje uravnoteenosti za kontrolu tokova pomou uravnoteenosti elektronskog ureaja tokova i uslove za ispitivanje - Izvodi radove na - Objanjava kontroli poloaja uravnoteenost upravljakih tokova toka - Izvodi radove na - Objanjava ureaje kontroli uglova toka za kontrolu uglova na optikom prednjih tokova mjernom ureaju - Objanjava kontrolu - Izvodi radove na poloaja kontroli uglova toka upravljakih tokova na elektronskom pomou projektora ureaju - Objanjava kontrolu poloaja upravljakih tokova pomou optikog mjernog ureaja - Objanjava kontrolu poloaja upravljakih tokova pomou elektronskih ureaja Tehniki pregled vozila - Objanjava pojam - Razlikuje vrste tehnikog pregleda i tehnikih pregleda
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija preciznost i tanost u radu - Razvija ekoloku svijest
- Rad u servisu
- Razvija preciznost i tanost u radu
- Rad u servisu - Ispitivanje i podeavanje uravnoteenosti toka - Kontrola poloaja upravljakih tokova projektorom, optikim i elektronskim ureajima
- Razvija tehniku kulturu
- Linija tehnikog pregleda
62
Informativni ciljevi i sadraji uenik faze radova - Opisuje razloge dolaska na tehniki pregled - Objanjava kontrolu ureaja za davanje svjetlosnih znakova - Opisuje utvrivanje konih sila i konih efekata - Opisuje kontrolu izduvnih gasova - Opisuje kontrolu uglova prednjih tokova - Opisuje kontrolu ispravnosti velikog svijetla na vozilu - Objanjava ureaje za mjerenje intenziteta zvuka - Opisuje mjerenje slobodnog hoda toka upravljaa - Objanjava administrativne poslove pri vrenju tehnikog pregleda
Formativni ciljevi uenik Radi na kontroli ureaja za davanje svjetlosnih znakova Radi na mjerenju konih sila Radi na kontroli izduvnih gasova Radi na kontroli prednjih tokova Radi na kontroli velikih svjetala Radi na mjerenju intenziteta zvuka Radi na mjerenju slobodnog hoda toka upravljaa Uporeuje administrativne poslove pri tehnikom pregledu
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija samopouzdanje pri radu - Razvija marljivost i preciznost - Razvija ekoloku svijest
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - N.Prgomelja,N.Pribievi,Opta mainska praksa,Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1992. - D.Jankovi, J.Janiijevi,Tehnologija obrazovnog profila automehaniar za II razred, Zavod za udbenike, Beograd, 2003. - D.Jankovi,J.Janiijevi,Tehnologija obrazovnog profila automehaniar za III razred, Zavod za udbenike, Beograd, 2004. - N.Janiijevi, M.Terzi,Elektronski ureaji u automobilu,Tehnika kola, Beograd, 1993. - B. Vasi,D.Jankovi,Tehnologija odravanja vozila, Mainski fakultet, Beograd, 2000. - D.Jankovi, N.Janiijevi, Odravanje motornih vozila, Zavod za udbenike i nastavna sredstva,Beograd, 2000. - J.Lenasi,T.Ristanovi,Motori i motorna vozila, Zavod za udbenike, Beograd, 2001. - D.Simi,Motorna vozila, Zavod za udbenike, Beograd. - M.Radovanovi, Pogonske materije, I deo, Goriva, Mainski fakultet, Beograd, 1978. - N.Putnik,Garae i servisi, Zavod za udbenike i nastavna sredstva,Beograd, 2000. - Prirunici za pojedine marke i tipove vozila - Autokatalozi i asopisi iz oblasti automobilizma.
63
6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Radionice sa radnim mjestima za mehaniku obradu rezanjem: sa kompletima reznog alata, sa alatom za stezanje i pridravanje mjernog i kontrolnog alata mainama, alatom i priborom za sjeenje i savijanje, za spajanje materijala zavarivanjem, lemljenjem, - model vozila, modeli pojedinih sklopova na vozilu, - stubna dizalica, - univerzalni i specijalni alat, - ureaji za podmazivanje, - dijagnostiki aparati za utvrivanje stanja sklopova, - raunarom sa odgovarajuom programskom opremom za dijagnostiku, raznim sklopovima, modelima, elementima hidraulinog i pneumatskog sistema, mjernim i kontrolnim instrumentima, - raunarom sa odgovarajuim softverskim paketom (za simulaciju rada pogonskog motora i drugih sistema kao i tehnoloki postupak opravke motornih vozila), grafoskopom, dijaprojektorom sa odgovarajuim slajdovima, - oprema za vrenje tehnikih pregleda. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu. - Praktian rad, po jedan rad u svakom klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - VI ili VII stepen iz podruja mainstva - VI ili VII stepen iz podruja saobraaja, smjer drumski saobraaj - Automehaniar specijalista 10. Povezanost predmeta Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja Habanje dijelova i sklopova - Osnovi mainstva - Metali i legure na vozilu - Goriva i maziva Elektrine instalacije na - Motori i motorna vozila - Poznavanje elektrinih motornom vozilu instalacija na motornom vozilu Sistem za hlaenje motora - Motori i motorna vozila - Neispravnosti i nain Razvodni mehanizam otklanjanja neispravnosti Klipna grupa Koljenasto vratilo Sistem za napajanje oto motora gorivom Sistem za napajanje dizel motora gorivom Znanja
64
1.2.6.C.3 PRAKTINA NASTAVA 1. Naziv predmeta: PROPISI U DRUMSKOM SAOBRAAJU 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava 252 252
Ukupno
252 252
3. Opti ciljevi nastave - Upoznavanje sa pravima, obavezama i odgovornosti u vezi zatite na radu. - Upoznavanje, prihvatanje i potovanje Zakona o bezbjednosti saobraaja. - Razvijanje odgovornost i humanosti prema drugim uesnicima u saobraaju. - Upoznavanje sa odredbama Zakona o prevozu u drumskom saobraaju. - Upoznavanje sa odredbama Zakona o prevozu opasnih materija. - Osposobljavanje za primjenu teorijskog znanja u praksi. - Podsticanje aktivnog uea u nastavi i permanentnog profesionalnog usavravanja. - Razvijanje osjeaja za ekonominost. - Razvijanje pozitivne orijenacije prema zanimanju.
65
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: DRUGI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Osnovni pojmovi o zatiti na radu - Podstie - Definie i objanjava - Shvata vanost razmiljanje preciznog i pojedine izraze iz - Razvija marljivost jedinstvenog Zakona o zatiti na definisanja pojmova radu (zaposleni, poslodavac, zatita na radu, radno mjesto, preventivne mjere...) Preventivne mjere zatite na radu - Razvija sposobnost - Poznaje izvore - Opisuje izvore opaanja i opasnosti na radu opasnosti na radu uporeivanja - Navodi i objanjava - Shvata znaaj razliitih opasnosti u preventivnih mjera preventivne mjere radu zatite na radu Sredstva i oprema line zatite - Razvija - Razlikuje sredstva - Nabraja sredstva samopouzdanje zatite na radu zatite na radu - Razvija preciznost i - Nabraja opremu za - Demonstrira efikasnost linu bezbjednost na upotrebu HTZ opreme radu - Opisuje karakteristike pojedinih sredstava line zatite Prava, obaveze i odgovornosti zaposlenih u vezi zatite na radu - Shvata vanost - Nabraja prava - Razvija kritiko poznavanja prava i zaposlenih u vezi razmiljanje i obaveza zaposlenih zatite na radu inicijativnost - Razlikuje disciplinsku - Nabraja obaveze zaposlenih u vezi i materijalnu zatite na radu odgovornost - Objanjava zaposlenih odgovornost zaposlenih u vezi zatite na radu Osnovni pojmovi o bezbjednosti saobraaja na putevima - Podstie marljivost - Shvata vanost - Definie osnovne preciznog i pojmove o jedinstvenog bezbjednosti definisanja pojmova saobraaja na putevima Saobraajna signalizacija - Upoznaje - Poznaje stvarne i - Razvija kritiko saobraajne znakove apstraktne opasnosti razmiljanje i
66
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Upoznaje oznake na kolovozu i opremu puta - Upoznaje svjetlosne saobraajne znakove - Upoznaje znakove i naredbe koje daje ovlaeno lice Pravila saobraaja - Upoznaje zajednike odredbe ZOBS-a - Objanjava radnje vozilom u saobraaju - Opisuje i ilustruje ukljuivanje vozila u saobraaj - Objanjava kretanje vozila na putu - Poznaje propise vezane za brzinu kretanja vozila na putu - Objanjava pravila skretanja vozila i propise vezane za prvenstvo prolaza - Upoznaje propise u vezi vozila sa pravom prvenstva prolaza i vozilo pod pratnjom - Poznaje propise u vezi saobraaja na raskrsnici - Poznaje pravila mimoilaenja, preticanja, obilaenja parkiranja i zaustavljanja - Opisuje zvune i svjetlosne znake upozorenja - Opisuje pravila vuenja vozila - Navodi propise vezane za upotrebu svjetala u saobraaju i odstojanje izmeu vozila - Opisuje saobraaj tramvaja, radnih
Formativni ciljevi uenik koje nastaju zbog nepotovanja saobraajne signalizacije Poznaje oznake na kolovozu, uoava slinosti i razlike
Socijalizacijski ciljevi uenik inicijativnost - Podstie samopouzdanje
Analizira opte odredbe ZOBS-a Uoava znaaj korienja sigurnosnih pojaseva Shvata uticaj brzine kretanja vozila na bezbjednost saobraaja Uoava uticaj potovanja pravila saobraaja na bezbjednost saobraaja Shvata znaaj uzajamnog potovanja i razumijevanja meu uesnicima u saobraaju Predvia opasnosti pri prevozu tereta na vozilu Uoava opasnosti saobraaja na prelazu puta preko eljeznike pruge i na auto-putu Uoava specifinosti saobraaja tramvaja Analizira specifinosti kretanja pjeaka, a posebno djece
- Podstie inicijativnost - Podstie snalaljivost - Razvija samopouzdanje - Podstie marljivost - Razvija pozitivnu orijentaciju prema zanimanju
- Provjeru znanja vriti putem testova u kojima je poeljno ponuditi vie tanih odgovora
67
Formativni ciljevi
Socijalizacijski ciljevi
uenik uenik uenik maina, bicikla, bicikla sa motorom i motocikla - Opisuje saobraaj zaprenih vozila i gonjenje stoke - Opisuje kretanje pjeaka i obaveze vozaa prema pjeacima - Objanjava saobraaj na prelazu preko pruge, u tunelu i na autoputu - Upoznaje propise vezane za teret na vozilu i prevoz lica vozilima - Upoznaje pravila za probne vonje, sportske i druge priredbe na putu Dunosti uesnika u saobraaju u sluaju saobraajne nezgode - Upoznaje propise - Zna obaveze u - Razvija vezane za dunosti sluaju saobraajne prilagodljivost uesnika u nezgode saobraaju u sluaju saobraajne nezgode Propisi vezani za vozae - Podstie toleranciju - Zna uslove za - Upoznaje propise upravljanje vozilom - Razvija pozitivan vezane za uslove za upravljanje vozilom, - Poznaje kategorije odnos prema vozakih dozvola i sticanje prava na zanimanju upravljanje vozilom i zdravstvene preglede vozaa trajanje upravljanja vozilom - Navodi kategorije vozakih dozvola i zdravstvene preglede vozaa Propisi vezani za vozila - Podstie - Poznaje vrste - Navodi uslove za inicijativnost registarskih tablica uestvovanje vozila - Podstie - Poznaje nain u saobraaju snalaljivost registracije - Navodi vrste - Razvija motornih i registarskih tablica samopouzdanje prikljunih vozila - Objanjava - Podstie marljivost - Shvata uticaj registraciju
68
Formativni ciljevi
uenik uenik uenik preventivnih mjera motornih i na bezbjedno prikljunih vozila odvijanje saobraaja - Navodi dimenzije, ukupne mase i osovinsko optereenje motornih i prikljunih vozila Posebne mjere bezbjednosti i kaznene odredbe - Podstie spremnost - Shvata uticaj - Upoznaje posebne represivnih mjera na na saradnju mjera bezbjednosti (oduzimanje bezbjedno odvijanje - Razvija svijest o humanosti vozake dozvole na saobraaja licu mjesta, iskljuivanje iz saobraaja, kazneni bodovi i evidencija) - Upoznaje kaznene mjere za prekraje u saobraaju Opte odredbe Zakona o prevozu u drumskom saobraaju - Podstie - Definie i objanjava - Shvata vanost inicijativnost pravilnog pojedine izraze iz obiljeavanja vozila - Podstie marljivost Zakona o prevozu u u javnom prevozu drumskom - Analizira uslove za saobraaju vozae u javnom - Navodi uslove za prevozu putnika vozila kojima se obavlja javni prevoz - Poznaje uslove za vozae pri prevozu - Navodi uslove za opasnih materija vozaa vozila u javnom prevozu Uslovi za obavljanje prevoza u drumskom saobraaju - Podstie - Poznaje postupak - Navodi uslove za snalaljivost dobijanja licence za dobijanje licence za javni prevoz putnika javni prevoz putnika - Razvija samopouzdanje ili tereta ili tereta - Objanjava izvod licence Prevoz putnika u javnom drumskom saobraaju - Podstie - Uoava razlike - Navodi propise inicijativnost izmeu unutranjeg vezane za linijski - Podstie marljivost i meunarodnog prevoz putnika linijskog prevoza - Objanjava - Shvata potrebu i usklaivanje reda znaaj usklaivanja vonje redova vonje u - Objanjava unutranjem i registraciju i ovjeru
69
Formativni ciljevi
uenik uenik uenik meunarodnom redova vonje prevozu putnika - Navodi propise vezane za slobodni - Uporeuje povremeni i prevoz putnika naizmjenini prevoz - Navodi propise putnika vezane za - Poznaje uslove za povremeni i dobijanje licence za naizmjenini prevoz pruanje usluga putnika autobuske stanice - Navodi propise vezane za rad autobuskih stanica Prevoz tereta u javnom drumskom saobraaju - Podstie - Zna kriterijume za - Objanjava nain inicijativnost raspodjelu dozvola raspodjele dozvola za meunarodni za meunarodni prevoz robe prevoz robe - Poznaje uslove za - Objanjava nain izdavanja dozvola za dobijanje licence za pruanje usluga prevoz tereta teretne stanice stranom prevozniku - Navodi uslove za dobijanje licence za pruanje usluga teretne stanice Prevoz za sopstvene potrebe - Uporeuje javni - Podstie - Objanjava nain prevoz i prevoz za snalaljivost dobijanja odobrenja sopstvene potrebe za vrenje prevoza - Zna postupak za sopstvene dobijanja dozvole za potrebe - Objanjava nain meunarodni prevoz obiljeavanja vozila stvari ili putnika za koja se koriste u sopstvene potrebe prevozu za sopstvene potrebe - Navodi propise vezane za prevoz lica i stvari za sopstvene potrebe Osnovne odredbe Zakona o prevozu opasnih materija - Razvija - Uporeuje opasne - Nabraja vrste samopouzdanje materije po stepenu opasnih materija opasnosti - Definie pojedine - Shvata vanost opasne materije preduzimanja - Navodi ostale preventivnih osnovne odredbe zatitnih mjera Zakona o prevozu opasnih materija
70
Formativni ciljevi
uenik uenik uenik Zajednike mjere bezbjednosti pri rukovanju opasnim materijama - Podstie marljivost - Shvata vanost - Navodi propise vezane za pakovanje pravilnog izbora ambalae pri opasnih materija prevozu opasnih - Navodi propise materija vezane za utovar i - Uoava potencijalne istovar opasnih opasnosti na materija mjestima utovara i - Navodi propise istovara i prilikom vezane za prevoz prevoza opasnih opasnih materija materija Posebne mjere bezbjednosti za prevoz opasnih materija - Zna obaveze glavnih - Razvija pozitivnu - Navodi posebne orijentaciju prema uesnika u mjere bezbjednosti zanimanju transportu opasnih pri prevozu materija eksplozivnih - Zna nain materija obiljeavanja vozila - Navodi posebne pri prevozu mjere bezbjednosti pojedinih opasnih pri prevozu gasova i materija lako zapaljivih - Zna postupak za tenosti dobijanje odobrenja - Navodi posebne za prevoz pojedinih mjere bezbjednosti opasnih materija pri prevozu otrova - Navodi posebne mjere bezbjednosti pri prevozu radioaktivnih materija - Navodi osnovne odredbe Evropskog sporazuma o meunarodnom prevozu opasne robe u drumskom saobraaju - ADR 5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Zakon o zatiti na radu, Slubeni list RCG,br.79/04. - Zakon o bezbjednosti saobraaja na putevima, Slubeni list RCG,br72/05. - Zakon o prevozu u drumskom saobraaju, Slubeni list RCG,br. - Zakon o prevozu opasnih materija,Slubeni list CG,br. - Prirunici za polaganje vozakog ispita. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Raunar sa programskom opremom - Prikljuak za Internet
71
- LCD projektor - eme sa saobraajnim znakovima 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja - Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu. - Pismeno, testovi, dva puta u toku kolske godine. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani saobraajni inenjer, smjer drumski saobraaj 10. Povezanost predmeta Znanja - Odnos prema pjeacima - Obaveze u sluaju saobraajne nezgode - Propisi vezani za vozila - Propisi vezani za javni prevoz putnika i robe Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja Saobraajna kultura - Moral i ponaanje u saobraaju Motori i motorna vozila Prevoz putnika i robe - Koncepcija gradnje motornih vozila - Dokumenta u prevozu putnika i robe - Javni gradski i meugradski prevoz putnika
72
1.2.6.C.4 PRAKTINA NASTAVA 1. Naziv predmeta: EKSPLOATACIJA VOZILA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
330 330
330 330
3. Opti ciljevi nastave - Sticanje znanja o karakteristikama i sredstvima pojedinih vidova saobraaja. - Upoznavanje pretovarne mehanizacije. - Sticanje znanja o specifinostima prevoza pojedinih vrsta roba. - Upoznavanje sa sadrajem i funkcijom robnih i putnikih terminala. - Upoznavanje sa vrstama skladita i nainima skladitenja robe. - Razumijevanje problema stacionarnog saobraaja. - Upoznavanje sa parkiralitima i parking garaama. - Sticanje znanja o servisima za odravanje vozila. - Upoznavanje sa dokumentacijom i ispravama koje prate prevoz tereta. - Upoznavanje sa dokumentacijom i ispravama koje prate prevoz putnika. - Razumijevanje uloge osiguranja u transportu. - Razumijevanje uticaja drumskog saobraaja na zdravu ivotnu sredinu. - Razvijanje ekonominosti. - Razvijanje pozitivne orijenacije prema zanimanju.
73
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik Prevozna sredstva - Nabraja i opisuje - Uporeuje prevozna prevozna sredstva sredstva po drumskog, pojedinim tehnikim eljeznikog, i eksploatacionim vodenog i vazdunog karakteristikama saobraaja - Shvata znaaj i - Navodi i opisuje ulogu drumskog karakteristike saobraaja prevoznih sredstava pojedinih vidova saobraaja - Upoznaje sredstva specijalne namjene u pojedinim vidovima saobraaja Pretovarna mehanizacija - Razlikuje maine - Navodi vrste ciklinog transporta pretovarne (dizalice i liftove) mehanizacije - Razlikuje maine - Opisuje zahvatna kontinualnog sredstava na transporta pretovarnoj - Razlikuje mehanizaciji univerzalna i - Opisuje vrste specijalna zahvatna viljukara sredstva - Opisuje vrste - Poznaje tehnikokranova tehnoloke - Opisuje pretovarna karakteristike sredstva pretovarne neprekidnog mehanizacije djejstva Poznavanje robe - Navodi podjele robe prema raznim kriterijumima - Objanjava pojam standarda i standardizacije - Navodi nivoe standardizacije - Objanjava postupak donoenja ili zamjene standarda - Navodi podjele ambalae - Objanjava funkcije uenik - Postie motivaciju - Razvija pozitivnu orijentaciju prema zanimanju
- Uenici na Internetu pronalaze slike prevoznih sredstava pojedinih vidova saobraaja i prezentuju iste
- Razvija preciznost i - Uenici na Internetu pronalaze slike efikasnost pretovarnih - Razvija marljivost sredstava i prezentuju iste
- Shvata potrebu - Razvija klasifikacije robe samopouzdanje - Shvata znaaj i - Podstie ulogu meunarodne snalaljivost organizacije ISO - Razlikuje transportnu i komercijalnu ambalau - Zna pravilno postupati sa specifinom robom prilikom skladitenja i transporta
74
Formativni ciljevi
uenik uenik - Zna uzroke kvarenja ambalae lakokvarljive robe - Upoznaje se sa oznakama na ambalai - Navodi uslove za pakovanje prehrambenih proizvoda - Opisuje postupanje sa opasnom, lakokvarljivom i vangabaritnom robom Robni i putniki terminali - Opisuje terminale u pojedinim vidovima saobraaja - Nabraja sadraje, funkcije i operativne povrine terminala - Opisuje terminale za rasute terete i generalne terete - Opisuje terminale za tene terete - Opisuje kontenerske terminale - Opisuje putnike terminale u drumskom, eljeznikom, vazdunom i vodenom saobraaju Skladita - Objanjava pojam skladita - Nabraja poslove skladine slube - Objanjava pravila slaganja i smjetaj tereta u skladita - Nabraja i opisuje vrste skladita - Objanjava kontrolu kvaliteta i kvantiteta robe Garae i servisi - Navodi i opisuje karakteristike
- Razlikuje prevozna - Podstie inicijativnost sredstva koja su u - Razvija smisao za dodiru sa ekonominost, terminalom - Razlikuje pretovarnu efikasnost i produktivnost mehanizaciju koja se koristi u robnim terminalima - Zna sadraje putnikih terminala u pojedinim vidovima saobraaja - Shvata ulogu terminala za efikasno odvijanje transporta
- Posjeta putnikom i robnom terminalu
- Razlikuje - Razvija dokumentaciju koja samopouzdanje se koristi u skladitu - Razvija ekoloku svijest - Shvata znaaj pravilnog skladitenja robe
- Posjeta luci ili skladitu
- Shvata uticaj - Podstie pozitivnu pojedinih faktora na orijentaciju prema

75
- Posjeta savremeno opremljenom servisu
Formativni ciljevi
Socijalizacijski ciljevi uenik zanimanju - Podstie marljivost - Stie radne navike
Preporuke za izvoenje nastave za odravanje vozila
uenik uenik obim korienja parkiranja automobila - Opisuje i ilustruje irinu prolaza vozila - Ocjenjuje zavisnost trajnosti parkiranja prilikom parkiranja od pojedinih - Obrazlae grafiko parametara odreivanje irine - Zna veliine prolaza zatitnog prostora za - Opisuje naine utvrivanja potreba pojedine vrste vozila za parkiranjem - Rjeava, grafikim - Objanjava naine putem, irinu rjeavanja problema prolaza na parkiranja parkiralitu - Opisuje ulino - Uoava prednosti i parkiranje nedostatke - Opisuje vanulino pojedinih naina i parkiranje uglova parkiranja - Definie parkiralite vozila - Objanjava - Shvata uticaj organizaciju kvaliteta JGS na parkiralita probleme parkiranja - Navodi i opisuje - Zna mogunosti vrste parking garaa rjeavanja problema parkiranja pomou - Definie i opisuje zakonske regulative servisne stanice - Uoava prednosti i - Navodi uzroke nedostatke promjene tehnikog automatskih parking stanja vozila garaa - Opisuje vidove i parametre tehnikog - Uporeuje linijska i univerzalna radna odravanja mjesta - Obrazlae - Uporeuje kanale za odreivanje rad i dizalice kapaciteta servisa - Uoava prednosti i - Objanjava nain nedostatke organizacije pojedinih ureaja i tehnikog opreme za odravanja odravanje vozila - Opisuje opremu u servisima Dokumenta u prevozu robe - Nabraja i objanjava - Poznaje prevozne isprave za vozilo, dokumentaciju za vozaa i robu prevoz robe u - Zna obraditi putni unutranjem nalog saobraaju - Nabraja i objanjava - Popunjava i obrauje potrebna dokumentaciju za dokumenta prevoz robe u meunarodnom
- Razvija sistematinost u radu - Razumije znaaj potovanja propisa
76
Formativni ciljevi
uenik uenik saobraaju Dokumenta u prevozu putnika - Nabraja i objanjava - Poznaje prevozne isprave za vozilo, dokumentaciju u domaem putnikom posadu i putnike - Poznaje putni nalog saobraaju - Nabraja i objanjava i kontrolni list - Popunjava i dokumentaciju u obrauje potrebna meunarodnom dokumenta putnikom saobraaju pediterska dokumenta - Uporeuje poslove - Upoznaje se sa pedicije u pojmom pedicije domaem i - Nabraja i opisuje meunarodnom vrste pediterskih transportu poslova - Razlikuje dokumenta - Opisuje ulogu udruenja FIATA i postupak u vrenju - Nabraja FIATA pediterskih usluga dokumenta - Poznaje pediterska - Opisuje znaaj i dokumenta i rad sa ulogu pojedinih njima FIATA dokumenata - Potuje propise - Nabraja i opisuje specijalne poslove u transportu Dokumenta u carinskom poslovanju - Objanjava ulogu i - Razlikuje poslove carinske slube znaaj carina - Shvata svrhu - Objanjava INCOTERMS-a organizaciju rada - Poznaje organizaciju carinske slube - Navodi poslove rada carinske slube carinske slube - Razlikuje uesnike i - Objanjava pojam njihovu ulogu u carinske tarife carinskom postupku - Objanjava postupak - Obrazlae postupak carinjenja robe sa robom koja se - Shvata potrebu unosi u carinsko uvoenja podruje Crne Gore - Objanjava postupak jedinstvenih carinskih isprava sa robom u tranzitu - Upoznaje uvjerenja - Shvata vanost meunarodnih o robi i jedinstvenu carinskih konvencija carinsku ispravu - Objanjava znaaj i ulogu TIR karneta
Podstie inicijativnost Podstie snalaljivost Razvija samopouzdanje Podstie marljivost
Vjeba: - Popunjavanje i obrada putnog naloga i kontrolnog lista
Podstie pozitivnu orijentaciju prema zanimanju Stie radne navike
Razvija samopouzdanje Podstie marljivost
77
Formativni ciljevi
uenik uenik uenik Osiguranje u transportu - Razvija pozitivnu - Objanjava znaaj - Shvata znaaj orijentaciju prema osiguranja osiguranja zanimanju - Poznaje osnovne - Nabraja vrste pojmove osiguranja osiguranja u - Razlikuje pojedine transportu - Objanjava pojmove vrste transportnog osiguranja osiguranja - Poznaje uslove - Opisuje znaaj i osiguranja u ulogu KARGO transportu osiguranja - Zna postupak za - Opisuje znaaj i naknadu tete ulogu KASKO osiguranja - Opisuje znaaj i ulogu osiguranja auto-odgovornosti (AO) 5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - L.Filkovi,Osnove saobraaja i transporta, Zavod za udbenike i nastavna sredstva,Beograd,1999. - M.Adamovi, Uvod u saobraaj, Saobraajni fakultet, Beograd, 2001. - T.Lazibat, Poznavanje robe i upravljanje kvalitetom, Singerija-nakladnitvo DOO Zagreb, 2004. - M.Markovic, Transport, pedicija, carine i osiguranje, Beogradska poslovna kola, Beograd, 2003. - D.pagnut,Tehnoloke osobine robe u transportu,Saobraajni fakultet Univerziteta u Beogradu,Beograd,1983. - S.Rankovi,S.Furundi,Tereti u saobraaju i mehanizacija pretovara, Zavod za udbenike i nastavna sredstva,Beograd, 2001. - N.Putnik,Autobaze i auto stanice, Univerzitet u Beogradu Saobraajni fakultet, Beograd, 2007. - N.Putnik,Garae, servisi i parkiralita, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002. - J.Stanii, B.Markovi,Organizacija prevoza putnika i robe, Zavod za ubenike i nastavna sredstva,Beograd, 2002. - D.Perovi, Meunarodna pedicija, Fakultet za pomorstvo Kotor,Kotor,2003. - V.Drakovi,Carine i carinsko poslovanje s osvrtom na pomorski transport, Fakultet za pomorstvo Kotor,Kotor, 2003. - Lj.Topenarevi,Organizacija i tehnologija drumskog transporta,Graevinska knjiga,Beograd,1987. - R.Bankovi, Javni gradski putniki prevoz,Nauna knjiga, Beograd, 1987. - J. Vladi, Mehanizacija pretovara II, Fakultet tehnikih nauka,Novi Sad,1991. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Raunar sa programskom opremom - Prikljuak za Internet - LCD projektor
78
7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja - Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu. - Pismeno, pisane vjebe najmanje jedna u polugoditu. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih ocjena u toku klasifikacionog perioda. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani saobraajni inenjer, smjer drumski saobraaj 10. Povezanost predmeta Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Prevoz putnika i robe Sredstva u saobraaju - Transportna sredstva Poznavanje robe pojedinih vidova saobraaja Standardizacija i drugi - Ambalaa, pakovanje, propisi za robu u transportu skladitenje i transport robe Robni i putniki terminali - Utovarno-istovarne stanice Polisa i druge isprave u - Autobuske stanice transportnom osiguranju - Znaaj i uloga osiguranja u transportu Znanja
79
1.2.6.C.5 PRAKTINA NASTAVA 1. Naziv predmeta: UPRAVLJANJE MOTORNIM VOZILOM 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
31 31
35 35
66 66
Vjebe: Odjeljenje se dijeli u grupe do 17 uenika. Praktina nastava: Pojedinana nastava jedan uenik po asu. 3. Opti ciljevi nastave - Prihvatanje i potovanje zakona o bezbjednosti saobraaja. - Osposobljavanje za primjenu teorijskog znanja u praksi. - Osposobljavanje za samostalno upravljanje motornim vozilom. - Razvijanje osjeaja odgovornosti i humanosti prema drugim uesnicima u saobraaju. - Podsticanje aktivnog uea u nastavi i permanentnog profesionalnog usavravanja.
80
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Obuka na poligonu - Shvata znaaj - Razvija - Opsuje pripremu pripremnih radnji samopouzdanje vozila za vonju, - Uoava znaaj - Razvija motivaciju ulazak u vozilo, sigurnosnih - Podstie podeavanje pojaseva snalaljivost sjedita i upotrebu - Poznaje opasnosti - Razvija sigurnosnih pri vonji vozilom samopouzdanje pojaseva unazad - Razvija - Opisuje poloaj - Uporeuje samokontrolu ruku vozaa na pojedine naine i upravljau i uglove parkiranja rukovanje - Uoava prednosti i upravljaem - Opisuje nain nedostatke rukovanja pedalom pojedinih naina spojnice, gasa parkiranja radne konice i upotrebe rune konice - Opisuje stavljanje motora u rad, prekid rada motora i praenje i kontrola rada motora - Opisuje promjenu stepena prenosa i zaustavljanje vozila - Objanjava rukovanje upravljaem za vrijeme kretanja vozila - Objanjava polazak i zaustavljanje - Objanjava promjenu stepena prenosa - Objanjava vonju unazad - Objanjava parkiranje vozila pod kosim uglom na obiljeenom prostoru - Objanjava parkiranje vozila pod pravim uglom
Preporuke za izvoenje nastave - Polazak sa mesta na ravnom putu sa promjenom prvog i drugog stepena prenosa i zaustavljanje uz odravanje pravca kretanja u jednoj saobraajnoj traci - Promjena stepena prenosa iz nieg u vii i iz vieg u nii sa ubrzanjem, usporavanjem i zaustavljanjem uz odravanje pravca kretanja - Vonja "na pola kvaila" sa zaustavljanjem i parkiranjem vozila uz desnu i lijevu ivicu kolovoza na mjesto odreeno za parkiranje vonjom unaprijed i unazad - Polukruno okretanje bez manevra i sa manevrisanjem - polazak sa mjesta na put sa veim uzdunim nagibom
81
Informativni ciljevi i sadraji uenik na obiljeenom prostoru - Objanjava polukruno okretanje vozila - Objanjava paralelno parkiranje - Objanjava polazak na uzbrdici Vonja u naseljenom - Objanjava saobraaj na raskrsnici i prolaz kroz raskrsnicu - Objanjava korienje i ustupanje prava prvenstva na raskrsnici - Objanjava pravila skretanja na raskrsnici - Objanjava pravila kretanja na raskrsnici koja je regulisana svjetlosnim znacima - Objanjava pravilan odnos vozaa prema pjeacima - Objanjava specifinosti vonje u naselju - Objanjava kretanje i zaustavljanje vozila na kolovozu sa intenzivnim saobraajem - Objanjava vonju u jednosmjernim ulicama - Objanjava zaustavljanje i ukljuivanje u saobraaj na uzbrdicama
mjestu - Razlikuje naine regulisanja saobraaja na raskrsnici - Shvata opasnosti pri kretanju kroz raskrsnicu - Predvia opasnosti pri vonji ulicama sa jakim intenzitetom saobraaja - Predvia postupke djece i starih osoba u saobraaju - Uoava opasnosti prilikom zaustavljanja, mimoilaenja i preticanja - Shvata vanost pravilnog odstojanja i rastojanja izmeu vozila
- Razvija snalaljivost - Razvija toleranciju - Razvija prilagodljivost
- Ukljuenje i iskljuenje iz saobraaja uz upotrebu signalizacije i sa promjenom prvog, drugog i treeg stepena prenosa - Prestrojavanje i mijenjanje saobraajnih traka uz korienje ogledala i signalizacije - Prilagoavanje brzine kretanja uz obraanje panje na pjeake, djecu i hendikepirana lica - Vonja kroz raskrsnice regulisane propisima, saobraajnim znacima, semaforima i ovlaenim licem - Vonja u krunom toku saobraaja - Kretanje ulicama sa jednosmjernim saobraajem
82
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik Vonja van naseljenog mjesta - Poznaje - Objanjava stranu specifinosti kretanja, ubrzanje vonje na javnom i usporavanje i putu van promjenu stepena naseljenog mjesta prenosa - Obavlja preticanje - Objanjava i obilaenje mimoilaenje sa - Upotrebljava drugim vozilom zvune i svjetlosne - Objanjava, znake upozorenja ukljuivanje u - Zna da prilagodi saobraaj i brzinu kretanja i prelazak sa jedne da odrava saobraajne trake odstojanje na drugu - Upotrebljava - Objanjava svijetla na vozilu preticanje i - Uporeuje uslove obilaenje za odvijanje - Objanjava saobraaja na putu upotrebu zvunih i danju, nou i u svjetlosnih signala uslovima smanjene - Objanjava vidljivosti prilagoavanje - Predvia opasnosti brzine kretanja i dranje odstojanja pri vonji na izmeu vozila javnom putu van - Objanjava naselja upotrebu svjetala - Shvata posljedice za osvjetljavanje nepravilne puta upotrebe svjetala u - Objanjava vonju saobraaju u krivinama - Objanjava vonju u nepovoljnim uslovima (magli, pljusku, poledici i kii)
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija samopouzdanje - Podstie motivaciju
Preporuke za izvoenje nastave - Vonja putem van naselja sa promjenom etiri stepena prenosa, pravilnim mimoilaenjem dranjem bezbjednog odstojanja i rastojanja i upotrebom zvunih i svjetlosnih znakova upozorenja - Obilaenje, preticanje i zaustavljanje na putu van naselja, kao i vonja na putu sa veim uzdunim nagibom - Vonja van naselja nou ili u uslovima smanjene vidljivosti sa pravilnom upotrebom svjetala prilikom mimoilaenja, preticanja i u susretu sa pjeacima
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Zakon o bezbjednosti saobraaja,"Slubeni list RCG",br. 72/2005 od 1.12.2005. - Prirunici za polaganje vozakog ispita - Prirunici za upravljanje vozilom 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Raunar sa programskom opremom - Prikljuak za Internet - LCD projektor - Trenaer (simulator vonje) - Teretno vozilo ili putniki automobil za obuku vonje
83
7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Praktian rad, upravljanje motornim vozilom na poligonu i javnom putu. Instruktor vonje duan je voditi knjiicu obuke kandidata i dnevnik praktine nastave u koji za svaku nastavnu jedinicu upisuje odgovarajue ocjene,odnosno zabiljeke o napretku uenika. Konanu provjeru dostignute vjetine vonje obavlja ispitna komisija za polaganje vozakog ispita, a u sklopu zavrnog ispita. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Odraena obuka vonje na poligonu i javnom putu Napomena: kola organizuje polaganje vozakog ispita u III razredu. - Teoretski dio vozakog ispita polae se testiranjem, a na nain propisan Zakonom o bezbjednosti saobraaja na putevima. - kola je duna organizovati polaganje teoretskog dijela najmanje tri puta u toku kolske godine. - Praktini dio vozakog ispita uenik polae u sklopu zavrnog ispita. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Voza instruktor, specijalista 10. Povezanost predmeta Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Motori i motorna vozila Priprema vozila za vonju - Kontrolno-mjerni Vonja u naselju i van instrumenti naselja - Vuni i koioni reim Primjena tehnike defanzivne - Saobraajna kultura - Formiranje saobraajne vonje kulture Obaveze prema pjeacima Znanja Utvrivanje ocjene za cjelokupan predmet Praktina nastava - Zakljuna ocjena iz praktine nastave je jedinstvena i izvodi se na osnovu ocjena iz pojedinih predmetnih oblasti uz saglasnost svih nastavnika praktine nastave koji su realizovali predmetne oblasti. - Da bi uenik dobio pozitivnu ocjenu potrebno je da iz svih oblasti bude ocijenjen pozitivnom ocjenom.
84
2. ZAVRNI ISPIT 2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUNO-TEORIJSKI DIO ISPITA 2.1.1. MOTORI I MOTORNA VOZILA 1.Naziv ispitnog kataloga: MOTORI I MOTORNA VOZILA 2.Ciljevi ispita - Osposobljavanje uenika da poveu praktina i odgovarajua teorijska znanja. - Poznavanje metoda i postupaka rada prilikom automehaniarskih i autoelektriarskih poslova. - Poznavanje primjene alata, pribora i jednostvnih maina koje se koriste prilikom automehaniarskih i autoelektriarskih poslova. - Osposobljavanje uenika za itanjem tehnike dokumentacije. - Korienje odgovarajuih mjernih i kontrolnih postupaka. - Potovanje propisa iz oblasti zatite na radu i zatite okoline. - Racionalno korienje energije, materijala i vremena. 3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na strunom ispitu Pitanja treba definisati,objasniti,ilustrovati ili demonstrirati 1. Odravanje motornih vozila 2. Vrste odravanja motornih vozila 3. Opravke motornih vozila 4. Uslovi za izvoenje opravke vozila 5. Istorijski razvoj motora SUS 6. Podjela motora SUS 7. Podjela motora SUS prema nainu paljenja smjee i taktnosti 8. Podjela motora po konstrukcijskim i eksploatacionim osobinama 9. Pogonske karakteristike motora SUS 10. Upotrebne karakteristike motora SUS 11. Realizovanje radnog ciklusa etvorotaktnog OTO motora 12. Realizovanje radnog ciklusa dvotaktnog OTO motora 13. Realizovanje radnog ciklusa etvorotaktnog dizel-motora 14. Realizovanje radnog ciklusa dvotaktnog dizel-motora 15. Stepen kompresije 16. Dijelovi motora 17. Nepokretni dijelovi motora, cilindarski blok 18. Cilindarska glava, kuite motora, poklopac cilindarske glave 19. Pokretni dijelovi motora: klip, klipni prstenovi, osovinica klipa 20. Klipnjaa 21. Koljenasto vratilo i zamajac 22. Razvodni mehanizam 23. Bregasto vratilo 24. Ventilski sklop 25. Sistem za podeavanje zazora razvodnog mehanizma 26. Konstruktivna rjeenja razvodnog mehanizma prema poloaju i broju razvodnih elemenata 27. Rezervoar za gorivo 28. Pumpa za gorivo 29. Osnovni karburator 30. Stvaranje radne smjee kod OTO motora
85
31. Dopunski ureaji na karburatoru 32. Elektronski upravljani ureaji za obrazovanje smjee 33. Sistemi sa kontinualnim obrazovanjem smjee 34. Sistemi sa prekidnim ubrizgavanjem i mjerenjem pritiska u usisnoj grani 35. Sistemi sa prekidnim ubrizgavanjem i mjerenjem protoka vazduha 36. Centralizovani sistemi sa direktnim ubrizgavanjem 37. Elementi sistema za napajanje dizel-motora gorivom 38. Uloga pumpe niskog pritiska 39. Linijska pumpa 40. Rotaciona pumpa 41. Regulatori broja obrtaja 42. Elektronska kontrola ubrizgavanja goriva kod dizel-motora 43. Sistem pumpa brizga 44. Akumulator 45. Bobina 46. Razvodnik paljenja i platinska dugmad 47. Princip rada svjeica 48. Regulatori ugla pretpaljenja 49. Tranzistorsko paljenje 50. Elektronsko paljenje 51. Magnetni sistem paljenja 52. Princip rada sistema za podmazivanje 53. Uloga sistema za hlaenje 54. Vrste hlaenja i princip rada 55. Elementi sistema za hlaenje motora tenou 56. Princip rada vazdunog hlaenja motora 57. Karakteristike vodenog i vazdunog hlaenja motora 58. Direktno ubrizgavanje benzina 59. Slojevito ubrizgavanje (u vie faza) benzina 60. Sistem fazno pomjerenog ugla bregova bregastog vratila(promjenljivo vrijeme otvaranja ventila) 61. Sistem promjene profila bregova bregastog vratila 62. Starter-generator (alternator) 63. Sklopovi putnikog automobila 64. Sklopovi teretnog vozila 65. Sklopovi autobusa 66. Karakteristine konstrukcije karoserije i ramova motornih vozila 67. Prikljuni ureaji 68. Uloga spojnice i klasifikacija spojnica 69. Komandni mehanizmi spojnica 70. Hidraulina spojnica 71. Elektromagnetna spojnica 72. Mjenja,uloga i elementi mjenjaa 73. Mjenja sa nepokretnim osama vratila 74. Princip rada nesinhronizovanog mjenjaa 75. Princip rada sinhronizovanog mjenjaa 76. Mjenjai sa pokretnim osama vratila (planetarni mjenjai) 77. Reduktor 78. Sistem oslanjanja motornih vozila 79. Vrste i klasifikacije sistema oslanjanja 80. Priguenice 81. Stabilizatori 82. Sistem za upravljanje 83. Upravljaki mehanizam
86
84. Prenosni mehanizam 85. Servo-ureaj upravljakog mehanizma 86. Mehanizam za koenje 87. Dobo konice 88. Disk konice 89. Mehaniki prenosni mehanizam 90. Hidraulini prenosni mehanizam 91. Koenje prikljunog vozila 92. Princip rada konog ventila i konog cilindra 93. Motorni uspora 94. Hidropneumatske konice 95. Uloga i konstruktivni oblici toka 96. Graa pneumatika 97. Oznaavanje pneumatika 98. Kotrljanje toka 99. Koeficjent prijanjanja 100. Klizanje toka 101. Raspodjela mase vozila na 4 toka 102. Odreivanje koordinata teita vozila 103. Otpor vazduha 104. Otpor puta 105. Otpor inercijalnih sila 106. Dinamike reakcije tla 107. Vuni bilans motora 108. Komandna tabla 109. Kontrolno-mjerni instrumenti na vozilu 110. Pojam i podjela servisa 111. Parametri tehnikog odravanja vozila 112. Tehniko odravanje vozila 113. Nain organizacije tehnikog odravanja 114. Auto-kablovi,osigurai,prekidai i releji 115. Ureaj za osvjetljavanje puta 116. Elektrini brisai i pera vjetrobrana 117. Elektro-instalacija vozila 118. Ureaji za zagrijavanje i ventilaciju 119. Vjetrobransko staklo i spoljna prozorska stakla na vozilu 120. Glavni farovi 121. Farovi za maglu 122. Signalni ureaji na vozilu 4. Tip ispita - Usmeni. - Struni aktiv utvruje spisak ispitnih pitanja na osnovu spiska u standardima znanja koji se ocjenjuju na strunom ispitu. - Na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po sloenosti da budu iz razliitih taksonomskih kategorija i iz razliitih tematskih oblasti. - Nain i postupak polaganja se vri prema Pravilniku o nainu i postupku polaganja praktinog, zavrnog, strunog i diplomskog ispita. 5. Dozvoljena pomagala - Nijesu predviena. 6. Literatura i drugi izvori - Literatura je definisana Katalogom znanja.
87
2.1.2. PREVOZ PUTNIKA I ROBE 1. Naziv ispitnog kataloga: PREVOZ PUTNIKA I ROBE 2. Cilj ispita - Osposobljavanje uenika da poveu praktina i odgovarajua teorijska znanja. - Provjera uspjenosti uenika pri usvajanju neophodnih standarda znanja iz oblasti prevoza putnika i robe. - Potovanje propisa iz oblasti zatite na radu i zatite okoline. - Racionalno korienje energije, materijala i vremena. 3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na strunom ispitu Pitanja treba definisati, objasniti, ilustrovati ili demonstrirati 1. Znaaj i uloga drumskog saobraaja 2. Prednosti i nedostaci drumskog saobraaja 3. Klasifikacija sredstava drumskog saobraaja 4. Tehniko-eksploataciona svojstva vozila 5. Podjela robe prema nainu utovara i istovara 6. Podjela robe prema uslovima prevoza 7. Funkcije ambalae 8. Klasifikacija ambalae 9. Skladitenje i prevoz lakokvarljive robe 10. Skladitenje i prevoz opasne robe 11. Prevoz vangabaritne robe 12. Prosti pretovarni ureaji i naprave 13. Gravitacione cijevi za premjetanje tereta 14. Klizni kanali za premjetanje tereta 15. Valjaste kliznice za premjetanje tereta 16. Elementi za opsluivanje dizalica i kranova 17. Ureaji za zahvatanje tereta 18. Podjela kranova 19. Okretni kranovi 20. Pokretni kranovi 21. Okretno-pokretni kranovi 22. Transporteri 23. Elevatori 24. Znaaj paletizacije transporta 25. Pojam palete i vrste paleta 26. Tehnika baza paletizacije 27. Mali konteneri 28. Srednji konteneri 29. Veliki konteneri 30. Sredstva za prevoz kontenera 31. Sredstva za pretovar kontenera 32. Tehnologije transporta vozilo vozilo 33. Dispeerska sluba 34. Garana sluba 35. Komercijalna sluba 36. Vozni park, inventarski vozni park i njihova podjela 37. Vremenski bilans voznog parka u danima 38. Vremenski bilans voznog parka u asovima 39. Saobraajna brzina 40. Eksploataciona brzina
88
41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 59. 60. 61. 62. 63. 64. 65. 66. 67. 68. 69. 70. 71. 72. 73. 74. 75. 76. 77. 78. 79. 80. 81. 82. 83. 84. 85. 86. 87. 88. 89. 90.
Prevozna brzina Preeni put vozila Koliina prevezene robe Transportni rad vozila Proizvodnost voznog parka Utovarno istovarne stanice Propusna mo utovarno istovarne stanice Koordinacija kretanja vozila i rada utovarno istovarne stanice Putni nalog Tovarni list TIR karnet Zeleni karton KARGO osiguranje KASKO osiguranje Osiguranje auto-odgovornosti (AO) Trokovi u transportu pojam i podjela Fiksni trokovi u transportu Promjenljivi trokovi u transportu Odreivanje cijene kotanja transportne usluge Troak amortizacije vozila Troak goriva Troak auto-guma Ponavljajui put prevoza tereta Zrakasti put prevoza tereta Prstenasti put prevoza tereta Zbirni put prevoza tereta Organizacija transporta zamjenom poluprikolica Primjena vozila samoistovarivaa Putniki saobraaj pojam, podjela,karakteristike Mobilnost, promet i protok putnika Saobraajna brzina u putnikom saobraaju Prevozna brzina u putnikom saobraaju Brzina obrta u putnikom saobraaju Eksploataciona brzina u putnikom saobraaju Koeficijent statikog i dinamikog iskorienja kapaciteta autobusa Transportni rad u putnikom saobraaju Proizvodnost voznog parka u putnikom saobraaju Znaaj i uloga putnog naloga u meugradskom prevozu putnika Znaaj i uloga kontrolnog lista Meugradski prevoz putnika pojam i vrste linija Gradski saobraaj pojam i vrste linija Pokazatelji kvaliteta mree linija u gradskom saobraaju Prevozni zahtjevi putnika Uestalost i interval vozila na liniji gradskog saobraaja Prevozna sposobnost linije gradskog saobraaja Red vonje u gradskom saobraaju Poremeaji u redu vonje i mjere za njihovo otklanjanje Izbor vozila za javni gradski prevoz putnika Autobuske stanice Tarife u putnikom saobraaju
89
4. Tip ispita - Usmeni. - Struni aktiv utvruje spisak ispitnih pitanja na osnovu spiska u standardima znanja koji se ocjenjuju na strunom ispitu. - Na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po sloenosti da budu iz razliitih taksonomskih kategorija i iz razliitih tematskih oblasti. - Nain i postupak polaganja se vri prema Pravilniku o nainu i postupku polaganja praktinog, zavrnog, strunog i diplomskog ispita. 5. Dozvoljena pomagala - Nijesu predviena pomagala. 6. Literatura i drugi izvori - Literatura je definisana predmetinim katalogom.
90
2.2.ZAVRNI ISPIT
2.2.1. ISPITNI KATALOG PRAKTINOG DIJELA ZAVRNOG ISPITA-ZAVRNI RAD 1.Naziv predmeta: ISPITNI KATALOG PRAKTINOG DIJELA ZAVRNOG ISPITA 2.Ciljevi ispita Sposobnost uenika da povee praktina i odgovarajua teorijska znanja. Osposobljenost za samostalno upravljanje motornim vozilom. Poznavanje i potovanje Zakona o bezbjednosti saobraaja. Odnos prema drugim uesnicima u saobraaju. Postupanje po saobraajnim znakovima opasnosti Postupanje po saobraajnim znakovima izriitih naredbi Postupanje po saobraajnim znakovima obavjetenja Postupanje po svjetlosnim saobraajnim znakovima Postupanje po znacima koje daju policijski slubenici Potovanje oznaka na kolovozu Ukljuivanje u saobraaj i kretanje vozila po putu Brzine kretanja vozila u saobraaju Saobraaj na raskrsnici regulisanoj pravilima saobraaja Saobraaj na raskrsnici regulisanoj saobraajnim znacima Saobraaj na raskrsnici regulisanoj semaforima Saobraaj na raskrsnici sa krunim tokom saobraaja Mimoilaenje Preticanje i obilaenje Polukruno okretanje Radnje sa vozilom na usponu Postupak pravilnog savlaivanja krivina Postupak paralelnog parkiranja Postupak upravnog parkiranja Postupak kosog parkiranja Prestrojavanje vozila Vonja na uzbrdici Vonja u posebnim uslovima Zvuni i svjetlosni znaci upozorenja Zaustavljanje i parkiranje Vuenje vozila Upotreba svijetala u saobraaju Kretanje u koloni vozila Zaustavljanje iza drugog vozila Saobraaj radnih maina i motokultivatora sa prikljucima Saobraaj bicikala, bicikala sa motorom i motocikala Saobraaj zaprenih vozila i gonjenje stoke Odnos prema pjeacima Prilagoavanje brzine kretanja uslovima saobraaja Saobraaj na prelazu puta preko eljeznike pruge Saobraaj na auto-putu Vozila pod pratnjom i vozila sa pravam prvenstva prolaza Teret na vozilu Prevoz lica vozilima
3.Spisak pitanja za zavrni ispit

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39.
91
40. 41. 42. 43. 44. 45.
Dunosti uesnika u sluaju saobraajne nezgode Uslovi za upravljanje vozilom Zdravstveni pregledi vozaa Tehniki pregled motornih i prikljunih vozila Registracija motornih i prikljunih vozila Posebne mjere bezbjednosti
Napomena: Da bi pristupio zavrnom ispitu, uenik mora prethodno poloiti teoretski dio vozakog ispita za vozaa motornih vozila. 4. Uputstva za sprovoenje zavrnog ispita - Teorijsko objanjenje zadate teme je u vidu pismene pripreme i provjere vjetine upravljanja motornim vozilom. - Provjera vjetine upravljanja motornim vozilom vri se na nain predvien za polaganje praktinog dijela vozakog ispita za vozae motornih vozila. - Ispit se polae na poligonu i u saobraaju na javnom putu, pred ispitnom komisijom za polaganje vozakog ispita, a na nain kako je to predvieno Zakonom o bezbjednosti saobraaja na putevima. - Sprovoenje zavrnog ispita i ocjenjivanje uenika se obavlja u skladu sa Pravilnikom o nainu i postupku polaganja praktinog, zavrnog, strunog i diplomskog ispita. 5. Dozvoljena pomagala - Nijesu predviena. 6. Literatura i drugi izvori - Za kandidate je preporuena literatura i drugi izvori dati u Katalogu znanja i Godinjem planu rada nastavnika. 3. OBAVEZNI NAINI PROVJERAVANJA ZNANJA Red. br. 1. 2. 3. 4. 5. 6. Naziv predmeta Osnovi mainstva Saobraajna kultura Osnovi puteva i ulica Prevoz putnika i robe Motori i motorna vozila Praktina nastava Obavezni naini provjeravanja znanja Usmeno i pismeno Usmeno Usmeno i pismeno Usmeno i pismeno Usmeno Usmeno, pismeno i praktian rad
4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA U redovnom obrazovanju uenici napreduju u vii razred ako su iz svih predmeta tekue godine postigli prelaznu ocjenu, realizovali slobodne aktivnosti i obavili profesionalnu praksu. Za zavretak srednjeg strunog obrazovanja u trogodinjem trajanju - obrazovni program Voza motornog vozila potrebno je zavriti zadnju godinu obrazovanja sa pozitivnim ocjenama iz svih predmeta, odraditi sve slobodne aktivnosti, obaveze iz praktinog obrazovanja u procesu rada i zavrni ispit. Zavrni ispit se sastoji iz: - pismenog ispita iz maternjeg jezika i knjievnosti,
92
- usmenog ispita iz struno-teorijskog predmeta Motori i motorna vozila ili Prevoz putnika i robe - praktinog rada sa odbranom. O tipu ispita iz maternjeg jezika i knjievnosti odluku donosi Zavod za kolstvo, odnosno nadleni Savjet. Kao struno-teorijski predmet uenik polae Motori i motorna vozila ili Prevoz putnika i robe. Standardi znanja, razvrstani po taksonomskim stepenima i nain provjeravanja dati su u Ispitnom katalogu. Uslov za izlazak na ispit je priloen ovjeren dnevnik rada praktine nastave za sve tri godine. 5. NAIN PRILAGOAVANJA UENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA U skladu sa Zakonom o usmjeravanju djece sa posebnim potrebama, kola bi izradila individualni program (nacrt) uzimajui u obzir odluku o usmjerenju. Individualni program omoguava prilagoeno izvoenje kako bi uenici dostigli propisani struni standard u svim predmetima. 6. NAIN PRILAGOAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH Programi iz strunog obrazovanja koji su pripremljeni za mlade izvode se i za odrasle u skladu sa polaznim osnovama za prilagoavanje izvoenja obrazovnih programa obrazovanju odraslih tako da: - iz nastavnog plana izostavljaju se predmeti fiziko vaspitanje i slobodne aktivnosti, koji time prestaju biti uslov za zavretak obrazovanja, - kola je obavezna da odraslima ponudi sportske aktivnosti kojima se odrasli mogu dobrovoljno prikljuiti, - kola izradi prilagoen program praktinog obrazovanja s obzirom na poslove i zadatke koje obavlja uesnik obrazovanja, - za odrasle ne vrijede uslovi za napredovanje koji su odreeni u programima nego uslovi koje utvrdi kola u nacrtu izvoenja obrazovnog programa za odrasle, - provjeravanje znanja izvodi se putem ispita pri, emu se uzimaju u obzir naini provjeravanja znanja (usmeno, pismeno, vjebe, praktini rad) odreeni obrazovnim programom, - odrasli ne polau meuispit kod dualnog obrazovanja. 7. PROFIL STRUNE SPREME NASTAVNIKA I STRUNIH SARADNIKA Red. Naziv Profil strune spreme Izvoa nastave Struna sprema br. predmeta podruje rada Osnovi - Mainstvo i obrada 1. Nastavnik Visoka mainstva metala - Diplomirani sociolog, Saobraajna 2. Nastavnik Visoka psiholog, saobraajni kultura inenjer i pravnik - Diplomirani saobraajni inenjer, Osnovi puteva i smjer drumski 3. Nastavnik Visoka ulica - Diplomirani graevinski inenjer, smjer niskogradnja - Diplomirani inenjer Prevoz putnika saobraaja,smjer 4. Nastavnik Visoka i robe drumski
93
Red. br. 5.
Naziv predmeta Motori i motorna vozila Praktina nastava Opta mainska praksa Odravanje motornih vozila Propisi u drumskom saobraaju Eksploatacija vozila Upravljanje motornim vozilom
Izvoa nastave
Struna sprema
Nastavnik
Visoka
Profil strune spreme podruje rada - Diplomirani inenjer saobraaja,smjer drumski - Diplomirani inenjer mainstva - Podruje rada mainstvo - Podruje rada mainstvo ili podruje rada saobraaj - Diplomirani inenjer saobraaja, smjer drumski - Diplomirani inenjer saobraaja, smjer drumski - Voza instruktor specijalista
6. 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5
Nastavnik Nastavnik Nastavnik Nastavnik Instruktor
Via, V stepen VI ili VII stepen Visoka Visoka V stepen
8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA - Obrazovni program moe da se izvodi u kolskom ili dualnom obliku. 8.1. BROJ ASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE Broj asova kod kojih se Vrste nastave Red. Ukupno odjeljenje dijeli Naziv predmeta Razred br. asova na grupe T V P T V P 1. Osnovi mainstva I 72 72 2. Saobraajna kultura I 72 72 3. Osnovi puteva i ulica I 72 48 24 I 4. Prevoz putnika i robe Motori i motorna vozila Praktina nastava II III 5. II III I II III 72 72 66 108 66 252 504 627 72 46 36 20 252 504 596 252 252 627
6.
31
T- teorijska nastava V- vjebe P- praktina nastava
94
9. PROFESIONALNA PRAKSA - Uenici I i II razreda obavljaju profesionalnu praksu nakon zavretka nastavne godine, u skladu sa nastavnim planom. - Profesionalna praksa izvodi se u odgovarajuim preduzeima ili objektima kole. - Za izradu programa profesionalne prakse i njenu realizaciju zaduena je kola. - Program profesionalne prakse mora biti u korelaciji sa programom strunoteorijskih predmeta. - O realizaciji programa profesionalne prakse uenik je obavezan da vodi dnevnik profesionalne prakse u koji upisuje sadraje rada po danima, uz priloene skice, eme ili neke druge elemente tehnoloko-tehnike dokumentacije. - Dnevnik profesinalne prakse potpisuje lice zadueno za realizaciju programa. - Podatke o profesionalnoj praksi (ime i prezime uenika, mjesto i vrijeme izvoenja) evidentiraju se u posebnim rubrikama, u odjeljenskim knjigama. Profesionalna praksa se ne ocjenjuje, ali je uslov za zavretak razreda. 10. SLOBODNE AKTIVNOSTI - Slobodne aktivnosti uenika sastavni su dio nastavnog plana i obrazovnog programa. Koncepcija slobodnih aktivnosti zasniva se na tome da doprinose kako rekreaciji i optekulturnom uzdizanju uenika, tako i upotpunjavanju strunog znanja. Slobodne aktivnosti sadre obavezne i sadraje po izboru uenika. - Program slobodnih aktivnosti priprema kola, polazei od utvrenog broja asova u nastavnom planu (u I i II razredu po 36 asova godinje, a u treem razredu 33 asa godinje). Program slobodnih aktivnosti sastavni je dio Godinjeg plana rada kole. Obavezni sadraji vezani za opteobrazovno podruje: - dani sporta, - ekoloke aktivnosti, - filmske, pozorine, muzike predstave i likovne izlobe, - posjeta istorijskim spomenicima, muzejima, sajmu knjiga i dr. Obavezni sadraji vezani za struno-teorijsko podruje: - posjete institucijama i preduzeima koja su struno vezana s obrazovnim programom koji se realizuje, - posjete sajmovima informatike, tehnike i nastavne tehnologije, - uee na strunim predavanjima i takmienjima u poznavanju odreenih oblasti. Sadraji po izboru uenika: - uee u raznim sekcijama (sportska, dramska, literarna, muzika, likovna, informatika, prva pomo, saobraajni propisi, tehniki i internet klub i dr.), - socijalni rad uenika; - organizovanje dopunske i dodatne nastave i dr. Uspjenost uenika na slobodnim aktivnostima se ne ocjenjuje, ali su uenici obavezni da realizuju sadraje slobodnih aktivnosti jer je to uslov za napredovanje u vii razred, kao i za zavretak obrazovnog programa. 11.SPISAK UESNIKA KOJI SU UESTVOVALI U IZRADI OBRAZOVNOG PROGRAMA: - R. Zukovi, Srednja struna kola Ivan Uskokovi, Podgorica. - S. Kljaji, Srednja struna kola Ivan Uskokovi, Podgorica. - V.Koprivica,Centar za struno obrazovanje,Podgorica.
95

3-01 Vozac Motornog Vozila

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

3-01 Vozac Motornog Vozila

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

OBRAZOVNI PROGRAM

VOZA MOTORNOG VOZILA

OPTI DIO 1. Naziv programa: VOZA MOTORNOG VOZILA 2. Nastavni plan

8 288 7 252 1 36 10 dana 32 1152 36

2 72 3 108 5 180 14 504 1 36 10 dana 32 1152 36

66 66 132 627 33 1152 33

Razred I II III Ukupno

Socijalizacijski ciljevi uenik

Preporuke za izvoenje nastave

Socijalizacijski ciljevi uenik

Preporuke za izvoenje nastave

Vjebe - Skiciranje opruga

Stie sigurnost i samopouzdanje

Vjebe: - Skiciranje osovina i vratila

Stie pozitivnu orijentaciju prema zanimanju

Vjebe: - Izbor leaja iz kataloga

Stie pozitivnu orijentaciju prema zanimanju

Stie sigurnost i samopouzdanje

Socijalizacijski ciljevi uenik

Preporuke za izvoenje nastave

Razred I II III Ukupno

Preporuke za izvoenje nastave

- Filmovi sa edukativnim sadrajem

- Prezentacije ZOBS Crne Gore

- Radionice sa temom komunikacija meu uesnicima u saobraaju - Anketa

Informativni ciljevi i sadraji uenik uesnicima u saobraaju

Socijalizacijski ciljevi uenik

Preporuke za izvoenje nastave

- Radionice sa temom: Moral i ponaanje u saobraaju

- Filmovi sa edukativnim sadrajem

- Internet - Anketa i njena

Preporuke za izvoenje nastave obrada

Razred I II III IV Ukupno

Preporuke za izvoenje nastave

- Izrada seminarskog rada

- Prezentacija klasiranja puteva

- Brojanje vozila na odreenom mjestu puta

Izrada seminarskog rada: - Putna mrea - Izrada skice puta

Informativni ciljevi i sadraji uenik

Socijalizacijski ciljevi uenik

Preporuke za izvoenje nastave

- Razvija motivaciju - Podstie stabilnost linosti

- Posjeta putu u eksploataciji

- Posjeta putu u izgradnji

- Razumije odnos tehnike i prirode

- Posjeta putevima sa razliitim kolovoznim konstrukcijama

Preporuke za izvoenje nastave

- Izrada seminarskog rada

Razred I II III Ukupno

Socijalizacijski ciljevi uenik

Preporuke za izvoenje nastave

- Razvija pozitivan odnos prema zanimanju - Razvija ekoloku svijest

- Razvija smisao za ekonominost

- Razvija samopouzdanje - Razvija smisao za ekonominost, efikasnost i produktivnost

Preporuke za izvoenje nastave

Preporuke za izvoenje nastave

Socijalizacijski ciljevi uenik produktivnost - Razvija samopouzdanje

Preporuke za izvoenje nastave

- Razvija kritiko miljanje i inicijativnost

- Razvija inicijativnost - Razvija

Socijalizacijski ciljevi uenik samopouzdanje

Preporuke za izvoenje nastave

- Razvija preciznost i inicijativnost - Stie marljivost