Professional Documents
Culture Documents
Shqip PDF
Shqip PDF
Shndeti
Ish-spiuni
Drejtor Kryeredaktor
BESNIK URIM
MYFTARI BAJRAMI
Adresa e redaksis: Rr. Sami Frashri, Pallatet e Aviacionit, Nr. 4 Tel: 04 2 272 565 068(9) 20 35 300 E-mail: info@gazeta-shqip.com
E prditshme e pavarur
www.gazeta-shqip.com
shtja Biberaj trondit partin e Berishs. Sot mblidhen deputett: Ti japim nj msim t mir Kryetares s Kuvendit
Shqipni tavolinash
NUK E MERITOJME
ARTAN LAME
shilli i Evrops ka reaguar menjher pas vendimit t marr nga Kryetarja e Par lamentit shqiptar, Jozefina Topalli, pr largimin e deputetit, Aleksandr Biberaj nga delegacioni shqiptar n Kshillin e Evrops. Kryetari i Komisionit Politik n Kshillin e Evrops, Goran Lindbdland, sht...
NE FAQEN 3
ruja ja del t m udis gjithnj. do radh q shkoj e gjej ndryshe. Q sa le Fush-Krujn dhe merr udhn drejt kodrave, fillon udia e par. Rrug me gropa ka shum Shqipnia, po gropa si ato t atjeshmet, zor t gjeni m kund tjetr. Makinat zvarriten me 10-15 km n or, duke gjarpruar prreth gropave e pellgjeve q vetm Zoti dhe ata q kan prfunduar brenda, e din sa t thella jan...
NE FAQEN 9
uke qen nj prej vendeve themeluese t Forumit Ndrkombtar t Shoah (Stokholm 2000), me ligjin 9280, dat 23.09.2004 ligjvnsit shqiptar shpalln Dit t Kujtess 27 janarin, ditn e lirimit t kampit t Auschwitzit prej ushtrive t aleatve (saktsisht prej Ushtris s Kuqe). Nj prej prfaqsuesve m ngulmues pr t caktuar...
NE FAQET 28-29
N
Intervista
iveli i taksave q paguan biznesi do t qndroj i pandryshuar pr t paktn deri m 2012-n. Plani i qeveris pr 4 vitet e ardhshme parashikon rritje t nivelit t t ardhurave, por jo reduktim, sikundr premtoi n fushatn e majit 2005. TVSH-ja, tatimi mbi fitimin dhe tatimi mbi t ardhurat do t...
NE FAQEN 6
amir Fazli ftohet srish n Shqipri t jap shpjegime pr akuzat e pastrimit t parave. Lajmi bhet i ditur nga burime zyrtare t Prokuroris s Tirans. "Kemi njoftuar shtetasin Damir Fazli q t jap shpjegime n Prokurorin...
NE FAQEN 11
Bulqiz
Tiran
P P P P E E EE R R R R R R R R E E E E K K K K L L LL A A A A M M M M A A A AK K K K O O O O N N N T T T A A A K K K T T T O O O N N N IIIN N N E E EN N N U U U M M M R R R A A A T: T: T: 0 0 6 6 9 92 2 0 0 05 5 5 0 0 04 4 4 2 2 2 0 0 0 FA F FA F A A X X X X0 0 0 0 4 4 4 42 22 2 2 2 7 7 7 2 2 25 5 5 6 6 6 7 7 7 0 0 0 0 6 6 6 6 9 9 9 92 2 2 2 0 0 0 05 5 5 5 0 0 0 0 44 4 4 55 5 5 88 8 8
marketing@gazeta-shqip.com marketing@gazeta-shqip.com
shqip
E HENE, 26 JANAR 2009
POLITIKE
Shrbimi
Ata q nuk aplikojn pr kart nuk do t prfitojn pajisje pr pasaport udhtimi dhe nuk do t'u ofrohet asnj shrbim nga zyra e regjistrimit t pasurive
Prfitimi
Do t mund t prfitojn shrbim, pavarsisht se nuk kan karta identiteti nga gjendjet civile, vetm ata q do t krkojn certifikata lindjeje dhe vdekjeje, t tjert jo
Ndalohen
Nuk do t'u ofrohet shrbim pa aplikuar pr karta identiteti, as nuk do t'u lshohet dokument pr patent, pr kolaudim makine, noterime, vendime gjykate shrbime poste etj.
inistria e Brendshme sht trhequr para presionit t opozits, duke pranuar krkesn e tyre pr t aplikuar m par pr karta identiteti ata persona q nuk kan pasaporta. Nprmjet nj deklarate, Ministria e Brendshme u ka kujtuar shqiptarve se nj nga qllimet kryesore t ktij procesi sht edhe pajisja e qytetarve me nj dokument t besueshm pr t votuar n zgjedhjet e ardhshme parlamentare. Ndaj, duke pasur parasysh se si dokument i vlefshm pr votim do t jet edhe pasaporta aktuale pr udhtim jasht shtetit, prioritet pr aplikimin e letrnjoftimeve elektronike do t'u jepet shtetasve q nuk zotrojn pasaport. Sipas Ministris s Brendshme, n kt mnyr, pavarsisht limitit kohor deri n zgjedhje, do t'u garantohet mundsia pr t votuar t gjith qytetarve shqiptar. Ministria sqaron se pr t zbatuar n praktik
provimet e fundvitit dhe regjistrimin n vitin shkollor akademik pasardhs pr t gjith ata q ndjekin studimet n shkollat e mesme e t larta, pr pjesmarrsit n konkurse, apo gara t ndryshme t organizuara nga Ministria e Arsimit dhe Shkencs. Kto shrbime, por edhe shum t tjera nuk do t ofrohen edhe nse shtetasi nuk ka aplikuar deri n datn 10 shkurt 2009. Gjithashtu, Ministria e Brendshme sqaron se procedura e aplikimit pr shtetasit e tjer fillon n datn 1 prill 2009. Nga ky rregull bjn prjashtim shtetasit q kan aplikuar prpara dats 31 janar 2009, pr t cilt pajisja me letrnjoftim do t vazhdoj rregullisht.
Teliti:
Raporti
Shqipria sht disa muaj para zgjedhjeve dhe n fund t mandatit qeveriss
Prioritet pr aplikimin e letrnjoftimeve elektronike do t'u jepet shtetasve q nuk zotrojn pasaport
kt prioritet me propozim t Ministris s Brendshme, Kshilli i Ministrave ka miratuar disa shtesa e ndryshime n vendimin Nr. 1 t dats 07.01.2009 "Pr pajisjen pr her t par me letrnjoftim, t shtetasve shqiptar dhe pr prcaktimin e afateve e t masave shtrnguese pr ata q nuk aplikojn brenda ktyre afateve". Ndryshimi i br n kt vendim sht se "shtetasit, t cilt jan t detyruar t pajisen me letrnjoftim dhe jan mbi moshn 18 vje deri m datn 28 qershor 2009 dhe nuk disponojn pasaport, duhet t pajisen me letrnjoftim deri m 15 prill 2009". N rast t kundrt, nse shtetasit t cilt nuk kan pasaporta nuk do t marrin karta identiteti, ather ndaj tyre do t ket "ndshkime" q ka t bj me mosprfitimin e shrbimeve t ndryshme publike. Ndshkimi sht mosmarrja e pagess, ose shprblimet pr t gjith personat fizik, t punsuar n administrat dhe institucionet publike, si dhe pr personat e punsuar n shoqri, agjenci a ente shtetrore, qendrore apo vendore. Pagesn apo shprblimet pr pensionistt. Gjithashtu, sanksion tjetr sht mosmarrja e pagess pr ndihm, prkrahje sociale, apo do lloj ndihme tjetr, ofruar nga institucionet publike, qendrore dhe vendore. Pr t rinjt q kan mbushur moshn 18 vje, nuk do t ken mundsin e pranimit n
Aplikimi i Shqipris duhet t vij n nj koh optimale, duke marr n konsiderat atmosfern q mbizotron brenda BE-s dhe atmosfern q karakterizon vendin aplikant, n rastin konkret Shqiprin
tik Vaclav Klaus dhe Kryeministrit proevropian Mirek Topolanek, t cilat jan pasqyruar
edhe n qndrimin ndaj Traktatit t Lisbons dhe n shtyrjen e shqyrtimit t tij nga vet Parla-
GJIKNURI:
menti ek deri m 3 shkurt t 2009-s". Prball nj situate t till, thuhet n raportin e Lvizjes Evropiane, presidenca eke do t fokusohet kryesisht n menaxhimin me sukses t ktyre krizave m shum se sa te zgjerimi i BEs. Por kjo lvizje thekson m tej se ratifikimi i MSA-s nga ana e Greqis, shtetit t fundit t BEs, sikundr edhe deklarimet e Kryeministrit, risolli n vmendje t opinionit publik mundsin e aplikimit t Shqipris gjat vitit 2009 pr t'u antarsuar n BE. Mirpo, prfundimi i procesit t ratifikimit t MSA-s nga parlamentet e vendeve antare t BE-s nuk nnkupton domosdoshmrish avancimin e vendit drejt fitimit t statusit kandidat. Aplikimi i Shqipris duhet t vij n nj koh optimale, duke marr n konsiderat atmosfern q mbizotron brenda BE-s dhe atmosfern q karakterizon vendin aplikant, rastin konkret Shqiprin. Q Shqipria t bhet vend kandidat pr n BE duhet t realizoj reformat e krkuar nga Evropa. Dhe testi kryesor n vlersimin e progresit t Shqipris dhe t gatishmris s saj pr t aplikuar pr antarsim n BE do t ket lidhje me mnyrn si do t prgatiten dhe zhvillohen zgjedhjet e ardhshme parlamentare t qershorit 2009. Gjithashtu, nj element shum i rndsishm q do t merret n konsiderat n vlersimin e aplikimit t Shqipris sht edhe niveli i zbatimit t Marrveshjes s Prkohshme. Eva Gjura
shqip
E HENE, 26 JANAR 2009
POLITIKE
shilli i Evrops ka reaguar menjher pas vendimit t marr nga Kryetarja e Parlamentit shqiptar, Jozefina Topalli, pr largimin e deputetit, Aleksandr Biberaj nga delegacioni shqiptar n Kshillin e Evrops. Kryetari i Komisionit Politik n Kshillin e Evrops, Goran Lindbdland, sht shprehur se ndarje t tilla dmtojn imazhin e PD-s, por edhe t Shqipris. N nj deklarat publike nga Strasburgu, politikani i njohur i Kshillit t Evrops, tha se bhet fjal pr nj konflikt t brendshm. Lindbdland theksoi se "shpresoj sht q t mos jet ndonj vend tjetr q i bn presion Kryetares s Parlamentit". Kryetari i Komisionit Politik n Kshillin e Evrops/ Goran Lindbdland, sht raportues pr krimet e komunizmit n Ukrain. Duke komentuar vendimin e Topallit pr t ndryshuar kreun e delegacionit shqiptar n Kshillin e Evrops, Lindbdland theksoi se nse veprimi sht n kundrshtim me rregullat parlamentare, ather Topalli ka br nj gabim, i cili vrtet nuk sht i pranueshm.
ISLAMI
Deputeti Kastriot Islami ka deklaruar se sht nisur drejt Brukselit t dieln, pasi mbledhja e byros, "ku do t diskutohen mandatet, sht pikrisht n orn 11.00 t paradites dhe nse do t nisesha t hnn, nuk do e arrija dot"
DELEGACIONI
Pjesa tjetr e delegacionit t Kshillit t Evrops kan deklaruar se do t niset sot drejt Strasburgut, pavarsisht se brenda kan riskun e moskapjes s ors s mbledhjes
RUSMALI
Mbledhja
Msohet se n Strasburg dje ka udhtuar edhe deputeti tjetr i PD-s, Ilir Rusmajli, i cili sht emruar nga Kryetarja e Kuvendit pr t zvendsuar deputetin Aleksandr Biberaj
putett, pritet t jen pjes e diskutimit kryesor n mbledhjen e grupit parlamentar t mazhorancs. Shkarkimi i Aleksandr Biberajt nga delegacioni i Kshillit t Evrops, ka nxjerr dhe forcuar zrat kundr n grupin demokrat. Deputett e PDs, nprmjet mediave i kan kuj-
tuar Kryetares s Kuvendit, Topalli, se kjo mosmarrveshje mund t shmangej n nj mnyr tjetr dhe jo duke e br at publike. Ministri i Mbrojtjes, Oketa, sht shprehur nj dit m par n "Shqip" se imazhi i vendit dhe i vet Biberajt, i cili ka prfaqsuar Shqiprin
shum mir si zv/president i Asambles Parlamentare t KE-s vlen shum her m shum sesa disa bileta udhtimi. Oketa ka theksuar se kjo shtje do t diskutohet sot n mbledhjen e grupit, por ka theksuar ai, para se t bhet mediatike do t ishte m mir q fillimisht t ishte diskutuar n grupin parlamentar. T njjtin qndrim me Oketn, ka ndar edhe deputeti tjetr i PD-s, Besnik Mustafaj, i cili gjithashtu ka theksuar se kjo shtje m par duhej t ishte diskutuar n grupin e PD-s dhe jo npr media. Ndrsa deputett e tjer t grupit t PD-s, pjesa m e madhe e t cilve sht kontaktuar nga gazeta, kan deklaruar se nuk kan dijeni pr nj veprim t till t ndrmarr nga Kryetarja e Kuven-
Kuov
Tepelen
Grupi i PD-s do t diskutoj sot pr vendimin e marr nga Kryetarja Topalli pr shkarkimin e Biberajt nga delegacioni i KE
dit. Sipas deputetve t grupit t PD-s, ky nuk sht vendimi i par q Kryetarja e Kuvendit merr n kundrshtim me ligjet e vendit apo kundr institucioneve t ndryshme, duke shkaktuar paknaqsi t shumta. Sipas tyre ka ardhur koha q Topalli t marr nj msim t mir qoft edhe nj mocion mosbesimi pr t'i kujtuar se kur je n krye t institucioneve, veprohet duke zbatuar ligjet dhe rregulloren e Kuvendit dhe jo sikur po drejton "ifligun e babait". Por sesi do t jet dushi ndaj Topallit i ngroht apo i ftoht kjo mbetet pr t'u par n mbledhjen e sotme t grupit parlamentar. Pasi deri m tani vet Kryeministri Berisha nuk ka br asnj koment nse ka qen n dijeni t gjith ksaj meseleje apo jo. Qndrimi i tij do t merret vesh sot n mbledhjen e grupit parlamentar nse do t shprehet pro vendimit t marr nga Topalli pr shkarkimin e Biberajt apo jo. e.gj.
Demokratt synojn t Ruli: Duhet t prsrisim thyejn bastionin e PS-s suksesin e 17 shkurtit
emokratt e Kuovs nisin punn pr t "ngjyrosur" me blu bastionin e socialistve. T shtunn n ambientet e ishshtpis s ushtarakve n qendr t qytetit nafttar, sht zhvilluar asambleja e degs t PD-s, q kishte pr qllim analizn e mandatit q sapo u mbyll, si dhe zgjedhjen e kreut t ri t PD-s s ktij rrethi dhe t kryesis s komitetit drejtues. Me e rndsishmja n kt rast sht se viti q sapo kemi filluar sht dhe vit elektoral dhe pr kt qllim angazhimi do t jet maksimal pr t thyer bastionin socialist. Kreu i ksaj dege, Fadil Mara, q konkurroi pr mandatin e dyt dhe q n fund t votimeve e fitoi at tha se realiteti n Kuov ka ndryshuar dhe Partia Demokratike nuk sht m nj forc pa z. "Nse n 3 korrik t viti 2005 kandidati yn pr deputet mori 31.7 pr qind t votave, kandidati pr kryetar bashkie n shkurt 2007 mori 42.8 pr qind t pjesmarrjes n votime. Kjo sipas Mars do t thot se kandidati pr kryetar bashkie humbi vetm me 97 vota, rezultat ky q tregon se PD-ja e ktij rrethi sht rritur n numr e n cilsi. Zgjedhjet u mbikqyrn nga nj grup i kryesis s PD-s, i prbr nga Agron Musaraj, Njazi Kosovrasi, Mehmet Xheka dhe Genc Pollo. m.h.
konferencn e nnt t degs s Partis Demokratike pr rrethin e Tepelens ka kaluar n balotazh votimi pr tri kandidaturat n garn pr zgjedhjen e kryetarit t ksaj dege. N votimin e par kandidati pr kryetar t degs s PD-s, Bujar Kapllani, n profesion agronom mori 105 vota, prkundrejt 68 votave q mori inxhinieri i minierave, Veledin Zae, aktualisht nnprefekt i Tepelens dhe 44 votave q mori kandidati i tret, mjeku Edmond Rama. Gjat procesit t zgjedhjeve t degs, delegatt votuan dhe zgjodhn organet drejtuese, kryesin dhe kshillin drejtues. Duke marr fjaln n kt konferenc, deputeti i Gjirokastrs dhe ministri i Ekonomis, Genc Ruli, ftoi udhheqsin e re q t angazhohet maksimalisht pr t kurorzuar me t njjtin sukses t zgjedhjeve t fundit lokale edhe zgjedhjet e prgjithshme t qershorit 2009. "N zgjedhjet e prgjithshme t qershorit, ne si qark i Gjirokastrs do t angazhohemi pr t prsritur suksesin e zgjedhjeve t fundit lokale, ku Partia Demokratike s bashku me aleatt e saj t djatht arriti t fitoj dy t tretat e komunave dhe bashkive", nnvizoi Ruli. Delegatt e degs s PD-s votuan n raundin e dyt agronomin Bujar Kapllani pr postin e kreut t degs.
shqip
E HENE, 26 JANAR 2009
POLITIKE
ekretari pr shtjet zgjed hore n Partin Socialiste, Kastriot Islami, hedh drit n parimet mbi t cilat do t przgjidhen kandidatt pr deputet n zgjedhjet e qershorit 2009. N nj prononcim pr "Shqip", Islami thot se "ende nuk ka nj format prfundimtar t seleksionimit t kandidaturave. Ai do t jet gati n momentin e prshtatshm, sepse qasja kohore sht e rndsishme". Ai preferon t rreshtoj vetm parimet, mes t cilave sht edhe studimi i thelluar dhe shumshtresor i profilit t zonave dhe rajoneve zgjedhore. S dyti, sht krijimi i rezervuarit t kandidaturave n nj grshetim ndryshim-eksperienc-profesionalizm-integritet-barazishansesh. S treti, sht prputhje optimale midis profilit shumprmasor dhe rezervuarit t kandidaturave. "Seleksionimi dhe motivimi do jen t gjer, jo vetm n funksion t Kuvendit t ardhshm, por t qeverisjes s ardhshme", vlerson Islami. S katrti, ai rreshton konsultimet me antart e partis dhe votuesit, sondazhet, respektimi i rregullave statutore, analiza e vlerave dhe e kontributeve. "Kto parime do t jen n themel t teknologjis s seleksionimit", shpre-
din dhe rndsin kryesore do ta ket fushata elektorale dhe veprimet e tjera deri n momentin e legalizimit t fitores. Sekretari pr shtjet zgjedhore n PS insiston se kjo parti do t jet lokomotiva e
koalicionit. "Koalicioni do t jet mjaftueshmrisht dhe optimalisht i gjer pr t garantuar maksimalizimin e suksesit t socialistve", thot Islami, teksa flet pr ballafaqimin n zgjedhjet e 28
qershorit. Nj tjetr objektiv sht maksimalizimi i fitores s t majtve, si dhe mbi t gjitha pr t garantuar nj qeverisje t qart, solide, t qndrueshme, efikase t qytetarve dhe pr qytetart.
"Koalicioni nuk mund dhe nuk do t jet pazar individsh, qofshin kta edhe lider partish; koalicioni i madh do t jet me shtetasit, me votuesit, me shqiptart", insiston Islami. Sistemi zgjedhor i
seleksionuar rajonal me koalicione t prbra sipas Islamit, presupozon maksimalizim t suksesit vetm mbi bazn arritjees s bashkveprimit dhe koalicionit me shtetasit e votuesit.
PARIMET E ZGJEDHJES
- Studim i thelluar dhe shumshtresor i profilit t zonave dhe rajoneve - Krijim i rezervuarit t kandidaturave n nj grshetim ndryshim-eksperiencprofesionalizm-integritet-barazi-shansesh - Prputhje optimale midis profilit shumprmasor dhe rezervuarit t kandidaturave - Konsultime me antart e partis dhe votuesit, sondazhet, respektimi i rregullave statutore, analiza e vlerave dhe e kontributeve
Ligji
Koalicioni nuk mund dhe nuk do jet pazar individsh, qofshin kta edhe lider partish; koalicioni i madh do t jet me shtetasit
het Islami. Funksionari socialist thot se veprimi pr prmbajtjen dhe imazhin jo vetm t fushats elektorale, sht i organizuar, sht modern, sht i asistuar nga ekspertiza m e kualifikuar vendase. "Dhe natyrisht n periudhn afatshkurtr do t jet e drejtuar nga nj ekip kompleks vendas dhe i huaj, natyrisht ky i fundit me eksperiencn dhe filozofin e ndryshimit e t prfshirjes masive t shtetasve bazuar n modelin e 'Obams'", shtoi Islami. Sipas tij, veprimi politiko-elektoral i PS-s ka koh q sht organizuar. "Ka nj veprim simetrik n Kuvend dhe n konferencat e shtypit pr t vn n dukje dshtimet, paaftsin dhe demagogjin e qeverisjes aktuale, si dhe demaskuar korrupsionin qeveritar-nepotik, por edhe duke qen bashkveprues konstruktiv pr shtjet madhore t integrimit n BE e NATO, t Kosovs dhe n mnyr m konkrete pr t gjith hapat e nevojshm ligjor n funksion t zgjedhjeve t lira e t ndershme", sqaron Islami. PS, shton ai, sht e angazhuar edhe n konsultimin gati dyvjear me "Dialog me Shqiprin" dhe hartimin e programit t qeverisjes s ardhshme. Islami sjell edhe objektivin e konsolidimit dhe perfeksionimit t strukturave t partis n t gjitha nivelet. "N transformimin e strukturave partiake n organizma elektoral dhe zgjerimin e tyre me t gjith elementt e nevojshm jasht partiak. Gjithashtu, krijimin e bazave t t dhnave integrale dhe t diferencuara n funksion t fushats elektorale", shprehet Islami. N mars, vijon ai, prfundon faza e dyt e paraprgatitjeve elektorale pr t br t mundur futjen n fazn prfundimtare, ku ven-
Deklarimi
jasht muaj m par, n nj inter vist pr gazetn "Shqip", kryetari i Partis Socialiste, Edi Rama, nuk hezitoi t komentonte edhe procesin e przgjedhjes s kandidatve pr deputet. Pyetjes nse do t zbatohej parimi "nj antar, nj vot" pr kt proces, ashtu sikurse kishte deklaruar n momentin kur po reformohej selia
vendore. "Madje nuk di as ndonj parti n Evrop, e majt, apo e djatht qoft, q kandidatt pr deputet t'i zgjedh me kt parim", konstatoi Rama. Sidoqoft, garantoi ai, jemi duke punuar pr t ndrtuar nj sistem t brendshm t marrjes s mendimit nga drejtime t ndryshme pr seleksionimin e kandidaturave tona. D.M.
Aksioni
Kryetart e partive politike q konkurrojn vemas, apo si pjestar t nj koalicioni, mund t kandidojn n nj, apo m shum zona zgjedhore
tura sipas rendit shifror, duke filluar nga numri nj. Numri i kandidatve n listn shumemrore t nj partie t regjistruar si subjekt zgjedhore m vete, ose e koalicionit, nuk duhet t jet m i vogl se sa numri i mandateve q do t zgjidhen n zonn zgjedhore prkatse. Pr partit pjestare t koalicionit, numri i kandidatve pr partin nuk duhet t jet m i vogl se sa gjysma e mandateve q zgjidhen n zonn zgjedhore prkatse. Pr listat shumemror pr kshillat e bashkis dhe komuns zbatohet i njjti rregull. Pr do zon zgjedhore t paktn tridhjet pr qind e lists shumemrore dhe/ose nj n tre emrat e par t lists shumemrore duhet t'i prkas secils gjini. Pr zgjedhjet e organeve t qeverisjes vendore, nj n do tre emra n list duhet t'i prkas secils gjini. Mosprmbushja e njrit prej kushteve t parashikuara n kt nen n lidhje me prbrjen e lists shumemrore pr zgjedhjet n Kuvend, sjell si rrjedhoj refuzimin e lists nga KQZ-ja. Mosrespektimi i kushtit t prcaktuar n pikn 5 t ktij neni pr zgjedhjet e organeve t qeverisjes vendore, ndshkohet sipas nenit 174 t Kodit. D. Malaj
Bamir Topi konsumoi t gjith afatin e prcaktuar ligjor dhe nuk preferoi t vendoste nj firm miratuese, apo kundrshtuese t ligjit n fjal
ligj u shndrrua n objekt prplasjesh mes funksionarve t mazhorancs dhe kreut t shtetit. Shumica zgjodhi t'i bnte presion ish-kreut t grupit parlamentar demokrat q t firmoste dekretin pr kt ligj. Nga ana tjetr ekzistonte edhe presioni i partive t opozits, t cilat njzri nuk preferuan ta votojn ligjin dhe u deklaruan kundr q n seanc. El-
ement tjetr jo pak i rndsishm ishte kontestimi i br publikisht nga faktori ndrkombtar i akredituar n Tiran, por dhe jasht vendit. Ata e cilsuan si jo n prputhje me Kushtetutn projektin e votuar nga qeveria dhe nj krcnim permanent pr institucionet e pavarura. Gjat debatit politik pr kt shtje, partit e opozits deklaruan gjithashtu se me kt ligj krkohet t largohen nga detyra disa prokuror q po hetojn ato ka jan cilsuar "afera" t qeveris. N kt kategori futen prokurort q po investigojn abuzimet e dyshuara n rrugn Durrs-Kuks, shtjen "Fazli", apo trafikun e armve dhe tragjedin e Grdecit. Prve drejtuesve t Partis Socialiste, t njjtin qndrim kan mbajtur edhe funksionart e lart t Lvizjes Socialiste pr Integrim. Ankimimi n Kushtetuese mbase do t shnoj edhe nj rast uniteti n qndrime, pas shum muajve polemika dhe konfliktualiteti. D.Malaj
shqip
E HENE, 26 JANAR 2009
POLITIKE
shpresat dhe ndrrat e tyre pikrisht n fitoren e Lvizjes Socialiste pr Integrim", u shpreh Meta. Ndaj, vijoi ai, un dua t'ju them me bindje t plot q 28 qershori q po vjen sht dita juaj n radh t par, sht dita e t gjith shqiptarve t zhgnjyer n mnyr t pandershme dhe mizore nga dy partit e vjetra. "Q kan frik pas 18 vjetsh nga vota e lir e shqiptarve, kan frik nga ndrrat tuaja pr nj jet t mir dhe t bukur", tha Meta. Duke vazhduar m tej ai tha se, kto parti jo vetm q nuk u
kan dhn zgjidhje problemeve m t mdha t vendit, por q ende sot prindrit tuaj flen me ankth dhe me frik se ku do gjejn para pr t bler librat pr fmijt e tyre, ku do i gjejn parat pr t prballuar shkolln, studimet, pr t prballuar nj jet m t mir pr ju dhe t ardhmen tuaj. "Kjo sht nj padrejtsi e madhe. Ndrkoh q nj pjes e mir e atyre q jan lidhur me qeveritart dhe me ata q drejtojn, jo vetm kontrollojn t mirat ekonomike dhe materiale n kt vend,
por q nuk duan t'ia din fare pr varfrin q rritet pr shumicn e familjeve shqiptare", konstatoi Meta. Ne do i themi jo ksaj padrejtsie mizore politike dhe sociale, garantoi Meta, duke shtuar se, ne do ta lirojm Shqiprin nga monopolet e Sali Berishs apo t kujtdo tjetr. "Sepse ky duhet t jet nj vend q ofron mundsi pr mirqenie dhe mundsi pr t gjith shqiptart dhe jo vetm pr nj pakic q sht e lidhur dhe mbrohet nga Sali Berisha", nnvizoi Meta.
INTERVISTA/ Kryeinspektori i Lart i Deklarimit dhe Kontrollit t Pasurive, Adriatik Llalla, flet pr "Shqip"
ryeinspektori i Lart i Dek larimit dhe Kontrollit t Pa surive tregohet i gatshm q t investigoj prve pasurive t zyrtarve edhe shtjen e financimit t subjekteve politike. N nj intervist pr "Shqip", ai rrfehet pr detyrn e re dhe sfidat q presin institucionin e tij. "Inspektorati i Lart, nga ana e tij, ofrohet pr ta Prgjithshm i Inspektoratit marr si prgjegjsi, duke pasur t Lart dhe si mendoni t'i parasysh q ka resurset dhe ka- realizoni kto objektiva? Inspektorati i Lart sht krijuar pacitetet e duhura administrative dhe njerzore, si dhe aftsit pro- si nj institucion i pavarur, asnjans, transparent dhe mbajtja e nj fesionale t duhura pr t'u angazhuar n kt proces", thot Lla- standardi t till do t jet nj ndr prioritetet e mia. Gjat ktyre pak lla. Teksa premton nj mandat "agresiv", ai sqaron se rastet e fun- muajve t zgjedhjes sime n kt funksion jam munduar t sjell risi dit t drguara n Prokurori, raste t cilat jan br publike, dsh- pr t cilat jam i bindur se do t japin rezultatet e tyre shum shpejt. mojn qart strategjin q do t ndjek Inspektorati i Lart pr Jemi n periudhn n t ciln t zgjedhurit dhe npunsit publik vitin 2009. Zoti Llalla, deri para pak prmbushin detyrimin e tyre ligjor n dorzimin e deklarats s interkohsh emri juaj njihej vetm n rrethet e drejt- esave private. Duke par rndsin e ktij procesi, kt vit u miratsis. Si erdhi kandidimi pr postin e kreut t Inspek- ua modeli i ri i deklarats s interesave private q konsiston n saktoratit t Lart t Deklarimit dhe Kontrollit t Pasurive tsimin e detyrimit pr deklarim t interesave private dhe burimin e dhe cila sht eksperienca krijimit t tyre, pr fmijt madhor juaj profesionale? jasht certifikats familjare t subKandidimi dhe m pas zgjedhjekteve t ligjit nr.9049, dt.10.4.2003 ja ime n funksionin e inspektorit "Pr deklarimin dhe kontrollin e pat Prgjithshm erdhi sipas procesurive, t detyrimeve financiare t durave t prcaktuara n ligj, ku t zgjedhurve dhe t disa nnjri nga kandidatt e propozuar punsve publik"dhe ligjit nr. nga Presidenti, zgjidhet nga Kuv- 9367, dt.7.4.2005 "Pr parandalendi i Republiks s Shqipris imin e konfliktit t interesave n ndrmjet dy kandidaturave, pr ushtrimin e funksioneve publike", nj mandat 5-vjear. Kuvendi n detyrim i cili nuk sht aplikuar seancn e tij plenare t dats deri m tani, duke synuar n kt 9.10.2008 votoi kandidaturn time mnyr shmangien e regjistrimit si inspektor i Prgjithshm i Inspe- n emr t fmijve jasht certiktoratit t Lart. Zgjedhja ime n fikats familjare, t pasurive t kt funksion mbart me vete fituara n m-nyr t dyshimt shum detyra nga zyrtari, si dhe prgjegjsi, edhe shmangien t cilat nuk pref- Llalla sqaron detajet e prfitimit t paeroj thjesht t'i e formularve t rinj drejt t ksaj rendis, por t'i kategorie persoprmbush gjat t deklarimit dhe nash t lidhur ushtrimit t ktij kontrollit t pasurive me zyrtarin. funksioni. FunkNj tjetr risi sioni q un ush- dhe ndryshimet n q sjell ky formutroj ka shum ng- raport me t lar sht jo vejashmri me dettm evidentimi, mparshmit yrn q un kam parandalimi, ushtruar m prshmangia e konpara, at t prokurorit, duke par fliktit t interesave, por edhe venq t dy kto funksione kan n dosja e sanksioneve prkatse n fokus t tyre hetimin, n rastin rastet e mosrespektimit t krkekonkret at administrativ. Mendoj save ligjore. N kt pikpamje q kjo eksperienc profesionale, dhe n prputhje m t plot me disavjeare, do t jet n harmoni dispozitat ligjore, n formularin e dhe funksion t plot t funksion- ri t deklarimit t interesave priit tim aktual, duke i shrbyer vate, sht vendosur nj hapsir prmbushjes s objektivave, per- e caktuar pr gjeneralitetet e personave t lidhur me zyrtarin (bashceptimin dhe prioriteteve t mia. Cilat jan disa nga prior- kshorti/ja, fmijt n mosh itetet tuaja si inspektor i madhore dhe prindrit e zyrtarit e
Si i konsideroni kto deklarime dhe cili sht roli i institucionit tuaj? Inspektorati i Lart sht institucion i pavarur, por me rol aktiv n veprimtarin e tij institucionale, ka do t thot q vepron n prputhje me ligjin, por dhe me iniciativ t tij. Sipas dispozitave ligjore, ILDKP-ja ushtron kontroll t plot kur ka t dhna nga burime t ligjshme, por jo vetm, q vn n dyshim vrtetsin dhe saktsin e t dhnave q prmban nj deklarat e interesave private t nj zyrtari, t dhna nga media, t dhna apo ankesa nga publiku etj. Pr do informacion t ardhur veprohet sipas procedurave t parashikuara n ligj, prfshir ktu dhe informacionin pr llogarit bankare t t zgjedhurve apo t npunsve publik. N raste t tilla kemi bashkpunim t ngusht me organet t specializuara t auditit dhe me struktura t tjera prgjegjse pr luftn kundr korrupsionit dhe krimit ekonomik. Roli aktiv i ILDKP-s sht i dukshm edhe n 5 rastet e fundit t kallzimeve penale drguar n organin e akuzs, raste t cilat u prkasin funksionarve t nivelit t lart drejtues, si ambasador, antar t Kshillit Kombtar t RadioTelevizionit dhe t nivelit t mesm drejtues, si punonjs t tatim-taksave apo t dogans, duke shprehur qart n kt mnyr prioritetin dhe angazhimin e ILDKP-s n luftn kundr korrupsionit. Pr t gjith rastet e drguara n prokurori, Inspektorati i Lart, n zbatim t ligjit, ka drguar njoftimet prkatse n institucionet eprore t secilit subjekt deklarimi. Nj rast tjetr q tregon rolin
Adriatik Llalla
aktiv t inspektoratit sht dhe propozimi yn pr nism ligjore me objekt: "Pr nj ndryshim n nenin 257/a t Kodit Penal t Republiks s Shqipris". Ky hap ndrmerret me qllim rritjen e efektivitetit t puns s ktij institucioni n verifikimin dhe hetimin administrativ ku synohen masa ndshkuese edhe pr personat e lidhur me zyrtart q mbartin detyrimin pr deklarim sipas ligjit, n rastet kur kta t fundit refuzojn t deklarojn ose fshehin pasurin q kan t regjistruar n emrin e tyre. Gjithashtu, Inspektorati i Lart sht i gatshm dhe i hapur pr t prballuar sfida t reja, si mund t jet edhe kontrolli i financimit t partive politike. Inspektorati i Lart, nga ana e tij, ofrohet pr ta marr si prgjegjsi, duke pasur parasysh q ka resurset dhe kapacitetet e duhura administrative dhe njerzore, si dhe
aftsit profesionale t duhura pr t'u angazhuar n kt proces. Roli aktiv i Inspektoratit t Lart sht i dukshm dhe n marrdhniet korrekte q ne kemi me organet e auditit dhe institucione t tjera t specializuara, prgjegjse pr luftn kundr korrupsionit. Jemi munduar q marrveshjet e mirkuptimit me kto institucione t konkretizohen n organizimin e takimeve t puns me qllim shkmbimin e informacionit n koh reale dhe pr raste konkrete ku m pas sht proceduar sipas legjislacionit n fuqi. 'mund t na thoni pr rastet e fundit t drguara n organin e akuzs? Kjo do t thot nj "dor e fort" n krye t Inspektoratit t Lart? Rastet e fundit t drguara n prokurori, raste t cilat jan br publike, dshmojn qart strategjin q do t ndjek Inspektorati i Lart pr vitin 2009, at t denoncimit t do shkeljeje ligjore, abuzimit, pasurimit t paligjshm t personave q kryejn funksione publike, t refuzimit pr deklarim, t fshehjes, mosdeklarimit apo deklarimit t rrem. Rastet e fundit q i kan kaluar organit t akuzs vrte-tojn rolin aktiv, kontrollues dhe denoncues q do t ndrmarr ILDKPja. M shum se nj "dor e fort" do e quaja zbatim me korrektsi t ligjit. do nism e marr, do veprim i kryer, do risi e sjell do t jen n prputhje t plot me legjislacionin n fuqi, me qllim ruajtjen e integritetit t figurs s zyrtarit, rritjen e transparencs, parandalimin e rasteve t abuzimit me pushtetin shtetror dhe forcimit t besimit t publikut tek institucionet e administrats publike.
shqip
E HENE, 26 JANAR 2009
EKONOMI
Ministria e Financave: TVSH, e pandryshuar deri m 2012. Do t rishikohen akcizat dhe taksat doganore. Parashikimi i t ardhurave
Dogana-MSA
iveli i taksave q paguan biznesi do t qndroj i pandryshuar pr t paktn deri m 2012-n. Plani i qeveris pr 4 vitet e ardhshme parashikon rritje t nivelit t t ardhurave, por jo reduktim, sikundr premtoi n fushatn e majit 2005. TVSH-ja, tatimi mbi fitimin dhe tatimi mbi t ardhurat do t qndrojn n nivelet aktuale, prkatsisht 20 pr qind dhe 10 pr qind. Rishikimi i shkalls tatimore do t jet vetm pr akcizat, sigurimet shndetsore dhe pr taksat doganore. Duket se reforma fiskale n Shqipri sht mbyllur me hartimin e takss s shesht, kurse pr t tjerat nuk parashikohet ndonj ndryshim. Taksa e kontributeve do t ulet me 5 pr qind, kurse taksat doganore do t ken ulje me 2 pr qind deri m 2011-n. Sa u takon akcizave, mendohet pr nj ndryshim t tyre, me synim prshtatjen me nivelet q aplikojn vendet e Bashkimit Evropian dhe t rajonit. Ekspert t Ministris s Financave kan br parashikime edhe pr t ardhurat nga kto taksa, duke paralajmruar rritje deri me 314 miliard lek n vitin 2012. Rritja e t ardhurave sht parashikuar duke u nisur nga zhvillimi ekonomik mesatar prej 6 pr qind, si dhe mbajtja e inflacionit afr objektivit 3 pr qind. TVSH T ardhurat nga TVSH-ja parashikohen t rriten me ritme t qndrueshme, duke mbajtur nj nivel pak a shum konstant n prqindje t PBB-s n nivelet 10.1-10.2 pr qind. N vler absolute, t ardhurat nga ky tatim priten t jen rreth 118 miliard lek n vitin 2009, deri n rreth 161 miliard lek pr vitin 2012. Niveli i ksaj takse parashikohet t qndroj e pandryshuar me 20 pr qind. Ministria vlerson se rritja e t ardhurave nga kjo taks do t vij fal rritjes ekonomike dhe puns s br nga administrata pr t ulur informalitetin.
prej dhjetorit t vitit 2006 e deri m 2011-n, Shqipria do t jet e detyruar t reduktoj taksat doganore n raport me vendet antare t Bashkimit Evropian. Edhe BE-ja po vepron n t njjtn mnyr, madje duke toleruar n disa mallra te kuotat dhe tarifat. Ulja e taksave doganore konsiderohet humbje e dyfisht. Buxheti i shtetit humbet miliarda lek do vit nga reduktimi i tarifave, ndrsa tregtia e jashtme po e thellon akoma e m shum deficitin. T ardhurat nga taksat doganore do t vazhdojn trendin rns t tyre pr periudhn 2009-2011, si rezultat i reduktimit t niveleve t tarifs doganore nga zbatimi i angazhimeve tarifore t ndrmarra n Marrveshjen e Ndrmjetme BEShqipri, OBT, CEFTA, MTL me Turqin. Reduktimet e ktyre tarifave me OBT-n do t jen deri n 2009-n dhe reduktimet thelbsore t MTL me BE, CEFTA dhe me Turqin do t jen m drastike gjat 20082011. Kshtu, pr vitin 2009 jan parashikuar t mblidhen 6 miliard lek, ose 35% m pak se parashikimi pr vitin 2008. Pr periudhn 20102011 parashikimet jan respektivisht 5.6 miliard lek, 6 miliard lek.
BASHKIMI EVROPIAN N vitet q vijn, normat e akcizave pr disa nga mallrat e forta pritet t harmonizohen me strukturn e akcizave n legjislacionin e Bashkimit Evropian
Kuvendi
Tatimi Tatimi mbi fitimin, i prgjysmuar me 10 pik prqindje, solli rnie t t ardhurave pr buxhetin e shtetit gjat vitit 2008. T dhnat flasin pr nj rnie n masn 11 pr qind n krahasim me 2007-n. Pavarsisht ktij fakti negativ, Ministria e Financave mendon se t ardhurat nga taksa do t psojn rritje, pasi parashikohet zgjerim i taksapaguesve nga ulja e norms me 50 pr qind. Pr vitin 2009 t ardhurat nga ky tatim jan rreth 13 pr qind m t larta se n vitin e kaluar, ose rreth 21 miliard lek. N periudhn 2010-
2012 pritet nj nivel t ardhurash deri n rreth 29 miliard lek. Ky prmirsim i t ardhurave mendohet se do t vij nga rritja e vullnetarizmit t bizneseve pr t paguar taksat. Ekspert t ministris parashikojn nj rritje t t ardhurave nga kjo taks edhe nga puna e administrats tatimore, e cila ndikon deri me 2 pr qind n nivelin e arktimeve. Niveli i ksaj takse, q aktualisht sht 10 pr qind, nuk do t ndryshoj pr 4 vitet e ardhshme. Akciza Parashikimi i t ardhurave nga akciza pr vitin 2008 sht rreth 36
miliard lek dhe me buxhetin pr vitin 2009 t ardhurat nga kjo taks parashikohen n 44 miliard lek, me nj rritje vjetore prej 25 pr qind, ose 3.8 pr qind e PBB. Ndryshe nga taksat e tjera, nga akciza qeveria parashikon nj rritje t leht n raport me PBB-n, deri me 4 pr qind. Niveli i ksaj takse, e cila aplikohet pr mallrat e konsumit q vijn nga importi (pije alkoolike, cigare, kafe, naft) do t jet objekt i ndryshimeve nga Ministria e Financave. Masa e ndryshimeve dhe artikujt q preken nuk jan br ende t ditura. Megjithat, aktualisht qeveria ka plani-
fikuar rritjen e akcizs pr naftn me 37 lek litri. Sa i takon rritjes vjetore, akcizat do t ken shnjestr 12 pr qind rritje. Edhe pse ndryshimi i politikave nuk sht prfshir n parashikim, n vitet q vijn normat e akcizave pr disa nga mallrat e forta pritet t harmonizohen me strukturn e akcizave n legjislacionin e harmonizuar t Bashkimit Evropian, sqaron Ministria e Financave. TAP-i Pr Tatimin mbi t Ardhurat Personale, TAP, parashikohet q gjat viteve t ardhshme t ket
nj rritje t vazhdueshme t bazs tatimore, duke pasur t pandryshuar normn e tatimit mbi t ardhurat personale, e cila ndryshoi n korrik 2007 me aplikimin e takss s shesht prej 10 pr qind. Edhe pse biznesi krkon rishikim t takss drejt uljes, qeveria mbetet e vendosur pr t aplikuar taks fikse 10 pr qind mbi t ardhurat, pavarsisht nivelit t tyre. Rrija e ksaj takse n korrik po garanton t ardhura t sigurta pr qeverin deri n masn 80 pr qind rritje. N vitin 2012, nga TAP-i do t sigurohen rreth 35 miliard lek, me nj rritje mesatare prej 10 pr qind.
Shqetsimi
Dollapi:
alkoolike/birrs, si dhe industria e prpunimit t mishit. Konfindustria vlerson se rreziku m i madh pr industrit shqiptare t prodhimit dhe t shrbimeve paraqitet nga rritja e ndjeshme e konkurrencs t prodhimeve t vendeve t tjera n kushtet e lufts pr tregje tashm t varfruara rajonale, evropiane dhe globale. Administratori i saj, Gjergj Buxhuku,
vren me shqetsim se kostot baz t prodhimeve dhe shrbimeve vendore jan n rritje, nse do t krahasohen relativisht me kostot e ngjashme t vendeve konkurrente t rajonit. Sa m sipr vrehet sidomos n kushtet e uljes s thell t mimeve t lndve t para kryesore n tregjet ndrkombtare t pasqyruara mjaft zbeht n tregjet respektive shqiptare. Gjith-
ashtu, problem shqetsues jan edhe termat e kredidhnies, relativisht mjaft t shtrenjta n tregun bankar shqiptar. Konfindustria vlerson se n pamundsi objektive t shtetit pr t ndrtuar paketa financiare, sikundr vendet e zhvilluara, t mjaftueshme pr prballimin e pasojave t krizs globale, vmendja duhet prqendruar n ndalimin e daljes jasht n
mnyr t panevojshme t parave t shqiptarve nprmjet paksimit t kostove shtes t prhershme, q rndojn n ekonomin shqiptare, n politikn fiskale dhe financiare pr mirdrejtimin e investimeve private dhe publike n sektort eficent t ekonomis dhe prmirsimin e domosdoshm t menaxhimit t sistemit bankar. a.kola
irana do t ket ndrprerje t energjis elektrike pr t paktn tri or gjat dits s sotme. Po bhen investime n rrjet dhe po bhet regjistrimi i abonentve, sht shprehur drejtori i prgjithshm i OSSH-s, Sahit Dollapi. N zonn e kthess s Kamzs po punohet n rrjetin e shprndarjes, nj investim q kap shifrn e 150 mij dollarve. Ndrprerjet e energjis do t prekin edhe debitort, por jo me orare. Konsumatort nuk do t furnizohen me energji, nse nuk paraqesin dokumentet e nevojshme q kan br pagesn dhe jan debitor ndaj OSSH-s, tha Dollapi. Gjat dits s sotme do t ket munges t dritave n zonat e Ali Demit, Rruga e Elbasanit, rruga Bardhyl, Ministria e Shndetsis, Myslym Shyri, Farka dhe Qyteti Studenti.
shqip
E HENE, 26 JANAR 2009
OPINION
ANDREA STEFANI
gjith qeverisjet e tranzicionit kan dshtuar lidhur me problemin e punsimit t shqiptarve. Duket sikur bashk me Partin e Puns t Enver Hoxhs u prmbys edhe puna vet. Statistikat e 18 vjetve tranzicion, ndonse t kuruara me kujdes nga autoritetet, nuk mund t fshehin dot se ekonomia vuan nga nj papunsi kronike q sht edhe kryerrnja e varfris masive si edhe emigrimit t pandalshm t shqiptarve. Rreth 18 vjet pas prmbysjes s sistemit t kalbur komunist, ekonomia e tregut nuk ka mundur jo vetm t kuroj papunsin e trashguar nga ai sistem, por e ka rnduar gjendjen edhe m tej. Dhe jo pr faj t natyrs s sistemit t ri, por pr faj t natyrs s vjetr, paaftsis dhe paprgjegjshmris s qeverisjeve dhe qeveritarve q e kan deformuar sistemin e tregut t lir. Paaftsia kronike pr t kuruar papunsin u manifestua edhe nga qeveria Berisha q premtoi me t madhe ndryshimin, por nuk solli asnj ndryshim. Dhe kjo sht arsyeja q vetm pak koh m par Kryeministri u shfaq n publik duke krkuar q zyrat e taksave t regjistrojn si t punsuar edhe bebisiterat. Ishte nj prpjekje dinake pr t retushuar dshtimin n prag t zgjedhjeve q po afrojn. * * * Ditn q shpalli projektin e tij pr ndryshim Kryeministri Berisha premtoi se qeveria e tij do t krijoj mundsi pr punsimin e do shqiptari. Sipas Berishs, papunsia veanrisht me nivelet alarmante t saj mes brezit t ri, e trashguar nga qeverisjet socialiste, prbn nj krcnim serioz social dhe nj barrier pr zhvillimin e vendit. Sot thuajse 4 vjet nga koha kur u formuluan kto fraza sa alarmante aq edhe euforike, ne shikojm se gjendja ka mbetur po ajo alarmantja e trashguar nga qeverisjet so-
cialiste. Sipas t dhnave t Banks s Shqipris dhe INSTAT, gjendja e punsimit dhe e papunsis nga viti 2005 (kur PD erdhn n pushtet) dhe deri n fund t vitit 2007 (t dhnat e 2008 nuk kan dal akoma) thuajse nuk ka ndryshuar fare. N m shum se 2 vjet t qeverisjes Berisha, numri i t punsuarve sht rritur vetm me rreth 7 mij vet, ndrsa ai i t papunve ka rn me rreth 13 mij vet. Pra, nga 932 mij t punsuar q trashgoi nga qeverisja socialiste, qeveria Berisha shnonte n 2007 vetm 939 mij t punsuar. Esht nj tablo q nuk prputhet aspak me premtimin e Berishs se programi i qeveris, q synon rritjen e ritmeve t rritjes ekonomike njkohsisht
e madh edhe n kt rrafsh t papunt me statistika ishin 154 mij vet. Por n at koh, Berisha nuk pajtohej me kt statistik t ofruar nga INSTAT. Duke iu referuar Organizats Ndrkombtare t Puns (ILO) Kryeministri i ardhshm theksonte se stanjacioni n krijimin e vendeve t reja t puns dhe niveli i lart i papunsis, sipas definicionit t ILO-s me m shum se 38 pr qind, jan probleme t rnda pr shoqrin shqiptare. Dhe kishte plotsisht t drejt. Por edhe ne sot, duke par se gjendja e papunsis (pr shkak t stanjacionit n punsim) sht po ajo q kritikonte dikur Berisha, nuk kemi asnj arsye t hedhim posht definicionin e ILO-s dhe t deklarojm me
shqetsim se edhe nn qeverisjen e PD papunsia ngelet n nivele rreth 38 pr qind, shum m tepr se deklaron qeveria. Me sa duket kjo logjik sht ajo q e detyron edhe Agjencin Amerikane t Inteligjencs (CIA) q n librin e fakteve pr vitin 2008 t jap shifrn e papunsis n Shqipri rreth 30 pr qind. Por m e turpshmja (si edhe m e rrezikshmja) n gjith kt histori premtimesh dhe mashtrimesh, sht se keqqeverisjet e korruptuara q sjellin vetm pasurim politikansh e qeveritarsh nga njra an dhe varfrim t masave nga ana tjetr, po komprometojn shanset e sistemit me treg t lir. Po tu hedhsh nj vshtrim statistikave mbi gjendjen e papunsis n Shqipri n fillim t tranzicionit do t konstatosh se 18 vjet m pas ajo sht m e keqe. Dhe jan statistika dhe t dhna t prpunuara nga stafe t Fondit Monetar Ndrkombtar (FMN) dhe jo nga burokracia komuniste n ikje e sipr. Dhe rezulton se n vitin 1990 n Shqipri kishte 1 milion e 434 mij t punsuar pra rreth 600 mij m shum se sot. Ndrsa t papun kishte 132 mij vet pra m pak se n vitin 2007. Mos vall duhet t themi se komunizmi vazhdon t tregoj eprsit e veta ndaj kapitalizmit n Shqipri? Dhe vrtet jan shifra q nxisin nostalgji donkishoteske. Ve e vrteta e dshtimit nuk sht eprsia e sistemit komunist, por paaftsia e qeveritarve t tranzicionit postkomunist, paaftsi q nuk sht n gjendje t konkurroj as me shifrat e nj sistemi t rrzuar nga kalbzimi dhe varfria. Ndr kto qeveri totalisht t paafta sht edhe kjo e Berishs q premtoi pun pr t gjith, por ofroi papunsi. Dhe prandaj Kryeministri krkon q n statistikat e punsimit t regjistrohen edhe bebisiterat. Krkon t maskoj dshtimin n prag t zgjedhjeve q afrojn dhe nuk shqetsohet aspak se papunsia, q si thoshte dikur vet sht nj problem i rnd pr shoqrin shqiptare, nuk kurohet me biberon.
Lidershipi Bush
Prball deterritorializmit dhe etnocidit
KOSTA BARJABA
1. rej disa ditsh, pas inaugurimit t Presidentit Obama, shtypi shqiptar, i ngazllyer prej Presidentit t ri, nuk ka ngurruar t mbaj qndrime ekstreme ndaj Presidentit dhe presidencs Bush. Duke tejkaluar jo thjesht etikn, por m s shumti aftsit dhe kompetencat n vlersimin e presidencs amerikane, autor t ndryshm i kan ofruar lexuesit vlersime q u takojn ti bjn historiant. Ndr kto vlersime m trhoqi vmendjen klasifikimi i Presidentit Bush si Presidenti m i dobt dhe i presidencs s tij si m e keqja e historis amerikane. As un nuk jam historian dhe nuk pretendoj t vlersoj n mnyr shteruese presidencn Bush. Por mendoj se publikut dhe lexuesit nuk duhet tu serviren vlersime t nxituara pr nj nga periudhat m dramatike t historis dhe lidershipit amerikan. Pr m tepr, inaugurimi i Presidentit t SHBA, me gjith prmasat planetare dhe entuziazmin e natyrshm q krijoi, si pr njerzit e thjesht, ashtu edhe pr qendrat e tjera t vendimmarrjes botrore, sht nj ritual i zakonshm i demokracis amerikane. Edhe pse Presidenca mbetet qendra e ksaj demokracie.
figura politike m e rndsishme n gjysmn e dyt t shekullit t njzet: tri her kandidat pr President dhe dy her pr zvendspresident. Nikson u largua nga jeta rreth dy dekada pas largimit nga Shtpia e Bardh, i prcjell me nderim nga Presidenti n detyr, Klinton. N kulturn e popullit amerikan, por edhe t politologjis amerikane, vlersimi sht n korrelacion t zhdrejt me horizontin kohor. Presidenca orientohet, kritikohet, madje fshikullohet nga shtypi dhe publiku gjat mandatit presidencial, por vlersohet n balanc me kontributin pr vendin pas largimit t Presidentit nga Shtpia e Bardh. 3. Bush anatemohet kryesisht pr qndrimet ekstreme t administrats s tij ndaj terrorizmit, t cilat nuk mungojn t shiten si qndrime intrasigjente ndaj islamizmit. Bush nuk ishte nj antiislamik, por nj President q u detyrua ti rezistoj, bashk me kombin amerikan dhe n krye t tij, vals s goditjeve terroriste. Ai ishte nj lider as karizmatik, as inspirues, (ndonse u transformua n pjesrisht t till periudhat e para pas 11 shtatorit) dhe as transformues, por nj lider operacional dhe rezistues ndaj rreziqeve planetare q synonin n radh t par vendin e tij. 11 shtatori ishte, sipas historianve, goditja m e madhe q i sht br Ameriks n territorin e saj. Por kjo goditje nuk kishte si target vetm Amerikn. Tejkalimi i s drejts pr tu mbrojtur sht nj tem e diskutueshme, por populli amerikan e bri vlersimin e vet kur rivotoi Presidentin q e udhhoqi ti mbijetoj tmerrit t 11 shtatorit. Gati nj dekad pas ktij tmerri, sa her q hipin n avion, qytetart nga t gjitha ant e globit, mysliman e t krishter, sheik dhe nobelist, miliarder dhe varfanjak, diplomat e biznesmen, radikal dhe pacifist, hedhin instinktivisht vshtrimin te njerzit q u vin rrotull. Lidershipi i Bush prfaqson prpjekjet e kombit amerikan jo thjesht pr t mbijetuar vet, por pr t mbijetuar n
2. A ishte Bush Presidenti me performanc m t dobt n historin amerikane? Politologjia amerikane nuk e ka zakon t nxitohet. Vlersimet pr presidentt amerikan bhen nprmjet anketimit t historianve m t njohur t vendit. Nj ndr anketimet m t fundit t tyre ka vlersuar Nikson si nj ndr tre presidentt me performancn m t dobt, madje m t dobtn. Duke marr kt vlersim, Nikson pagoi n nj far mnyre problemet q i shkaktoi vendit m 1973-74, sidomos me ngatrrimin/abuzimin e lidershipit me pushtetin, ka u pasua me dorheqjen e tij t detyruar. Por Nikson, edhe pse Presidenti m i dobt, madje m problematik, konkurron me Regan dhe Kenedi si
pozitat e lidershipit botror dhe pr t ndihmuar njerzimin te lirohet nga ankthe t tilla. Ktej nga periferia, lidershipi i Bush anatemohet se futi kombin amerikan n luft. Fakt sht se kombi amerikan ka qen vazhdimisht n luft, pothuaj gjat gjith historis s tij. Ky komb ishte n luft edhe gjat vitit 1999, kur udhhoqi betejn fisnike n emr t paqes, pr t shptuar nj popull tjetr, kosovart, nga etnocidi serb. Edhe popujt e tjer kan t drejt t shptojn nga diktaturat dhe tiranit, pavarsisht se ato nuk jan pastrtisht etnike. Populli amerikan, sado q ka paguar mimin m t lart t ktyre luftrave, madje me mijra e mijra jet njerzore, mbetet gjithsesi m i prmbajtur sesa thirrjet tona cinike nga periferia. Ne japim leksione pacifizmi, ndrsa amerikant e thjesht paguajn taksat dhe ndjekin t drithruar raportet televizive mbi fatin e bijve t tyre n betejat me krcnuesit e paqes dhe siguris, jo vetm t tyre, por edhe tons. Atuja e tret antiBush sht ekonomia. Esht e teprt t themi q kriza globale financiare nuk u prgatit n nj dit dhe as gjat presidencs Bush. Presidenca amerikane, ashtu si edhe do form tjetr lidershipi, prballon jo vetm pasojat e ngjarjeve t kohs, por edhe koston e historis. Shpesh kjo kosto shprehet n formn e fatit e shansit. Por shpesh n formn e krizave, tronditjeve dhe anktheve ekonomike, shpirtrore globale. 4. Do t duhet, natyrisht koh, pr t vlersuar tet vjett e fundit t historis amerikane. Them t historis amerikane, sepse n asnj vend tjetr t bots, historia e shtetit nuk sht e lidhur kaq shum me emrin e nj njeriu sa n rastin e Presidentit t SHBA. Megjithat, administrata amerikane nuk sht vetm Presidenti, por nj koncertim institucionesh ligjvnse dhe ekzekutive, Kongresit dhe Shtpis s Bardh. Shumica e vendimeve t administrats krkojn konsensusin e Kongresit. Dhe n mjaft raste t diskutueshme t Pres-
idencs Bush, ky konsensus nuk ka munguar. Madje, shpesh edhe nga opinioni publik. Duke lexuar vlersimet q bhen sot pr Presidentin Bush, m kujtohen lobingjet e nj pjese t Diaspors shqiptare, n mbshtetje t kandidatit Bush n vitin 2000 dhe t Presidentit Bush n vitin 2004. Mjaft prej tyre bn thirrje publike kundr kandidatit Al Gore. Le ti mirkuptojm kto lobingje. Por mungesa e kujtess historike pr kontributin e administrats Klinton (Al Gore ishte n krah t tij) n favor t shtjes s Kosovs nuk sht dinjitoze. Ne shqiptarve na u desh shum mund dhe investim pr t bindur botn se entuziazmi pr Presidentin Bush gjat vizits s tij n Shqipri, nuk ishte mirnjohje pr qytetarin George W. Bush, por pr kombin amerikan. Tani do t na duhet m shume mund q t bindim t tjert, nse vet jemi t bindur, se retorika antiBush nuk sht retorik antimaerikane. Kandidatin Obama e fshikulluam pr shkak t mbiemrit dhe origjins s Guvernatorit t shtetit t tij, nga i cili sot Presidenti vet sht distancuar. Prandaj druaj se n sulmet, ironit, vlersimet dhe paranojat ndaj ish-presidentit t djeshm, lulzojn sythet e vlersimit dhe mosmirnjohjes ndaj ish-presidentit t nesrm. Dhe frika se mos n kto ekzaltime maskohet nj antimaerikanizm i fshehur sht akoma m e madhe. Presidenti Uilson fitoi mirnjohjen e shqiptarve pr qndrimet e tij pro kombit ton, kur n bot vendoseshin fatet e kombeve, shteteve dhe territoreve t tyre. Sot bota nuk krcnohet dhe aq nga shkmbimi, pushtimi apo humbja e territoreve, sesa nga ankthet terroriste, brthamore e biologjike, dhe humbja e siguris. Presidenti Bush e udhhoqi kombin amerikan n nj koh kur n marrdhniet ndrkombtare mbizotron deterritorializimi dhe etnocidi prbn nj krcnim serioz e konstant. Le t arsyetojm pak dhe do t kuptojm se edhe Presidenti Bush, t paktn pr ne, meriton mirnjohje pr aksionet politike (madje edhe ushtarake) n favor t fatit t shqiptarve. T ciln me siguri do ta meritoj nesr edhe Presidenti Obama.
shqip
E HENE, 26 JANAR 2009
OPINION
ARTAN LAME
lameartan@yahoo.com
DREJT KRUJES Kruja ja del t m udis gjithnj. do radh q shkoj e gjej ndryshe. Q sa le Fush-Krujn dhe merr udhn drejt kodrave, fillon udia e par. Rrug me gropa ka shum Shqipnia, po gropa si ato t atjeshmet, zor t gjeni m kund tjetr. Makinat zvarriten me 10-15 km n or, duke gjarpruar prreth gropave e pellgjeve q vetm Zoti dhe ata q kan prfunduar brenda, e din sa t thella jan. Gjat gjith kohs t shoqron nj er e rnd gome t djegur, q shpjegohet kur sheh ngado t lartohen drejt qiellit kolona tymi t zi q dalin nga furrat e glqeres q djegin goma t vjetra. Me kam pyetur, m kan thn se jemi i vetmi vend... n Ballkan? Jo. N Evrop? Jo, or jo, n bot, q djeg n mnyr masive goma t vjetra, nj nga materialet m helmues, m ndots, m, m, m... q mund t mendohet. Dhe kjo bn vaki n zemr t Shqipris son t dashur dhe n kmbt e monumentit ton patriotik historik t heroit legjendar. Ngado male me plehra, hedhurina, inerte, pirgje me vjetrsira q do t digjen pran furrave, furra t vjetra t braktisura dhe t tjera q po hapen, njerz t drobitur q vrtiten rreth tyre, t tjer fytyr-lodhur e krahvarur q trheqin copa drush e karkasa t vjetra dritaresh. Po ka edhe m. Brezat e kodrave q val-val ngjiten drejt qytetit, ndryshojn dit pas dite. T dhna me licenca pr tu prdorur si gurore, ato gjmojn vazhdimisht nga dinamiti dhe makinat gurthyese. Karvan me kamion t rnd t ngarkuar fund e maj me gur, zbresin ngadal rrugn e Krujs drejt fushs, drejt furrave t glqeres dhe drejt fabrikave t imentos. N ngjitje-zbritjen time nga Kruja, numrova 28 kamion t rnd. Nj pjes e kodrave nuk jan m dhe do goxha imagjinat q t kujtosh se aty ku sot ka vetm ajr t ndotur, dikur ishte nj kodr me ullinj. Ka qen dikur aty edhe nj monument me nj basoreliev t madh bronzi q prkujtonte luftrat e Sknderbeut. Fillimisht i vodhn pllakn e bronzt. Pas ca kohe u zhdukn nj nga nj pllakat e mermerit dhe gurt e skalitur q e vishnin prmendoren. Tani ka mbetur vetm nj kolon betoni e grryer ngado, e cila bashk me kodrn do t zhduket pas pak n furrat e glqeres. Sic transit gloria mundi thot latini (kshtu shkon lavdia e bots). Ne shqiptart, varrin ja hapm heroit, monumentet ja grabitm pr skrap e glqere, por nuk lejojm knd ama t na i prek. Rruga e Krujs, dikur ka qen nj nga rrugt m t bukura t vendit. Gjarpronte mes nj pylli t ngjeshur pishash dhe ullinjsh me ajr t freskt. Ullinjt, sipas
NUK E MERITOJME
legjends, i kish mbjell Sknderbeu. Pishat, sipas dokumenteve, i mbolli Enveri. Dalngadal, vepra e t dyve po zhduket. Tani ka mbetur vetm nj rrip i holl pemsh prgjat rrugs, jo m i gjer se nja dhjet metra, prtej t cilit duken cungjet e mijra e mijra pemve t prera e djegura npr furra dhe m tej akoma guroret. Po kthehem edhe nj her te guroret. Askush q nuk shkon vet ta shoh, nuk mund ta kuptoj se dua t them me po zhduken kodra t tra. Jam i bindur q, q tani sht e nevojshme t bhet nj hart e re e krahins s Krujs, pasi ato q ekzistojn jan plot me kodra, pyje e relieve, q nuk ekzistojn m. Shkoni t shihni, por pastaj mos ma vini fajin mua, nse do tju neveritet - jo vndi - por njerzit q mund ti bjn t tilla krime vndit t tyre. Sidoqoft, ka nj t mir kur kodrat zhduken fare. Nj kodr e zhveshur, e grryer dhe e hedhur n er, sht nj gj e shmtuar q vret syrin, ndrsa nj kodr q sht e zhdukur fare nga rrza, nuk krijon m imazh t keq. Ajo thjesht nuk sht m dhe ekziston vetm n kujtes dhe n hartat e vjetra. Megjithat ka edhe m keq. Shpella e Trenit pran Presps mbart brenda disa prej pikturave antike m t bukura dhe njkohsisht interesante t Ballkanit. Dgjova para ca kohe se nj pjes e tyre ishin shkatrruar n prpjekje pr ti shkulur me gjith shkmbinjt ku jan br me qllim pr ti shitur. Them se n Greqi, pasi zor se mund t mendohet q ndokush mund t marr udhn pr Itali a Austri me nj shkmb n kurriz pr ta shitur. Historia na mson se njerzit e shpellave vjedhin e plakitin posht n fusha e qytete dhe pastaj trhiqen n shpella me plakn e vjedhur, ndrsa ne po vjedhim edhe vet shpellat. E shihni q e keqja ska fund?! NE KRUJE Mbrrij n Kruj dhe marr udhn drejt Pazarit t Vjetr. Edhe Pazari i Vjetr i Krujs ja del t m udis gjithmon. do radh e gjej t ndryshuar me ndrtime t reja betoni pa leje. Meq ndrkaq kisha vendosur ta bja kt shkrim, u vura t numroj ndrtimet pa leje. E dini sa m doln vetm n rrugn nga Pazari deri n hyrje t Kalas? Plot 34. Jo kioska apo baranga druri a llamarine, por q nga godina nj e dykatshe, e deri n karabina 4 e 5-katshe prej betoni t shmtuar, tmerrsisht t shmtuar. A nuk sht kjo nj mrekulli? N 400 metra rrug, 34 monstra betoni. Kush mund tja dal t ndrtoj kaq shum, kaq shmtuar, kaq pa leje, n kaq pak vnd dhe e gjitha mu midis tempullit t shenjt t bots shqiptare, si i kemi thn Kalas s Krujs. Dy sulltant bab e bir, Murati II dhe Mehmeti II, nuk ja bn dot Krujs at dm q po ja bjm ne bijt gjakprishur t saj. Sidoqoft, nse bjm nj hesap t thjesht, mund t dal se ushtria e atyre q e kan sulmuar n shekuj kt qytet pr ta shkatrruar, sht m e vogl se ushtria e atyre q paguan sot shteti shqiptar pr ta mbrojtur dhe q, duke mos br detyrn e tyre, ja kan dal ta shkatrrojn. Pa llogarisni pak: -Ministri Mjedisi, me ministr, drejtorira e administrat. -Inspektorat Mjedisi, me inspektor t shprndar n t gjith territorin. -Inspektorat Kombtar Ndrtimi, edhe ky me inspektor ngado. -Ministri Kulture, me Pango, drejtorka buzlyera, e specialistka q rrin me dekolte edhe n dhjetor. -Institut i Monumenteve t Kulturs, edhe ky me deg n t gjith vendin. -Bashki, me gjith inspektorat t vetin e me gjith polici bashkiake t vetn. -Ministri e Punve Publike, edhe kjo me gjith t vett. Tu numroj m? T gjith kta, e gjith
Ushtria e atyre q e kan sulmuar n shekuj Krujn pr ta shkatrruar, sht m e vogl se ushtria e atyre q paguan sot shteti shqiptar pr ta mbrojtur dhe q, duke mos br detyrn e tyre, ia kan dal ta shkatrrojn
kjo ushtri, paguhet, merr rroga e shprblime, ka zyra, vetura, telefona, poltrona e kompjuter, ka ligje, nene e rregullore, pr t br nj pun t vetme: N kt rast, Krujn q e bn gjyshrit dhe na e transmetuan shekujt, ta ruajn pr tua ln atyre q do t vijn pas nesh. Asnj syresh, nuk e bn punn e vet. U qrofshin nj or e m par, athere! NE KALA N kala nuk hyra, se atje t presin t tjera tmerre hekur-betoni, por mjaftoi nj tjetr karagjozllk q ti vinte kapak. N faqen e Kulls s famshme t Kalas, kishin montuar nj shqiponj t strmadhe prej llamarine t lyer me t zez, q t godet syn q tej. Nuk e mora vesh se kujt i kish vajtur mndja tek nj shpikje e till pa shije, nuk e di as sa para jan dashur t shpenzohen pr ta prodhuar e pr ta montuar atje maj kulls. Nuk e di as nse sht marr leje nga Instituti i Monumenteve. Di vetm q Kalaja pas ca kohe nuk do shihet m as nga Pazari e as nga rruga, pasi do mbulohet plotsisht nga ndrtimet pa leje dhe shtpit me kolona betoni. Edhe pr ta fotografuar at shqiponjn e kulls, mu desh t gjeja nj shteg midis brekve dhe sytjenave t varura n ballkonet e shtpive pa leje, ku rrin shqiptart patriot q, vrtet po i vn kazmn vndit t tyre, por q nuk t falin pr atdhe ama. T atyre shqiptarve q u mrzitn nga Libri i Shmitit se demek u shante Sknderben, por q vet ja kan br n maj t koks heroit me koh e vakt. Sikur nj e qinta e energjive q u harxhuan pr ti hedhur balt Shmitit, t qe harxhuar pr t zn me gur Xhuvelin a Salin, sot do kishim shptuar edhe nga kta t dy, por edhe Krujn do e kishim nuse maj malit. E thn ndryshe si gjithmon shqiptart ja dalin t jen... vrtet t dhjer, po krenar ama! NAIMI Kruj o qytet i bekuar/prite prite Sknderben. Kur Naimi i kndonte Krujs kshtu, as q ja mirrte mndja se far ishin t zott ti bnin shqiptart Krujs. Kushedi se sa udi i vjen atje s Larti, kur na sheh ktu posht neve q, me kazma, dinamit e beton po prpiqemi ti fshijm kujtesn vetes. Nuk do mundet dot as ti pyes Salinjt, Xhuvelt e Pangot, kur kta t shkojn nj dit n at bot. Sdo i pyes dot se Naimi sht n parajs mes t urtve e t mirve, ai e kreu detyrn ndaj vndit t vet, ndrsa kta t tjert do prfundojn n rrethin m t zi t xhehenemit me kan br n kt jet. Kt hall e ka pasur edhe Dantja tek Komedia Hyjnore. Donte t vinte t mirt e t liqt t debatonin me njritjetrin, por sqe e mundur se, nj pal qe n Parajs, e pala tjetr n Ferr. Dantja e zgjidhi hallin duke shkuar vet, her Lart n qiell te t urtt, e her Posht n grop te t liqt. Tani mora kot m duket. Ku Dantja e ku Saliu.
MAKSIM SINEMATI
erbia sht e ndrgjegjshme se, n t ardhmen e afrt do t ndodhet prball nj detyre mjaft t vshtir: t prballoj ofensivn e jankive lidhur me Kosovn. Ajo, prmes autoriteteve t saja m t larta, shpreh shqetsimin se pritet nj rritje e presionit mbi afro 50 shtete aneknd bots q ta njohin Kosovn, duke injoruar kshtu procesin gjyqsor n Gjykatn Ndrkombtare t Hags mbi ligjshmrin e shpalljes s pavarsis s Kosovs, m 17 shkurt 2008. Ky sht pak a shum edhe mendimi i analistve dhe ekspertve t njohur amerikan, sipas t cilve, ardhja e Barak Obams n krye t SHBA-s nuk do t ndryshoj asgj lidhur me Serbin. Obama do ta orientoj politikn e saj drejt zgjidhjes s shtjeve me rndsi primare pr SHBA-n, si kriza financiare globale dhe luftrat n Irak e Afganistan, ndrkoh q Ballkani do t jet n fokus t veprimtarive t nnpresidentit t SHBA-s, Xhon Baiden, dhe Sekretares s Shtetit, Hillari Klinton, v n dukje analisti i njohur Ted Karpentier i Institutit Kjoto t Uashingtonit dhe, n kt rast, duhet t theksohen qndrimet e njohura t politikanit veteran me pesh n politikn e jashtme amerikan, Xhon Baiden, dhe t znj. Hillari Klinton, bashkshortja e ish-presidentit amerikan q urdhroi n vitin 1999 ndrhyrjen ushtarake n Serbi, pr t ndaluar gjenocidin dhe dbimin e shqiptarve t Kosovs nga trojet e veta. Pikrisht, fakti q Ballkani, pra, m konkretisht,
Kosova do t lihet n dor t t dy zyrtarve t lartprmendur amerikan, shkakton shqetsim t madh n qarqet politike, opinionin publik dhe median serbe, e cila v n dukje me keqardhje se Baiden sht nj nga lobistt m t mdhenj proshqiptar n Amerikn e sotme, kurse pr orientimin e jashtm t zonjs Klinton nuk sht nevoja t flitet, pasi mjafton t thuhet se, sipas emrit t bashkshortit t saj, Bill Klinton, q urdhroi bombardimin e Serbis n vitin 1999, sht quajtur nj lagje n Prishtin, ndrkoh q sht shpallur edhe nj konkurs pr ndrtimin e nj prmendoreje kushtuar atij, si shenj mirnjohjeje ndaj gjithkaje q ai ka br pr shqiptart e Kosovs! Shqetsim ka shprehur edhe Presidenti i Serbis, Boris Tadi, i cili e pranon me hidhrim se do t ket njohje t reja t pavarsis s Kosovs nga shtete t tjera, por se Serbia do t bj t gjitha prpjekjet ta pengoj kt. Presim q shtete t veanta t ush-
trojn presione t mdha mbi afro 50 shtete q t njohin pavarsin e Kosovs e Metohis dhe, n kt mnyr, praktikisht, t injorohet procesi gjyqsor n Gjykatn Ndrkombtare t Hags, tha nga ana tjetr shefi i diplomacis serbe. Tadi dhe Jeremi nuk e than konkretisht se cilat shtete kishin parasysh kur prmendn shtete t veanta, por nuk do shum mend e kalem t kuptohet se ata kishin parasysh SHBA-n dhe Britanin e Madhe. Gazetat e Prishtins shkruanin ditt e fundit, se ministri i Jashtm britanik, Dejvid Miliband, u kishte drguar, n fillim t ktij muaji, mesazhe rreth 30 homologve t tij, anemban bots, me krkesn q t njohin pavarsin e Kosovs. Ajo q dihet tashm, sht se rreth 10 shtete t tjera do ta njohin pavarsin e Kosovs deri para 17 shkurtit, prvjetori i par i shpalljes s saj. Edhe ish-ministri i Jashtm serb, Vlladisllav Jovanovi, shpreh frikn se vendosja e marrdhnieve t fqinjsis s mir me vendet e ra-
jonit, midis t cilve Perndimi llogarit edhe Kosovn, do t jet kusht pr hyrjen e Serbis n Bashkimin Evropian. Amerika sht br nervoze, megjithse nuk e tregon kt. Plani i saj, q sa m shum shtete ta njohin Kosovn sht tretur n uj, por kjo nuk do t thot se ajo do ta ndaloj ushtrimin e shantazheve ndaj Serbis, midis t cilve theksi do ti vihet vendosjes s marrdhnieve t fqinjsis s mir me krahinn e saj jugore, tha ai. Dhe Serbia, n fakt, ka t drejt t jet e shqetsuar se prpjekjet e saj q t pengojn njohjen e mtejshme t pavarsis s Kosovs mund t shumzohen me zero n t ardhmen, kur dgjon konsideratat e analistve dhe t njohsve t mir t rrethanave ballkanike. Nj prej tyre, zv/presidenti i Institutit Amerikan pr Paqen, Daniel Server, v n dukje se, Serbis, do apo nuk do ajo, do ti duhet q, n nj far mnyre, ta pranoj njohjen e Kosovs, nse synon t pranohet n Bashkimin Evropian. BE nuk mund ta imponoj kt kusht, por t gjith e din se ai ekziston. Kam frik se sht e nevojshme q ajo (Serbia) ta pranoj faktin, pra pavarsin e Kosovs, n ndonj mnyr, ose duke arritur marrveshje dypalshe, ose duke miratuar antarsimin e Kosovs n OKB, ose n ndonj mnyr tjetr t ngjashme. Me fjal t tjera, nuk jam i sigurt se sht realiste ideja q Serbia t hyj n BE pa e njohur m par Kosovn, thot z. Server, duke i trhequr vmendjen Serbis lidhur me forcimin e marrdhnieve t saj me Rusin, t cilat, sipas tij, nuk kan karakter ekonomik, por politik dhe nuk jan t favorshme pr t.
shqip
E HENE, 26 JANAR 2009
POLITIKE AKTUALITET
11
amir Fazli ftohet srish n Shqipri t jap shpjegime pr akuzat e pastrimit t parave. Lajmi bhet i ditur nga burime zyrtare t Prokuroris s Tirans. Kemi njoftuar shtetasin Damir Fazli q t jap shpjegime n Prokurorin Shqiptare, pasi kemi ngritur dyshime se ai ka pastruar para n vendin ton. Avokatt e tij na kan paraqitur adresn e t hetuarit, deklarojn burimet. Sipas tyre, n kt adres i kan nisur nj fletthirrje pr dshmi n Prokurorin e Tirans. Sipas procedurave, Fazli mund t mbrrij n Shqipri para dats 28 shkurt 2009, koh kur mbaron afati i letrporosive q u jan drguar pes shteteve pr veprimtarin e serbo-
shtet ka t dhna se Fazli ka nj kompani tjetr q ka shrbyer si nnkontraktore pr shitjen e Crown Acquisition.... Gjithashtu, Prokuroria Shqiptare shpreson n nj bashkpunim t ngusht me zvicerant edhe pr transfertn e 1.7 milion eurove nga Tirana n Zyrih. Nj tjetr letr-porosi
sht drguar n Kroaci, ku krkohet informacion pr disa kompani t tjera t Fazli q veprojn n kt shtet. Ndrsa letr-porosia n Qipro dhe Angli shrben pr rezidencat e Damir Fazli. N Angli, hetuesit shqiptar, i kan drguar 34-vjearit n shtpi nj fletthirrje. Adresa sht marr
nga avokatt mbrojts s serboboshnjakut. Ndrkoh, i kontaktuar nga gazeta Shqip, avokati Genc Gjokutaj, q mbron interesat e Damir Fazli n Shqipri, tha se fletthirrja e prokuroris ende nuk ka shkuar n duart e klientit tim. Ai tha se nuk ka komunikuar me Fazli dhe i hedh posht dek-
laratat se i mbrojturi prej tij do t vij n Shqipri. Ndrkoh, zyrtarisht, prokuroria thot se serbo-boshnjaku i hetuar pr pastrim parash, ka transferuar 1.7 milion euro nga nj bank shqiptare drejt nj banke n Zvicr. E gjith procedura sht kryer pas shitjes s kompanis
Sipas Prokuroris Shqiptare, pastrimi i parave fillonte nga shteti i Qipros, ku Fazli ka shitur kompanin Crown Acquisition
boshnjakut. Bashkangjitur me letr-porosit, i kemi drguar shtetasit Damir Fazli edhe thirrjen n prokurori. Fletthirrja sht drguar n Angli dhe Bosnj, shtojn burimet. Fletthirrja Prokuroria e Tirans konfirmoi zyrtarisht dje pasdite se ka drguar n Bosnj dhe Angli fletthirrje pr Damir Fazli. Thirrja sht drguar s bashku me pes letr-porosit n Qipro, Kroaci, Bosnj, Zvicr dhe Angli, pr t zbardhur pastrimin e parave nga shtetasi serbo-boshnjak, Damir Fazli, n Shqipri. Burime nga Task-Forca kundr krimit ekonomiko-financiar than se n kto shtete, 34-vjeari ka krijuar kompani pa kapital q t kryente pastrim parash. Sipas Prokuroris Shqiptare, pastrimi i parave fillonte nga shteti i Qipros, ku Fazli ka shitur kompanin Crown Acquisition. M pas, transferonte parat e shitjes s kompanis n Shqipri dhe arrinte t prfitonte qindra dynym tok n Durrs. Por prokuroria sht thelluar n hetime dhe ka drguar nj letr-porosi n Zvicr. N kt
Crown Acquisition, duke ngritur dyshime t forta se Damir Fazli ka kryer pastrim parash n Shqipri. Shtyrja e hetimit Hetimet pr shtetasin serboboshnjak, Damir Fazli, do t shtyhen edhe tre muaj. Vendimi sht marr rreth 10 dit m par nga dy prokurort e shtjes, Dritan Rreshka dhe Besnik Cani. Arsyeja e shtyrjes s hetimit sht kryerja e disa veprimeve t tjera hetimore para se t marrin nj vendim prfundimtar pr dosjen. Burime nga Prokuroria e Tirans than se pritet q t mbrrijn letr-porosit nga Qipro dhe Kroacia, ku dyshohet se Fazli ka kryer pastrim parash. Gjithashtu, hetuesit e shtjes presin prgjigje nga Zvicra, ku dyshohet se jan transferuar nga Shqipria parat e shitjes s kompanis s Fazli. Megjithse Gjykata e Tirans vendosi q Damir Fazli nuk ka kryer asnj vepr penale, akuzat e ngritura kundr mikut t Kryeministrit, (deklaruar nga vet ai) kan detyruar Prokurorin Shqiptare t verifikoj t gjitha transaksionet e kryera n emrin e tij, n bankat e nivelit t dyt n vend. Nj arsye m shum pr shtyrjen e hetimeve sht edhe thirrja e Fazli pr dshmi n Prokurorin Shqiptare.
Shkodr
Prokuroria ka urdhruar q bima e sekuestruar n vitin 2005 nj sasi prej nj toni tu rikthehet fermerve t Shkrelit
Vlor
cia dhe konkretisht Ministria e Brendshme u detyrohet fermerve nj shum prej 10 milion leksh t reja si dmshprblim pr nj tjetr sasi bime q u korr para kohe si e dyshuar pr kanabis sativa. Historia e akuzave dhe kundrakuzave mes fermerve t Komuns Shkrel dhe Drejtoris s Policis s Qarkut Shkodr nisin q n vitin 2000. Gjat ktij viti, policia n nj aksion tepr t bujshm, asgjsoi rreth 500 mij rrnj t dyshuara si kanabis sativa n Shkrel. Ky veprim u kundrshtua nga kryekomunari i asaj kohe, Martin Pllumbi, i cili krijoi edhe shoqatn e fermerve t zons. Kjo shoqat e hodhi n gjyq Ministrin e Brendshme dhe n vitin 2005 u arrit pafajsia e fermerve dhe ministria u detyrua ti dmshprblente ata. M pas, m 25 dhjetor t vitit 2005, kur duhej t jepej dmshprblimi ndaj fermerve, policia e Shkodrs organizoi nj tjetr operacion me an t t cilit u sekuestroi fermerve t Shkrelit rreth 1 ton bim t dyshuar si kanabis sativa. Gjat ktij operacioni, policia vuri n pranga katr fermer ndr t cilt edhe kryetarin e Shoqats s Fermerve, Martin Pllumbin. Por pas analizave q u bn n laboratort e kriminalistiks n Tiran rezultoi se bima e sekuestruar ishte krp industrial. Megjithat, policia e bindur n akuzat e saj vazhdoi betejn me fermert, duke e drguar bimn e dyshuar n laborator t specializuar n Itali. Kjo analiz, sipas policis, nxori se bima ishte kanabis sativa dhe kreu i fermerve u arrestua srish. Por pak koh m von u zbulua se analizat italiane ishin interpretuar gabim dhe Gjykata e Apelit Shkodr u dha t drejt fermerve. S fundi sht vendosur q ktyre fermerve tu kthehet prodhimi i bllokuar para 4 vjetsh, duke i nxjerr prfundimisht fitimtar. A.Hoti
shqip
E HENE, 26 JANAR 2009
12
POLITIKE AKTUALITET
NGUJIMI Drejtoresha Liljana Luani u mbyll dje bashk me fmijt n institucion dhe nuk i lejoi ata t shkonin n shkoll DORZIMI Me pretendimin se fmijt e ksaj qendre ishin n besn e saj, Luani thrriti prindrit q ti merrnin ata mbrapsht
Ish-drejtoresha thrret prindrit t marrin fmijt: Ata ishin n besn time, jo t shtetit
fondeve. Burime t pushtetit vendor n kt qytet kan br me dije se si pasoj e mosvarsis s ksaj qendre nga pushteti lokal dhe menaxhimi i saj nga drejtues t Shoqats s Fmijve t Ngujuar ka pasur probleme n mbarvajtjen e qendrs. Qendra e drejtuar prej kryetares s ksaj shoqate, Liljana Luani, muajt e fundit sht prballur me mungesn e fondeve pr sigurimin e ushqimit pr fmijt q ndodhen n t. Po sipas
burimeve nga Bashkia Polian, kan qen donacionet, fondet nga ministria dhe ndihma e banorve t Polianit q ka br t mundur prballimin e ktij problemi. Por, si pasoj e domosdoshmris s zgjidhjes afatgjat, nisn procedurat pr kalimin e saj n varsi t Ministris s Puns dhe shtjeve Sociale, ka u aprovua pak muaj m par, duke futur
dhe kt qendr n skemn e trajtimit me fonde nga ana e Ministris s Puns dhe shtjeve Sociale. Pikrisht emrimi i nj drejtori nga ana e ministris ka shkaktuar reagimin e drejtueses s deritanishme, Liljana Luani, e cila nuk e ka pranuar kt emrim, duke u ngujuar s bashku me fmijt n institucion. Sipas t dhnave nga kjo qendr, ish-drejtoresha nuk e ka
pranuar dorzimin e detyrs te drejtuesi i ri dhe nuk ka lejuar fmijt q t shkojn n shkoll, n shenj proteste. Dje Liljana Luani ka thrritur prindrit e fmijve pr t trhequr kta t fundit nga qendra, deri n nj zgjidhje t problemit. Zonja Luani pranon t punoj n kt qendr, por vetm nse sht ajo drejtoresha, pasi pretendon se fmijt jan n besn e saj, ndaj
nuk mund ti lshoj. Drejtori i ri, Nntor Spahiu, i cili ende nuk e ka marr detyrn n dorzim, tha dje se pas emrimit ka kontaktuar me ish-drejtuesen, por kjo e fundit ka reaguar duke mos pranuar dorzimin e detyrs dhe duke krijuar ato probleme q tashm njihen nga opinioni publik. Pas kundrshtimit nga ana e saj, un u jam drejtuar organeve
kompetente pr zgjidhjen e ktij problemi, tha drejtori, i cili nuk ka mundur ti afrohet dje godins s institucionit q duhet t drejtoj. Ndrkoh, kryetari i Bashkis s Polianit, Adriatik Zotka, i cili ngre dyshime pr abuzime me fondet e qendrs nga ana e drejtoreshs s deritanishme, thot se kalimi i qendrs nn varsin e Ministris s Puns dhe shtjeve Sociale ishte zgjidhja e duhur dhe se pr mendimin ton, kundrshtimi i ish-drejtoreshs pr emrimin e ri bn t dyshosh pr interesa vetjake, madje edhe pr mnyrn e menaxhimit t fondeve nga vet ajo. Nuk ka kuptim q tashm me kalimin e objektit si institucion kombtar dhe nn varsin e ministris, fondet t vazhdojn t menaxhohen nga nj drejtuese shoqate. Nuk mund t pranohet se nj shoqat mund t kujdeset m shum se shteti pr kta fmij, por zonja duket se ia ka ndier leverdin ksaj pune, duke abuzuar me fondet dhe kshtu nuk pranon dorzimin e ktij institucioni, thot kryebashkiaku i Polianit. Dje, n qytetin e Polianit, ka qen pr nj vizit pune kryetari i Partis Socialiste, Edi Rama, i cili ka br nj takim me fmijt q trajtohen n qendr, me prindrit e tyre dhe me drejtoreshn Liljana Luani. Mimoza Haxhialiu
Reagimi
se fmijt e tyre jan marr npr rrugt e qytetit dhe pr rreth katr dit familjet nuk kan pasur asnj informacion. Ata kan br denoncimet n polici pr zhdukjen e djemve dhe vetm pas ksaj kan msuar se djemt ishin marr me forc pr tu uar ushtar. Nuk kisha asnj lajm pr djalin. Bra denoncim n polici pr zhdukje dhe vetm pas katr ditsh, nj fqinji im m tha se djalin e kishin marr ushtar. Ndrkoh, n shtpi ishte hapur vaji dhe grat ishin veshur me t zeza, tregon nj nga burrat q ka zn vend prpara ders s Bazs s Doktrins dhe Strvitjes n Bunavi. Nj tjetr prind tregon se djalit sa i kishte prer ditn e dasms pr n datn 1 shkurt, por e kishin marr me forc ndrsa
udhtonte n Greqi, ku kishte shkuar t merrte rrogn e prapambetur, q i duhej pr dasmn. Historit jan t shumta dhe personazhet nga t gjitha rrethet e Shqipris, q nga Shkodra deri n Sarand. Ndrkoh, prfaqsues t bazs ushtarake t Bunavis dhe t policis ushtarake nuk pranojn t bjn asnj koment pr kt situat. N degt e mobilizimit n rrethe, zyrtart thon se t gjith t rinjt q jan rekrutuar me forc ishin njoftuar m par, por nuk i ishin prgjigjur thirrjes. Viti 2009 sht i fundit kur shrbimi ushtarak do t jet i detyruar dhe kjo ka br q degt e mobilizimit t gjenden n vshtirsi, pasi askush nuk shkon vullnetarisht nn arm. Mikel Marsi
shqip
E HENE, 26 JANAR 2009 13
@ Shndet
Vitamina D na mban gjall kujtesn. Sipas studimeve, ata q kan mangsi t saj jan dyfish m t prirur pr t'i pasur m t dobta funksionet e kujtess, mendimit dhe inteligjencs
NE FAQEN 19
Filmi "Rasti i uditshm i Benjamin Button", me Bred Pit, mban rekordin me 13 kandidatura m shum se do film tjetr pr kt vit
KOZMETIK
am shum i knaqur, nuk pris ja kaq shum kandidatura. Me siguri do t oj n shtpi nj mim. Regjisori David Fincher, i vlersuar me 13 kandidatura pr filmin Rasti i uditshm i Benjamin Button, prqafon aktorin Brad Pitt, kandidat mes protagonistve Richard Jenkins (The visitor), Frank Langella (Frost/Nixon), Sean Penn (Milk) dhe Mickey Rourke (The wrestler). sht e thjesht t imagjinosh q regjisori Fincher do t merrte urime edhe nga bashkshortja e Pitt pr kandidaturat. Angelina sht gjithashtu e nominuar n pesshen e aktoreve m t mira me filmin Changelling, pas saj renditet Meryl Streep me The Doubt, Kate Winslet (The reader), Anne Hathaway (Rachel Getting Married) dhe Melisa Leo me filmin Frozen river. Regjisori Fincher dhe aktori Brad Pitt jan n Paris pr bashkpunimin e tyre t tret n filmin The Curious Case of Benjamin Button, me 14 kandidatura, duke arritur kshtu filmat Titanik dhe Eva counter Eva, t cilt m pas u vlersuan me mimin Oskar. M 22 shkurt n Los Anxhelos do t zhvillohet ceremonia e tetdhjet e ndarjes s mimeve Oskar. Filmi i regjisorit Fincher, The Curious Case of Benjamin Button, do t jet n gar pr Oskar-in e 81-t me Frost/Nixon i Ron Howvard, Milk i Gus Van Sant (8 kandidatura), The millionarie i David Boyle (10 kandidatura) dhe The reader i Stephen Daldry. Fincher dhe autort e katr filmave t tjer jan kandidat edhe pr regjin. Kt vit nuk do t jet i pranishm Clint Eastwood me filmin Gran Torino...
NE FAQET 14-15
FOTO FAKT
Chesley Sullenberger III sht i njohur tashm jo vetm pr amerikant, por n t gjith botn, pasi arriti t shmangte nj tragjedi t sigurt kur nj jav m par uli n ujrat e lumit Hudson avionin 1549 t kompanis "USAirways". Pr kt arsye, dje n Danville u zhvillua nj ceremoni pr ta nderuar, ku morn pjes m shum se 3 mij persona
Oligarku rus, Aleksandr Lebedev, krkon t blej gazetn m t njohur t mbrmjes n Londr
shqip
E HENE, 26 JANAR 2009 14
NDRYSHE
13 kandidatura pr filmin e regjisorit David Fincher, Rasti i uditshm i Benjamin Button, me divin amerikan. Mes t kandiduarave, edhe bashkshortja e Pitt, Angelina Joli. mimet do t shprndahen m 22 shkurt
OSKAR
J
am shum i knaqur, nuk prisja kaq shum kandidatura. Me siguri do t oj n shtpi nj mim. Regjisori David Fincher, i vlersuar me 13 kandidatura pr filmin Rasti i uditshm i Benjamin Button, prqafon aktorin Brad Pitt, kandidat mes protagonistve Richard Jenkins (The visitor), Frank Langella (Frost/Nixon), Sean Penn (Milk) dhe Mickey Rourke (The wrestler). sht e thjesht t imagjinosh q regjisori Fincher do t merrte urime edhe nga bashkshortja e Pitt pr kandidaturat. Angelina sht gjithashtu e nominuar n pesshen e aktoreve m t mira me filmin Changelling, pas saj renditet Meryl Streep me The Doubt, Kate Winslet (The reader), Anne Hathaway (Rachel Getting Married) dhe Melisa Leo me filmin Frozen river . Regjisori Fincher dhe aktori Brad Pitt jan n Paris pr bashkpunimin e tyre t tret n filmin The Curious Case of Benjamin Button, me 14 kandidatura, duke arritur kshtu filmat Titanik dhe Eva counter Eva, t cilt m pas u vlersuan me mimin Oskar. M 22 shkurt n Los Anxhelos do t zhvillohet ceremonia e tetdhjet e ndarjes s mimeve Oskar. Filmi i regjisorit Fincher, The Curious Case of Benjamin Button, do t jet n gar pr Oskar-in e 81-t me Frost/Nixon i Ron Howvard, Milk i Gus Van Sant (8 kandidatura), The millionarie i David Boyle (10 kandidatura) dhe The reader i Stephen Daldry. Fincher dhe autort e katr filmave t tjer jan kandidat edhe pr regjin. Kt vit nuk do t jet i pranishm Clint Eastwood me filmin Gran Torino. Gjithashtu jan anoncuar kandidatura pr aktort joprotagonist, ku sht przgjedhur emri i Heath Ledger me filmin Dark Knight dhe aktoret joprotago-
2009
shqip
E HENE, 26 JANAR 2009 15
Kandidatt
FILMI M I MIR The Curious Case of Benjamin Button, i David Fincher Frost/Nixon, i Ron Howard Milk i Gus Van Stephen The reader i Stephen Daldry The Millionarie i Danny Boyle
REGJIA M E MIR Danny Boyle (The Millionarie) David Fincher (The Curious Case of Benjamin Button) Ron Howard (Frost/Nixon) Stephen Daldry (The reader) Gus Van Stephen (Milk)
13 kandidatura
The Curious Case of Benjamin Button sht filmi m i nominuar pr Oskar 2009, por jo i vetmi. Filmi Titanic dhe Eva counter Eva mbajn rekordin me 14 nominime
AKTORI M I MIR Rihard Jenkis (The visitor), Frank Langella (Frost/Nixon), Sean Penn (Milk) Mickey Rourke (The wrestler) Brad Pitt (The Curious Case of Benjamin Button)
AKTORJA M E MIR Meryl Streep (Doubt) Kate Winslet (The reader) Anne Hathaway (Rachel Getting Married) Angelina Jolie (Changeling) Melisa Leo (Frozen river)
mendim krijues. Pr 22 shkurtin, Academy ka siguruar pranin e iftit m t bukur t Hollivudit, Pitt-Jolie. Pr Pitt sht hera e par q ka arritur n nivelet maksimale, pasi deri tani sht przgjedhur vetm mes aktorve joprotagonist pr
filmin 12 Monkeys. Ndoshta gjat viteve t para t karriers kam br shum gjra, thot Pitt, q n dhjetorin e shkuar mbushi 45 vje. Mundohem t punoj m pak dhe t zgjedh m shum. do her prpiqem q ta magjeps publikun dhe
kshtu pak nga pak jam formuar profesionalisht. Nse Academy e ka vn re sforcon time, ather pr kt jam shum i knaqur. Por nse mendoj pr filmat q kan zhvilluar jetn time dhe m kan br ta adhuroj punn time, jan t pakt
ata q jan vlersuar me mimin Oskar. Pr filmin e fundit, The Curious Case of Benjamin Button, regjisori sht frymzuar nga nj tregim i Scott Fizgerald. N vitet 90 Fincher kishte provuar t bashkpunonte me Spielberg, por m pas hoqi dor. E njjta gj ndodhi edhe n vitin 2000, me Spike Jones. Regjisorit i jan dashur pothuajse pes vjet pr t realizuar filmin The Curious Case of Benjamin Button. Isha betuar se nuk do ti nnshtrohesha m nj trukimi gjashtorsh pr nj film. Por kur David m foli pr historin, nuk munda t refuzoj, sidomos kur m krkoi t interpretoj t gjitha moshat. Kur Benjamini arrin n moshn 12vjeare, rolin e tij nuk e luaj m un, por nj djalosh i vogl. Nuk e di nse ka qen m e vshtir t luaja rolin e Benjaminit kur ishte pak dhe mendonte si nj i ri, apo Benjaminin 20-vjear q mbante mbi supe lodhjen e nj t moshuari. sht nj film unik, ku prfshihen brenda jeta, vdekja dhe dashuria. Dua t them dika t rndsishme: q kur jam br baba, kam msuar t jetoj me ndjenja. Ort e puns jan t rndsishme, por ato me fmijt vlejn m shum, m mbushin ditn, m sjellin brenda realitetin, thot aktori. Pr momentin Brad sht protagonist n nj film t ri q titullohet Inglorious Bastards. Filmi flet pr Luftn e Dyt Botrore, riprpunimi i The dirty dozen, q mban firmn e regjisorit Quentin Tarantino dhe po xhirohet n Berlin. Aktori e ka ndjekur betimin e Presidentit Obama nga Gjermania. Ja si shprehet ai: Ceremonia m mallngjeu pamas, por m shum m bri prshtypje entuziazmi i gjermanve dhe t huajve q ndodheshin n sheshin e xhirimeve, urimet q m jepnin mua si amerikan.
AKTORI M I MIR JOPROTAGONIST Josh Brolin (Milk) Robert Downey Jr. (Tropick Thunder) Philip Seymour Hoffman (The Doubt) Michael Shannon (Revolutionary road) Heath Ledger (Dark Knight)
AKTORJA M E MIR JOPROTAGONISTE Amy Adams (The Doubt) Penelope Cruz (Vicky Cristina Barcellona) Viola Davis (The Doubt) Taraji P . Henson (The Curious Case of Benjamin Button) Marisa Tomei (The Wrestler)
shqip
E HENE, 26 JANAR 2009 16
SERIAL
BIOGRAFI, HISTORI
CINEMA AUTOR
"NIKITA"
Nga e hna n t enjte, ora 21:00
Nj organizat klandestine anti-terroriste sajon vdekjen e nj vrasseje t burgosur, duke besuar n bukurin dhe aftsin e saj pr t vrar. E trajnuar pr t qen nj lufttare perfekte, nj vrasse e ftoht dhe e bindur, vajza me emrin e koduar "Xhozefin" nuk sht aq e pamshirshme sa 'kishin menduar. Nga e hna n t enjte, ora 21:00 n Digi+.
"PERANDORI I FUNDIT"
ORA 21:30
Regjia: Bernardo Bertolucci Aktort: Ying Roucheng, Victor Wong, Dennis Dun, Ryuchi Sakamoto Pu Yi sht Perandori i fundit i Kins. Ky sht rrfimi i jets s nj njeriu t destinuar pr madhshti mijravjeare, i cili prjeton ndryshimin e Kins n konflikt me gjithka kishte msuar. Fitues i nnt mimeve "Oskar". Bernardo Bertolucci u b regjisori i par q u lejua t filmonte n vendet e ndaluara antike t Kins.
TALK SHOW
HORROR, MISTER
DRAM
"SABRINA SHTRIGA"
do dit - ORA 19:00
PERMBAJTJA Sabrina rikthehet n ekranin e Junior Tv me serit e saj m t reja dhe me t papritura ku magjia s'mungon asnjher. Tashm m e strvitur me fuqit e saj, Sabrina do ta prdor dhuntin e jashtzakonshme jo vetm n shrbim t s mirs por edhe pr t mirn e saj.
07.05 08.58 09.00 09.20 09.23 09.30 09.55 11.00 11.27 11.58 12.00 12.20 12.25 13.00 14.20 14.58 15.00 15.30 15.35 17.00 17.28 17.30 17.50 17.55 18.30 19.28 19.30 20.10 20.18 21.00 22.30 23.02 23.10 01.00 01.35 02.13 03.30 04.05
TV Show premiere "Wake up" Programi i dites Lajme Moti Horoskopi Newsroom ritr. Film Serial "Kjo eshte Toka Jone" pj.3 (sezoni 1) Film Serial Vizatimor "Oborri i fermes" pj.14 Film Serial Vizatimor "Spongebob" pj.114 Programi i dites Lajme Moti Film Serial "Smallville" pj.115 Film Serial ritr. "West Wing" pj.81 Reportazh "Rrugetim - Drejt Jugut te Jugut 2" pj.4 Programi i dites Lajme Moti Top Select Pr. (direct) TF Pr. "100 vitrinat" pj.1340 Programi i dites Lajmet Moti TN Pr. "Parajse tropikale" pj.119 TN Pr. "Nje zonje e vertete" pj.123 Programi i dites Lajmet Moti Program TV Premiere "Fiks Fare" Talk Show Pr. "SHQIP" Lajme Moti Show Premiere "Procesi Sportiv" Lajme e Moti Program TV "Fiks Fare" (rit) Top Select (rit) Lajme e moti Muzike
HOROSKOPI
DASHI DEMI
Keni nevoj t reflektoni mir prpara se t merrni nj vendim t rndsishm. N marrdhniet me personat q ju rrethojn, mundohuni t mos harroni asnjher diplomacin. N dashuri asnj nuk ju pengon. Jeni ju q nuk i keni idet e qarta dhe nuk merrni asnj iniciativ. Pr ju dashuria do t jet nj nga gjrat m t rndsishme sot. Dita e sotme do t jet shum e gjallruar pr ata q jan vetm dhe mjaft romantike pr ata q jan ift. Gjithashtu do t jet dita e duhur pr t'u dhn jet aktiviteteve dhe eksperiencave t reja t punve ose studimeve.
PESHORJA AKREPI
Dita e sotme do t hapet me ndonj tension t vogl n familje. Pr fat, miqt do ju ndihmojn ta kaloni kt moment dhe t argtoheni shum. Mundohuni t shtyni pr m von realizimin e nj projekti n pun, ose ndonj provim n shkoll. Sot nuk sht dita e duhur. Dita e sotme do t jet e favorshme pr ata q studiojn dhe punojn. Parashikohen kontakte dhe oferta interesante. Komunikimi me personat q ju rrethojn dhe forma juaj e mir fizike do ju ndihmojn t keni mbshtetjen e duhur n kt moment.
E MARTE 27 JANAR WBA-Man Utd 20:45 Portsmouth-Aston Villa 21:00 E MERKURE 28 JANAR Catania vs Inter 20:30 Udinese-Juventus 20:30 Milan vs Genoa 20:30 Wigan-Liverpool 20:45 Everton-Arsenal 21:00 E ENJTE 29 JANAR Barcelona-Espanyol 21:00 Sevilla-Valencia 21:30
SS1 SSHD1
BINJAKET
Edhe pse Hna sht n kundrshtim me shenjn tuaj e mund t'ju sjell ndonj kontrast me personat q ju rrethojn, yjet do ju ndihmojn t jeni n humor t mir. Do t keni mbshtetjen e bashkpuntorve fal besueshmris dhe prpikris n pun, dy elemente t vlefshme kto pr t prfunduar me sukses do detyr. Matini mir fjalt dhe mundohuni t mos hyni n konflikt me personat q ju rrethojn, sepse Hna dhe Marsi n shenjn e Bricjapit ju bjn t jeni nervoz. N qoft se keni nj histori dashurie q sht n kriz, merreni ju t part iniciativn. Mundohuni t'i hapni zemrn partnerit e rrfehuni pa pasur frik. Kushtojini m shum koh vetes. Sot dshironi t'i kushtoheni m shum dashuris, por shtjet praktike, familjare dhe profesionale nuk do jua lejojn kt gj. Mundohuni t kujdeseni m shum pr fizikun dhe pamjen e jashtme, koht e fundit t lna pas dore. N qoft se keni kolesterolin t lart dhe rrahjet e zemrs t shpeshta, mundohuni t ndiqni nj diet me baz fruta dhe perime. shtjet q keni m shum pr zemr duhet t'i prballoni me vendosmri, duke shfrytzuar energjit e favorshme q ju dhuron Hna. Mundohuni t mos humbisni besimin te t tjert, sepse kjo do t jet nj nga cilsit q do ju lejoj t zgjidhni nj situat delikate q ju shqetson. Ndjeheni t gatshm pr t jetuar nj histori t re dashurie.
SHIGJETARI
Ju pret nj dit e shklqyer, ku problemet do t marrin zgjidhjen e duhur dhe do t keni m shum koh t lir pr veten tuaj. Pr dik nuk mund t prjashtohen sukseset n sektorin social, pr ndonj tjetr mundsi t mira n sektorin e financave. Do t fitoni pik edhe n dashuri, sidomos n qoft se jeni ift, por edhe n qoft se nuk jeni. Hidhini nj sy shtpis, sepse ka nevoj pr disa riparime. Jeni nj natyr q nuk i plqen grindjet dhe preferon m shum paqen. Do t jet nj sjellje q do ju bj t fitoni besimin e t gjithve. Hna n shenj do t jet nj kshilluese shum e mir pr ju. Keni dshir t realizoheni n mnyr t hapur me t tjert n shum sektor.
SS1 SS2
GAFORRJA
BRICJAPI
LUANI
UJORI
Qielli juaj duket si nj kaleidoskop, ku veprimet, gjendja shpirtrore dhe situatat ndryshojn vazhdimisht. N prgjithsi gjithka ecn mir, vetm se pak ngadal. Mundohuni t prballoni do vshtirsi me ballin lart edhe pse gjat ktyre ditve duket sikur mendja juaj fluturon diku tjetr. N jetn sentimentale gjithka shkon mir. Hna n shenjn tuaj ju sugjeron q t'i shikoni mir gjrat q kan ndodhur n t shkuarn, pr t ndrtuar m mir t ardhmen tuaj. Ndjeshmria juaj karshi personave n nevoj sot do t bjer m shum n sy. Afrojini ndihmn tuaj nj familjari, nj miku, por edhe personave t tjer n vshtirsi.
VIRGJERESHA
PESHQIT
shqip
E HENE, 26 JANAR 2009 18
NDRYSHE
Sallonet e Rubinstein-it jan me fam botrore, ashtu si edhe produktet e saj, q vazhdojn t jen ndr m t preferuarat jo vetm pr yjet e kinemas, por edhe pr njerzit e thjesht
Kujdesuni pr veten!
Teknologji e lart dhe produkte t G mrekullueshme. Kjo sht strategjia e Helena Rubinstein
ruaja mitike e kozmetiks dhe shpiksja e masks, Helena Rubinstein, shprehej shpesh se "nuk ekzistojn femra t shmtuara, por vetm femra prtace". Rubinstein sht themeluesja e perandoris s produkteve t trukut dhe t kujdesit pr fytyrn dhe ka qen pikrisht biznesi i kozmetiks ai q e renditi ndr grat m t pasura t bots pr shum vite rresht. Sallonet e Rubinstein-it jan me fam botrore, ashtu si edhe produktet e saj, q vazhdojn t jen ndr m t preferuarat jo vetm pr yjet e kinemas, por edhe pr njerzit e thjesht. Sot marka q mban emrin e saj dhe q sht pjes e grupit "L'Oreal", dshiron t ringjall imazhin e femrs. Ajo u propozon klienteve t saj nj zgjerim t linjs s produkteve dhe sigurimin akoma m shum me produktet "coaching" (trajnuese) t bukuris. Modeli i femrs q klientt duhet t njohin? Ajo sht Demi Moore, muza e re e marks. Nj grua q sht e sigurt pr zgjedhjet e saja, q nuk ka hequr dor as nga karriera, as nga familja dhe as nga bukuria e saj. Me nj rritje m t lart t ardhurash, rreth 50% n Kin dhe 30% n Rusi, Helena Rubinstein mbetet nj nga markat kozmetike m t rndsishme n bot. Pjesa m domethnse e realizimeve t saj sht realizuar n Japoni, Itali, Spanj, Franc dhe Gjermani. Publiku i saj sht shum i kufizuar, por me nj fuqi t madhe blerjeje. Simona Cataneo, drejtoresh e prgjithshme, shpjegon n intervist se n cilin treg sht akoma m e krkuar marka. far kuptimi ka nj zgjerim i linjs kur ajo sht akoma n nivelin e Helena Rubinstein-it? Mendojm se plakja sht br nj betej e prditshme pr femrat. N vitin 2010, 60% e femrave do t duken akoma m t vjetra, sidomos ato q do t'i korrespondojn moshs nga 40 deri n 60 vjee. M par ekzistonin kremra anti-rrudh t prgjithshme pr t gjitha moshat. Tani kemi vn re se nj pjes t madhe t tregut dhe do moshe i korrespondojn probleme t ndryshme. Pr kt krkojm zgjidhje specifike. Helena Rubinstein do t kaloj n kategorin "Premium" t grimit, ajo q prfshin nj komunikim, nj shoqrim dhe produkte t luksit pr femrat q jan mbi moshn 40vjeare. Ndryshon kremi, apo ndryshon vetm mimi? M e mira e teknologjis s "L'Oreal" sht prdorur n kategorin "Premium". N produktet e Helena Rubinstein prbrsit jan t qart dhe t muar. N "Gold Future" pr shembull ka pak pluhur ari t mikromizuar nga vetit e njohura n shekuj prej kulturs kineze si produkt i jetgjatsis. N "Life Pearl" ka nj prbrs t nj perle shum t rrall, destinuar femrave q jan m shum se 50 vjee, t cilat kan humbje t parametrave t strukturs. M par flitej pr antirrudh, tani pr anti-pjekuri: m mir t luftosh kundr moshs, sesa kundr rrudhave? Nuk mjafton m t flassh pr anti-rrudh, sepse femra e shikon q ka probleme t tjera. Zbutja e lkurs, shfaqja e njollave. Tani duhet t flasim pr ritrajtimin, pr parandalimin e shfaqjes s njollave, pr luftimin e pasaktsis. N zgjerimin e linjs suaj sht parashikuar edhe nj "shoqrim". Pr far bhet fjal saktsisht? Nuk mjafton m ta shikosh nj produkt me cilsi t lart, duam edhe t japim kshilla se si ta kurojm lkurn, tipin e trukut, mnyrn e ushqimit, tipin e rrobave q duhen veshur. Kemi prfunduar nj marrveshje bashkpunimi me "International Longevity Center", nj organizat joqeveritare, e cila merret me shoqrimin e njerzve n plakje. Prve ksaj, pozicionohemi si "beauty coach". N pikat e shitjes propozojm nj shoqrim me mas dhe propozojm "beauty class", rrug t drejtuara nga Helena Rubinstein. Prse kjo nevoj shoqrimi? Sepse femrat jan gjithmon t informuara, din gjithka mbi kremrat e anti-moshs. Kshtu, pr t'u orientuar, kan nevoj pr nj "coach", dik q t'i drejtoj. Sot "coaching" ekziston pr t gjith, sepse sht nj mnyr pr t lehtsuar jetn. Dhe m pas, duke jetuar m gjat, duan t duken gjithmon t bukura. Cilat jan vlerat e forta t marks? Teknologjia e lart, pararoja e saj dhe sigurisht nj magji fantastike. N emr t kremrave tan kemi vendosur t vm fjaln "Live", sepse u adresohen femrave t cilat kan jetuar dhe q kontrollojn jetn e tyre. Femra si Demi Moore pr shembull? sht muza jon: nj grua 43vjeare, e bukur dhe brilante. Inteligjente dhe narkotike, profesioniste dhe potente, e aft t menaxhoj si karriern, ashtu edhe jetn private. Nuk sht vetm nj aktore, por edhe nj modele. sht nj grua e kompletuar. sht nj eksperte e bukuris. Po mbi prdorimin e kremrave t bukuris? Tipari m i bukur i Demi-t sht personaliteti i saj. T gjith e kujtojn n '91-shin, shtatzn, nudo n kopertinn e revists "Vanity Fair". sht nj grua q ka kurajn e veprimeve t saj. Ekziston mundsia pr t br ndrhyrje? Femrat t cilat vijn te produktet tona, jan eksperte. Dhe si gjithmon e urrejn faktin pr t br ndrhyrje t kirurgjis estetike. Shpesh her mund t bjn "lifting", por gjithmon prdorin kurat e bukuris.
shqip
E HENE, 26 JANAR 2009 19
NDRYSHE
FORMIMI
MUNGESA
Mungesa e saj mund t shkaktoj rakitizmin dhe smundje t tjera t kockave, prishjen e dhmbve dhe t mishit t dhmbve, nervozizm pa shkak dhe pagjumsi
Vitamina D mund t formohet n lkur nga kontakti i rrezeve ultravjollc nga dielli, por gjithashtu ajo gjendet n sasi t mdha te qumshti dhe gjalpi
VITAMINA
E domosdoshme pr t ruajtur kujtesn
r her t par sh kenctart kan arritur t vrtetojn lidhjen ndrmjet vitamins D dhe aftsive njohse. N nj studim ku morn pjes 2000 pjesmarrs mbi 65-vjear sht treguar se sa m i ult t jet niveli i vitamins D, aq m shum njeriu humbet funksionet e tij njohse. N raport me personat t cilt kishin nivelin e duhur t vitamins D, personat me nivel m t ult t ksaj vitamine kishin qen t prirur pr ti pasur dyfish m t dobta funksionet e kujtess, mendimit dhe inteligjencs. Vitamina D ka rol n prthithjen e kalciumit, dhe si rrjedhim sht jo vetm e rndsishme n forcimin e kockave, por gjithashtu pr funksionimin e duhur t nervave. Mungesa e saj mund t shkaktoj rakitizmin dhe smundje t tjera t kockave, prishjen e dhmbve dhe t mishit t dhmbve, nervozizm pa shkak dhe pagjumsi. Vitamina D mund t formohet n lkur nga kontakti i rrezeve ultravjollc nga dielli, por gjithashtu ajo gjendet n sasi t mdha te qumshti dhe gjalpi. Pas studimeve t gjata sht zbuluar se nj doz e prditshme mund t prgjysmoj rrezikun e kancerit t gjirit dhe t zorrs s trash. Studimi ka treguar se vitamina D luan nj rol jetsor n parandalimin e smundjeve t zemrs, kancerit, diabetit, tensionit t lart, skizofrenis dhe sklerozs, si dhe n t njjtn koh luan rol t rndsishm n forcimin e kockave. Mungesa e ndjeshme e ksaj vitamine n Hemisfern e Veriut bn q banort e ktyre vendeve t vdesin para kohe pr shkak t smundjeve t ndryshme. Skocezt ia kan vn fajin diellit t pakt dhe vers s shkurtr, si shkaktart e shkalls s lart n smundjet e zemrs. Do t mjaftonin vetm njzet minuta banjo dielli pr t parandaluar t ftohtin dhe viruset e stins, sipas studimit q v n pah se vitamina D dhe jo C sigurojn mbrojtjen m eficente kundr viruseve. Mund t jet koha e shkurtr ndaj ekspozimit t rrezeve t diellit shkaku kryesor i gripit n stinn e dimrit. T paktn kjo sht ajo q tregohet n publikimin Natyra e epidemive dhe infeksioneve. N fakt, se prse n periudhn e dimrit gripi prek nj numr t madh personash, nuk sht zbuluar asnjher nga epidemiologt. Nse do t zbulohej shkaku, kjo do t arrinte t shptonte plot 1 milion e gjysm persona n vit q vdesin nga gripi n gjith botn. Q n vitin 1981, nj epidemiolog hodhi hipotezn se gripi mund t jet i lidhur me rreza-
timin diellor, por shum pak e besuan. Por n vitet e fundit u zbulua se sa e rndsishme ishte vitamina D pr sistemin imunitar e q prodhohet kur rrezatimi diellor godet lkurn. Tani, pas plot 25 vjetsh, hipoteza e Hope Simpson u transformua n nj teori, pas testeve t shumta t analizuara n
kto vitet e fundit. Sezonet e ftohta sjellin edhe disa faktor t cilt ndihmojn q gripi t prhapet shum. Nj nivel i ult lagshtie favorizon shprhapjen e virusit t gripit, duke nisur q nga vjeshta, shpjegon Edwin Kilbourne i New York Mediaci College. Krkimet e
Kilbourne treguan se duke limituar ose duke hequr t gjith elementt q mund t ndikojn n prhapjen e virusit, ngelet nj faktor sezonal q e favorizon. Duke u nisur nga kto eksperimente, Canell i spitalit n Kaliforni, zbuloi se vitamina D ishte elementi pr t kuptuar se prse gripi prhapej
kryesisht n vjesht dhe dimr. Gjithashtu, n nj studim me mijra fmij indian, zbuloi se ata q kishin nj nivel vitamine D m t ult se 10 nanogram pr mililitr, kishin 11 her m shum mundsi pr tu smur nga infeksionet e rrugve t frymmarrjes, n krahasim me ata q e kishin m
Roli
Vitamina D luan nj rol t madh n prthithjen e kalciumit, dhe si rrjedhim sht jo vetm e rndsishme n forcimin e kockave, por gjithashtu dhe pr funksionimin e duhur t nervave. Studimi ka treguar se vitamina D luan nj rol jetsor n parandalimin e smundjeve t zemrs, kancerit, diabetit, tensionit t lart, skizofrenis dhe sklerozs
t lart nivelin e vitamins D. Po kshtu, nj studim disavjear tregoi se nj porcion i vogl mlie merluci, shum e pasur me vitamin D, e marr pr rreth 4 muaj, redukton me 50 pr qind mundsin pr tu smur nga gripi gjat dimrit. Mjaftojn pak minuta pr tu ekspozuar n diell, q trupi jon t prodhoj rreth 500 mikrogram vitamin D. sht vne re q vitamina D sintetizon kalciumin n kocka, megjithat roli i saj n sistemin imunitar sht shum i rndsishm, shpjegon Canell. Ather prse t mos marrim doza t mdha vitamine D gjat muajve t ftoht? Sepse jo t gjith shkenctart jan t bindur 100 pr qind pr rezultatin e Canell. sht vendim i pamatur tu rekomandosh doktorve tu japin pacientve t tyre doza t mdha vitamine D pr t luftuar gripin, sepse n fillim duhet t kemi prova dhe t shohim se sa vitamin D mund t jet e nevojshme. Tepria e saj mund t sjell m shum efekte negative, se sa pozitive, shpjegon James Cherry, specialist n infeksionet e rrugve t frymmarrjes n David Geffen School of Medicine.
shqip
E HENE, 26 JANAR 2009 20
NDRYSHE
Anglezt nuk po din si ta klasifikojn ofertn e javs s shkuar t oligarkut rus, Aleksandr Lebedev, pr t bler gazetn m t njohur t mbrmjes n Londr
londinezt t shohin tek Aleksandr Lebedev nj njeri q i prket KGB-s. Ndoshta jo me at mosbesim e frik me t ciln kqyrej dikur kjo agjenci shrbimesh sekrete. N fakt, e vrteta sht se ai vet bn t pamundurn t mos portretizohet si ish-pjes e saj. N syt e t gjithve sht nj bankier nga Moska, pronar gazetash e miliarder q i plqejn xhinset e firmave t njohura dhe q dikur ka punuar nn identitet t rrem pr llogari t KGB-s, si atashe ekonomik n Ambasadn Sovjetike n Londr gjat fazs s fundit t Lufts s Ftoht. N at koh e blinte "The Evening Standard" n stendat ku shitej kjo gazet, por sot ka ndr mend ta blej t gjith kt biznes, duke e portretizuar veten dhe t birin 28-vjear, Evgenin, si aktor t rndsishm n biznesin dhe shoqrin londineze.
Distanca e afrt me Moskn, dyqanet e sofistikuara dhe klima e favorshme e taksave dhe investimeve, e kan br Londrn ndr qytetet m t lakmuara pr rust, por ndrsa edhe vet Lebedevi sht pasuruar n Rusin e viteve nntdhjet, ka krkuar me ngul ta distancoj veten prej tipologjis s oligarkut q i ka zhvatur vendit t vet miliarda fal rezervave natyrore t vendit dhe lidhjeve t duhura politike. Ai vet thot se termi oligark prkthehet n "i pasur e i keq". Po kaq me ngulm prpiqet edhe kur vjen fjala pr t'u distancuar nga KGB-ja. Gazetarit t "The Sunday Times" i tha n nj intervist t dhn vitin e shkuar: "Mos e ngatrroni inteligjencn e vendeve t tjera me KGB-n. Mendoj se KGBja qe nj organizat e njohur pr lidhjen me gulagt. Kjo nuk ka fare t bj me shrbimet e fshehta n
vendet e tjera". Por ekspertt e spiunazhit thon se inteligjenca sovjetike jasht vendit n t vrtet drejtohej nga KGB-ja, dhe jo t gjith britanikt binden nga garancit q jep Lebedevi. "Historia mbi gazetat e vendit ton sht e mbushur me shqetsime lidhur me pronart e tyre", thot Riard Otauei, nj legjislator i partis konservatore. "Mundsia q nj gazet britanike t prfundoj n duart e nj ish-pjestari t nj shrbimi t fsheht t huaj e on debatin n nj tjetr nivel". Prkundrazi, thon t tjert: n epokn e globalizmit parat i ln pas konceptet e vjetra t kufijve apo kombsive. Individ t t gjitha kombsive, apo me t shkuara t fardoshme, i blejn sot gazetat me po aq lehtsi sa 'blinin dikur kombinatet e elikut apo fabrikat e prodhimit t autoveturave. "N KGB-n e epoks kur Lebedevi
qe i drguar n Londr gjendeshin edhe ata personazhe t errt t cilt i kujtojm m s miri, por edhe spiunt e analistt super t shkolluar q nuk kemi pasur rastin t'i shohim me sy", shkruante dje n t prditshmen "The Guardian" Deivid Hrst, gazetar dhe ekspert pr Rusin. "Operativt si Lebedevi qen t part q nuhatn se sistemi sovjetik po thrrmohej dhe kjo i bri m t favorizuarit kur erdhi fjala pr t vn aftsit e tyre individuale n tregun e lir". Kshtu, mos gjithka fillon dhe mbaron me kaq? Mbi t gjitha Lebedev sht antar i Dums, dhe ka br me dije se ka ndr mend t krijoj nj parti t re bashk me ish-presidentin sovjetik, Mikhail Gorbaov. Nga ana tjetr, zotrimi i organeve t shtypit n Britani prkthehet n pushtet politik: mjafton t kujtohet mbshtetja q u jep konservatorve e
prditshmja "The Daily Telegraph" (dikur n pronsi t Konrad Blek), apo bindja e ngulitur te gjith politikant se mbshtetja e "Sun", e Rupert Murdok, do t thot automatikisht triumf zgjedhor. Duke iu referuar fams s Lebedevit n Mosk, si nj prej zrave m kritik lidhur me korrupsionin e niveleve t larta dhe praktikave ekonomike t Kremlinit, hamendsohet se oligarku do mendoj ta kthej "The Evening Standard" n nj kal troje pr Moskn, ku gazetat e tij kan pasur shum probleme pr shkak t prballjeve me autoritetet. Pr shembull, vitin e shkuar, gazeta e Lebedevit, "Korrespondenti i Mosks", raportoi se Vladimir Putini - edhe ky ish-agjent i KGB-s me t njjtn grad me Lebedevin - po flirtonte me gjimnasten 24-vjeare Alina Kabajeva. Kur lajmi u prgnjeshtrua, Lebe-
Distanca e afrt me Moskn dhe klima e favorshme e taksave, e kan br Londrn ndr qytetet m t lakmuara pr rust
gazet s cils i bhet publicitet me postera gjigand n stendat tipike ku przihen thashethemet e bots s VIP-ave me politikn, ku politikant krkojn t msojn reagimet e menjhershme pas nj fjalimi apo nisme. Pyetja q po i bjn vetes britanikt sht: 'ka ndr mend t bj Aleksandr Lebedevi me t? Asnj ish-spiun sovjetik nuk ka bler m par ndonj gazet t rndsishme britanike, e jo m nj organ mediatik t paraplqyer nga elita politike, pjes e perandoris mediatike konservatore t Lordit Rothermer, ku prfshihen edhe "Daily Mail" dhe "General Trust". Por gjasat jan t mdha q
N Mosk oligarku e pa me vend t'u prgjigjej edhe disa thumbave t lshuar n shtypin britanik lidhur me at vet
devi u detyrua t mbyllte gazetn gj q zor t ndodh n rastin e "The Evening Standard". "Prgjegjsia ime sht ta bj gazetn t mbijetoj, tha javn e shkuar. Nuk dua t thon q nj idiot rus dhe ish-spiun e bleu vetm pr ta mbyllur". Por t enjten n Mosk oligarku e pa me vend t'u prgjigjej edhe disa thumbave t lshuar n shtypin britanik lidhur me at vet, si dhe me operacionin e blerjes. "Kam monitoruar me kujdes gjith shtypin britanik dhe kam ndeshur disa batuta me shum humor, si: 'Jam i KGB-s, m jep dokumentet'", tha Lebedev. "Te t gjitha kto batuta mund t vrehet humori i holl britanik, i cili sht vrtet i shklqyer".
shqip
E HENE, 26 JANAR 2009
AKTUALITET
21
U fillua me hapjen e zyrave t emergjencs, pasi pjesa m e madhe e godinave administrative jan bombarduar, ndrkoh kan nisur bisedimet pr paqe n Egjipt
rajon t mrkurn, kur do t nis bisedimet me lidert izraelit dhe palestinez. Nga burime izraelite u b me dije se bisedimet e ndrmarra nga Xhorxh Miell, i drguari i posam amerikan, do t prqendrohen te bllokadat e armve t
Hamasit dhe n ringjalljen e bisedimeve pr paqen. Diplomat n Uashington than se Mitell do t diskutoj gjithashtu edhe situatn humanitare n Gaza. Zyrtart dhe diplomatt foln n kushtin e ruajtjes s anonimitetit, duke qen se
Uashingtoni nuk e ka deklaruar zyrtarisht vizitn e Mitellit. Organizatat humanitare dhe OKB-ja than se bisedimet duhet t ken prioritet hapjen e Gazs n mnyr q atje t mbrrijn ndihmat pr rindrtimin t banesave
dhe infrastrukturs pr 1.4 milion banort e zn n kurth nga sanksionet dhe mbyllja e kufijve. Izraeli ka lejuar kalimin e disa ndihmave humanitare n Gaza, megjithse pjesa m e madhe e kufijve t saj mbetet e mbyllur.
Shkurt
Spanj & Franc
Bolivi
oliviant votuan dje n nj referendum q sipas Presidentit Evo Morales do forcoj t drejtat e popullsis indigjene t vendit. Ndryshimet prfshijn gjithashtu edhe prforcimin e kontrollit t shtetit mbi burimet natyrore t Bolivis, si edhe ndryshimin e ligjit q njeh katolicizmin si fen zyrtare n vend. Morales, indian i etnis Ajmara, ka ndrmarr reforma t forta politike por ka ndeshur edhe shum kundrshtime. Kundrshtart e tij thon se Kushtetuta e re do krijoj ndasi mes shtresave t qytetarve.
Izrael
Protesta
Karzai vrejti se vrasja e afganve t pafajshm po forcon pozitat e terroristve Shteti prgatit mbrojtjen
ligjore pr ushtart
everia izraelite miratoi dje nj mas fal s cils u garantohet mbrojtje ligjore t gjith ushtarakve n rast se u duhet t prballen me akuza pr krime lufte gjat ofensivs n Gaza. Shteti izraelit do t mbroj deri n fund t gjith ata q vepruan n emr t tij, tha t dieln Kryeministri Olmert para nisjes s mbledhjes s kabinetit ministror. Ushtart dhe komandot q u drguan n Gaza duhet t din se jan t mbrojtur nga do lloj gjykate tjetr.
SHBA
F
n provincn Lagman, ku sipas amerikanve u vran 15 militant t armatosur, prfshi edhe nj grua, fakt q hidhet posht nga zyrtart afgan, sipas t cilve qen t gjith civil. N nj deklarat, Karzai njoftonte se mes 16 civilve t vrar gjendeshin dy gra dhe tre fmij. N kryeqendrn e provins qindra banor t zemruar demonstruan t dieln kundr forcave t armatosura amerikane dhe krkuan ndrprerjen e sulmeve t papritura gjat netve. Lidert ushtarak amerikan, t afrmit e viktimave dhe zyrtar afgan prfshi edhe dy kshilltar t Karzait u takuan n zyrn e guvernatorit t provincs pr t diskutuar mbi ngjarjen. Forcat e armatosura na shprehn keqardhjen e thell lidhur me ngjarjen dhe premtuan se pas ksaj do t koordinojn operacionet me forcat tona, tha nj prej afganve t pranishm n takim. Numri i lart i viktimave civile gjat operacioneve luftarake ka qen nj pik e nxeht debati mes qeveris afgane dhe koalicionit perndimor ushtarak q operon n kt vend. Shum prej vdekjeve t civilve jan regjistruar gjat sulmeve t ndrmarra netve nga forcat speciale amerikane. Skuadra e hetimit q do t shqyrtonte ngjarjen t dieln u detyra ta shtynte vizitn n zonn n fjal pr shkak t kohs s keqe.
otoja sht spektakolare, tregon ekuipazhin e narkotrafikantve teksa prpiqen t largohen nga nj nndetse e kapur nga marina amerikane para dy javsh. Kto mininndetse jan ndrtuar n xhungln kolumbiane dhe jan transportuar m pas deri n breg. Transportojn nga 4 n 12 tonelata kokain dhe kan nj autonomi prej pes mij kilometrash, kan motor diezel dhe ekuipazhe prej katr vetash. Zakonisht, trafikantt i prdorin pr t transportuar drogn nga Kolumbia n Meksik.
shqip
E HENE, 26 JANAR 2009
22
SOCIALE
Mbetet pa drita klinika mjeksore n periferi t Tirans. Rrezik pr dozat e ilaeve q ruhen n frigorifer
mjeksore, por ka edhe disavantazhe t tjera. Ilaet n form vaksinash, dozat e medikamenteve q mbahen n frigorifert e Qendrs Shndetsore, rrezikojn t jen t paefektshme, si rezultat i mosruajtjes n kushtet e prshkruara n etiket. Magazinimi i tyre n kushte jo normale sjell skadencn para afatit t prcaktuar, ose uljen e efektshmris prgjat prdorimit. Punonjsit e qendrs thon se gjendja sht problematike prej vitesh dhe ata e kan t vshtir tu shrbejn pa-
cientve. Kjo qendr sht vetm pak hapa larg bashkis dhe Komisariatit t Policis, t cilt kan 24 or drita. Kushtet n dhomn e urgjencs dhe n dhomat e mjekve nuk i plotsojn standardet e nj qendre shndetsore. Ndrsa kufizimet e energjis elektrike, q ndodhin n mnyr periodike e t vazhdueshme, sjellin nj tjetr vshtirsi. Sipas rregullave, qendrat shndetsore, poliklinikat, spitalet, njihen si institucione t rndsis s veant. Prve se ato nuk duhet t jen
n listn e kufizimeve, duhet t ken dy linja, q n raste emergjencash, apo problemesh, energjia t jet lehtsisht e zvendsueshme. Sakaq, dy vjet m par, kur sistemi shndetsor parsor, qendrat shndetsore, poliklinikat nisn t ishin nn varsin e Institutit t Sigurimeve t Kujdesit Shndetsor, mund t blinin me parat e qendrs gjenerator pr rastet e kufizimeve t energjis. Qendra Shndetsore e Kamzs ende nuk ka n magazinn e saj nj pajisje t till. L.Mixha
Zyra ku priten ankesat dhe denoncimet e qytetarve raporton se priten nga 5-8 paknaqsi do dit
T dhna
ANKESAT
E pacientve regjistrohen do dit, por askush deri m sot nuk ka arritur t denoncoj rastet e padrejtsis, duke i shkuar shtjes deri n fund
MUNGESAT
E ilaeve, aparaturave, infrastrukturs, pritet t prmirsohen pas futjes s spitaleve nn administrimin e Institutit t Kujdesit Shndetsor
REFORMA
N shndetsi pritet t sjell nj atmosfer m t mir n sistemin shndetsor. Po ashtu edhe shtimin e kontribuuesve n sigurimet shndetsore
qitur ankes nuk i ka shkuar deri n fund ngjarjes. Shumica e tyre nuk paraqiten as n ballafaqimin mes palve. T drejtat e pacientit Pacientt kan t drejt, sipas ligjit, t marrin shrbim shndetsor falas n spitalet publike, t cilat
financohen nga buxheti i shtetit. Ky fond i akorduar shndetsis, sht qesja q mbushet nga parat e taksapaguesve shqiptar, n mnyr t veant ata q paguajn sigurimet shndetsore. Qytetart, t cilt nuk i paguajn kto sigurime, duhet t respektojn rregullat e ven-
dosura pr t paguar koston pr shrbimin e ofruar, duke i uar kshtu parat n arkn e spitalit. Kto fonde q quhen t ardhura dytsore, prdoren pr tu dhn shprblime mjekve, pr t prmirsuar infrastrukturn spitalore, pr nj shrbim m t mir shndetsor
kundrejt pacientit. N rast se i smuri, konstaton se nuk ka marr shrbimin e merituar, ather ai ka t drejt t ankohet pran administrats spitalore, Urdhrit t Mjekve, shoqatave n dobi t pacientit. N rast se problemi i tij sht m serioz, ai duhet t denoncoj do lloj pa-
drejtsie q i sht br n kurriz. Sakaq, mjekt n detyr, ve puns q kan zgjedhur t bjn me dshirn e tyre, duhet t respektojn edhe betimin e Hipokratit, kur u zotuan pr t kryer shrbim pr t smurin. Lorina Mixha
Diploma
Deklarata
Reagon PS: Arsimi po tallet me familjet tona. Injoranca flet n emr t Bolonjs Nnkryetari i bashkis akuzon pr bllokim t punve emergjente n kryeqytet
Shamku: Po lshohen karton Kukullat e Berishs dhe Mets fotokopje, jo diploma t rregullta mbajn peng buxhetin e bashkis
iplomat e lshuara nga Ministria e Arsimit pr studentt e sistemit t Bolonjs, pr departamentin e gazetaris, jan kritikuar edhe nga Partia Socialiste. Dje, n nj deklarat, Ledi Shamku, kryetarja e Komisionit t Edukimit n Asamblen e Partis Socialiste, ka nnvizuar se Ministria e Arsimit ka dhn disa dftesa t fotokopjuara, t cilat nuk pin uj. Sipas saj, me to t gjith studentt q iu nnshtruan eksperimentit t Bolonjs, do ta ken shum t vshtir t ajn n tregun e puns. T till karton t pavler, sipas Partis Socialiste, duhet t ngjallin diskutim pr prmirsimin e avenirit t studentve shqiptar, problemet e t cilve nuk jan fare n axhendn e qeveris s sotme. Para disa muajsh, Ministria e Arsimit u tall me nxnsit e me familjet tona, duke u ln n dor dftesa t fotokopjuara. Sot ajo thelloi talljen e saj, ksaj radhe me studentt, duke iu rrasur
me pahir diploma t fotokopjuara, q nuk kan as firma titullarsh, as emra fakultetesh, as tituj diplome, e as profil, pra asgj, tha Shamku. Sipas saj, as bakalli m i humbur n tregun e puns nuk do ti pranonte ato. Studentt kan dit q protestojn, por po ndeshen me nj shprfillje irrituese t MASH-it, e pr rrjedhoj t nj shteti rrumpall, q arsimin se ka m n axhend, e q i mbshtjell tashm nga nj injoranc e plot, flet madje n emr t Karts s Bolonjs. Copat revoltuese t letrs q kjo ministri ka lshuar, jan maja e ajsbergut e nj paprgjegjshmrie t papar, pr t ciln prej 6 muajsh kemi krkuar t merren masa urgjente, vijoi kryetarja e Komisionit t Edukimit. Ajo thot se diplomat nuk i firmosin, pasi nuk ka akte ligjore q rregullarizojn statusin q do t ken t diplomuarit t cilt nuk vijojn studimin e thelluar 2-vjear. Arsimi sht problem gjithnj e me serioz dhe ne jemi t vetdijshm pr kt, pasi kemi punuar dhe po punojm, ndaj jemi t gatshm tu ofrojm shqiptarve at q presin prej 18 vjetsh nga shteti i tyre, prfundoi Shamku. Lo.Mi.
unt emergjente t kryeqytetit, si ndrtimi i shkollave, apo i rrugve, si dhe prmirsimi i infrastrukturs n Tiran, po pengohen dita dits. Shkak i bllokimit t projekteve kryesore t 2009-s jan br kshilltart e Kshillit Bashkiak, t cilt nuk kan votuar buxhetin e 2009-s. Kto akuza jan br dje nga nnkryetari i Bashkis s Tirans, Eduart Shalsi. Kshilltart kukulla t Sali Berishs e Ilir Mets nuk duan tia din pr krkesat e nevojat emergjente t banorve t kryeqytetit, tha Shalsi. I ndodhur n kryqzimin e rrugs Siri Kodra me Jordan Misja, Shalsi u bri t ditur banorve se Bashkia e Tirans kishte projektuar nj shkoll moderne pr fmijt e ksaj zone, por q nuk mund t realizohet, pasi buxheti tashm sht bllokuar. tu themi ktyre njerzve?! Q kshilltart e Berishs dhe Mets presin nj urdhr t dyt, pas atij t parit
pr t rrzuar buxhetin, i cili do ti jepte ktij komuniteti nj shkoll! tha nnkryetari i bashkis. Megjithat, me optimizm ai ka shtuar se 154 dit na ndajn nga ndryshimi i madh, pr t cilin ka nevoj jo vetm ky komunitet, por e gjith Shqipria. Kshilli Bashkiak i Tirans rrzoi pr t dytn her radhazi projektbuxhetin e Bashkis s Tirans pr vitin 2009. Projektbuxheti u rrzua nga votat e kshilltarve demokrat dhe abstenimin e kshilltarve t LSI-s, t cilt e konsideruan at t pamotivuar, me mangsi dhe jo t denj pr kryeqytetin. M par, ky projektbuxhet ishte rrzuar gjat votimit n mbledhjen e dats 19 dhjetor 2008. Disa her me radh kryetari i bashkis, Edi Rama, u bri thirrje direkt partive pr t mos e konsideruar buxhetin si politik, por si nevoj t qytetarve. Nga ana tjetr, kshilltart q nuk kan qen dakord me buxhetin, kan sqaruar se jan planifikuar rikonstruksione shkollash, t cilat jan kryer vitet e kaluara dhe nuk kan nevoj pr rehabilitime t tjera, apo restaurime t cilat nuk jan emergjente pr kryeqytetin. Lo.Mi.
shqip
E HENE, 26 JANAR 2009
24
AKTUALITET
policve n Kakavij dhe sigurimin e vendkalimit t autobusit jasht radhe. Policia e Gjirokastrs, nga ana e saj, ka kryer t gjitha veprimet pro-
cedurale, duke br sekuestrimin e lnds narkotike n cilsin e provs materiale, si dhe arrestimin n flagranc t poseduesit t saj Kosta Gjini, pr veprn penale t
trafikut ndrkombtar t lndve narkotike. Materialet i jan prcjell Prokuroris s Krimeve t Rnda n Tiran pr veprime t mte-
jshme. Rasti i djeshm sht i pari q shnohet pr kt vit, q tentohej t kalohej drejt Greqis prmes transportit t automjeteve n stacionin kufitar t Kakavijs.
Elbasan
Ky sht rasti i par pr kt vit, kur n pikn e kalimit kufitar t Kakavijs zbulohet drog
nin drejt Athins. Duke prfituar nga administrimi i lvizjeve t autobusit, si dhe moris s bagazheve, i arrestuari kishte integruar lndn narkotike n nj ant q nuk binte n sy. Ngjarja ka ndodhur n ort e mesdits s t diels, kur n Kakavij u duk autobusi i linjs ndrkombtare Tiran-Athin tip Neoplan me targa TR 2836 L me drejtues Ardian Bibaj. Autobusi i prket nj shoqrie ndrkombtare t udhtimeve me qendr n Tiran. Policia kufitare dhe ajo e rendit t Gjirokastrs ishin vn n dijeni pr ekzistencn e lnds narkotike n zonn e bagazheve, ndaj dhe siguria e saj n lvizje dhe krkesa te drejtuesit e transportit t udhtarve, ishte e drejtprdrejt. Pasi jan hequr t gjitha bagazhet e udhtarve, n nj ant sht gjetur sasia prej 12 kilogramsh marijuan. Brenda ants kishte 12 pako q peshonin 1 kg secila t krijuara n form cilindrike dhe t mbshtjella me letr ngjitse ngjyr kafe. Autobusi, s bashku me 34 pasagjert n bord, sht shoqruar pr n Drejtorin e Policis s Qarkut Gjirokastr, ku specialistt e sektorit t lufts kundr krimit t organizuar, pas disa orsh bn t mundur identifikimin e poseduesit t ants dhe lnds narkotike. Kosta Gjini, i vllai i menaxherit t kompanis s transportit sht sipas policis autori i transportit t 12 kilogramve marijuan n drejtim t Greqis, me destinacionin final Athinn. Pasi kan dhn deklarimet e tyre t nevojshme, pasagjert dhe drejtuesi i autobusit jan ln t lir pr t vijuar rrugn drejt shtetit grek. Sipas nj burimi mjaft t sigurt, Policia e Gjirokastrs kishte dijeni pr ekzistencn e drogs n autobus dhe kjo fal nj sinjalizimi n ort e para t s diels. Kjo e ka justifikuar edhe shtimin e
Tragjedia
n vendngjarje fill pas aksidentit, ka nxjerr shkaqet e tragjedis, e cila sht vlersuar si m e rnda e ndodhur ndonjher n kt zon. Sipas tyre, automjeti ka humbur kontrollin fillimisht dhe sht prplasur me nj ishull trafiku q ndan rrugn kryesore
me xhepin e saj ose si thuhet ndryshe sheshpushimi. M pas automjeti me t katr personat brenda tij sht prplasur me nj bordur t kanalit prbri autostrads. Kjo prplasje ka qen fatale, pasi n kt moment makina u shprb trsisht duke flu-
turuar n ajr rreth 100 metra dhe prfunduar n fush duke kryer disa rrokullisje. Mendohet se pas rrokullisjeve t pakontrolluara, automjeti ka marr flak si pasoj e arjes s sarbatorit dhe daljes n siprfaqe t tij, t karburantit. T katrt viktimat, kan dal nga automjeti pas prplasjes fillestare t tij si pasoj e presionit duke mos qen askush prej tyre n momentet e rnies s zjarrit dhe kjo u vrtetua edhe nga kontrolli i imtsishm q kan kryer zjarrfiksit gjat shuarjes s flakve n automjet. Nj prej viktimave, Vladimir Shpata, ka qen i vetmi q sht gjetur me shenja jete nga ndihma e shpejt, por gjat transportimit n spital ai ndrroi jet. Grupi hetimor ka konstatuar se shkaku i ktij aksidenti ka qen shpejtsia tej normave t lejuara dhe lagshtia n rrug si pasoj e motit shum t keq me shtrngat shiu. Drejtuesi i automjetit mendohet se ka humbur kontrollin dhe pr pasoj makina ka dal nga rruga. Policia nga ana e vet ka kryer t gjitha veprimet e nevojshme procedurale dhe materialet i jan prcjell organit t akuzs pr veprime t mtejshme.
ecili nga dy lumenjt q pr shkojn territorin e Qarkut t Elbasanit, Shkumbini dhe Devolli, kan marr dje jet njerzish. Pothuajse n t njjtn or jan mbytur dy 60vjear, pr shkaqe q ende nuk dihen. Sipas burimeve zyrtare t policis, n rrjedhjen e siprme t lumit t Shkumbinit, te vendi i quajtur Ura e Toromanit sht vetmbytur 60-vjeari Riza Krasaniqi. Ky i fundit msohet t jet hedhur vet nga ura dhe sht ndar nga jeta mes valve t lumit t Shkumbinit, ngjarje kjo e ndodhur rreth ors 11:00 t paradites s djeshme. Rreth 30 minuta m par, n Gramsh, ishte regjistruar nj mbytje tjetr. T njjtat burime zyrtare konfirmojn se rreth ors 10:30 minuta t paradites s djeshme n ujrat e lumit t Devollit sht vetmbytur 60-vjearja Hatixhe Toila. Pr t dyja rastet sht duke hetuar nga policia e dy komisariateve prkatse pr t gjetur shkaqet dhe motivet e vetmbytjeve. Be.dy.
Balla
shqip
E HENE, 26 JANAR 2009
AKTUALITET
25
Autort largohen me nj motor. Gjat ndjekjes, nj prej tyre rrzohet nga pallati. Tjetri n pranga
Prtej Lajmit
Tentativ pr t zbardhur kronikat e zeza
NGA POLI HOXHA
j sasi eksplozivi ka shpr thyer dje n orn 00:50 dhe ka shkatrruar pjesrisht lokalin Dea n rrugn Emin Duraku n Tiran. Dy autort e vendosjes s tritolit jan larguar nga vendngjarja me motor. Skena sht par live nga disa dshmitar, t cilt kan lajmruar policin n numrin 129. Disa patrulla policie jan vn n ndjekje t autorve, t cilt, pr ti shptuar ndjekjes jan futur n nj pallat. Nj prej t krkuarve sht dorzuar pa br rezistenc. Ndrsa shoku i tij, sht varur n ballkonin e katit t pest t pallatit, me mendimin se mund ti shptonte ndjekjes policore. Por ai sht vn re nga disa punonjs t policis, t cilt i kan br thirrje t dorzohet. Nuk ka pranuar dhe n fund sht hedhur nga kati i pest i pallatit, duke marr plag t shumta. Ndjekja Rreth ors 00:50, shrbimet e Komisariatit t Policis Nr.2 Tiran kan marr informacion se n rrugn Emin Duraku ka ndodhur nj shprthim n ambientet e nj lokali. N vendin e ngjarjes mbrritn menjher forcat policore, u formua grupi i posam hetimor t prbr nga ekspert xhenier, t cilt punuan pr saktsimin e lnds shprthyese dhe sasin e prdorur. Nga ky shprthim kan ndodhur vetm disa dme materiale, than burimet zyrtare t policis. Sipas tyre, shrbimet e policis q mbrritn t part n vendin e ngjarjes, por edhe Salla Operative e Drejtoris s Policis s Qarkut Tiran, kan siguruar informacion se autort e lnds shprthyese jan larguar nga vendngjarja me nj motor. Ky informacion, iu transmetua menjher shrbimeve t Patrulls s Prgjithshme
dhe shrbimeve t Policis Rrugore n t gjith territorin e Qarkut Tiran. Rreth ors 01:01, nj Patrull e Prgjithshme e vendosur n pik kontrolli n rrugn Ali Demi, ka konstatuar nj motor q lvizte me shpejtsi n kt aks dhe i ka dhn shenj ndalimi. Personat q ndodheshin n motor, nuk i jan bindur shenjs s policis duke iu shmangur piks s kontrollit. Patrulla e Prgjithshme sht vn n ndjekje t personave q ndodheshin n motor, t cilt pr tiu shmangur ndjekjes dhe ndalimit, kan devijuar rrugn kryesore, duke e braktisur motorin n hyrjen e nj
pallati. Patrulla e Prgjithshme, ka konstatuar se personat e dyshuar kan hyr n shkallt e brendshme t pallatit nr.269 dhe n kto kushte kan vazhduar ndjekjen e tyre. Hetimi Policia thot se n katin e III t ktij pallati, kan br t mundur kapjen e njrit prej autorve t dyshuar. N kt moment punonjsit e policis kan vn re nj person tjetr, i cili ishte varur me duar n ann e jashtme t sheshpushimit t katit t pest. Policia deklaron se n kto kushte, punonjsit e policis i kan br thirrje, q t mos rrezikonte dhe
futej n pjesn e brendshme t shkallve. Pas disa sekondash, personi ka rn nga kjo lartsi dhe menjher sht njoftuar shrbimi shndetsor i urgjencs dhe pas disa minutash sht drguar po nga ky shrbim n Spitalin Ushtarak Tiran. Personi q ka rn nga lartsia sht shtetasi Erges Agim Isufi, 21 vje, banues n Shkoz, i cili aktualisht ndodhet n Spitalin Ushtarak Tiran nn kujdesin e mjekve. Hetimet jan ndjekur nga zv/prokurori i Tirans, Altin Dumani. Paraprakisht dyshohet se vnia e tritolit sht kryer nga konkurrenca dhe dy personat q e kan vn mund t jen paguar.
Tiran
j or nga ngjarja e par, nj tjetr konflikt ka ndodhur n zonn e ish-bllokut n Tiran, n afrsi t Sky Tower. Policia sht njoftuar se nj person sht plagosur rreth ors 02:00. N vendngjarje shkoi grupi i posam hetimor, i formuar pr t hetuar, dhe sqaruar rrethanat e ksaj ngjarjeje. U konkludua se, ngjarja ka ndodhur n ambientet e jashtme t Skay Tower, ku autori i dyshuar i ngjarjes H.E, 30 vje, pas nj konflikti pr motive t dobta, ka qlluar dy her n
pjesn e trupit me arm zjarri, 36-vjearin Asim Hasan Ahmeti, than burimet nga Policia e
Tirans. Sipas tyre, i plagosuri u drgua menjher n Spitalin Ushtarak Tiran dhe ndodhet
Tiran
Arrestimi
olicia njoftoi dje se ka arrestuar nj 20-vjear, i cili dyshohet se sht kontingjent vjedhjesh n kryeqytet. Nga specialistt e seksionit kundr vjedhjeve t automjeteve u krye ndalimi i shtetasit Klajdi Filip Kolliu, 20 vje, lindur dhe banues n Fier, me arsim t mesm, i dnuar m par pr vjedhje mjetesh. Ndalimi i tij u b, pasi dyshohet se sht autor i vjedhjes s automjetit tip Benz, me targa TR 6892 H, n pronsi t nj shtetasi, vjedhje kjo e ndodhur me dat 10 dhjetor 2008", than burimet nga policia e Tirans. Sipas tyre, u kryen veprimet procedurale, materialet i kaluan Prokuroris s Tirans, pr veprn penale t vjedhjes.
y persona jan vn n pranga pr vjedhjen e dy bidonve naft. Policia e Tirans njofton se ka arrestuar dy t dyshuar pr konsumim e veprs penale t vjedhjes. Ata jan Ritvan Xheladini, 25 vje dhe Andi Beqiri, 20 vje. Ndalimi i tyre u krye sepse n rrugn Komuna e Parisit, n afrsi t kompleksit Dinamo, dyshohet se n bashkpunim me njritjetrin kan vjedhur dy bidon naft n kamionin me targa TR 5148 F, thot policia. Por inspektort e policis kan drguar n prokurori materialet hetimore dhe dy t dyshuarit akuzohen pr veprn penale t vjedhjes n bashkpunim dhe rrezikojn nj dnim nga 6 muaj deri n 5 vjet burg.
shqip
E HENE, 26 JANAR 2009
KULTURE
27
"T shkruash n dy gjuh sht nj stimul m shum, sht nj liri prfundimtare. Do t thot t matesh me botn, por pa harruar "t folurn amnore". Un nuk jam nacionalist. Ne jemi prues t kulturs son, por n t njjtn koh duhet t jemi shqiptar e qytetar t bots. Duhet t respektojm kufijt tan, atdheun, por duhet edhe t'i tejkalojm ato
Hajdari
zim Hajdari konsiderohet ndr poett m t mir kontemporan t gjall. Lindur n Lushnj, prej vitit '93 jeton n Frosinone t Italis. Shkruan n italisht dhe n shqip. N nj poezi t lir, trajton temat e emigrimit, t vetmis dhe udhtimit, por edhe raportet e tij me kulturat n t cilat jeton. Ka marr disa mime italiane e ndrkombtare dhe poezit e tij jan prkthyer n disa gjuh. Ju keni nisur t thurni poezi duke nisur q nga periudha e regjimit komunist. Si priteshin n at koh poezit tuaja? Kam nisur t shkruaj shum shpejt, q nga kohrat e liceut, por librin tim t par kam arritur ta publikoj vetm nj muaj para rnies s regjimit. Prmbledhja titullohej "Antologjia e shiut". Sigurisht q u shoqrua edhe me probleme t tipit politik, censur, munges lirie. E kisha prgatitur pr publikim n vitin '85, por e kisha t pamundur ta botoja, sepse aty nuk kishte poezi q t'i thurnin lavde partis, rolit t saj dhe t socializmit etj. Pr ta publikuar m krkonin t modifikoja jo pak gjra. Edhe titulli nuk u plqente. Drejtori i shtpis botuese "Naim Frashri" m thoshte se simbolizonte antologjin e lotve, q ishte n kontradikt me fitoret e Partis Komuniste dhe t socializmit n Shqipri. Si ndodhi q u transferuat n Itali? Un kam mbrritur n Itali n vitin '93, pasi n Shqipri kisha marr krcnime me vdekje. Merresha me politik, isha ndr eksponentt e par t Partis Republikane. Shkruaja n t prditshmen "Republika", ku denoncoja krimet e politiks, por edhe abuzimet e regjimit postkomunist shqiptar. Pr pasoj u detyrova t largohem prej Shqipris, prej nj vendi q nuk kishte arritur t ndryshonte n mnyr radikale. Mendoj se akoma edhe sot nuk ia ka dal mban, pavarsisht se kan kaluar rreth 20 vite ende nuk shihen gjeneratat e reja. Pavarsisht zhgnjimit tuaj t madh, n poezit tuaja ndihet shum Shqipria... Po, sigurisht, ndryshe nga sa lexohet npr gazeta, poezia ime nuk sht italiane, sht nj grshetim kulturash, si guxonin t bnin edhe humanistt e mdhenj. Shqipria sht pjes e imja, sht pjes e trupit tim, e fjalve t mia. Por kjo nuk duhet t ngatrrohet me t qenit nacionalist. Un nuk jam nacionalist. Ne jemi prues t kulturs son, por n t njjtn koh duhet t jemi shqiptar e qytetar t bots. Duhet t respektojm kufijt tan, atdheun, por duhet edhe t'i tejkalojm ato. N poezit tuaja perceptohet nj dimension shum i universalizuar i Shqipris mes vendit tuaj t lindjes dhe elementeve mjaft origjinale q vshtir se i gjen n poezin bashkkohore shqiptare... Jan simbolet, pjes e vendit tim q e transformojn n nj tem universale. sht lidhja me vendin tnd, me rrnjt, me lidhjet emocionale me vendin ku kam kaluar nj pjes t madhe t jets sime. Me elementt e natyrs, qllimi im ka qen t rikuperoj elementet mistike t lidhjes mes nesh, kozmosit dhe natyrs. Jan kto elemente q m trheqin shum. Pas rnies s regjimit, ka shum
Gzim
AKTIVITETI
Varieteja "Kolltuku amerikan" do t ngjitet n skenn e teatrit "Bylis" me rastin e 14 shkurtit, dits s t dashuruarve
Klajd Marku
uptimin shqiptar. Jeta e ndrsjellt e ktyre dy shteteve dhe dy botve me nj sarkazm t theksuar dhe nj stil t mrekullueshm artistik, sht shkruar me nj gjuh t thjesht dhe me nj fjalor sa
popullor aq edhe tundues. Gjithka nga Kulla vjen kndshm, urt dhe me humor", ka thn regjisori Klajd Marku. Lidhur me shtrirjen episodike t varietes, regjisori Marku ka treguar se jan mjaft kulme ato q do t "shkulin" s qeshuri publikun. "sht vendosur q n qendr t varietes t jet nj personazh, nj veteran, i cili do t rrfej do zhvillim t ngjarjes. Ky personazh sht marr prsipr nga aktori Fatmir Xhelili. Aktort e tjer pjesmarrs n varieten e Pllumb Kulls, jan edhe profesionistt e trups s "Portokallis" si Salsano Rrapo, Romir Zalla apo Ervina Kotolloshi, si dhe aktort e trups s teatrit t Fierit Todi Llupi, Hajrie Rondo, Hateme Ruzhdia, Fuat Boi, Doriana aushaj etj., t cilt do t interpretojn n kt variete. "Kolltuku amerikan", prek disa nga momentet q prjeton shoqria e ditve tona. Teatri "Bylis" dhe Drejtoria e Artit dhe Kulturs n Fier vitin kalendarik e ka t mbushur me mjaft aktivitete artistike. Duhet thn se shum prej aktiviteteve kan edhe prmasa ndrkombtare, si sht festivali i aktrimit "Apollon". M. Troka
shqip
E HENE, 26 JANAR 2009
SPECIALE
28
Historia e shptimit t hebrenjve n Shqipri sht e gjat dhe mund t thuhet se vetm sa sht prekur. Shumica e studiuesve kan pasur n duar vetm burime t njanshme. Sa u takon atyre shqiptare, dihet mir se nuk jan integruar fare n bibliografit e studimeve ndrkombtare pr Shoah. Edhe prej studiuesve vends po ndodh q shum prej tyre n nj ast t'i mbushin mendjen vetes se i kan kshilluar t gjitha burimet dhe pastaj s'ka asnj gjas se mund t'i rishikojn m qndrimet e tyre
SHABAN SINANI
I uke qen nj prej vendeve themeluese t Forumit Ndrkombtar t Shoah (Stokholm 2000), me ligjin 9280, dat 23.09.2004 ligjvnsit shqiptar shpalln Dit t Kujtess 27 janarin, ditn e lirimit t kampit t Auschwitz-it prej ushtrive t aleatve (saktsisht prej Ushtris s Kuqe). Nj prej prfaqsuesve m ngulmues pr t caktuar si dit kujtese pikrisht Ditn Evropiane t Kujtess, 27 janarin, ishte Kryeministri i sotm i Shqipris S. Berisha. Nj vit m von (2005), Asambleja e Prgjithshme e OKB-s e shpalli 27 janarin si Ditn Ndrkombtare t Kujtess, duke kodifikuar me nj akt t veant mnyrn e prkujtimit t ksaj dite. Pikrisht, Asambleja e Prgjithshme e OKB-s qe ajo mendja gjeniale dhe njhersh injorante, me t ciln kan br ironi qenie t painformuara, q vendosi pr tia kushtuar kt dit katastrofs m t madhe njerzore t shekullit t 20-t, t njohur me emrin Shoah (n form m t plot n hebraisht: Ha-Shoah), dhe pr t ln n dor t cilitdo shtet antar t saj t bashkoj n veprimtarit prkujtuese krkimet, reflektimin dhe homazhin pr fardo forme tjetr t shfaqjes s krimeve masive: aparteid, gjenocid, etnocid, represion, ksenofobi, spastrim etnik, prndjekje politike e shfarosje n mas, sipas karakterit t historis s tyre. Sikur t ishte fjala vetm pr nj ironi t pashmangshme n do rast kur pr nj dukuri flitet vetm me frym madhshtuese; sikur t mund t kuptohej harrimi kt vit i Dits s Kujtess prej autoriteteve publike thjesht si nj mosvmendje funksionarsh, pa lidhje me ngatrrimin e historis me t sotmen; sikur t mos ishte propozuar vetm dy jav m par q Shqipria duhet t ket nj dit tjetr kujtese (megjithse n t vrtet nuk prkujton asnjrn); nuk do t kishte qen aspak i nevojshm ky parashtim kronografik, dhe aq m pak t na vinte n mendje pohimi i hidhur i Hilary Clinton, tashm Sekretare Shteti e SHBA, n takimin e vjetshm me dy kineastet dashamirse amerikane, Laura Shapiro-Kramer dhe Myriam Abramowicz, q sapo kan prfunduar nj dokumentar kushtuar rolit t shqiptarve gjat kohs tragjike t Shoah: N t vrtet, shqiptart kan probleme t mdha me formimin e imazhit t tyre. Ndoshta m e sakt do t ishte t thuhej se shqiptart jan shkatrruesit e imazhit t tyre, edhe ather kur ua ndrtojn t tjert. Pohimin e sinqert t s mbijetuars n Shqipri Jutta Neuman se shqiptart nuk ishin antisemit, madje nuk e dinin fare se far ishte antisemitizmi, cituar prej librit t saj Albanien-ein sicherer Zufluchtsort? - Shqipria-vend i sigurt pr shptim?, nj tjetr mendje kritike shqiptare, e paknaqur prej teprimit me vetmburrjet shqiptare, e merr si piknisje pr t konkluduar me nj siguri mahnitse se n Shqipri nuk pati Shoah thjesht sepse prqindja e lart e analfabetizmit (85-90 pr qind) n popullsin e vendit nuk i lejoi shqiptart t njiheshin me pamflete, literatur apo propagand antisemite!
II Historia e shptimit t hebrenjve n Shqipri sht e gjat dhe mund t thuhet se vetm sa sht prekur. Shumica e studiuesve kan pasur n duar vetm burime t njanshme. Sa u takon atyre shqiptare, dihet mir se nuk jan integruar fare n bibliografit e studimeve ndrkombtare pr Shoah. Edhe prej studiuesve vends po ndodh q shum prej tyre n nj ast ti mbushin mendjen vetes se i kan kshilluar t gjitha burimet dhe pastaj ska asnj gjas se mund ti rishikojn m qndrimet e tyre. Dy prej ngjarjeve m t hershme me ndikim t fort n politikat shtetrore q u ndoqn ndaj hebrenjve gjat periudhs mbretrore dhe pastaj gjat Lufts s Dyt Botrore jan aktet e Lidhjes s Kombeve me qendr n Gjenev, gjegjsisht m 1921 dhe m 1926, akte n t cilat Shqipria mohej si nj vend i przgjedhur pr prqendrime t prkohshme dhe tranzitime masive t hebrenjve prej shteteve ku rreziku ndaj tyre mund t shfaqej egrsisht. N at koh doktrina e rrnjosjes masive apo e zhdukjes zanafillse (final solution) nuk ishte shpallur ende. Por Evropa e kishte ndjer prej vitesh e dekadash rrezikun q po vinte, t paktn qysh me botimin e artikullit t mirnjohur Jaccuse t shkrimtarit Emil Zola kushtuar skandalit t njohur me emrin procesi Dreyfus dhe me botimin e romanit Ishulli i pinguinve t
A. France. Prgjat afro nj shekulli u prpunua pseudo-miti i fshehtsis ndrkombtare t hebrenjve, q u prmbyll me botimin provokues t Protokolleve t pleqve t Sionit, si shkas pr t prpunuar nj doktrin tjetr, me karakter racist. N arkivat e Gjenevs ruhen jo vetm autorizimet dhn qeveris s Shqipris pr t lshuar dokumente udhtimi pr hebrenjt, por edhe verbalet q prmbajn diskutimet n komisione, sidomos n Komisariatin e Lart t Refugjatve, prfaqsues t t cilit negociuan me autoritetet e Tirans pr nj koh t gjat nj dekad m von. Pse u zgjodh Shqipria pr kt prgjegjsi me karakter ndrkombtar, far prmbanin planet e Lidhjes s Kombeve dhe t Komisariatit t Lart t Refugjatve, pse qeveria mbretrore i mirpriti kto plane - deri m tani pr shtje t tilla sht shkruar vetm mbi bazn e burimeve publike, shtypit t kohs. III T gjitha faktet dhe t dhnat t ojn drejt nj prfundimi binds, q politika e lehtsimit t hyrjes s hebrenjve n Shqipri gjat periudhs mbretrore ka pasur nj aspekt t fuqishm ndrkombtar, t dyanshm: veprues dhe kundrveprues. N njrn an ishte inkurajimi i Lidhjes s Kombeve, i Komisariatit t Lart t Refugjatve; i prfaqsuesve t organizatave dhe shoqatave t mirnjohura botrore t hebrenjve; i disa qeverive demokratike t Evrops, q mbretria shqiptare t pranonte n grup hebrenj t rrezikuar dhe jo thjesht krkesa individuale t tyre. N ann tjetr ishte kushtzimi politik i qeveris s vendit, me an t traktateve dypalshe, sidomos prej traktatit t miqsis me Italin (1926), pr tiu bindur doktrins naziste-fashiste t rrnjosjes prfundimtare t hebrenjve, shpallur m 1933 nga Fhreri prmes Mein Kampf. Sikurse provohet n mnyr bindse, deri n vitin 1937 (prill), kur ish-mbreti Zog shpalli pr her t par n historin e shtetit shqiptar pavarsin dhe t drejtn e veprimit t organizuar t bashksis hebraike t vendit, qndrimet e qeveris s Shqipris pr
Shum e shum dekada para se t flitej pr nj fenomen Shqipri dhe t zhvilloheshin konferenca e debate pr t, ish-ambasadori Bernstein shkruante: N Shqipri nuk gjen dot as edhe nj gjurm t vetme t fardo diskriminimi kundr hebrenjve, pr arsye se Shqipria sht njri ndr vendet e rralla n Evropn e ditve t sotme, ku nuk ekzistojn paragjykimi dhe konfliktet fetare, megjithse vet popullsia shqiptare sht e ndar n tri fe (botuar n The Jewish Daily Bulletin, New York, vll. i 9-t, nr. 2821, 17 prill 1934). Studiues t vendit dhe t huaj e kan evokuar rndsin e marrveshjes shqiptaro-amerikane, duke shnjuar me ngut dhe me njfar entuziazmi t pakuptueshm se ajo nuk u arrit as t nnshkruhej dhe as t zbatohej. N t vrtet, pavarsisht nga fakti se marrveshja nuk gjeti zbatim, pr studimet n fush t historis sht e domosdoshme t njihet n trsi prmbajtja e saj, n mos pr tjetr si shpallje vullneti e interesash, pr t analizuar m tej se far faktorsh e penguan. Judeofobia ishte jo vetm veprim, por edhe frym, madje para s gjithash ishte frym. Edhe nse marrveshja Bernstein-Konitza nuk dshmon rezultatin, pa dyshim dshmon tentimin dhe frymn. Teksti i plot i saj, si u propozua nga qeveria mbretrore dhe si u qortua nga Washingtoni, ose anasjelltas, ende nuk sht botuar, as prej burimeve vendse, as prej burimeve amerikane. Prmbajtja e saj njihet kryesisht nga aq informacion sa ambasada italiane n Tiran i prcillte qendrs. Bernstein pati parafolur madje edhe pr mundsin e ndrhyrjes s Roms pr ti ndaluar nismat ndrkombtare dhe ato t qeveris mbretrore pr pranimin masiv t hebrenjve. Nj dorshkrim i tij kushtuar ksaj teme qe botuar (nj vit pas vdekjes) n revistn e njohur Foreign Affairs.
IV Golden age - epoka e art e parashtrimit ligjorinstitucional t mundsive t pranimit t hebrenjve n Shqipri mund t thuhet se nis e modifikohet disi prej vitit 1937. Fillon m tej nj periudh e dyt, gjat s cils kontrolli i Roms mbi veprimet e mbretris
shqip
E HENE, 26 JANAR 2009
29
Familje shqiptare t nderuara me titullin e lart Fisnik mes kombesh nga Yad Vashem
Sipas Norman H.Gershman, paraqitur n katalogun e ekspozits Besa: Muslims who saved Jews in World War II, Syracuse University Press, USA, 1st edition 2008
1. Familja e Destin (Destan?) dhe Lime Balls; 2. Familja e Baba Haxhi Dede Reshat Bardhit; 3. Familja e Mbretit Zog t Shqipris (King Zog of Albania); 4. Familja e Njazi dhe Liza Pilkut; 5. Familja e Mefail Biakut; 6. Familja e djalit t tij Njazi Biaku; 7. Familja e Hysen Mariks; 8. Familja e Jani Kocas; 9. Familja e Islam Prosekut; 10. Familja Domai (Domaj?); 11. Familja e Halil Frashrit; 12. Familja e Toli Dodit; 13. Familja e Aliut (sic!); 14. Familja e Sulo Muzhaks (Muzhaqit?); 15. Familja e Ali dhe Nadire Binxhiut; 16. Familja e Qani Cives; 17. Familja e Destan Kurmaqut (Kurmakut?); 18. Familja e Besim Zyms; 19. Familja e Higmet/Hiqmet (Meti) Zyms; 20. Familja e Hajdar Kiks dhe e djalit t tij Petrit; 21. Familja e Tef Pogut (Pogs?); 22. Familja e Hysref (Eshref?) dhe Emine Frashrit; 23. Familja e djalit t tyre Mehmet Frashri; 24. Familja e Osman dhe Nazliko Allah (Alla?); 25. Familja e Esheref dhe Easuere (Qefsere?) Shpuzs; 26. Familja e Ali dhe Rakip Krajs; 27. Familja e Ismail Babanit; 28. Familja Kasapi; 29. Familja e Sulejman dhe Zenepe Mees; 30. Familja e Lilo Xhimitikut; 31. Familja e Taqi Simsis; 32. Familja Kurti; 33. Familja e Besim dhe Aishe Kadiut dhe e vajzs s tyre Merushe; 34. Familja Kuqi; 35. Familja e Nuro Hoxhs; 36. Familja e Muhiddin (Muhedin?) Haxhit; 37. Familja e Hasan Kalas; 38. Familja e Rifat Hoxhs; 39. Familja e Kasem Jakup Kocerrit; 40. Familja e Xhevat dhe Afrdita Gjergjanit; 41. Familja e Vesel dhe Fatima (Fatime?) Veselit; 42. Familja e Mesut dhe Drita Salillarit; 43. Familja e Xhafer Skederit (Sknderit?); 44. Familja e Abaz dhe Zade Sinanit; 45. Familja e Ali dhe Nadia (Nadire?)Kazazi; 46. Familja e Islamit; 47. Familja e Shaquir (Shaqir) dhe Qamile Boriit dhe e vajzs s tyre Bohriya (Bahrije?) Borii; 48. Familja e Ismail Golemit; 49. Familja e Hamid dhe Xhemal Veselit; 50. Familja e Vehbi Hasan Hotit; 51. Familja e Ali Sheqer Pashkajt; 52. Familja e Beqir Qoqjas; 53. Familja Rezniqi; 54. Familja e Hasan Rrem Xerxs; 55. Familja e Ramadan dhe Isa Nuzs; 56. Familja e Mullah Shabanit; 57. Familja e Basri Hasanit; 58. Familja e Sadik Belulit 59. Familja e Rruzhdi Belulit; 60. Familja e Sejdi Sylejmanit; 61. Familja e Jusuf Sakik Mimons; 62. Familja e Hysni Domit; 63. Familja e Pjeter Jankovic-it.
sht shum m vigjilent. Megjithse, sikurse dihet, edhe Roma vet nuk qe aq e vendosur dhe e zellshme n zbatimin e politikave antisemite, pr shkak t detyrimeve q kishte ndaj aleancs s trefisht nazifashiste hartoi nj paradigm t plot ligjesh antihebraike, t ciln duhej ta diktonte edhe te vendet q i kishte nn kontroll, madje edhe me mandat ndrkombtar (Konferenca e Ambasadorve, 1921), si Shqipria. Ligjet antihebraike n Italin e periudhs s Musolinit i ka botuar n nj libr m vete studiuesi i njohur i Shoah Michele Sarfatti. Esht mir q studiuesi ta ket n duar kt libr para se t kuturis t pohoj se edhe n Shqipri ka pasur ligje antihebraike, ose ka pasur vendime apo akte t tjera antisemite, sikurse sht thn ndonjher nga studiues vullnetarist q ndoshta ende nuk din t dallojn nj akt normativ nga nj qarkore, nj ligj nga nj udhzim; nj thirrje pr t raportuar pr t huajt me banim n kt apo at komun nga hartimi e dorzimi i listave t hebrenjve, pr t mos folur pr dallimin se ku nis dhe ku mbyllet antisemitizmi. N kt periudh t dyt, rreptsimi i mbikqyrjes italiane sht i dukshm, por, pa kurrfar dyshimi, mund t pohohet se ndikimi prmbajtsor i politiks italiane n ushtrimin politik t mbretris shqiptare qe baras me zero. Antisemitizmi i mbretris arriti shkalln m t lart me dy vendime t kryesis s Kshillit t Ministrave t Mbretris, t njohur si Vendimi nr. 118 dat 28.1.1939 dhe Vendimi nr. 210 dat 25.2.1939, me an t t cilve hebrenjve q donin t hynin n Shqipri u krkohej t deklaronin se kishin gjegjsisht 250 dhe 500 franga valut me vete! Ky ka qen antisemitizmi i autoriteteve t mbretris deri n ditt e fundit t ekzistencs s saj. T mendosh se vrtet kto dy vendime shprehin politik antisemite sht po aq naive sa t njsosh kampet e transitimit t hebrenjve (Shijak, Zall-Herr, Durrs, Kavaj) gjat lufts me kampet e shfarosjes n mas q ngriti industria naziste e vdekjes n Evropn Qendrore, gj q dhe ka ndodhur. N mbarim t Lufts s Dyt Botrore, pr shkak t pretendimeve q qeveria e re e Shqipris kishte ndaj Roms dhe Reich-ut (pr reparacione e restitucione), fondi i dokumenteve t krijuara prej ambasads italiane q kishte vepruar n Tiran n vitet 1930 u shtetzua. Ky fond ruhet ende n rrjetin arkivor shqiptar. Jan mbi tri mij flet dokumente q certifikojn gjith mbikqyrjen e veprimit politik t mbretris me syrin e interesave t Farnesina-s. Pikrisht ky fond, m shum se ai i Drejtoris s Prgjithshme t Policis, q ishte institucioni i ngarkuar pr t marr informacion dhe raportuar pr pranin e t huajve n Shqipri, sht nj burim parsor pr t dshmuar se deri n far kufiri mundi t arrij ndikimi fashist pr prshtatjen e politikave antisemite nga mbretria shqiptare. Nga kto burime del se me an t presioneve pr krijimin e pengesave ligjore pr hyrjen e hebrenjve n Shqipri Roma nuk kishte aq synimin q ligjet e saj antihebraike t hynin n fuqi edhe kndej Adriatikut, se sa t mbronte rolin e saj si vendi m i simpatizuar prej shqiptarve dhe sidomos t prjashtonte nj konkurrenc t mundshme t kapitaleve hebreje. N radiogramet e prditshme t diplomatve ital-
hebrenjve, deri te prshkrimi fizik i bukuris s jashtme t zonjave dhe i gojtaris politike t t ardhurve m t fundm. Sorvegliare, non intervenire, ky qe slogani q iu prmbajt Roma deri n periudhn e pushtimit. Pas 7 prillit 1939 ky slogan u modifikua pak: Sorvegliare, non punire. V Sir Martin Gilbert, nj prej specialistve m t njohur n bot pr historin e holokaustit dhe biograf i ish-kryeministrit britanik t kohs s Lufts s Dyt Botrore, n librin e tij Winston S. Churchill: The Prophet of Truth, vllimi i 5-t (1922-1939), botimi i fundit m 1990, pohon se deri n janar t vitit 1939, vetm tre muaj para pushtimit, qeveria e Mbretris s Bashkuar, me plqimin e vet kryeministrit W. Churchill, vazhdonte t negocionte n rrug diplomatike me prfaqsues diplomatik t mbretris shqiptare pr t gjetur mundsi shptimi pr hebrenjt e rrezikuar gjetk n Evrop. Por, pr fat t keq, planet shqiptaro-britanike dshtuan, sepse Musolini i drgoi trupat e veta n Shqipri para kohs s parashikuar (... many instances in which Churchill acted to help or rescue the beleaguered Jews. One occurred in January, 1939, when an Albanian diplomat told him his country was willing to provide a sanctuary for them. Tragically, before Churchill had a chance to negotiate the arrangements, Mussolini sent his troops into Albania, its independence was destroyed, and the rescue scheme came to naught). Mund t prfytyrohet lehtsisht se sa akte antihebraike kishte miratuar qeveria mbretrore deri n vitin 1939, duke qen, deri n pragun e rrnimit t vet, pal e rndsishme, parsore, bashkbisedimi diplomatik pr nj nism shptimi t hebrenjve me karakter ndrkombtar, me protagoniste qeverin e W. Churchill-it, nj prej vendeve q do t themelonte Atlancic Charter, dokument q ka shrbyer si doktrin politike e aleancs antifashiste dhe akt zanafillor pr rikrijimin e Lidhjes s Kombeve pas lufts (OKB). Ishte pikrisht ky kontekst, jo vetm i brendshm, por edhe ndrkombtar, q prgatiti gjithka q ndodhi n Shqipri gjat lufts antifashiste, at q sht quajtur gjersisht mrekullia shqiptare dhe q nj tjetr e mbijetuar n kt vend, Irene Grunbaum, s cils gjat lufts shqiptart, pr ta fshehur, e albanizuan duke i dhn emrin Fatime Nova, n librin e saj Escape through the Balkans - Arratisje prmes Ballkanit (botim i Nebarska University, prill 1999), nj gjysm shekulli pasi rreziku kishte kaluar, e shprehu me fjalt mirnjohse: Lamtumir, Shqipri. Ti m dhe kaq shum mikpritje, mbrojtje, miq dhe aventur. Nj dit do ti tregoj bots sa t guximshm, t patrembur, t fort e besnik jan bijt e tu; se si as vdekja e as djalli nuk mund ti friksoj ata. Un do t tregoj se si ata mbrojtn nj t huaj refugjate dhe nuk lejuan q ajo t prekej, edhe nse nj gj e till do t thoshte humbje e jets s tyre. Dyert e vendit tnd t vogl mbetn t hapura, Shqipri. Autoritetet e tua mbylln syt kur qe e domosdoshme pr tu dhn njerzve t varfr e t prndjekur edhe nj mundsi pr ti mbijetuar m t tmerrshmes s t gjitha luftrave. Shqipri, ne ia dolm t mbijetojm pr hir t humanizmit tnd. Faleminderit!
ian shenjohet gjithka q ndodh me hebrenjt jorezident: nga vijn, si i kan emrat, a kan mbshtetje dhe ku e kan mbshtetjen n qeverin mbretrore, a kan lidhje personale me ndonj ministr, apo funksionar t oborrit, a jan me emra t vrtet, apo me emra t rrem, kan dokumente identifikimi autentike apo t falsifikuara, ku gjenden punishtet tipografike t fabrikimit t letrnjoftimeve false pr hebrenjt, cilt funksionar t qeverisjes n komuna lshojn me autoritetin e tyre pasaporta me identitet tjetr pr ta, si funksionon mbshtetja dhe solidariteti midis vet
N kt list nuk jan shenjuar emrat e t gjitha familjeve shqiptare q shptuan hebrenj gjat Lufts s Dyt Botrore. Departamenti i Fisnikve mes Kombeve n Yad Vashem (Department of the Righteous) shqyrton dhe shpall koh pas kohe t tjer T Drejt, q kan ndihmuar dhe mbrojtur hebrenjt nga Shoah. Duke vlersuar rolin e shqiptarve n mbrojtje t hebrenjve para dhe gjat lufts, Yad Vashem e ka shpallur Shqiprin Kombi m i Drejt. Vet lista e fisnikve shqiptar, q njihen e mohen n Yad Vashem si modele t solidaritetit dhe humanizmit, sht nj piknisje pr reflektim historik. N epokn e lulzimit t enciklopedive t fiseve, krahinave dhe mhallave, mund t thuhet se sht padrejtsi historike q nj pjese t fisnikve shqiptar q nderojn vendin dhe kombin e tyre ndrkombtarisht opinioni i vendit ndoshta ua njeh pr her t par emrat, pa folur pr prgjegjsin e shkencs kombtare, q atyre t shumtve n kt list q u mungon emri apo mbiemri, tu saktsoj identitetin dhe personalitetin. N Ditn e Kujtess kjo prgjegjsi bhet e shumfisht. Rezoluta e Senatit Amerikan dhe lista e familjeve shqiptare, botohen pr her t par
shqip
Eshqip HENE, 26 JANAR 2009 E HENE, 26 JANAR 2009 30
30
SPORT
Futboll femrash
se do t kishte mundsi pr t vendosur, Besart Ber isha e sheh veten duke luajtur prkrah dy prej legjendave t futbollit botror: brazilianit Pele dhe gjermanit Franc Bekenbauer. Mesfushori kuqezi zbulon formacionin e tij t ndrrave, ku nuk mungojn as shum yje t tjer t arens ndrkombtare, si portieri m i mir n histori, Xhanluixhi Bufon, kapiteni i Roms, FraneskoToti, apo edhe armiku i Shqipris n eliminatoret e Botrorit 2010, Kristiano Ronaldo, q n vitin 2008 fitoi trofeun Topi i Art dhe mimin e FIFA-s, Lojtari iVitit. 23-vjeari, i transferuar n merkaton e janarit te Horsens n form huazimi nga anglezt e Brnlit, u sht prgjigjur pyetjeve t tifozve danez. Cilt do t ishin shokt e skuadrs, nse do ti prcaktoja un? Ekzistojn shum futbollist t mir, por n skuadrn time ideale portier do t ishte padyshim Bufon. N mbrojtje Bulahruz (Holand) dhe Bekenbauer do t ishte n qendr, ndrsa braziliant Kafu e Roberto Karlos n krah. Prve meje n mesfush (n krahun e majt) do t ishin Kristiano Ronaldo, Franesko Toti dhe Rafael van derVart, ndrsa sulmi do t prbhej nga dyshja Diego Forlan-Pele, deklaroi Berisha. M tej, lojtari i prfaqsueses ka folur edhe prse pranoi t transferohej te Horsens, q n kt sezon lufton pr t mbijetuar n Superligaen (Superliga daneze e futbollit). Ai zbulon edhe nj fakt mjaft interesant: Rikthimi im te Horsens u realizua pr shkak t lidhjes s fort q kam me kt skuadr. Vendimi ishte nj zgjidhje e zemrs, pasi kisha edhe mjaft alternativa t tjera; skuadra q m siguronin t ardhura m t larta. Jam mjaft i lumtur q do t vesh srish fanelln e verdh dhe q u ktheva n kt qytet. Kam shum kujtime t bukura prej aventurs sime me Horsens. Berisha deklaroi se nuk ndihet aspak nn presion prej faktit se shihet si shptimtari i skuadrs. Mesfushori e ka t qart objektivin personal: realizimin e sa m shum golave, pr t ndihmuar klubin q t vazhdoj t luaj n elit. T gjith presin shum prej meje, por jam ai lloj lojtari q nuk ndikohet nga presioni. Duhet t konfirmohem n do ndeshje, t kontribuoj pr skuadrn dhe jam i gatshm pr kt sfid t re, shtoi kuqeziu. Loja dhe golat e mi do t vihen n shrbim t skuadrs, pr ta ndihmuar Horsens t mbijetoj. Gjithsesi, e pranoj se do t m nevojitet mbshtetja e tifozve. far mund ti jap ekipit? Shpresoj sa m shum energji dhe gola, q t evitojm rnien nga kategoria. Nse pr t arritur kt objektiv do t m duhet t shpallem golashnues, un do t sakrifikoj. Megjithat, skuadra sht m e rndsishme se golat, edhe pse sht nj ndjesi shum e bukur kur prshndet rrjetn. N fund shqiptari pohoi: Nse Horsens do t vazhdoj t luaj n Superligaen edhe pas ktij edicioni, nuk e prjashtoj mundsin q t vazhdoj t luaj ktu. Nse paraqitem mir n kta gjasht muaj, ekzistojn shanset q t firmos nj kontrat t prhershme. M plqejn klubi, skuadra, tifozt dhe stadiumi. Nj dit dshiroj t fitoj nj titull me nj klub t vogl, kjo sht ndrra ime.
urneu i par kombtar n Shqipri pr fut bollin e femrave njeh finalistet. Tirana A.S. dhe Jubani do t luftojn m 27 janar pr t fituar trofeun e ktij aktiviteti. N gjysmfinalen e par jan prballur dy skuadra kryeqytetase, ku Tirana A.S. kaloi me rezultatin e thell 7-0 The Doors. Goleada nuk ka munguar as n takimin tjetr, me Jubanin q mposhti 5-0 Rubikun. Dy finalistet jan edhe ekipet q kan shnuar m shum n aktivitet, duke treguar diferenc t dukshme teknike me rivalet. Vajzat bardheblu kan realizuar 15 gola n dy takime (8 prej t cilave n fitoren me Tropojn). Disi m mbrapa shkodranet e Jubanit, q n dy sfida kan realizuar vetm 12 gola (fitore 7-0 me Olimpikun n ndeshjen e par). Prballja e dits s mart pritet t jet mjaft e luftuar, edhe sepse skuadrat nuk jan t panjohura pr njra-tjetrn. Tirana A.S. dhe Jubani jan ndeshur m 15 nntor t vitit 2008, n finalen e vlefshme pr Kupn Kastrioti. N at periudh, n fushn e rikonstruktuar t stadiumit t Krujs, u luajt sfida e par e futbollit t femrave n nj impiant standard t sportit m popullor n vend. Tirana ishte fituese e Kups s Promocionit, ndrsa Jubani si fituese e Kups s Pavarsis. Pr t prcaktuar ekipin fitues t Kups Kastrioti ishte e nevojshme ekzekutimi i 11-metrshave, pasi 90 minutshi i rregullt prfundoi n barazim 2-2. Nga pika e bardh, vajzat bardheblu u treguan m t sakta, duke fituar me rezultatin 3-2 (5-4 rezultat i prgjithshm). e. kodheli
Tiran
Projekti i donacioneve pr rrogat e lojtarve t kuq fillon nga shkollat e mesme t kryeqytetit
shprndar m pas futbollistve, t cilt pranuan t qndrojn me ekipin, edhe pse nuk jan paguar. Lajmi sht br i ditur nga burime pran mbshtetsve t demave. Nesr (sot) n gjimnazet kryesore t Tirans do t vendosen kuti pr dhurim fondesh n favor t futbollistve t Partizanit. Kjo sht nj mnyr e prdorur pr donacione bamirse dhe t ardhurat do t shkojn n favor t lojtarve, t cilt u betuan pr besnikri ndaj klubit, pavarsisht se ende nuk jan paguar, pohuan burimet. Nse
fushata ecn mir, ather kjo metod do t shtrihet edhe n qytete t tjera t Shqipris. Partizani sht klubi q ka m
shum tifoz n vend dhe t gjith mund t kontribuojn pr shptimin e skuadrs, duke dhuruar shifra simbolike t hollash. Plani i tifozve sht q s afrmi t hapet edhe nj llogari bankare, ku prve derdhjes s shums s grumbulluar, kauzs mund ti shtohen edhe t gjith tifozt q jetojn jasht Shqipris. Nj grupim i mbshtetsve t skuadrs do t kontaktoj me sportistt, n mnyr q veprimet bankare t bhen n prezenc t nj lojtari. Kemi ndrmarr disa hapa t rnd-
sishm dhe mund t themi se po ecim n rrugn e duhur. Hapja e llogaris bankare do t bhet n prezenc t nj prfaqsie tifozsh dhe nj lojtari t skuadrs. N kt mnyr nuk do t ket shprdorime fondesh dhe lekt do t shkojn 100 pr qind n xhepat e futbollistve, sqaruan m tej burimet. Nga tifozt msohet se presidenti Albert Xhani ka krkuar edhe takim me tifozt, me ndihmn e t cilve shpreson t nxjerr skuadrn nga kriza e rnd financiare. e. kodheli
Bundesliga
Zyrtare
SKNDERBEU EMRON INDRIT FORTUZIN N KRYE T STOLIT
knderbeu zgjedh nj ish-lojtar t njohur t elits s futbollit shqiptar pr t ngjitur skuadrn n Kategorin Superiore. Indrit Fortuzi sht emruar zyrtarisht n krye t stolit korar, duke zvendsuar t larguarin Renato Rrapo. Lajmi konfirmohet nga kryebashkiaku i qytetit juglindor, Niko Peleshi, i cili bri t ditur se t dieln ish-goleadori ka firmosur kontratn me klubin. Fortuzi do t drejtoj Sknderbeun deri n fund t sezonit, ku objektivi i hedhur e zez mbi t bardh sht rikthimi i skuadrs mes m t mirave. Nse kjo realizohet, ish-sulmuesi kryeqytetas do t fitoj automatikisht t drejtn pr rinovimin e marrveshjes me bardhekuqt. Pasi varikpuct n gozhd, Zogu nuk u largua nga futbolli i luajtur, por ai filloi t punonte n stafin teknik t Tirans, prkrah trajnerit Blazh Slishkovi. Ndryshimi i stolit, ku te 23 her kampiont u emrua Agustin Kola, bri q drejtuesit bardheblu t largonin edhe Fortuzin. e. kodheli
nj hap drejt mbijetess. Pr Skeln ky takim cilsohet edhe si shansi i fundit pr t bindur drejtuesit e Kotbus q ti rinovojn kontratn. Ndoshta kjo ndeshje sht shansi i fundit pr mesfushorin 32-vjear q t prfitoj nj kontrat t re, theksonte sajti sportal.de, n analizn pr ekipin q renditet i treti nga fundi n Bundeslig. Kjo sht arsyeja prse Skela duhet t jap m tepr dhe t vrapoj m shum. Trajneri Prasnikar e
ka vendosur lojtarin nn presionin e publikut, duke e qortuar hapur. Gjithashtu, ai i ka dhn edhe detyra t tjera taktike, ku shqiptari do t jet m i pranishm n aksionet sulmuese t Kotbus. Skela sht shprehur i gatshm t luaj me Kotbus deri n fund t karriers, por klubi krkon t dij nse m par skuadra do t qndroj n elit, pr t filluar bisedimet pr rinovim. e. kodheli
shqip
E HENE, 26 JANAR 2009
SPORT
Barcelona
31
Real Madrid
L
LAPORTA
ionel Mesi flet pa dorashka pas zrave se ai mund t transferohet te Reali. Nuk e di ku bazohen kto fjal, por un nuk dua t largohem nga Bara, tha argjentinasi. Do t iki nga klubi vetm nse m przn. Dshira pr t qndruar me katalant u pohua edhe nga babai i yllit 21vjear: E di se Leo dshiron t qndroj me Barcelonn dhe nuk do t transferohet kurr n Madrid. Rreth ksaj shtjeje ka folur edhe presidenti blaugrana, Joan Laporta: Mesi ndihet i lumtur me ne; u formua te Bara dhe synon t qndroj me klubin. Madridi? Synojn t na destabilizojn, pr t fshehur problemet e tyre.
BALOTAZHI
Huntelar e pranoi vendimin dhe mund t luaj n Champions vetm nse Diarra dmtohet
SERIA A
REZULTATET
Bologna-Milan 1-4
Murinjo cilsohej trajneri ideal pr ta shndrruar Sitin n nj klub konkurrues n Premiership dhe n Champions Sheiku Mansur ka punuar personalisht q t afroj trajnerin zikaltr, pr t ndrtuar ekipin m t fort n bot Tashm objektivi sht Diego: 27 milion euro pr Verderin dhe rrog afro 10 milion euro pr fantazistin brazilian
hej dhe shkaktoi shum paknaqsi n rrugn Durini, kryesisht te Morati, i cili gjat vers i kishte besuar verbrisht portugezit. Diego Manester Siti vazhdon t jet i paprmbajtur n merkato. Pasi dshtoi n operacionin Kaka, klubi ka hedhur syt nga Diego, mesfushori brazilian i Verder Bremenit, q prej kohsh ndiqet nga klubet m t mdha evropiane. Arabt kan prgatitur ofertn 27 milion euro pr klubin gjerman, ndrsa pr fantazistin prflitet pr nj rrog rreth 10 milion euro n sezon. Pr t afruar Diegon mund t prdoret ndrmjetsimi i Robinjos.
Frik 44
LA LIGA
REZULTATET
Almeria-Ath.Bilbao 2-1
Apono 22 / Heitinga 44
Majorka-Valencia 3-1
Kamunas 72
Vajadolid-Espanjol 1-1
Goitom 41 / Sanez 78
Sevilja-Rasing 0-2
Premiership
Vlersimi
FA CUP
Portugezi beson te potenciali i t besuarve t Rafa Benitez Trajneri i Rusis, Gus Hidink, flet pr Lojtarin e Vitit 2008
REZULTATET
Kardif-Arsenal 0-0 Liverpul-Everton 1-1 Xherard 54 / Leskot 27
Kuqezinjt