  

⌫ 



ชื่อบทแรกของ ตำราพิชัยสงคราม มักไดรับการแปลวาเปน “การวางแผน” แตปจจุบันเรา

ถือวาการวางแผนเปนการคิดวามีงานอะไรตองทำบาง แตสำหรับซุนวูแลว กระบวนการของ
ท า นนี้ ไ ม ไ ด เ ริ่ ม ต น ด ว ยการคิ ด หาสิ่ ง ที่ ต อ งทำ แต จ ะเป น การวิ เ คราะห ตำแหน ง ทาง
ยุทธศาสตรของเราอยางตรงไปตรงมา (ไมมีฉันทาคติ) มากกวา เราตองทำการวิเคราะห
เยีย่ งนีเ้ สียกอนทีจ่ ะลงมือดำเนินการใดๆ เราตองรวู า ตัวเองอยตู รงไหน กอนตัดสินใจวาจะมงุ
ไปทีใ่ ด
การวิเคราะหนี้เริ่มตนดวยเรื่องพื้นฐาน (basics) วายุทธศาสตรมีบทบาทอยางไรใน
ชีวิต? ทำไมยุทธศาสตรจึงไดมีความสำคัญ? แลวหลังจากนั้นก็วิเคราะหองคประกอบ วา
อะไรประกอบกันขึ้นเปนตำแหนงทางยุทธศาสตร องคประกอบเหลานี้สามารถตัดสินวา
ยุทธศาสตรจะประสบความสำเร็จไดอยางไร? องคประกอบเหลานี้มีลักษณะอยางไร? มัน
มีผลตอโอกาสที่จะประสบความสำเร็จของเราอยางไร?
การวิเคราะหเชนนีเ้ ปนการพิจารณาทีค่ รอบคลุมเกินไปกวาสถานการณของเรา เราอาจ
พิจารณาไปจนถึงคุณภาพของคแู ขงของเรา วาพวกเขามีการทำการวิเคราะหเชนนีด้ ว ยหรือ
ไม และเราคิดวาพวกเขาเขาใจสถานการณทางดานยุทธศาสตรของตนดีเพียงใด?
สำหรับเรือ่ งขอมูลขาวสารอันมีคา ยิง่ นัน้ เราอยากใหคแู ขงของเรามีขอ มูลขาวสารเชนใด?
เราอยากควบคุมการรับรสู ถานการณของคแู ขงของเราเชนใด? เราอยากใหคแู ขงรอู ะไรเกีย่ ว
กับสิ่งที่แวดลอมการแขงขันนี้อยูบาง?
บทเกีย่ วกับการวิเคราะห หรือประมาณสถานการณของซุนวูนี้ มีหลักการสำคัญสำหรับ
ใชชวยใหเรามองสถานการณที่อำนวยใหเราประสบชัยชนะไดออกเปาหมายของเราในที่นี้
คื อ การทำความเข า ใจสถานการณ ข องเรา เพื่ อ จะได ทำนายได อ ย า งถู ก ต อ งว า เรา
จะสามารถควาชัยชนะได ณ แหงหนตำบลใด และที่ใดควรหลีกเลี่ยงบาง

    ⌦   

⌫⌫   
การแขงขันมีบทบาทอยางไรในชีวิต?
ก. เปนหนึ่งในทักษะพื้นฐานตามธรรมชาติของชีวิต
ข. เปนสวนที่จำเปนแตไมนารื่นรมยของชีวิต
ค. การแขงขันเปนตัวสรางปญหาสวนใหญของชีวิต
ง. ความสามารถในการแขงขันเปนทักษะที่สำคัญที่สุดของชีวิต

อันวาสงคราม
เปนเรือ่ งสำคัญทีส่ ดุ ของชาติ
เปนเรือ่ งถึงเปนถึงตาย
เปนวิชาของการอยรู อดหรือถูกทำลาย
พึงเรียนรใู หจงดี
ตำราพิชัยสงคราม 1: 1.1-5

ตอบ: ง. ความสามารถในการแขงขันเปนทักษะที่สำคัญที่สุดของชีวิต
ซุนวูเริม่ ตนดวยการบรรยายใหเราเห็นความสำคัญของยุทธศาสตร การแขงขันเปนเรือ่ ง
ธรรมชาติ เราทัง้ หมดตางก็เปนผลิตผลทีไ่ ดจากวิวฒ ั นาการอันเกิดจากการแขงขัน แตทกั ษะ
สำหรับการแขงขัน ซึ่งไดแก ความเขาใจในยุทธศาสตร มิใชพรสวรรค มิไดเปนสิ่งที่ติดตัว
มาตัง้ แตเกิด การแขงขันกอใหเกิดปญหา และหากเราไมเขาใจยุทธศาสตรแลว ชีวติ ของเรา
ก็จะตองประสบกับความยุงยากโดยไมจำเปน ยุทธศาสตรนี่เองที่อำนวยใหเราสามารถ
ดำรงชีวิตอยูได ชวยใหเรามีความรัก และทุกสิ่งทุกอยางที่เรามีในทุกวันนี้
ที่กลาววา ยุทธศาสตรเปนทักษะสำคัญสำหรับชีวิตเรานั้น ขอเนนตรงคำวาทักษะ ทั้ง
นี้ก็เพราะยุทธศาสตรเปนสิ่งที่เราตองเรียนรู ตองมีการฝกฝนเชนเดียวกับวิชาคณิตศาสตร
เราสามารถพัฒนาทักษะทางดานยุทธศาสตรไดโดยอาศัยการนำยุทธศาสตรไปใช คนบาง
คนรูสึกมีความสุขกับการแขงขันมากกวาคนอื่น แตหากตองการประสบความสำเร็จ ไมวา
จะในระดับใดของการแขงขันแลว เราทุกคนจะตองมีการฝกฝน
การแขงขันสงเสริมใหเราผลิตผลงานที่ดีที่สุดออกมา มันชวยใหโลกที่เราอาศัยอยูมี
ความเจริญกาวหนา มันชวยเปลีย่ นวิธกี ารทีไ่ มมปี ระสิทธิผลเปนวิธกี ารทีม่ ปี ระสิทธิผล โลก
ธุรกิจตองแขงขันกันเพื่อใหไดเงินจากลูกคาอยางเรา และในระหวางนั้น ทางเลือกในการ
ซื้อของเราก็ไดรับการพัฒนาใหดีขึ้น ในขณะที่ตนทุนของผลิตภัณฑถูกลง การแขงขันชวย
กำจัดธุรกิจ และประเทศชาติที่ดำเนินการอยางไมมีประสิทธิภาพ คงเหลือไวแตผูที่มีความ
สามารถมากที่สุดในสาขาของตนเทานั้น

  
⌫⌫   
มีกี่องคประกอบที่ตัดสินความสำเร็จทางดานยุทธศาสตรในการแขงขันของเรา?
ก. มีแนวความคิดหลักเพียงหนึ่งเดียวที่เราควรฝกใหเชี่ยวชาญ
ข. องคประกอบที่ตัดสินความสำเร็จมีอยูหาประการดวยกัน
ค. องคประกอบที่ตัดสินความสำเร็จมีเปนรอย
ง. องคประกอบสำหรับตัดสินความสำเร็จ ในแตละสถานการณจะมีไมเหมือนกัน

มีองคประกอบทีต่ อ งพิจารณาอยหู า ประการดวยกัน

จงศึกษาองคประกอบเหลานีเ้ มือ่ วางแผนรบ
เพือ่ ใหรสู ถานการณ พึงพิจารณา : 1. ระบบความคิด
2. ดินฟาอากาศ
3. พืน้ ที่
4. แมทพั
5. วิธกี ารรบ
ตำราพิชัยสงคราม 1:1.6-13

ตอบ: ข. องคประกอบทีต่ ดั สินความสำเร็จมีอยหู า ประการดวยกัน

ในการพัฒนายุทธศาสตรเพื่อการแขงขัน เราไมจำเปนตองวิเคราะหประเด็นตางๆ เปน
รอย เพราะประเด็นที่เกี่ยวของทุกอยางลวนมีความสัมพันธกับองคประกอบสำคัญหา
ประการ ผูคนมักไมสามารถทำการวิเคราะหทางดานยุทธศาสตรไดอยางเหมาะสม เพราะ
พวกเขาคิดวาการวิเคราะหเปนเรือ่ งซับซอน ทำไดยากเกินไป ทัง้ ทีแ่ ทจริงแลว การวิเคราะห
ที่ดีอาศัยการพิจารณาองคประกอบเพียงหยิบมือหนึ่งเทานั้น
องคประกอบทัง้ หาเหลานีเ้ ปนสิง่ ทีป่ ระกอบกันขึน้ เปนตำแหนงทางยุทธศาสตรของเรา ใน
การแขงขันสมัยใหม สิ่งนี้อาจหมายถึงภารกิจทางยุทธศาสตร, แนวโนม, สนามรบที่เรา
ทำการแขงขันกัน, ทักษะทางดานยุทธศาสตรในฐานะผนู ำ, และกระบวนการทีเ่ ราใช องค
ประกอบทัง้ หานีส้ ามารถตัดสินไดวา ในทีส่ ดุ แลวผลของการแขงขันจะออกมาเปนเชนไร การ
วางแผน หรือหากจะกลาวใหถูกตอง ตองเรียกวาการประมาณสถานการณ ขึ้นอยูกับการ
ประเมินองคประกอบทั้งหานี้ของเรา
ระบบความคิดทางยุทธศาสตรของซุนวูถูกสรางขึ้นโดยมีองคประกอบทั้งหานี้เปนกรอบ
หรือโครงสราง เราจะไดเห็นมันอีกหลายตอหลายครัง้ ในเนือ้ หาตอนตอๆ ไป เพราะดานอืน่ ๆ
ของการคิดอยางเปนยุทธศาสตรลว นมีความเกีย่ วพันกับองคประกอบเหลานีโ้ ดยตรงไมทาง
ใดก็ทางหนึ่ง

    ⌦   

⌫⌫   
ขอใดเปนยุทธศาสตรที่ดีที่สุดสำหรับการแขงขัน?
ก. ตองสูเสมอ ไมวาจะตองแลกมาดวยอะไร
ข. ตองไมละสายตาไปจากเปาหมายเดิม
ค. ตองไมลืมความตองการของผูอื่น
ง. ใชวธิ ไี หนก็ได ขอใหสำเร็จเปนพอ

เริม่ จากระบบความคิด
จงบัญชาการผคู นในลักษณะใหพวกเขาไดมวี ตั ถุประสงครว มกัน
เราสามารถนำพวกเขาไปสคู วามตาย
เราสามารถนำพวกเขาใหมชี วี ติ
พวกเขาตองซือ่ สัตยและไมกลัวตาย
ตำราพิชัยสงคราม 1: 1.14-18

ตอบ: ค. ตองไมลมื ความตองการของผอู นื่

คำตอบนี้ทำใหนักแขงหลายคนตองประหลาดใจ ทั้งนี้ก็เพราะตางก็คาดกันวายุทธ
ศาสตรทางทหารจะตองเกี่ยวกับการละเลงเลือด แตในความเปนจริงกลับเปนตรงขาม
คำสอนของซุนวูมีความสลับซับซอนมากก็จริง แตหลักสำคัญของคำสอนนี้กลับใหความ
สำคัญกับคนเปนสิ่งแรก เราไมสามารถทำสงครามที่ตองมีคาใชจาย หรือมีความสูญเสีย
มากกวาประโยชนทไี่ ด หากเปนเชนนัน้ เปาหมายของเราควรจะเปลีย่ นไดแลว เพราะวิธกี าร
บางอยางใชไมไดผล ไมสามารถนำเราไปสูความสำเร็จที่แทจริงได
ซุนวูตระหนักวาไมวา มนุษยจะตองการทำอะไร เขาจะประสบความสำเร็จไดกโ็ ดยอาศัย
การมีปฏิสมั พันธกบั คนอืน่ เทานัน้ และคนอืน่ จะสนับสนุนเราก็ตอ เมือ่ เราสามารถตอบสนอง
ความตองการของพวกเขาได เราจึงตองมีวัตถุประสงครวมกับพวกเขา เราทุกคนตางก็ตอง
การใหชีวิตของเรามีความหมาย ไมวาจะเปนในวงการธุรกิจ การเมือง หรือศาสนา เราจึง
ตองชวยใหคนมองเห็นคุณคา และวัตถุประสงคในการทำงานรวมกันเพื่อมุงหนาไปสูเปา
หมายเดียวกัน
ตัวอยางเชน ทีส่ ำนักพิมพเคลียรบริดจ ภารกิจของเราไดแกการนำภูมปิ ญ  ญาของ ตำรา
พิชัยสงคราม ออกมาเผยแพรสูโลกธุรกิจยุคใหม การชวยใหทุกคนสามารถทำการแขงขัน
ไดดีขึ้น เปนการชวยใหโลกของเรามีประสิทธิภาพในการผลิตมากขึ้น และชีวิตของเราทั้ง
มวลก็ยอ มจะมัง่ คัง่ ผาสุกตามไปดวย เพือ่ การนีเ้ ราจึงไดผลิตหนังสือออกมาขาย แตหนังสือ
ก็เปนเพียงการเริม่ ตนเทานัน้ บัดนีเ้ ราไดจดั ทำการฝกอบรมแบบออนไลนขนึ้ มาแลว รวมไป
จนถึงสือ่ ภาพและเสียงเกีย่ วกับการสัมมนาดวย ซึง่ ในอนาคต เรายังมีแผนการจะขยายการ
ดำเนินการฝกอบรมของเราออกไปในทุกรูปแบบที่เปนไปได

  
⌫⌫   
สิ่งสำคัญที่สุดสำหรับการจัดการแนวโนมในปจจุบันคืออะไร?
ก. ตองปองกันแนวโนมสวนกระแสใหดี
ข. ไมมีเวลาไหนไมเหมาะที่จะแขงขัน
ค. ไมตอ งไปสนแนวโนม สรางแรงสงใหดเี ปนพอ
ง. ตองรูวาแนวโนมเปนอยางไร แลวปรับตัวใหเขากับมัน

ตอไปเปนเรือ่ งของดินฟาอากาศ
พึงดูวา แดดออกหรือมืดครึม้
รอนหรือหนาว
กำลังอยใู นฤดูใด
ตำราพิชัยสงคราม 1: 1.19-22

ตอบ: ง. ตองรวู า แนวโนมเปนอยางไร แลวปรับตัวใหเขากับมัน

ในคำสอนของซุนวู “ดินฟาอากาศ” หมายถึงเงื่อนไขใดๆ ก็ตามที่สามารถเปลี่ยนไปได
ตามกาลเวลา โดยทีเ่ ราควบคุมมันโดยตรงไมได ความหมายหลักของตัวอักษรจีนทีเ่ ราแปล
วา “ดินฟาอากาศ” คือ “สวรรค” ซึ่งหมายถึงพลังเบื้องบน คำสอนบทนี้ยังอาจถือวาเปน
คำเตือนไดดวย เปนการเตือนใหเราตระหนักไววาเหนือฟายังมีฟา นั่นก็คือ ชีวิตของเรา
จะเปนอยางไรขึน้ อยกู บั พรหมลิขติ บันดาล (ขึน้ อยกู บั พลังเบือ้ งบนดวย) พลังเหลานีเ้ ราอาจ
มองเห็นไดอยางชัดเจน หรือไมมนั ก็อาจแฝงตัวอยู และแนวโนมอาจเปนไปในทางบวก หรือ
ในทางลบก็ได แตทสี่ ำคัญทีส่ ดุ ก็คอื มันเปนสิง่ ไมแนนอน...
หัวใจของยุทธศาสตรนั้น ในที่สุดแลวจะอยูตรงที่ เราตองรูตัวอยูเสมอวาแนวโนมเปน
อยางไร รวมทัง้ ตองรดู ว ยวาแนวโนมจะตองมีการเปลีย่ นแปลงไปในทีส่ ดุ บางครัง้ เราอาจ
สามารถนำแนวโนมเหลานี้มาใชประโยชน แตในครั้งอื่นๆ เราอาจเปนฝายตองหาที่กำบัง
ไมใหมนั มาทำอันตรายเราได สำหรับเรือ่ งของแนวโนมนี้ เราไมสามารถไปตอสกู บั มันได ที่
จะทำไดมีเพียงปรับตัวใหเขากับมันเทานั้น การทึกทักเอาเอง ถือเปนความผิดรายแรง
สวนการเชื่อวาสภาพดินฟาอากาศไมมีการเปลี่ยนแปลงนั้น ตองนับเปนความเขาใจผิด
อยางมหันต ลองคิดดู ทานเคยเห็นแนวโนม หรือกระแสใดอยยู งคงกระพันอยไู ดชวั่ นาตาป
บางหรือไม? ประเด็นที่สำคัญที่สุดเกี่ยวกับฤดูก็คือ มันยอมหมุนเวียนผันเปลี่ยนไป วันนี้
อากาศรอนพรุงนี้อาจกลายเปนหนาว สิ่งเดียวที่เราสามารถรูไดเกี่ยวกับอนาคตก็คือ มัน
จะไมเหมือนกับวันนี้ (สิง่ ทีแ่ นนอนทีส่ ดุ ก็คอื ความไมแนนอน) ผปู ระสบความสำเร็จไดอยาง
ยาวนาน คือ ผทู คี่ อยปรับตัวตามแนวโนมทีเ่ ปลีย่ นแปลงไปอยเู สมอ

    ⌦   

⌫⌫   
สนามรบมีผลตอโอกาสที่จะประสบความสำเร็จอยางไรบาง?
ก. คูแขงที่ดีรบที่ไหนยอมตองสามารถเอาชนะไดหมด
ข. ยิ่งพื้นที่สำหรับแขงขันใหญเทาใด ยิ่งประสบความสำเร็จไดมากเทานั้น
ค. เราไมสามารถเลือกพื้นที่สำหรับทำการแขงขันไดทุกครั้ง
ง. ความสำเร็จขึ้นอยูกับการเลือกพื้นที่สำหรับทำการแขงขัน

ตอไปเปนสภาพพืน้ ที่
ดูวา ไกลหรือใกล
พืน้ ทีย่ ากเข็ญหรืองายดาย
เปนทีโ่ ลงหรือทีแ่ คบ
ลวนเปนเรือ่ งถึงเปนถึงตาย
ตำราพิชัยสงคราม 1: 1.23-27

ตอบ: ง. ความสำเร็จขึน้ อยกู บั การเลือกพืน้ ทีส่ ำหรับทำการแขงขัน

ตรงนี้ ซุนวูกลาวถึงพื้นที่ที่เปนสนามรบจริงๆ แตก็ไดกลาวโดยรวมถึงพื้นฐาน (basis)
สำหรับการแขงขัน อันหมายถึงอาณาบริเวณที่เราเลือกเพื่อทำการแขงขันดวย เราอาจ
ทำการแขงขันในเรือ่ งงาน เรือ่ งธุรกิจ เรือ่ งความลับ เรือ่ งการเมือง และอืน่ ๆ อีกเปนรอยๆ ซึง่
สวนใหญแลวซุนวูก็จะใหบทเรียนที่มีความเกี่ยวเนื่องกับการเลือกสังเวียนแขงขันที่เหมาะ
สม รวมไปจนถึงวิธใี ชตำแหนงทีเ่ หมาะสมในสังเวียนนัน้ ชวยสรางความสำเร็จ ในทฤษฎีเกม
มีประเด็นเกี่ยวกับพื้นที่ของเกม (game space) ซึ่งเปนเรื่องเกี่ยวกับขอบเขตที่เราสามารถ
ตัดสินใจได ซึง่ สิง่ นีก้ ถ็ อื วาเปนสนามรบดวยเหมือนกัน
ในบท (chapter) ตอไป เราจะไดทราบวา สนามรบยังเปนแหลงของทรัพยากร และการ
ดำรงชีวิตอีกดวย ผลิตผลทางเศรษฐกิจที่ไดจากพื้นดินนี่เองที่ถือเปนผลรางวัลใหตองแยง
ชิงกัน
แตไมใชวา สนามรบจะมีแตเฉพาะสิง่ ทีเ่ ปนตัวตนจับตองไดเทานัน้ ในวงการธุรกิจ สนาม
รบของพวกเขายังเปนตลาดที่พวกเขาเลือกจะใหบริการ และในที่นี้ตลาดก็ถูกถือวาเปน
สถานทีเ่ ชนเดียวกับสนามรบทางภูมศิ าสตร หากจะพิจารณากันในสวนทีย่ อ ยทีส่ ดุ แลว มัน
ก็คอื จิตใจของลูกคานัน่ เอง เมือ่ นำระบบของซุนวูมาใช เราจะไดเรียนรวู ธิ ที จี่ ะมองตลาดตางๆ
วาแตละแหงตางก็มีรูปราง และอุปสรรคตางกันไป
สนามแขงขันมีหลายประเภท เชน พืน้ ทีบ่ นชัน้ วางของของรานขายปลีก เวลาสำหรับการ
แสดงของสื่อ หรือแมแตไซเบอรสเปซในเวิรลไวดเว็บ แตละสนามตางก็มีลักษณะและมิติ
ของตนเอง ซึง่ ลวนสามารถนำวิธกี ารของซุนวูไปใชวเิ คราะหไดทงั้ หมด ปจจัยเรือ่ งสนามรบ
นี้นับเปนที่มาของความไดเปรียบเสียเปรียบอยางสำคัญทีเดียว

  
⌫⌫   
ในทางยุทธศาสตรผูนำควรจะมีลักษณะเปนอยางไร?
ก. รวดเร็ว รุนแรง จูงใจเกง โผงผาง และยืดหยนุ
ข. ซือ่ สัตย มีคณ
ุ ธรรม กลาหาญ สะอาด และนาเลือ่ มใส
ค. ยืนหยัดแนวแน ทมุ เท มงุ มัน่ ไมวอกแวก และนาเกรงขาม
ง. ฉลาด ซือ่ สัตย เอาใจใส กลาหาญ และมีวนิ ยั

ตอไปเปนเรือ่ งของผบู งั คับบัญชา

แมทพั ตองฉลาด
ตำราพิชัยสงคราม 1:1.28-29

ตอบ: ง. ตองฉลาด ซือ่ สัตย เอาใจใส กลาหาญ และมีวนิ ยั

ขอแรก ผนู ำตองรอบรู ตองเห็นคุณคาของความรู หากผนู ำไมมคี วามเปนพหูสตู แลว เขา
ก็จะประสบความสำเร็จในการแขงขันไมได
ตอไปคือ ผูนำตองมีความซื่อสัตย คนที่ไมซื่อสัตยจะไมมีใครเชื่อ และไมมีทางประสบ
ความสำเร็จในระยะยาว
นอกจากนี้ยังตองมีความเอาใจใสในความเปนอยูของผูอยูใตบังคับบัญชา ตองใสใจ
คนของเรา รวมทั้งความรูสึกของพวกเขา หากเราไมสนใจวาคนอื่นคิดอยางไร หรือมีความ
ตองการอยางไรแลว ก็ยอมจะไมมีใครสนับสนุนเรา หากตองการประสบความสำเร็จเราจึง
ตองใสใจดูแลคนของเรา และเอาชนะใจพวกเขาใหได การใสใจดูแลคนมีความเกีย่ วเนือ่ งไป
ถึงปรัชญา อันเปนองคประกอบหลักที่ผูกใจคนในองคกรเขาไวดวยกัน ซึ่งภารกิจที่สำคัญ
ภารกิจหนึ่งของผูนำก็ไดแก การรวมใจคนในองคกรของเขาใหเปนหนึ่งเดียวนี่เอง
ไมแตเพียงเทานัน้ ผนู ำยังตองมีความกลาหาญ หากเราขาดความกลาเสียแลว เราก็จะ
ไมมีวันยอมเสี่ยงทำสิ่งที่ควรทำ แลวจะประสบความสำเร็จไดอยางไร ความกลาเปนสิ่ง
จำเปน มันสามารถชวยบรรเทาความลำบากยากเข็ญใหบางเบาลงไป เราตองสามารถลม
คว่ำคะมำหงายไดหลายตอหลายครั้งโดยไมมีการยอมแพ แมเมื่อนำวิธีการของซุนวูไปใช
แลวยังพบกับความลมเหลว ก็จะตองรูวาสิ่งเดียวที่ควรทำคือฝาฟนตอไป
สุดทาย เราตองมีวนิ ยั และมีความเขมงวด ตองเต็มใจทำดานทีไ่ มนา อภิรมยของงานได
เทาๆ กับดานทีน่ า รืน่ รมย ตองเปนคนรักษาคำพูดอยางเครงครัด และตองเปนทีพ่ งึ่ พิงได หาก
เราเปนคนที่ไมนาไววางใจเสียแลว จะไมมีใครอยูเคียงขางเราไดนาน
ในบทหลังๆ ยังไดถงึ กับมีการกลาววา หนทางหนึง่ ในการทำลายองคกรไดแกการนำจุด
ออนของผูนำองคกรนั้นมาใชประโยชน

    ⌦   

⌫⌫   ⌫
สิ่งสำคัญเกี่ยวกับกระบวนการที่เราใชบรรลุความสำเร็จคืออะไร?
ก. เพื่อใหไดผลอยางเดิม เราตองใชกระบวนการอยางเดิมเสมอ
ข. ใหสถานการณเปนตัวตัดสินวาควรใชกระบวนการใด
ค. ใชปรัชญาการบริหารเปนเครื่องตัดสินวาควรใชกระบวนการใด
ง. ควรมองหาทางลัด เพื่อชวยเรงวงรอบใหเร็วขึ้น

สุดทายเปนเรือ่ งของวิธกี ารทางทหาร

เปนเรื่องของรูปแบบองคกร
ซึง่ ไดมาจากความรดู า นการจัดการ
ตองปฏิบตั ใิ หไดอยางเชีย่ วชาญ
ตำราพิชัยสงคราม 1: 1.30-33

ตอบ: ค. ใชปรัชญาการบริหารเปนเครือ่ งตัดสินวาควรใชกระบวนการใด

บทเรียนของเราจะใหวธิ กี ารทีม่ ปี ระสิทธิภาพและประสิทธิผลมากขึน้ เรือ่ ยๆ ในบทหลังๆ
ซุนวูยังไดกลาวถึงความสำคัญของวิธีการใหม หรือนวัตกรรม (innovation) อีกดวย แมวิธี
การที่นาจะดีอาจมีอยูมากมาย แตหากเราจะคิดอยางเปนยุทธศาสตรแลว ตองใชวิธีการที่
สอดคลองกับปรัชญาของเรา อันไดแก วิสัยทัศน หรือภารกิจที่เปนตัวดึงดูดผูคนใหรวมตัว
กันเปนหนึง่ เดียว ยังจำไดหรือไมทซี่ นุ วูกลาวเกีย่ วกับการให “วัตถุประสงครว ม” แกคนของ
เรา? เมื่อเรากำหนดวัตถุประสงคเชนนั้นขึ้นมาแลว เราจะตองซื่อสัตยกับวัตถุประสงคนั้น
ยุทธศาสตรเปนการคิดเกีย่ วกับหวงระยะเวลาทีย่ าวนาน ซึง่ เราจะตองกำหนดวิธกี าร, ระบบ
การบริหาร, หรือกระบวนการทางธุรกิจใหสอดคลองกับปรัชญาพื้นฐานของเรา
นอกจากนี้ เมือ่ จะสรางองคกร ปรัชญายังตองเปนตัวกำหนดโครงสรางขององคกร เพือ่
ใหทุกสวนขององคกรทำงานประสานสอดคลองกันเปนอยางดี
เนื้อหาของตำราของซุนวูสวนใหญเปนเรื่องเกี่ยวกับหนทางสรางวิธีที่มีประสิทธิผลมาก
ทีส่ ดุ สำหรับบรรลุความสำเร็จ กอนจะนำบทเรียนเหลานีไ้ ปใช เราจะตองระบุภารกิจของเรา
เสียกอน ตองรูกอนวาเรากำลังมุงหนาไปทางไหน เพื่อจะไดสามารถเลือกวิธีการไปสูจุด
หมายนั้นไดอยางเหมาะสม เราจะไดเผชิญหนากับโอกาสที่จะ “ปรับปรุง” วิธีการของเรา
หลายตอหลายครัง้ ซึง่ หากมันไมสอดคลองกับปรัชญาของเราแลว เราก็ตอ งปลอยใหโอกาส
เหลานั้นผานเลยไป

  
⌫⌫   
องคประกอบทั้งหามีผลตอการบรรลุความสำเร็จของเราอยางไร?
ก. เราจะประสบความสำเร็จก็ตอ เมือ่ เราใหความสนใจกับองคประกอบเหลานีท้ กุ อยาง
ข. การเขาใจองคประกอบเหลานี้เพียงบางประการก็ชวยใหประสบความสำเร็จไดแลว
ค. ความเชี่ยวชาญในองคประกอบใดองคประกอบหนึ่งแตเพียงอยางเดียวก็ชวยให
ประสบความสำเร็จไดแลว
ง. ถารูวาสามารถละเลย (ignore) องคประกอบไหนได ก็จะประสบความสำเร็จได
ทัง้ หาองคประกอบเหลานีล้ ว นมีความสำคัญอยางยิง่ ยวด
ผบู งั คับบัญชาพึงใสใจในเรือ่ งเหลานี้
ความเขาใจในเรือ่ งเหลานีน้ ำมาซึง่ ชัยชนะ
หากไมใสใจหมายถึงพินาศยอยยับ
ตำราพิชัยสงคราม 1:1.34-37

ตอบ: ก. เราจะประสบความสำเร็จก็ตอเมื่อเราใหความสนใจกับองคประกอบเหลานี้
ทุกอยาง
องคประกอบทั้งหาลวนมีความจำเปนอยางยิ่งยวดตอการสรางยุทธศาสตร เราตอง
เลือกภารกิจไดอยางถูกตอง ตองมองเห็นแนวโนมลวงหนา ตองสามารถเลือกสนามรบ หรือ
สังเวียนสำหรับทำการแขงขันไดอยางถูกตอง ทัง้ ยังตองมีคณ ุ สมบัตสิ ำหรับผนู ำอยางเหมาะ
สม เทานั้นยังไมพอ ยังตองใชวิธีการที่มีประสิทธิผล และสอดคลองกับภารกิจของเราดวย
หากเราหลงลืม หรือมองขามองคประกอบใดไป เราก็จะไมสามารถขึน้ หนาคตู อ สขู องเรา
ไปได หากเราไมสามารถเอาชนะการแขงขันไดอยางสม่ำเสมอแลว เราก็จะไมสามารถบรรลุ
ความสำเร็จในระยะยาว องคประกอบใดองคประกอบหนึ่งในบรรดาองคประกอบเหลานี้
อาจกลายมาเปนหอกขางแคร เปนอุปสรรคกางกั้นไมใหเราบรรลุความสำเร็จได ปรัชญาที่
ออนแอ, การคาดเดาแนวโนมทีไ่ มเฉียบคม, การเลือกสนามรบผิด, การไมมคี ณ ุ สมบัตใิ นการ
เปนผูนำ, หรือมีวิธีการที่ไมสอดคลองสามารถนำไปสูความลมเหลวไดทั้งสิ้น
การมียทุ ธศาสตรทดี่ ไี มไดหมายถึงเพียงการมีแผนเทานัน้ แตแผนทีม่ นี นั้ ตองสรางขึน้ มา
โดยไดพิจารณาองคประกอบที่จะมีผลตอสถานการณทางดานยุทธศาสตรอยางละเอียด
รอบคอบแล ว องค ป ระกอบเหล า นี้ ไ ม ใ ช สิ่ ง ที่ เ ราสมควรนำมาพิ จ ารณาเดี่ ย วๆ เพราะ
ปฏิสัมพันธระหวางพวกมันมีความสำคัญกวาตัวพวกมันโดดๆ ผูนำตองมีความเหมาะสม
กับวิธกี ารของเขา และวิธกี ารทีใ่ ชกต็ อ งมีความเหมาะสมกับพืน้ ที่ นอกจากนัน้ ปรัชญายัง
ตองสอดคลองเหมาะสมกับแนวโนมของกาลเวลาอีกดวย

    ⌦   

⌫⌫     
ซุนวูระบุวัตถุประสงคของการวิเคราะหไววาอยางไร?
ก. มันเปนกระบวนการที่ชวยใหเราสามารถถามคำถามไดอยางเหมาะสม
ข. มันเปนกระบวนการที่ชวยใหเราตัดสินใจดำเนินการไดถูกตอง
ค. มันเปนกระบวนการที่ชวยใหเรารูวาการดำเนินการอยางใดไมถูกตอง
ง. มันเปนกระบวนการที่ชวยใหเราแนใจในความสำเร็จได

จะวางแผนใหไดดี
ตองประมาณสถานการณไดถกู ตอง
ตำราพิชัยสงคราม 1:2.1-2

ตอบ: ก. มันเปนกระบวนการที่ชวยใหเราสามารถถามคำถามไดอยางเหมาะสม
เรามักจะนึกถึงการวิเคราะหวาเปนอะไรบางอยางที่ชวยใหเราเขาใจสถานการณ และ
นำไปสูขั้นตอนการวางแผน สวนในขั้นตอนการวางแผนก็จะเปนการสรางรายการของสิ่ง
ทีจ่ ะตองทำขึน้ มา แตนไี่ มใชกระบวนการตามวิถขี องซุนวู ซุนวูสอนไววา เราตองเริม่ ทำการ
วิเคราะหดว ยการถามคำถามทีจ่ ะบังคับใหเราตองเผชิญหนากับสิง่ ทีเ่ ราจำเปนตองรู วิธกี าร
ทางยุทธศาสตรของทานยังมีอีกหลายขั้นตอน นี่เปนเพียงขั้นตอนแรก เปนการเริ่มตน
กระบวนการสรางยุทธศาสตร การวิเคราะหองคประกอบทั้งหาชวยใหเราทราบวา เราจะ
ตองรูอะไรบาง จึงจะสามารถมองเห็นภาพใหญ
แกนแท (The core) ของยุทธศาสตร ไดแก การแทนทีก่ ารดำเนินการอันสิน้ เปลืองดวย
การตัดสินใจทีด่ ี โดยอาศัยขอมูลขาวสารทีด่ ี ทำไมคนสวนใหญจงึ ทำอยางนีไ้ มได ? คำตอบ
ก็คอื เพราะเขาคิดวาตัวเองเขาใจตำแหนงทางยุทธศาสตรของตน และวาตนเองควรทำอะไร
บางแลว แตซุนวูไมเห็นดวยกับสมมุติฐานเชนนี้ เราไมสามารถยอมรับความผิดพลาดที่
สามารถเกิดขึ้นจากการตั้งสมมุติฐานได ไมวาเราจะคิดวาเรารูอะไร กาวแรกที่ควรจะทำ
คือ สอบสวน หรือตรวจสอบความรนู นั้ เสียกอน ตรวจใหรแู นวา เรารอู ะไรอยบู า ง และทีร่ มู า
นั้นถูกตองหรือไม
ความเขาใจในสถานการณถอื เปนพืน้ ฐานของวิธกี ารของซุนวู แตละสถานการณตา งก็มี
เอกลักษณไมเหมือนใคร แมวา จะสามารถจัดใหเขาประเภทใดประเภทหนึง่ ตามบทที่ 11 ได
แตเวลา และสถานที่ ซึง่ เปนสององคประกอบสำคัญสำหรับการแขงขันก็ยอ มจะมีความเปน
หนึ่งเดียว ไมเหมือนสถานการณอื่นใดอีกแลว ทั้งนี้ก็เพราะไมมีสองสถานการณใดจะเกิด
ขึน้ ณ เวลาและสถานทีเ่ ดียวกันได และอีกขอหนึง่ ทีค่ วรจำ ก็คอื ทุกสถานการณยอ มมีการ
เปลี่ยนแปลงเมื่อเวลาผานไปหากไมดีขึ้นก็ตองแยลง

  
 เวลาและสถานที่มีผลตอการวิเคราะหองคประกอบอื่นสำหรับการแขงขันดวย เราตอง
คนใหพบใหไดวาสถานการณอันไมเหมือนใครของเรานี้ทำงานอยางไรในระบบที่ประกอบ
ดวยปรัชญา ผนู ำ และวิธกี ารแบบของเรา สถานการณเปนสิง่ ทีม่ กี ารเปลีย่ นแปลงอยตู ลอด
เวลา (dynamic) เราจึงตองคอยตรวจสอบ คอยตัง้ คำถามเกีย่ วกับสถานการณของเราเปน
ระยะๆ ตลอดไป

    ⌦   

⌫⌫   
ควรถามคำถามเพื่อหาขอมูลเกี่ยวกับสถานการณอยางไร?
ก. ถามวาสถานการณปจจุบันแตกตางจากสถานการณในอดีตอยางไรบาง
ข. ถามวาเปรียบเทียบกับคูแขงแลวเราเปนอยางไร
ค. ถามวาอะไรใหม และไมคุนเคย
ง. (ประมาณสถานการณ) ตั้งคำถามเกี่ยวกับปรัชญา ผูนำ และวิธีการ

ตองตัง้ คำถามวา : รัฐใดมีระบบความคิดทีถ่ กู ตอง?

แมทพั ใดชำนาญศึก?
ฤดูไหน สถานทีใ่ ดมีความไดเปรียบ?
วิธบี ญั ชาการอยางใดไดผล?
กองกำลังกลมุ ไหนเขมแข็ง?
นายทหารและกำลังพลฝายไหนไดรบั การฝกมาดี?
การใหรางวัลและลงโทษอยางใดมีเหตุผล?
สิง่ เหลานีบ้ อกไดวา เราจะชนะ หรือพายแพ
ตำราพิชัยสงคราม 1: 2.3-11

ตอบ: ข. ถามวาเปรียบเทียบกับคแู ขงแลวเราเปนอยางไร

วิธีการของซุนวูใหความสำคัญกับเฉพาะคาที่สัมพันธกันเทานั้น การวิเคราะหของทาน
เปนการวิเคราะหเชิงเปรียบเทียบ “ดี” และ “เลว” เปนแนวความคิดเชิงเปรียบเทียบในทาง
ยุทธศาสตร เชน เราจะถือวาไดรบั การฝกมาดี ก็โดยเปรียบเทียบวาดีกวาอีกฝายหนึง่ และ
มองวาเราแข็งแรงก็ตอเมื่อคูแขงของเราออนแอกวา เราจึงตองตั้งคำถามเกี่ยวกับความ
สามารถทีส่ ำคัญของเรา โดยเปรียบเทียบกับผทู จี่ ะมาเปน คตู อ สู หรือคแู ขง ในบางดานเรา
อาจมีความเขมแข็งกวา แตในบางดาน คแู ขงของเราอาจเปนฝายไดเปรียบ
การเปรียบความสามารถของเรากับของคูแขงชวยใหการรับรูเกี่ยวกับความสามารถ
ของเรามีมติ มิ ากขึน้ เราสามารถปรับปรุงบางสิง่ บางอยางไดกจ็ ริง แตในเรือ่ งของทรัพยากร
แลว ตองถือวาเปนสิง่ ทีม่ อี ยอู ยางจำกัด เราไมจำเปนตองเกงหรือดีจนเลิศลอย เอาแคให
ดีกวาคูแขงก็พอแลว ทั้งยังไมตองดีกวาเขาในทุกดานดวย แตตองรูวาเรายืนอยูตรงไหน
ในตลาดทางเศรษฐกิจ หรือตลาดแหงแนวความคิด คนเราจะสามารถเลือกไดจากตัว
เลือกทีเ่ ปนจริง (real) เทานัน้ เราอาจมีความจำเปนตองปรับปรุงในดานทีค่ แู ขงมีความเขม
แข็งมากกวาเรา ซึง่ การเปรียบเทียบตัวเราเองกับคแู ขงนีเ่ องทีจ่ ะชวยบอกเราไดวา เราควรทมุ
เททรัพยากรอันจำกัดของเราลงไปที่ตรงไหน

  
⌫⌫   
เราจะทำนายไดอยางไร วาคนไหนจะประสบความสำเร็จ และคนไหนไม?
ก. เราไมสามารถทำนายความสำเร็จ หรือลมเหลวของคนอื่นไดลวงหนา
ข. คนที่ดิ้นรนทำใหดีที่สุดเสมอจะประสบความสำเร็จ
ค. ผูที่รูจักคนที่เหมาะสมจะประสบความสำเร็จ
ง. คนที่วิเคราะหเปรียบเทียบกำลังของตนจะประสบความสำเร็จ

แมทพั บางคนประมาณสถานการณเยีย่ งนี้

ถาเราใชแมทพั เหลานี้ จักชนะ
จงรักษาพวกเขาไว
แมทพั บางคนไมสนใจประมาณสถานการณ
หากเราใชแมทพั เหลานี้ ยอมพายแพ
จงกำจัดคนเหลานีเ้ สีย
ตำราพิชัยสงคราม 1:2.12-17

ตอบ: ง. คนที่วิเคราะหเปรียบเทียบกำลังของตนจะประสบความสำเร็จ
ซุนวูสอนเราวา คนทีถ่ ามคำถามทีถ่ กู ตอง และทำการวิเคราะหกำลังของตนเปรียบเทียบ
กับของผอู นื่ อยางไมมฉี นั ทาคติยอ มประสบความสำเร็จ การตัดสินใจทีถ่ กู ตอง คือ หัวใจของ
คำสอนของซุนวู การวิเคราะหสถานการณชวยใหเราตัดสินใจไดอยางถูกตอง และการจับ
คูจุดแข็งของเราเขากับจุดออนของคูตอสู คือ หลักในการรุกคืบหนาทางยุทธศาสตร
หากเราไมสามารถถามคำถามทีเ่ หมาะสม และไดคำตอบทีป่ ราศจากความลำเอียงแลว
เราก็จะตัดสินใจไปตามอารมณความรูสึก โดยปกติแลว เมื่อเริ่มมองเห็นโอกาส คนเรามัก
จะมองโลกในแงดีเกินความเปนจริง แตพอเวลาผานไป ทำใหไดเห็นวาไมสามารถประสบ
ความสำเร็จไดโดยงายแลว ก็จะเริ่มเปลี่ยนเปนมองโลกในแงราย เราจึงควรหลีกเลี่ยง ไม
ตัดสินใจโดยใชอารมณอยางนี้ ทั้งยังตองคอยใหความชวยเหลือคนที่ทำการตัดสินใจอยาง
นี้ดวย
การทำนายอนาคต คือ หัวใจของยุทธศาสตร ปเตอร ดรัคเกอร กูรทู างดานธุรกิจไดเคย
กลาวไววา เราสามารถทำการทำนายอนาคตไดสองวิธีดวยกัน วิธีแรก คือ มองใหเห็นการ
เปลีย่ นแปลงทีจ่ ะตองเกิดขึน้ อยางหลีกเลีย่ งไมได อยางเชน การมีอายุเพิม่ ขึน้ ของประชากร
วิธีที่สอง ไดแกการที่เราลงมือสรางทำใหเกิดสิ่งที่เราตองการขึ้นในอนาคต ซุนวูเรียกการ
ทำนายอนาคตในอยางแรกวาเปนวิสัยทัศน หรือการเขาใจสวรรค (tian) และเรียกอยางที่
สองวาเปนการควบคุมพืน้ ดิน (di) การสราง หรือวางตำแหนง เราสามารถทำนายไดอยาง
แมนยำวา ในปหนาหากเรายังมีชีวิตอยู เราจะมีอายุมากกวาปนี้หนึ่งป และยังสามารถ
ทำนายไดอยางแมนยำดวยวา จะมีอีกหนึ่งยอหนาตอจากนี้ เพราะไดตั้งใจไววาจะเขียน

    ⌦   

⌫⌫   
ทักษะในการสื่อสารอยางใดมีความสำคัญที่สุดสำหรับผูที่อยูในการแขงขัน?
ก. ขูเข็ญคุกคาม
ข. จูงใจ
ค. โปรโมทตัวเอง
ง. ฟง

การฟงมีประโยชน
ชวยใหเขาใจสถานการณ
ความชวยเหลือจากภายนอก
ชวยใหไดรบั รใู นสิง่ ทีจ่ ะมีผลกระทบถึงการรบ
แลวการวางแผนจะทำใหเราไดเปรียบ และควบคุมสถานการณได
ตำราพิชัยสงคราม 1:3.1-5

ตอบ: ง. ฟง
การฟงเปนหัวใจของการไดขอมูลขาวสารที่ดี ที่จริงแลว ที่การวิเคราะหมีความสำคัญ
ก็เพราะ มันบังคับใหเราตองฟงคนอืน่ หรือกลาวไดอกี อยางหนึง่ วา มันบังคับใหเราใสใจ หาก
ปราศจากการฟงอยางตั้งใจเสียแลว เราก็จะไมรูวาสถานการณที่แทจริงเปนอยางไร หาก
ปราศจากการฟงอยางตั้งใจเชนนี้ เราจะไมสามารถใชประโยชนจากผูอื่นไดเลย
แนวความคิดสำคัญในที่นี้อีกอยางหนึ่งไดแก การหาความชวยเหลือจากภายนอก ใน
ลักษณะของมุมมองจากภายนอก อีกประโยชนหนึง่ ของการวิเคราะหเกิดจากการพัฒนามุม
มองที่กวางขวางเกี่ยวกับวา สิ่งที่เปนเงื่อนไขสำคัญมีอะไรบาง หากเราไดฟงคนที่มีแนว
ความคิดและมุมมองแตกตางกันมากเทาไหร เราก็ยิ่งมีโอกาสมองเห็นวาเราพลาดโอกาส
ทีจ่ ะชวยใหเราประสบความสำเร็จไปอยางไรบาง เราจะสามารถระบุพนื้ ทีท่ เี่ ราสามารถชนะ
การแขงขันไดอยางงายดาย เราจะสามารถใชทรัพยากรอันจำกัดของเราชวยใหชนะการแขง
ขันไดดขี นึ้
คนเราสวนมากไมไดเปนผฟู ง ทีด่ ี ยิง่ คนประเภทไฟแรงแลวจะยิง่ แทบไมฟง ใคร ความเปน
คนไฟแรงอาจชวยโปรโมทชือ่ เสียงใหได ชวยใหสามารถโนมนาวใจคนไดดี และดูมคี วามเชือ่
มั่นในตนเอง แตมันไมไดชวยสงเสริมการฟง พวกเราทุกคนตางก็ร่ำรองเรียกหาขอมูลยอน
กลับ แตแทจริงแลวกลับมีเพียงไมกคี่ นทีใ่ หความสนใจในเรือ่ งนีอ้ ยางจริงจัง จนยอมสละเวลา
มาทำการประเมินมัน หรือทำตามขอแนะนำนัน้ ขอมูลขาวสารทีเ่ ชือ่ ถือไดนอกจากจะหาได
ยากแลวยังกลัน่ กรองไดยากอีกดวย วิธที ดี่ ที สี่ ดุ วิธหี นึง่ คือ การทำความรจู กั กับคแู ขง แลว
พูดคุยกับเขา แตก็เปนที่นาประหลาดใจที่มีนอยคนเหลือเกินยอมสละเวลามาทำอยางนี้

  
⌫⌫   ⌫⌫⌫
รูปแบบการแขงขันที่ดีที่สุดควรเปนอยางไร?
ก. ชวยคนใหทำงานรวมกัน
ข. ขมขวัญคูตอสู
ค. เอาชนะคูตอสู
ง. คนหาโอกาส
สงคราม
เปนวิชาของการลวงลอ
ตำราพิชัยสงคราม 1:4.1-2

ตอบ: ข. ขมขวัญคตู อ สู

หากไมไดศึกษางานของซุนวู โดยเฉพาะจากตนฉบับภาษาจีนอยางละเอียดถี่ถวนแลว
จะทำใหมีการแปลความคำกลาวในเรื่องนี้คลาดเคลื่อนไปไดงาย กอนหนานี้ซุนวูไดเคย
กลาวไววา ปรัชญาที่ถูกตองไดแกการอำนวยใหผูคนมีวัตถุประสงคที่สูงกวารวมกัน (a
higher shared purpose) ทั้งทานไดกลาวไวดวยวา ความซื่อสัตยเปนคุณสมบัติที่จำเปน
ในตัวผนู ำ มาถึงตรงนีก้ ลับดูเหมือนทานกำลังจะพูดวา เราตองหลอกลวงคน แทจริงแลว ที่
ทานกลาวกอนหนานี้เปนการพูดถึงปรัชญาทั่วๆ ไปเกี่ยวกับความสัมพันธกับผูอื่น สวนใน
ที่นี้เปนการพูดถึงยุทธศาสตรการสื่อสารกับคูตอสู
คำกลาวนี้มีความเกี่ยวเนื่องอยางใกลชิดกับสิ่งที่ทานปรมาจารยไดเคยกลาวไวเกี่ยวกับ
การฟง เราควรฟง อีกทั้งเราควรจะคาดหวังดวยวาฝายตรงขามก็กำลังเงี่ยหูคอยสดับตรับ
ฟงเรา เนื่องจากพวกเขากำลังคอยฟงเรา เราจึงไมควรใหเขาไดยินเกี่ยวกับจุดออนจุดแข็ง
ของเรา หรือวาเรามีแผนอยางไร เราตองตระหนักดวยวาทุกสิ่งที่เราพูดหรือทำลวนสื่อสาร
อะไรบางอยางออกไปยังคูตอสูของเรา หากตองการประสบความสำเร็จแลว เราจึงตองหา
ทางนำคูตอสูใหหลงทางไปใหบอยที่สุดเทาที่จะเปนไปได
ตำราพิชัยสงคราม ไมเหมือนใครในประวัติศาสตรตรงที่มองวาสิ่งแวดลอมสำหรับการ
แขงขันมีลกั ษณะไมหยุดนิง่ เราตองปรับตัวใหเขากับคแู ขง แตในขณะเดียวกันก็ตอ งรตู วั ดวย
วาคูแขงก็กำลังพยายามปรับตัวตามเราอยูดวยเหมือนกัน ธรรมชาติอันไมหยุดนิ่งของการ
แขงขันทำใหเรื่องของความลับมีความสำคัญอยางยิ่งยวด และธรรมชาติอันไมหยุดนิ่งของ
สรรพสิ่งนี้เองที่ถือเปนรากฐานของทฤษฎีเกม และทฤษฎีความอลหมานทั้งปวง
ในสนามรบอันไมอยูนิ่ง ขอมูลขาวสารถือเปนหัวใจสำหรับความสำเร็จ ในสถานการณ
ทางยุทธศาสตร เราตองไมยอมใหฝายตรงขามไดมีโอกาสลวงรูวาเรากำลังคิดอะไรอยู
คำพูดและการกระทำของเราตองชี้ทางที่ผิด ใหพวกเขาคาดเดาความตั้งใจและความ
สามารถของเราผิดพลาดไป และเมื่อเรารูขอมูลสำคัญอะไรบางอยาง ก็อยาไดยอมใหพวก
เขาไดลวงรูวาเรามีความรูนั้น
    ⌦   
⌫⌫   ⌫
เราควรแสดงภาพตนเองออกไปในสถานการณที่คูแขงสามารถรับทราบอยางไร?
ก. ปลอยขาวออกไปใหนอ ยทีส่ ดุ เทาทีจ่ ะเปนไปได
ข. แสดงออกวากระตือรือรน และเตรียมพรอมอยูเสมอ
ค. แสดงออกไมใหตรงกับทีเ่ ปนจริง
ง. แสดงวามีความเชื่อมั่น และมั่นใจอยูตลอดเวลา

เมื่อพรอม จงทำประหนึ่งไรความสามารถ
เมือ่ กำลังเคลือ่ นไหว จงทำประหนึง่ วาอยเู ฉยๆ
เมือ่ อยใู กลขา ศึก จงแสดงประหนึง่ วาอยไู กล
เมือ่ อยไู กล จงทำประหนึง่ อยใู กล
ตำราพิชัยสงคราม 1:4.3-6

ตอบ: ค. แสดงออกไมใหตรงกับทีเ่ ปนจริง

จงมีเปาหมายทีจ่ ะทำใหคแู ขงตองไขวเขวไปเสมอ ไมใชปกปดไมใหพวกเขาไดรบั รขู อ มูล
เพราะยิ่งไมรูพวกเขาจะยิ่งอยากรู
แตกม็ คี นอีกมากหลาย ทีพ่ ยายามโปรโมทยุทธศาสตรของตน ดวยการกระจายขาวออก
ไปวาตนเองกำลังจะทำอะไร การทำอยางนี้นับเปนการเปดโอกาสใหฝายตรงขามไดมี
โอกาสเตรียมการรับมือเราอยางสะดวกสบาย ดังนั้น สิ่งแรกที่เราสามารถดำเนินการได
เกี่ยวกับเรื่องขอมูลขาวสารจึงเปนการรักษาความลับเกี่ยวกับยุทธศาสตรของเราเอาไวให
มัน่
แตในเรื่องของการควบคุมการมองเห็นของคนอื่นนั้น ตองนับวาการลวงมีประโยชน
มากกวาการรักษาความลับ คำวา การลวง เราหมายถึงการทำใหสถานการณมองดูเปน
คนละอยางกับความเปนจริง (โดยไมขดั แยงกับขอเท็จจริงทีส่ อบทานได) เมือ่ คนอืน่ อยากจะรู
แผนของเรา ความลับจะกระตุนใหพวกเขายิ่งมีความอยากรูมากขึ้น แตการลวง หากวาได
ดำเนินการอยางเหมาะสมแลวจะใชความอยากรูอยากเห็นของคนเหลานั้นพาพวกเขาไป
ผิดทาง
กระบวนการลวงตองเริ่มตนดวยการควบคุมอารมณความรูสึกของเราใหไดเสียกอน ทั้ง
นีก้ เ็ พราะธรรมชาติของมนุษยตอ งการใหคนอืน่ รวู า เราเปนใคร มีความสามารถอยางไร มัน
ทำใหเราอยากโฆษณาตัวเอง แตผูที่เราหวังจะใหมาลงทุนใหเรา หรือที่อยากจะใหมาเปน
หนุ สวน หรือเปนลูกคาเรา ไมไดสนใจวาเรามีดอี ยางไร พวกเขาสนใจเพียงแตวา เราทำอะไร
ใหพวกเขาไดบาง มีเพียงคูแขงของเราเทานั้น ที่อยากจะรูวาเรามีดีอยางไร จะไดหาทาง
ลมเราลงได

  
⌫⌫   
ควรใหสภาพแวดลอมมีอิทธิพลตอการดำเนินการของเราอยางไร?
ก. ตองไมตอบสนองตอสภาพแวดลอมหนึง่ ๆ ดวยวิธเี ดิมๆ เหมือนเชนทีเ่ คยทำเสมอมา
ข. ไมวาสิ่งแวดลอมจะเปนอยางไร ตองปฏิบัติไปตามแผนที่วางไวเสมอ
ค. ตอบสนองสภาพแวดลอมโดยอาศัยสัญชาตญาณ
ง. ตอบสนองตอสภาพแวดลอมหนึง่ ๆ ดวยวิธเี ดิมๆ เหมือนเชนทีเ่ คยทำเสมอมา
หากศัตรูอยใู นตำแหนงทีไ่ ดเปรียบ จงหลอกลอพวกเขาออกมา
หากศัตรูสบั สน จงใชความแนวแน
หากศัตรูแข็งแกรง จงเตรียมพรอม
หากศัตรูเขมแข็ง จงหลีกเลีย่ ง
หากศัตรูฮกึ เหิม จงทำใหทอ แท
หากศัตรูออ นแอ จงยุใหอวดดี
หากศัตรูกำลังพักผอนออมแรง จงกระตนุ ใหตอ งทำงาน
หากศัตรูรวมกันติด จงแยกใหแตก
โจมตีเมือ่ เขาระวังตัวนอยทีส่ ดุ
และออกเดินทางเมือ่ เขาไมคาดคิด
ตำราพิชัยสงคราม 1:4.7-16

ตอบ: ก. ตองไมตอบสนองตอสภาพแวดลอมหนึง่ ๆ ดวยวิธเี ดิมๆ เหมือนเชนทีเ่ คยทำ เสมอ

มา
ที่วาเราตองปรับตัวไปตามสถานการณนั้น เปนเรื่องแนนอนอยูแลว แตอยาใหฝายตรง
ขามสามารถทำนายไดวาเราจะทำอะไร อยาใหเขาใชการกระทำของเราเปนเครื่องชวย
บอกวาเรามีสถานการณ หรือสภาพการณอยางไร ถาเราทำอะไรซ้ำๆ กันในรูปแบบทีท่ ำนาย
ได ขาศึกก็จะวางแผนปราบเราไดงา ย หากตองการจะขมขวัญคตู อ สใู หสำเร็จแลว พวกเขา
ตองไมสามารถประเมินสถานการณที่แทจริงเอาจากการกระทำของเราได ในบทที่ 9
ซุ น วู ก ล า วถึ ง วิ ธี ป ระเมิ น สถานการณ ข องคู ต อ สู โดยอาศั ย การทำนายพฤติ ก รรมของ
คนเหลานั้น เราเองจึงตองหลีกเลี่ยงไมใหฝายตรงขามทำอยางนี้กับเราได
การมีพฤติกรรมไมตรงกับสภาพที่แทจริงของเรานับเปนความไดเปรียบอยางหนึ่ง ซุนวู
สัง่ สอนไววา เราไมสามารถสรางชองทางทีจ่ ะนำเราไปสคู วามสำเร็จขึน้ มาไดเอง มีแตเพียง
ผูเปนปรปกษเทานั้นที่จะสามารถเปดชองทางใหเราได และก็การลวงใหเขาเขาใจผิดนี่เอง
ที่จะเปนการสงเสริมใหเขาพลาด จนเปดชองวางใหกับเรา
ยุทธศาสตรเปนเหมือนเกมโปกเกอร ฝายตรงขามไมควรเดาใจถูกวาเราวางแผนจะทำ
อะไรตอไป เรามีหนาทีต่ อ งคอยทำนายพฤติกรรมของอีกฝาย ในขณะเดียวกันก็ตอ งคอยกัน
ไมใหฝา ยเขาทำนายเราไดถกู ตอง ฝายตรงขามจะทำนายพฤติกรรมของเราโดยอาศัยขอมูล
ในอดีตเปนเครือ่ งชีน้ ำ
    ⌦   
⌫⌫   
จะสรางสถานการณที่ชวยใหชนะการตอสูทางยุทธศาสตรไดอยางไร?
ก. รักษากำลังไวใชในการโจมตีตามที่ไดมีการวางแผนไวเปนอยางดี
ข. พัฒนาแผนการที่นำไปสูชัยชนะอยางเปนขั้นเปนตอน
ค. ชักนำขาศึกใหเขว ในระหวางรอโอกาสที่เหมาะสม
ง. วางกับดัก แลวรอใหขาศึกตกลงไป

ยอมสามารถเอาชนะได
เมือ่ อีกฝายเดาใจไมถกู
ตำราพิชัยสงคราม 1:4.17-18

ตอบ: ค. ชักนำขาศึกใหเขว ในระหวางรอโอกาสทีเ่ หมาะสม

การรอโอกาสทีข่ า ศึกเปดใหถอื ไดวา เปนสาระสำคัญของงานของซุนวู ทีเ่ ราสรางโอกาส
ขึน้ มาเองไมไดเปนเพราะสิง่ แวดลอมสำหรับการแขงขันอยนู อกเหนือการควบคุมของเรา เรา
สามารถควบคุมไดเฉพาะตำแหนงของเราภายในสิ่งแวดลอมนั้น เราตองมองหาโอกาสที่
จะเคลือ่ นตำแหนงไปเบือ้ งหนาอยตู ลอดเวลาก็จริง แตโอกาสเชนนัน้ จะเกิดขึน้ ไดกต็ อ เมือ่ มี
ผอู นื่ อำนวยใหมนั เกิดขึน้ ทักษะการวางตำแหนง ก็คอื การนำตนเองไปอยใู นสถานทีท่ เี่ หมาะ
สมในเวลาที่เหมาะสมเพื่อใหไดประโยชนจากโอกาสที่เกิดขึ้นนี้
แตเราก็ยงั สามารถชักนำใหผอู นื่ เกิดความสับสนเกีย่ วกับความตัง้ ใจ และความสามารถ
ของเรา ทำใหเขาคาดเดาเราไมถูกไดดวย การทำเชนนี้จะเปนเหตุใหขาศึกดำเนินการผิด
พลาด แลวเปดชองวางเปนโอกาสใหกบั เราได เราจึงตองอาศัยความอดทน รอจนกวาจะคน
พบโอกาสเชนที่วานั้น
ยุทธศาสตรเปนทัง้ ศิลปะและการดำเนินการเพือ่ การคนพบ ซุนวูไมเชือ่ วาเราจะวางแผน
เพื่อความสำเร็จไดเหมือนการเขียนบัญชีรายการสิ่งที่ตองทำ ที่วายุทธศาสตรเปนศิลปะ
ก็เพราะมันตองอาศัยทักษะในการมองใหเห็นสถานการณทจี่ ะชวยใหชนะ เมือ่ สถานการณ
เชนนั้นปรากฏตัวขึ้น ซึ่งซุนวูก็ไดสอนวิธีการมองใหเห็นเชนนี้ไวใน ตำราพิชัยสงคราม ของ
ทานแลว แตก็ไมใชวาจะใหเราอดทนรออยูเฉยๆ ในระหวางรอโอกาสเชนนี้เราตองดำเนิน
การโยกยายตำแหนงของเราเพือ่ ใชประโยชนจากโอกาสเล็กๆ นอยๆ ทีเ่ กิดขึน้ ไปพลางๆ ดวย
จะเรียกวาเราตองเปนนักฉวยโอกาสก็คงจะไมผดิ ผชู นะในสงครามชีวติ ไมใชคนทีม่ แี ผน
ธุรกิจดีที่สุด แตเปนคนที่สามารถมองเห็นโอกาสเมื่อมันปรากฏตัวขึ้น แลวยังตองสามารถ
ใชประโยชนจากมันไดดว ย นอกจากนีใ้ นระหวางทีร่ อโอกาสก็จะตองคอยหลอกลอไมใหผอู นื่
รูไดวาเรากำลังวางแผนจะหันหัวเรือไปทางไหน

  
⌫⌫   ⌫
เมื่อใดเปนโอกาสที่เราจะประสบความสำเร็จไดอยางแนนอน?
ก. เรามีทรัพยากร และความรูที่จะชวยใหชนะได
ข. ขาศึกกำลังสับสนกับสถานการณโดยสิ้นเชิง
ค. เราเขาใจสถานการณอยางแนชัด
ง. ขาศึกกำลังเสียเปรียบในเรื่องสำคัญหลายๆ ดาน

หลีกเลีย่ งสงครามจนกวาจะแนใจในชัยชนะ
ใหประเมินไดวา มีความไดเปรียบหลายประการเสียกอน
กอนออกรบ การประเมินอาจบงบอกวาอาจไมชนะ
ยังสามารถพึง่ พาความไดเปรียบ
หลายความไดเปรียบนำมาซึง่ ชัยชนะ
ความไดเปรียบทีน่ อ ยเกินไปนำมาซึง่ ความพายแพ
จะรวู า ไดเปรียบมากหรือนอย ตองประมาณสถานการณเสียกอน
เราจะรวู า เราเปนอยางใดก็ดว ยอาศัยการสังเกต
แลวจะบอกไดลว งหนาวา รบครัง้ นีจ้ ะประสบชัยชนะหรือพายแพ
ตำราพิชัยสงคราม 1: 5.1-9

ตอบ: ค. เราเขาใจสถานการณอยางแนชดั
งานของซุนวูในภาษาจีนดั้งเดิมมีลักษณะเปนเหมือนหนังสือรวมสมการ มีการบรรยาย
เกี่ยวกับศาสตรแหงการยุทธไวในลักษณะเปนกระบวนการที่มีระบบระเบียบเปนอยางดี
สำหรับเนือ้ หาในทอนนีเ้ ปนเหมือนแกนของยุทธศาสตรเลยทีเดียว เพราะมันวาดวยเรือ่ ง การ
ประมาณสถานการณ
ซุนวูมองการวิเคราะหทางยุทธศาสตรวาเปนกระบวนการที่ตองดำเนินไปอยางตอเนื่อง
ตองมีการนำปจจัยตางๆ มาแปลงเปนตัวเลขใหไดมากทีส่ ดุ เทาทีจ่ ะทำได โดยสิง่ ทีจ่ ะตอง
วิเคราะหเปนสิง่ แรก คือ ตำแหนงในปจจุบนั ของเรา หลังจากนัน้ จึงวิเคราะหตน ทุนของการ
เคลือ่ นทัพ โดยอาศัยการประเมินจุดแข็งของเรา จุดออนของขาศึก และประโยชนทจี่ ะไดจาก
การไปอยใู นตำแหนงใหม สุดทายแลว เราจะคนพบสถานการณทตี่ น ทุนของการเคลือ่ นทัพ
ไปสตู ำแหนงใหมมมี ลู คาต่ำกวาประโยชนทจี่ ะไดจากตำแหนงใหมนนั้ มาก เมือ่ โอกาสเชนนี้
มาถึง เราจะตองดิ้นรนเคลื่อนทัพเขาไปสูตำแหนงใหมนั้นใหได
การวิเคราะหเชนนี้มิไดดำเนินการกันเฉพาะแตในชวงแรกๆ ของการดำเนินการเทานั้น
เราตองทำการวิเคราะหเชนนี้กันอยางตอเนื่อง เพื่อใหสามารถรับรูโอกาสที่เปลี่ยนแปลงไป
ไดอยางตอเนือ่ ง องคประกอบหลักทัง้ หาเปนกรอบทีส่ ามารถชวยใหเราเกิดความเขาใจในจุด
ออน และจุดแข็งของเราเทียบกับผอู นื่ ไดเปนอยางดี ซึง่ หากไมตอ งการใหเกิดความผิดพลาด
ใดๆ ขึน้ แลว เราก็จะตองทำการวิเคราะหเชนนีด้ ว ยจิตใจทีไ่ รอคติไรความลำเอียงโดยสิน้ เชิง

    ⌦   