PBL Blok 9 Digestivus

You might also like

Download as doc, pdf, or txt
Download as doc, pdf, or txt
You are on page 1of 20

GANGGUAN METABOLISME EMPEDU DAN ORGAN YANG TERKAIT

Andy Santoso Hioe Mahasiswa Fa !"tas Kedo te#an Uni$e#sitas K#isten K#ida %a&ana '"( A#)!na Uta#a no(* + 'a a#ta Ba#at e+,ai"- .a e/&han0,in1yahoo(&o, PENDAHULUAN Siste, 2en&e#naan 3e#.!n0si !nt! ,a anan yan0 ita te"an ,e,indah an n!t#ien4 ai# dan e"e t#o"it da#i

e da"a, "in0 !n0an inte#na" t!3!h( Ma anan yan0 dite"an

,e#!2a an s!,3e# ene#0i 3a0i t!3!h ita !nt! 3e#"an0s!n0nya ehid!2an( Ma anan tida "an0s!n0 dise#a2 e da"a, t!3!h eti a ,e,a annya4 teta2i di2#oses se&a#a ,e anis dan i,iawi ,e"a"!i siste, 2en&e#naan ini( Gan00!an da#i siste, 2en&e#naan da2at ,en00an00! ho,eostasis da#i t!3!h ita( Sa"ah sat! &ontohnya ada"ah eti a t!3!h ita tida da2at ,en&e#na "e,a 4 yan0 diindi asi an den0an 3!an0 ai# 3esa# 3e#wa#na 2!tih se2e#ti de,2!" ay!( Te#da2at 0an00!an da"a, ,e anis,e 2en&e#naan "e,a di,ana se&a#a i,iawi "e,a tida da2at di!3ah ! !#annya a0a# da2at dise#a2 o"eh t!3!h( Dan 2en&e#naan "e,a da"a, t!3!h ita di"a ! an o"eh en5i, yan0 dihasi" an o"eh o#0an 2an #eas dan and!n0 e,2ed!( Da"a, tin)a!an 2!sta a ini 2en!"is a an ,en)e"as an o#0an+o#0an yan0 te# ait da"a, 0an00!an 2en&e#naan "e,a 4 ,e anis,e 2en&e#naan4 dan en5i,+en5i, yan0 3e#2e#an(

STRUKTUR MAKROSKOPIK ORGAN YANG TERKAIT DALAM PEN6ERNAAN LEMAK St#! t!# o#0an yan0 te# ait da"a, 2en&e#naan "e,a ada"ah he2a#4 $essi&a .e"ea4 2an #eas4 dan intestin!, ten!ae( He2a# ,e#!2a an o#0an yan0 ,en0hasi" an 0a#a, e,2ed! yan0 3e#.!n0si !nt! ,e,e&ah 3!ti#an 3esa# "e,a ,en)adi e&i"( 7essi&a .e"ea ,e#!2a an s!at! ant!n0 yan0 3e#.!n0si !nt! ,ena,2!n0 e,2ed! se3e"!, di2a ai da"a, 2#oses 2en&e#naan( Sedan0 an 2an #eas ,e#!2a an 2en0hasi" en5i, yan0 da2at ,en&e#na "e,a ,en)adi asa, "e,a dan 0"ise#o"( Intestin!, ten!ae ,e#!2a an sa"!#an &e#na yan0 ,enye#a2 n!t#ien4 ai# dan e"e t#o"it da#i ,a anan e da"a, t!3!h(849 Hepar He2a# ada"ah o#0an $is&e#a" te#3esa# di da"a, t!3!h dan 3e#ada di #e0ion hi2o&hond#i&a de:t#a dan #e0ion e2i0ast#i&a4,e,an)an0 sa,2ai e #e0ion hi2o&hond#i&a sinist#a( Pe#,! aan 2ada "i$e# ada"ah .a&ies dia2h#a0,ati&a yan0 ,e"i2!ti a#ah ante#io#4 s!2e#io#4 dan 2oste#io#; dan .a&ies $is&e#a" yan0 ,e"i2!ti a#ah in.e#io#( 849 Fa&ies dia2h#a0,ati&a he2atis 3e#ada di 2e#,! aan in.e#io# dia2h#a0,( Pada .a&ies ini te#da2at #e&ess!s s!32h#eni&a dan #e&ess!s he2ato#ena"is( Re&ess!s s!32h#eni&a ,e,isah an .a&ies dia2h#a0,ati&a he2atis da#i dia2h#a0,a dan ,e,3a0i a#ea i#i dan anan o"eh "i0a,ent!, .a"&i.o#,e4 se3!ah st#! t!# de#i$at ,esente#i&a $ent#a" 2ada e,3#io( Sedan0 an #e&ess!s he2ato#ena"is ,e#!2a an 3a0ian da#i &a$!, 2e#itonea" 2ada sisi anan dianta#a he2a# dan #en de:t#a se#ta 0"and!"a s!2#a#ena"is de:t#a( Ked!a #e&ess!s ini 3e#"an)!t e a#ah ante#io#( 849 Fa&ies $is&e#a" di"a2isis o"eh 2e#itone!, $is&e#a" e&!a"i 2ada .ossa $essi&a .e"ea dan 2o#ta he2atis4 dan st#! t!# yan0 3e#2e#an ,e"i2!ti 0aste# 3a0ian ante#io# de:t#a4 d!oden!, 2a#s s!2e#io#4 o,ent!, ,in!s4 $essi&a .e"ea4 ."e:!#a &o"i&a de:t#a4 &o"on t#ans$e#s!, 3a0ian de:t#a4 #end de:t#a4 dan 0"and!"a s!2#a#ena"is de:t#a( 849 Po#ta he2atis ,e#!2a an 2int! ,as! 3a0i a#te#i he2ati&a dan $ena 2o#ta4 dan 2int! e"!a# 3a0i d! t!s he2ati&!s( 849 He2a# di.i sasi e dindin0 a3do,en ante#io# o"eh "i0a,ent!, .a"&i.o#,e dan4 e&!a"i !nt! a#ea e&i" 2ada he2a# yan0 ,ene,2e" 2ada dia2h#a0,a <3a#e a#ea ata! a#ea n!da=4 he2a# ha,2i# se,!a di"a2isi o"eh 2e#itone!, $is&e#a"( Li2atan ta,3ahan da#i 2e#itone!,
2

,en0h!3!n0 an he2a# den0an 0aste# <"i0a,ent!, he2ato0ast#i&a=4 <"i0a,ent!, he2atod!odena"e=4 dan sinist#a dan "i0a,ent!, &o#ona#ia ante#io# dan 2oste#io#=( 849

e d!oden!,

e dia2h#a0,a <"i0a,ent!, t#ian0!"a#is de:t#a dan

Ba#e a#ea 2ada he2a# ,e#!2a an 3a0ian he2a# 2ada .a&ies d!ia2h#a0,ati&a di,ana tida te#da2at 2e#itone!, dianta#a he2a# dan dia2h#a0,a( Batas ante#io# 3a#e a#ea ed!a "i0a,ent!, ini ,e,3ent! diinddi asi an o"eh #e."e si da#i 2e#itone!,+"i0a,ent!, &o#ona#ia ante#io#( Batas 2oste#io# o"eh "i0a,ent!, &o#ona#ia 2oste#io#( Pe#te,!an da#i "i0a,ent!, t#ian0!"a#is de:t#a dan sinist#a( 849 He2a# di3a0i ,en)adi "o3!s de:t#a dan "o3!s sinist#a o"eh .ossa !nt! $esi&&a .e"ea dan $ena &a$a in.e#io#( Lo3!s de:t#a "e3ih 3esa# da#i "o3!s sinist#a( Lo3!s sinist#a )!0a ,e"i2!ti "o3!s >!ad#at!s dan "o3!s &a!dat!s( Lo3!s >!ad#at!s te#"ihat 2ada .a&ies $is&e#a" da#i atas dan di3atasi o"eh "i0a,ent!, te#es he2atis di 3a0ian i#i dan .ossa !nt! $essi&a .e"ea di anan( Lo3!s &a!dat!s te#da2at di 3a0ian 3awah da#i .a&ies $is&e#a" dan di3atasi o"eh .iss!#e "i0a,ent!, $enos!, di 3a0ian i#i dan s!"&!s $ena &a$a in.e#io# di 3a0ian anan( 849 Vessica felea 7essi&a .e"ea ,e#!2a an se3!ah ant!n0 3e#3ent! 3!ah 2i# yan0 3e#ada di .a&ies $is&e#a" "o3!s de:t#a he2a# di se3!ah .ossa dianta#a "o3!s de:t#a dan "o3!s >!ad#at!s( Di $essi&a .e"ea te#da2at .!nd!s4 yan0 da2at di2#oye si an da#i ,a#0o in.e#io# he2a#; &o#2!s yan0 3e#hada2an den0an &o"on t#ans$e#s!, dan d!oden!, 2a#s s!2e#io#; &o""!, den0an "i2atan ,! ossa ,e,3ent! "i2atan s2i#a"( 7essi&a .e"ea ,ene#i,a4 ,en0enta" an4 dan ,enyi,2an e,2ed! da#i "i$e#( Pend#ahannya o"eh a( 6ysti&a( 849 Pankreas Pan #eas te#da2at di 3a0ian 2oste#io# 0aste#4 ,e,an)an0 ,e"ewati dindin0 2oste#io# a3do,en di 3a0ian anan4 dan "ien di3a0ian i#i( Pan #eas ,e#!2a an o#0an #et#o2e#itonea" e&!a"i se3a00ian e&i" da#i &a!dat!s nya dan te#di#i da#i &a2!t4 2#o&ess!s !n&inat!s4 &o""!,4 dan &a!dat!s 2an #eas( 6a2!t 2an #eas 3e#3ent! h!#!. 6 &e !n0 ,en0i !ti d!oden!,( P#o&ess!s !n&inat!s 3e#ada di 2oste#io# ,en!)! e s!2e#io# $assa ,esente#i&a( 6o""!, 2an #eas 3e#ada di ante#io# dan s!2e#io# $assa ,esente#i&a dan $ena ,esente#i&a s!2e#io# dan "iena"is 3e#ada di 3e"a an0 2an #eas ,e,3ent! $ena 2o#ta( 6a!dat!s 2an #eas 3e#ada di anta#a "i0a,ent!, "ieno#ena"is( 849

D! t!s 2an#eati&!s ,!"ai da#i &a!dat!s 2an #eas( Be#)a"an e anan ,e"a"!i &o#2!s dan sete"ah ,e,as! i &a2!t 2an #eas ,e,3e"o se&a#a in.e#io#( Ba0ian 3awah da#i &a2!t 2an #eas4 d! t!s 2an&#eati&!s 3e#0a3!n0 den0an d! t!s 3i"ia#is(3e#0a3!n0nya d!a d! t!s ini ,e,3etn! a,2!""a he2ato2an&#eati&a <a,2!""a 7ate#i=4 yan0 ,as! e d!oden!, 2a#s des&endens di 2a2i""a d!odena"is ,a)o#( A,2!""a ini di e"i"in0i o"eh s2hin&te# Oddi yan0 te#di#i da#i otot 2o"os( D! t!s 2an&#eati&!s ta,3ahan ,as! yan0 3e#ada di atas 2a2i""a d!odena"is ,a)o#( 849 Siste, sa"!#an da#i e,2ed! 3e#asa" da#i he2a#4 ,3e#h!3!n0an den0an $essi&a .e"ea4 dan ,en0a"i# an isisnya e d!oden!, 2a#s des&endens( Pe#0a3!n0an da#i d! t!s di 2a#en i, he2a# dan 3e#"an)!t sa,2ai e d! t!s he2ati&!s de:t#a dan sinist#a( D!a d! t!s ini ,enyat! !nt! ,e,3ent! d! t!s he2ati&!s &o,,!nis4 yan0 3e#de atan den0an a#te#i he2ati&a 2#o2#ia dan $ena 2o#ta ( d! t!s ini "a"! 3e#0a3!n0 den0an d! t!s &ysti&!s da#i $essi&a .e"ea4 dan a hi#nya ,e,3ent! d! t!s &ho"edo&h!s ata! d! t!s 3i"ia#is( 849 Intestinum Tenuae Intestin!, ten!ae <!s!s ha"!s ata! !s!s e&i"= ada"ah 3a0ian da#i sa"!#an 2en&e#naan yan0 te#"eta di anta#a "a,3!n0 dan !s!s 3esa#( Dindin0 !s!s aya a an 2e,3!"!h da#ah yan0 ,en0an0 !t 5at+5at yan0 dise#a2 e hati ,e"a"!i $ena 2o#ta( Dindin0 !s!s ,e"e2as an "endi# <yan0 ,e"!,asi isi !s!s= dan ai# <yan0 ,e,3ant! ,e"a#!t an 2e&ahan+2e&ahan ,a anan yan0 di&e#na=(849 La2isan !s!s ha"!s ; "a2isan ,! osa < se3e"ah da"a, =4 "a2isan otot ,e"in0 a# < M si# !"e# =4 "a2isan otot ,e,an)an0 < M Lon0itidina" = dan "a2isan se#osa < Se3e"ah L!a# =( Us!s ha"!s te#di#i da#i ti0a 3a0ian yait! !s!s d!a 3e"as )a#i <d!oden!,=4 !s!s <)e)!n!,=4 dan !s!s 2enye#a2an <i"e!,=(849 Us!s d!a 3e"as )a#i ata! d!oden!,ada"ah3a0ian da#i !s!s ha"!s yan0 te#"eta sete"ah "a,3!n0 dan ,en0h!3!n0 annya e !s!s oson0 <)e)!n!,=( Ba0ian !s!s d!a 3e"as )a#i ,e#!2a an 3a0ian te#2ende da#i !s!s ha"!s4 di,!"ai da#i 3!"3o d!odena"e dan 3e#a hi# di "i0a,ent!, T#eit5(849 oson0 e d!oden!, ,e"a"!i 2a2i""a d!odena"is ,ino#

Us!s d!a 3e"as )a#i ,e#!2a an o#0an #et#o2e#itonea"4 yan0 tida da#i 2an #eas dan ant!n0 e,2ed!(849

te#3!n0 !s

se"!#!hnya o"eh se"a2!t 2e#itone!,( Pada !s!s d!a 3e"as )a#i te#da2at d!a ,!a#a sa"!#an yait!

A#te#i- A( 0ast#od!odena"is - &a3an0 A( he2ati&a &o,,!nis4 A( 2an&#eati&o d!odena"is s!2e#io#(ante#io#( ? 2oste#io# @ ,e,2e#da#ahi - d!oden!,(3a0ian(2#o:i,a"4 A( 2an&#eati&o d!odena"is in.e#io# ante#io# ? 2oste#io# - &a3an0 A( ,esente#i&a s!2e#io# @ ,e,2e#da#ahi - d!oden!,(3a0ian dista"( 7ena- ,en0i !ti a#te#i ,en0a"i# an da#ah e da"a, 7( 2o#ta4 se3a0ian tida "an0s!n0 ,e"a"!i 7( ,esente#i&a s!2e#io# dan $( "iena"is(849 'e)!n!, ada"ah 3a0ian ed!a da#i !s!s ha"!s4 di anta#a !s!s d!a 3e"as )a#i

<d!oden!,= dan !s!s 2enye#a2an <i"e!,=( Pada ,an!sia dewasa4 2an)an0 se"!#!h !s!s ha"!s anta#a 9+A ,ete#4 8+9 ,ete# ada"ah 3a0ian !s!s oson0( Us!s oson0 dan !s!s 2enye#a2an di0ant!n0 an da"a, t!3!h den0an ,esente#i!,(849 Pe#,! aan da"a, !s!s oson0 3e#!2a ,e,3#an ,! !s dan te#da2at )on)ot !s!s <$i"i=4 yan0 ,e,2e#"!as 2e#,! aan da#i !s!s( Se&a#a histo"o0is da2at di3eda an den0an !s!s d!a 3e"as )a#i4 ya ni 3e# !#an0nya e"en)a# B#!nne#(849 'e)!n!, ,e,2!yai dindin0 yan0 te3a"4 dia,ete# yan0 "e3ih 3esa# da#i2ada i""e!,4 a#&ade yan0 setin0 at4 Nn""( yan0 so"ite#4 $asa #e&ta yan0 2an)an04 dan 2ita si# !"a# yan0 #a2at(849 I"e!, ada"ah 3a0ian te#a hi# da#i !s!s ha"!s( Pada siste, 2en&e#naan ,an!sia4 !s!s ini ,e,i"i i 2an)an0 se ita# 9+B , dan te#"eta sete"ah d!oden!, dan )e)!n!,4 dan di"an)!t an o"eh !s!s 3!nt!( I"e!, ,e,i"i i 2H anta#a C dan A <net#a" ata! sedi it 3asa= dan 3e#.!n0si ,enye#a2 $ita,in B89 dan 0a#a,+0a#a, e,2ed!(849 Si.at i""e!, 3e#"awanan da#i 'e)!n!, ya ni ,e,2!nyai dindin0 yan0 ti2is4 dia,ete# yan0 e&i"4 a#&ade yan0 3e#tin0 at4 Nn""( yan0 a00#e0ati4 $asa #e&ta yan0 2ende 4 dan 2ita si# !"a# yan0 #en00an0(849

STRUKTUR MIKROSKOPIK ORGAN YANG TERKAIT DALAM PEN6ERNAAN LEMAK Pada sa"!#an 2en&e#naan te#da2at B "a2isan yan0 ,en)adi st#! t!# !ta,a( Da#i da"a, e "!a# te#da2at t!ni a ,! osa4 t!ni a s!3,! osa4 t!ni a ,!s !"a#is4 dan t!ni a ad$entitia( Pada t!ni a ,! osa da2at dite,! an "a2isan e2ite"4 "a,ina 2#o2#ia4 dan t!ni a ,!s !"a#is ,! osa yan0 ,e#!2a an se#a3!t otot 2o"os( Pada t!ni a s!3,! osa te#da2at )a#in0an i at dan 2"e:!s sa#a. Meissne#( Te# adan0 te#da2at e"en)a# ta,3ahan 2ada o#0an te#tent!( Pada t!ni a ,!s !"a#is te#da2at "a2isan otot yan0 ,e"in0 a# dan "a2isan otot yan0 3e#)a"an "on0it!dina"4 ,asin0+,asin0 dise3!t t!ni a ,!s !"a#is &i#&!"a#is dan t!ni a ,!s !"a#is "on0it!dina"is( Dianta#a ed!a se#a3!t otot ini te#da2at 2"e:!s sa#a. ,iente#i !s <2"e:!s A!e#3a&h=( T!ni a ad$entitia ,e#!2a an t!ni a yan0 ,en)adi 2e"ind!n0 da#i o#0an te#se3!t( D Hepar He2a# te#"eta 2ada "o asi st#ate0is yan0 2entin0( P#od! 2en&e#naan yan0 dise#a2 ha#!s ,e"a"!i a2i"e#+ a2i"e# he2a# yan0 dise3!t sin!soid4 sete"ah dianta# ,e"a"!i $ena 2o#ta he2ati&a se3e"!, 2#od! 2en&e#naan it! da2at ,e,as! i si# !"asi !,!,( Ka#ena da#ah $ena 2o#ta ,is in o si0en4 he2a# )!0a ,enda2at da#ah da#i a#te#i he2ati&a yan0 ,e#!2a an &a3an0 da#i ao#ta4 sehin00a he2a# ,enda2at da#ah da#i d!a s!,3e#( He2a# te#di#i da#i sat!an he sa0ona" dise3!t "o3!"!s hati( Di 2!sat setia2 "o3!"!s4 te#da2at se3!ah $ena sent#a yan0 di e"i"in0i "e,2en0+"e,2en0 se" hati4 yait! he2atosit dan sin!soid se&a#a #adia"( 'a#in0a i at disini ,e,3ent! t#iad 2o#ta ata! dae#ah 2o#ta4 te,2at &a3an0 a#te#i he2ati&a4 &a3an0 $ena 2o#ta4 dan &a3an0 d! t!s 3i"ia#is( Da#ah a#te#i dan da#ah $ena ,!"a+,!"a 3e#&a,2!# di sin!soid he2a# saat ,en0a"i# e a#ah $ena sent#a"( Da#i sini4 da#ah ,e,as! i si# !"asi !,!, ,e"a"!i $ena he2ati&a( D Sin!soid he2a# ada"ah sa"!#an da#ah yan0 3e#"i !+"i ! dan ,e"e3a#4 den0an dia,ete# tida te#at!#4 di"a2isi se" endote" 3e#tin0 a2 tida !t!h4 yan0 di2isah an da#i he2atosit di 3awahnya o"eh #!an0 2e#isin!soida"( A i3atnya4 5at ,a anan da"a, sin!soid yan0 3e#"i !+ "i !4 ,ene,3!s dindin0 endote" yan0 tida !t!th dan 3e# onta "an0s!n0 den0an he2atsoit( Ha" ini ,e,2e#"an&a# 2e#2indahan 5at anta#a da#ah dan he2atosit( He2atosit ,ense #esi e,2ed! e da"a, sa"!#an+sa"!#an ha"!s dise3!t ana"i !"i 3i"ia#is yan0 te#"eta di anta#a he2atosit( Kana"i !"i ini ,en0!,2!" di te2i setia2 "o3!"!s di dae#ah 2o#ta se3a0ai d! t!s 3i"ia#is( D! t!s 3i"ia#is e,!dian ,en)adi d! t!s e2ati !s yan0 "e3ih 3esa# yan0 ,e,3awa e,2ed! e"!a# da#i he2a#( Di da"a, "o3!"!s hati4 e,2ed! ,en0a"i# di da"a, ana"i !"i
6

3i"ia#is e d! t!s 3i"ia#is 2ada dae#ah 2o#ta4 dan da#ah da"a, sin!soid ,en0a"i# e $ena sent#a"( D Kandung Empedu Kand!n0 e,2ed! ada"ah o#0an 3e#on00a e&i" yan0 ,e"e at 2ada 2e#,! aan 3awah he2a#( E,2ed! da#i hati disi,2an di da"a, and!n0 e,2ed!( E,2ed! e"!a# da#i and!n0 e,2ed! ,e"a"!i d! t!s &ysti !s dan ,e,as! i d!oden!, ,e"a"!i d! t!s o"edo !s( Kand!n0 e,2ed! 3! an e"en)a# a#ena hanya ,ena,2!n0 dan ,e,e at an e,2ed! dan e,!dian di&!#ah an e da"a, sa"!#an &e#nan sete"ah ,en0a"a,i #an0san0an ho#,ona"( Bi"a and!n0 e,2ed! oson04 ,! osa nya te#"ihat 3e#"i2at+"i2at(D Pankreas Se ita# BE da#i )!,"ah se" yan0 3e#ada di 2an #eas ,e#!2a an se" endo #in(

Se3a0ian 3esa# se" 2an #eas ,e,2!nyai .!n0si e so #in dan,enye s#esi e da"a, d! t!s 2an #eati !s( Se" asi!n!s 2an #eas san0at ,!dah di3eda an; 2ada 3a0ian 3asa"4 n!&"e!s dan se3a0ian RE eosino.i"i ( D St#! t!# 2an #eas te#"ihat ,i#2 2ada 0"and!"a 2a#otis4 teta2i da2at di3eda an den0an 8=( Tida te#da2at sa"!#an yan0 )e"as4 9=( K!#an0nya se" ,ioe2ite" 2ada asin!s 2an #eas4 D=( Te#da2at 2!"a! Lan0e#hans( D D! t!s yan0 )e"as 2ada 0"and!"a sa"i$a"es 3e#.!n0si !nt! ,ena,3ah an ai# e da"a, sa"i$a dan ,e,3!at sa"i$a hi2otonis se2e#ti da"a, 2"as,a da#ah( Se #esi 2an #eas tida 2e#"! !nt! te#"a"! 3e#ai#4 sehin00a tida dite,! an d! t!s yan0 )e"as( Setia2 d! t!s4 dina,a an d! t!s inte# a"a#is4 dis!s!n o"eh e2ite" !3oid #endah( Se0,en inisiasi da#i sa"!#an ini ,as! e da"a, "!,en sin!s se #eto#i!s4 dina,a an se" sent#oasin!s( D Usus Halus E2ite"nya te#di#i da#i se"a2is to#a s dan se" 0o3"et( Se" to#a 2ada 3a0ian a2i a"nya te#da2at 3#!sh 3o#de#F,i #o$i"i yan0 3e#.!n0si !nt! ,e,2e#"!as 2e#,! aan a3so#2ti. dan )!0a ,en0and!n0 se"+se" 2en&e#naan( Se,a in e dista"4 se" 0o3"et se,a in 3anya ( Te#da2at $i"i intestina"is( Se2an)an0 ,! osa te#da2at 0"and!"a intestina"is <&#y2t!s Lie3e# !hn=4 asa# dite,! an4 di,ana 2ada 3a0ian a2i a"nya te#da2at 3anya 0#an!"a( Den0an st#! t!# se2e#ti ini ,enye3a3 an 3a0ian 3asa" 3e#si.at 3aso.i"i dan 3a0ian a2i&a"

t!3!"osa si,2"e s4 yan0 3e#,!a#a dianta# $i"i intestina"is( Pada dasa# &#y2t!s te#da2at se" 2aneth4 di 3a0ian a2i a"nya ,en0and!n0 0#an!"a eosino.i"ia( D Se"+se" &#y2t!s 3e#.!n0si ,en00anti an se"+se" e2ite" 2e#,! aan yan0 #!sa ( Di3a0i da"a, D dae#ah ya ni8( D!oden!, Te#da2at e"en)a# B#!ne#4 ,! !s4 dan o,2"e s t!3!"osa 3e#&a3an0( Bent! $i"i

intestina"is 3e#3ent! "e3a#( D 9( 'e)!n!, Tida te#da2at e"e)a# B#!ne# ata!2!n a0,ina 2eye#i( P"i&a si# !"a#is Ke#& #in0i

tin00i+tin00i( 7i"i intestina"is 3e#3ent! 3!da# se2e#ti "idah(D D( I"e!, Te#da2at a0#e0at "i,.onod!s ata! a0,ina 2eye#iF P"a>!e Peye#i di "a,ina 2#o2#ia ,e"!as e t!ni&a s!3,! osa( 7i"i instetina"isnya 3e#3ent! )a#i+)a#i( Te#da2at se" Paneth di sini !nt! ,en0hasi" an "iso5i,(D PERANAN ORGAN TERKAIT DALAM MEKANISME PEN6ERNAAN Pan #eas e so #in ,en0e"!a# an 0etah 2an #eas yan0 te#di#i da#i d!a o,2onen- 8( En5i, 2an #eas yan0 se&a#a a ti. dise #esi an o"eh se" asin!s yan0 ,e,3ent! asin!s dan 9( La#!tan &ai# 3asa yan0 se&a#a a ti. dise #esi an o"eh se" d! t!s yan0 ,e"a2isis d! t!s 2an#eati !s( Ko,2onen en&e# a" a"is 3anya ,en0and!n0 nat#i!, 3i a#3onat( B4G Se2e#ti 2e2sino0en4 en5i,+en5i, 2an #eas disi,2an da"a, 0#an!"a 5y,o0en sete"ah di2#od! si4 e,!dian di"e2as an den0an e sositosis ses!ai e3!t!han( En5i,+en5i, 2an #eas ini 2entin0 a#ena ha,2i# ,en&e#na ,a anan se&a#a se,2!#na tan2a adanya se #esi 2en&e#naan "ain( Se"+se" asin!s ,en0e"!a# an ti0a )enis en5i, 2an #ea yan0 ,a,2! ,en&e#na eti0a ate0o#i ,a anan4 yait! 2#oteo"iti 4 a,y"ase 2an #ea dan "i2ase 2an #eas( B4G Ti0a en5i, 2#oteo"iti !ta,a 2an #eas ia"ah t#i2sino0en4 i,ot#i2sino0en4 dan ina ti.( Sete"ah

2#o a#3o si2e2tidase4 yan0 ,asin0+,asin0 dise #esi an da"a, 3ent!

t#i2sino0en dise #esi an e da"a, "!,en d!oden!,4 3ahan ini dia ti. an ,en)adi 3ent! a ti.nya yait! t#i2sin o"eh ente#o inase4 s!at! en5i, yan0 te#3ena, da"a, ,e,3#ane "!,ina"
8

se"+se" yan0 ,e"a2isi ,! osa d!oden!,( T#i2sin e,!dian se&a#a a!to ata"isis ,en0a ti. an "e3ih 3anya t#i2sino0en( Se2e#ti 2e2sino0en4 t#i2sino0en ha#!s teta2 da"a, eadaan ina ti. di da"a, 2an #eas !nt! ,en&e0ah en5i, ini ,en&e#na 2#otein se" te,2at ia te#3ent! ( Ka#ena it!4 t#i2sino0en teta2 ina ti. sa,2ai 5at ini ,en&a2ai d!oden!,4 di,ana ente#o inase ,e,i&! 2#oses 2en0a ti.an4 yan0 e,!dian 3e#"an)!t se&a#a a!to ata"isis( Se3a0ai 2#ote si ta,3ahan4 2an #eas )!0a ,en0hasi" an 3ahan i,ia yan0 di ena" se3a0ai inhi3ito# t#i2sin4 yan0 ,en0ha,3at e#)a t#i2sin )i a se&a#a tida sen0a)a te#)adi 2en0a ti.an t#i2sino0en di da"a, 2an #eas( B4G Ki,ot#i2sino0en dan 2#o a#3o si2e2tidase4 en5i, 2#oteo"iti di!3ah o"eh t#i2sin ,en)adi 3ent! a ti.4 ,asin0+,asin0 ada"ah 2an #eas "ainnya4 i,ot#i2sin dan

a#3o si2e2tidase4 di da",a "!,en d!oden!,( Ka#ena it!4 )i a ente#o inase te"ah ,en0a ti.a an se3a0ian da#i t#i2sin ,a a t#i2sin e,!dian ,e"a sana an 2#oses 2en0a ti.an se"an)!tnya( Masin0+,asin da#i en5i, 2#oteo"iti ini ,enye#an0 i atan 2e2tide yan0 3e#3eda( P#od! a hi# yan0 te#3ent! da#i 2#oses ini ada"ah &a,2!#an #antai 2e2tide 2ende dan asa, a,ino( M!&!s yan0 dise #esi an o"eh se" !s!s ,e"ind!n0i dindin0 !s!s ha"!s da#i 2en&e#naan o"eh en5i, 2#oteo"iti yan0 a ti. te#se3!t( B4G A,y"ase 2an #eas 3e#2e#an da"a, 2en&e#anna 3ent! a ti.4 a#ena a,y"ase a ti. tida a#3ohid#at den0an ,en0!3ah

2o"isa a#ida ,en)adi disa a#ida ,a"tose( A,y"ase dise #esi an da"a, 0etah 2an #eas da"a, ,e,3ahaya an se" se #eto#i ( Se"+se" ini tida ,en0and!n0 2o"isa a#ida(B4G Li2ase 2an #eas san0at 2entin0 a#ena ,e#!2a an sat!+sat!nya en5i, di se"!#!h

sa"!#an &e#na yan0 da2at ,nen&e#na "e,a ( Li2ase 2an #eas ,en0hid#o"isis t#i0"ise#ida ,en)adi ,ono0"ise#ida dan asa, "e,a 3e3as4 yait! sat!an "e,a yan0 da2at dise#a2( Se2e#ti a,y"ase4 "i2ase dise #esi an da"a, 3ent! a ti. a#ena tida ada #esi o 2en&e#naan di#i o"eh "i2ase( T#i0"ise#ida 3! an o,2onen st#!&t!#a" 2an #eas( B4G En5i,+en5i, 2an #eas 3e#.!n0si o2ti,a" 2ada "in0! n0an yan0 net#a" ata! sedi it 3asa4 na,!n isis "a,3!n0 yan0 san0at asa, dia"i# an e da"a, "!,en d!oden!, di de at te,2at e"!a#nya en5i, 2an #eas e da"a, d!oden!,( Ki,!s asa, ini ha#!s &e2at dinet#a" an da"a, "!,en d!oden!,4 tida sa)a a0a# en5i, 2an #eas 3e#.!n0si o2ti,a" teta2i )!0a !nt! ,en&e0ah e#!sa an ,! osa d!oden!, a i3at asa,( 6ai#an 3asa yan0 aya nat#i!, 3i a#3onat yan0 dise #esi an o"eh se" d! t!s 2an #eas e da"a, "!,en d!oden!, ,e,i"i i .!n0si 2entin0 ,enet#a" an i,!s asa, sewa t! i,!s ,as! e da"a, d!oden!,
9

da#i "a,3!n0( Se #esi NaH6OD &ai# ini ada"ah sti,!"asi( B4G

o,2onen te#3anya

se #esi 2an #eas(

7o"!,e se #esi 2an #eas 3e# isa# anta#a 8 dan 9 "ite# seha#i4 3e#0ant!n0 )enis dan de#a)at

Da#i .a to#+.a to# yan0 ,e#an0san0 2e"e2asan ente#o0ast#on4 2e#an0asan0 !ta,a yan0 se&a#a s2esi.i !nt! 2e"e2asan se #etin ada"ah asa, di d!oden!,( Se #etin4 aya NaH6OD e da"a, d!oden!,( Mes i2!n se"an)!tnya4 di3awa o"eh da#ah e 2an #eas4 te,2at 5at ini ,e#an0san0 se"+se" d! t!s !nt! ,enin0 at an se #esi &ai#an en&e# #an0san0an "ain da2at ,enye3a3 an 2e"e2asan se #etin na,!n ,e#!2a an ha" yan0 ses!ai )i a 2e#an0san0 2a"in0 !at ada"ah asa, a#ena se #etin ,endo#on0 se #esi 2an #eas yan0 3e#si.at a" a"is !nt! ,enet#a" an asa,( Me anis,e ini ,e#!2a an siste, &ont#o" !nt! ,e,e"iha#a net#a"itas i,!s di !s!s( '!,"ah se #etin yan0 di e"!a# an 2#o2o#siona" den0an )!,"ah asa, yan0 ,as! e d!oden!, sehin00a )!,"ah NaH6OD yan0 dise #esi an seta#a den0an easa,an d!oden!,( B4G Ko"esisto inin 2entin0 da"a, ,en0at!# se #esi en5i, 2en&e#naan 2an #eas( Pe#an0san0 !ta,a 2e"e2asan 66K da#i ,! osa d!oden!, ada"ah adanya "e,a dan4 de0an tin0 at yan0 "e3ih #endah4 2#ode! 2#otein( Siste, si# !"asi ,en0an0 !t 66K e 2an #eas te,2at 5at ini ,e#an0san0 se" asin!s 2an #eas !nt! "e3ih "an)!t "e,a ,enin0 at an se #esi en5i, 2en&e#naan( Dianta#a en5i,+en5i, ini te#da2at "i2ase dan en5i, 2#oteo"iti yan0 ,en&e#na dan 2#otein yan0 ,e,i&! #es2ons4 se#ta )!0a ,e,3ant! ,en&e#na a#3ohid#at( Be#3eda da#i "e,a dan 2#otein4 a#3ohid#at tida 3e#2en0a#!h "an0s!n0 2ada se #esi en5i, 2en&e#naan 2an #eas( B4G Hati ada"ah o#0an ,eta3o"i& te#3esa# dan te#2entin0 di t!3!h; o#0an ini da2at

di2andan0 se3a0ai 2a3#i 3io i,ia !ta,a t!3!h( Pe#annya da"a, siste, 2en&e#naan ada"ah se #esi 0a#a, e,2ed!4 yan0 ,e,3ant! 2en&e#naan dan 2enye#a2an "e,a ( Setia2 se" hati4 ata! he2atosit4 ,e"a ! an 3e#a0a, t!0as ,eta3o"i& dan se #eto#i yan0 sa,a( S2esia"isasi yan0 diti,3!" an o"eh o#0ane"+o#0ane" yan0 3e# e,3an0 ,a)! di da"a, setia2 he2atosit( Sat!+sat!nya .!n0si hati yan0 tida di)a"an an o"eh he2atosit ada"ah a ti$itas .a0osit yan0 di"a sana an o"eh .a0osit sete,2at yan0 di ena" se3a0ai se" K!22.e#( B4G Unt! ,e"a sana an 3e#a0a, t!0as4 s!s!nan anato,i& hati ,e,!n0 in an setia2 he2atosit 3e# onta "an0s!n0 den0an da#ah da#i d!a s!,3e#- da#ah a#te#i yan0 datin0 da#i ao#ta dan da#ah $ena yan0 datin0 "an0s!n0 da#i sa"!#an &e#na( Se2e#ti se" "ain4 he2atosit ,ene#i,a da#ah a#te#i se0a# ,e"a"!i a#te#i he2ati&a4 yan0 ,enya"!# an o si0en dan
10

,eta3o"it+,eta3o"it da#ah !nt! di2#oses o"eh hati( Da#ah $ena )!0a ,as! 7ena+$ena yan0 ,en0a"i# da#i sa"!#an &e#na tida Na,!n4 $ena+$ena da#i "a,3!n0 dan !s!s ,as! yan0 dise#a2 da#i sa"!#an &e#na "an0s!n0

e hati ,e"a"!i

siste, 2o#ta hati4 s!at! one si $as&!"a# !ni dan o,2"e s anta#a sa"!#an &e#na dan hati( "an0s!n0 ,en!)! $ena &a$a in.e#io#( di2#oses4 disi,2an4 ata! e $ena 2o#ta hati4 yan0 ,e,3awa 2#od! e hati !nt!

dideto si.i asi se3e"!, 2#od! +2#od! ini ,e,2e#o"eh a ses e si# !"asi !,!,( Di da"a, hati4 $ena 2o#ta e,3a"i 3e#&a3an0+ &a3an0 ,en)adi anya,ana a2i"e# !nt! ,e,!n0 in an te#)adinya 2e#t! a#an anta#a da#ah dan he2atosit se3e"!, da#ah ,en0a"i# e da"a, $ena he2ati&a4 yan0 e,!dian ,enyat! den0an $ena &a$a in.e#io#( B4G Hati te#s!s!n ,en)adi !nit+!nit .!n0siona" yan0 di ena" se3a0ai "o3!"es4 yait! s!s!nan )a#in0an 3e#3ent! he sa0ona" ,en0e"i"in0i sat! $ena sent#a"( Di setia2 ena, s!d!t "!a# "o3!"es te#da2at ti0a 2e,3!"!h &a3an0 a#te#i he2ati&a4 &a3an0 $ena 2o#ta he2ati&a4 dan d! t!s 3i"ia#is( Da#ah da#i &a3an0 a#te#i he2ati&a dan $ena 2o#ta ,en0a"i# da#i 2e#i.e# "o3!"es e #!an0 a2i"e# "!as yan0 dise3!t sin!soid yan0 3e#)a"an dianta#a )e)e#an se" hati e $ena sent#a" se2e#ti )a#i+)a#i #oda 3e#se2eda(se" K!22.e# ,e"a2isi 3a0ian da"a, sin!soidse#ta ,ene"an dan ,en0han&!# an e#it#osit dan 3a te#i yan0 ,e"ewatinya da"a, da#ah( He2atosit+ he2atosit te#s!s!n anta#a sin!soid da"a, "e,2en0+"e,2en0 yan0 te3a"nya d!a se"4 sehin00a ,asin0+,asin0 te2i "ate#a" ,en0hada2 e 0enan0an da#ah sin!soid( 7ena sent#a" di se,!a "o3!"es hati ,enyat! !nt! ,e,3ent! $ena he2ati&a4 yan0 ,en0a"i# an da#ah e"!a# da#i hati( Sa"!#an ti2is 2en0an0 !t e,2ed!4 ana"i !"!s 3i"ia#is4 3e#)a"an di anta#a se"+se" di da"a, setia2 "e,2en0 hati( He2atosit te#!s ,ene#!s ,en0e"!a# an e,2ed! e d! t!s 3i"ia#is di te2i "o3!"es( D! t!s+d! t!s 3i"ia#is da#i 3e#3a0ai "o3!"es ,enyat! !nt! a hi#nya ,e,3ent! d! t!s 3i"ia#is o,!nis4 yan0 ,en0an0 !t e,2ed! da#i hati e d!oden!,( Setia2 he2atosit 3e# onta den0an sin!soid di sat! sisi dan ana"i !"!s 3i"ia#is di sisi "ain( B4G Keti a s2hin&te# Oddi te#t!t!24 se3a0ian 3esa# e,2ed! ,as! e da"a, ant!n0

e,2ed! <$essi&a .e"ea=( Ka#ena it!4 e,2ed! tida dian0 !t se&a#a "an0s!n0 da#i hati e ant!n0 e,2ed!( E,2ed! e,!dian disi,2an dan di2e at an di and!n0 e,2ed! di anta#a wa t! ,a an( Sete"ah ,a an4 e,2ed! ,as! e d!oden!, a i3at e.e o,3inasi 2en0oson0an and!n0 e,2ed! dan 2enin0 atan se #esi e,2ed! o"eh hati( '!,"ah e,2ed! yan0 dise #esi an 2e# ha#i 3e# isa# 9GH ," sa,2ai 8 "ite#( B4G E,2ed! ,en0and!n0 3e3e#a2a onstit!en o#0ani 4 yait! 0a#a, e,2ed!4 o"este#o"4 "estitn4 dan 3i"i#!3in da"a, s!at! &ai#an en&e# a" a"is se#!2a den0an se #esi NaH6OD
11

2an #eas( Mes i2!n e,2ed! tida ,en0and!n0 en5i, 2en&e#naan a2a2!n na,!n 3ahan ini 2entin0 da"a, 2en&e#naan dan 2enye#a2an "e,a 4 te#!ta,a ,e"a"!i a ti$itas 0a#a, e,2ed!(
B4G

Ga#a, e,2ed! ,e#!2a an t!#!nan

o"est#o"( Ga#a,+0a#a, ini se&a#a a ti. e d!oden!, 3e#sa,a den0an ontit!en

dise #esi an e da"a, e,2ed! dan a hi#nya ,as!

e,2ed! "ainnya( Sete"ah i !t se#ta da"a, 2en&e#naan dan 2enye#a2an "e,a 4 se3a0ian 3esa# 0a#a, e,2ed! dise#a2 e,3a"i da"a, da#ah o"eh ,e anis,e t#ans2o#t a ti. h!s!s yan0 te#"eta di i"e!, te#,ina"( Da#i sini 0a#a, e,2ed! di e,3a"i an e da"a, siste, 2o#ta hati4 yan0 ,e#ese #esi annya e da"a, e,2ed!( Da!# !"an0 0a#a, e,2ed! ini anta#a !s!s ha"!s dan hati dise3!t si# !"asi ente#ohe2ati ( B4G E.e dete#)en ,e#!2a an e,a,2!an 0a#a, e,2ed! !nt! ,en0!3ah 0"o3!"!s"e,a ,en)adi e,!"si "e,a ( Yan0 te#di#i da#i 3anya tetesan "e,a den0an 0a#is ten0ah ,asin0+ ,asin0 8 ,, yan0 ,e,3ent! s!s2ense di da"a, i,!s &ai# sehin00a "!as 2e#,! aan yan0 te#sedia !nt! te,2at "i2ase 2an #eas 3e e#)a 3e#ta,3ah( G!,2a"an "e,a 4 3e#a2a2!n ! !#annya4 te#!ta,a te#di#i da#i ,o"e !" t#i0"ise#ida yan0 3e"!, te#&e#na( Unt! ,en&e#na "e,a 4 "i2ase ha#!s 3e# onta "an0s!n0 den0an ,o"e !" t#i0"ise#ida( Ka#ena tida "a#!t da"a, ai# ,a a t#i0"ise#ida &ende#!n0 ,en00!,2a" ,en)adi 3!ti#+3!ti# 3esa# da"a, "in0 !n0an !s!s ha"!s yan0 ,en0and!n0 ai#( 'i a 0a#a, e,2ed! tida ,en0e,!"si.i asi 0!,2a"an 3esa# "e,a ini ,a a "i2ase da2at 3e e#)a hanya 2ada 2e#,! aan 0!,2a"an 3esa# te#se3!t dan 2en&e#naan "e,a a an san0at "a,a( B4G Mo"e !" 0a#a, e,2ed! ,en0and!n0 3a0ian yan0 "a#!t "e,a dan 3a0ian yan0 "a#!t ai# yan0 3e#,!atan ne0ati.0a#a, e,2ed! te#se#a2 di 2e#,! aan 3!ti#an "e,a 4 yait! 3a0ian "a#!t "e,a 0a#a, e,2ed! "a#!t da"a, 3!ti#an "e,a 4 ,enin00a" an 3a0ian "a#!t ai# yan0 3e#,!atan ne0ati$e ,enon)o" da#i 2e#,! aan 3!ti#an "e,a te#se3!t( Ge#a an ,en&a,2!# o"eh !s!s ,e,e&ah 3!ti#an "e,a 3esa# ,en)adi 3!ti#an+3!ti#an yan0 "e3ih e&i"( B!ti#an+ 3!ti#an e&i" ini a an &e2at 3e#0a3!n0 e,3a"i )i a tida ada 0a#a, e,2ed! yan0 te#se#a2 di 2e#,! aannya dan ,en&i2ta an se"!3!n0 ,!atan ne0ati$e "a#!t ai# di 2e#,! aan setia2 3!ti#an e&i"( Ka#ena ,!atan yan0 sa,a sa"in0 to"a +,eno"a 4 ,a a 0!0!s+0!0!s 3e#,!atan ne0ati$e di 2e#,! aan 3!ti#an "e,a 4 ,enye3a3 an 3!ti#an te#se3!t sa"in0 ,en)a!h( Daya to"a "ist#i ini ,en&e0ah 3!ti#+3!ti# datan0 e,3a"i 3e#0a3!n0 ,e,3ent! 0!,2a"an "e,a 3esa# sehin00a ,en0hasi" an e,!"si "e,a yan0 ,enin0 at an 2e#,! aan yan0 te#sedia !nt! e#)a "i2ase(B4G
12

Mes i2!n 0a#a, e,2ed! ,enin0 at an "!as 2e#,! aan yan0 te#sedia !nt! di2#oses o"eh en5i, "i2ase 2an #eas na,!n "i2ase sa)a tida da2at ,ene,3!s "a2isan 0a#a, e,2ed! yan0 te#se#a2 di 2e#,! aan 3!ti#an ha"!s e,!"si "e,a ( Unt! ,e,e&ah an di"e,,a ini4 2an #eas ,en0e"!a# an 2o"i2e2tida te,2at e#)anya( B4G Ga#a, e,2ed!+3e#sa,a den0an o"est#o" dan "esitin+ 3e#2e#an 2entin0 da"a, o"i2ase 3e#sa,a den0an "i2ase( Ko"i2ase 3e#i atan den0an "i2ase dan 0a#a, e,2ed! di 2e#,! aan 3!ti#an "e,a sehin00a "i2ase ,e"e at e

,e,2e#,!dah 2enye#a2an "e,a ,e"a"!i 2e,3ent! an ,ise"( Se2e#ti 0a#a4 e,2ed!4 "esitin ,e,2!nyai 3a0ian yan0 "a#!t "e,a dan "a#!t ai#4 se,enta#a o"este#o" ha,2i# sa,a se a"i ta "a#!t da"a, ai#( Da"a, s!at! ,ise"4 0a#a, e,2ed! dan "esitin 3e#0!,2a" da"a, e&i" den0an 3a0ian "a#!t "e,a ,enyat! di 3a0ian ten0ah ,e,3ent! e"o,2o + e"o,2o

inti hid#o.o3i se,enta#a 3a0ian "a#!t ai# ,e,3ent! se"!3!n0 hid#o.i"i ( Mise"4 a#ena "a#!t da"a, ai# a#ena se"!3!n0 hid#o.i"i nya da2at ,e"a#!yt an 3ahan ta "a#!t ai# di 3a0ian ten0ahnya( Ka#ena it! ,ise" ,e#!2a an wadah yan0 da2at di0!na an !nt! ,en0an0 !t 3ahan+3ahan ta "a#!t ai# ,e"a"!i isi "!,en yan0 &ai#( Bahan "a#!t "e,a te#2entin0 yan0 dian0 !t e da"a, ,ise" ada"ah 2#od! +2#od! 2en&e#naan "e,a se#ta $ita,in "a#!t "e,a 4 yan0 se,!anya dian0 !t e te,2at 2enye#a2annya den0an &a#a ini( 'i a tida ,en!,2an0 di da"a, ,ise" yan0 "a#!t ai# ini4 3e#3a0ai n!t#ien ini a an ,en0a2!n0 di 2e#,! aan i,!s4 dan tida 2e#nah ,en&a2ai 2e#,! aan a3so#2ti$e !s!s ha"!s( B4G Se #esi e,2ed! da2at ditin0 at an o"eh ,e anis,e i,iawi4 ho#,one4 dan sa#a.8( Me anis,e i,iawi( Setia2 3ahan yan0 ,enin0 at an se #esi e,2ed! o"eh hati dise3!t o"e#eti ( Ko"e#eti 2a"in0 !at ada"ah 0a#a, e,2ed! sendi#i( Di anta#a wa t! ,a an4 e,2ed! disi,2an di and!n0 e,2ed!4 teta2i sewa t! ,a an e,2ed! disa"!# an e da"a, d!oden!, o"eh ont#a si and!n0 e,2ed!( Sete"ah i !t se#ta da"a, 2en&e#naan dan 2enye#a2an "e,a 4 0a#a, e,2ed! di#ea3so#2si dan di e,3a"i an o"eh si# !"asi ente#ohe2ati e hati4 te,2at 5at+5at ini 3e e#)a se3a0ai o"e#eti 2oten !nt! ,e#an0san0 se #esi e,2ed! "e3ih "an)!t( Ka#ena it!4 sewa t! ,a an4 eti a 0a#a, e,2ed! di3!t!h an dan sedan0 di0!na an4 se #esi e,2ed! di3!t!h an dan sedan0 di0!na an4 se #esi e,2ed! o"eh hati ,eni0 at( B4G 9( Me anise, ho#,one <se #etin= se"ain ,enin0 at an se #esi NaH6OD &ai# o"eh 2an #eas4 se #etin )!0a ,e#an0san0 2eni0 atan se #esi e,2ed! a" a"is &ai# o"eh d! t!s 3i"ia#is tan2a dise#ttai o"eh 2enin0 atan seta#a 0a#a,+0a#a, e,2ed!( B4G
13

D( Me anis,e sa#a. <sa#a. $a0!s= sti,!"asi $a0!s 2ada hati 3e#2e#an e&i" da"a, se #esi e,2ed! se"a,a .ase se.a"i 2en&e#naan4 yan0 ,endo#on0 2enin0 atan a"i#an e,2ed! hati 3ah an se3e"!, ,a anan ,e&a2ai "a,3!n0 ata! !s!s( B4G Mes i2!n .a to#+.a to# yan0 3a#! di)e"as an ,enin0 at an se #esi e,2ed! o"eh hati se"a,a dan sete"ah ,a an4 na,!n se #esi e,2ed! o"eh hati 3e#"an0s!n0 se&a#a te#!s ,ene#!s( Di anta#a wa t! ,a an4 e,2ed! yan0 dise #esi an te#se3!t dia"ih an and!n0 e,2ed!4 teta2i 3ahan ini disi,2an dan di2e at an( T#ans2o# a ti. 0a#a, e"!a# da#i and!n0 e,2ed!4 den0an ai# ,en0i !ti se&a#a os,otis4 ,enye3a3 an onsent#asi onstit!en o#0ani ,enin0 at G sa,2ai 8H a"i "i2at( B4G La,3!n0 ,e"e2as an ,a anan e da"a, !s!s d!a 3e"as )a#i <d!oden!,=4 yan0 e da"a, d!oden!, ,e"a"!i

,e#!2a an 3a0ian 2e#ta,a da#i !s!s ha"!s( Ma anan ,as!

s.in0te# 2i"o#!s da"a, )!,"ah yan0 3isa di&e#na o"eh !s!s ha"!s( 'i a 2en!h4 d!oden!, a an ,en0i#i, an sinya" e2ada "a,3!n0 !nt! 3e#henti ,en0a"i# an ,a anan( B4G D!oden!, ,ene#i,a en5i, 2an #eati 6ai#an te#se3!t <yan0 ,as! ,e#!2a an 3a0ian yan0 2entin0 da#i da#i 2an #eas dan e,2ed! da#i hati( 2#oses 2en&e#naan dan 2enye#a2an( e da"a, d!oden!, ,e"a"!i "!3an0 yan0 dise3!t s.in0te# Oddi=

Ge#a an 2e#ista"ti )!0a ,e,3ant! 2en&e#naan dan 2enye#a2an den0an &a#a ,en0ad! dan ,en&a,2!#nya den0an 5at yan0 dihasi" an o"eh !s!s( B4G Be3e#a2a senti 2e#ta,a da#i "a2isan d!oden!, ada"ah "i&in4 teta2i sisanya ,e,i"i i "i2atan+"i2atan4 ton)o"an+ton)o"an e&i" <$i"i= dan ton)o"an yan0 "e3ih e&i" <,i #o$i"i=( 7i"i dan ,i #o$i"i ,enye3a3 an 3e#ta,3ahnya 2e#,! aan da#i "a2isan d!oden!,4 sehin00a ,ena,3ah )!,"ah 5at 0i5i yan0 dise#a2( B4G Sisa da#i !s!s ha"!s4 yan0 te#"eta di3awah d!oden!,4 te#di#i da#i )e)!n!, dan i"e!,( Ba0ian ini te#!ta,a 3e#tan00!n0)awa3 atas 2enye#a2an "e,a $i"i dan ,i #o$i"i( B4G Dindin0 !s!s aya a an 2e,3!"!h da#ah yan0 ,en0an0 !t 5at+5at yan0 dise#a2 e hati ,e"a"!i $ena 2o#ta( Dindin0 !s!s ,e"e2as an "endi# <yan0 ,e"!,asi isi !s!s= dan ai# <yan0 ,e,3ant! ,e"a#!t an 2e&ahan+2e&ahan ,a anan yan0 di&e#na=( Dindin0 !s!s )!0a ,e"e2as an se)!,"ah e&i" en5i, yan0 ,en&e#na 2#otein4 0!"a dan "e,a ( B4G Ke2adatan da#i isi !s!s 3e#!3ah se&a#a 3e#taha24 sei#in0 den0an 2e#)a"anannya ,e"a"!i !s!s ha"!s( Di da"a, d!oden!,4 ai# den0an &e2at di2o,2a e da"a, isi !s!s !nt! dan 5at 0i5i "ainnya( Penye#a2an ini di2e#3esa# o"eh 2e#,! aannya yan0 "!as a#ena te#di#i da#i "i2atan+"i2atan4

14

,e"a#!t an easa,an "a,3!n0( Keti a ,e"ewati !s!s ha"!s 3a0ian 3awah4 isi !s!s ,en)adi "e3ih &ai# a#ena ,en0and!n0 ai#4 "endi# dan en5i,+en5i, 2an #eati ( B4G 8( Ka#3ohid#at Ka#3ohid#at ada"ah senyawaan 2o"ihid#o sia"dehid ata! 2o"ihid#o si eton dan senyawaan+senyawaan yan0 )i a dihid#o"isis a an ,en0hasi" an 2o"ihid#o si te#se3!t( Ka#3ohid#at di a"a, te#da2at da"a, )!,"ah yan0 3esa#4 te#!ta,a da"a, t!,3!h+t!,3!han( Ke0!naanya san0at "!as dan ,e"i2!ti 3e#3a0ai 3idan0 anta#a "ain se3a0ai 3ahan 2an0an4 sandan04 3ahan !nt! da"a, e2e#"!an esehatan dan o3at+o3at( Bent! 0!"a 2a"in0 sede#hana ada"ah 0!"a sede#hana ata! ,onosa a#ida ,isa"nya 0"! osa4 .#! tosa dan 0a"a tosa4 yan0 eadaan no#,a" )!,"ahnya san0at sedi it da"a, ,a anan( Monosa a#ida ini ate0o#i ondensasi sehin00a ,e,!n0 in an a#3ohid#at yan0 di,a an ,e#!2a an sat!an dasa# 2e,3ent! )enis a#3ohid#at "ainnya yan0 "e3ih o,2"e s4 yan0 o"eh t!,3!han disintesis den0an 2#oses #ea si te#)adinya i atan 3e#antai ,e,3ent! 2o"i,e#nya( Se3a0ian

ada"ah da"a, 3ent! 2o"isa a#ida4 yan0 te#di#i da#i #antai+#antai ,o"e !" 0"! osa yan0 sa"in0 3e#h!3!n0an( Se"ain 2o"isa a#ida4 s!,3e# a#3ohid#at ,a anan "ainnya da"a, )!,"ah yan0 "e3ih sedi it ada"ah a#3ohid#at da"a, 3ent! disa a#ida te#,as! s! #osa dan "a tosa(B4G Penye#a2an a#3ohid#at Ka#3ohid#at ,a anan disa)i an e !s!s ha"!s !nt! dise#a2 te#!ta,a da"a, 3ent! disa a#ida ,a"tosa( G"! osa dan 0a"a tosa dise#a2 o"eh t#ans2o#tasi a ti. se !nde#4 se,enta#a 2e,3awa ot#ans2o# di 3atas "!,ina" ,en0an0 !t ,onosa a#ida dan NaI da#i "!,en e da"a, inte#io# !s!s ha"!s( G"! osa dan 0a"a tosa sete"ah di !,2!" an di da"a, se" o"eh 2e,3awa ot#ans2o#4 e"!a# da#i se" ,en0i !ti 2en!#!nan 0#adient onsent#asi ,as! te#.asi"itasi <t#ans2o#t 2asi. yan0 di2e#antai o"eh 2e,3awa=(B4G 9( P#otein Kata 2#otein 3e#asa" da#i 3ahasa Y!nani4 2#oteios4 yan0 a#tinya 2e#ta,a( P#otein ,e#!2a an senyawaan yan0 2entin0 da"a, ehid!2an4 te#di#i da#i 3e#3a0ai o,3inasi asa, a,ino( F!n0si !ta,a 2#otein ada"ah ,e,3ent! )a#in0an 3a#! dan ,en00anti )a#in0an yan0 #!sa ( Pada hewan dan ,an!sia4 2#otein ,e#!2a an o,2onen 2e,3ent! !#at4 otot4 !"it4 ! !4 #a,3!t4 3!"!4 tand! dan )a#in0an 2en!n)an0 se2e#ti t!"an0 #awan( Di sa,2in0 it!4 e da"a, da#ah di da"a, $i"!s( F#! tosa dise#a2 e da"a, da#ah se,ata+,ata ,e"a"!i di.!si

15

2#otein da2at 3e#.!n0si se3a0ai a"at 2en0an0 !t o si0en4 2e,3ent! anti3ody4 ata"isato# 3io i,ia dan 2en0at!# ,eta3o"is,e(B4G Penye#a2an 2#otein Yan0 di&e#na dan dise#a2 tida sa)a 2#otein da#i ,a anan4 teta2i 2#otein endo0en yan0 ,as! e da"a, "!,en sa"!#an 2en&e#naan( Se,!a 2#otein endo0en ha#!s di&e#na dan dise#a2 3e#sa,a 2#otein ,a anan !nt! ,en&e0ah 2en0!#an0an si,2anan 2#otein t!3!h( Asa, a,ino yan0 dise#a2 da#i ,a anan dan 2#otein endo0en di0!na an !nt! ,ensintesis 2#otein 3a#! di t!3!h( P#otein yan0 disa)i an e !s!s ha"!s !nt! dise#a2 te#!ta,a da"a, 3ent! asa, a,ino dan 3e3e#a2a 2e2tide e&i"( B4G

D( Le,a Se3a0ian 3esa# "e,a da"a, ,a anan 3e#ada da"a, 3ent! t#i0"ise#ida yait! "e,a net#a" yan0 ,asin0+,asin0 te#di#i da#i o,3inasi 0"ise#o" den0an ti0a ,o"e !" asa, "e,a ,e"e at 2adanya(B4G Le,a di&e#na dan dise#a2 "e3ih "a,3at di3andin0 an den0an n!t#ien "ain( Se"ain it!4 2en&e#naan dan 2enye#a2an "e,a hanya 3e#"an0s!n0 di "!,en !s!s ha"!s( O"eh a#ena it!4 a2a3i"a d!oden!, s!dah te#da2at "e,a 4 2en0oson0an isi "a,3!n0 yan0 3e#"e,a "e3ih "an)!t e da"a, d!oden!, dit!nda sa,2ai !s!s ha"!s se"esai ,en0o"ah "e,a yan0 s!dah ada di sana( Pada enyataannya4 "e,a ada"ah 2e#an0san0 te# !at !nt! ,en0ha,3at ,oti"itas "a,3!n0( F!n0si "e,a yait! se3a0ai s!,3e# dan 2e"a#!t 3e3e#a2a $ita,in te#tent! dan asa,+asa, "e,a 4 3ai 3ent!#an+3ent!#an(B4G Penye#a2an "e,a Penye#a2an "e,a &! !2 3e#3eda da#i 2enye#a2an a#3ohid#at dan 2#otein a#ena adanya ,asa"ah "e,a yan0 tida "a#!t da"a, ai#( Le,a ha#!s di2indah an da#i i,!s yan0 &ai# ,e"a"!i &ai#an t!3!h yan0 ,en0and!n0 3anya ai# wa"a!2!n "e,a tida "a#!t da"a, ai#( Den0an de,i ian4 "e,a ha#!s ,en)a"ani se#an0 aian t#ans.o#,asi !nt! ,en0atasi ,asa"ah ini se"a,a 2en&e#naan dan 2enye#a2annya(B+G esensia" ,a!2!n non+esensia"4 se3a0ai &adan0an ene#0i da"a, )a#in0an adi2osa4 dan se3a0ai iso"ato# t!3!h 3ai te#hada2 2e#!3ahan s!h! ,a!2!n te#hada2

16

Ko,2onen e,2ed! ,e,2e#,!dah 2enye#a2an 2#od! +2#od! "e,a ini ,e"a"!i 2e,3ent!

a hi# 2en&e#naan

an ,ise"( Mise" ada"ah 2a#ti e" "a#!t+ai# yan0 ,en0an0 !t

2#od! +2#od! a hi# 2en&e#naan "e,a di da"a, inte#io#nya yan0 "a#!t da"a, ai#( Sete"ah ,ise"+,ise" ini ,en&a2ai ,e,3#an "!,ina" se"+se" e2ite"4 ,ono0"ise#ida dan asa, "e,a 3e3as se&a#a 2asi. 3e#di.!si da#i ,ise" ,ene,3!s o,2onen "e,a ,e,3#an se" e2ite" !nt! ,e,as! i inte#io# se"+se" te#se3!t( Sewa t! 2#od! +2#od! "e,a te#se3!t ,enin00a" an ,ise" dan dise#a2 ,e"a"!i ,e,3#an se"4 ,ise" ,a,2! ,enye#a2 ,ono0"ise#ida dan asa, "e,a "ain yan0 dihasi" an da#i 2e#n&e#naan t#i0"ise#ida di da"a, e,!"si "e,a ( Sete"ah 3e#ada di da"a, se" e2ite"4 ,ono0"ise#ida dan asa, "e,a 3e3as disintesis !"an0 ,en)adi t#i0"ise#ida( T#i0"ise#ida+t#i0"ise#ida ini 3e#0a3!n0 ,e,3ent! 3!ti#+3!ti# dan di3!n0 !s o"eh sat! "a2isan "i2o2#otein4 sehin00a 3!ti# "e,a te#se3!t da2at "a#!t da"a, ai#( Li2id !ta,a da"a, ,a anan ada"ah t#iasi"0"ise#o" dan da"a, )!,"ah yan0 "e3ih sedi it yait! .os.o"i2id( Ked!anya ada"ah ,o"e !" hid#o.o3i 4 dan ha#!s dihid#o"isis dan die,!"si.i asi ,en)adi 3!ti#an yan0 san0at ha"!s <,ise"= se3e"!, da2at dise#a2( 7ita,in "a#!t+"e,a A4 D4 E4 K se#ta 3e#3a0ai "i2id "ain dise#a2 da"a, 3ent! "a#!t da"a, ,ise" "i2id( Penye#a2an $ita,in "a#!t+"e,a te#0an00! 2ada diet yan0 "e,a nya san0at #endah( Hid#o"isis t#i0"ise#o" di,!"ai o"eh "i2ase ,!"!t dan "a,3!n04 yan0 ,enye#an0 i atan este# sn+D yan0 ,e,3ent! 849+ diasi"0"ise#o" dan asa, "e,a 3e3as se#ta ,e,2e#,!dah e,!"si.i asi( Li2ase 2an #eas dise #esi an e da"a, !s!s ha"!s4 dan ,e,e#"! an 2#otein 2an #eas "ain4 yait! o"i2ase4 a0a# da2at 3e e#)a( En5i, ini s2esi.i !nt! i atan este# 2#i,e#4 yait! 2osisi 8 dan D da"a, t#iasi"0"ise#o" dan ,en0hasi" an 9+,ono0"ise#o" dan asa, "e,a 3e3as se3a0ai 2#od! a hi# !ta,a 2en&e#naan t#iasi"0"ise#o" di "!,en( Monoasi"0"ise#o" ,e#!2a an s!3st#at yan0 3!#! !nt! dihid#o"isis sehin00a !#an da#i 9GE t#iasi"0"ise#o" yan0 di ons!,si da2at dihid#o"isis se,2!#na ,en)adi 0"ise#o" dan asa, "e,a ( Ga#a, e,2ed! yan0 te#3ent! di hati dan dise #esi an da"a, e,2ed! ,e,!n0 in an e,!"si.i asi 2#od! 2en&e#naan "i2id ,en)adi ,ise" 3e#sa,a den0an .os.o"i2id dan o"est#o" "ain da#i e,2ed!( Mise" 3e#si.at "a#!t sehin00a 2#od! 2en&e#naan4 te#,as! $ita,in "a#!t+"e,a 4 da2at dian0 !t ,e"a"!i "in0 !n0an yan0 3e#isi &ai#an di "!,en !s!s dan 3e# onta e#at den0an 3#!sh 3o#de# se" ,! osa sehin00a da2at dise#a2 o"eh e2ite"( Ga#a, e,2ed! ,en0a"i# e i"e!,4 te,2at se3a0ian 3esa# 0a#a, te#se3!t dise#a2 e da"a, si# !"asi ente#ohe2ati ( Di da"a, e2ite" !s!s4 8+,onoasi"0"ise#o" dihid#o"isis ,en)adi asa, "e,a dan 0"ise#o"4 dan 9+,onoasi"0"ise#o" ,en0a"a,i #e+aseti"asi ,en)adi t#iasi"0"ise#o" ,e"a"!i )a"!# ,onoasi"0"ise#o"( G"ise#o" yan0 di3e3as an da"a, "!,en !s!s tida di0!na an e,3a"i4 teta2i ,as! e da"a, $ena 2o#ta( G"ise#o" yan0 di3e3as an di da"a, e2ite" di0!na an e,3a"i !nt! sintesis t#iasi"0"ise#o" ,e"a"!i )a"!# asa, .os.atidat
17

no#,a"( Asa, "e,a #antai 2an)an0 ,en0a"a,i este#i.i asi !nt! ,en0hasi" an t#iasi"0"ise#o" di se" ,! osa dan 3e#sa,a den0an 2#od! "ain 2en&e#naan "i2id yan0 dise #esi an se3a0ai i"o,i #on e da"a, 2e,3!"!h "i,.e4 dan ,as! asa, "e,a 3e3as(B+* PEN6ERNAAN KIMIA%I Pen&e#naan ,a anan se&a#a i,iawi te#)adi den0an 3ant!an 5at i,ia te#tent!( En5i, 2en&e#naan ,e#!2a an 5at i,ia yan0 3e#.!n0si ,e,e&ah an ,o"e !" 3ahan ,a anan yan0 o,2"e s dan 3esa# ,en)adi ,o"e !" yan0 "e3ih sede#hana dan se" yan0 ,e,3!t!h an(* Se&a#a !,!, en5i, ,e,i"i i si.at - 3e e#)a 2ada substrat te#tent!4 ,e,e#"! an s!h! te#tent! dan easa,an <2H= te#tent! 2!"a( S!at! en5i, tida da2at 3e e#)a 2ada substrat "ain( Mo"e !" en5i, )!0a a an #!sa o"eh s!h! yan0 te#"a"! #endah ata! te#"a"! tin00i( De,i ian 2!"a en5i, yan0 3e e#)a 2ada eadaan asa, tida a an 3e e#)a 2ada s!asana 3asa dan se3a"i nya(* Ma&a,+,a&a, en5i, 2en&e#naan yait! 8( Pen&e#naan da"a, ,!"!t Sa"i$a Men0and!n0 ai# - JJ(GE 2h - *4A( Bahan 2adat te#di#i da#i a"3!,in dan 0"o3!"in4 ,!sin( En5i, yan0 dihasi" an ada"ah a,y"ase sa"i$a yan0 3e e#)a 2ada i atan 0"i osidi (yan0 ,en0 ata"isa hid#o"isis 2o"isa a#ida )adi ,a"tose( Tida a ti. 2ada 2h asa, <"a,3!n0= 9( En5i, 0etah 2an #eas a= T#i2sin <t#i2sino0en= En5i, 2#oteo"it dise #esi se3a0ai 5i,o0en( Dia ti. an da"a, d!oden!, o"eh ente#o inase )adi t#i2sin( P#otease I t#i2sin )adi 2o"i2e2tida( Pe2ton dihid#o"isis 2ada i atan 2e2tide yan0 ,en0and!n0 asa, a,ino "ysin F a#0inin( e&i"( Mo"e !" yan0 sede#hana ini ,e,!n0 in an da#ah dan &ai#an 0etah 3enin0 <limfe= ,en0an0 !t e se"!#!h e a"i#an da#ah ,e"a"!i d! t!s to#a si !s( Asa" "e,a #antai sedan0 dan 2ende dise#a2t te#!ta,a e da"a, $ena 2o#ta he2ati a se3a0ai

18

3= Ki,ot#i2sin Ada"ah en5i, 2#oteo"iti ,en&e#na 2#oteosa dan 2e2ton )adi 2o"i2e2tida(

Ke,ot#i2sino0en dia ti. an ,en)adi e,ot#i2sin o"eh t#i2sin &= Ka#3o si2e2tidase Kata"isis hid#o"isa 2ada i atan 2e2tide di !)!n0 ,o"e !" di sisi a#3o si" 3e3as 2o"i2e2tida )adi asa, a,ino( d= A,y"ase 2an #eas e= Li2ase 2an #eas 0"ise#ida( .= Ko"este#o"este#ase asa, "e,a ( 0= RNase dan DNase n! e"otida( D( En5i, !s!s a= A,ino2e2tidase Men0!3ah 2o"i2e2tida )adi asa, a,ino dan 2e2tide yan0 "e3ih 2ende (&a#a e#)anya - ,en0hid#o"isis i atan 2e2tide di !)!n0 ,o"e !" di sisi yan0 ,en0and!n0 0!0!s a,ino 3e3as( 3= Di2e2tidase &= Disa a#idase d= Fos.atase - 2e2tide )adi asa, a,ino( - disa a#ida )adi ,onosa a#ida( - "e2as an .os.at da#i senyawa .os.at o#0ani yan0 3e#asa" da#i ata"isa asa, n! "eat <RNA dan DNA= )adi - ,en0hid#o"isis o"ete#o" este# )adi o"este#o" 3e3as dan - ,en0hid#o"isis 2ati )adi ,a"tose( - hid#o"isis "e,a )adi asa, "e,a 4 0"ise#o"4 dan

,a anan se2e#ti he:ose.os.at4 0"ise#o.os.at n! "eotida( e= Po"in! "eotidase - asa, n! "eat )ada n! "eotida( .= N! "eotidase - n! "eosida <2!#in= )adi .os.o"isasi 2entose( N! "eosida

<2i#i,idin= )adi !#idin4 sistidin4 dan ti,idin(


19

0= Lesitinase B( E,2ed!

- "esitin )adi 0"ise#o"4 asa, "e,a 4 asa, .os.at4 dan o"in(

F!n0si - e,!"si.i asi4 net#a"isasi4 e s #esi4 ,eta3o"is, 2i0,en e,2ed!(* PENUTUP Gan00!an 2en&e#naan dan 2enye#a2an "e,a da2at te#)adi 3i"a ada 0an00!an 2ada o#0an+o#0an se2e#ti hati4 2an #eas dan !s!s ha"!s( 'i a te#)adi e0a0a"an ,enye #esi an en5i, 2en&e#naan ata! 2en0e,!"si "e,a ata! #!sa nya a"at+a"at 2enyte#a2an 2ada !s!s ha"!s da2at ,enye3a3 an "e,a tida dise#a2 den0an 3ai sehin00a ,eni,3!" an .eses se2e#ti de,2!" ay!(

DAFTAR PUSTAKA 8( D#a e RL4 7o0" %4 Mit&he"" A%M( G#ayKs anato,y .o# st!dent( Phi"ade"2hiaE"se$ie# 6h!#&hi"" Li$in0stone P!3"ishe#; 9HHG( 2( 9AG+DHH( 9( To#to#a G'4 De##i& son B( P#in&i2"es o. anato,y and 2hysio"o0y( 8D th ed( New 'e#sey'ohn %i"ey ? Sons4 In&; 9H89( 2( J*A+8HHH( D( Te"se# AG4 Yo!n0 'K4 Ba"dwin KM( E"se$ie#Ks inte0#ated histo"o0y( Phi"ade"2hiaMos3y E"se$ie#; 9HHC( 2( D8D+D8( B( G!yton A64 Ha"" 'E( B! ! a)a# .isio"o0i edo te#an( ed( 88('a a#ta- Pene#3it B! ! edo te#an EG6; 9HHA( h( ADD+BC( G( She#wood L( Fisio"o0i ,an!sia- da#i se" e siste,( ed( *( 'a a#ta- Pene#3it B! ! Kedo te#an EG6; 9H89( h( **C+AA( *( M!##ay RK4 G#anne# DK4 Rodwe"" 7%( Bio i,ia Ha#2e#( ed( 9C( 'a a#ta- Pene#3it B! ! Kedo te#an EG6; 9HHJ( h( BJ*+GH9(

20

You might also like