Nghe Thuat Tieu Thuyet

Ngh thut tiu thuyt
Milan Kundera
Nguyn Ngc dch
Tuy phn ln nhng bi vit sau y c vit trong nhng hon cnh nht nh khc
nhau, nhng ti u vit vi nh mt ngy no s ni kt chng lai vi nhau trong
mt cun sch tiu lun, tng kt cc suy ngh ca ti v ngh thut tiu thuyt.
(Ti c cn phi nhn manh rng ti khng h c cht tham vong no v l thuyt v ton b
cun sch ny ch l tm su ca mt ngi thuc hnh? Tc phm ca mi nh tiu thuyt u
cha ung mt cch nhn n ngm v lch s tiu thuyt, mt tng v th no l tiu
thuyt: y ti mun trnh by chnh ci tng , gn lin vi cc tiu thuyt ca ti.)
Di sn b mt gi ca Cerantes trnh by quan nim c nhn ca ti v tiu thuyt chu u,
n m u cun !tiu lun gm by phn" ny.
Cch y my nm, mt tap ch New York, t #he $aris %eie& nh Christian Salman
phng vn ti v ti v ci thi quen nh vn ca ti. Cuc ni chuyn nhanh chng
chuyn thnh i thoai v nhng kinh nghim thuc hnh ca ti trong ngh thut tiu thuyt.
Ti chia bi phng vn thnh hai phn c lp, phn u,
#r' chuy(n ) ngh( thu*t ti+u thuy,t, tr thnh chong hai ca cun sch ny.
Trong dp nh xut bn Gallimard ti bn b Nh-ng ./ m0ng du, ti vit bi Di ch1c ca
Nh-ng ./ m0ng du ng trn bo 2e N3uel 4bserateur, mong mun gip cng chng Php
ti khm ph Broch. Ti khng in lai bi vit y sau khi Guy Scarpetta cho ra mt
bi D5n nh*6 73 8erman 9r3ch tuyt vi ca ng. Tuy nhin khng th b qua Broch l
ngi chim mt ch ng li lac trong lch s c nhn ca ti v tiu thuyt, ti vit
bi :hi ch;6 ny sinh t< Nh-ng ./ m0ng du, lm phn th ba ca cun sch ny, trnh by
nhng suy ngh nhm phn tch tc phm ny t hon l ni ln nhng g ti chu on ng,
chng ta chu on ng.
Cuc i thoai th hai vi Christian Salman, #r' chuy(n ) ngh( thu*t .,t cu, bn v cc vn
ngh thut, !th cng ngh" ca tiu thuyt, c bit v kt cu ca n, xut pht t
nhng cun tiu thuyt ca chnh ti.
=>u ?@ A 6hBa sau .ia l tm tt nhng suy ngh ca ti v cc tiu thuyt ca Kafka.
9y mCDi ba t< l cun t in cc t-cha kha thng gp trong cc tiu thuyt ca ti, v
cc t-cha kho trong my hoc v tiu thuyt ca ti.
Ma xun 1985, ti nhn Gii thng Jrusalem. c cha Marcel Dubois, dng Dominicain,
gio s trng ai hoc Jrusalem, oc li chc mng bng ting Anh vi mt giong c
Php; bng ting Php vi mt giong c Sc, ti oc p t cm on, bit rng p t
s l phn cui ca cun sch ny, du chm ht cho nhng suy ngh ca ti v tiu thuyt v
chu u. Ti oc p t trong mt mi trng khng u c th m cht chu u
hon, nng nhit hon, thn yu hon.
1
Phn th nht
Di sn b mt gi ca Cervantes
1.
NEm FGHIJ ba nEm trCKc .hi mtJ Ldmund 8usserl ?M c@ nh-ng cu0c n@i chuy(n nNi ti,ng A
Oienne 7 A $raha ) sP .hng h3ng ca nh>n l3Qi ch>u RuS #Bnh t< !ch>u Ru" the3 Tng l7
nhUm chV ci bn sWc tinh thXn mA r0ng ra c ng37i ch>u Ru ?a lY (?,n t*n ch>u MZJ ch[ng
hQn) 7 ?C\c sinh ra c]ng Ki n)n tri,t hc cN 8y 2Q6S N)n tri,t hc n7yJ the3 TngJ lXn ?Xu
tin tr3ng lch s^J ?M nh_n nh*n th, giKi (th, giKi tr3ng tNng th+ ca n@) nhC m0t c>u hì cXn
gii ?6S N@ hìJ .hTng 6hi ?+ thà mMn m0t nhu cXu thPc tian n73 ?@J m7 bAi _ !ni)m ham
mubn hi+u bi,t ?M c>m chi,m c3n ngCdi"S
Cu0c .hng h3ng m7 8usserl n@i ?,n ?@ the3 Tng s>u sWc ch3 ?,n nei Tng tP hì .hTng bi,t
ch>u Ru c@ c'n sbng s@t ?C\c sau Tng .hTngS fng ch3 rUng nh-ng c0i ra ca .hng h3ng ?@
nUm A buNi .hAi ?Xu ca #hdi 8i(n =QiJ A :alil;e 7 DescartesJ tr3ng tBnh cht ?Dn 6hCDng
ca cc .h3a hc ch>u RuJ n)n .h3a hc ?M guy c th, giKi lQi chV c'n ?Dn gin l7 m0t ?bi
tC\ng .h3 st .Z thu*t 7 t3n hcJ 7 ?M l3Qi b` .hì ch>n trdi ca n@ ci th, giKi ch th+ ca
sP sbngJ die LebensweltJ nhC Tng giS
iP 6ht tri+n ca .h3a hc ?jy c3n ngCdi 73 nh-ng ?Cdng hXm ca cc b0 mTn ring bi(tS
C7ng ?i tKi tr3ng sP hi+u bi,t ca m_nhJ c3n ngCdi c7ng b mt ?i ci nh_n tNng th+ ) th, giKi
7 c ci nh_n ) chBnh m_nhJ 7 nhC *y b rDi 73 tr3ng ci m7 8eideggerJ mTn ?( ca
8usserlJ gi m0t cch th*t ?k6 7 gXn nhC thXn di(u l7 !sP gun mt c3n ngCdi"S
#<ng ?C\c Descartes ng7y trCKc tTn inh l7 !ngCdi ch 7 ngCdi sA h-u c tP nhin"J c3n
ngCdi nay trA th7nh m0t *t th+ ?Dn gin ?bi Ki cc lPc lC\ng (cc lPc lC\ng .Z thu*tJ chBnh
trJ lch s^) C\t gua n@J C\t ln trn n@J chi,m llnh n@S =bi Ki nh-ng lPc lC\ng yJ ci tmn
tQi ch th+ ca c3n ngCdiJ ci !th, giKi sP sbng" (die 2enbens&elt) ch[ng c@ gi tr g_ st m7
cnng ch[ng c@ l\i Bch g_ r3o n@ ?M b che .hutJ b gun lMng t< trCKc rmiS
2.
#Ti nghl sp l7 ng>y thD n,u ta c3i sP nghim .hWc tr3ng ci nh_n ) #hdi 8i(n =Qi trn ?>y chV
l7 m0t ldi ln nS #Ti mubn n@i rUng hai nh7 tri,t hc lKn n7y ?M Qch trXn ra tBnh cht nCKc
?Ti ca ci thdi ?Qi <a l7 suy th3iJ <a l7 ti,n b0J 7 cnng nhC tt c nh-ng g_ thu0c ) c3n
ngCdiJ ngay t< l1c mKi ra ?di ?M mang tr3ng n@ mXm mbng ca sP .,t th1cS #Bnh cht nCKc
?Ti n7yJ ?bi Ki tTiJ .hTng h) hQ th6 bbn th, .q gXn ?>y ca ch>u Ru m7 _ l7 nh7 ti+u thuy,t
chr .hTng 6hi l7 nh7 tri,t hcJ nn tTi c7ng thy m_nh gWn b@S su *yJ ?bi Ki tTiJ ngCdi
sng l*6 #hdi 8i(n =Qi .hTng chV l7 Descartes m7 c'n l7 CerantesS
C@ lp hai nh7 hi(n tC\ng hc lKn ?M .hTng c3i trng ?1ng mrc Cerantes tr3ng sP 6hn c;t
ca h ) #hdi 8i(n =QiS #rc l7 tTi mubn n@io n,u gu th*t .h3a hc 7 tri,t hc ?M b` gun
bn th+ c3n ngCdiJ th_ c7ng rt rt r7ng l7 Ki Cerantes ?M h_nh th7nh m0t n)n ngh( thu*t
ch>u Ru l ?Qi m7 thPc cht .hTng c@ g_ .hc hDn l7 .h3 st chBnh ci bn th+ b b` gun ?@S
su *yJ tt c nh-ng ?) t7i hi(n sinh lKn m7 8eidegger 6h>n tBch tr3ng tc 6hjm Bn th v
Thi gianJ ch3 rUng ch1ng ?M b t37n b0 n)n tri,t hc ch>u Ru trCKc ?@ b` rDiJ th_ lQi ?M ?C\c
2
.hm 6hJ 6hT b7yJ s3i sng bAi bbn th, .q ti+u thuy,t ch>u Ru (bbn th, .q h@a .i,6 lQi the3
.i+u ch>u Ru ca ti+u thuy,t)S 2Xn lC\t t<ng ci m0tJ ti+u thuy,t ?M .hm 6hJ the3 .i+u ca
n@J bUng l3gic ring ca n@J nh-ng mut .hc nhau ca tmn tQio Ki nh-ng ngCdi ?mng thdi ca
CerantesJ n@ tP n ) Y nghla ca sP 6hiu lCuv Ki iamuel %ichards3n n@ bWt ?Xu cem c;t
!?i)u g_ ?ang dian ra bn tr3ng"J b@c trXn ?di sbng bB jn ca cc t_nh cmv Ki 9alwacJ n@
.hm 6h ra nh-ng c0i ra ca c3n ngCdi tr3ng lch s^v Ki xlaubert n@ thm hi+m ]ng ?t
?,n l1c by gid c'n b` h3ang ca ci thCdng nh*tv Ki #3lst3i n@ chEm ch1 ?,n sP can thi(6
ca ci 6hi lY tr3ng nh-ng guy,t ?nh 7 tr3ng rng c^ ca c3n ngCdiS N@ thEm d' thdi giano
ci .h3nh .hWc ?M trTi gua .hTng th+ n73 nWm bWt ?C\c Ki Marcel $r3ustv ci .h3nh .hWc
hi(n tQi .hTng th+ nWm bWt ?C\c Ki yames y3ycev Ki #h3mas MannJ n@ ?ut n ?) ) ai tr'
ca nh-ng huy)n th3QiJ t< tr3ng s>u th[m t*n c]ng ca thdi gianJ dWt d5n t< ca nh-ng bCKc
?i ca ch1ng ta hTm nayS O>n >n 7 >n >nS
#i+u thuy,t nh6 bCKc c]ng c3n ngCdi thCdng cuyn 7 trung th7nh t< buNi .hAi ?Xu ca #hdi
8i(n =QiS !Ni)m say m ?C\c hi+u bi,t" (m7 8usserl c3i nhC l7 tinh cht ca ?di sbng tinh
thXn ch>u Ru) ?M c>m chi,m ly n@J .hi,n n@ chEm ch1 d' c;t cu0c sbng ch th+ ca c3n ngCdi
7 b3 ( cu0c sbng n7y chbng lQi sP lMng gun c3n ngCdiv .hi,n n@ luTn gi- !ci th, giKi sP
sbng" dCKi m0t ngumn sng ri thCdng trPcS ChBnh l7 tr3ng Y nghla ?@ m7 tTi ?M hi+u 7 chia
s/ sP .hEng .hEng ca 8erman 9r3ch .hi Tng lu6 ?i lu6 lQio .hm 6h ra ci m7 chV c@ ti+u
thuy,t mKi .hm 6h ?C\cJ ?@ l7 lp sbng duy nht ca m0t cubn ti+u thuy,tS Cubn ti+u thuy,t
n73 .hTng .hm 6h ra thm ?C\c m0t m5u sP sbng trCKc nay chCa t<ng bi,t l7 m0t cubn
ti+u thuy,t T ?Q3 ?rcS 8i+u bi,t l7 ?Q3 ?rc duy nht ca ti+u thuy,tS
#Ti c'n mubn thm 73 ?@o ti+u thuy,t l7 cTng tr_nh ca ch>u Ruv nh-ng .hm 6h ca n@J
dXu ?C\c thPc hi(n tr3ng nh-ng ngTn ng- .hc nhauJ l7 thu0c ) ch>u Ru t37n knS Su ni
tip ca cc khm ph (chr .hTng 6hi sb c0ng ca nh-ng ci ?C\c i,t ra) l7m nn lch s^
ti+u thuy,t ch>u RuS ChV tr3ng bbi cnh siu gubc gia ?@ gi tr ca m0t tc 6hjm (nghla l7
tXm mrc .hm 6h ca n@) mKi c@ th+ ?C\c nh_n nh*n 7 thu hi+u t37n knS
3.
Khi #hC\ng ?, t< t< rdi .hì trB ca NgCdi nDi t< ?@ NgCdi ?M ?i)u .hi+n t37n n trh 7 ngTi
thr ca cc gi tr tr3ng n trh ?@J 6h>n bi(t ci thi(n Ki ci c 7 ban ch3 mei sP *t m0t Y
nghlaJ =3n KihTt bCKc ra .hì nh7 7 .hTng c'n ? src nh*n ra th, giKi n-aS Ci th, giKi
n7yJ thi,u mt $hn c;t tbi ca3J ?0t nhin hi(n ra tr3ng m0t t_nh trQng nh*6 nhUng ?ng
s\S Ch>n lY thXn thnh duy nht b tan rM th7nh h7ng trEm ch>n lY tCDng ?bi m7 nh-ng c3n
ngCdi chia ly ch3 nhauS NhC *y ?yJ th, giKi ca #hdi 8i(n =Qi ?M ra ?diJ 7 c]ng Ki n@ ra
?di ti+u thuy,tJ h_nh nh 7 mT h_nh ca n@S
8i+u ?C\c nhC Descartes rUng ci ti bit suy t l7 cD sA ca tt cJ d3 ?@ tmn tQi ?Dn ?0c ?bi
di(n Ki n trhJ ?@ l7 m0t thi ?0 m7 8egel ?M ?nh gi rt ?1ng l7 thi ?0 anh h]ngS 8i+u
?C\c nhC Cerantes rUng th, giKi l7 nh*6 nhUngJ 6hi ?bi mutJ .hTng 6hi Ki m0t ch>n lY
tuy(t ?bi duy nhtJ m7 Ki m0t mK ch>n lY tCDng ?bi tri ngC\c nhau (nh-ng ch>n lY ?C\c
nh*6 th>n 73 nh-ng ci ti tng tng gi l7 nh>n *t)J trc chV c'n c@ m0t ni)m tin chWc
duy nht l7 sP hi)n minh ca lCzng lPv ?i)u ?@ ?'i hì m0t src mQnh .hTng .;mS
{ nghla cubn ti+u thuy,t l ?Qi ca Cerantes l7 g_| NgCdi ta ?M i,t rt nhi)u ) ?) t7i n7yS
C@ ngCdi t_m thy A ?>y m0t sP 6h 6hn duy lY ch nghla ?bi Ki ch nghla duy t>m t] m]
3
ca =3n KihTtS NgCdi .hc lQi thy A ?>y sP tn dCDng chBnh ci ch nghla duy t>m yS C
hai lbi hi+u ?@ ?)u saiJ bAi h mubn t_m thy A n)n m@ng ca cubn ti+u thuy,t n7y .hTng 6hi
m0t c>u tr ldi m7 l7 m0t .h[ng ?nh ?Q3 lYS
C3n ngCdi 5n m3ng mì m0t th, giKi tr3ng ?@ ci thi(n ci c ?C\c 6h>n bi(t rt r7ngJ bAi _
tr3ng h bn c@ ci ham mubn ?C\c 6hn c;t trCKc .hi thu hi+uS ChBnh cc tTn gi3 7 cc
h( Y thrc ?M ?ut cD sA trn ni)m ham mubn ?@S Ch1ng chV c@ th+ dung h'a ?C\c Ki ti+u
thuy,t n,u ch1ng dch ?C\c ngTn ng- tCDng ?bi 7 nCKc ?Ti ca ti+u thuy,t tr3ng cc lu*n
En guy,t ?nh lu*n 7 gi3 ?i)u ca ch1ngS Ch1ng ?'i hì m0t ngCdi n73 ?@ 6hi l7 ?1ngv
h3uc }nna Kar;nine l7 nQn nh>n ca m0t tn ?0c t7i thi+n c*nJ h3uc Kar;nine l7 nQn nh>n ca
m0t ngCdi ?7n b7 T ?Q3 ?rcv h3uc KS T t0iJ b m0t t'a n bt cTng d7y c;3J h3uc ?Ung sau
t'a n c@ jn giu cTng lY tuy(t ?bi 7 KS c@ t0iS
#r3ng ci !h3uc l7 ~ h3uc l7" ?@ chra ?Png sP bt lPc .hTng th+ chu ?Png tBnh tCDng ?bi cbt
y,u ca cu0c sbng nh>n th,J bt lPc .hTng dm nh_n th[ng sP *t m7 .hTng c@ m0t ./ 6hn
c;t tbi ca3S ChBnh _ sP bt lPc ?@ m7 ci hi)n minh ca ti+u thuy,t (ci hi)n minh ca sP
lCzng lP) .h@ ch6 nh*n 7 .h@ hi+uS
4.
=3n KihTt ra ?i 73 m0t th, giKi r0ng mA trCKc mut TngS fng c@ th+ tP d3 ?i 73 ?@ 7 trA )
nh7 l1c n73 Tng mubnS Nh-ng cubn ti+u thuy,t ch>u Ru ?Xu tin l7 nh-ng cu0c du h7nh bEng
gua th, giKiJ dCdng nhC l7 T t*nS MA ?Xu cubn Jacques, ngi theo thuyt nh mnh ta bWt
gu6 hai nh>n *t ?ang A gi-a ?CdngJ ta .hTng bi,t h t< ?>u ?,n 7 cnng ch[ng rt h ?i ?>uS
8 A tr3ng m0t thdi gian .hTng c@ .hAi ?Xu cnng .hTng c@ .,t th1cJ tr3ng m0t .hTng gian
.hTng bin giKiJ A gi-a ch>u Ru tP ch3 rUng tCDng lai ca m_nh .hTng ba3 gid chm drtS
Nâ th, .q sau Dider3tJ ?,n 9alwacJ ch>n trdi ca cEm ?M bi,n mt nhC m0t 6h3ng cnh thin
nhin bi,n mt sau nh-ng cTng tr_nh c>y dPng hi(n ?Qi trc l7 cc thi,t ch, cM h0io cnh stJ
tN chrc tC 6h6J th, giKi t7i chBnh 7 t0i cJ gu>n ?0iJ nh7 nCKcS #hdi 9alwac .hTng c'n ?C\c
bi,t ?,n ci nh7n rei sung sCKng ca Cerantes hay ca Dider3t n-aS N@ ?M b ?Ca ln m0t
c3n t7u gi l7 2ch s^S 2n t7u th_ daJ cubng t7u th_ .h@S #uy nhinJ c3n t7u y chCa c@ g_
?ng s\J th*m chB c'n guy,n rn n-aJ Ki cc .hch ?i t7u n@ hra hkn cc cu0c 6hiu lCuJ 7
c]ng ?@ c chi,c g*y thbng ch,S
O) sau n-aJ ?bi Ki Lmma 93aryJ ch>n trdi b thu hk6 ?,n mrc tPa nhC m0t h7ng r73S Cc
cu0c 6hiu lCu l7 A 6hBa bn .ia 7 nei nubi ti,c .hTng t7i n73 chu nNiS #r3ng nei bumn chn
ca ci thCdng nh*tJ cc gic mD 7 cc m0ng tCAng trA nn guan trngS Ci T t*n ca th,
giKi bn ng37i ?C\c thay th, bUng ci T t*n ca t>m hmnS 3 tCAng lKn ) tBnh duy nht
.hTng thay th, ?C\c ca c nh>nJ m0t tr3ng nh-ng 3 tCAng lKn nht ca ch>u RuJ b<ng nAS
NhCng gic mD ) sP T t*n ca t>m hmn mt ?i ma lPc ca n@ .hi lch s^ hay nh-ng g_ c'n lQi
ca lch s^J th, lPc siu nh>n ca m0t cM h0i t37n nEngJ c>m chi,m ly c3n ngCdiS N@ .hTng
hra hkn ch3 c3n ngCdi c>y g*y thbng ch, n-aJ may lWm n@ chV hra hkn ch3 c3n ngCdi m0t
ch>n nh>n in ?3 ?QcS KS ?bi mut Ki t'a nJ KS ?bi mut Ki t'a l>u ?7iJ li(u anh ta c@ th+ l7m
?C\c g_| Ch[ng nhi)u nhun g_S t ra anh c@ th+ mD tCAng nhC Lmma 93ary ng7y trCKc
chEng| KhTng ?C\cJ ci b5y ca t_nh th, gu C .hng .hi,6 7 nhC m0t ci my h1tJ h1t h,t
tri mi suy nghl 7 t_nh cm ca anho anh chV c'n c@ th+ nghl ?,n bn n ca anhJ ci ch>n
4
nh>n in ?3 ?Qc ca anhS Cti T t*n ca t>m hmnJ n,u c'n m0t cti nhC *yJ ?M trA th7nh m0t
thr ru0t th<a gXn nhC T dhng ca c3n ngCdiS
5.
C3n ?Cdng ca ti+u thuy,t hi(n ra nhC m0t lch s^ s3ng h7nh ca #hdi 8i(n =QiS #h^ guay lQi
?+ ba3 gut n@ tr3ng m0t ci nh_nJ tTi thy n@ ngWn ngi 7 b, tWc m0t cch . lQS $hi chEng
chBnh th l7 =3n KihTt ?yJ sau ba th, .q nga3 duJ nay trA )J ci trang th7nh anh nh>n in
?3 ?QcS fng ?M ra ?i ng7y trCKc ?+ t_m chn nh-ng cu0c 6hiu lCu ca m_nh 7 b>y gidJ tr3ng
ci l7ng dCKi ch>n l>u ?7i n7yJ ch[ng c'n c@ sP lPa chn n73 cS Cu0c 6hiu lCu ?M ?C\c ?ut
sn ch3 Tngo m0t h tranh ch6 thm hQi Ki nh7 cXm guy)n ) m0t nhXm l5n tr3ng hm sD
ca TngS iau ba th, .qJ ?M cy ra ?i)u g_ *y Ki sP 6hiu lCuJ ci ?) t7i lKn ?Xu tin y ca
ti+u thuy,t| NhC th, nghla l7 th, n73| C3n ?Cdng ca ti+u thuy,t ?M ?C\c ?@ng lQi bUng m0t
nghch lY chEng|
O>ngJ c@ th+ nghl nhC *yS O7 .hTng 6hi chV c@ m0tJ c@ nhi)u nghch lYS Anh lnh Chveik gan
da c@ th+ l7 guy+n ti+u thuy,t d>n gian lKn cubi c]ngS Ch[ng . lQ sa3 .hi cubn ti+u thuy,t h7i
y ?mng thdi lQi l7 m0t cubn ti+u thuy,t i,t ) chi,n tranhJ sP i(c dian ra tr3ng gu>n ?0i 7
ng37i mut tr*n| Chi,n tranh 7 nh-ng ?i)u .hng .hi,6 ca n@ ?M l7m th, n73 m7 trA th7nh
tr' cCdi *y|
83mreJ A #3lst3iJ chi,n tranh mang m0t Y nghla h37n t37n rt r7ngo ngCdi ta chi,n ?u _
n7ng 8;lne cinh ?k6 hay _ nCKc NgaS Chei. 7 cc ?mng ?0i ca anh ra tr*n m7 ch[ng bi,t
_ sa3 7J c'n t( hDnJ ch[ng guan t>m g_ ?,n chi,n tranhS
NhC *y th_ ?0ng cD ca m0t cu0c chi,n tranh l7 g_ n,u .hTng 6hi l7 n7ng 8;lne m7 cnng
ch[ng l7 tN gubc| 27 guy)n lPc ?Dn gin mubn tP .h[ng ?nh l7 guy)n lPc chEng| 27 !ci Y chB
ca Y chB" y nhC sau n7y 8eidegger n@i ?,n chEng| i3ng leJ ch[ng 6hi ?M t<ng luTn l7 *y
?Ung sau tt c cc cu0c chi,n tranh cCa nay| Dl nhinJ ?1ng th,S NhCng lXn n7yJ A 8ase.
mi sP bi(n lu*n 6hi lp b l0t trXn h,tS Ch[ng c'n ai tin A nh-ng lm nhm tuyn truy)nJ
ngay c nh-ng ./ tuTn ra ch1ngS suy)n lPc trXn trhiJ cnng trXn trhi nhC tr3ng cc ti+u thuy,t
ca Ka.aS su *yJ t'a n ch[ng ?C\c l\i l0c g_ tr3ng h h7nh guy,t KSJ cnng nhC t'a l>u ?7i
ch[ng ?C\c l\i l0c g_ .hi 6hi)n nhiau gM nh>n in ?3 ?QcS O_ sa3 nCKc } hTm guaJ nCKc 9 hTm
nay mubn thbng tr th, giKi| =+ ch3 m_nh gi7u c@ hDn ln chEng| KhTngS #Bnh hung hEng ca
guy)n lPc l7 h37n t37n T tCJ T cKv n@ chV mubn ci n@ mubnv n@ l7 ci 6hi lY thuXn t1yS
NhC *y Ka.a 7 8ase. ?bi mut ch1ng ta Ki m0t nghch lY mnh mTngo tr3ng #hdi 8i(n =QiJ
lY tBnh Descartes ch nghla lXn lC\t gum m'n h,t tt c cc gi tr ?C\c th<a ., t< thdi #rung
CNS NhCng ?,n thdi ?i+m t37n thWng ca lY trBJ th_ ci 6hi lY thuXn t1y (guy)n lPc chV c'n
mubn ci n@ mubn) lQi c>m chi,m c th, giKiJ bAi .hTng c'n m0t h( thbng gi tr ?C\c ch6
nh*n chung n73 c@ th+ ngEn trA n@ n-aS
Nghch lY yJ ?C\c s3i sng m0t cch thXn t_nh tr3ng Nhng k mng du ca 8erman 9r3chJ l7
m0t tr3ng nh-ng ci m7 tTi mubn gi l7 cui ktS C'n nh-ng nghch lY .hco ch[ng hQno #hdi
8i(n =Qi nuTi m0ng tCAng ) m0t nh>n l3QiJ ?C\c chia th7nh nhi)u n)n En minh cch bi(tJ
m0t ng7y n73 ?@ sp t_m ?C\c sP thbng nhtJ 7 c]ng l1cJ m0t n)n h'a b_nh lnh cûS Ng7y
nayJ lch s^ ca h7nh tinh ch1ng ta cubi c]ng ?M trA th7nh m0t th+ thbng nht .hTng th+ chia
cWtS iP thbng nht ca nh>n l3Qi c@ nghla l7o .hTng ai c'n c@ th+ trbn th3t ?i ?>u ?C\c n-aS
5
6.
Nh-ng cu0c n@i chuy(n ca 8usserl ) cu0c .hng h3ng ca ch>u Ru 7 .h nEng bi,n mt
ca nh>n l3Qi ch>u RuJ l7 di ch1c tri,t hc ca TngS fng n@i chuy(n A hai th ?T ]ng #rung
RuS iP tr]ng h\6 n7y mang m0t Y nghla s>u sWco gu *yJ chBnh A ]ng #rung Ru n7yJ lXn
?Xu tin tr3ng lch s^J ch>u Ru c@ th+ nh_n thy ci ch,t ca ch>u RuJ hay chBnh cc hDnJ m0t
b0 6h*n ca n@ b cWt cht mt .hi Oars3ieJ 9uda6est 7 $raha b nubt ch^ng mtS #ai ha n7y
?C\c sinh ra t< cu0c ?Qi chi,n th, giKi lXn thr nhtJ d3 ?, gubc 8adsb3urg 6ht ?0ngJ d5n ?,n
sP .,t liau ca chBnh ?, gubc n7y 7 mMi mMi l7m cha3 ?3 ch>u Ru ?M b suy y,uS
#hdi b_nh yn cubi c]ng .hi c3n ngCdi chV 6hi chi,n ?u chbng lQi ln c guq tr3ng chBnh t>m
hmn m_nhJ thdi ca y3yce 7 ca $r3ustJ ?M gua rmiS #r3ng cc ti+u thuy,t ca Ka.aJ ca
8ase.J ca MusilJ ca 9r3chJ c guq ?,n t< bn ng37i 7 ngCdi ta gi n@ l7 2ch s^S N@ .hTng
c'n gibng c3n t7u ca nh-ng ./ 6hiu lCuJ n@ l7 6hi nh>n cchJ .hTng ?i)u .hi+n ?C\cJ .hTng
?3 ?,m ?C\c ~ .hTng hi+u ?C\c ~ 7 .hTng ai th3t ?C\c tay n@S =@ l7 l1c (73 ng7y hTm sau
ca cu0c chi,n tranh FGF) .hi ch'm sa3 sng ca nh-ng nh7 ti+u thuy,t lKn #rung Ru nh*n
raJ sd thyJ nWm bWt ?C\c nhng nghch l cui kt ca thdi hi(n ?QiS
NhCng .hTng nn c3i ti+u thuy,t ca h nhC m0t thr tin tri cM h0i 7 chBnh trJ nhC m0t .i+u
4r&ell
F
trCKc hQnS =i)u 4r&ell n@i Ki ch1ng ta cnng c@ th+ ?C\c dian ?Qt tbt nhC *y (th*m
chB c'n hDn) tr3ng m0t ti+u lu*n hay m0t b7i En ? .BchS #ri lQiJ cc nh7 ti+u thuy,t n7y
.hm 6h ra !ci m7 chV c@ ti+u thuy,t mKi .hm 6h ra ?C\c"J h chV raJ tr3ng nh-ng ?i)u
.i(n ca nh-ng !nghch lY cubi .,t"J cc 6hQm tr] cbt y,u ?M ?0t ng0t bi,n ?Ni Y nghla nhC
th, n73o su phiu lu c'n l7 g_ .hi tP d3 h7nh ?0ng ca m0t anh ch7ng KS h37n t37n l7 hM3
huy)n| Tong lai c'n c@ nghla g_ .hi nh-ng ngCdi trB thrc tr3ng Ngi khng c phm cht
.hTng h) nghi ngd ch1t n73 rUng ng7y mai chi,n tranh sp gu;t sQch h,t cu0c sbng ca h|
Ti c c'n l7 g_ n,u 8uguenau ca 9r3ch .hTng chV ch[ng h) hbi ti,c m7 c'n gun bng mt
c t0i c y 6hQm 6hi| O7 n,u cubn ti+u thuy,t h7i lKn nht ca thdi n7yJ cubn ca 8ase.J lQi
i,t ) chi,n tranhJ *y th_ ?i)u g_ ?M cy ?,n Ki ci hi *y| =>u l7 sP .hc bi(t gi-a ci
ring t 7 ci cng cng n,u anh ch7ng KS ngay trn giCdng ng Ki \J .hTng ba3 gid .hTng
c@ hai 6hi in ca t'a l>u ?7i A cQnh| O7J tr3ng trCdng h\6 ?@J c on l7 g_| M0t gnh nungJ
m0t mbi .inh h37ngJ m0t sP tr<ng 6hQtJ nhC ngCdi ta t<ng mubn ch1ng ta tCAngJ hay ngC\c
lQiJ ?@ l7 gi tr guY bu nht ?ang b nghi)n nt bAi ci t*6 th+ hi(n di(n .hW6 nDi|
Nh-ng thdi . ca ti+u thuy,t l7 rt d7i (ch1ng ch[ng lin guan g_ ?,n cc bi,n ?Ni dai d[ng
ca cc .i+u mbt) 7 ?C\c ?uc trCng bAi dng / n7y hay dng / .hc ca sinh linh m7 ti+u
thuy,t Cu tin .h3 stS NhC *y ?yJ nh-ng .h nEng chra ?Png tr3ng .hm 6h ca
xlaubert ) ci thCdng nh*t chV ?C\c .hai tri+n h37n t37n nEm sau tr3ng sP nghi(6 ?m s0
ca yames y3yceo thdi . ?C\c .hai trCDngJ cch ?>y I nEmJ bAi ch'm sa3 sng cc nh7 ti+u
thuy,t #rung Ru (thdi . ca nh-ng nghch lY cubi .,t) the3 tTi c'n l>u mKi .,t th1cS
7.
NgCdi ta ?M n@i nhi)u 7 t< l>u ) sP .,t liau ca ti+u thuy,to ?uc bi(t l7 cc nh7 tCDng lai ch
nghlaJ cc nh7 siu thPcJ hXu nhC tt c cc nh7 tin 6h3ng ch nghlaS 8 nh_n thy ti+u
thuy,t bi,n mt trn c3n ?Cdng ca ti,n b0J _ l\i Bch ca m0t tCDng lai mKi ) cEn bnJ _ l\i
6
Bch ca m0t n)n ngh( thu*t ch[ng c@ ch1t g_ gibng nhC nh-ng g_ thCdng c@ trCKc ?@S #i+u
thuy,t ?M ?C\c chTn ]i nh>n danh cTng lY lch s^J cnng nhC sP .hbn c]ngJ cc giai c6 thbng
trJ cc .i+u ce cn 7 nh-ng ci mn ch@6 ca3S
i3ng leJ n,u nhC Cerantes l7 ngCdi .hai sinh ra #hdi 8i(n =QiJ th_ sP .,t th1c di sn ca Tng
h[n .hTng chV l7 m0t chung chuy+n trQm ti,6 src ?Dn thuXn tr3ng lch s^ cc th+ l3Qi En hcv
n@ sp b3 hi(u sP .,t th1c ca #hdi 8i(n =QiS O_ *y tTi thy ci cCdi ng3c mmm ra .hi ngCdi
ta tuyn bb ci ch,t ca ti+u thuy,t th*t l7 6h] 6hi,mS $h] 6hi,m bAi _ tTi ?M nh_n thy 7
sbng gua ci ch,t ca ti+u thuy,tJ ci ch,t bt ?Wc . t^ ca n@ (bUng nh-ng cm ?3nJ bUng
.i+m duy(tJ bUng 6 lPc Y thrc h()J tr3ng ci th, giKi m7 tTi ?M tri gua 6hXn lKn cu0c ?di tTi
7 ng7y nay ngCdi ta gi l7 th, giKi t37n trS NhC *yJ rt rt r7ng l7 ti+u thuy,t c@ th+ t7n lhiJ
cnng c@ th+ t7n lhi nhC 6hCDng #>y #hdi 8i(n =QiS 27 .huTn m5u ca ci th, giKi yJ ?ut n)n
m@ng trn tBnh tCDng ?bi 7 tBnh nCKc ?Ti ca cti ngCdiJ ti+u thuy,t .hTng th+ tCDng h\6 Ki
th, giKi t37n trS iP cung .hWc n7y c'n s>u sWc hDn c cung .hWc gi-a m0t ngCdi ly .hai 7
m0t ./ thu0c b0 my cXm guy)nJ gi-a m0t ngCdi ?u tranh ch3 nh>n guy)n 7 m0t tn
chuyn tra tn ngCdiJ bAi _ n@ .hTng chV c@ tBnh cch chBnh tr hay ?Q3 ?rcJ m7 c@ tBnh cch
bn th+S =i)u ?@ c@ nghla l7 ci th, giKi cD sA trn ch>n lY duy nht 7 th, giKi nCKc ?Ti 7
tCDng ?bi ca ti+u thuy,t ?C\c nh73 nun the3 nh-ng cch thrc h37n t37n .hc nhauS Ch>n lY
t37n tr l3Qi tr< tBnh tCDng ?biJ sP h37i nghiJ nghi nJ 7 n@ mMi mMi .hTng th+ dung h'a Ki
ci tTi mubn gi l7 tinh thn tiu thuytS
NhCng A m0t nCKc Nga c0ng snJ ch[ng cut hi(n h7ng trEm h7ng ng7n cubn ti+u thuy,t Ki
sb lC\ng bn in .hNng lm 7 th7nh cTng t3 lKn ?@ sa3| O>ngJ nhCng nh-ng guy+n ti+u thuy,t
y .hTng th+ nbi d7i thm ?C\c cu0c chinh 6hhc ca c3n ngCdiS Ch1ng .hTng h) .hm 6h
thm ?C\c ch1t g_ mKi ca sinh tmnJ ch1ng chV .h[ng ?nh nh-ng ci ?M ?C\c n@i rmiSSS KhTng
.hm 6h ?C\c g_ cJ nh-ng cubn sch y .hTng tham gia 73 gu tr_nh tha k nhng khm
ph m7 tTi gi l7 lch s^ ti+u thuy,tv ch1ng nUm ng37i lch s^ yJ h3uc gio ?@ l7 nhng quyn
tiu thuyt sau lch s tiu thuytS
=M gXn nâ th, .q lch s^ ti+u thuy,t d<ng lQi tr3ng ?, ch, c0ng snS =y l7 m0t bi,n cb
.hNng lmJ chi,u the3 tXm mrc l ?Qi ca ti+u thuy,t Nga t< :3g3l ?,n 9ielyS NhC *yJ ci ch,t
ca ti+u thuy,t .hTng 6hi l7 m0t Y tCAng ngTng cumngS N@ ?M t<ng c@ rmiS O7 b>y gid th_
ch1ng ta bi,t ti+u thuy,t ch,t nh th noo n@ .hTng bi,n mtv n@ b rDi ra ng37i lch s^ ca
chBnh n@S Ci ch,t ca n@ nhC *y dian ra lung lpJ .hTng ai thyJ ch[ng l7m rXy ai cS
8.
NhCng c@ 6hi ti+u thuy,t ?M ?i ?,n m1t ?Cdng ca n@ bAi chBnh l3gic n0i tQi ca n@| $hi
chEng n@ ?M .hai thc h,t cc .h nEngJ cc tri thrc 7 cc h_nh thrc ca n@| #Ti ?M t<ng
nghe B lch s^ ca n@ nhC l7 lch s^ ca nh-ng hXm m` ?M cQn .i(t t< l>uS i3ng 6hi chEng
n@ gibng h_nh nh ci nghla ?a ca nh-ng cD h0i b b` lzJ nh-ng ti,ng gi .hTng ?C\c nghe
thy hDn| #Ti ?uc bi(t nhQy cm Ki bbn ti,ng gi sau ?>yo
Ting gi ca tr choio ?bi Ki tTi b>y gid Tristram Shandy ca 2a&rance iterne 7 Jacques,
ngi theo thuyt nh mnh ca Denis Dider3t l7 hai tc 6hjm ti+u thuy,t lKn nht ca th,
.q OJ hai cubn ti+u thuy,t ?C\c sng tQ3 nhC m0t tr' chDi . lS =y l7 hai ?Vnh ca3 ca sP
bay bNng mMi mMi .hTng ai ?Qt ?,n ?C\c c trCKc ?>y 7 sau n7yS #i+u thuy,t ) sau ?@ b
tr@i bu0c bAi ?'i hì 6hi gibng th*tJ bAi bbi cnh hi(n thPcJ bAi sP chut chp ca lbi bin ninS
7
N@ ?M b` 6hB mt nh-ng .h nEng chra ?Png tr3ng hai .i(t tc n7yJ nh-ng .h nEng c@ th+
tQ3 nn m0t cch ti,n h@a .hc ca ti+u thuy,t (>ngJ ta c@ th+ tCAng tC\ng m0t lch s^ ti+u
thuy,t ch>u Ru .hcSSS)S
Ting gi ca gic moo sP tCAng tC\ng b ng gun tr3ng th, .q ?C\c xranw Ka.a th_nh
l_nh ?nh thrc d*yJ 7 Tng ?M th7nh cTng tr3ng ci i(c m7 nh-ng nh7 siu thPc sau Tng ?M
cb src nhCng .hTng th*t sP l7m ?C\co tr0n l5n ci mD 7 ci th*tS su *yJ ?@ l7 m0t tham
ng mZ hc l>u ?di ca ti+u thuy,tJ ?M t<ng ?C\c N3alis tin cmJ nhCng n@ ?'i hì ngh(
thu*t 6hi thPc hi(n m0t thu*t luy(n ?an m7 m0t trEm nEm sau chV Ka.a mKi .hm 6h ra
?C\cS Khm 6h l ?Qi n7y l7 cu0c .hai mA bt ngd chr .hTng chV l7 bCKc h37n thi(n ca m0t
gu tr_nh ti,n h@aJ n@ chrng t` rUng ti+u thuy,t l7 nDi sP tCAng tC\ng c@ th+ b]ng nN nhC
trTng m0t gic mD 7 ti+u thuy,t c@ th+ C\t gua ?'i hì trTng ch<ng c@ / tt y,u 6hi gibng
th*tS
Ting gi ca tu duyo Musil 7 9r3ch ?Ca 73 ti+u thuy,t m0t trB nEng tbi thC\ng 7 rPc tàS
KhTng 6hi ?+ bi,n ti+u thuy,t th7nh tri,t hcJ m7 l7 ?+ huy ?0ng trn cD sA cbt truy(n tt c
cc 6hCDng ti(nJ lY tBnh 7 6hi lYJ tP sP 7 nghi)n ng5mJ c@ th+ s3i sng bn th+ c3n ngCdiv
?+ l7m ch3 ti+u thuy,t trA th7nh sP tNng h\6 tinh thXn tbi ca3S Chi,n cTng ca h l7 sP h37n
th7nh lch s^ ti+u thuy,tJ hay ?1ng hDnJ l7 ldi mdi 73 m0t cu0c du h7nh d7i l>u|
Ting gi ca thi giano thdi . ca nh-ng nghch l cui kt gihc nh7 ti+u thuy,t .hTng chV
giKi hQn n ?) thdi gian tr3ng b7i t3n ca $r3ust ) .Y rc c nh>n m7 mA r0ng n@ ?,n ci bB
jn ca thdi gian t*6 th+J thdi gian ca ch>u RuJ ci ch>u Ru ?ang ng3i nh_n lQi gu .hr ca
m_nh ?+ m7 tP tBnh sNJ ?+ nWm bWt ly lch s^ ca m_nhJ h(t nhC m0t ngCdi gi7 th>u t@m c
cu0c ?di ?M gua ca chBnh m_nh tr3ng mei m0t ci nh_nS #< ?@ ny sinh Y mubn C\t gua
nh-ng ci giKi hQn nht thdi ca m0t cu0c ?di c nh>n m7 ti+u thuy,t trCKc nay 5n tr1 ngh A
?y 7 ?Ca 73 .hTng gian ti+u thuy,t nhi)u thdi ?Qi lch s^ (}rag3n 7 xuentes t<ng th^ l7m
th,)S
NhCng tTi .hTng mubn tin ?3n nh-ng c3n ?Cdng tCDng lai ca ti+u thuy,t m7 tTi ch[ng bi,t
g_ stv tTi chV mubn n@io n,u ti+u thuy,t 6hi bi,n mtJ th_ .hTng 6hi _ n@ ?M .i(t src m7 _
n@ A tr3ng m0t th, giKi .hTng c'n l7 th, giKi ca n@ n-aS
9.
iP thbng nht tr3ng lch s^ ca h7nh tinhJ gic mD nh>n En ch nghla m7 #hC\ng ?, ?M c
?0c ch3 6h;6 h37n th7nhJ ?C\c .m the3 m0t gu tr_nh cQn .i(t ch@ng mutS su l7 ln mbi ca
sP cQn .i(t cCa nay 5n gum nhm cu0c sbng c3n ngCdio ngay c t_nh yu lKn nht cubi c]ng
cnng cQn .i(t chV c'n lQi m0t b0 h7i cbt nh-ng h37i ni(m c'm ctiS NhCng tBnh cht ca cM h0i
hi(n ?Qi c7ng l7m ?*m ci tai ha ?@ ln m0t cch gui do cu0c sbng c3n ngCdi b r1t cQn lQi
tr3ng mei m0t chrc nEng cM h0i ca n@v lch s^ m0t d>n t0c ?C\c r1t cQn lQi tr3ng 7i bi,n cbJ
nh-ng bi,n cb n7y ?,n lC\t ch1ng lQi b r1t cQn tr3ng m0t lbi gii thBch thin .i,nSSS
i3ngJ n,u lp sbng ca ti+u thuy,t l7 thCdng cuyn s3i sng !th, giKi sP sbng" 7 b3 ( ch1ng
ta chbng lQi sP !lMng gun c3n ngCdi"J th_ 6hi chEng sP tmn tQi ca ti+u thuy,t l1c n7y l7 cXn
thi,t hDn ba3 gid h,t|
#he3 tTi th_ gu *yS NhCngJ than TiJ chBnh ti+u thuy,t cnng b ln mbi ca sP r1t cQn gum
8
m'nJ ch1ng .hTng chV r1t cQn Y nghla ca th, giKi m7 c'n r1t cQn Y nghla ca nh-ng tc
6hjmS #i+u thuy,t (cnng nhC c n)n En h@a) ng7y c7ng rDi 73 tay cc 6hCDng ti(n truy)n
thTng ?Qi ch1ngv nh-ng 6hCDng ti(n n7yJ l7 tc nh>n ca sP thbng nht lch s^ h7nh tinhJ
.hu,ch ?Qi 7 guy th gu tr_nh r1t cQnv ch1ng 6h>n 6hbi trn t37n th, giKi nh-ng sD ?m gin
lC\c 7 cTng thrcJ c@ th+ ?C\c sb ?Tng nhtJ ?C\c mi ngCdiJ ?C\c t37n th+ nh>n l3Qi ch6
nh*nS O7 ch[ng guan trng g_ i(c cc cD guan .hc nhau ca truy)n thTng ?Qi ch1ng th+ hi(n
nh-ng l\i Bch chBnh tr .hc nhauS ChV cXn giA gua cc tuXn b3 MZ hay Ru ch>uJ 6he t cnng
nhC 6he h-uJ t< td Time ch3 ?,n td Spiegelo tt c ch1ng ?)u c@ chung m0t cch nh_n cu0c
sbngJ ?C\c 6hn nh tr3ng nh-ng tr*t tP gibng nhauJ cc h_nh thrc b3 chB gibng nhauJ ngTn
ng- gibng nhau 7 En 6h3ng gibng nhauJ tr3ng cc thjm ?nh ngh( thu*t gibng nhau .hi sW6
c,6 ci g_ l7 guan trng 7 ci g_ l7 .hTng ?ng .+S #inh thXn chung ?@ ca cc 6hCDng ti(n
thTng tin ?Qi ch1ng giu sau / ?a dQng ) chBnh tr ca ch1ngJ ?@ l7 tinh thXn ca thdi ?Qi
ch1ng taS #Ti thy tinh thXn ?@ l7 tri ngC\c Ki tinh thXn ti+u thuy,tS
#inh thXn ti+u thuy,t l7 tinh thXn ca sP 6hrc tQ6S Mei cubn ti+u thuy,t n@i Ki ?0c gio !iP
*t A ?di 6hrc tQ6 hDn anh tCAngS" =@ l7 ch>n lY lnh cû ca ti+u thuy,tJ nhCng c7ng ng7y
c7ng Bt ?C\c nghe thy tr3ng mK hen ?0n nh-ng c>u tr ldi gin ?Dn 7 lk l7ng ?i trCKc c c>u
hì 7 l3Qi tr< c>u hìS =bi Ki tinh thXn ca thdi ?Qi ch1ng taJ th_ h3uc l7 }nna h3uc l7
Kar;nine ?1ngJ 7 sP hi)n minh ca Cerantes n@i Ki ch1ng ta ) ci .h@ .hEn tr3ng i(c
hi+u bi,t 7 ) sP th*t .hTng th+ nWm bWt ?C\cJ trA nn rXy r7 T BchS
#inh thXn ca ti+u thuy,t l7 tinh thXn lin thco mei tc 6hjm l7 c>u tr ldi ch3 nh-ng tc 6hjm
trCKc ?@J mei tc 6hjm chra ?Png t37n b0 .inh nghi(m trCKc ?@ ca ti+u thuy,tS NhCng tinh
thXn ca thdi ?Qi ch1ng ta th_ chEm chWm 73 ci hi(n tQiJ .)nh c7ngJ lhng thhng ?,n nei n@
?jy l]i mt gu .hr .hì tXm mWt ch1ng ta 7 r1t gn thdi gian 73 mei gi>y hi(n tQiS 9 ?ut
73 tr3ng cD ch, n7yJ ti+u thuy,t .hTng c'n l7 tc phm (l7 ci nhUm ?+ sbng l>u d7iJ nbi li)n
gu .hr Ki tCDng lai) m7 chV l7 m0t bi,n cb thdi sP nhC nh-ng bi,n cb .hcJ m0t h7nh i
.hTng c@ ng7y maiS
10.
C@ 6hi nhC *y c@ nghla l7 tr3ng !ci th, giKi .hTng 6hi ca n@ n-a" ti+u thuy,t sp bi,n mt
chEng| N@ sp ?+ muc ch3 ch>u Ru ch_m nghVm 73 sP !lMng gun c3n ngCdi" chEng| ip chV
c'n lbi lm nhm bt t*n ca tr' chDi ch-J chV c'n nhng quyn tiu thuyt sau lch s ca
tiu thuyt chEng| #Ti .hTng bi,tS #Ti chV bi,t rUng ti+u thuy,t .hTng th+ chung sbng h'a b_nh
n-a Ki tinh thXn ca thdi ?Qi ch1ng ta n,u n@ mubn ti,6 thc .hm 6h ra ci chCa ?C\c .hm
6hS
$hi ti)n 6h3ng ch nghla nh_n sP *t cch .hcv h ?Xy tham ng h'a nh6 Ki tCDng laiS
Cc ngh( sZ !ti)n 6h3ng ch nghla" sng tQ3 ra nh-ng tc 6hjmJ gu th*t dnng cmJ .h@
.hEnJ .hiu .hBchJ b la @J nhCng h sng tQ3 ra ch1ng Ki ni)m tin chWc rUng !tinh thXn ca
thdi ?Qi" ?rng ) 6hBa h 7 ng7y mai sp chrng t` h ?1ngS
Ng7y trCKcJ tTi cnng *yJ tTi ?M cem tCDng lai l7 guan t'a duy nht tinh tCdng 6hn c;t cc
tc 6hjm 7 cc h7nh i ca ch1ng taS O) sau tTi hi+u ra rUng lbi e Mn tCDng lai l7 lbi cu thdi
t( hQi nhtJ l7 sP nnh h@t ? hn ./ mQnhS O_ tCDng lai ba3 gid cnng mQnh hDn hi(n tQiS su
l7 chBnh n@ sp 6hn c;t ch1ng taS O7 chWc chWn .hTng ch1t tinh tCdng n73 cS
9
NhCng n,u tCDng lai ch[ng c@ gi tr g_ ?bi Ki tTiJ *y th_ tTi gWn b@ Ki aio Ki #hC\ng ?,| Ki
tN gubc| Ki nh>n d>n| Ki c nh>n|
C>u tr ldi ca tTi lb lEng m7 ch>n th7nho tTi gWn b@ Ki di sn b mt gi ca CerantesS
F
4r&ell (Lric $lain)o nh7 En }nh chuyn i,t nh-ng chuy(n ch>m bi,m 7 ian tCAng chBnh
trS
Phn th hai
TR CHUYN V NGH THUT TIU THUYT
Christian Salmono Ti mong mun cuc tr chuyn ny s tp trung vo vn thm my
trong cc tiu thuyt ca anh. Nhng chng ta nn bt u t u y?
Milan Kunderao #< ?i)u .h[ng ?nho cc ti+u thuy,t ca tTi .hTng 6hi l7 ti+u thuy,t t>m lYS
N@i chBnh cc hDno ch1ng nUm ng37i ci thjm mZ ca l3Qi ti+u thuy,t m7 ngCdi ta guen gi l7
ti+u thuy,t t>m lYS
C.So Nhng chng phi l tt c cc tiu thuyt u tt yu phi l tiu thuyt tm l sao?
Ngha l chm ch vo ci b n ca tm thn.
M.Ko 8My n@i ch3 chujn cco tt c mi ti+u thuy,t ca mi thdi ?Qi ?)u chEm ch1 73 bB jn
ca ci tTiS #< l1c anh bWt ?Xu sng tQ3 m0t c3n ngCdi tCAng tC\ngJ m0t nh>n *tJ trc th_ anh
?bi mut Ki c>u hìo ci tTi l7 g_| 9Ung cch n73 nWm bWt ?C\c ci tTi| =y l7 m0t tr3ng nh-ng
c>u hì cD bn trn ?@ ti+u thuy,t ?C\c h_nh th7nh Ki tC cch l7 ti+u thuy,tS N,u anh mubnJ
gua cc cch tr ldi .hc nhau ?bi Ki c>u hì ?@J anh c@ th+ 6h>n bi(t cc .huynh hCKng .hc
nhauJ 7 c@ th+J cc thdi . .hc nhau tr3ng lch s^ ti+u thuy,tS Cc nh7 ti+u thuy,t ?Xu tin
ca ch>u Ru chCa bi,t ?,n 6h>n tBch t>m lYS 93ccace chV ?Dn gin .+ ch3 ch1ng ta nh-ng h7nh
?0ng 7 nh-ng bi,n cbS #uy nhinJ ?Ung sau cc c>u chuy(n ui ?@J ngCdi ta nh*n ra m0t
ni)m tino chBnh bUng h7nh ?0ng m7 c3n ngCdi C\t ra .hì ci th, giKi lu6 ?i lu6 lQi thCdng
nh*t tr3ng ?@ mi ngCdi ?)u gibng nhauJ chBnh bUng h7nh ?0ng m7 ngCdi ta tP 6h>n bi(t
m_nh Ki nh-ng ngCdi .hc 7 trA th7nh c nh>nS Dante ?M n@i ?i)u ?@o #r3ng mi h7nh
?0ngJ Y ?nh trCKc tin ca ./ h7nh ?0ng l7 bi+u l0 ra h_nh nh ca chBnh m_nhS 21c .hAi ?XuJ
h7nh ?0ng ?C\c hi+u nhC l7 ch>n dung tP ha ca c3n ngCdi h7nh ?0ngS 9bn th, .q sau
93ccaceJ Dider3t t` ra h37i nghi hDno anh ch7ng yacguesJ ./ the3 ch nghla ?nh m(nh ca
Tng e Mn cT \ chCa cCKi ca bQn anhJ anh m mjn hQnh 6h1cJ bb anh n(n ch3 anh m0t
tr*nJ l1c ?@ c@ m0t ?37n gu>n ?i guaJ bPc m_nh anh ?Eng lBnh luTnJ tr3ng tr*n ?nh ?Xu tin
anh b m0t in ?Qn 73 gbi 7 trA th7nh tht ch3 ?,n ng7y ch,tS }nh tCAng bWt ?Xu m0t cu0c
6hiu lCu t_nh i tr3ng .hi tr3ng thPc t, anh lQi dn th>n 73 cnh t7n t*t ca m_nhS }nh
.hTng ba3 gid tP nh*n ra ?C\c m_nh tr3ng h7nh ?0ng ca m_nhS :i-a h7nh ?0ng ca anh 7
bn th>n anhJ ?M z ra m0t .p nrtS C3n ngCdi mubn b0c l0 h_nh nh m_nh ra bUng h7nh ?0ngJ
nhCng ci h_nh nh y ch[ng gibng anh taS #Bnh cht nghch lY ca h7nh ?0ngJ ?@ l7 m0t tr3ng
nh-ng .hm 6h lKn ca ti+u thuy,tS NhCng n,u ci tTi .hTng th+ nWm bWt ?C\c tr3ng h7nh
?0ngJ th_ A ?>u 7 l7m th, n73 c@ th+ nWm ?C\c n@| =,n l1c ti+u thuy,tJ tr3ng cu0c sEn t_m
ci tTiJ ?7nh 6hi guay mut ?i .hì ci th, giKi c@ th+ trTng thy ?C\c ca h7nh ?0ng 7 ch1
mhc 73 ci T h_nh ca ?di sbng bn tr3ngS =,n gi-a th, .q O %ichards3n .hm 6h ra
10
h_nh thrc ti+u thuy,t gmm nh-ng l thC tr3ng ?@ cc nh>n *t thN l0 Y nghl 7 t_nh cm ca
hS
C.So Su ra i ca tiu thuyt tm l chng?
M.Ko #hu*t ng- h[n l7 .hTng chujn cc 7 chV gXn ?1ngS Nn trnh n@ ?i 7 hMy d]ng m0t
cch n@i 'ngo %ichards3n ?M ?Ca ti+u thuy,t 73 c3n ?Cdng .hai 6h cu0c sbng bn tr3ng
ca c3n ngCdiS #a bi,t nh-ng tc gi lKn ., thc t_m t'i ca Tngo :3ethe ca ertherJ
C3nstantJ rmi itendhal 7 nh-ng nh7 En c]ng th, .q Ki TngS =Vnh ca3 ca sP ti,n h@a yJ
the3 tTiJ l7 $r3ust 7 y3yceS y3yce 6h>n tBch m0t ci g_ ?@ c'n .hTng th+ nWm bWt ?C\c hDn c
!thdi gian ?M mt" ca $r3usto .h3nh .hWc hi(n tQiS KhTng c'n g_ ?CDng nhin hDnJ c@ th+ sd
m@ ?C\c hDnJ c@ th+ nWn b@6 ?C\c hDn l7 .h3nh .hWc hi(n tQiS O*y m7J n@ h37n t37n tu0t
mt .hì tay taS #t c nei 6hi)n mu0n trn ?di l7 A ?yS #r3ng m0t gi>y th gicJ thBnh gicJ
.hru gic ghi nh*n (cb Y hay T t_nh) m0t mK sP .i(n 7 tr3ng ?Xu ta dian gua m0t chuei cm
gic 7 Y tCAngS Mei m0t .h3nh .hWc bi+u hi(n m0t n trh nh` b;J b gun mt ngay li)n sau
?@ .hTng cru Mn ?C\cS #h, m7 ci .Bnh hi+n i lKn ca y3yce bi,t chun lQiJ nWm bWt .h3nh
.hWc th3ng gua ?@ 7 ch3 ta ?C\c nh_n thy n@S i3ng cu0c truy t_m ci tTi m0t lXn n-a lQi .,t
th1c bUng m0t nghch lYo tXm s3i ca .Bnh hi+n i guan st ci tTi c7ng lKn ba3 nhiuJ th_ ci
tTi 7 tBnh ?Dn nht ca n@ c7ng tu0t mt .hì ch1ng ta by nhiuo dCKi thu .Bnh ca y3yce
6h>n ch/ t>m hmn th7nh nh-ng nguyn t^J tt c ch1ng ta ?)u gibng nhau ttS NhCng n,u ci
tTi 7 tBnh ?Dn nht ca n@ l7 .hTng th+ nWm bWt ?C\c tr3ng ?di sbng n0i t>m ca c3n ngCdiJ
*y th_ c@ th+ nWm ly n@ A ?>u 7 bUng cch n73|
C.So V c th nm bt c n khng?
M.Ko ChWc chWn l7 .hTngS Cu0c truy t_m ci tTi .,t th1c 7 sp mMi mMi .,t th1c bUng m0t sP
.hTng thà mMn ngC\c ?diS #Ti .hTng n@i l7 tht bQiS 9Ai _ ti+u thuy,t .hTng th+ C\t gua
giKi hQn nh-ng .h nEng ca m_nhJ 7 i(c s3i rt nh-ng giKi hQn ?@ ?M l7 m0t .hm 6h t3
lKnS =i)u ?@ .hTng ngEn cn cc nh7 ti+u thuy,t lKnJ sau .hi ?M chQm ?,n ?y nhd cTng cu0c
thEm d' chi ti,t ci tTiJ ?M bWt ?Xu t_m .i,mJ m0t cch c@ Y thrc hay .hTng c@ Y thrcJ m0t
6hCDng hCKng mKiS NgCdi ta thCdng n@i ?,n b0 tam thXn . ca ti+u thuy,t hi(n ?Qio
$r3ustJ Ka.aJ y3yceS i3ng the3 tTi .hTng c@ ci b0 tam yS #r3ng lch s^ ca ring tTi )
ti+u thuy,tJ chBnh Ka.a ?M mA ra 6hCDng hCKng mKio 6hCDng hCKng h*u ~ $r3ustS Cch Tng
guan ni(m ) ci tTi h37n t37n bt ngdS 9Ung 73 ?>u m7 KS ?C\c cc ?nh nhC m0t sinh linh
?Dn nht| Ch[ng 6hi bUng ci / bn ng37i ca anh ta (.hTng ai bi,t n@ ra sa3 c)J ch[ng
6hi bUng ti+u s^ ca anh (.hTng ai bi,t g_)J ch[ng 6hi bUng ci tn ca anh (anh .hTng c@
tn)J cnng ch[ng 6hi bUng nh-ng .q ni(mJ nh-ng thin hCKngJ nh-ng muc cm ca anhS
9Ung cch c^ sP ca anh chEng| #rCdng h3Qt ?0ng tP d3 ca anh b giKi hQn m0t cch thm
hQiS 9Ung nh-ng suy lu*n bn tr3ng ca anh chEng| O>ngJ Ka.a lin thc bm the3 nh-ng Y
nghl ca KSJ nhCng nh-ng Y nghl n7y chV chuyn ch1 73 ci t_nh th, hin tQio cXn 6hi l7m g_
?>yJ ngay trc thdi| =,n 6h'ng thjm n hay ljn trnh| Nghe the3 ti,ng gi ca cha cb hay
l7 .hTng| #37n b0 ?di sbng n0i t>m ca KS ?)u b thu h1t 73 ci t_nh th, cQm b5y m7 anh
?CDng rDi 73J 7 .hTng c'n g_ c@ th+ C\t gua t_nh th, y ?C\c 6ht l0 ch3 ta bi,t (nh-ng .Y
rc ca KSJ nh-ng suy tC siu h_nh ca anhJ nh-ng ?nh gi ca anh ) nh-ng ngCdi .hc)S OKi
$r3ustJ n trh bn tr3ng ca c3n ngCdi l7 huy)n di(uJ l7 m0t cti T t*n .hTng ng<ng .hi,n ta
.inh ngQcS NhCng ?y ch[ng 6hi l7 ?i)u ngQc nhin ca Ka.aS fng .hTng tP hì ?>u l7
nh-ng ?0ng cD bn tr3ng guy,t ?nh rng c^ ca c3n ngCdiS fng ?ut m0t c>u hì .hc ) cEn
bno ?>u l7 nh-ng .h nEng c'n lQi ca c3n ngCdi tr3ng m0t th, giKi m7 nh-ng guy,t ?nh t<
bn ng37i trA th7nh nung trlu ?,n nei nh-ng ?0ng cD bn tr3ng ch[ng c'n ch1t trng lC\ng
11
n73 n-a| su *yJ li(u sb 6h*n 7 thi ?0 anh ch7ng KS c@ thay ?Ni ?C\c ch1t g_ n,u anh ta
c@ nh-ng cung nEng ?mng tBnh luy,n i hay m0t thin t_nh s^ ?au thCDng| Ch[ng ch1t g_ h,tS
C.So l iu anh ni trong Nhk bmng ci .i,6 nh>n sinh: Tiu thuyt khng phi l mt
li tu th ca tc gi m l mt cuc thm d cuc sng con ngi trong ci th gii tr
thnh cam by. Nhng cam by l g vy?
M.Ko =i)u ?@ ngCdi ta ?M bi,t t< l>u rmio ngCdi ta sinh m7 c@ ?'i ?C\c sinh ra ?>uJ b nhbt
tr3ng m0t ci cD th+ m_nh .hTng h) lPa chn 7 cubi c]ng ?+ m7 ch,tS NgC\c lQiJ .hTng gian
th, giKi thCdng cuyn tQ3 .h nEng C\t th3t raS M0t ngCdi lBnh c@ th+ ?73 ngn 7 c@ th+ bWt
?Xu m0t cu0c sbng .hc A m0t nCKc lng gi)ngS#r3ng th, .q ca ch1ng taJ ?0t nhinJ th, giKi
?@ng lQi guanh taS 9i,n cb guy,t ?nh sP thay ?Ni th, giKi th7nh cQm b5y ?@ hi+n nhin l7 cu0c
chi,n tranh FGF (7 lXn ?Xu tin tr3ng lch s^) ?C\c gi l7 chi,n tranh th, giKiS KhTng ?1ng l7
th, giKiS Cu0c chi,n tranh y chV gmm c@ ch>u RuJ 7 cnng .hTng 6hi tt c ch>u RuS NhCng
tBnh t< !th, giKi" dian ?Qt rt h]ng hmn cm gic .inh h37ng trCKc ci ?i)u l7 t< nay .hTng c'n
c@ g_ cy ra trn h7nh tinh n7y m7 lQi c@ tBnh cch ?a 6hCDngJ t< nay tt c mi tai ha ?)u
lin guan ?,n mi ngCdi 7 d3 ?@J ch1ng ta ng7y c7ng b guy,t ?nh bAi ng3Qi cnhJ bAi nh-ng
t_nh th, .hTng ai c@ th+ trnh th3t ?C\cJ 7 ng7y c7ng .hi,n ch1ng ta gibng nhau hDnS
NhCng hMy hi+u ?1ng tTiS N,u tTi tP ?ut m_nh ra ng37i ti+u thuy,t gi l7 t>m lYJ ?i)u ?@ .hTng
c@ nghla l7 tTi tCKc mt ?di sbng n0i t>m cc nh>n *t ca tTiS =i)u ?@ chV c@ nghla l7 cc ti+u
thuy,t ca tTi Cu tin the3 ?uNi nh-ng bB jn .hcJ nh-ng c>u hì .hcS =i)u ?@ cnng .hTng c@
nghla l7 tTi 6hn ?bi nh-ng guy+n ti+u thuy,t b m nh bAi .h3a t>m lY hcS =1ng ra l7 t_nh
th, ?Ni thay sau $r3ust .hi,n tTi nubi ti,cS C]ng Ki $r3ustJ m0t / ?k6 . l ?M t< t< rdi ca
ch1ng taS MMi mMiJ .hTng c'n ba3 gid trA lQiS :3mbr3&icw t<ng c@ m0t Y tCAng . chc m7
thin t7iS fng b3 trng lC\ng ci tTi ca ch1ng ta t]y thu0c 73 sb lC\ng d>n sb th, giKiS NhC
*y D;m3crite l7 bUng m0t 6hXn bbn trEm tri(u nh>n l3Qiv 9rahms m0t 6hXn tqv chBnh
:3mbr3&icw m0t 6hXn hai tqS #he3 guan ?i+m ca .h3a sb hc ?@J trng lC\ng cti T t*n ca
$r3ustJ trng lC\ng ca ci tTiJ ca ?di sbng n0i t>m ca m0t ci tTiJ ng7y c7ng nhk ?iS O7
trn ?Cdng la3 tKi ci nhk tnh ?@J ch1ng ta ?M C\t gua m0t ranh giKi trB mQngS
C.So Su nhe bng khng th bin minh c ca ci ti l ni m nh ca anh, t nhng tc
phm u tin. Ti ngh n Nh-ng mbi t_nh nPc cCdiv chng han, truyn ngn Ld3uard3 7
#hC\ng ?,S Sau m yu ong u tin vi c gi tr Alice, Edouardo b mt th bt n ky
quc, s l quyt nh i vi cu chuyn ca anh ta: anh ta nhn ngi tnh v tu bo:
Nhng ngh ca Alice tht ra l ch mt th dn ln s phn c ta, v s phn c ta ch l
mt th dn ln co th c ta, v anh ch cn thy c ta mt tp hp ngu nhin ca mt co
th, nhng ngh v mt tiu s, mt th tp hp khng hu co, ty tin, ri rac. V trong
mt truyn ngn khc na, truyn #r' chDi ?@n ce ?i nhdJ c gi, trong nhng oan cui
truyn, thy ri loan v mi hoi nghi v bn sc ca mnh n ni c c thn thc nhc i
nhc lai mi: Ti l ti m, ti l ti m...
M.Ko #r3ng Nhe bng ci kip nhn sinhJ #erewa nh_n 73 gCDngS CT tP nh n,u mei ng7y ci
mni cT ta cr d7i thm m0t milimet th_ sp ra l7m sa3 nhVS =,n ba3 nhiu l>u .huTn mut cT mKi
trA nn .hTng th+ nh*n ra ?C\c n-a| O7 n,u .huTn mut cT .hTng c'n gibng #erewa th_ #erewa
c@ c'n l7 #erewa .hTng| Ci tTi bWt ?Xu t< ?>u 7 .,t th1c A ?>u| }nh thy .hTngo ch[ng c@
ch1t .inh ngQc n73 trCKc cti T t*n .hTng d' ?C\c ca t>m hmnS ChV c@ sP .inh ngQc trCKc nei
b6 bnh ) ci tTi 7 bn sWc ca n@S
12
C.So Hon ton khng c c thoai ni tm trong tiu thuyt ca anh.
M.Ko #r3ng ?Xu 9l33mJ y3yce ?M ?ut m0t ci micr3S Nhd ci tr' gin ?i(6 . 3 l7 lbi ?0c th3Qi
n0i t>m yJ ch1ng ta bi,t rt nhi)u ?i)u ) bn th>n ch1ng taS NhCng tTi .hTng d]ng ci
micr3 yS
C.So Trong cun lysse ca Joyce, c thoai ni tm xuyn sut c cun tiu thuyt, n l co
s ca kt cu tiu thuyt, l th php chnh. C phi trong tiu thuyt ca anh, su chim
nghim trit hoc ng vai tr ?
M.Ko #Ti thy t< !tri,t hc" .hTng ?1ngS #ri,t hc tri+n .hai tC tCAng ca m_nh tr3ng m0t
.hTng gian tr<u tC\ngJ .hTng c@ nh>n *tJ .hTng c@ t_nh hubngS
C.So Anh bt u tc phm Nhk bmng ci .i,6 nh>n sinh bng mt suy tng v su quay
tr lai vnh cu ca Nietzsche. Ci y l g vy nu khng phi l mt su trm t trit hoc
c trin khai mt cch tru tng, khng c nhn vt, khng c tnh hung?
M.Ko KhTng iP chim nghi(m ?@J t< d'ng ?Xu tin ca ti+u thuy,tJ d5n trPc ti,6 73 ngay
t_nh hubng chBnh y,u ca m0t nh>n *t ~ l7 #3masv n@ tr_nh b7y n ?) ca anh tao ci nhk
tnh ca sinh tmn tr3ng ci th, giKi .hTng c@ sP guay trA ) lnh cûS }nh thy ?yJ cubi c]ng
ch1ng ta lQi guay trA lQi Ki c>u hì ca ch1ng tao A 6hBa bn .ia ca ti+u thuy,t gi l7 t>m lYJ
c@ ci g_| N@i cch .hco nWm bWt ci tTi the3 cch thrc 6hi t>m lY nhC th, n73| NWm bWt ci
tTiJ tr3ng cc ti+u thuy,t ca tTiJ ?i)u ?@ c@ nghla l7 nWm bWt ly bn cht chc di(n hi(n sinh
ca n@S NWm bWt ci mM hi(n sinh ca n@S #r3ng .hi i,t Nhe bng ci kip nhn sinh tTi hi+u
ra rUng ci mM ca nh>n *t n7y hay nh>n *t .hc l7 gmm 7i t< ~ ch_a .h@aS OKi #erewa ?@ l7
o th>n th+J t>m hmnJ cDn ch@ng mutJ sP y,u ?ubiJ thin diam t_nhJ #hin ?CdngS OKi #3mas ?@
l7o ci nhk tnhJ ci nung trluS #r3ng chCDng mang tiu ?) Nhng t khng c hiu tTi cem
c;t ci mM hi(n sinh ca xranw 7 ci mM ca iabine bUng cch 6h>n tBch nhi)u t<o ?7n b7J sP
trung th7nhJ sP 6hn b0iJ >m nhQcJ b@ng tbiJ nh sngJ cc ?m rCKcJ sWc ?k6J tN gubcJ nghla
?aJ src mQnhS Mei t< tr3ng sb ?@ ?)u c@ m0t Y nghla .hc tr3ng b0 mM ca ngCdi .iaS =CDng
nhinJ ci mM .hTng 6hi ?C\c nghin cru m0t cch tr<u tC\ngJ n@ b0c l0 ra dXn dXn tr3ng
h7nh ?0ngJ tr3ng cc t_nh hubngS 8My ly B dh cubn Cuc sng mi ngoi kiaJ 6hXn bao
nh>n *tJ anh ch7ng yar3mil e thknJ c'n l7 trai t>nS M0t hTmJ anh ?i dQ3 Ki cT nh>n t_nhJ cT
n7y bt ngd ng ?Xu ln ai anhS }nh ch7ng thy hQnh 6h1c t0t b*cJ c'n b .Bch thBch ) th+
cc n-a .iaS #Ti d<ng lQi A ci sP cb mini ?@ 7 tTi ghi nh*no !8Qnh 6h1c lKn nht m7 yar3mil
?C\c bi,t l7 cm nh*n mi ?Xu cT gi ?ang ng trn ai m_nh"S #< ci ?@ tTi cb nh*n ra cm
c1c hrng dhc ca yar3milo !M0t mi ?Xu c3n gi ?bi Ki anh ta c'n hDn l7 m0t tm th>n c3n
giS" #Ti mubn n@i rtJ ?i)u ?@ .hTng c@ nghla l7 anh ta d^ng dCng Ki tm th>n cT giJ m7 l7o
!anh .hTng ham mubn tm th>n trXn ca cT giJ anh ham mubn m0t .huTn mut cT gi ?C\c
chi,u sng bAi tm th>n trXn ca cTS }nh .hTng mubn chi,m ?3Qt m0t tm th>n c3n giJ anh
mubn chi,m ?3Qt m0t .huTn mut c3n gi 7 .huTn mut y hi,n tung anh tm th>n ca cT nhC
m0t bUng chrng t_nh yu"S #Ti cb ?ut tn ch3 thi ?0 ?@S #Ti chn t< tnh u ymS O7 tTi cem
c;t t< ?@o th*t *yJ th, n73 l7 t_nh >u y,m| #Ti ?i ?,n nh-ng c>u tr ldi nbi ti,6o !#_nh >u
y,m ny sinh l1c ch1ng ta ?C\c n;m ln ngCzng câ tuNi th7nh nin 7 ch1ng ta nh*n ra m0t
cch l3 s\ nh-ng l\i th, ca tuNi thD m7 ch1ng ta ?M .hTng hi+u .hi ch1ng ta c'n l7 c3n tr/S"
O7 ti,6 the3o !#_nh >u y,mJ ?@ l7 nei .hi,6 s\ d3 tuNi th7nh nin g>y ra ch3 ch1ng taS" O7 m0t
?nh nghla .hc n-ao !#_nh >u y,mJ y l7 tQ3 ra m0t .hTng gian gi tQ3 tr3ng ?@ ./ .hc chV
?C\c c3i nhC l7 m0t ?ra tr/S" }nh thy .hTngJ tTi .hTng chV ra ch3 anh nh-ng g_ dian ra tr3ng
?Xu yar3milJ tTi chV chV ra nh-ng g_ dian ra tr3ng ?Xu tTiJ tTi chEm ch1 guan st yar3mil 7 tTi
13
cb t<ng bCKc ti,6 c*n t*n ?y thi ?0 ca anh taJ ?+ hi+u n@J gi tn n@J nWm bWt n@S
#r3ng Nhe bng ci kip nhn sinhJ #erewa sbng Ki #3masJ nhCng t_nh yu ca cT ?'i hì cT
6hi huy ?0ng tt c src lPc ca cTJ 7 ?0t nhinJ cT .hTng th+ chu ?Png ?C\c n-aJ cT mubn
th3 luiJ tht !cubng th6"J nDi t< ?@ cT ?M ?,n ?>yS O7 tTi tP hìo ?i)u g_ cy ?,n Ki cT *y|
O7 tTi t_m thy c>u tr ldio cT thy ch@ng mutS NhCng cDn ch@ng mut l7 g_ *y| #Ti t_m ?nh
nghla 7 tTi n@io !m0t sP ng>y ngtJ m0t Y mubn ngM cubng .hTng sa3 cCzng lQi ?C\c"S
NhCng l*6 trc tTi tP ch-a lQiJ tTi ?nh nghla chBnh cc hDno !thy ch@ng mut l7 b say _ sP y,u
?ubi ca chBnh m_nhS NgCdi ta Y thrc ?C\c sP y,u ?ubi ca m_nh 7 ngCdi ta .hTng th+ cCzng
lQi n@J m7 buTng th m_nh the3 n@S NgCdi ta tP ?nh say m_nh bUng chBnh sP y,u ?ubi ca
m_nhJ ngCdi ta mubn trA nn y,u ?ubi hDn n-aJ ngCdi ta mubn ngM guay ra gi-a ?Cdng trCKc
mut thin hQJ ngCdi ta mubn nUm lEn ra ?tJ mubn cubng th6 hDn c mut ?tS" CDn ch@ng
mut l7 m0t tr3ng nh-ng ch_a .h@a ?+ hi+u #erewaS =@ .hTng 6hi l7 ch_a .h@a ?+ hi+u anh hay
tTiS #uy nhinJ c anh c tTi Bt ra ch1ng ta cnng hi+u lbi ch@ng mut ?@ l7 .h nEng ca ch1ng
taJ m0t tr3ng nh-ng .h nEng ca sinh tmnS #Ti ?M 6hi sng tQ3 #erewaJ !m0t ci tTi th^
nghi(m"J ?+ hi+u ci .h nEng ?@J ?+ hi+u sP ch@ng mutS
NhCng .hTng chV cc t_nh hubng ?M ?C\c ?ut th7nh c>u hì nhC *yJ c cubn ti+u thuy,t ch[ng
gua l7 m0t c>u hì d7iS C>u hì c@ tBnh cht chim nghi(m (sP chim nghi(m c@ tBnh cht c>u
hì) l7 cD sA trn ?@ tt c cc cubn ti+u thuy,t ca tTi ?C\c c>y dPngS 8My d<ng lQi A cubn
Cuc sng mi ngoi kia. Cubn ti+u thuy,t n7y l1c ?Xu c@ tn l7 Tui tr tnh. #Ti ?Ni tn
73 6h1t cubi d3 6 lPc ca cc bQn tTi thy ci tn ?@ nhQt nhp3 7 da s\S NhC\ng b0 hJ tTi
?M l7m m0t ?i)u cUng b*yS su *yJ tTi thy rt nn chn tn ch3 m0t cubn ti+u thuy,t the3
6hQm tr] chBnh ca n@S Li ni a, Sch ci v lng qun, Nhe bng ci kip nhn sinh.
Ngay c Nhng mi tnh nuc ci. KhTng nn hi+u tn sch y the3 nghlao ?>y l7 nh-ng c>u
chuy(n t_nh bumn cCdiJ Y tCAng ) t_nh yu ba3 gid cnng lin guan ?,n ci nghim t1cS i3ngJ
nh-ng mbi t_nh nPc cCdiJ ?@ l7 l3Qi nh-ng mbi t_nh .hTng c@ sP nghim t1cSSS M0t .hi ni(m
ch y,u ?bi Ki c3n ngCdi hi(n ?QiS NhCng hMy trA lQi Ki cubn Cuc sng mi ngoi kia.
Cubn ti+u thuy,t n7y ?ut cD sA trn my c>u hìo th, n73 l7 thi ?0 tr- t_nh| #h, n73 l7 tuNi
tr/ nhC l7 tuNi tr- t_nhv ?>u l7 Y nghla cu0c .,t hTn ba 6hBao tr- t_nh~ cch mQng~ tuNV tr/| O7
l7 thi sl nghla l7 g_| #Ti nhK tTi ?M bWt ?Xu i,t cubn ti+u thuy,t n7y Ki gi thuy,t l7m i(c
sau ?>y m7 tTi ?M ghi tr3ng sN tay ca m_nho !#hi sZ l7 anh ch7ng tr/ tuNi ?C\c mk dWt tay
?,n trCng b7y trCKc ci th, giKi m7 anh ta .hTng th+ bCKc 73 ?C\cS" }nh thy ?yJ ?nh
nghla y .hTng 6hi l7 cM h0i hcJ .hTng 6hi l7 mZ hcJ cnng ch[ng 6hi t>m lY hcS
C.So N l hin tng hoc.
M.Ko #Bnh t< n7y .hTng tmiJ nhCng tTi tP cm m_nh d]ngS #Ti gu s\ cc gi3 sC c3i ngh(
thu*t chV l7 m0t thr 6hi sinh ca cc tr73 lCu tri,t hc 7 lY thuy,tS #i+u thuy,t bi,t ?,n cti
T thrc trCKc xreudJ bi,t ?,n ?u tranh giai c6 trCKc MarcJ n@ thPc h7nh hi(n tC\ng hc
(cu0c t_m .i,m bn cht cc t_nh hubng ca c3n ngCdi) trCKc cc nh7 hi(n tC\ng lu*nS #uy(t
di bi,t ba3 cc !cnh mT t .i+u hi(n tC\ng hc" A $r3ust l7 ngCdi chCa t<ng bi,t m0t nh7
hin tC\ng hc n73
C.So Chng ta hy tm tt lai. C nhiu cch nm bt ci ti. Trc tin, bng hnh ng.
Ri, trong i sng ni tm. Cn anh, anh khng nh: ci ti c quyt nh bi bn cht
cuc din hin sinh ca n. Thi anh dn n nhiu h qu. Chng han, su say m ca
anh mun tm hiu bn cht ca cc tnh hung khin cho moi ky thut m t i vi anh u
l li thi. Anh hu nh khng ni cht g v hnh dng bn ngoi cc nhn vt ca anh. V v
14
vic tm kim nhng ng co tm l i vi anh khng ng quan tm bng vic phn tch cc
tnh hung, cho nn anh cng rt h tin ni v qu kh cc nhn vt ca anh. Li k chuyn
c tnh cht tru tng c nguy co khin cc nhn vt ca anh km sinh ng i khng?
M.Ko 8My th^ ?ut c>u hì y Ki Ka.a hay MusilS OKi MusilJ ngCdi ta ?M t<ng ?ut c>u hì ?@S
Ngay c nh-ng ngCdi c@ hc n nht cnng t<ng trch Tng ?M .hTng 6hi l7 m0t nh7 ti+u
thuy,t th*t sPS alter 9enamin .h>m 6hhc sP thTng minh ca Tng chr .hTng 6hi ngh(
thu*t ca TngS Ld3uard %3diti thy cc nh>n *t ca Tng .hTng c@ sP sbng 7 ?) ngh Tng
the3 gCDng $r3usto Tng ta b3 b7 Oerdurin sbng ?0ng 7 guy,n rn bi,t ba3 s3 Ki Di3time
su l7 hai th, .q ch nghla hi(n thPc t>m lY ?M tQ3 nn m0t 7i chujn mPc gXn nhC bt .h
c>m 6hQmo F) $hi cung c6 thTng tin tbi ?a ) nh>n *to ) b) ng37i ca yJ cch n@i 7 rng
c^ ca yv ) $hi bi,t gu .hr ca nh>n *t bAi A ?@ chra ?Png tt c nh-ng ?0ng cD ca
cch rng c^ hi(n tQi ca yv 7 H) Nh>n *t 6hi ?C\c h37n t37n ?0c l*6J nghla l7 tc gi 7
nh-ng nh*n c;t ca anh ta 6hi bi,n mt ?i ?+ ?<ng guy rXy ngCdi ?c ?ang mubn 6h@ thc
m_nh ch3 3 nh 7 cem hC cu nhC l7 sP th*tS i3ng Musil ?M 6h z sP cam .,t l>u d7i ?@
gi-a ti+u thuy,t 7 ngCdi ?cS O7 c]ng Ki TngJ nhi)u nh7 ti+u thuy,t .hc n-aS Ch1ng ta bi,t
g_ ) / bn ng37i ca LschJ nh>n *t lKn nht ca 9r3ch| Ch[ng c@ g_ h,tS #r< m0t ?i)u l7
rEng anh ta rt t3S Ch1ng ta bi,t g_ ) thdi thD u ca KS hay ca Chei.| O7 c MusilJ c
9r3chJ c :3mbr3&icw ch[ng h) ngXn ngQi hi(n di(n tr3ng cc ti+u thuy,t ca h bUng cc tC
tCAng ca hS Nh>n *t .hTng 6hi l7 sP mT 6h`ng m0t c3n ngCdi sbng th*tS =@ l7 m0t c3n
ngCdi tCAng tC\ngS M0t ci tTi th^ nghi(mS NhC *yJ ti+u thuy,t nbi m_nh trA lQi Ki ci thuA
ban ?Xu ca n@S :Xn nhC .hTng th+ nghl ?C\c rUng D3n KihTt l7 m0t c3n ngCdi sbng th*tS
#uy nhinJ tr3ng .Y rc ch1ng taJ c'n c@ nh>n *t n73 sbng ?0ng hDn Tng| 8My hi+u tTiJ tTi
.hTng mubn trch thC\ng Ki ngCdi ?c 7 Ki ham mubn ng>y thD m7 chBnh ?ng ca h
?C\c ?Wm m_nh 73 th, giKi tCAng tC\ng ca ti+u thuy,t 7 thVnh th3ng nhXm l5n n@ Ki thPc
tQiS NhCng tTi .hTng tin rUng .Z thu*t ca ch nghla hi(n thPc t>m lY l7 cXn thi,t ?+ l7m ?C\c
i(c ?@S #Ti ?M ?c Lu i lXn ?Xu tin l1c F tuNiS 8mi y tTi m m0t cXu th hbc~ c>y trn
bEng sbng cQnh nh7 tTiS #Ti ?M h_nh dung nh>n *t KS gibng anh cXu th nS MMi ?,n b>y gid
tTi 5n h_nh dung nhC *yS sua ?@ tTi mubn n@i rUng trB tCAng tC\ng ca ngCdi ?c tP ?0ng
h37n thi(n tCAng tC\ng ca tc giS #3mas da n>u hay ngEm ?en| 9b anh ta gi7u hay ngh3|
#P bQn hMy chn ly
C.So Nhng khng phi lc no anh cng theo ng quy tc y: trong Nhk bmng ci .i,6 nh>n
sinh, nu Tomas thuc t khng c qu kh no c, th Tereza lai c trnh by khng ch vi
thi tho u ring ca c m c thi tho u ca me c na.
M.Ko #r3ng ti+u thuy,t ?@J anh c@ th+ t_m thy c>u n7yo !Cu0c ?di cT chV l7 sP nbi d7i cu0c ?di
mk cTJ gXn gibng nhC ?Cdng chQy ca h'n bida l7 sP nbi d7i ci c^ ?0ng d3 cnh tay ngCdi
chDi thPc hi(nS" N,u tTi n@i ?,n ngCdi mkJ y .hTng 6hi l7 ?+ dPng ln m0t bng . cc
thTng tin ) #erewaJ m7 _ ngCdi mk l7 ch ?) chBnh ca cTJ _ #erewa l7 sP !nbi d7i ca mk
cT" 7 cT ?au .hN _ ?i)u ?@S Ch1ng ta cnng bi,t rUng cT c@ ?Ti 1 gu nh` Ki hai n1m 1
gu t3 7 gu th>m nhC l7 ch1ng ?C\c p bAi !m0t anh ch7ng ha sZ nh7 gu chuyn ha
nh-ng h_nh thc tlu ch3 ngCdi ngh3"v ci thTng tin ?@ cnng cXn thi,t _ th>n th+ ca cT cnng l7
m0t ch ?) lKn ca #erewaS NgC\c lQiJ ) #3masJ chmng cTJ tTi .hTng h) .+ ch1t g_ ) tuNi thD
ca anh taJ .hTng .+ ch1t g_ ) chaJ mkJ gia ?_nh anhJ ch1ng ta h37n t37n .hTng bi,t g_ ) cD
th+ 7 .huTn mut anhJ bAi _ bn cht chc di(n hi(n sinh ca anh cWm ra 73 nh-ng ch ?)
.hcS iP thi,u Wng thTng tin ?@ .hTng l7m ch3 anh .;m !sinh ?0ng"S 9Ai _ l7m ch3 m0t
nh*n *t trA nn !sinh ?0ng" c@ nghla l7o 6hi ?i ?,n t*n c]ng chc di(n hi(n sinh ca anh taS
#rc l7o ?i ?,n t*n c]ng m0t 7i t_nh hubngJ m0t 7i m5u h_nhJ th*m chB m0t 7i t< ?M nh73
15
nun nn anh taS KhTng c@ g_ .hc n-aS
C.So Nh vy quan nim tiu thuyt ca anh c th c xc nh nh l mt su chim
nghim c tnh tho v sinh tn. Tuy nhin, khng phi bao gi cc tiu thuyt ca anh cng
c hiu nh vy. Ngi ta tm thy nhiu su kin chnh tr chng cung cp cho ngi ta
mt cch gii thch x hi hoc, lch s hay thc h. Anh lm th no dung ha su quan
tm i vi lch s x hi ca anh v nim tin ca anh rng tiu thuyt trc ht phi xem xt
ci b n ca sinh tn?
M.Ko 8eidegger chV ra ?uc trCng ca sinh tmn bUng m0t cTng thrc cPc . guen thu0co in ~ der
~ elt ~ seinJ tmn tQi ~ tr3ng ~ th, giKiS C3n ngCdi .hTng lin guan Ki th, giKi nhC ch th+ Ki
.hch th+J nhC c3n mWt Ki brc tranhv cnng ch[ng nhC m0t dian in Ki trang trB s>n .huS
C3n ngCdi 7 th, giKi gWn li)n Ki nhau nhC c3n s>u Ki ci ` ca n@o th, giKi thu0c ) c3n
ngCdiJ n@ l7 .Bch cz ca c3n ngCdiJ 7 mei .hi th, giKi bi,n ?NiJ ci sinh tmn (in ~ der ~ elt ~
sein) cnng bi,n ?NiS K+ t< 9alwacJ ci !elt" ca tmn tQi ch1ng ta mang tBnh cht lch s^ 7
cu0c sbng ca cc nh>n *t dian ra tr3ng m0t .hTng gian ?C\c ?nh du bUng nh-ng ng7y
thngS #i+u thuy,t .hTng ba3 gid c@ th+ rn b` ?C\c ci di sn ?@ ca 9alwac n-aS Ngay c
:3mbr3&icwJ ngCdi ?M sng tQ3 ra nh-ng c>u chuy(n lTng bTngJ t]y hrngJ i 6hQm tt c mi
guy tWc ca sP gibng nhC th*tJ cnng .hTng th3t .hì di sn yS Cc ti+u thuy,t ca Tng dian
ra tr3ng m0t thdi gian c@ ng7y thng 7 h37n t37n c@ tBnh lch s^S NhCng chK l5n l0n hai thro
m0t bn c@ l3Qi ti+u thuy,t .h3 st kch c lch s hin sinh ca con ngiJ m0t bn .hc l7
l3Qi ti+u thuy,t minh hoa mt hon cnh lch sJ mT t cM h0i 73 m0t thdi ?i+m nht ?nhJ
m0t cTng tr_nh s^ li(u ti+u thuy,t h@aS }nh ?M bi,t tt c nh-ng cubn ti+u thuy,t y i,t )
cch mQng $h6J ) Marie }nt3inetteJ hay ) nEm FGFJ ) cTng cu0c t*6 th+ h@a A 2in TJ
hay ) nEm FGv tt c nh-ng ci ?@ l7 nh-ng cubn ti+u thuy,t l3Qi 6hN c*6J ch1ng dch m0t
nh*n thrc 6hi ti+u thuy,t sang ngTn ngti+u thuy,tS M7 tTi th_ tTi sp .hTng ba3 gid chn n@i
?i n@i lQio lp tmn tQi duy nht ca ti+u thuy,t l7 n@i ra ci ?i)u chV c@ ti+u thuy,t mKi n@i ?C\cS
C.So Nhng tiu thuyt c th ni iu g c bit v lch s? Hoc l: cch x l lch s ca
anh th no?
M.Ko iau ?>y l7 m0t sb nguyn lY ca tTiS
#hr nhto tt c cc t_nh ti,t lch s^J tTi c^ lY Ki sP ti,t .i(m tbi ?aS #Ti rng c^ Ki lch s^
gibng nhC nh7 thi,t ., s>n .hu d7n m0t 6hbi cnh tr<u tC\ng Ki 7i ?m *t cXn thi,t ch3
h7nh ?0ng .chS
Nguyn lY thr haio tr3ng cc t_nh ti,t lch s^J tTi chV gi- lQi nh-ng ci tQ3 ch3 cc nh>n *t ca
tTi m0t t_nh hubng hi(n sinh ti+u bi+uS OB dho tr3ng Li a ctJ 2udi. thy cc bQn b 7
?mng mTn ca anh ?Ca tay bi+u guy,t m0t cch h37n t37n da d7ng i(c ?uNi anh ra .hì
trCdng ?Qi hc 7 nhC th, l7m ?3 l0n c cu0c ?di anhS }nh tin chWc rUngJ n,u cXnJ h sp bi+u
guy,t tre3 cN anh cnng da d7ng nhC th,S #< ?@ d5n ?,n ?nh nghla ca anh ) c3n ngCdio m0t
sinh *t c@ th+ ?jy ./ ?mng l3Qi ca m_nh ?,n che ch,t tr3ng bt cr t_nh hubng n73S NhC *y
.inh nghi(m nh>n l3Qi hc cEn bn ca 2udi. c@ nh-ng cEn nguyn lch s^J nhCng i(c mT t
?Bch th lch s^ (ai tr' ca =ngJ nh-ng ngumn gbc chBnh tr ca t( .hng bbJ tN chrc ca cc
thi,t ch, cM h0i SSSS) .hTng l7m tTi guan t>m 7 anh sp .hTng thy ch1ng tr3ng cubn ti+u
thuy,tS
Nguyn lY thr bao .h3a ch;6 s^ i,t lQi lch s^ ca cM h0iJ chr .hTng 6hi ca c3n ngCdiS O_
16
*y nh-ng sP .i(n ?C\c n@i ?,n tr3ng cc ti+u thuy,t ca tTi thCdng b .h3a ch;6 s^ b` gunS
NhCng nguyn lY thr tC ?i ca hDn co .hTng chV l7 h37n cnh lch s^ 6hi tQ3 ra m0t t_nh th,
hi(n sinh mKi m/ ?bi Ki nh>n *t ti+u thuy,tJ m7 ngay c chBnh lch s^ t trong chnh n 6hi
?C\c hi+u 7 6h>n tBch nhC l7 m0t t_nh hubng hi(n sinhS
C.So iu nhc chng ta nh lai Jacques, anh chng theo ch ngha nh mnh m anh
ni n u cu chuyn.
M.Ko NhCng lXn n7y l7 m0t t_nh th, t*6 th+J m0t t_nh th, lch s^S
C.So hiu c cc tiu thuyt ca anh, c cn thit phi bit lch s Tip Khc khng?
M.Ko KhTngS #t c nh-ng g_ cXn bi,t ) lch s^ yJ ti+u thuy,t tP n@ ?M n@i cS
C.So oc tiu thuyt, khng cn mt hiu bit lch s no sao?
M.Ko C@ lch s^ ch>u RuS #< nEm F ?,n nayJ lch s^ y chV l7 m0t cu0c 6hiu lCu chungS
Ch1ng ta l7 m0t 6hXn ca n@ 7 mi h7nh ?0ng ca ch1ng taJ c nh>n hay gubc giaJ chV b0c l0
Y nghla guy,t ?nh ca ch1ng n,u ta ?ut ch1ng tr3ng tCDng guan Ki lch s^ yS #Ti c@ th+
hi+u Don Kiht m7 .hTng bi,t lch s^ #>y 9an NhaS #Ti .hTng th+ hi+u Don Kiht n,u .hTng
c@ m0t Y tCAngJ d] chV l7 .hi gut ) cu0c 6hiu lCu lch s^ ca ch>u RuJ ) thdi ?Qi hi(6 sZ
ca n@ ch[ng hQnJ ) t_nh yu 6h3ng nhMJ ) sP chuy+n ti,6 t< thdi #rung CN sang #hdi 8i(n
=QiS
C.So Trong Cu0c sbng A mMi ng37i .ia, mi oan trong cuc i Jaromil u c i chiu vi
nhng mu tiu s ca Rimbaud, Keats, Lermontov, v.v... Cuc diu hnh ngy 1 thng 5
Praha ha ln vi nhng cuc biu tnh sinh vin thng 5 nm 1968 Paris. Nh vy anh tao
cho cc nhn vt ca anh mt khung cnh rng ln bao gp ton b chu u. Tuy nhin, cun
tiu thuyt ca anh din ra Praha. N at cao im vo lc din ra cuc chnh bin nm
1948.
M.Ko =bi Ki tTi ?y l7 cubn ti+u thuy,t ) cch mQng ch>u Ru ?1ng nhC thPc cht ca n@J
tr3ng dQng cT ?ucSSS
D5u l7 .hTng cc thPc ?,n ?>uJ cu0c chBnh bi,n ?@ ?M ?C\c n,m triS OKi tt c sP .h3a
trCDng ca n@J nh-ng 3 tCAng ca n@J nh-ng 6hn cQ ca n@J nh-ng t0i c ca n@J ?bi Ki tTi
b>y gid cu0c chBnh bi,n y l7 sP cT ?uc nhQi lQi ca truy)n thbng cch mQng ch>u RuS NhC l7
sP nbi d7i 7 h37n tt .(ch czm ca thdi ?Qi cc cu0c cch mQng ch>u RuS Cnng nhC yar3milJ
nh>n *t ca cubn ti+u thuy,t n7yJ l7 sP nbi d7i ca Oict3r 8ug3 7 %imbaudJ l7 sP h37n tt
.(ch czm n)n thD ca ch>u RuS yar3slaJ tr3ng Li a ctJ nbi d7i lch s^ ng7n nEm ca ngh(
thu*t d>n gian 73 thdi ?Qi m7 n)n ngh( thu*t n7y ?ang bi,n mtS 9c sZ 8aelJ tr3ng Nhng
mi tnh nuc ci l7 m0t ch7ng D3n yuan 73 l1c m7 ch nghla D3n yuan .hTng c'n c@ th+ tmn
tQiS xranwJ tr3ng Nhe bng ci kip nhn sinh l7 ti,ng ng sXu mu0n cubi c]ng ca cu0c diau
h7nh lKn ca cnh t ch>u RuS O7 #erewaJ tr3ng m0t ngTi l7ng h/3 lnh cr 9ThmeJ .hTng chV
ca lnh tt c cu0c sbng cTng c0ng ca ?t nCKc cTJ m7 c !c3n ?Cdng trn ?@ nh>n l3QiJ l7
!ch nh>n 7 ngCdi chi,m h-u tP nhin" the3 ?uNi cu0c h7nh ti,n ca n@"S #t c nh-ng nh>n
*t y .hTng chV h37n tt lch s^ ring tC ca m_nhJ m7 hDn n-aJ c lch s^ siu c nh>n ca
cc cu0c 6hiu lCu ca ch>u RuS
17
C.So C ngha l cc tiu thuyt ca anh nm trong hi cui cng ca thi hin ai m anh goi
l thi ai nhng nghch l cui kt?
M.Ko Cr ch3 l7 nhC *yS NhCng hMy trnh m0t sP hi+u lXmS Khi tTi i,t c>u chuy(n ca 8ael
tr3ng Nhng mi tnh nuc ciJ tTi .hTng c@ Y ?nh n@i ) m0t anh ch7ng D3n yuan tr3ng thdi
?Qi m7 cu0c 6hiu lCu ca ch nghla D3n yuan ?M h,t rmiS #Ti i,t m0t c>u chuy(n tTi thy
bumn cCdiS #h, thTiS #t c nh-ng suy nghl ) ci nghch lY cubi .,t SSSS y .hTng ?i trCKc
cc ti+u thuy,t ca tTiJ m7 bWt ngumn t< cc ti+u thuy,t ?@S ChBnh l7 tr3ng .hi i,t Nhe bng
ci kip nhn sinhJ ?C\c g\i Y bAi nh-ng nh>n *t ca tTi tt c cch n7y hay cch .hc ?)u
r1t lui .hì thin hQJ m7 tTi nghl ?,n cTng thrc nNi ti,ng ca Descarteso c3n ngCdiJ !ch nh>n
7 ./ chi,m h-u tP nhin"S iau .hi ?M l7m nn nh-ng ?i)u . di(u tr3ng .h3a hc 7 .Z
thu*tJ !ch nh>n 7 ./ chi,m h-u" y ?0t nhin nh*n ra rUng anh ta ch[ng c@ g_ stJ 7
ch[ng h) l7 ch nh>n ca tP nhin (tP nhin ng7y c7ng bi,n mt .hì h7nh tinh)J cnng ch[ng
l7 ch nh>n lch s^ (lch s^ ?M tu0t mt .hì tay anh ta)J cnng ch[ng l7 ch nh>n ca chBnh
m_nh (anh ta b ?i)u .hi+n bAi nh-ng lPc lC\ng 6hi lY tr3ng t>m hmn m_nh)S NhCng n,u
#hC\ng ?, ?M b` ?i 7 c3n ngCdi .hTng c'n l7 ch nh>n n-aJ *y th_ ai l7 ch| #ri ?t bay tKi
tr3ng .h3ng .hTng ch[ng c@ ch nh>n n73 h,tS #h, ?yJ ci nhk tnh .hTng th+ bi(n minh
?C\c ca c3n ngCdiS
C.So Tuy nhin, phi chng l mt o nh quy ng khi cho rng thi ai hin nay l thi ky
c c quyn, thi ky quan trong hon ht, c th bit c lc kt thc? bao nhiu ln
ri chu u tng ngh sng thi tn cng, thi tn th ca mnh!
M.Ko C0ng 73 tt c nh-ng nghch lY cubi .,tJ hMy thm c nghch lY ca chBnh sP t*n c]ng
n-aS Khi m0t hi(n tC\ng b3 hi(u t< ca sP bi,n mt sW6 ?,n ca n@J nhi)u ngCdi tr3ng ch1ng
ta bi,t ?C\c ?i)u ?@J 7J t]y t_nh h_nhJ nubi ti,c n@S NhCng .hi cDn h6 hbi ?,n hmi .,t th1c th_
ch1ng ta ?M nh_n ra che .hc rmiS Ci ch,t trA nn T h_nhS =M Bt l>u rmiJ d'ng sTngJ chim sDn
caJ nh-ng c3n ?Cdng bEng gua cc bMi c` ?M bi,n mt tr3ng ?Xu @c c3n ngCdiS Khi thin nhin
ng7y mai sp bi,n mt trn h7nh tinhJ c'n ai nh*n ra n-a| =>u l7 nh-ng ngCdi nbi nghi(6
4ctaia $awJ %en; Char| C'n ?>u nh-ng nh7 thD lKn| 8 ?M bi,n mt chEng hay ti,ng n@i ca
h ?M trA nn .hTng th+ nghe thy ?C\c n-a| D] th, n73 ?i n-aJ ?M c@ sP thay ?Ni t3 lKn trn
ci ch>u Ru ng7y cCa .hTng th+ tCAng tC\ng nNi l7 .hTng c@ thi sZS NhCng n,u c3n ngCdi ?M
mt ?i ci nhu cXu thDJ th_ n@ c@ c'n nh*n ra sP bi,n mt ca thD .hTng| iP .,t th1c ?@J
.hTng 6hi l7 m0t h nN t*n th,S C@ th+ ch[ng c@ g_ m lung hDn l7 sP .,t th1cS
C.So Hy cho l nh vy i. Nhng nu mt ci g ang kt thc, th ta c th gi nh mt
ci g khc ang bt u.
M.Ko ChWc chWn rmiS
C.So Nhng ci g ang bt u? Khng thy ci trong cc tiu thuyt ca anh. T ny
sinh mi nghi ng: phi chng anh ch thy mt na tnh th lch s ca chng ta?
M.Ko C@ th+J nhCng ?i)u ?@ ch[ng nghim trng ?,n th, ?>uS su *yJ cXn 6hi hi+u ti+u
thuy,t l7 g_S M0t nh7 s^ hc .+ lQi Ki anh cc sP .i(n ?M cy raS NgC\c lQiJ t0i c ca
%as.3lni.3 .hTng h) ba3 gid c@ th*tS #i+u thuy,t .h3 st .hTng 6hi hi(n thPc m7 .h3 st
cu0c sbngS O7 cu0c sbng .hTng 6hi l7 nh-ng g_ dian raJ cu0c sbng l7 ]ng cc .h nEng ca
c3n ngCdiJ tt c nh-ng g_ c3n ngCdi c@ th+ trA nnJ tt c nh-ng g_ n@ c@ th+S Cc nh7 ti+u
18
thuy,t p nn tm bn cuc sng bUng cch .hm 6h ra .h nEng n7y hay .h nEng .hc
ca c3n ngCdiS NhCng 6hi n@i lQi m0t lXn n-ao sbngJ ?i)u ?@ c@ nghla l7 o !tmn tQi ~ tr3ng ~
th, giKi"S D3 ?@J cXn hi+u c nh>n *t l5n th, giKi ca n@ nhC l7 nh-ng kh nngS A Ka.a ?i)u
n7y sng rto th, giKi ca Ka.a .hTng h) gibng bt cr hi(n thPc ?C\c bi,t n73J n@ l7 m0t kh
nng tt cng v khng c thuc hin ca cti ngCdiS =1ng l7 ci .h nEng y md hi(n ln
?Ung sau th, giKi c@ thPc ca ch1ng ta 7 dCdng nhC b3 trCKc tCDng lai ch1ng taS ChBnh _
*y ngCdi ta n@i ?,n tXm cz tin tri ca Ka.aS NhCng n,u nh-ng ti+u thuy,t ca Tng ch[ng c@
g_ l7 tin tri cJ ch1ng cnng sp .hTng mt ?i gi tr ca ch1ngJ bAi ch1ng nWm bWt m0t .h
nEng ca cu0c sbng (.h nEng ca c3n ngCdi 7 ca th, giKi ca y) 7 nhC *y .hi,n ch1ng ta
thy ch1ng ta l7 aiJ ch1ng ta c@ th+ trA nn nhC th, n73S
C.So Nhng cc tiu thuyt ca anh trong mt th gii hon ton thuc!
M.Ko 8My nhK Nhng k mng du ca 9r3chJ b0 ba ti+u thuy,t ba3 gut H nEm lch s^ ch>u
RuS #he3 9r3chJ lch s^ ?@ ?C\c cc ?nh nhC l7 m0t cu0c suy th3i cc gi tr .hTng drtS Cc
nh>n *t b nhbt tr3ng gu tr_nh ?@ nhC tr3ng m0t chi,c lmng 7 6hi t_m cch rng c^ thBch
h\6 Ki sP bi,n mt dXn cc gi tr chung yS =CDng nhin 9r3ch tin A sP ?1ng ?Wn tr3ng 6hn
c;t lch s^ ?@ ca TngJ n@i cch .hcJ tin rUng ci .h nEng th, giKi Tng mT t l7 m0t .h
nEng ?C\c thPc hi(nS NhCng hMy th^ tCAng tC\ng l7 Tng ?M lXmJ 7 s3ng s3ng Ki gu tr_nh
suy th3i ?@ ?ang dian ra m0t gu tr_nh .hcJ m0t sP 6ht tri+n tBch cPc m7 9r3ch .hTng
trTng thy ?C\cS =i)u ?@ c@ l7m thay ?Ni ch1t g_ gi tr ca Nhng k mng du .hTng| KhTngS
9Ai gu tr_nh suy th3i cc gi tr l7 m0t .h nEng .hTng th+ chbi cMi ca th, giKi c3n ngCdiS
8i+u c3n ngCdi b n;m 73 'ng c3y ca gu tr_nh ?@J hi+u nh-ng c^ chVJ nh-ng thi ?0 ca
hJ ?@ l7 ?i)u guan trngS 9r3ch ?M .hm 6h ra m0t ]ng ?t chCa t<ng bi,t ca cu0c sbngS
O]ng ?t chCa t<ng bi,t ca cu0c sbng c@ nghla l7o .h nEng ca cu0c sbngS Kh nEng y c@
trA th7nh hi(n thPc hay .hTngJ ?i)u ?@ l7 thr y,uS
C.So Nh vy, thi ai ca nhng nghch l cui kt trong cc tiu thuyt ca anh c xem
khng phi l mt hin thuc m l mt kh nng chng?
M.Ko M0t .h nEng ca ch>u RuS M0t h_nh nh .h dl ca ch>u RuS M0t t_nh th, .h dl ca c3n
ngCdiS
C.So Nhng nu anh c nm bt mt kh nng ch khng phi mt hin thuc, tai sao anh lai
coi l quan trong hnh nh anh t, chng han, v Praha v nhng bin c din ra ?
M.Ko N,u tc gi nh_n nh*n A m0t t_nh th, lch s^ m0t .h nEng chCa t<ng c@ 7 tiu bi+u ca
th, giKi c3n ngCdiJ anh ta sp mubn mT t n@ ?1ng nhC n@ c@S Ci ?@ .hTng tri Ki ?i)u l7 sP
trung th7nh Ki sP th*t lch s^ l7 chuy(n thr y,u tr3ng gi tr ca ti+u thuy,tS Nh7 ti+u thuy,t
.hTng 6hi l7 nh7 s^ hc cnng ch[ng 6hi nh7 tin trio anh ta l7 ngCdi thm hi+m cu0c sbngS
Phn th ba
GHI CHP NY SINH T "NHNG K MNG DU"
Kt cu
19
90 ba gmm ba ti+u thuy,t Pasenow hay l ch ngha lng manv Esch hay l ch ngha v chnh
phv Huguenau hay l ch ngha hin thucS 2ch s^ tr3ng mei cubn ti+u thuy,t dian ra FI nEm
sau lch s^ tr3ng cubn trCKco Fv FGHv FGFS KhTng cubn n73 nbi Ki cubn .ia bUng m0t
mbi guan h( nh>n guo mei cubn c@ nh@m nh>n *t ring ca n@ 7 ?C\c c>y dPng the3 cch
ring .hTng gibng A nh-ng cubn .hcS
=1ng l7 $asen3& (nh>n *t ch chbt ca cubn ti+u thuy,t thr nht) 7 Lsch (nh>n *t ch
chbt ca cubn ti+u thuy,t thr hai) c@ mut tr3ng .hung cnh cubn ti+u thuy,t thr baJ 7
9ertrand (nh>n *t ca cubn thr nht) c@ m0t ai A cubn thr haiS #uy nhinJ c>u chuy(n
9ertrand ?M tri gua A cubn thr nht (Ki $asen3&J %uwenaJ Llisabeth) h37n t37n .hTng c@ A
cubn thr haiJ 7 anh ch7ng $asen3& ca cubn ti+u thuy,t thr ba .hTng h) gi- lQi tr3ng m_nh
ch1t .q ni(m g_ ) thdi trai tr/ ca anh ta (?C\c t tr3ng cubn thr nht)S
NhC *y c@ m0t sP .hc bi(t cD bn gi-a Nhng k mng du Ki nh-ng !brc tranh" lKn .hc
ca th, .q (ca $r3ustJ MusilJ #h3mas MannJ SSSS)o A 9r3ch .hTng 6hi tBnh lin thc ca
ti+u s^ (m0t nh>n *tJ m0t gia t0c) tQ3 nn tBnh thbng nht chungS =@ l7 m0t ?i)u .hcJ .h@
thy hDnJ .h@ nWm bWt hDnJ thXm .Bno tBnh lin thc ca m0t ch ?) (ch ?) c3n ngCdi ?bi mut
Ki gu tr_nh suy th3i cc gi tr)S
Nhng kh nng
=>u l7 nh-ng .h nEng ca c3n ngCdi tr3ng ci th, giKi ?M trA th7nh cQm b5y| C>u tr ldi ?'i
hì trCKc h,t 6hi c@ m0t Y tCAng nht ?nh ) th, giKi l7 g_S ='i hì ta 6hi c@ m0t gi thuy,t
c@ tBnh bn th+ ) ?i)u ?@S #h, giKi the3 Ka.ao n trh b guan liu h@aS Ci cTng sA .hTng
6hi nhC m0t hi(n tC\ng cM h0i tr3ng sb nh-ng hi(n tC\ng cM h0i .hc m7 nhC l7 bn cht
ca th, giKiS
ChBnh A ?@ ta gu6 sP gibng nhau (sP gibng nhau lQ l]ngJ bt ngd) gi-a Ka.a bB hi+m 7 8ase.
d>n dMS 8ase. .hTng t gu>n ?0i (the3 lbi m0t nh7 hi(n thPc ch nghlaJ m0t nh7 6h b_nh cM
h0i) nhC l7 m0t th, giKi ca cM h0i 3 ~ 8ungJ m7 nhC 6hin bn hi(n ?Qi ca th, giKiS Cnng
nhC t'a n ca Ka.aJ gu>n ?0i ca 8ase. chV l7 m0t thi,t ch, mnh mTng guan liu h@aJ m0t
gu>n ?0i ~ chBnh guy)n cCa cn (dnng cmJ mCu lC\cJ .h;3 l;3) ch[ng c'n ?+ l7m g_ n-aS
9n guan liu gu>n sP ca 8ase. cujn ngbcv ci l3gic 6hT trCDng m7 6hi lY ca ln guan liu A
Ka.a cnng *yJ ch[ng c@ ch1t .hTn ng3an n73S Ka.aJ ?C\c che 6h bUng m0t tm 3
ch37ng bB hi+mJ sP cujn ngbc mang dng / m0t thr ngh ngTn siu h_nhS N@ ?e da ngCdi taS
y3se6h KS sp cb h,t src m' t_m tr3ng nh-ng th ?3QnJ nh-ng ldi n@i tbi nghla ca n@ m0t Y
nghla n73 ?@S 9Ai _ n,u b .,t t0i ch,t l7 ?i)u .hng .hi,6J th_ b .,t t0i .hTng _ ci g_ c l7
?i)u h37n t37n .hTng th+ chu nNiJ nhC l7 ./ tu5n nQn ch3 ci T nghla *yS Ch3 nn KS ?mng
Y l7 m_nh c@ t0i 7 cb t_m ch3 ra t0i ca m_nhS #r3ng chCDng cubiJ anh che hai tn ?a3 6h ca
m_nh trnh ci nh_n ca nh-ng in cnh st th7nh 6hb (nh-ng in cnh st n7y c@ th+ cru
anh) 7 my gi>y trCKc .hi ch,tJ anh >n h*n ?M .hTng ? src tP cWt cN m_nh 7 trnh ch3 h
m0t cTng i(c bjn thVuS
Chei. nUm A chBnh 6hBa ?bi l*6 Ki KS }nh bWt chCKc ci th, giKi guanh m_nh (ci th, giKi ca
sP cujn ngbc) m0t cch rEm rW6 ch3 ?,n nei .hTng ai bi,t anh c@ ngbc th*t hay .hTngS N,u
anh thBch rng Ki ci tr*t tP hi(n h7nh da d7ng nhC th, (7 ui / ?,n th,)J y ch[ng 6hi l7
_ anh t_m thy A ?@ m0t Y nghlaJ m7 bAi _ anh ch[ng thy A ?@ c@ Y nghla g_ cS }nh ui ?]aJ
20
chc cCdi nh-ng ngCdi .hc 7 bUng cch cCdng ?i(u th@i cu thdi ca m_nhJ anh bi,n th, giKi
th7nh m0t tr' ?]a duy nht 7 .hTng lmS
(27 ngCdi ?M chrng .i,n ci bi,n thi t37n tr ca th, giKi hi(n ?QiJ ch1ng ta hi+u rUng hai thi
?0 ?@J rt r7ng l7 gi tQ3J l7 c@ tBnh En hcJ thNi 6hmngJ . thPc lQi rt c@ th*to ch1ng ta sbng
tr3ng .h3ng .hTng gian ?C\c giKi hQn m0t 6hBa bAi .h nEng KSJ 6hBa bn .ia bAi .h nEng
Chei.v nghla l7 tr3ng .h3ng .hTng gian m7 m0t cPc l7 sP ?mng nht h@a Ki guy)n lPc ?,n
mrc lin .,t gi-a nQn nh>n Ki chBnh ?a3 6h ca yJ c'n cPc .ia l7 sP .hTng ch6 nh*n guy)n
lPc bUng cch t< chbi c3i bt cr ci g_ l7 nghim t1cv nghla l7o tr3ng .h3ng .hTng gian A gi-a
ci tuy(t ?bi nghim t1c ~ KS ~ 7 ci tuy(t ?bi .hTng nghim t1c ~ Chei.S)
C'n 9r3ch| :i thuy,t bn th+ ca Tng l7 g_|
#h, giKi l7 gu tr_nh suy th3i cc gi tr (nh-ng gi tr ?+ lQi t< thdi #rung CN)J gu tr_nh tri
d7i subt bbn th, .q ca #hdi 8i(n =Qi 7 l7 bn cht ca n@S
=>u l7 nh-ng .h nEng ca c3n ngCdi ?bi di(n Ki gu tr_nh ?@|
9r3ch .hm 6h ba .h nEngo .h nEng $asen3&J .h nEng LschJ .h nEng 8uguenauS
Kh nng Pasenow
NgCdi anh ca y3achim $asen3& ch,t tr3ng m0t tr*n ?u s1ngS NgCdi cha b3o !N@ ch,t _
danh dPS" Nh-ng t< ?@ .hWc s>u mMi mMi tr3ng t>m trB y3achimS
NhCng bQn anhJ 9ertrandJ ngQc nhino l7m sa3 tr3ng thdi ?Qi cc ce hà 7 cc nh7 myJ hai
c3n ngCdi lQi c@ th+ ?rng th[ngJ crng ?DJ ?bi mut nhauJ tay ?Ca th[ng ra trCKcJ cXm s1ng
ngWn|
O) ?i)u ?@J y3achim tP nho 9ertrand ch[ng h) c@ Y thrc ) danh dPS
O7 9ertrand ti,6 thc nghlo cc t_nh cm chbng chi lQi Ki thdi gianS Ch1ng l7 ci n)n .hTng
th+ 6h z ca tBnh b3 thS M0t thr cun bM lQi gibngS NhCngJ sP gWn b@ Ki nh-ng t_nh cm
?C\c th<a .,J Ki ci cun bM lQi gibng ca ch1ngJ ?y l7 thi ?0 ca y3achim $asen3&S
$asen3& ?M nhiam ci m5u h_nh ca b0 ?mng 6hhcS Ng7y cCa ~ ngCdi .+ chuy(n gii thBch ~
nh7 thdJ nhC l7 ./ 6hn c;t tbi ca3J thbng tr c3n ngCdiS 90 3 ca linh mhc l7 du hi(u
guy)n lPc siu trXn th,J tr3ng .hi b0 ?mng 6hhc ca in sZ guanJ chi,c 3 thhng ca guan
t'a bi+u hi(n ci trXn thcS Khi nh hCAng thXn di(u ca nh7 thd 6hai nhQt dXn ?iJ b0 ?mng
6hhc thay th, chi,c 3 tEng l- 7 tP n>ng m_nh ln ?,n mrc tuy(t ?biS
90 ?mng 6hhcJ ?@ l7 ci ch1ng ta .hTng lPa chnJ ?@ l7 ci ta ?C\c c6v l7 sP tin chWc ca ci
t37n th+ ?bi mut Ki sP b6 bnh ca ci c nh>nS Khi nh-ng gi trJ cCa .ia -ng chWc th,J b
?ut th7nh n ?) 7 l]i caJ ?Xu c1i gUm cubngJ ./ n73 .hTng bi,t sbng m7 .hTng c@ nh-ng
gi tr ?@ (.hTng c@ l'ng trung th7nhJ .hTng gia ?_nhJ .hTng tN gubcJ .hTng .q lu*tJ .hTng
t_nh yu) ./ ?@ tP nai nt chut tr3ng tBnh t37n nEng ca b0 ?mng 6hhc c@ th+ che chA ch3 y
chbng lQi ci gi lQnh ca tCDng lai A ?@ ch[ng c'n c@ g_ 6hi tTn trng n-aS
21
C>u chuy(n ca $asen3& ln ?,n ?Vnh ?i+m tr3ng ?m t>n hTn ca anh taS LlisabethJ \ anhJ
.hTng yu anhS }nh ch[ng nh_n thy g_ trCKc mut ng37i ci tCDng lai .hTng c@ t_nh yuS }nh
nUm d7i bn cQnh cT m7 .hTng cAi guXn 3S Chuy(n ?@ !c@ l7m c0c c(ch b0 ?mng 6hhc ca
anh ?Ti ch1tJ t7 3 b r cubng ?+ l0 chi,c guXn d7i ?enJ nhCng <a thy th, y3achim 0i sâ
lQi ngayJ 6h .Bn che y lQi ngayS }nh c3 ch>n lQi ?+ ?Ti gi7y ?nh b@ng .hTng chQm 73 tm
?W6J anh rt .h@ nhc gc ?Ti ch>n ln chi,c gh, cQnh giCdng"S
Kh nng Esch
Nh-ng gi tr ?+ lQi t< thdi . nh7 thd c'n thbng tr h37n t37n c3n ngCdi ?M b lay chuy+n t<
l>uJ nhCng ?bi Ki $asen3&J n0i dung ca ch1ng c'n rt sng rtS }nh .hTng h) nghi ngd
nh-ng g_ t<ng l7 tN gubc ca m_nhJ anh bi,t anh 6hi trung th7nh Ki ai 7 #hC\ng ?, ca anh
l7 aiS
#rCKc mWt LschJ di(n mQ3 ca cc gi tr ?M b che mdS #r*t tPJ trung th7nhJ hy sinhJ nh-ng t<
?@ ?bi Ki anh th>n thi,tJ nhCng th*t ra ch1ng ?Qi di(n ch3 ci g_| 8y sinh ch3 ci g_| $hi ?'i
hì tr*t tP n73| }nh ch[ng h) bi,tS
N,u m0t gi tr ?M mt ?i n0i dung ch th+ ca n@J th_ c'n lQi ci g_| ChV c'n mei m0t h_nh thrc
trbng rengv m0t ?'i hì ?in dQi hDn bu0c ngCdi ta 6hi nghe 7 >ng the3S C7ng .hTng bi,t
m_nh mubn g_J Lsch lQi c7ng ham mubn ?in dQi hDnS
LschJ y l7 sP cumng tBn tr3ng thdi ?Qi .hTng c'n c@ Ch1aS 9Ai _ tt c cc gi tr ?)u b che
mdJ mi thr ?)u c@ th+ c3i l7 gi trS iP cTng bUngJ tr*t tPJ l1c th_ anh t_m n@ tr3ng cu0c ?u
tranh cTng ?37nJ l1c .hc tr3ng tTn gi3J hTm nay tr3ng guy)n lPc cnh stJ ng7y mai tr3ng
3 nh ch>u MZ m7 anh mD CKc di cC ?,nS }nh c@ th+ l7 m0t tn .hng bb nhCng cnng c@ th+
l7 m0t tn .hng bb En nEn ?i tb c3 cc ?mng chB cn ca m_nhJ l7 chi,n sZ ca m0t ?ngJ l7
th7nh in m0t gi3 6hi nhCng cnng c@ th+ l7 m0t ./ guy,t t^ sn s7ng hy sinh th>n m_nhS
#t c nh-ng dhc ng t<ng h37nh h7nh tr3ng lch s^ ?5m mu ca th, .q ch1ng ta ?)u ?C\c
chra ?PngJ l0t trXnJ chjn ?3n 7 ri sng d- dUn tr3ng c>u chuy(n .him tbn ca anhS
}nh bt b_nh A nhi(m sA ca m_nhJ anh g>y sPJ b ?uNiS C>u chuy(n ca anh bWt ?Xu nhC *yS
Nguyn nh>n ca tt c nh-ng sP l0n c0n .hi,n anh bPc b0iJ the3 anhJ l7 m0t in ., t3n
Nent&ig n73 ?@S C@ trdi bi,t tQi sa3 lQi chBnh l7 hWn taS KhTng _ th, m7 anh .hTng guy,t ?nh
?i tb c3 hWn ta A sA cnh stS Ch[ng 6hi l7 bNn 6h*n anh ?@ sa3| Ch[ng 6hi nhC th, l7 anh
6hhc h tt c nh-ng ai cnng nhC anh m3ng mubn cTng lY 7 tr*t tP| NhCng m0t b-a nJ
tr3ng m0t gun rC\uJ Nent&ig ch[ng h) hay bi,t g_ c ?M th>n m*t mdi anh ngmi c]ng b7n 7
th,t anh m0t ly rC\uS LschJ bbi rbiJ cb nhK lQi lei ca Nent&igJ nhCng ci lei n7y !b>y gid .h@
sd thy m0t cch lQ . 7 mD hm ?,n nei Lsch beng thy Y ?nh ca m_nh l7 6hi lY 7J bUng
m0t c^ chV hng )J hDi hN thkn n-aJ anh m ly ly rC\u"S
#rCKc mut Lsch th, giKi chia th7nh CDng gubc ca ci thi(n 7 CDng gubc ca ci cJ nhCng
hzi Ti c ci thi(n 7 ci c ?)u .h@ nh*n dQng nhC nhau (chV cXn gu6 Nent&ig 7 ch[ng c'n
bi,t ai l7 tbt ai l7 d- n-a)S #r3ng ci tr' la h0i h@a trang mut nQ l7 ci th, giKi n7yJ chV c@ mei
9ertrand l7 subt ?di mang trn mut du ,t T nhhc ca ci cJ bAi t0i lei ca anh ta ch[ng c'n
nghi ngd g_ n-ao anh ta ?mng tBnh luy,n iJ l7 ./ l7m rbi l3Qn tr*t t< thXn thnhS MA ?Xu ti+u
thuy,t Lsch sn s7ng tb c3 Nent&igJ ?,n cubi ti+u thuy,t anh b` 73 th]ng thC l thC tb c3
9ertrandS
22
Kh nng Huguenau
Lsch ?M tb c3 9ertrandS 8uguenau tb c3 LschS 9Ung h7nh ?0ng ca m_nh 8uguenau mubn
cru ly ci gh, ca m_nhS
#r3ng ci th, giKi .hTng c@ nh-ng gi tr chungJ 8uguenauJ anh ch7ng cD h0i ng>y thDJ cm
thy th3i mi tuy(t diS KhTng c@ nh-ng ?'i hì ?Q3 ?rcJ ?@ l7 tP d3J l7 sP gii th3t ?bi Ki
anh taS
C@ m0t Y nghla s>u ca tr3ng ci i(c l7 chBnh anh taJ .hTng ch1t cm gic t0i leiJ ?M m st
LschS 9Ai !c3n ngCdi thu0c m0t guXn h\6 nh-ng gi tr nh` hDn tiu di(t c3n ngCdi thu0c guXn
h\6 nh-ng gi tr lKn hDn nhCng ?ang tan rMJ ./ .hbn nQn t( hQi hDn luTn luTn cng ?ng ai
tr' ?a3 6h tr3ng gu tr_nh suy th3i cc gi tr 7J ?,n ng7y 6hn c;t cubi c]ngJ chBnh ./
th3t ra ng37i cc gi tr trA th7nh ?a3 6h ca m0t th, giKi ?M tP .,t n chBnh m_nh"S
#hdi 8i(n =QiJ tr3ng tinh thXn ca 9r3chJ l7 chi,c cXu nbi gi-a tri)u ?Qi ca ni)m tin 6hi lY 7
tri)u ?Qi ca ci 6hi lY tr3ng th, giKi .hTng c@ ni)m tinS C3n ngCdi hi(n h_nh ln A cubi chi,c
cXu ?@ l7 8uguenauS #n st nh>n sung sCKngJ .hTng th+ c@ t0iS iP .,t th1c ca #hdi 8i(n
=Qi tr3ng 6hin bn .h3i tr ca n@S
KSJ Chei.J $asen3&J LschJ 8uguenauo nEm .h nEng cD bnJ nEm ?i+m ?nh hCKng thi,u ?i
th_ tTi tCAng .hTng th+ n73 p nn ?C\c tm bn ?m hi(n sinh ca thdi ?Qi ch1ng taS
Dui nhng bu tri ca cc th k
Nh-ng h7nh tinh guay trn bXu trdi ca #hdi 8i(n =Qi 6hn chi,u l5n nhauJ luTn luTn th7nh
m0t ch'm sa3 ?uc th]J tr3ng t>m hmn t<ng c nh>nv t_nh th, ca m0t nh>n *tJ Y nghla c3n
ngCdi ca hJ ?C\c cc ?nh the3 ch'm sa3 yS
9r3ch n@i ) Lsch 7 ?0t ng0tJ Tng B anh Ki 2utherS C hai thu0c ) hQng ngCdi nNi l3Qn
(Tng 6h>n tBch rt d7i ) che n7y)S Lsch l7 ./ nNi l3Qn cnng nhC 2uther t<ng l7 th,S NgCdi ta
thCdng guen t_m c0i ra m0t nh>n *t tr3ng tuNi thD ca hS C0i ra ca Lsch (m7 ta .hTng bi,t
g_ ) tuNi thD) nUm A m0t th, .q .hcS su .hr ca LschJ ?@ l7 2utherS
=+ nWm bWt $asen3&J c3n ngCdi muc ?mng 6hhc ?@J 9r3ch 6hi ?ut anh ta 73 gi-a gu tr_nh
lch s^ l>u d7i tr3ng ?@ b0 ?mng 6hhc 6h7m thc thay che tm 3 ch37ng linh mhcv trc .hWcJ
trn ?Xu anh ch7ng sZ guan .hbn .hN ?@ 'm trdi ca #hdi 8i(n =Qi rPc ln mnh mTngS
9r3chJ nh>n *t .hTng 6hi ?C\c guan ni(m nhC m0t th+ thbng nht .hTng th+ mT 6h`ng
7 th3ng guaJ m0t gi>y 6h1t huy h37ng ?+ rmi tWt ngmJ m7 nhC m0t chi,c cXu -ng chWc
bWc gua cc thdi ?QiJ A ?@ 2uther 7 LschJ gu .hr 7 hi(n tQi gu6 nhauS
#Ti nghl rUng .hTng 6hi ch y,u _ ci tri,t hc ) lch s^ m7 nhi)u hDn l7 _ cch nh_n c3n
ngCdi mKi m/ ?@ ca Tng m7 9r3chJ tr3ng Nhng k mng duJ b3 hi(u trCKc nh-ng .h nEng
tCDng lai ca ti+u thuy,tS
DCKi nh sng ca 9r3ch tTi ?c Bc sy Fautus ca #h3mas MannJ cubn ti+u thuy,t i,t .hTng
chV ) cu0c ?di m0t nh7 s3Qn nhQc tn l7 }drian 2eer.uhn m7 cnng l7 ) nhi)u th, .q >m
nhQc =rcS }drian .hTng chV l7 nh7 s3Qn nhQcJ Tng c'n l7 nh7 s3Qn nhQc ?M h37n tt lch s^
>m nhQc (tc 6hjm nhQc lKn nht ca Tng c@ tn l7 Tn th)S O7 Tng .hTng chV l7 nh7 s3Qn
23
nhQc cubi c]ng (tc gi Tn th)J Tng c'n l7 xaustS ChEm ch1 nh_n 73 tBnh ma guq ca gubc
gia Tng (#h3mas Mann i,t cubn ti+u thuy,t 73 cubi ?Qi chi,n th, giKi lXn thr hai) #h3mas
Mann nghl ?,n bn gia3 CKc m7 c3n ngCdi huy)n th3QiJ hi(n th>n ca tinh thXn =rcJ ?M .Y Ki
guq srS #37n b0 lch s^ ?t nCKc Tng beng hi(n ln nhC l7 cu0c 6hiu lCu ca m0t nh>n *t
duy nhtJ m0t ch7ng xaust duy nhtS
DCKi nh sng ca 9r3chJ tTi ?c Terra Nostra ca Carl3s xuentes tr3ng ?@ t37n b0 cu0c 6hiu
lCu #>y 9an Nha lKn (ch>u Ru 7 ch>u MZ) ?C\c ch06 ly tr3ng m0t .i+u ?an lmng 73 nhau
.h@ tCAng tC\ng nNiJ m0t bi,n dQng nhC tr3ng chim ba3 .h@ tCAng tC\ng nNiS Nguyn lY ca
9r3chJ Lsch gibng nhC 2utherJ A xuentes ?M bi,n th7nh nguyn lY tri(t ?+ hDno Esch l LutherS
xuentes cung c6 ch3 ta ch_a .h@a ca 6hCDng 6h6 ca Tngo !CXn nhi)u cu0c ?di ?+ l7m nn
chV m0t c3n ngCdiS" 8uy)n th3Qi cCa cn ) sP h@a .i,6 ?M *t cht h@a th7nh m0t th 6h6
ti+u thuy,t .hi,n ch3 Terra Nostra trA th7nh m0t gic mD mnh mTng 7 . lQ A ?@ mMi mMi
5n l7 nh-ng c3n ngCdi y ?C\c h@a .i,6 .hTng ng<ngJ l7m nn lch s^ 7 ?i lQi dc ngang
tr3ng ?@S O5n l7 anh ch7ng 2ud3ic3 ?M t<ng thy tQi Mehic3 m0t lhc ?a mKi chCa t<ng ?C\c
bi,t ?,n yJ 7i th, .q sauJ lQi c@ mut A $aris cnng Ki 5n n7ng C;lestine hai th, .q trCKc
t<ng l7 t_nh nh>n ca ua $hili66e yS O>n >nSSS
ChBnh l7 73 l1c .,t th1c (.,t th1c m0t t_nh yuJ .,t th1c m0t thdi ?Qi) m7 thdi gian ?M trTi
gua beng ?0t nhin hi(n ln th7nh m0t chVnh th+ 7 mang m0t h_nh thrc sng rt 7 h37n ttS
=bi Ki 9r3chJ l1c .,t th1c l7 8uguenauJ ?bi Ki Mann l7 8itlerS =bi Ki xuentesJ y l7 A thdi
ranh giKi huy)n th3Qi gi-a hai thin nin .qv nh_n t< ?7i guan st tCAng tC\ng yJ lch s^J ci
?i)u d thCdng ch>u Ru ?@J ci (t ?bm trn n)n trWng tr3ng ca thdi gian ?@J trTng nhC ?M
.,t th1cJ ?M b rumng b`J cT ?DnJ 7 trc .hWc trA th7nh nh` nh3iJ ?ng cm thCDng nhC l7 m0t
chuy(n nh` c nh>n sp b gun bng mt ngay ng7y maiS
su *yJ n,u 2uther l7 LschJ th_ lch s^ ?M ?Ca d5n t< 2uther ?,n Lsch chV c'n l7 ti+u s^ ca
m0t c3n ngCdi duy nhtS Martin 2uther ~ LschS O7 tt c lch s^ chV c'n l7 lch s^ ca 7i nh>n
*t (m0t xaustJ m0t D3n yuanJ m0t D3n KihTtJ m0t Lsch) ?M c]ng nhau ?i gua cc th, .q ca
ch>u RuS
Bn kia h nhn qu
#Qi trang trQi ca 2;ine
F
J m0t ngCdi ?7n Tng 7 m0t ngCdi ?7n b7 gu6 nhauJ hai c3n ngCdi
cT ?DnJ ?)u tr/S 8 thBch nhau 7 thXm m3ng gWn b@ cu0c ?di Ki nhauS 8 chV chd cD h0i
?C\c gu6 ring nhau 7 n@i Ki nhau ?i)u ?@S Cubi c]ngJ m0t hTmJ h c]ng ?i hi nm tr3ng
r<ng 7 .hTng c'n ai n-a ng37i hai ngCdiS 9bi rbiJ h im lungJ bi,t rUng ci gi>y 6h1t y ?M
?,n 7 .hTng ?C\c b` gua mtS m lung hmi l>uJ rmi ngCdi ?7n b7 ?0t ng0tJ !tri Ki Y mubn
ca m_nhJ bt ngd" bWt ?Xu n@i ) nmS %mi lQi im lungJ ngCdi ?7n Tng t_m ldi ?+ t` t_nh nhCng
lp ra 6hi n@i chuy(n t_nh yuJ !_ m0t th1c ?jy bt ngd"SSS cnng lQi n@i chuy(n nmS #rn
?Cdng )J h 5n n@i mMi chuy(n nmJ bt lPc 7 tuy(t ngJ bAi h bi,t mMi mMiJ mMi mMi h
sp .hTng c'n ba3 gid n@i Ki nhau ) t_nh yu n-aS
O) nh7J ngCdi ?7n Tng tP nh anh ?M .hTng n@i chuy(n t_nh yu l7 _ anh .hTng th+ 6hn b0i
.q ni(m ) ngCdi \ ?M ch,tS NhCng ch1ng ta bi,to ?y l7 m0t lY d3 gi m7 anh chV i(n ra ?+
tP an iS #P an i C| O>ngS 9Ai _ ngCdi ta cam chu ?nh mt m0t t_nh yu _ m0t lY d3 n73
?@S NgCdi ta .hTng ba3 gid c@ th+ tP tha thr ch3 m_nh ?M ?nh mt t_nh yu m7 .hTng c@ lY
d3 n73 cS
24
=3Qn En rt ?k6 ?@ c@ th+ c3i l7 tiu bi+u ch3 m0t tr3ng nh-ng th7nh cTng lKn nht ca
Anna Karnineo th7nh cTng s3i sng .hBa cQnh 6hi ~ nh>n guJ .hTng tBnh ?C\cJ th*m chB
huy)n bB ca h7nh i c3n ngCdiS
87nh i l7 g_o c>u hì muTn thuA ca ti+u thuy,tJ c@ th+ n@i c>u hì c@ tBnh cu th7nh ca ti+u
thuy,tS M0t guy,t ?nh ?C\c sinh ra nhC th, n73| N@ bi,n th7nh h7nh i nhC th, n73 7 cc
h7nh i nbi nhau nhC th, n73 ?+ trA th7nh m0t bi,n cb|
#< cht li(u ca lQ 7 hen ?0n ca cu0c sbngJ cc nh7 ti+u thuy,t cb lc ra ci lti h\6 lY tBnh
sng rtv tr3ng cch nh_n ca hJ ?0ng cD c@ th+ nWm bWt ?C\c m0t cch lY tBnh sinh ra h7nh
iJ h7nh i n7y l7m ny sinh h7nh i .hcS 9i,n cb l7 sP nbi ti,6 nh>n gu rt r7ng ca cc
h7nh iS
erther yu \ ca bQn anh taS }nh .hTng th+ 6hn b0i bQnJ anh .hTng th+ t< b` t_nh yuJ
*y th_ anh tP 5nS Cu0c tP st sng rt nhC m0t 6hCDng tr_nh t3n hcS
NhCng _ sa3 }nna Kar;nine tP st|
NgCdi ?7n Tng ?ng lp n@i chuy(n t_nh yu lQi ?i n@i chuy(n nm mubn tin rUng y l7 _ anh
chung t_nh Ki ngCdi \ ?M mtS Nh-ng lY d3 m7 ch1ng ta c@ th+ t_m ra ch3 h7nh i ca }nna
cnng c@ gi tr ?,n th, thTiS su l7 thin hQ c@ t` ra .hinh bV nh-ng ch[ng lp b7 .hTng c@ th+
.hinh bV trA lQi h nhC th, sa3| NgCdi ta ngEn b7 ?i gu6 c3nJ nhCng ch[ng lp ?y l7 m0t t_nh
cm T ng 7 b, tWc sa3| Or3ns.i ?M c@ 6hXn tht ngJ nhCng d5u sa3 Tng 5n yu b7 cD
m7|
O lQi }nna ?,n nh7 ga .hTng 6hi ?+ tP 5nS 97 ?,n t_m Or3ns.iS 97 la3 73 t7u hà m7
.hTng h) c@ guy,t ?nhS =1ng hDn ci guy,t ?nh n@ nWm ly b7S N@ m ly b7S Cnng gibng
nhC ngCdi ?7n Tng ?M n@i ) nmJ }nna h7nh ?0ng !_ m0t sP th1c ?jy .hTng ngd"S =i)u ?@
.hTng c@ nghla l7 h7nh i ca b7 l7 .hTng c@ Y nghla g_ cS ChV c@ ?i)u l7 ci Y nghla y nUm A
ng37i h( nh>n gu c@ th+ nWm bWt ?C\c m0t cch c@ lY tBnhS #3lst3i ?M 6hi (lXn ?Xu tin tr3ng
lch s^ ti+u thuy,t) d]ng ?,n ?0c th3Qi n0i t>m gXn nhC the3 .i+u y3yce ?+ .hTi 6hhc lQi ci
mK tinh i nh-ng cung ?0t ht guaJ nh-ng cm gic th3ng hi(nJ nh-ng suy nghl rdi rQcJ ?+
chV ch3 ch1ng ta thy sP ti,n ?,n tP st tr3ng t>m hmn }nnaS
OKi }nnaJ ch1ng ta ?M ?i ca hDn ertherJ cnng ?M ca Kiril3S }nh ch7ng n7y tP 5n _ nh-ng
l\i Bch ?C\c cc ?nh h37n t37n rt r7ngJ nh-ng t_nh ti,t ?C\c mT t r7nh mQchJ ?M d5n anh ta
?,n ?@S 87nh i ca anhJ d5u c@ ?in rmJ 5n h\6 lYJ c@ Y thrcJ ?C\c nghi)n ng5mJ dP tBnh
trCKcS #Bnh cch ca Kiril3 h37n t37n cD sA trn ci tri,t lY . guuc ca anh ) sP tP stJ 7
h7nh i ca anh chV l7 sP nbi d7i h37n t37n l3gic nh-ng Y tCAng ca anhS
D3st3ies.i nWm bWt sP ?in rm ca lY tBnhJ tr3ng cDn ng3an cbJ mubn ?i ?,n t*n c]ng l3gic
ca n@S 2lnh Pc .h3 st ca #3lst3i nUm A 6hBa ngC\c lQio Tng l0t trXn nh-ng sP can thi(6
ca ci 6hi l3gicJ ca ci 6hi lYS Ch3 nn tTi ?M n@i ?,n TngS Oi(c guy chi,u ) #3lst3i ?ut
9r3ch tr3ng bbi cnh m0t tr3ng nh-ng cu0c .h3 st lKn nht ca ti+u thuy,t ch>u Ruo cu0c
.h3 st ai tr' ca ci 6hi lY tr3ng nh-ng guy,t ?nh ca ch1ng taJ tr3ng ?di sbng ch1ng taS
Nhng trn ln
25
$asen3& ?i lQi Ki m0t cT ?i,m ngCdi #i(6J tn l7 %uwenaJ nhCng bb mk anh lQi chujn b ?m
cCKi ca anh Ki m0t cT gi thu0c tXng lK6 anho LlisabethS $asen3& ch[ng h) yu cT taJ tuy
nhin cT 5n h6 d5n anhS N@i ch3 ?1ng raJ ?i)u h6 d5n anh .hTng 6hi l7 cT m7 l7 tt c
nh-ng g_ cT ai din ?bi Ki anhS
Khi anh ?,n thEm cT lXn ?XuJ cc c3n ?CdngJ cc .hu CdnJ cc ngTi nh7 tr3ng .hu 6hb cT
sbng lan tà ra m0t cm gic th*t b_nh an nhC gi-a ?3 Wng *yv ngTi nh7 Llisabeth ?@n anh
bUng m0t bXu .hTng .hB ?Xy hQnh 6h1cJ !?Xy b_nh an 7 m duJ ?C\c che chA bAi t_nh bUng
h-u"J m0t ng7y n73 ?@J !sp chuy+n th7nh t_nh yu" ?+ rmi !t_nh yuJ ?,n lC\t n@J sp tWt ?i
th7nh t_nh bQn"S Ci gi tr m7 $asen3& Ca thBchh (sP b_nh an b bQn ca m0t gia ?_nh) hi(n
ln trCKc mut anh trCKc .hi anh trTng thy ngCdi c3n gi rmi sp 6hi trA th7nh (.hTng c@ Y
thrc 7 tri Ki bn tBnh ca m_nh) ngCdi mang ti ci gi tr yS
}nh ngmi tr3ng nh7 thd l7ng gu anh 7J nhWm mWt lQiJ anh h_nh dung cnh gia ?_nh thXn
thnh trn m0t ?m m>y nh bQcJ A gi-a l7 =rc Mk =mng #rinh Maria ?k6 .hTng t nNiS Ng7y
trCKcJ c'n b;J cnng chBnh tr3ng ngTi nh7 thd n7yJ anh ?M t<ng say sCa Ki h_nh nh yS 9y
gid anh yu m0t cT hXu gi ngCdi 9a 2an tr3ng trang trQi ca cha anhJ m7 tr3ng 6h1t mD
m0ngJ anh ?mng nht Ki =rc Mk =mng #rinhJ tCAng tC\ng m_nh ?ang ngmi trn ?Ti ?Xu gbi
?k6J ?Ti ?Xu gbi ca =rc Mk =mng #rinh ?M bi,n th7nh ngCdi hXu giS O7 hTm nayJ nhWm mWt
lQiJ anh lQi thy =rc Mk =mng #rinhJ 7 ?0t nhin anh nh*n ra l7 t@c NgCdi m7u 7ng h3eS
O>ngJ t@c =rc Mk Maria gibng m7u t@c LlisabethS }nh ngQc nhinJ anh c1c ?0ng _ ?i)u yS
}nh ngz rUng gua mTi giKi ca 6h1t mD m0ng yJ chBnh l7 Ch1a ?M chV ch3 anh bi,t rt ngCdi
c3n gi m7 anh .hTng h) yu ?@ lQi chBnh l7 mbi t_nh ch>n chBnh 7 duy nht ca anhS
23gic ca sP 6hi lY cD sA trn cD ch, ca sP l5n l0no $asen3& cm nh*n rt tmi ) thPc t,v anh
.hTng hi+u ?C\c nguyn nh>n ca cc sP .i(nv anh .hTng ba3 gid bi,t ?C\c ?i)u g_ jn sau ci
nh_n ca nh-ng ngCdi .hcv tuy nhinJ d5u l7 gi trangJ .hTng nh*n ra ?C\cJ 6hi nh>n guJ
th, giKi bn ng37i .hTng c>mo n@ 5n n@i Ki anhS Cnng gibng nhC tr3ng b7i thD ca
9eaudelaireJ A ?@ !nh-ng ti,ng ng d7iSSS tr0n l5n 73 nhau"J A ?@ !cc m]i hCDngJ cc sWc
m7uJ cc >m thanh ?bi ?6 nhau"o m0t ci n7y ti,n lQi gXn ci .iaJ tr0n l5n 73 ci .ia
(Llisabeth tr0n l5n 73 =rc Mk =mng #rinh) 7 nhC *yJ bUng sP cBch lQi gXn ?@J tP b0c l0 Y
nghla ca m_nhS
Lsch l7 ngCdi t_nh ca ci tuy(t ?biS Khju hi(u ca anh l7 !NgCdi ta chV c@ th+ yu m0t lXn" 7
bAi _ b7 8enten yu anhJ (the3 l3gic ca Lsch) b7 ta .hTng th+ yu ngCdi chmng thr nht
ca b7 ?M ch,tS D3 ?@J Tng y ?M l\i dhng b7J 7 chV c@ th+ l7 m0t tn .hbn nQnS Khbn nQn
nhC 9ertrandS 9Ai _ nh-ng ./ ?Qi di(n ch3 ci c c@ th+ thay ?Ni l5n nhauS 8 l5n 73 nhauS
8 chV l7 nh-ng hi(n h_nh .hc nhau ca m0t bn cht chungS ChBnh l7 73 l1c li,c nh_n thy
brc ch>n dung Tng 8enten trn tCdngJ tr3ng ?Xu anh ?M ny sinh Y nghlo ngay l*6 trc ?i tb
c3 9ertrand ch3 cnh stS 9Ai _ n,u Lsch ?nh 9ertrandJ th_ cnng gibng nhC anh ?M ?nh
tr1ng ngCdi chmng thr nht ca b7 8entenJ cnng l7 anh ?M dk6 ?i ch3 ch1ng taJ tt c ch1ng
taJ m0t mju nh` ca ci c chungS
Khu rng nhng tung tuqng
$hi ?c chEm ch1J ch*m rMi Nhng k mng duJ d<ng lQi A nh-ng h7nh i <a 6hi l3gic <a
da hi+u ?+ nh*n ra m0t trt tu giu .BnJ chy ngXmJ trn ?@ nh-ng guy,t ?nh ca m0t
$asen3&J m0t %uwenaJ m0t Lsch ?ut cD sAS Nh-ng nh>n *t n7y .hTng th+ ?CDng ?Xu Ki thPc
26
tQi nhC Ki m0t *t ch th+S #rCKc mut h tt c bi,n th7nh tC\ng trCng (Llisabeth th7nh bi+u
trCng ca sP b_nh an tr3ng gia ?_nhJ 9ertrand th7nh bi+u trCng ?a nghc) 7 chBnh anh 6hn
rng lQi cc bi+u trCng tr3ng .hi tCAng rUng m_nh ?ang tc ?0ng tKi thPc tQiS
9r3ch gi16 ch1ng ta hi+u rUng chBnh cD ch, cc tr0n l5nJ cD ch, ca tC duy bi+u trCng l7 cD sA
ca mi rng c^J c nh>n cnng nhC t*6 th+S ChV cXn cem c;t ngay cu0c sbng ca ch1ng ta ?+
thy ci cD ch, 6hi lY yJ hDn l7 m0t sP suy g5m c@ lY lp rt nhi)uJ ?M ubn c3ng cc thi ?0
ca ch1ng ta ?,n ch<ng n73o c3n ngCdi .iaJ d3 say m cc c3n c nuTi tr3ng b+ cJ g\i ch3 tTi
nhK lQi m0t ngCdi .hcJ ng7y trCKcJ t<ng g>y ch3 tTi m0t tai ha .inh .hngJ sp luTn luTn
.hi,n tTi ngd Pc .hTng sa3 dk6 ?i ?C\cSSS
#Ti nghl ?,n nh-ng h ch,t ch@c thCdng ng7y trn cc ?Cdng l0J ?,n ci ch,t gh tAm <a
nh7m chn 7 ch[ng h) gibng c b(nh ung thC l5n sida bAi .hTng 6hi d3 tQ3 h@a m7 d3 c3n
ngCdi g>y raJ n@ gXn nhC l7 m0t thr ch,t tP nguy(nS #Qi sa3 n@ .hTng .hi,n ta s^ng sbtJ n@
.hTng ?3 l0n cu0c sbng ch1ng taJ .hTng gihc ch1ng ta ti,n h7nh nh-ng ci cch lKn| KhTngJ
n@ .hTng l7m ch1ng ta s^ng sbt bAi _J cnng nhC $asen3&J ch1ng ta cm nh*n thPc tQi rt
c37ngJ 7 ci ch,t .iaJ ?C\c che giu sau tm mut nQ m0t chi,c ce ?k6J tr3ng llnh Pc siu
thPc ca cc bi+u tC\ngJ gu l7 tiu bi+u ch3 sP sbngo tCDi cCdiJ n@ tiu bi+u ch3 hi(n tQiJ tP
d3J 6hiu lCuJ cnng gibng nhC Llisabeth nh*6 l7m m0t Ki =rc Mk =mng #rinh *yS Ci ch,t
ca nh-ng ngCdi b .,t n t^ h_nhJ T c]ng Bt hDnJ lQi thu h1t sP ch1 Y ca nhi)u ngCdi hDnJ
?nh thrc cc dhc ngo nh*6 l5n Ki h_nh nh ./ ?a3 6hJ n@ c@ m0t ?i(n th, bi+u tC\ng ca3
hDn nhi)uJ ?en tbi hDn 7 g>y 6h5n n0 hDn nhi)uS O>n >nS
C3n ngCdi l7 m0t ?ra tr/ b lQc ~ m0t lXn n-a ta lQi d5n b7i thD ca 9eaudelaire ~ tr3ng !.hu
r<ng nh-ng bi+u tC\ng"S
(#iu chujn ca sP trCAng th7nho nEng lPc cCzng lQi cc bi+u tC\ngS NhCng nh>n l3Qi ng7y
c7ng tr/ raS)
a lch s
N@i ) cc ti+u thuy,t t>m lY ca m_nhJ 9r3ch t< chbi mZ hc ca ti+u thuy,t !t>m lY" bUng
cch ?bi l*6 lQi Ki n@ l3Qi ti+u thuy,t m7 Tng gi l7 !nh*n thrc lu*n" hay !?a lch s^"S #Ti nghl
rUng t< thr hai gu l7 ?M ?C\c chn sai 7 n@ ?nh lQc hCKng ch1ng taS ChBnh l7 }dalberth
ititerJ m0t ?mng b73 ca 9r3chJ ngCdi .hai sinh n)n En cuTi 3 Ki guy+n ti+u thuy,t Der
Nachsommer (Nh-ng ng7y ?k6 trdi cubi thng FF) ca m_nh i,t nEm FI (>ngJ ?1ng 73
ci nEm trng ?Qi ra ?di tc 6hjm B Bovary) ?M sng tQ3 ra m0t cubn ti+u thuy,t ?a lch s^
the3 ?1ng nghla chBnh cc ca t< n7yS O chEng ?>y l7 m0t cubn ti+u thuy,t nNi ti,ngJ
Nietwche ?M c,6 n@ 73 sb bbn cubn sch lKn nht ca n)n En cuTi =rcS =bi Ki tTi n@ th*t
.h@ ?co ch1ng ta hc ?C\c A ?@ rt nhi)u ?i)u ) ?a lY hcJ thPc *t hcJ ?0ng *t hcJ )
tt c cc ngh) th cTngJ ) h0i ha 7 .i,n tr1cJ nhCng c3n ngCdi 7 cc h37n cnh ca c3n
ngCdi h37n t37n A ng37i r_a ca cubn t< ?i+n bch .h3a t3 lKn 7 bN Bch ?@S ChBnh _ tBnh cht
?a lch s^ ca n@ m7 cubn ti+u thuy,t n7y ?M thi,u h[n tBnh ?uc th] ca ti+u thuy,tS
#rCdng h\6 9r3ch .hTng nhC *yS fng ?e3 ?uNi !ci m7 chV c@ ti+u thuy,t mKi .hm 6h ra
?C\c"S NhCng Tng bi,t rUng h_nh thrc guy CKc (?ut cD sA chV trn cu0c 6hiu lCu ca m0t nh>n
*t 7 tP thà mMn chV bUng cch tCdng thu*t cu0c 6hiu lCu ?@) hQn ch, ti+u thuy,tJ l7m
ngh3 ?i cc nEng lPc nh*n thrc ca n@S fng bi,t rUng ti+u thuy,t c@ m0t .h nEng ?i)u h\6
. lQo tr3ng .hi thD hay tri,t hc .hTng th+ ?i)u h\6 ti+u thuy,t th_ ti+u thuy,t lQi c@ th+ ?i)u
27
h\6 c thD l5n tri,t hc m7 .hTng _ th, ?nh mt ?i ci bn sWc ?C\c ?uc trCng bAi chBnh cu
hCKng ba3 g06 73 m_nh nh-ng th+ l3Qi .hc (chV cXn nhK lQi %abelais 7 Cerantes)J h6 thu
nh-ng tri thrc tri,t hc 7 .h3a hcS #r3ng cch nh_n ca 9r3ch nhC *y t< !?a lch s^" c@
nghla l7o huy ?0ng mi 6hCDng ti(n trB tu( 7 mi h_nh thrc ?+ s3i sng !ci ?i)u m7 chV c@
ti+u thuy,t mKi .hm 6h ra ?C\c"o sinh tmn ca c3n ngCdiS
=CDng nhin ?i)u ?@ tt 6hi .;3 the3 m0t sP thay ?Ni s>u sWc h_nh thrc ti+u thuy,tS
Phn chua hon thin
#Ti tP ch3 6h;6 m0t nh*n c;t rt c nh>no cubn ti+u thuy,t cubi c]ng tr3ng b0 Nhng k
mng du (Huguenau hay ch ngha hin thuc) A ?@ cu hCKng tNng h\6 7 sP bi,n ?Ni ) h_nh
thrc ?C\c ?jy ca hDn cJ ?em ?,n ch3 tTi m0t ni)m ui .h>m 6hhc s3ng cnng ?+ lQi ?Ti ?i)u
.hTng thà mMno
{ ?nh !?a lch s^" ?'i hì m0t .Z thu*t tinh lC\c m7 9r3ch .hTng t_m ?C\c ba3 nhiuv
?i)u ?@ l7m tNn hQi ?,n sP sng sa ca .,t cuv
Cc th7nh tb .hc nhau (thDJ truy(nJ ch>m ngTnJ 6h@ng sPJ t]y b1t) ?rng li)n nhau
chr .hTng gWn chut Ki nhau th7nh m0t th+ thbng nht !?a >m"v
$hXn ti+u lu*n ?uc sWc ) sP cubng c6 ca cc gi trJ d5u ?C\c tr_nh b7y dCKi h_nh
thrc m0t En bn d3 m0t nh>n *t i,t raJ 5n da b hi+u l7 bi(n lu*n ca tc giJ l7
ch>n lY ca ti+u thuy,tJ t@m tWt ca ti+u thuy,tJ lu*n ?) ca n@J 7 d3 ?@ l7m h`ng
tBnh tCDng ?bi thi,t y,u ca .hTng gian ti+u thuy,tS
#t c nh-ng tc 6hjm lKn (7 chBnh _ ch1ng lKn) ?)u c@ m0t 6hXn .hTng h37n chVnhS 9r3ch
g>y cm hrng ch3 ch1ng ta .hTng chV bUng tt c nh-ng g_ Tng ?M h37n tt mZ mMn m7 c'n
_ nh-ng g_ Tng ?M nhUm ?,n m7 .hTng ?Qt ?C\cS iP .hTng h37n chVnh tr3ng tc 6hjm ca
Tng c@ th+ l7m ch3 ch1ng ta hi+u cXn thi,t 6hi c@o F) m0t ngh( thu*t mKi ca 6h;6 gin lc
cn bn (n@ ch3 6h;6 ba3 gut sP 6hrc tQ6 ca th, giKi hi(n ?Qi m7 .hTng mt ?i tBnh sng
sa tr3ng .,t cu)v ) m0t ngh( thu*t mKi tr3ng lbi i m tiu thuyt (c@ .h nEng gWn lQi
tr3ng m0t >m ?i(u duy nht c tri,t hcJ truy(n .+J gic mD)v H) m0t ngh( thu*t tiu lun c
bit c tnh tiu thuyt (nghla l7 .hTng tham ng mang ?,n m0t thTng ?i(6 tt y,u m7 gi-
?C\c tBnh cht gi ?nhJ c@ tBnh tr' chDiJ hay mVa mai)S
Cc ch ngha hin dqi
#r3ng nh-ng nh7 ti+u thuy,t lKn ca th, .q ch1ng taJ c@ lp 9r3ch l7 ngCdi Bt ?C\c bi,t ?,n hDn
cS Ch[ng .h@ hi+u lWm ?>uS O<a h37n th7nh Nhng k mng du Tng ?M chrng .i,n 8itler ln
cXm guy)n 7 ?di sbng En h@a =rc b nghi)n ntv nEm nEm sau Tng t< giM 3 sang MZ 7 A
?y ch3 ?,n l1c mtS #r3ng nh-ng ?i)u .i(n ?@J tc 6hjm ca Tng mt ?i cTng ch1ng tP nhin
ca n@J thi,u ?i sP ti,6 c1c Ki m0t ?di sbng En hc b_nh thCdngJ .hTng c'n c@ th+ ?@ng ai
tr' ca n@ tr3ng thdi ?Qi ca n@o t*6 h6 guanh n@ m0t c0ng ?mng nh-ng ?0c giJ nh-ng
ngCdi tn th7nh 7 nh-ng chuyn giaJ tQ3 nn m0t trCdng 6hiJ nh hCAng ?,n cc nh7 En
.hcS Cnng gibng nhC tc 6hjm ca Musil 7 tc 6hjm ca :3mbr3&icwJ n@ ?C\c .hm 6h ra
(.hm 6h lQi) rt mu0n (7 sau .hi tc gi ?M mt) bAi nh-ng ngCdi cnng gibng nhC chBnh
9r3chJ say m m0t h_nh thrc mKiJ n@i cch .hcJ c@ .huynh hCKng !hi(n ?Qi ch nghla"S
NhCng ch nghla hi(n ?Qi ca h .hTng gibng nhC ca 9r3chS KhTng 6hi _ ch nghla hi(n ?Qi
28
ca 9r3ch mu0n hDnJ tin ti,n hDnv n@ .hc bAi gbc ra ca n@J bAi thi ?0 ca n@ ?bi Ki th,
giKi hi(n ?QiJ bAi mZ hc ca n@S iP .hc nhau ?@ ?M g>y ra Bt nhi)u l1ng t1ngo 9r3ch (cnng
nhC MusilJ :3mbr3&icw) l7 m0t nh7 cch t>n lKn nhCng .hTng gibng Ki h_nh nh thTng
thCdng 7 guy CKc ) ch nghla hi(n ?Qi (bAi _ tr3ng 6h>n nâ sau th, .q n7yJ 6hi tBnh sN
Ki ch nghla hi(n ?Qi ca nh-ng chujn mPc ?C\c 6h6 ?i+n h@aJ ch nghla hi(n ?Qi ?Qi hcJ
c@ th+ n@iJ chBnh ngQch)S
Ch nghla hi(n ?Qi chBnh ngQch n7y bu0c taJ ch[ng hQnJ 6h z h_nh thrc ti+u thuy,tS #r3ng
ci nh_n ca 9r3chJ nh-ng .h nEng ca ti+u thuy,t c'n l>u mKi cQn .i(tS
Ch nghla hi(n ?Qi chBnh ngQch mubn rUng ti+u thuy,t 6hi rt b` ci mk3 nh>n *t
?iJ bAi the3 hJ n@i ch3 c]ng ?@ chV l7 m0t ci mut nQ h37i cTng che giu .huTn mut
tc giS #r3ng cc nh>n *t ca 9r3chJ ci tTi ca tc gi l7 .hTng th+ tch ra ?C\cS
Ch nghla hi(n ?Qi chBnh ngQch b7i tr< .hi ni(m tNng th+J chBnh ci t< m7 9r3chJ
ngC\c lQiJ sn s7ng d]ng ?+ n@i rUngo tr3ng thdi ?Qi 6h>n cTng la3 ?0ng ?,n mrc cPc
?3anJ chuyn mTn h@a T ?0J ti+u thuy,t l7 m0t tr3ng nh-ng trB cubi c]ng A ?@ c3n
ngCdi c'n c@ th+ gi- ?C\c nh-ng mbi guan h( ca m_nh Ki cu0c sbng tr3ng tNng th+
ca n@S
#he3 ch nghla hi(n ?Qi chBnh ngQchJ c@ m0t ranh giKi .hTng th+ C\t gua chia cch
ti+u thuy,t !hi(n ?Qi" Ki ti+u thuy,t !truy)n thbng" (!ti+u thuy,t truy)n thbng" n7y l7
m0t thr rN tr3ng ?@ ngCdi ta tbng ngNn ngang tt c cc giai ?3Qn ca bbn th, .q ti+u
thuy,t)S #r3ng cch nh_n ca 9r3chJ ti+u thuy,t hi(n ?Qi ti,6 thc cu0c t_m .i,m m7 tt
c cc nh7 ti+u thuy,t lKn t< Cerantes ?M tham giaS
=Ung sau ch nghla hi(n ?Qi chBnh ngQch c@ m0t thr cun bM ng>y ngT ca ni)m tin thuy,t h*u
th,o m0t lch s^ chm drtJ m0t lch s^ .hc (tbt hDn)J ?C\c tQ3 l*6 trn m0t cD sA h37n t37n
mKiJ bWt ?XuS A 9r3chJ c@ m0t Y thrc sXu tC ca m0t lch s^ ?ang h37n th7nhJ tr3ng nh-ng
h37n cnh th] nghch m0t cch s>u sWc Ki sP ti,n h@a ca ngh( thu*t 7 ?uc bi(t ca ti+u
thuy,tS
F
#r3ng ti+u thuy,t Anna Karnine ca 2S #3lst3iS
Phn th tu
TR CHUYN V NGH THUT KT CU
C.So Ti s bt u cuc tr chuyn ny bng mt oan trch trong bi vit ca anh v
Herman Broch. Anh vit: Tt c cc tc phm ln (v chnh v n ln) u c mt phn khng
hon chnh. Broch gy cm hng cho chng ta khng ch bng tt c nhng g ng hon tt
my mn m cn v tt c nhng g ng nhm n m khng at c. Su khng hon
chnh trong tc phm ca ng c th lm cho chng ta hiu cn thit phi c: 1) mt ngh
thut mi ca php gin lC\c cEn bn (n cho php bao qut su phc tap ca th gii hin ai
m khng mt i tnh sng sa trong cu trc); ) mt ngh thut mi trong li ?bi >m ti+u
thuy,t (c kh nng gn lai trong mt m iu duy nht c trit hoc, truyn k, gic mo); )
29
mt ngh thut ti+u lu*n ?uc bi(t c@ tBnh ti+u thuy,t (ngha l khng tham vong mang n
mt thng ip tt yu m gi c tnh cht gi nh, c tnh tr choi, hay ma mai). Trong
ba iu , ti nhn ra cong lnh ngh thut ca anh. Hy bt u bng im th nht. Su
gin lc cn bn.
M.Ko #Ti nghl rUng ?+ nWm bWt ?C\c tBnh 6hrc tQ6 ca cu0c sbng tr3ng th, giKi hi(n ?Qi cXn c@
m0t .Z thu*t tinh lC\cJ cT ?ucS 27m .hc ?i anh sp rDi 73 ci b5y .;3 d7i dUng ducS Ngi
khng c phm cht l7 m0t tr3ng sb hai hay ba cubn ti+u thuy,t tTi thBch hDn cS NhCng ?<ng
c@ ?'i tTi thn 6hhc chi)u r0ng mnh mTng chCa h37n th7nh ca n@S #h^ tCAng tC\ng m0t t'a
l>u ?7i .hNng lm ?,n nei .hTng th+ ba3 gut h,t tr3ng tXm mWtS #h^ tCAng tC\ng m0t bn
nhQc b0 tr .;3 d7i chBn ti,ng ?mng hmS C@ nh-ng giKi hQn ca c3n ngCdi .hTng nn C\t guaJ
nh-ng giKi hQn ca trB nhK ch[ng hQnS Khi ?c ?,n 6hXn cubi m0t cubn schJ anh 6hi c'n ?
src nhK lQi 6hXn mA ?XuS N,u .hTng cubn ti+u thhuy,t sp th7nh d h_nhJ tBnh !sng sa ) .,t
cu" ca n@ sp tbi sXm lQiS
C.So ich cCdi 7 lMng gun gm c by phn. Nu anh x l n mt cch t tnh lc hon,
anh s c th vit by cun tiu thuyt khc nhau.
M.Ko NhCng n,u tTi i,t by cubn ti+u thuy,t ?0c l*6J tTi sp .hTng c'n hy ng g_ nWm bWt
?C\c !tBnh 6hrc tQ6 ca cu0c sbng tr3ng th, giKi hi(n ?Qi" chV tr3ng mei m0t cubn ti+u thuy,tS
D3 ?@ tTi thy ngh( thu*t tlnh lC\c l7 cXn thi,tS N@ ?'i hìo luTn luTn ?i th[ng ngay 73 trung
t>m sP *tS #r3ng 6hCDng hCKng ?@J tTi nghl ?,n nh7 s3Qn nhQc m7 tTi .h>m 6hhc t< b;o
2e3s yanace.S fng l7 m0t tr3ng nh-ng nh7 s3Qn nhQc lKn nht ca n)n >m nhQc hi(n ?QiS O73
thdi ?Qi m7 ich3nberg 7 itrains.i c'n i,t nh-ng tc 6hjm ch3 d7n nhQc lKnJ Tng ?M nh*n
ra m0t d7n b ch3 d7n nhQc trlu gu cubng _ src nung ca nh-ng nbt T BchS ChBnh t< ci Y
mubn tlnh lC\c y bWt ?Xu cu0c nNi l3Qn ca TngS }nh bi,t ?yJ tr3ng mei tc 6hjm >m nhQcJ
c@ rt nhi)u .Z thu*to tr_nh b7y ch ?)J .hai tri+nJ cc bi,n tuJ cTng i(c 6hrc ?i(u rt
thCdng ?C\c tP ?0ng h@aJ h37n th7nh 6hbi .hBJ cc chuy+n ?3Qn SSSS Ng7y nay ngCdi ta c@
th+ l7m nhQc bUng cc my tBnho h c@ th+J tr3ng trCdng h\6 c]ng cPcJ l7m ra m0t bn s3nate
m7 .hTng c@ m0t Y tCAng ?0c ?3 n73 cJ chV ?Dn thuXn bUng cch tri+n .hai !the3 lbi ?i)u
.hi+n hc" nh-ng guy tWc sng tcS ='i hì ca yanace. l7o 6h hy ci my i tBnh ?i #hay
ch3 nh-ng chuy+n ?3QnJ l7 m0t lbi ?ut .) nhau gay gWtJ thay ch3 nh-ng bi,n tuJ l7 lbi lu6 lQi
7 luTn luTn ?i ?,n t*n c]ng sP *tS Nh-ng nbt n73 n@i ln m0t ?i)u g_ bn cht mKi c@ guy)n
tmn tQiS OKi ti+u thuy,tJ cnng gXn nhC th,o n@ cnng cmng .)nh _ !.Z c3"J _ nh-ng guy CKc
ch1ng l7m i(c thay ch3 tc gio trCng b7y m0t nh>n *tJ mT t m0t bbi cnhJ ?Ca m0t h7nh
?0ng 73 m0t h37n cnh lch s^J l6 ?Xy thdi gian sbng ca cc nh>n *t bUng nh-ng t_nh ti,t
T dhngJ mei lXn thay ?Ni .hung cnh lQi ?'i hì nh-ng trCng b7yJ mT tJ gii thBch mKiS ='i
hì ca tTi l7 c@ !tBnh yanace."o tjy râ .hì ti+u thuy,t lbi tP ?0ng h@a .Z c3 ti+u thuy,tJ lbi
n@i suTng ti+u thuy,tJ l7m ch3 n@ cT ?ng lQiS
C.So iu th hai anh ni n l mt ngh thut i m tiu thuyt mi. Broch, iu ny
khng lm anh tha mn hon ton.
M.Ko 8My ly cubn ti+u thuy,t thr ba tr3ng b0 Nhng k mng duS N@ gmm c@ nEm th7nh tbJ
nEm !tuy,n" cb t_nh .hTng ?mng chto F~ lbi truy(n .+ c@ tBnh ti+u thuy,t ?ut cD sA trn ba
nh>n *t chBnh ca b0 ba ti+u thuy,t $asen3&J LschJ 8uguenauv ~ lbi truyn tm tnh )
8anna endlingv H~ lbi phng su ) m0t b(nh i(n gu>n ?0iv ~ lbi truyn tho (m0t 6hXn i,t
bUng thD) ) m0t cT gi tr3ng ?0i gu>n cru t,v I~ lbi ty bt trit hoc (i,t the3 ngTn ng-
.h3a hc) ) sP cubng c6 cc gi trS Mei m0t tuy,n ?@ tP n@ l7 tuy(t diS #uy nhinJ cc
tuy,n ?@J d5u ?C\c tr_nh b7y ?mng thdiJ thCdng cuyn cen .p (nghla l7 Ki m0t dhng Y !?a
30
>m" rt r(t) .hTng thbng nht Ki nhauJ .hTng h_nh th7nh m0t tNng th+ .hTng th+ chia cWtJ n@i
cch .hc Y ?nh ?a >m .hTng h37n tt ?C\c ) mut ngh( thu*tS
C.So T ng a m c p dung mt cch n du vo vn hoc c a n nhng i hi m
vn hoc khng th tha mn khng?
M.Ko =a >m tr3ng >m nhQc l7 lbi tri+n .hai ?mng thdi hai hay nhi)u ging (tuy,n giai ?i(u)J
nh-ng ging n7y tuy l7 h37n t37n gWn li)n 73 nhau s3ng 5n gi- tBnh ?0c l*6 tCDng ?bi ca
ch1ngS C'n ?a >m ti+u thuy,t| #rCKc h,t hMy n@i ci ngC\c lQi ?Mo cu tr1c mt dngS NhCng
ngay t< ?Xu lch s^ ca m_nhJ ti+u thuy,t ?M t_m cch th3t ra .hì tBnh m0t d'ng 7 mA
nh-ng ?0t 6h tr3ng d'ng .+ lin thc m0t c>u chuy(nS Cerantes .+ lQi cu0c du h7nh rt
tuy,n tBnh ca D3n KihTtS NhCng tr3ng .hi du h7nhJ D3n KihTt gu6 nh-ng nh>n *t .hcJ h
.+ nh-ng c>u chuy(n ca hS #r3ng t*6 m0t c@ bbn nh>n *t nhC *yS 9bn câ mA ch3 6h;6
th3t ra .hì .huTn chy tuy,n tBnh ca cubn ti+u thuy,tS
C.So Nhng y khng phi l a m!
M.Ko 9Ai _ A ?>y .hTng c@ sP ?mng thdiS N@i the3 ch- nghla ca Ch.l3s.iJ ?>y l7 nh-ng
truy(n ngWn !lmng" 73 tr3ng !ci lmng" ca ti+u thuy,tS }nh c@ th+ t_m thy 6hCDng 6h6
!lmng 73" y A nhi)u nh7 ti+u thuy,t th, .q O 7 OS #h, .q ?M tri+n .hai m0t h_nh
thrc .hc ?+ C\t gua tBnh th[ng d'ngJ m0t cch thrc m7J .hTng t_m ra lbi n73 hDnJ ngCdi ta
gi l7 ?a >mS L qu
1
S N,u anh 6h>n tBch cubn ti+u thuy,t n7y trn 6hCDng di(n thuXn t1y
.Z thu*t anh sp nh*n ra n@ gmm ba tuy,n 6ht tri+n ?mng thdi 7 ?1ng ra th_ c@ th+ l7m th7nh
ba cubn ti+u thuy,t ?0c l*6o F~ cubn ti+u thuy,t ma mai ) mbi t_nh ca mh gi7 itar3guine
7 ite6an Oer.h3ens.iv ~ cubn ti+u thuy,t lng man ) itar3guine 7 ) cc guan h( yu
?CDng ca y tav H~ cubn ti+u thuy,t chnh tr ) m0t nh@m cch mQngS O_ cc nh>n *t ?)u
bi,t l5n nhauJ nn m0t .Z c3 .,t cu tinh t, c@ th+ da d7ng nbi li)n ba tuy,n ?@ lQi th7nh
m0t tNng th+ .hTng th+ chia cWtS 9>y gid hMy s3 snh lbi ?a >m ca D3st3ies.i y Ki lbi ca
9r3chS 9r3ch ?i ca hDn nhi)uS #r3ng .hi ba tuy,n ca L quJ d5u tnh cch .hc nhau nhCng
?)u c]ng m0t th loai (ba c>u chuy(n tiu thuyt)J A 9r3chJ cc th+ l3Qi A nEm tuy,n .hc
nhau ) cD bno ti+u thuy,tv truy(n ngWnv 6h@ng sPJ thDJ ti+u lu*nS iP s6 nh*6 nh-ng th+
l3Qi 6hi ti+u thuy,t tr3ng d7n ?a >m ca ti+u thuy,t l7 bCKc cch t>n c@ tBnh cch mQng ca
9r3chS
C.So Nhng theo anh, nm tuyn khng tht gn b vi nhau. u vy, Hanna endling
khng bit Esch, c gi ca i qun cu t s khng bao gi bit n su tn tai ca Hanna
enling. Nh th chng c ky thut kt cu no c th thng nht lai trong mt tng th duy
nht nm tuyn khc nhau khng bao gi gp nhau, khng bao gi ct ngang ng nhau y.
M.Ko Ch1ng chV nbi Ki nhau bAi m0t ch ?) chungS NhCng tTi thy sP thbng nht ) ch ?)
?@ l7 h37n t37n ? rmiS On ?) .hTng thbng nht l7 A che .hc .iaS 8My c]ng Tn lQio A 9r3chJ
nEm tuy,n ca ti+u thuy,t 6ht tri+n ?mng thdiJ m7 .hTng gu6 nhauJ ?C\c thbng nht bAi m0t
hay 7i ch ?)S #Ti ?M gi cch .,t cu ?@ bUng m0t t< mC\n ca .h3a >m nhQc hco tBnh ?a
>mS }nh sp thy ch[ng 6hi l7 T Bch lWm ?>u .hi ta s3 snh ti+u thuy,t Ki >m nhQcS su
*yJ m0t tr3ng nh-ng nguyn lY cEn bn ca cc nh7 ?a >m lKn l7 sP bnh ng gia cc
giong .hTng m0t ging n73 ?C\c ln tJ .hTng m0t ging n73 ?C\c 6h;6 chV l7m 6hXn ?(m
?Dn thuXnS NhCngJ tTi ngz rUng m0t .huy,t ?i+m tr3ng cubn ti+u thuy,t thr ba ca b0 Nhng
k mng du l7 A che nEm !ging n@i" .hTng ngang bUng nhauS #uy,n thr nht (truy(n .+ !c@
tBnh ti+u thuy,t" ) Lsch 7 8uguenau) ) sb lC\ng chi,m gu nhi)u s3 Ki nh-ng tuy,n .hc
7 nht l7J n@ ?C\c ?uc guy)n ) mut cht lC\ng tr3ng ch<ng mPc m7J gua mTi giKi ca Lsch
31
7 $asen3&J n@ gWn li)n Ki hai cubn ti+u thuy,t trCKcS D3 ?@ n@ thu h1t sP ch1 Y nhi)u hDn
7 c@ nguy cD thu nh` ai tr' ca bbn !tuy,n" .ia lQi chV c'n l7 !6hXn ?(m" ?Dn thuXnS =i)u
thr haio n,u tr3ng m0t bn uga ca 9ach .hTng th+ b` gua bt cr m0t ging n73J th_ tri lQiJ
ta c@ th+ h_nh dung thin truy(n ngWn ) 8anna endling hay 6hXn ti+u lu*n ) sP cubng c6
cc gi tr nhC nh-ng bn En ?0c l*6 m7 thi,u ?i cnng .hTng l7m ch3 ti+u thuy,t mt Y nghla
hay trA nn .h@ hi+uS i3ngJ ?bi Ki tTiJ nh-ng ?i)u .i(n .hTng c@ th_ .hTng c3ng ca ?bi >m
ti+u thuy,t l7o F~ sP b_nh ?[ng ca cc tuy,n tCDng rngv ~ tBnh .hTng th+ chia cWt ca tNng
th+S #Ti nhK ci ng7y tTi i,t c3ng 6hXn ba ?ut tn l7 Nhng thin thn tr3ng ti+u thuy,t Sch
ci v qun lngS #h1 th*t l7 tTi tP h73 .inh .hngJ tin chWc rUng m_nh ?M t_m ra ?C\c m0t
cch thrc mKi c>y dPng m0t truy(n .+S 9n En y gmm cc th7nh tb sau ?>yo F~ giai th3Qi )
hai cT sinh in 7 thu*t bay ln .hTng ca hv ~ c>u chuy(n .+ tP thu*tv H~ ti+u lu*n 6h
b_nh m0t cubn sch the3 ch nghla n- guy)nv ~ ngh ngTn ) thin thXn 7 guq srv I~ truy(n
.+ ) Lluard bay trn th7nh $rahaS Cc th7nh tb ?@ .hTng th+ tmn tQi c@ ci n7y m7 .hTng c@
ci .hcJ ch1ng s3i sng nhau 7 cWt nghla l5n nhau tr3ng .hi c]ng .h3 st m0t ch ?) duy
nhtJ m0t c>u hì duy nhto !m0t thin thXn l7 g_|" ChV c@ c>u hì ?@ thbng nht ch1ng lQi Ki
nhauS $hXn thr suJ cnng ?ut tn l7 Nhng thin thn gmm c@o F~ c>u chuy(n nhC tr3ng chim
ba3 ) ci ch,t ca #aminav ~ c>u chuy(n tP thu*t ) ci ch,t ca cha tTiv H~ nh-ng suy nghl
) >m nhQcv ~ nh-ng suy nghl ) sP lMng gun ?ang t7n 6h $rahaS C@ s\i d>y lin h( n73
gi-a cha tTi 7 #amina b nh-ng ?ra c3n h7nh hQ| N@i the3 c>u n@i rt guen thu0c ca cc
nh7 siu thPcJ th_ ?@ l7 !cu0c gu6 gz gi-a m0t ci T Ki m0t ci my .h>u" trn chi,c b7n ca
m0t ch ?) chungS #Bnh ?a >m ti+u thuy,t l7 thD rt nhi)u hDn l7 .Z thu*tS
C.So Trong Nhk bmng ci .i,6 nh>n sinh i m kn o honS
M.Ko #r3ng 6hXn thr suJ tBnh cht ?a >m rt n tC\ngo c>u chuy(n ngCdi c3n trai ca italinJ
m0t suy nghl thXn hcJ sP .i(n chBnh tr A ch>u J ci ch,t ca xranw A 9ang.3. 7 ?m tang
#3mas A 93hme ?C\c nbi li)n bAi c>u hì thCdng trPco !Ci Kitsch l7 g_|" =3Qn En ?a >m
n7y l7 tng ? ?Vnh 'm ca t37n b0 .,t cuS #t c bB guy,t ca sP c>n bUng .,t cu nUm A
?@S
C.So B quyt no vy?
M.Ko C@ hai ciS #hr nhto 6hXn n7y .hTng dPa trn d7n Y ca m0t c>u chuy(n m7 trn d7n Y
ca m0t ti+u lu*n () ci Kitsch)S Nh-ng mju ?di ca cc nh>n *t ?C\c lmng 73 thin ti+u
lu*n y nhC l7 nh-ng !B dh"J nh-ng !t_nh hubng ?+ 6h>n tBch"S 9Ung cch ?@J !nh>n th+ n@i
gua" 7 tr3ng dQng r1t ngWn lQiJ ngCdi ta ?C\c bi,t ) l1c .,t th1c cu0c ?di ca xranwJ ca
iabinaJ chung chc nh-ng guan h( gi-a #3mas 7 c3n trai Tng taS iP tlnh lC\c n7y ?M l7m nhk
.,t cu ?i rt nhi)uS #hr haiJ l7 sP dch chuy+n nin ?Qio cc sP .i(n tr3ng 6hXn thr su dian
ra sau cc sP .i(n tr3ng 6hXn thr by (6hXn cubi c]ng)S Nhd sP dch chuy+n n7yJ 6hXn cubi
c]ngJ tuy c@ tBnh cht t_nh trJ 5n tr7n ng*6 m0t nei Cu tC d3 t< sP nh*n bi,t tCDng lai ca
ch1ng taS
C.So Ti tr lai vi nhng ghi chp ca anh v Nh-ng ./ m0ng duS Anh by t i cht d
dt khi nhn xt phn tiu lun v su xung cp cc gi tr. Do giong iu c chiu tt yu
ca n, ngn ng khoa hoc ca n, theo anh n c th p t ln ngi oc nh mt cha
kha c tnh h t tng ca cun tiu thuyt, nh l chn l ca cun sch, v bin c b
ba Nh-ng ./ m0ng du thnh mt th minh hoa on thun c tiu thuyt ha ca mt suy
ngh ln. Chnh v vy m anh ni n su cn thit ca mt ngh thut c th tiu
thuyt.
32
M.Ko #rCKc h,tJ m0t ?i)u hi+n nhino .hi nh*6 73 tr3ng cD th+ ca ti+u thuy,tJ sP chim
nghi(m thay ?Ni bn cht ca n@S bn ng37i ti+u thuy,tJ ngCdi ta sbng tr3ng th, giKi ca
nh-ng ?i)u .h[ng ?nho m0t nh7 chBnh trJ m0t nh7 tri,t hcJ m0t ngCdi gc cNngS #r3ng lMnh
?a ca ti+u thuy,tJ ngCdi ta .hTng .h[ng ?nho ?>y l7 lMnh ?a ca tr' chDi 7 ca nh-ng gi
thuy,tS iP chim nghi(m ti+u thuy,t d3 *yJ tr3ng bn cht ca n@J mang tBnh nghi nJ gi
thuy,tS
C.So Nhng tai sao mt nh tiu thuyt lai phi tu tc b i quyn c by t trit l ca
mnh trong tiu thuyt mt cch truc tip v khng nh?
M.Ko C@ m0t sP .hc bi(t cEn bn tr3ng cch suy nghl ca m0t nh7 tri,t hc 7 m0t nh7 ti+u
thuy,tS NgCdi ta thCdng hay n@i ?,n tri,t lY ca #ch;.3J ca Ka.aJ ca MusilJ SSSS NhCng
hMy th^ cb t_m m0t tri,t lY chut chp t< nh-ng tc 6hjm ca h cem Ngay c .hi h bi+u l0
nh-ng suy nghl ca h m0t cch trPc ti,6J tr3ng cc sN tay ca hJ th_ ?y cnng chV l7 nh-ng
b7i t*6 suy nghlJ tr' chDi nh-ng nghch lYJ nh-ng rng tc hDn l7 .h[ng ?nh m0t tC tCAngS
C.So Tuy nhin Dostoievski trong Nh*t .Y ca nh7 En ca ng lai hon ton khng nh.
M.Ko NhCng sP l ?Qi ca tC tCAng Tng .hTng nUm A ?yS fng chV l7 nh7 tC tCAng lKn .hi Tng
l7 nh7 ti+u thuy,tS C@ nghla l7o Tng bi,t sng tQ3 ra nh-ng nh>n *tJ nh-ng th, giKi tinh thXn
6h3ng 6h1 m0t cch . lQ 7 chCa t<ng c@S NgCdi ta thBch t_m A nh-ng nh>n *t ca Tng sP
chi,u tà nh-ng tC tCAng ca TngS Ch[ng hQn A Chat3S NhCng D3st3ies.i ?M ?) 6h'ng cjn
th*nS Ngay lXn cut hi(n ?Xu tinJ Chat3 ?M ?C\c p ra .h co !?y l7 m0t tr3ng nh-ng nh7
duy t>m NgaJ ?0t ng0t ?C\c chi,u sng bAi m0t tC tCAng r0ng lKn n73 ?@J b ch3ng ng\6 _
n@J thCdng l7 subt ?diS 8 .hTng ba3 gid dm ch, ngP tC tCAng ?@J h ?Wm ?ubi tin tCAng 73
?@J 7 t< ?@ tt c cu0c sbng ca hJ c@ th+ n@iJ chV c'n l7 cu0c h6 hbi d7i dCKi tng ? ?M ?
nt h ?,n nâ 6hXn"S NhC *y n,u D3st3ies.i c@ gWn nh-ng tC tCAng ca chBnh Tng ch3
Chat3J th_ nh-ng tC tCAng n7y cnng l*6 trc b tCDng ?bi h@aS =bi Ki D3st3ies.i cnng *yJ
guy tWc 5n l7o m0t .hi ?M ?i 73 cD th+ ti+u thuy,tJ sP suy tC thay ?Ni bn chto m0t tC
tCAng gi3 ?i)u trA th7nh c@ tBnh gi thi,tS =y l7 ?i)u cc nh7 tri,t hc .hTng hi+u ?C\c .hi
h th^ l7m ti+u thuy,tS ChV c@ m0t ng3Qi l(o Dider3tS Cubn Jacques, anh chng theo thuyt
nh mnh tuy(t di ca Tng Khi ?M bCKc gua ranh giKi ti+u thuy,tJ nh7 bch .h3a nghim
t1c n7y h@a th>n th7nh nh7 tC tCAng ?]a chDio ch[ng c@ c>u n73 tr3ng ti+u thuy,t ca Tng
nghim trangJ tt c A ?y ?)u l7 tr' chDiS ChBnh _ th, A $h6 cubn ti+u thuy,t n7y b c3i
thCdng m0t cch ?ng 6h5n n0S su l7 cubn sch n7y h0i th tt c nh-ng g_ nCKc $h6 ?M
?nh mt 7 t< chbi .hTng mubn t_m thy lQiS Ng7y nay ngCdi ta thBch cc tC tCAng hDn l7 tc
6hjmS Jacques, anh chng theo thuyt nh mnh l7 .hTng th+ dch ?C\c ra ngTn ng- cc tC
tCAngS
C.So Nhng thng nhng suy ngh ca anh khng gn lin vi nhn vt no c: nhng suy
ngh v m nhac hoc trong ich cCdi 7 lMng gun hay nhng chim nghim ca anh v ci
cht ca con trai Stalin trong Nhk bmng ci .i,6 nh>n sinhS
M.Ko =1ng *yS #Ti thBch thVnh th3ng ln ti,ng trPc ti,6J Ki tC cch tc giJ Ki tC cch l7
chBnh tTiS #r3ng trCdng h\6 n7yJ tt c t]y thu0c A ging ?i(uS Ngay t< ch- ?Xu tinJ suy nghl
ca tTi ?M c@ ci ging ?]a chDiJ mVa maiJ .hiu .hBchJ th^ nghi(m hay nghi nS #37n b0
6hXn thr su tr3ng Nhe bng ci kip nhn sinh (cu0c h7nh gu>n lKn) l7 m0t ti+u lu*n ) ci
Kitsch Ki lu*n ?) chBnho !Ci Kitsch l7 ci 6h ?nh tuy(t ?bi ca ci ?m rt ?iS" #t c sP suy
33
nghi(m ) ci Kitsch y ?bi Ki tTi c@ m0t tXm guan trng cEn bnJ ?Ung sau ?@ c@ rt nhi)u
suy nghlJ .inh nghi(mJ nghin cruJ c dhc ng n-aJ nhCng ging ?i(u .hTng h) nghim t1co
n@ .hiu .hBchS $hXn ti+u lu*n n7y .hTng th+ h_nh dung ?C\c .hi nUm ng37i ti+u thuy,tv ?y
l7 ci ?i)u tTi gi l7 m0t !ti+u lu*n ?uc th] ti+u thuy,t"S
C.So Anh ni n i m tiu thuyt nh l su thng nht ca trit hoc, truyn k v gic
mo. Li k chuyn c tnh chim bao chim ton b phn hai cun Cu0c sbng A mMi ng37i .ia,
phn su tc phm ich cCdi 7 lMng gun t co s trn li k , cn Tereza chnh l qua
cc gic mo m c y i khp Nhk bmng ci .i,6 nh>n sinhS
M.Ko 2bi .+ chuy(n nhC tr3ng chim ba3v ?1ng hDn hMy n@i l7o tCAng tC\ngJ ?C\c gii 6h@ng
.hì sP .i+m s3t ca lY trBJ ca nei l3 6hi gibng nhC th*tJ ?i 73 nh-ng guang cnh m7 suy
tCAng lY tBnh .hTng th+ Ki tKi ?C\cS :ic mD chV l7 h_nh m5u ca lbi tCAng tC\ng ?@ m7 tTi c3i
l7 chi,n cTng lKn nht ca ngh( thu*t hi(n ?QiS NhCng l7m th, n73 ?+ ?Ca sP tCAng tC\ng
khng b kim sot 73 ti+u thuy,tJ the3 ?nh nghlaJ bn l7 m0t cu0c .h3 st tnh to cu0c
sbng| 27m sa3 thbng nht hai th7nh tb th*t sP l7 .hTng ?mng cht y| =i)u n7y ?'i hì m0t
thu*t gi .im chBnh cbng NgCdi ?Xu tin ?M nghl ?,n thu*t gi .im n7yJ the3 tTiJ l7 N3alisS
#r3ng t*6 m0t b0 ba ti+u thuy,t Heinrich von fterdingen ca m_nhJ Tng ?M ?Ca 73 ba gic
mD lKnS KhTng 6hi l7 m0t thr bWt chCKc the3 lbi !hi(n thPc" nh-ng gic mD nhC ta ?M thy A
m0t #3lst3i hay m0t MannS =>y l7 m0t b7i thD lKn 6h`ng the3 !lbi .Z thu*t tCAng tC\ng" ?uc
trCng ca cc gic mDS NhCng Tng .hTng thà mMnS 9a gic mD yJ Tng thy ch1ng nhC
nh-ng h'n ?3 ring bi(t gi-a cubn ti+u thuy,tJ ch3 nn Tng mubn ?i ca hDn 7 Tng i,t t*6
hai b0 ti+u thuy,t nhC m0t thr truy(n .+ tr3ng ?@ gic mD 7 hi(n thPc nbi li)n 73 nhauJ l5n
l0n 73 nhau ?,n mrc .hTng th+ 6h>n bi(t ra ?C\c n-aS NhCng Tng ?M .hTng ba3 gid i,t t*6
hai ?@S fng chV ?+ lQi ch3 ch1ng ta ?Ti ghi ch;6 tr3ng ?@ Tng 6hc ra Y ?m mZ hc ca m_nhS {
?m n7y ?C\c thPc hi(n F nEm sauJ bAi xranw Ka.aS Cc ti+u thuy,t ca Ka.a l7 sP h\6 nht
.hTng c@ .p hA gi-a gic mD 7 thPc tQiS O<a l7 ci nh_n sng subt nht ) th, giKi hi(n ?Qi
<a l7 sP tCAng tC\ng d- d0i nhtS Ka.aJ y trCKc h,t l7 m0t cu0c cch mQng mZ hc mnh
mTngS M0t . di(u ngh( thu*tS 8My ly B dh nhC ci chCDng .hTng tCAng tC\ng nNi tr3ng
cubn Lu i m7 KS l7m t_nh lXn ?Xu Ki xreidaS 8ay ci chCDng anh ta bi,n m0t lK6 ti+u hc
th7nh 6h'ng ng ch3 m_nhJ xreida 7 ngCdi 6hh t ca m_nhS #rCKc Ka.aJ m0t m*t ?0 tCAng
tC\ng ?,n th, l7 .hTng th+ h_nh dung nNiS #t nhinJ bWt chCKc Tng sp l7 lb bchS NhCng cnng
nhC Ka.a (7 cnng nhC N3alis) tTi thy thBch ?Ca gic mDJ sP tCAng tC\ng bn l7 ?uc trCng
ca gic mDJ 73 ti+u thuy,tS Cch l7m i(c ?@ ca tTi .hTng 6hi l7 m0t !h\6 nht gic mD
7 thPc tQi" m7 l7 m0t ?bi chi,u ?a >mS #ruy(n .+ !.i+u nhC tr3ng chim ba3" l7 m0t tr3ng
nh-ng tuy,n ca lbi ?a >mS
C.So Chng ta hy sang trang. Ti mun ta tr lai vn tnh thng nht trong mt kt cu.
Anh xc nh ich cCdi 7 lMng gun l mt cun tiu thuyt theo hnh thc bin tu.
Nh vy c cn l mt cun tiu thuyt khng?
M.Ko =i)u .hi,n n@ mt ?i dng / m0t cubn ti+u thuy,tJ l7 thi,u thbng nht h7nh ?0ngS
NgCdi ta .h@ h_nh dung m0t cubn ti+u thuy,t m7 thi,u ci yS Ngay nh-ng thB nghi(m ca
!ti+u thuy,t mKi" cnng cEn cr trn tBnh thbng nht h7nh ?0ng (hay 6hi ~ h7nh ?0ng)S iterne
7 Dider3t ?]a bzn bUng cch l7m ch3 tBnh thbng nht y cPc . m3ng manhS Cu0c du h7nh
ca yacgues 7 Tng thXy anh ta chi,m 6hXn thr y,u tr3ng cubn ti+u thuy,tJ n@ chV l7 m0t ci
cK h7i hCKc ?+ lmng 73 ?@ nh-ng giai th3QiJ truy(n .+J suy nghl .hcS #uy nhin ci cK ?@J ci
!lmng" ?@ l7 cXn thi,t ?+ ch3 guy+n ti+u thuy,t n7y ?C\c cm nh*n nhC l7 ti+u thuy,tJ hay Bt
raJ nhC l7 nhQi ti+u thuy,tS i3ng leJ tTi nghl c@ m0t ?i)u g_ ?@ s>u ca hDn b3 ?m tBnh lin
34
.,t ca m0t cubn ti+u thuy,to sP thbng nht ) ch ?)S O chEng trCKc nay 5n luTn luTn nhC
*yS 9a tuy,n .+ chuy(n l7m cD sA ch3 ti+u thuy,t L qu ?C\c thbng nht lQi bAi m0t .Z
thu*t .,t cuJ nhCng nht l7 bAi m0t ch ?) chungo ch ?) ) ln guq m ly c3n ngCdi .hi h
?nh mt #hC\ng ?,S #r3ng mei tuy,n .+ chuy(nJ ch ?) n7y ?C\c nh_n nh*n dCKi m0t g@c ?0
.hc nhau nhC m0t *t ?C\c 6hn chi,u tr3ng ba tm gCDngS O7 chBnh ci *t y (ci *t tr<u
tC\ng m7 tTi gi l7 ch ?)) l7m ch3 c cubn ti+u thuy,t c@ m0t sP lin .,t n0i tQiJ sP lin .,t
.h@ thy hDn cJ guan trng hDn cS #r3ng Sch ci v lng qunJ sP lin .,t ca t37n th+
?C\c tQ3 nn duy nht bAi sP thbng nht ca my ch ?) (7 m5u h_nh) ?a dQngS =@ c@ 6hi
l7 m0t cubn ti+u thuy,t .hTng| #he3 tTiJ c@S #i+u thuy,t l7 m0t sP chim nghi(m ) cu0c ?di
?C\c nh_n thy thTng gua cc nh>n *t tCAng tC\ngS
C.So Nu ta tn thnh mt nh ngha rng n th, th c th goi c Decam;r3n
l tiu
thuyt! Tt c cc truyn ngn y u c thng nht bi ch chung v tnh yu v
u c k lai bi mi ngi y...
M.Ko #Ti .hTng ?jy sP .hiu .hBch ?i ca ?,n mrc gi Decamron l7 m0t cubn ti+u thuy,tS #uy
nhin .hTng _ th, m7 A ch>u Ru hi(n ?Qi cubn sch ?@ .hTng l7 m0t tr3ng nh-ng t3an tBnh
?Xu tin sng tQ3 m0t .,t cu lKn ca En cuTi .+ chuy(n 7 Ki tC cch ?@ n@ dP 6hXn 73
lch s^ ti+u thuy,tJ t nht nhC l7 ngCdi .hAi cCKng 7 b3 trCKc ti+u thuy,tS }nh bi,t ?yJ lch
s^ ti+u thuy,t ?M ?i the3 m0t c3n ?Cdng m7 n@ ?M ?iS N@ cnng c@ th+ ?i the3 m0t c3n ?Cdng
.hcS 8_nh thrc ti+u thuy,t l7 tP d3 gXn nhC T t*nS #i+u thuy,t tr3ng subt lch s^ ca n@ ?M
.hTng t*n dhng ?C\c ?i)u ?@S N@ ?M ?nh trC\t mt tP d3 ?@S N@ ?M b` nhi)u .h nEng h_nh
thrc .hTng ?C\c .hai thcS
C.So Tuy vy, ngoi ich cCdi 7 lMng gun, cc tiu thuyt ca anh cng co s trn su thng
nht hnh ng tuy c hoi lng lo.
M.Ko #Ti luTn luTn c>y dPng ch1ng A hai mrco A mrc thr nhtJ tTi dPng c>u chuy(n ti+u
thuy,tv bn trnJ tTi tri+n .hai cc ch ?)S Cc ch ?) ?C\c trau chubt .hTng ng<ng trong 7
bi c>u chuy(n ti+u thuy,tS che n73 cubn ti+u thuy,t rdi b` cc ch ?) ca n@ 7 chV ?Dn
thuXn .+ chuy(nJ n@ trA nn nhQt nhp3S NgC\c lQiJ m0t ch ?) c@ th+ ?C\c tri+n .hai ringJ
bn ng37i c>u chuy(nS Cch ti,6 c*n m0t ch ?) ?@J tTi gi l7 tn rng raS #n r0ng ra c@
nghla l7o rdi b` m0t l1c c>u chuy(n ti+u thuy,tS #t c suy nghl ) ci Kitsch tr3ng Nhe bng
ci kip nhn sinh ch[ng hQnJ l7 m0t sP tn r0ng rao tTi rdi b` c>u chuy(n ti+u thuy,t ?+ tn
cng trPc ti,6 ch ?) ca tTi (ci Kitsch)S Nh_n nh*n the3 guan ?i+m ?@J sP tn r0ng ra .hTng
l7m y,u ?i m7 cc nh*n tBnh .q lu*t ca .,t cuS #Ti 6h>n bi(t ch ?) Ki mu hnho ?@ l7 m0t
th7nh tb ca ch ?) hay ca c>u chuy(n trA ?i trA lQi nhi)u lXn subt cubn ti+u thuy,tJ luTn
luTn tr3ng m0t ng- cnh .hcv B dho m5u h_nh b0 tr ca 9eeth3en ?i t< cu0c ?di #erewa 73
nh-ng suy nghl ca #3mas 7 cnng ?i cuyn gua nhi)u ch ?) .hc nhauo ch ?) ) trng
lPcJ ch ?) ) ci Kitschv hay l7 chi,c mn h_nh gu dCa ca iabinaJ c@ mut tr3ng cc cnh
iabina ~ #3masJ iabina ~ #erewaJ iabina ~ xranw 7 cnng b0c l0 ch ?) ) !nh-ng t< .hTng
?C\c hi+u"S
C.So Nhng chnh xc ra th anh hiu t ch ?) l g?
M.Ko M0t ch ?)J l7 m0t c>u hì hi(n sinhS O7 c7ng ng7y tTi c7ng nh*n ra rUng m0t c>u hì
nhC *yJ cubi c]ngJ l7 sP .h3 st nh-ng t< ?uc th]J nh-ng t< ~ ch_a .h@aS =i)u ?@ .hi,n tTi
nhn mQnho ti+u thuy,t trCKc h,t ?C\c c>y dPng trn m0t sb t< cEn bnS Cnng gibng nhC
!chuei nbt" A ich3nbergS #r3ng Sch ci v lng qunJ ci !chuei" l7o sP lMng gunJ ci cCdiJ
35
cc thin thXnJ ci !lit3st"J bin giKiS NEm t< chBnh n7yJ tr3ng subt cubn ti+u thuy,tJ ?C\c
6h>n tBchJ nghin cruJ ?nh nghlaJ ti ?nh nghlaJ 7 nhC *y bi,n th7nh nh-ng 6hQm tr] ca
cu0c sbngS Cubn ti+u thuy,t ?C\c c>y dPng trn my 6hQm tr] ?@ nhC m0t ngTi nh7 trn cc
c>y ccS Cc c>y cc ca Nhe bng ci kip nhn sinh l7o trng lPcJ ci nhk tnhJ t>m hmnJ
th>n th+J cu0c h7nh gu>n lKnJ ?m rt ?iJ ci KitschJ l'ng trWc jnJ cDn ch@ng mutJ src mQnhJ sP
y,u ?ubiS
C.So Chng ta hy ni v n cu trc trong cc tiu thuyt ca anh. Tt c chng, tr mi
mt cun, u chia lm by phn.
M.Ko iau .hi ?M h37n th7nh cubn Li a ctJ tTi ch[ng c@ lY d3 g_ ?+ ngQc nhin l7 n@ c@ by
6hXnS iau ?@J tTi i,t Cuc sng mi ngoi kiaS Cubn ti+u thuy,t gXn nhC ?M c3ng 7 gmm
c@ su 6hXnS #Ti .hTng thà mMnS #Ti thy c>u chuy(n c@ / nhQt nhp3S =0t nhin tTi ny ra Y
nghl ?Ca 73 ti+u thuy,t m0t c>u chuy(n dian ra ba nEm sau ci ch,t ca nh>n *t (trc l7
nUm ng37i thdi gian ca ti+u thuy,t)S =@ l7 6hXn gXn cubiJ 6hXn thr su (Ngi t tun)S #rc
.hWcJ mi sP th7nh h37n h3S O) sauJ tTi nh*n ra ci 6hXn thr su y tCDng rng m0t cch .
lQ Ki 6hXn thr su tr3ng Li a ct (K3st.a) A ?@J cnng nhC *yJ ?Ca m0t nh>n *t t< bn
ng37i 73 ti+u thuy,tJ mA ra trn brc tCdng ca ti+u thuy,t m0t .hung câ sN bB m*tS Nhng
mi tnh nuc ci l1c ?Xu l7 m0t t*6 mCdi truy(n ngWnS Khi tTi s3Qn lQi bn cubi c]ngJ tTi l3Qi
?i bav t37n b0 trA nn rt chut chp ?,n nei n@ b3 trCKc cu tr1c Sch ci v lng quno 5n
nh-ng ch ?) y (?uc bi(t ch ?) ) sP l<a 6hVnh)J .,t nbi th7nh m0t tNng th+ duy nht by
truy(n .+ tr3ng ?@ truy(n thr tC 7 thr su ng37i ra c'n ?C\c nbi 73 bUng ci ?inh ghim l7
nh>n *t chBnhJ bc sZ 8aelS #r3ng Sch ci v lng qunJ 6hXn thr tC 7 6hXn thr su
cnng ?C\c nbi .,t bAi c]ng m0t nh>n *to #aminaS Khi tTi i,t Nhe bng ci kip nhn sinhJ tTi
mubn bUng mi gi 6h z c3n sb by ?nh m(nh ?iS Cubn ti+u thuy,t ?M ?C\c thh thai t< l>u
the3 m0t d7n Y gmm su 6hXnS NhCng tTi thy 6hXn thr nht cr .hTng NnS Cubi c]ng tTi hi+u
ra rUng 6hXn y th*t ra gmm hai 6hXnJ n@ nhC hai ?ra tr/ sinh ?Ti dBnh li)n 73 nhau cXn tch
ra bUng m0t can thi(6 6h5u thu*t tinh iS #Ti .+ tt c nh-ng ci ?@ ?+ n@i rUng Ki tTi ?y
.hTng 6hi l7 lbi ?i(u ?7 m tBn m0t c3n sb b]aJ c7ng ch[ng 6hi l7 tBnh t3n lY trBJ m7 l7 ?'i
hì s>u caJ T thrcJ .hTng th+ hi+u ?C\cJ m5u lY tCAng ) h_nh thrc m7 tTi .hTng th+ th3t
ra ?C\cS Cc cubn ti+u thuy,t ca tTi l7 nh-ng bi,n tu ca m0t .i,n tr1c chung cD sA trn sb
byS
C.So Th tu ton hoc i n tn u?
M.Ko 8My ly Li a ct cemS Cubn ti+u thuy,t n7y ?C\c .+ bAi bbn nh>n *to 2udi.J
yar3slaJ K3st.a 7 8elenaS =0c th3Qi ca 2udi. chi,m H schJ ?0c th3Qi ca nh-ng ngCdi
.hcJ g06 chungJ chi,m FH sch (yar3sla FJ K3st.a FGJ 8elena FF)S Cch cu tr1c t3n
hc ?@ cc ?nh ?i)u m7 tTi sp gi l7 su chiu sng cc nhn vtS 2udi. ?rng gi-a ngumn
sngJ ?C\c chi,u sng c t< bn tr3ng (bAi ?0c th3Qi ca chBnh anh ta) c t< bn ng37i (tt c
nh-ng ngCdi .hc ?)u p ra ch>n dung anh)S yar3sla chi,m F cubn sch bUng ?0c th3Qi ca
m_nh 7 ch>n dung tP ha ca anh ?C\c ch-a thm t< bn ng37i bAi ?0c th3Qi ca 2udi.S O>n
>nS Mei nh>n *t ?C\c chi,u sng bAi m0t cCdng ?0 nh sng .hc 7 the3 cch .hc nhauS
2ucieJ m0t tr3ng nh-ng nh>n *t guan trng nhtJ .hTng c@ ?0c th3Qi ring 7 chV ?C\c chi,u
sng t< bn ng37i bAi cc ?0c th3Qi ca 2udi. 7 K3st.aS Oi(c .hTng c@ ngumn chi,u sng t<
bn tr3ng .hi,n cT ta c@ m0t / bB m*t 7 .hTng th+ nWm bWt ?C\cS C@ th+ n@i cT A bn .ia
tm .Bnh 7 .hTng th+ sd ?C\c ?,n cTS
C.So Cu trc ton hoc c ch trc khng?
36
M.Ko KhTngS #t c nh-ng ci ?@J tTi ?M .hm 6h ra sau .hi cubn Li a ct ra ?di A $rahaJ
nhd b7i b3 ca m0t nh7 6h b_nh En hc #i(6o Khoa hnh su ca !Li a ct"S M0t b7i i,t
c@ tBnh 6ht hi(n ?bi Ki tTiS N@i cch .hcJ !thr tP t3n hc" ?@ h_nh th7nh h37n t37n tP
nhin nhC m0t tt y,u ca h_nh thrc 7 .hTng cXn tBnh t3n g_ cS
C.So C phi t m anh c ci tt thch dng con s? Trong tt c cc tiu thuyt ca
anh, cc phn v cc chong u c nh s.
M.Ko Oi(c chia cubn ti+u thuy,t ra th7nh t<ng 6hXnJ cc 6hXn th7nh chCDngJ cc chCDng
th7nh ?3QnJ n@i cch .hcJ i(c pht m rnh rot ca ti+u thuy,tJ tTi mubn n@ th*t sng saS
Mei 6hXn tr3ng by 6hXn l7 m0t t37n th+ tP tQiS Mei 6hXn ?C\c ?uc trCng bUng m0t lbi .+
ringo B dho tr3ng Cuc sng mi ngoi kiao 6hXn thr nhto lbi .+ !lin thc" (nghla l7 c@ mbi
lin .,t nh>n gu gi-a cc chCDng)v 6hXn thr haio lbi .+ nhC tr3ng chim ba3v 6hXn thr bao
lbi .+ ?rt ?3Qn (nghla l7 .hTng c@ mbi lin .,t nh>n gu gi-a cc chCDng)v 6hXn thr tCo lbi .+
?a >mv 6hXn thr nEmo lbi .+ lin thcv 6hXn thr sauo lbi .+ lin thcv 6hXn thr byo lbi .+ ?a
>mS Mei 6hXn c@ m0t quan im ring ca m_nh (?C\c .+ the3 guan ?i+m ca m0t ci tTi
tCAng tC\ng .hc nhau)S Mei chCDng c@ m0t lu ring ca n@o thr tP ?0 l>u tr3ng Li a
ct l7o rt ngWnv rt ngWnv d7iv ngWnv d7iv ngWnv d7iS Cuc sng mi ngoi kia thr tP ?3
ngC\c lQio d7iv ngWnv d7iv ngWnv d7iv rt ngWnv rt ngWnS Cc chCDng cnng *yJ tTi mubn
ch1ng mei chCDng l7 m0t t37n th+ nh` tP tQiS O_ th, tTi yu cXu cc nh7 cut bn ghi rt cc
c3n sb 7 bb trB cc chCDng cch nhau th*t rt r7ngS (Cch hay nht l7 A nh7 cut bn
:allimardo mei chCDng bWt ?Xu trn m0t trang mKiS) Ch3 6h;6 tTi m0t lXn n-a s3 snh ti+u
thuy,t Ki >m nhQcS Mei 6hXn l7 m0t chCDng nhQcS Cc chCDng sch l7 cc .huTn nh6S Cc
.huTn nh6 h3uc ngWnJ h3uc d7i h3uc c@ ?0 d7i bt thCdngS =i)u n7y ?Ca ta ?,n n ?) nh6
?0S Mei 6hXn ti+u thuy,t c@ th+ mang nh-ng .Y hi(u >m nhQco m3derat3J 6rest3J adagi3SSS
C.So Nh vy nhp c xc nh bi mi tong quan gia lu ca mt phn v s lng
cc chong trong chng?
M.KoS#rn guan ?i+m ?@ hMy cem c;t Cuc sng mi ngoi kiaS
$hXn thr nhto FF chCDng c@ F trangJ moderato
S
$hXn thr haio F chCDng c@ HF trangJ allgretto
4
S
$hXn thr bao chCDng c@ trangJ allegro
5
S
$hXn thr tCo I chCDng c@ H trangJ prestissimo
6
S
$hXn thr nEmo FF chCDng c@ G trangJ moderatoS
$hXn thr suo F chCDng c@ trangJ adagio
S
$hXn thr byo H chCDng c@ trangJ presto
8
S
}nh thy ?yo 6hXn thr nEm c@ G trang m7 chV c@ FF chCDngo m0t d'ng chy lung ldJ ch*mo
moderatov 6hXn thr tC c@ I chCDng m7 chV c@ H trang C@ cm gic h,t src nhanho
prestissimoS
C.So Phn th su c 1 chong m ch c 6 trang. Nu ti hiu ng, nh th c ngha l
tn s kh nhanh. Th m anh lai cho l adagi3
M.Ko O_ nh6 ?0 c'n ?C\c cc ?nh bAi m0t ?i)u .hco tCDng guan gi-a ?0 d7i ca m0t 6hXn
Ki thdi gian !th*t" ca sP .i(n ?C\c .+ lQiS $hXn thr nEmJ Nh tho ghenJ bi+u hi(n c m0t
37
nEm sbngJ c'n 6hXn thr suJ Ngi t tunJ chV n@i ) 7i ti,ng ?mng hmS iP ngWn gn ca cc
chCDng A ?>y nhC *y c@ chrc nEng l7m ch*m thdi gian lQiJ l7m ?Tng ?uc lQi m0t .h3nh .hWc
trng ?Qi duy nhtS #Ti thy nh-ng sP tCDng 6hn ca cc nh6 ?0 guan trng m0t cch . lQ
=bi Ki tTiJ thCdng n@ nUm tr3ng Y tCAng ?Xu tin m7 tTi h_nh dungJ rt l>u trCKc .hi cXm b1tJ
) cubn ti+u thuy,t ca m_nhS Ci 6hXn thr su ?@ tr3ng ti+u thuy,t Cuc sng mi ngoi
kiaJ adagio (.hTng .hB thanh tlnh 7 tCDng th>n) ?C\c ti,6 li)n bUng 6hXn by (.hTng .hB b
.Bch ?0ng 7 hung d-)S #r3ng sP tCDng 6hn .,t cu0c n7y tTi mubn dmn n;n tt c hi(u lPc
c1c cm ca cubn ti+u thuy,tS #rCdng h\6 Nhe bng ci kip nhn sinh l7 h37n t37n ngC\c lQiS
A ?>yJ ngay t< l1c bWt ?Xu i,tJ tTi ?M bi,t 6hXn cubi c]ng 6hi l7 pianissimo
9
7 adagio (Nu
ci ca Karnineo .hTng .hB yn tlnhJ sXu tCJ Bt sP .i(n) 7 6hi c@ m0t chCDng .hc ?rng
trCKc ?@J fortissimo
1
J prestissimo (Cuc hnh qun lno .hTng .hB hung t\nJ T sVJ nhi)u sP
.i(n)S
C.So Nh vy su thay i nhp cng ko theo su thay i khng kh cm xc.
M.Ko #hm m0t b7i hc lKn n-a ca >m nhQcS Mei ?3Qn ca m0t tc 6hjm >m nhQc tc ?0ng
?,n taJ dXu mubn hay .hTngJ bAi m0t cch bi+u hi(n c1c cmS #hr tP cc chCDng tr3ng m0t
gia3 hCAng hay m0t bn s3nate ba3 gid cnng ?C\c cc ?nh bAi sP cen .p gi-a cc chCDng
ch*m 7 cc chCDng nhanhJ ?i)u gXn nhC ?CDng nhin c@ nghla l7o cc chCDng bumn 7 cc
chCDng uiS 2bi tCDng 6hn cm c1c ?@ ?M nhanh ch@ng trA th7nh m0t thr lu6 lQi my m@c c
hQi m7 chV nh-ng b*c thXy lKn mKi bi,t cch C\t gua (7 .hTng 6hi ba3 gid cnng C\t
?C\c)S =+ nhWc lQi m0t B dh gu guen thu0cJ tr3ng Y nghla ?@ tTi thn 6hhc bn s3nate ca
Ch36inJ bn s3nate m7 chCDng ba l7 m0t .h1c ?Ca tangS C'n c@ th+ n@i g_ n-a sau cu0c lnh
bi(t lKn n7y| K,t th1c bn s3nate nhC thCdng l( bUng m0t rondo
11
mQnh| Ngay c
9eeth3en tr3ng bn s3nate 36S ca Tng cnng .hTng th3t .hì lbi lu6 lQi my m@c ?@ .hi
Tng ti,6 li)n sau .h1c ?Ca tang (cnng l7 chCDng ba) m0t .h1c cubi nhanh nhkS ChCDng bbn
bn s3nate ca Ch36in h37n t37n . lQo pianissimo nhanh gnJ .hTng c@ giai ?i(u n73 cJ
h37n t37n T cmo m0t tr*n cumng 6h3ng A tBt caJ m0t ti,ng ang ?hc b3 hi(u sP lMng gun
lnh guy,tS Oi(c ?ut li)n nhau hai chCDng y (c1c ?0ng 7 T cm) nhC si,t ly tim taS N@
tuy(t ?bi ?0c ?3S #Ti n@i chuy(n ?@ ?+ anh hi+u rUng cu tQ3 m0t cubn ti+u thuy,t l7 ?ut
cQnh nhau nh-ng .hTng gian c1c cm .hc nhau 7 the3 tTi ?y l7 ngh( thu*t tinh i nht ca
m0t nh7 ti+u thuy,tS
C.So Hoc vn v m nhac ca anh c nh hng nhiu n cch vit ca anh khng?
M.Ko Ch3 ?,n I tuNiJ >m nhQc ?M h6 d5n tTi hDn l7 ti+u thuy,tS Ci .h nht m7 tTi ?M l7m
?C\c hmi ?@ l7 m0t bn nhQc i,t ch3 bbn nhQc cho 6ian3J alt3J clarinette 7 trbngS N@ gXn nhC
b3 hi(u trCKc m0t cch lC\c ?m cu tr1c nh-ng ti+u thuy,t ca tTi m7 by gid tTi .hTng h)
ngd sp c@S }nh bi,t .hTngJ Bn nhac vit cho bn nhac cu ?@ gmm c@ by 6hXn Cnng gibng
nhC cc ti+u thuy,t ca tTiJ t37n b0 bn nhQc gmm nh-ng 6hXn rt .hTng ?mng nht ) h_nh
thrc (nhQc awwv nhQi m0t n .h1cv nhQc ugav h\6 cCKng SSSS)S iP ?a dQng ) h_nh thrc ?@
?C\c c>n bUng bAi m0t sP thbng nht rt lKn ) ch ?)o t< ?Xu ?,n cubi chV dPng c@ mei hai
ch ?)o } 7 9S 9a 6hXn cubi dPa trn m0t 6hrc ?i(u m7 hmi ?@ tTi ch3 l7 rt ?0c ?3o sP 6ht
tri+n ?mng thdi ca hai ch ?) .hc nhau 7 tri ngC\c nhau ) c1c cmv B dhJ tr3ng 6hXn
m0to trn m0t my ghi >m ngCdi ta ch3 6ht lQi bn ghi >m chCDng 9 (ch ?) } ?C\c i,t nhC
l7 m0t h\6 cCKng trang trng ch3 .n clarinetteJ ?7n alt3J 6ian3) tr3ng .hiJ c]ng l1cJ trbng 7
.n tr3m6ette (ngCdi chDi .n clarinette 6hi ?Ni ly .n tr3m6ette) 73 cu0c Ki m0t bi,n tu
(the3 6h3ng cch !barbar3") ca ch ?) 9S O7 m0t sP gibng nhau th1 n-aJ chBnh l7 A 6hXn
thr su cut hi(n chV m0t lXn m0t ch ?) mKiJ CJ h37n t37n gibng nhC K3st.a tr3ng Li a
38
ct hay l7 NgCdi tr tuXn tr3ng Cuc sng mi ngoi kiaS #Ti .+ Ki anh tt c nh-ng ci ?@
?+ chV ch3 anh rUng h_nh thrc m0t cubn ti+u thuy,tJ !.,t cu t3n hc" ca n@J ch[ng 6hi l7
m0t ci g_ ?C\c tBnh t3nv ?@ l7 m0t ?'i hì T thrcJ m0t m nhS Ng7y trCKcJ th*m chB tTi ?M
nghl rUng ci h_nh thrc n@ m nh tTi ?@ l7 m0t thr ?nh nghla ?Qi sb hc ) chBnh c3n ngCdi
tTiJ s3ngJ m0t lXnJ cch ?>y 7i nEmJ .hi chEm ch1 nghin cru bn nhQc b0 tr 36SFHF ca
9eeth3enJ tTi 6hi t< b` ci guan ni(m tP say m m_nh 7 ch guan ?@ ) h_nh thrcS 8My
cemo
ChCDng m0to ch*mJ h_nh thrc ugav JF 6h1t
ChCDng haio nhanhJ h_nh thrc .hTng c,6 l3Qi ?C\cv HJ 6h1t
ChCDng bao ch*mJ tr_nh b7y ?Dn gin m0t ch ?) duy nhtv JIF 6h1t
ChCDng bbno ch*m 7 nhanhJ h_nh thrc bi,n tuv FHJ 6h1t
ChCDng nEmo rt nhanhJ .h1c .ecwTv IJHI 6h1t
ChCDng suo rt ch*mJ tr_nh b7y ?Dn gin m0t ch ?) duy nhtv FJI 6h1t
ChCDng byo nhanhJ h_nh thrc s3natev JH 6h1t
9eeth3en c@ th+ l7 nh7 .i,n tr1c lKn nht ca n)n >m nhQc ti)n 9achS fng ?M th<a ., t<
nhQc s3nate ?C\c i,t nhC l7 m0t chu tr_nh gmm bbn chCDngJ thCdng ?C\c t*6 h\6 m0t cch
t]y ti(nJ tr3ng ?@ chCDng ?Xu (i,t the3 h_nh thrc s3nate) luTn luTn guan trng hDn cc
chCDng ti,6 the3 nhi)u (i,t the3 h_nh thrc r3nd3J menuet SSSS)S #r3ng t37n b0 sP 6ht tri+n
ngh( thu*t ca 9eeth3en nNi rt Y mubn bi,n ci t*6 h6 ?@ th7nh m0t th+ thbng nht th*t
sPS NhC *y ?@J tr3ng cc s3nate i,t ch3 6ian3 ca m_nhJ Tng dXn dXn chuy+n trng t>m t<
chCDng ?Xu sang chCDng cubiJ Tng r1t gn bn s3nate chV c'n c@ hai 6hXn (?Ti .hi chen 73
gi-a m0t chCDng chuy+n ti,6J nhC tr3ng trCdng h\6 cc s3nate 36S sb 7 36SIHJ ?Ti .hi
trPc ti,6 .) st nhau nhC trCdng h\6 s3nate 36SFFF) Tng trau chubt 5n nh-ng ch ?) y
tr3ng nh-ng chCDng .hc nhau SSSS i3ng ?mng thdi Tng cb ?Ca 73 tr3ng .hbi !thbng nht"
?@ m0t sP ?a dQng h_nh thrc tbi ?aS Nhi)u lXn Tng lmng m0t .h1c uga lKn 73 cc bn s3nate
ca TngJ l7 du hi(u m0t sP t3 bQ3 . lQ bAi _J tr3ng m0t bn s3nateJ .h1c uga cnng c@ /
.hTng ?mng cht nhC thin ti+u lu*n ) sP cubng c6 cc gi tr tr3ng ti+u thuy,t ca 9r3chS
9n nhQc b0 tr 36SFHF l7 ?Vnh ca3 ca sP h37n thi(n ) thu*t .i,n tr1cS #Ti chV mubn anh ch1
Y ) mei m0t chi ti,t m7 ch1ng ta ?M n@i ?,no sP ?a dQng ca cc ?0 d7iS ChCDng ba ngWn hDn
chCDng ti,6 li)n ?@ ?,n FH lXn O7 chBnh th l7 hai chCDng ngWn m0t cch lQ l]ng ?@ (chCDng
ba 7 chCDng su) nbi li)nJ duy tr_ chung c by 6hXn rt .hc nhau y N,u tt c cc 6hXn
y ?)u gXn bUng nhauJ sP thbng nht sp ?N zS O_ sa3| #Ti ch[ng bi,t cWt nghla th, n73S #h,
?y thTiS 9y 6hXn d7i bUng nhauJ th_ sp gibng nhC by ci t t3 tCKng c,6 cQnh nhauS
C.So Anh gn nh khng ni g c v cun =i(u an giM t<.
M.Ko #h, m7 ?y l7 cubn ti+u thuy,tJ tr3ng m0t Y nghla n73 ?@J th>n thi,t Ki tTi hDn cS
Cnng nhC cubn Nhng mi tnh nuc ciJ tTi i,t n@ ui hDnJ th1 hDn nh-ng cubn .hcS OKi
m0t t>m trQng .hcS Cnng nhanh hDn nhi)uS
C.So Cun ny ch c nm phn.
M.Ko N@ dPa trn m0t m5u gbc h_nh thrc .hc h[n cc ti+u thuy,t .hc ca tTiS N@ h37n t37n
?mng nhtJ .hTng c@ nh-ng 6hXn tn r0ng raJ ?C\c cu tQ3 bUng m0t cht li(u duy nhtJ ?C\c
.+ the3 m0t nh6 ?0 nhC nhauJ n@ c@ / rt .chJ cch ?i(uJ c>y dPng trn h_nh thrc .ch uiS
#r3ng Nhng mi tnh nuc ciJ anh c@ th+ ?c truy(n ngWn Cuc hi thoS #r3ng bn ti,ng
#i(6 n@ tn l7 SymposiumJ m chV nhQi the3 tc 6hjm Symposion (Ba tic) ca $lat3nS
39
Nh-ng cu0c b7n cMi d7i ) t_nh yuS #h, m7J ci truy(n Cuc hi tho y lQi ?C\c cu tQ3 h(t
nhC iu van gi to .ch ui nEm hmiS
C.So Theo anh kch vui l g?
M.Ko M0t h_nh thrc tr3ng ?@ t_nh ti,t ?C\c ?jy ln rt ca3 bUng tt c b0 my nh-ng trCdng
h\6 bt ngd 7 6h@ng ?QiS 2abiche
F
S #r3ng m0t cubn ti+u thuy,tJ ch[ng c@ g_ ?ng ngd
hDnJ lb bch hDnJ lei thdi hDnJ T hDn l7 t_nh ti,t ?C\c ?jy gu lb bch .i+u .ch uiS #<
xlaubert trA ?i cc nh7 ti+u thuy,t t_m cch c@a ?i cc thr c3 thu*t ca t_nh ti,tJ ti+u thuy,t
d3 ?@ trA nn cm ct hDn c m0t cu0c ?di cm ct nhtS #uy nhin cc nh7 ti+u thuy,t ?Xu
tin ch[ng h) c@ nh-ng ngQi ng]ng nhC *y trCKc ci .hTng chWc chWnS #r3ng cubn m0t ca
b0 Don KihtJ c@ m0t ci gun rC\uJ ?>u ?@ A gi-a #>y 9an NhaJ A ?y mi ngCdiJ thuXn t1y
ng5u nhinJ gu6 nhauo D3n KihTtJ ianch3 $anchaJ nh-ng ngCdi bQn th\ cQ3 7 cha cr ca
hJ rmi Cardeni3J anh ch7ng trai tr/ ?M b m0t gM D3n xernand n73 ?@ cuem mt cT \ chCa
cCKi 2ucindeJ nhCng rmi lQi c@ c D3r3th;eJ cT \ chCa cCKi b rumng b` ca chBnh gM D3n
xernand nJ 7 sau ?@ l7 D3n xernand Ki 2ucindeJ rmi m0t in sZ guan <a th3t .hì nh7 t]
ca bn MauresJ 7 rmi em trai anh ta ?M ?i t_m anh subt ba3 nEm nayJ rmi c3n gi ca anh ta
l7 Claire 7 c'n thm ngCdi t_nh ca Claire ?uNi the3 cT taJ chBnh anh ta lQi b nh-ng ngCdi ?Xy
tK ca cha anh rC\t ?uNiSSS Dmn d*6 nh-ng tr]ng h\6 7 gu6 gz h37n t37n t_nh cdS NhCng A
Cerantes chK nn c3i ?@ l7 m0t sP ng>y ngT hay hng )S Cc ti+u thuy,t hmi y c'n chCa .Y
.,t Ki ?0c gi bn gia3 CKc 6hi gibng nhC th*tS Ch1ng .hTng mubn gi l7m ci th*tJ ch1ng
mubn l7m uiJ g>y .inh ngQcJ g>y bt ngdJ b` b]a mS Ch1ng c@ tnh tr choi 7 . t7i ca
ch1ng l7 A ?@S KhAi ?Xu th, .q ?C\c c3i l7 m0t bi,n ?Ni .hNng lm tr3ng lch s^ ti+u thuy,tS
#Ti mubn gi ?@ gXn nhC l7 m0t c1 sbcS ='i hì bWt chCKc ci c@ th*t l*6 trc l7m ch3 ci gun
rC\u ca Cerantes trA th7nh lb bchS #h, .q thCdng nNi l3Qn chbng lQi di sn ca th, .q
S #uy *y .hTng th+ ?Dn gin guay lQi ci gun rC\u ca Cerantes n-aS :i-a nDi ?@ 7
ch1ng taJ .inh nghi(m ca ch nghla hi(n thPc th, .q ?M chen 73 .hi,n ch3 tr' chDi
nh-ng ng5u h\6 chWc chWn .hTng c'n c@ th+ l7 T t0i n-aS N@ trA th7nh h3uc l7 cb t_nh . chcJ
mVa maiJ nhQi (ch[ng hQn Nhng tng hm Vatican hay Ferdydurke)J h3uc l7 hC 3J c@ tBnh
cht chim ba3S =y l7 trCdng h\6 cubn ti+u thuy,t ?Xu tin ca Ka.a Chu MyS 8My ?c
chCDng ?XuJ Ki cu0c gu6 gz h,t src .h@ tin gi-a Karl %3ssmann 7 ngCdi ch1 ca anh tao
gibng nhC l7 m0t h37i ni(m nhK ti,c ci gun rC\u ca CerantesS NhCng tr3ng cubn ti+u
thuy,t n7y nh-ng t_nh hubng .h@ tin (th*m chB .hTng th+ c@) ?C\c g\i ln th*t tV mVJ th*t 3
nh ) ci c@ thPc ch3 ?,n nei ta c@ cm gic ?i 73 m0t th, giKiJ d] huy)n h3ucJ s3ng lQi
thPc hDn thPc tQiS Nn nhK ly ?i)u yo Ka.a ?M ?i 73 th, giKi !siu thPc" ?Xu tin ca Tng
(73 !sP tr0n l5n ci thPc 7 ci mD" ?Xu tin ca Tng) thTng gua ci gun rC\u ca
CerantesJ gua cnh câ ca .ch uiS
C.So T kch vui gi ln tng v mt tr gii tr.
M.Ko O73 thdi .hAi ?Xu ca m_nhJ n)n ti+u thuy,t lKn ch>u Ru l7 m0t tr' gii trB 7 tt c
nh-ng nh7 ti+u thuy,t ch>n chBnh ?)u nhK ti,c thdi yS O lQiJ gii trB .hTng h) l3Qi tr< tBnh
nghim trangS #r3ng cubn iu van gi t ngCdi ta tP hìo c3n ngCdi c@ crng ?ng ?C\c sbng
trn h7nh tinh n7y .hTngJ c@ nn !gii 6h@ng h7nh tinh .hì nh-ng m@ng ubt ca c3n
ngCdi"| 8\6 nht tBnh cPc . nghim trang ca c>u hì Ki tBnh cPc . nhk nh7ng ca h_nh
thrcJ l7 tham ng ca tTi t< l>uS O7 ?y .hTng 6hi l7 m0t tham ng thuXn t1y ngh( thu*tS
iP h\6 nht m0t h_nh thrc 6h] 6hi,m Ki m0t ch ?) nghim trang l0t trXn cc bi .ch ca
ch1ng ta (nh-ng bi .ch dian ra trn giCdng ng ca ch1ng ta cnng nhC nh-ng bi .ch m7
ch1ng ta dian trn s>n .hu lKn ca lch s^) tr3ng sP T nghla .inh .hng ca n@S
40
C.So Nh vy c hai hnh thc mu gc trong cc tiu thuyt ca anh: 1- li b cuc a m
thng nht cc thnh t khng ng cht trong mt kt cu co s trn con s by; - li b
cuc kiu kch vui thun nht, mang tnh kch v mp m ci huyn hoc.
M.Ko #Ti luTn luTn mD CKc c@ m0t sP b0i CKc lKn bt ngdS NhCng l1c n7y tTi chCa th3t nNi
t_nh trQng hai \ Ki hai h_nh thrc n7yS
F
#i+u thuy,t ca xS D3st3ies.iS
Decamrono tuy+n t*6 nh-ng truy(n ngWn ca nh7 En { 93ccaci3 (FHFH~FHI) ch y,u mT
t cc 6h3ng thc hmi th, .q OS
H
O<a 6hiS
Nhanh <aS
I
NhanhS
CPc nhanhS
Kh3an thaiS
%t nhanhS
G
CPc nhkS
F
CPc mQnhS
FF
8_nh thrc nhQc chen l5n nh-ng ?3Qn b7i ht 7 nh-ng ?i(6 .h1cS
F
2abiche (FFI~F)o nh7 i,t .chJ tc gi nh-ng h7i .ch ) 6h3ng thc 7 .ch uiS
Phn th nm
U PHA SAU KIA
Cc nh tho khng sng ch ra cc bi tho
Bi tho nm u pha sau kia
Lu lm ri n vn
Nh tho ch c vic khm ph ra n.
yan i.acel
1
9Qn tTiJ y3se i.3rec.yJ tr3ng m0t cubn sch ca anh .+ c>u chuy(n c@ th*t n7yo
M0t in .Z sC th7nh $raha ?C\c mdi ?i dP m0t cu0c h0i th3 .h3a hc A 2u>n =TnS }nh ?,n
?@J anh tham gia th3 lu*n 7 anh trA ) $rahaS O7i gid sau .hi trA )J tQi cTng sA ca m_nhJ
anh cXm td nh*t b3 Rudo Pravo, 7 A ?y anh ?c thyo m0t in .Z sC #i(6J ?Qi bi+u tQi m0t
cu0c h0i th3 A 2u>n =TnJ sau .hi ?M 6ht bi+u trCKc b3 chB 6hCDng #>y m0t tuyn bb n@i
cu tN gubc cM h0i ch nghla ca m_nhJ ?M guy,t ?nh A lQi 6hCDng #>yS
M0t cu0c di tn bt h\6 6h6 gWn thm m0t tuyn bb nhC *y ch[ng 6hi chuy(n utS O7i
chhc nEm t]S Oin .Z sC ca ch1ng ta .hTng c'n tin nNi A mWt m_nhS NhCng b7i b3 n@i )
chBnh anhJ ch[ng c'n nghi ngd g_ n-aS CT thC .Y ca anh bCKc 73 6h'ng anhJ h3ng hbt .hi
trTng thy anho #rdi ?tJ cT .u lnJ anh ) ?y 7 #h*t ch[ng bi,t ?i)u tB n73J anh ?M ?c
41
nh-ng g_ ngCdi ta i,t ) anh chCa|
Oin .Z sC ?c thy nei l3 s\ tr3ng mWt cT thC .YS }nh c@ th+ l7m g_ ?>y| }nh bN ?,n t'a s3Qn
td Rudo PravoS ?yJ anh gu6 ngCdi bin t*6 in c@ trch nhi(mS }nh ch7ng n7y cin leiJ gu
th*tJ chuy(n n7y ?1ng l7 th*t 6hi)nJ nhCng anh taJ bin t*6 inJ ch[ng dBnh dng g_ 73 ?>y
cJ anh ta ?M nh*n En bn b7i b3 n7y trPc ti,6 t< 90 Ng3Qi gia3S
Oin .Z sC chQy sang 90 Ng3Qi gia3S ?yJ ngCdi ta n@i Ki anhJ >ngJ chWc chWnJ ?>y l7 m0t
nhXm l5nJ nhCng 6hXn hJ h ?M nh*n ?C\c b3 c3 ) anh .Z sC t< cD guan m*t h ca h A
sr gun tQi 2u>n =TnS Oin .Z sC ?'i m0t sP ci chBnhS NgCdi ta b3 anhJ ci chBnhJ .hTngJ
.hTng c@ l7m ci ?@ ?>uJ nhCng h b3 ?m Ki anh rUng sp .hTng c@ chuy(n g_ cy ra Ki
anh cJ anh c@ th+ yn t>mS
NhCng in .Z sC .hTng yn t>mS #ri lQiJ rt nhanhJ anh nh*n thy ?0t nhin anh b the3 dti
rt chutJ ?i(n th3Qi ca anh b nghe tr0m 7 anh c@ ./ bm ?uTi ng37i ?CdngS }nh .hTng th+
ng ?C\c n-aJ anh b nh-ng cDn c m0ngJ ch3 ?,n ng7yJ .hTng th+ chu ?Png sP cEng th[ng
?@ ?C\c n-aJ anh th*t sP mQ3 hi+m trbn ra .hì nCKc m0t cch bt h\6 6h6S O*y l7 anh trA
th7nh m0t ./ di tn th*t sPS
2
C>u chuy(n tTi <a .+ l7 m0t tr3ng sb nh-ng c>u chuy(n m7 ngCdi ta gi ngay .hTng d3 dP l7
c@ tnh cht KafkaS #< ng- ?@J r1t ra t< m0t tc 6hjm ngh( thu*tJ chV ?C\c cc ?nh bAi nh-ng
h_nh tC\ng ca m0t nh7 ti+u thuy,tJ trA th7nh m5u sb chung duy nht ca nh-ng t_nh hubng
(c En hc l5n c@ th*t) m7 .hTng m0t t< n73 .hc c@ th+ nWm bWt ?C\cJ 7 c .h3a chBnh tr
hcJ cM h0i hc l5n t>m lY hc .hTng th+ cung c6 nNi ch_a .h@aS
NhCng *y th_ tnh cht Kafka l7 g_|
8My th^ cb mT t 7i 6hCDng di(nS
Th nhto Oin .Z sC ?bi mut Ki guy)n lPc n@ c@ tBnh cht m0t m cung bt tnS }nh sp
.hTng ba3 gid ?,n ?C\c t*n c]ng nh-ng h7nh lang T t*n ca n@ 7 sp .hTng ba3 gid t_m ra
?C\c ai l7 ngCdi ?M ?c ln bn n ?nh m(nhS NhC *y anh l>m 73 t_nh trQng gibng nhC
y3se6h KS ?bi di(n Ki t'a n hay anh nh>n in ?3 ?Qc KS ?bi di(n Ki t'a l>u ?7iS #t c h
?)u A gi-a m0t th, giKi n@ l7 m0t thi,t ch, c@ tBnh m cung duy nht mnh mTng m7 h
.hTng th+ th3t ra 7 .hTng th+ hi+u ?C\cS #rCKc Ka.aJ cc nh7 ti+u thuy,t thCdng tb c3
cc th+ ch, nhC l7 nh-ng trCdng ?u A ?@ a chQm nh-ng l\i Bch cM h0i hay c nh>n .hc
nhauS A Ka.aJ thi,t ch, l7 m0t cD ch, tu>n the3 nh-ng guy lu*t ca chBnh n@ ?M ?C\c ?ut
chCDng tr_nh .hTng bi,t d3 ai 7 l1c n73J ch1ng ch[ng lin guan g_ ?,n l\i Bch ca c3n ngCdi
7 d3 ?@ .hTng th+ hi+u ?C\cS
Th haio #r3ng chCDng O cubn Lu iJ in cM trCAng gii thBch ch3 KSJ m0t cch chi ti,tJ c>u
chuy(n d7i d'ng ) hm sD ca anh taS #a hMy t@m gn lQio cch ?>y ch<ng mCDi nEmJ t'a l>u
?7i c@ gî ?,n chBnh guy)n cM ?) ngh tuy+n dhng ch3 cM m0t nh>n in ?3 ?QcS Oin cM
trCAng ?M tr ldi t< chbi bUng thC (ch[ng ai cXn nh>n in ?3 ?Qc n73 c) nhCng thC tr ldi y
b lQc sang m0t cD guan .hc 7J nhC th,J d3 ci tr' rt tinh i nh-ng sP hi+u lXm guan liu
ch nghla .;3 d7i nhi)u nEmJ m0t ng7y nJ d3 T YJ giy mdi ?M th*t sP ?C\c gî ?,n ch3 KS
42
?1ng ngay 73 l1c m7 tt c cc cD guan c@ lin guan ?ang rt b` ci ?) ngh cn ?M th7nh lei
thdiS O*y l7 sau m0t chuy,n ?i d7iJ KS ?,n l7ng n d3 nhXm l5nS C'n hDn th, n-aJ _ rUng ?bi
Ki anh ta .hTng c'n c@ ci th, giKi .h dl n73 .hc n-a ng37i t'a l>u ?7i Ki ci l7ng .iaJ
ton b cu0c sbng ca anh chV l7 m0t nhXm l5nS
#r3ng th, giKi ca Ka.aJ bn hm sD gibng nhC Y tCAng ca $lat3nS N@ ?Qi di(n ch3 thPc cht
ca c3n ngCdiJ chV l7 nh 6hn chi,u hWt ln trn tm m7n ca cc 3 tCAngS su *yJ c gM
nh>n in ?3 ?Qc l5n in .Z sC th7nh $raha chV l7 nh-ng ci b@ng ca cc tm 6hi,u ca ho
7 c'n Bt hDn th, rt nhi)uo h l7 nh-ng ci b@ng ca m0t nhm ln tr3ng m0t hm sDJ nghla l7
nh-ng ci b@ng .hTng c@ c guy)n tmn tQi nhC nh-ng ci b@ngS
i3ngJ n,u cu0c sbng c3n ngCdi chV l7 m0t ci b@ngJ 7 thPc tQi nUm A ?>u .iaJ tr3ng ci .hTng
Ki tKi ?C\cJ tr3ng ci 6hi nh>n 7 siu nh>nJ trc th_ ta bCKc 73 thXn hcS su *yJ nh-ng
ngCdi ?Xu tin ch1 gii Ka.a ?M gii thBch cc ti+u thuy,t ca Tng nhC l7 m0t ngh ngTn tTn
gi3S
Cch hi+u ?@ the3 tTi l7 sai (bAi _ n@ thy m0t thr 6h1ng dh A nDi m7 Ka.a ?M nWm bWt
nh-ng t_nh th, ch th+ ca cu0c sbng c3n ngCdi) tuy nhin 5n c@ Y nghla 6ht hi(no A tt c
nDi n73 m7 guy)n lPc nghi ngdJ n@ tt y,u tQ3 ra thr thXn hc ca chBnh n@v A tt c nDi n73
m7 n@ cC c^ nhC l7 #hC\ng ?,J n@ g\i ln nh-ng t_nh cm tTn gi3 ?bi Ki n@v th, giKi c@ th+
?C\c mT t tr3ng m0t t< Png thXn hcS
Ka.a .hTng i,t nh-ng 6h1ng dh tTn gi3J nhCng tnh cht Kafka (tr3ng thPc tQi 7 tr3ng hC
cu) l7 .hTng th+ tch rdi Ki 6hCDng di(n thXn hc ca n@ (hay ?1ng hDno gi thn hoc)S
Th bao %as.3lni.3 .hTng th+ chu nNi src nung t0i lei ca m_nhJ 7 ?+ t_m ?C\c sP yn
b_nhJ anh tP nguy(n nh*n sP tr<ng 6hQtS =@ l7 t_nh hubng rt guen thu0c ti li i tm su
trng phatS
Ka.aJ l3gic b ?3 ngC\cS K/ b tr<ng 6hQt .hTng bi,t nguyn nh>n ca sP tr<ng 6hQtS #Bnh
6hi lY ca sP tr<ng 6hQt .hTng th+ n73 chu ?C\c ch3 ?,n neiJ ?+ t_m ?C\c sP yn tlnhJ ./ b
.,t t0i mubn ?i t_m m0t cch b73 ch-a ch3 h_nh 6hQt ca m_nho su trng phat i tm ti liS
Oin .Z sC th7nh $raha b tr<ng 6hQt bUng m0t sP the3 dti r3 ri,t ca cnh stS iP tr<ng
6hQt ?@ ?'i hì m0t t0i lei .hTng h) 6hQm 6hiJ 7 in .Z sC m7 ngCdi ta .,t t0i di tn cubi
c]ng ?M di tn thPc sPo su trng phat cui cng tm thy ti liS
KhTng bi,t m_nh b .,t t0i _ ci g_J KS tr3ng chCDng O cubn Vu n guy,t ?nh c;t lQi t37n b0
cu0c ?di m_nhJ t37n b0 gu .hr ca m_nh !?,n t*n nh-ng chi ti,t nh` nht"S 90 my !tP .,t
t0i" ?M .hAi ?0ngS K b kt ti i tm ti li ca mnhS
M0t hTmJ }malia nh*n ?C\c m0t brc thC thc tlu ca m0t in chrc thu0c t'a l>u ?7iS 9 c1c
6hQmJ cT c; ?iS #'a l>u ?7i th*m chB ch[ng cXn guA trch cch cC c^ t3 bQ3 ca }maliaS Nei
s\ (chBnh l7 ci nei s\ m7 in .Z sC thy tr3ng mWt cT thC .Y ca anh) tP n@ tc ?0ngS Ch[ng
c@ m(nh l(nh n73 cJ ch[ng c@ ch1t du hi(u c@ th+ nh*n thy n73 c t< 6hBa t'a l>u ?7iJ mi
ngCdi 5n trnh gia ?_nh }malia nhC l7 cT b dch hQch *yS
9b }malia mubn b3 ( gia ?_nh m_nhS NhCng c@ m0t .h@ .hEno .hTng th+ t_m ra tc gi ca
bn nJ m7 ngay c bn n cnng .hTng c@ Mubn chbng nJ th_ 6hi b .,t n chr NgCdi cha
43
an n7i t'a l>u ?7i tuyn bb t0i lei ?iS NhC *y n@i rUng sP tr<ng 6hQt ?i t_m t0i lei c'n l7 BtS
#r3ng ci th, giKi gi ~ thXn hc n7yJ k b trng phat van xin ngi ta nhn nhn l n c ti
O5n thCdng cy ra t_nh trQng m0t ngCdi d>n th7nh $raha hTm nay b tht sngJ .hTng c'n t_m
?C\c ch1t i(c l7m n73S }nh ta h37i cTng cin m0t chrng nh*n chV rt rUng anh ?M 6hQm m0t lei
7 cm .hTng ai ?C\c d]ng anhS 9n n .hTng th+ t_m raS O7 _ A $rahaJ la3 ?0ng l7 m0t
nghla h ?C\c 6h6 lu*t guy ?nhJ cubi c]ng anh b .,t t0i l7 ./ En bmo ?i)u ?@ c@ nghla l7
anh c@ t0i trbn la3 ?0ngS Su trng phat tm ra ti liS
Th t: Chuy(n in .Z sC th7nh $raha c@ tBnh cht m0t chuy(n .hTi h7iJ chuy(n ?]av n@ g>y
cCdiS
8ai gM h37n t37n bt . n73 ?@ (.hTng 6hi l7 nh-ng ! thanh tra" nhC bn dch ti,ng $h6
?M .hi,n ta tCAng nhXm) m0t buNi sng n ch06 ?C\c KS trn giCdng ng ca anhJ tuyn bb l7
anh ta ?M b bWt 7 ch;n mt b-a En sng ca anhS KSJ m0t in chrc c@ .q lu*tJ ?ng lp tbng
h ra .hì nh7 anhJ lQi tP b73 ch-a dTng d7i trCKc mut hJ tr3ng .hi ?ang muc 3 ngS Khi
Ka.a ?c ch3 cc bQn Tng nghe chCDng m0t cubn Vu nJ ai ny ?)u cCdiJ .+ c tc giS
$hili6 %3th mD CKc guay m0t cubn 6him dPa the3 cubn Lu io Tng ?nh ?Ca :r3uch3 Marc
73 ai gM nh>n in ?3 ?Qc KS 7 Chic3 8ar63 ai in 6hh t ca anh taS O>ngJ Tng h37n
t37n c@ lYo ci h7i l7 .hTng th+ tch rdi chBnh bn cht ca cht Ka.aS
NhCng th*t l7 m0t ni)m an i tmi ?bi Ki in .Z sC n,u anh bi,t rUng c>u chuy(n ca anh l7
h7iS }nh b nhbt tr3ng c>u chuy(n ?]a ca chBnh cu0c ?di m_nh nhC m0t c3n c tr3ng ci b+
cv anh ch[ng thy chuy(n y bumn cCdi tB n73 cS su *yJ m0t chuy(n ?]a chV bumn cCdi ?bi
Ki nh-ng ngCdi ?rng trc b+ cv cht KafkaJ tri lQiJ ?Ca ch1ng ta 73 bn tr3ngJ 73 t*n
gan ru0t ca m0t chuy(n ?]aJ 73 ?,n ch gh tm ca ci hiS
#r3ng th, giKi ca Ka.aJ ci h7i .hTng 6hi l7 m0t ?bi >m ca ci bi (ci bi ~ h7i) nhC tr3ng
trCdng h\6 A iha.es6earev n@ c@ mut A ?@ .hTng 6hi ?+ l7m ch3 ci bi da chu ?Png ?C\c
hDn nhd sWc thi nhk nh7ngv n@ .hTng m ch3 ci biJ .hTngJ n@ hy di(t ci bi t< tr3ng trrng
bUng cch tCKc mt ca cc nQn nh>n ni)m an i duy nht h c'n c@ th+ hy ngo ni)m an i
nUm tr3ng sP ca3 c (c@ th*t hay gi ?nh) ca tn bi .chS Oin .Z sC ?M mt tN gubc ca
m_nh 7 tt c c^ ta cCdi m lnS
3
#r3ng lch s^ hi(n ?Qi c@ nh-ng thdi . m7 cu0c sbng gibng h(t nhC tr3ng cc ti+u thuy,t ca
Ka.aS
8mi tTi c'n sbng A $rahaJ ba3 nhiu lXn tTi ?M nghe ngCdi ta gi t'a nh7 9an 9B thC =ng (m0t
ngTi nh7 cu cB 7 hi(n ?Qi) l7 !t'a l>u ?7i"S 9a3 nhiu lXn tTi ?M nghe ngCdi ta gi nh>n *t
sb hai tr3ng =ng (m0t ?mng chB 8endrych n73 ?@) l7 Klamm (c7ng th1 hDn l7 tr3ng ti,ng
i;c !.lam" c@ nghla l7 !3 nh" hay !tr' b6")S
Nh7 thD }SJ m0t nh>n *t c0ng sn lKnJ b t] _ m0t h n .i+u italin hmi nh-ng nEm IS
#r3ng t]J Tng i,t m0t t*6 thD tr3ng ?@ Tng tuyn bb l'ng trung th7nh ca m_nh ?bi Ki ch
nghla c0ng sn bt ch6 tt c nh-ng ?i)u gh r\n Tng ?M 6hi chu ?PngS KhTng 6hi _ hn
44
nhtS Nh7 thD c3i sP trung th7nh ca m_nh (trung th7nh Ki nh-ng tn ?a3 6h ca m_nh) l7
du hi(u ?rc hQnh ca TngJ sP cCDng trPc ca TngS Nh-ng ngCdi d>n th7nh $raha bi,t t*6 thD
?@ 7 ?ut ch3 n@ ci tn mVa mai th*t hay l7o Lng bit Dn ca Joseph KS
Nh-ng h_nh tC\ngJ nh-ng t_nh hubngJ c nh-ng c>u chBnh cc r1t ra t< cc ti+u thuy,t ca
Ka.aJ tham gia 73 ?di sbng th7nh $rahaS
#uy nhin sP .h[ng ?nh ?@ cXn ?C\c ch-a lQio cht Kafka .hTng 6hi l7 m0t .hi ni(m cM h0i
hc hay chBnh tr hcS NgCdi ta ?M cb gii thBch cc ti+u thuy,t ca Ka.a nhC l7 m0t sP 6h
6hn cM h0i cTng nghi(6J 6h 6hn sP b@c l0tJ sP tha h@a ?Q3 ?rc tC snJ t@m lQiJ 6h 6hn
ch nghla tC bnS NhCng tr3ng th, giKi ca Ka.aJ gXn nhC .hTng h) t_m thy nh-ng g_ l7m
nn ch nghla tC bnS KhTng c@ ?mng ti)n 7 guy)n lPc ca n@J .hTng c@ thCDng mQiJ .hTng
c@ guy)n sA h-u 7 nh-ng ./ sA h-uJ .hTng c@ giai c6S
Cht Kafka .hTng tCDng rng Ki ?nh nghla ) ch nghla t37n trS #r3ng cc ti+u thuy,t ca
Ka.aJ .hTng c@ ?ngJ h( tC tCAng ca n@ 7 t< Png ca n@J .hTng c@ chBnh trJ .hTng c@
cnh stJ .hTng c@ gu>n ?0iS
8_nh nhC ?1ng hDn l7 cht Kafka bi+u hi(n m0t .h nEng sD ?[ng ca c3n ngCdi 7 th, giKi
ca n@J .h nEng .hTng ?C\c cc ?nh ) mut lch s^J n@ the3 ?uNi c3n ngCdi gXn nhC lnh
hUngS
NhCng gii thBch ?@ .hTng l7m mt ?i c>u hìo _ sa3 A $raha cc ti+u thuy,t ca Ka.a ?M c@
th+ tr0n l5n Ki cu0c sbngJ 7 tQi sa3 A $aris cnng nh-ng cubn ti+u thuy,t y lQi c@ th+ ?C\c
ti,6 nh*n nhC l7 bi+u hi(n bB hi+m th, giKi ring bi(t ch guan ca tc gi| =i)u ?@ c@ nghla l7
ci ti)m nEng tr3ng c3n ngCdi 7 th, giKi ca n@ m7 ta gi l7 cht Kafka da d7ng trA th7nh
nh-ng sb 6h*n ch th+ A $raha hDn l7 A $aris chEng|
C@ nh-ng cu hCKng tr3ng lch s^ hi(n ?Qi tQ3 nn cht Kafka tXm cz cM h0i lKno sP t*6 trung
dXn dXn guy)n lPc hCKng ?,n sP tP thXn thnh h@av sP guan liu h@a h3Qt ?0ng cM h0i bi,n
tt c cc cD guan th7nh nhng m cung bt tnv sP 6hi c tBnh h@a c nh>n l7 .,t gu ca
t_nh trQng trnS
Cc Nh7 nCKc t37n tr t*6 trung cPc ?0 cc cu hCKng ?@ ?M l7m nNi b*t nh-ng guan h( chut
chp gi-a cc ti+u thuy,t ca Ka.a Ki cu0c sbng thPcS i3ng n,u A 6hCDng #>y ngCdi ta .hTng
nh_n thy mbi lin h( ?@J ?y .hTng 6hi chV _ ci cM h0i gi l7 d>n ch Bt cht Ka.a hDn cM
h0i $raha hTm nayS #Ti tCAng c'n l7 _ A ?>y ngCdi ta ?M ?nh mtJ m0t cch .hTng trnh
?C\cJ cm gic ) ci c@ th*tS
9Ai _ cM h0i gi l7 d>n ch cnng t<ng bi,t gu tr_nh 6hi c tBnh h@a 7 guan liu h@av c h7nh
tinh ?M trA th7nh s>n .hu ca gu tr_nh yS Cc ti+u thuy,t ca Ka.a l7 m0t thr ng3a dh nhC
tr3ng chim ba3 7 tCAng tC\ng ) t_nh trQng ?@v nh7 nCKc t37n tr l7 m0t thr ng3a dh nTm
na 7 *t cht ca n@S
NhCng _ sa3 Ka.a lQi l7 nh7 ti+u thuy,t ?Xu tin nWm bWt ?C\c nh-ng cu hCKng ?@ . thPc
chV dian ra trn s>n .hu lch s^J sng rt 7 d- dUn nhtJ sau .hi Tng ?M ch,t|
4
45
N,u ta .hTng mubn b l<a _ nh-ng sP 6hVnh 6hd 7 nh-ng truy)n thuy,tJ ta .hTng t_m thy
m0t du ,t guan trng n73 c ) nh-ng mbi guan t>m chBnh tr ca xranw Ka.aS O) mut ?@J
Tng .hc tt c nh-ng ngCdi bQn th7nh $raha ca TngJ Mac 9r3dJ xran erelJ Lg3n Lr&in
KischJ cnng nhC tt c nh-ng nh7 ti)n 6h3ng ch nghhlaJ tP ch3 l7 bi,t ?C\c Y nghla ca lch
s^J thBch g\i ln di(n mQ3 ca tCDng laiS #Qi sa3 .hTng 6hi tc 6hjm ca hJ m7 lQi chBnh l7
tc 6hjm ca ngCdi bQn ?Cdng cT ?Dn ca hJ lQc l37i 7 chV chEm ch1 73 cu0c sbng ring
ca m_nh 7 73 ngh( thu*t ca m_nhJ ng7y nay ?M trA th7nh m0t thr tin tri chBnh tr ~ cM h0i
7J d3 ?@J b cm trn m0t b0 6h*n lKn ca h7nh tinh|
#Ti ?M nghl ?,n ?i)u bB jn ?@ m0t hTm sau .hi ?C\c chrng .i,n ci cnh n7y A nh7 m0t b7
bQn gi7S 97 bQn n7yJ hmi nh-ng h n .i+u italin A $raha nEm FGIFJ ?M b bWt 7 c^ _ nh-ng
t0i c b7 .hTng h) 6hQmS #hdi yJ h7ng trEm ngCdi c0ng sn ?M rDi 73 h37n cnh gibng nhC
b7S iubt ?diJ h h37n t37n ?mng nht cu0c ?di h Ki =ng ca hS Khi =ng ?0t nhin trA
th7nh ./ .,t t0i hJ h ?M ch6 nh*nJ ?1ng nhC y3se6h KSJ !cem c;t lQi t37n b0 cu0c ?di m_nh
ch3 ?,n nh-ng chi ti,t nh` nht" ?+ t_m ch3 ra t0i lei che giu tr3ng ?@ 7J cubi c]ngJ th1
nh*n nh-ng t0i c tCAng tC\ngS 97 bQn tTi ?M sbng s@t nhd l'ng dnng cm 6hi thCdng ca
m_nhJ b7 ?M .hTng chu l7m nhC tt c cc ?mng chB ca m_nhJ nhC nh7 thD }SJ !tP ?i t_m t0i lei
ca m_nh"S
#< chbi ti,6 tay ch3 bn ?a3 6h ca m_nhJ b7 ?M ch[ng c@ Bch g_ ch3 cnh tC\ng h n .,t
chcS Ch3 nnJ thay _ b tre3 cNJ b7 chV b t] chung th>nS MCdi lEm nEm sauJ b7 ?C\c 6hhc hmi
danh dP h37n t37n 7 th raS
97 b bWt .hi c3n trai b7 mKi m0t tuNiS Khi b7 ra t]J c*u ta ?M FJ 7 b7 ?M c@ ?C\c ni)m hQnh
6h1c hai mk c3n sbng c]ng nhau tr3ng m0t cnh cT ?Dn .him nhCdngS 97 yu c3n m mjnJ
ch[ng c@ g_ l7 lQS M0t hTmJ l1c c*u c3n trai b7 ?M tuNiJ tTi ?,n thEm hS #Ti thy b7 mk
.h@cJ _ bt b_nhJ gi*n hdnS Nguyn d3 ch[ng c@ g_ ?ng .+o buNi sng c*u c3n trai d*y mu0n
guJ hay m0t chuy(n g_ ?@ .i+u nhC *yS #Ti b3 b7o !Oi(c g_ 6hi gi*n hdn _ chuy(n ut
Mnh nhC th,| =ng g_ ?>u m7 .h@c 97 cCdng ?i(u gu ?y"
C*u c3n trai b7 tr ldi tTiJ thay mko !KhTngJ mk chu .hTng cCdng ?i(u ?>uS Mk chu l7 m0t
ngCdi 6hh n- tuy(t di 7 dnng cmS Mk ?M bi,t .hng cP chBnh A nDi m7 mi ngCdi ?M chu
thuaS Mk mubn chu trA th7nh m0t c3n ngCdi trung thPcS =1ng l7 chu ?M d*y gu mu0nJ
nhCng ?i)u mk chu ch trch chu l7 m0t ci g_ ?@ c'n s>u ca hDn nhi)uS =y l7 rng c^ ca
chuS ng c^ Bch .q ca chuS Chu mubn ?C\c ?1ng nhC mk chu m3ng mubn A chuS O7
chu cin hra ?i)u ?@ Ki mk chu trCKc mut bcS"
=i)u =ng ?M .hTng th+ n73 l7m ?C\c Ki ngCdi mkJ ngCdi mk ?M l7m ?C\c Ki c3n trai m_nhS
97 ?M bu0c n@ 6hi tP ?mng nht m_nh Ki ldi bu0c t0i ngu ngbcJ 6hi !tP t_m ra t0i lei ca
m_nh"J 6hi th1 t0i cTng .haiS #Ti ?M .inh ngQc ?rng nh_n ci h n .i+u italin mini yJ 7 tTi
l*6 trc hi+u ra rUng nh-ng cD ch, t>m lY *n h7nh bn tr3ng nh-ng bi,n cb lch s^ lKn (c@ /
.hTng th+ tin ?C\c 7 th*t 6hi nh>n) cnng chBnh l7 nh-ng cD ch, chi 6hbi cc h37n cnh ring
tC (h37n t37n tXm thCdng 7 T c]ng c3n ngCdi)S
5
9rc thC nNi ti,ng m7 Ka.a ?M i,t 7 ?M .hTng ba3 gid gî ch3 bb Tng chrng minh .h rt
46
r7ng chBnh l7 t< tr3ng gia ?_nhJ tr3ng mbi guan h( gi-a ?ra c3n 7 guy)n lPc ?C\c thXn thnh
h@a ca bb mkJ m7 Ka.a ?M r1t ra ?C\c hi+u bi,t ca Tng ) ci co ch nhn ti ?M trA th7nh
m0t tr3ng nh-ng ch ?) lKn tr3ng cc ti+u thuy,t ca TngS #r3ng Bn nJ truy(n ngWn c@ guan
h( chut chp Ki .inh nghi(m gia ?_nh ca tc giJ ngCdi bb .,t t0i ?ra c3n trai ca m_nh 7 ra
l(nh ch3 n@ 6hi nhy cubng sTng tP 5nS NgCdi c3n nh*n ci t0i tCAng tC\ng ca m_nh 7 ?i
nhy cubng sTng cnng ng3an ng3Mn nhCJ sau n7yJ ./ nbi nghi(6 c*u ta l7 y3se6h KS b m0t cD
guan bB hi+m n73 ?@ .,t t0iJ ?i ?,n che ch3 ngCdi ta cWt cNS iP gibng nhau gi-a hai lXn bu0c
t0iJ hai lXn nh*n t0i 7 hai cu0c h7nh guy,t b0c l0 tBnh lin thc tr3ng cc tc 6hjm ca Ka.aJ
nbi li)n !ch nghla t37n tr" ring tC tr3ng gia ?_nh Ki ch nghla t37n tr ca nh-ng 3 nh cM
h0i t3 lKnS
M h0i t37n trJ nht l7 tr3ng nh-ng bi,n thi cPc ?3an ca n@J c@ .huynh hCKng c@a b` ranh
giKi gi-a ci cTng c0ng 7 ci ring tCv guy)n lPc ng7y c7ng trA nn bB hi+m ?'i hì cu0c sbng
ca mi cTng d>n 6hi rt r7ng .hTng ch 73 ?>u ?C\cS
NgCdi ta rt thCdng n@i rUng cc ti+u thuy,t ca Ka.a bi+u l0 m3ng mubn say m c0ng ?mng
7 sP ti,6 c1c Ki c3n ngCdiv c@ / nhC sinh linh b mt gbc l7 anh ch7ng KS chV c@ m0t cru
cnh duy nhto C\t ln sP tr<ng 6hQt 6hi chu cT ?Dn ca m_nhS i3ngJ lbi gii thBch ?@ .hTng
chV l7 m0t thr s3 rengJ m0t sP l7m gim Y nghlaJ m7 c'n l7 m0t cch hi+u saiS
:M nh>n in ?3 ?Qc KS .hTng h) ?i t_m nh-ng c3n ngCdi 7 hDi m ca hJ anh ta .hTng
mubn trA th7nh !c3n ngCdi gi-a nh-ng c3n ngCdi" nhC 4reste ca iartrev anh mubn ?C\c thu
nh*n .hTng 6hi bAi m0t c0ng ?mngJ m7 bAi m0t cD guanS =+ ?Qt ?C\c ?i)u ?@J anh 6hi tr
gi ?Wto anh 6hi t< b` sP cT ?DnS O7 ?>y l7 ?a nghc ca anho anh .hTng ba3 gid ?C\c A m0t
m_nhJ hai in 6hh t d3 t'a l>u ?7i 6hi tKi bm the3 anh lin thcS Ngmi trn guXy c7 6h nh_n
cubng cu6 t_nh nh>nJ ch1ng dP 73 h7nh ?0ng l7m t_nh ?Xu tin ca anh Ki xreidaJ 7 t< l1c
?@ .hTng rdi .hì giCdng ng ca hai ngCdi n-aS
KhTng 6hi l7 sP tr<ng 6hQt 6hi chu cT ?DnJ m7 l7 sP c on b cng hipJ ?y l7 m nh
ca Ka.aS
Karl %3ssmann .hTng ng<ng b mi ngCdi guy rXyo ngCdi ta bn guXn 3 ca anhv ngCdi ta
ly mt ca anh tm nh duy nht c@ h_nh bb mk anhv tr3ng nh7 ngJ cQnh giCdng anhJ bn
tr/ ?m bbc 7J thVnh th3ngJ ngM c 73 anhv %3bins3n 7 DelamarcheJ hai gM lCu manhJ
bu0c anh 6hi sbng chung Ki \ chmng ch1ngJ ?,n nei nh-ng ti,ng thA d7i ca mh 9runelda
b;3 h ang ?,n t*n tr3ng gic ng ca anhS
C>u chuy(n ) y3se6h KS .hAi ?Xu cnng chBnh bUng cnh ring tC b c>m 6hQmo hai gM lQ mut
?,n bWt anh ngay trn giCdng ngS #< hTm ?@J anh .hTng c'n cm thy m0t m_nh n-ao t'a n
sp bm ?uNi anhJ the3 dti anh 7 n@i Ki anhv cu0c sbng ring tC ca anh cr bi,n mt dXnJ rmi
sp b nubt ch^ng bAi ci cD guan bB hi+m >y dmn anhS
Nh-ng t>m hmn tr- t_nh thBch ra3 ging ) sP c@a b` nh-ng bB m*t 7 ca ng\i sP rt r7ng ca
cu0c sbng ring tC .hTng hi+u ?C\c ci gu tr_nh m7 h ?ang b*m 73 ?@ sp ?Ca ?,n ?>uS
=i+m cut 6ht ca ch nghla t37n tr gibng nhC ?i+m cut 6ht ca Vu no ngCdi ta sp ?,n
t@m cN anh ngay tQi giCdng ng ca anhS 8 ?,n ?y h(t nhC bb anh 7 mk anh 5n thBch l7m
*yS
NgCdi ta thCdng tP hì .hTng bi,t cc ti+u thuy,t ca Ka.a c@ 6hi l7 6hn nh nh-ng cung
47
?0t rt c nh>n 7 ring tC ca tc giJ hay l7 sP mT t !gumng my cM h0i" .hch guanS
Cht Kafka .hTng tP giKi hQn c tr3ng llnh Pc ring tC l5n tr3ng llnh Pc cTng c0ngv n@ ba3
g06 c haiS Ci cTng c0ng l7 tm gCDng chi,u ca ci ring tCJ ci ring tC 6hn nh ci cTng
c0ngS
6
Khi n@i ?,n nh-ng llnh Pc cM h0i ?M tQ3 ra cht KafkaJ tTi .hTng chV nghl ?,n gia ?_nhJ m7
c'n nghl ?,n m0t tN chrc .hc A ?@ Ka.a ?M tri gua cu0c ?di thanh nin ca Tngo ci cTng
sAS
NgCdi ta thCdng gii thBch cc nh>n *t ca Ka.a nhC l7 6hn nh c@ tBnh 6h1ng dh ca ngCdi
trB thrcJ nhCng :r;g3re iamsa ch[ng c@ ch1t g_ l7 m0t nh7 trB thrcS Khi anh thrc d*y 7 thy
m_nh bi,n th7nh c3n ginJ anh chV c@ m0t nei l3o l7m th, n73J tr3ng t_nh trQng mKi n7yJ ?,n
cTng sA ch3 .6 gid| #r3ng ?Xu anh chV c@ sP 6hhc t]ng 7 tBnh .q lu*t m7 ngh) nghi(6 ca
anh ?M l7m ch3 anh gueno anh l7 m0t ngCdi l7m cTngJ m0t vin chcJ 7 tt c cc nh>n *t
ca Ka.a ?)u l7 *yv in chrc .hTng 6hi ?C\c guan ni(m nhC m0t h_nh m5u cM h0i hc (sp
l7 nhC *y A 3la)J m7 nhC m0t .h nEng nh>n l3QiJ m0t cch tmn tQi sD ?[ngS
#r3ng th, giKi guan liu ca ngCdi in chrcJ th nhtJ .hTng c@ sng .i,nJ 6ht minhJ tP d3
h7nh ?0ngJ chV c@ cc m(nh l(nh 7 guy tWco y l th gii ca su phuc tngS Th haiJ ngCdi
in chrc thPc thi m0t b0 6h*n nh` ca m0t h3Qt ?0ng h7nh chBnh lKn m7 mhc ?Bch 7 6hQm
i A ng37i tXm bi,t ca anh tao y l th gii cc c ng tr thnh my mc 7 .hTng
ai hi+u Y nghla nh-ng g_ m_nh l7mS Th baJ ngCdi in chrc chV l7m i(c Ki nh-ng ./ T danh
7 Ki cc hm sDo y l th gii ca cc tru tng.
=ut m0t cubn ti+u thuy,t 73 tr3ng ci th, giKi ca sP 6hhc t]ngJ ca my m@c 7 ca tr<u
tC\ngJ A ?@ 6hiu lCu duy nht ca c3n ngCdi l7 ?i t< b7n giy n7y sang b7n giy .hcJ ?y l7
?i)u c@ / ngC\c lQi Ki chBnh bn cht ca cht thD s^ thiS #< ?@ ny ra c>u hìo l7m sa3
Ka.a lQi c@ th+ bi,n ci cht li(u 6hn thi ca cm ct y th7nh nh-ng ti+u thuy,t m hmn|
#a c@ th+ t_m thy c>u tr ldi tr3ng m0t brc thC Tng i,t ch3 Milenao !CTng sA .hTng 6hi l7
m0t cD guan ngK ngjn ?>uv n@ thu0c ) ci hC 3 hDn l7 ci ngK ngjn"S C>u ?@ chra ?Png
m0t tr3ng nh-ng bB m*t lKn nht ca Ka.aS fng ?M bi,t nh_n thy ci .hTng ai thyo .hTng
chV tXm guan trng cD bn ca hi(n tC\ng guan liu ch nghla ?bi Ki c3n ngCdiJ Ki th>n 6h*n
ca n@ 7 Ki tCDng lai ca n@J m7 (?i)u n7y c'n ?ng ngQc nhin hDn) c ci ti)m nEng cht
thD jn chra tr3ng tBnh cch ma gui ca cc cTng sAS
NhCng !cTng sA thu0c ) ci hC 3" nghla l7 th, n73|
Oin .Z sC th7nh $raha sp hi+u ?C\c ?i)u ?@o m0t lXm l5n tr3ng hm sD ca anh ?M bWn anh
sang 2u>n =Tnv nhC *y anh ?M lang thang A $rahaJ l7 m0t bng ma th*t sPJ ?i t_m ci cc
mtJ c'n nh-ng cTng sA m7 anh ?M t_m ?,n ?bi Ki anh trTng nhC m0t m cung bt t*n thu0c
m0t thn thoai ca lQ n73 ?@S
Nhd ci hC 3 m7 Tng ?M nh*n ra tr3ng th, giKi guan liu ch nghlaJ Ka.a ?M c@ th+ l7m ?C\c
?i)u trCKc Tng .h@ tCAng tC\ng nNio bi,n m0t cht li(u 6hn thD m0t cch s>u sWcJ th7nh cht
thD lKn ca ti+u thuy,tv bi,n m0t c>u chuy(n cPc . nhQt nhp3J chuy(n m0t ngCdi .hTng th+
48
t_m ?C\c ci chrc ?M ?C\c hra hkn (chBnh l7 cbt truy(n ca Lu i) th7nh huy)n th3QiJ
th7nh s^ thiJ th7nh / ?k6 chCa t<ng thyS
iau .hi ?M mA r0ng cnh trB cc cTng sA ?,n tXm cz .hNng lm n trhJ Ka.a .hTng th+ ngd ?M
?Qt ?,n h_nh nh l7m m h3uc ch1ng ta bAi n@ gibng gu ci cM h0i m7 Tng chCa t<ng ba3 gid
bi,t 7 ?ang l7 cM h0i th7nh $raha ng7y nayS K th*tJ m0t cM h0i t37n tr chV l7 m0t cD guan
h7nh chBnh mnh mTng duy nhto _ rUng t37n b0 la3 ?0ng A ?y ?)u ?M ?C\c nh7 nCKc h@aJ
mi ngCdi thu0c mi ng7nh ngh) ?)u trA th7nh nh-ng ngCdi lm cngS M0t cTng nh>n .hTng
c'n l7 cTng nh>nJ m0t in guan t'a .hTng c'n l7 guan t'aJ m0t linh mhc .hTng c'n l7 linh
mhcJ tt c h ?)u l7 in chrc ca nh7 nCKcS !#Ti thu0c ) t'a n"J gi3 sZ ?M n@i Ki
y3se6h KS nhC *yJ tr3ng thnh ?CdngS Cc lu*t sC cnng th, trTng th, giKi ca Ka.aJ tt c
?)u 6hhc h t'a nS M0t ngCdi d>n th7nh $raha hTm nay ch[ng ngQc nhin g_ chuy(n ?@S }nh
ta cnng sp ch[ng ?C\c b73 ch-a g_ tbt hDn KS Cc lu*t sC ca anh ta cnng *yJ .hTng 6hhc h
cc b c3 m7 6hhc h t'a nS
7
#r3ng m0t b7i thD gmm F ?3Qn tr tuy(tJ i,t gin d ?,n gXn nhC tr/ c3nJ m7 s3i thu ?,n
ci nghim trng nht 7 6hrc tQ6 nhtJ nh7 thD #i(6 l ?Qi i,to
Cc nh tho khng sng ch ra cc bi tho
Bi tho nm u pha sau kia
Lu lm ri n vn
Nh tho ch c vic khm ph ra n.
NhC *y ?bi Ki nh7 thDJ i,t c@ nghla l7 6h z brc ch ngEn A 6hBa sau ?@ m0t ci g_ ?y
bt bi,n (!b7i thD") b giu tr3ng b@ng tbiS ChBnh _ *y (nhd 73 ?0ng tc ;n m7n che . lQ
7 bt ngd ?@) !b7i thD" hi(n ra Ki ch1ng ta trCKc h,t nhC m0t nh sng laS
#Ti ?c Lu i lXn ?Xu tin l1c tTi F tuNiJ 7 ) sau .hTng ba3 gid cubn sch y .hi,n tTi
sung sCKng ?,n th,J dXu by gid tTi .hTng th+ hi+u ?C\c tt c tri thrc mnh mTng chra
?Png tr3ng ?@ (tt c tXm guan trng thPc sP ca cht Ka.a)o hmi ?@ tTi b ch@i l'aS
O) sau mWt tTi ?M guen Ki ngumn sng ca !b7i thD" 7 tTi bWt ?Xu nh*n ra tr3ng ci ?M .hi,n
tTi b ch@i l'a nh-ng tri nghi(m ca chBnh tTiv tuy nhinJ ngumn sng 5n c'n ?y mMiS
9t bi,nJ !b7i thD" chd ?\i ch1ng taJ yan i.acel n@iJ !t< rt l>u rmi"S i3ng tr3ng ci th, giKi
bi,n ?Ni .hTng ng<ngJ ci bt bi,n 6hi chEng chV l7 thuXn t1y 3 nh|
KhTngS Mi t_nh hubng ?)u l7 bn cht ca c3n ngCdi 7 chV c@ th+ chra ?Png ci g_ c@ tr3ng
c3n ngCdiv nhC *y ngCdi ta c@ th+ h_nh dung rUng n@ tmn tQi (n@ 7 tt c cht siu h_nh hc
ca n@) !t< rt l>u rmi" Ki tC cch l7 .h nEng ca c3n ngCdiS
NhCng tr3ng trCdng h\6 ?@J lch s^ (ci .hTng ~ bt bi,n) l7 g_ ?bi Ki nh7 thD|
#r3ng mWt nh7 thDJ lch s^J lQ thayJ nUm tr3ng m0t tC th, s3ng s3ng Ki chBnh n@o n@ .hTng
sng chJ n@ khm phS 9Ung nh-ng t_nh hubng chCa t<ng thyJ n@ b@c trXn c3n ngCdi l7 g_J
ci g_ nUm sn tr3ng n@ !t< rt l>u rmi"J ?>u l7 nh-ng .h nEng ca n@S
49
N,u !b7i thD" ?M nUm sn A ?@ rmiJ sp l7 6hi lY .hi ban ch3 nh7 thD nEng lPc du bov .hTngJ
anh ta !chV .hm 6h" m0t .h nEng ca c3n ngCdi (ci !b7i thD" y !?M nUm sn A ?y t< rt
l>u rmi") m7 lch s^ ?,n lC\t n@J cnng sp .hm 6h ra m0t ng7y n73 ?@S
Ka.a .hTng tin triS fng chV thy ci !A ?Ung sau .ia"S fng .hTng bi,t rUng cm nh*n ca
Tng cnng l7 m0t tin cmS fng .hTng c@ Y ?nh l0t mut nQ m0t ch, ?0 cM h0iS fng ?M ?Ca ra
nh sng nh-ng cD ch, m7 Tng bi,t tr3ng h3Qt ?0ng ring tC 7 i ~ cM h0i ca c3n ngCdiJ
.hTng ngd rUng sP ti,n h@a ) sau ca lch s^ lQi l7m chuy+n ?0ng ch1ng ln s>n .hu lKn ca
n@S Ci nh_n thTi min ca guy)n lPcJ cu0c ?i t_m tuy(t ng t0i lei ca chBnh m_nhJ sP l3Qi tr<
7 nei .inh h37ng b l3Qi tr<J t0i bu0c 6hi cu thdiJ tBnh cht hC 3 ca ci th*t 7 thPc tQi ma
thu*t ca hm sDJ sP c>m 6hQm thCdng cuyn ?di sbng ring tC SSSSJ tt c nh-ng tr' thB
nghi(m ?@ m7 lch s^ ?M thPc hi(n Ki c3n ngCdi tr3ng nh-ng bng nghi(m .hNng lmJ Ka.a ?M
thPc hi(n ch1ng (7i nEm sKm hDn) tr3ng cc ti+u thuy,t ca TngS
iP gu6 gz gi-a th, giKi thPc ca cc Nh7 nCKc t37n tr Ki !b7i thD" ca Ka.a sp c'n gi- mMi
m0t ch1t g_ ?@ bB m*tJ 7 n@ sp chrng t` h7nh ?0ng ca nh7 thDJ t< ngay tr3ng bn cht ca
n@J l7 .hTng t3an tBnh ?C\cv 7 ngC\c ?dio tXm guan trng .hNng lm ) mut cM h0iJ chBnh trJ
!tin tri" ca cc ti+u thuy,t Ka.a nUm chBnh ngay tr3ng tBnh cht !.hTng dn th>n" ca
ch1ngS
su *yJ n,uJ thay _ ?i t_m !b7i thD" giu !?>u ?@ sau .ia"J nh7 thD !dn th>n" 6hhc h m0t
ch>n lY ?M bi,t trCKc (n@ tP hi,n th>n ch3 anh ta 7 nUm ?@ !A trCKc mut") nhC th, anh sp t<
b` sr m(nh ring ca thDS O7 ch[ng guan trng ba3 nhiu ci i(c ch>n lY tin ?nh c@ tn l7
g_J l7 ?rc tin cD ?bc gi3 hay l7 T thXnJ l7 ?1ng nhi)u hDn hay l7 ?1ng Bt hDnv nh7 thD 6hhc
h m0t ch>n lY .hc Ki ci ch>n lY phi khm ph (n@ l7 chi la)S
N,u tTi tha thi,t nmng nhi(t ?,n th, Ki di sn ca Ka.aJ n,u tTi b3 ( n@ nhC l7 t7i sn ca
chBnh m_nhJ .hTng 6hi l7 tTi thy cXn bWt chCKc ci .hTng th+ bWt chCKc ?C\c (7 .hm 6h
thm m0t lXn n-a cht Kafka) m7 _ tm gCDng tuy(t di ) tnh tu tr trit ca ti+u thuy,t
(ca ci cht thD c@ tn l7 ti+u thuy,t)S Nhd n@J xranw Ka.a ?M n@i ) th>n 6h*n c3n ngCdi
ca ch1ng ta (nhC n@ bi+u hi(n ra tr3ng th, .q n7y) ?i)u m7 .hTng m0t suy tCAng cM h0i hc
hay chBnh tr hc n73 c@ th+ n@i ?C\c Ki ch1ng taS
Phn th su
BY MUOI BA T
Nm 1968 v 1969, cun 2di ?]a c\t c dch ra tt c cc ngn ng phong Ty. Nhng
tht bt ng! Php, ngi dch vit lai cun tiu thuyt bng cch trang tr vn phong
ca ti. Anh, nh xut bn ct tt c cc oan suy tng, loai b cc chong ni v m
nhac, thay i th tu cc phn, t chc lai cun tiu thuyt. mt nc khc, ti gp ngi
dch cun sch ca ti: ng khng bit mt t Sc no. !Vy ng dch th no?" ng tr li:
!Bng tri tim ca ti", v a cho ti xem tm nh ti m ng ly t trong v ra. ng ta ng
yu n mc ti sut tin rng ngi ta c th dch bng mt th thn giao cch cm ca
con tim. Tt nhin, on gin hon: ng dch t bn vit lai bng ting Php, cng nh ngi
dch Achentina.
Mt nc khc: ngi ta dch t ting Sc. Ti m cun sch v tnh c oc oan c thoai
50
ca Helena. Cc cu di, mi cu cun sch ca ti chim ht c mt tit, c chia ra
thnh v s cu on gin... C sc do cc bn dch cun 2di ?]a c\t gy ra cn lai du vt
mi trong ti. May thay v sau ti gp c nhng ngi dch trung thnh hon... Tuy
nhin, i vi ti l k thuc t khng cn c cng chng Sc, cc bn dch l tt c. V vy vi
nm gn y, cui cng ti quyt nh lp lai trt tu trong cc ln xut bn bng ting
nc ngoi cc cun sch ca ti. Chng phi khng c xung t v khng mt: oc, kim tra,
xem lai cc tiu thuyt ca ti, c v mi, trong ba hay bn th ting nc ngoi m ti oc
c chim ht tron c mt giai oan trong i ti...
Anh chng tc gi ra sc canh gi cc bn dch tiu thuyt ca mnh chay ui theo v s cc
t ging nh mt g chn cu chay theo mt n cu hoang; hnh nh tht ng bun i vi
chnh anh ta, ng bun i vi c nhng ngi khc. Ti ng rng ban ti Pierre Noza, gim
c t tp san #ranh lu*n thy rt r ci tnh cnh cuc sng chn cu khi hi ca ti. Mt
hm, vi mt su ng cm l liu, anh ni vi ti: !Thi hy qun nhng day dt ca anh v
vit cho ti mt ci g i. Cc bn dch buc anh phi suy ngh v tng t ca anh. Vy th
hy vit cun tu in c nhn ca anh i. Cun tu in cc tiu thuyt ca anh. Cc t - cha
kho, cc t - vn , cc t - yu ca anh..."
Ti lm xong ri, y ny
1
.
n d (mtaphore)
#Ti .hTng thBch ch1ng n,u ch1ng chV l7 m0t thr trang trBS O7 tTi .hTng chV nghl ?,n cc h_nh
nh s3 m'n nhC !brc thm canh ca m0t bMi c`"J m7 cJ ch[ng hQn nhC .hi %il.e i,to "Ci
cCdi rV ra A mi(ng h nhC nh-ng ,t thCDng mCng m"S 83uco !2di cXu .hn ca anh ta ?M rDi
rhng h,t l 7 mc ln trn mi(ng anh ta nhC m0t ci c>y c3n ?M ch,t"S (Tp san ca Malte
Laurids Brigge) (#he3 tTiJ Ka.aJ t< chbi rt r7ng cc jn dhJ l7 cb Y chbng lQi c nh>n %il.eS)
#ri lQiJ tTi thy .hTng g_ thay th, ?C\c jn dh tr3ng ai tr' l7 6hCDng ti(n ?+ nWm bWtJ tr3ng
m0t 6ht l0 bt ngdJ bn cht .hTng th+ nWm bWt ?C\c ca cc sP *tJ cc t_nh th,J cc nh>n
*tS n dh ~ ?nh nghlaS Ch[ng hQnJ A 9r3chJ jn dh ) thi ?0 hi(n sinh ca Lscho !}nh thBch
sP sng rt r7nh mQcho anh mubn tQ3 ra m0t th, giKi gin d m0t cch sng rt ?,n mrc ni)m
cT ?Dn ca anh c@ th+ ?C\c bu0c 73 sP sng rt ?@ nhC bu0c 73 m0t c>y c0t sWt" (Nhng k
mng du)S suy tWc ca tTio rt Bt jn dh tr3ng m0t cubn ti+u thuy,tv nhCng cc jn dh n7y 6hi
l7 nh-ng ?Vnh ca3 nhtS
bin gii (frontire)
!ChV cXn m0t ch1tJ m0t ch1t cBu T c]ng nh` b; thTi l7 ?M c@ th+ chuy+n sang bn .ia bin
giKi rmi nDi ch[ng c'n c@ g_ c@ Y nghla n-ao t_nh yuJ nh-ng ni)m cc tBnJ ?rc tinJ lch s^S #37n
b0 bB jn ca cu0c sbng c3n ngCdi l7 A che n@ dian ra st rQt bn cQnhJ th*m chB ti,6 gi6 trPc
ti,6 Ki cc bin giKi ?@J .hTng 6hi cch ca h7ng c>y sbJ m7 chV c@ m0t milimetSSS" (Sch
ci v lng qun)
bt danh (pseudonyme)
#Ti mD tCAng m0t th, giKi tr3ng ?@ cc nh7 En sp b 6h6 lu*t bWt bu0c 6hi gi- bB m*t lY lch
51
ca m_nh 7 6hi d]ng b1t danhS 9a ?i)u l\io hQn ch, cD bn chrng cumng i,tv gim thi+u sP
g>y gN tr3ng En hcv mt h[n ci lbi gii thBch tc 6hjm bUng ti+u s^ nh7 EnS
cc con ch (caractres)
NgCdi ta in cc cubn sch Ki nh-ng c3n ch- ng7y c7ng nh`S #Ti h_nh dung ra cnh .,t th1c
ca En hco dXn dXnJ ch[ng ai nh*n raJ cc c3n ch- cr nh` dXn ?i ch3 ?,n .hi h37n t37n
.hTng c'n nh_n thy g_ n-a h,tS
ci cui (ca chu u) (rire (europen))
=bi Ki %abelaisJ ci ui 7 ci h7i c'n l7 m0tS =,n th, .q OJ ci h7i hCKc ca iterne 7
ca Dider3t l7 m0t .q ni(m m ?)m 7 bumn nhK ) ni)m ui .i+u %abelaisS iang th, .q J
:3g3l l7 m0t nh7 h7i hCKc !bumn"S fng b3o !N,u ta nh_n chEm ch1 7 th*t l>u m0t c>u
chuy(n bumn cCdiJ n@ c7ng l1c c7ng trA nn bumn hDnS" Ch>u Ru ?M nh_n c>u chuy(n bumn cCdi
ca sP tmn tQi ca chBnh m_nh tr3ng m0t thdi gian d7i ch3 ?,n neiJ sang th, .q J thin s^ thi
ui ca %abelais ?M chuy+n th7nh A h7i .ch tuy(t ng ca 3nesc3J l7 ngCdi ?M n@i rUngo
!#< ci gh r\n ?,n ci h7i c@ ba3 nhiu ?>uS" C>u chuy(n ca ch>u Ru ) ci cCdi ?M ?,n hmi
.,t th1cS
chy (couler)
#r3ng m0t brc thCJ Ch36in mT t nh-ng ng7y Tng A }nhS fng chDi tr3ng cc 6h'ng .hch 7
cc guY b7 ba3 gid cnng bi+u l0 ni)m hrng .hAi ca m_nh bUng m0t c>uo !fi ?k6 gu ch<ng
Cr nhC l7 nCKc chy *y" Ch36in .h@ chu _ chuy(n ?@J cnng gibng nhC tTi .hi tTi nghe
ngCdi ta .hen m0t bn dch cnng bUng ci lbi ?@o !#h*t trTi chy" h3uc !Cr nhC l7 d3 m0t
ngCdi $h6 i,t *y"S NhCng ?c 8eming&ay nhC l7 m0t nh7 En $h6J l7 ?c rt tmi KhTng
th+ tCAng tC\ng ?C\c En 6h3ng ca Tng A m0t nh7 En $h6 %3bert3 Calass3J ngCdi cut
bn sch ca tTi bUng ti,ng { n@io NgCdi ta nh*n ra m0t bn dch tbt .hTng 6hi A sP trTi chy
ca n@ m7 l7 A nh-ng th+ thrc .hc thCdng 7 ?0c ?3 m7 ngCdi dch ?M c@ cam ?m gi-
nguyn 7 b3 (S
chm ngn (aphorisme)
#< t< 8y 2Q6 aphorimos c@ nghla l7 !?nh nghla"S Ch>m ngTno h_nh thrc c@ tBnh thD ca sP
?nh nghlaS (emo nh nghaS)
chu u (Europe)
#hdi #rung CNJ sP thbng nht ca ch>u Ru dPa trn tTn gi3 chungS #hdi 8i(n =QiJ tTn gi3
nhCdng che ch3 En h@a (ch3 sP sng tQ3 En h@a) ?M trA th7nh th7nh tPu ca cc gi tr tbi
ca3 gua ?@ nh-ng ngCdi ch>u Ru nh*n ra nhauJ tP ?nh nghlaJ tP cc ?nh nhauS i3ngJ ng7y
nayJ ?,n lC\t En h@a nhCdng che ca n@S NhCng ch3 ci g_ 7 ch3 ai| =>u l7 llnh Pc nDi
nh-ng gi tr tbi thC\ng c@ .h nEng thbng nht ?C\c ch>u Ru c@ th+ ?C\c thPc hi(n| Nh-ng
52
. tBch .Z thu*t chEng| #h trCdng chEng| 8ay l7 chBnh tr Ki lY tCAng ) d>n chJ Ki nguyn
lY .h3an dung| NhCng ?rc .h3an dung yJ n,u n@ .hTng b3 ( ch3 m0t sng tQ3 6h3ng 6h1
hay m0t tC tCAng mQnh mp n73 cJ th_ n@ c@ trA th7nh trbng reng 7 T Bch .hTng| 8ay c@ th+
cem t_nh trQng th3i lui ca En h@a l7 m0t sP gii th3t .hi,n ta c@ th+ sng .h3i buTng
cuTi| #Ti ch[ng hi+u g_ stS #Ti chV bi,t rUng En h@a ?M t< b` trB ca m_nh rmiS O7 nhC *yJ
h_nh nh ca bn sWc ch>u Ru ?ang l]i ca 73 gu .hrS NgCdi ch>u RuJ ?@ l7 c3n ngCdi ?ang
ti,c nhK ch>u RuS
ch ngha gii tinh hoa (litisme)
#< ch nghla giKi tinh h3a chV cut hi(n tr3ng ti,ng $h6 t< nEm FGJ t< ngCdi the3 ch
nghla giKi tinh h3a nEm FGS 2Xn ?Xu tin tr3ng lch s^J tP chBnh ngTn ng- 6h ln .hi ni(m
giKi tinh h3a m0t thr nh sng tiu cPc n,u .hTng 6hi l7 .hinh bVS
#uyn truy)n chBnh thrc tr3ng cc nCKc c0ng sn bWt ?Xu ? .Bch ch nghla giKi tinh h3a 7
nh-ng ngCdi the3 ch nghla giKi tinh h3a c]ng m0t l1cS sua nh-ng t< ?@J n@ .hTng nhUm 73
nh-ng ngCdi ch cB nghi(6J nh-ng nh7 th+ tha3 nNi ti,ng hay nh-ng nh7 chBnh trJ m7 chV
nhUm ring 73 giKi tinh h3a En h@aJ tri,t hcJ nh7 EnJ gi3 sCJ tri,t giaJ s^ giaJ nh-ng
ngCdi l7m ?i(n nh 7 s>n .huS
M0t sP ?mng b0 . lQS N@ .hi,n ta nghl rUng A t37n b0 ch>u Ru giKi tinh h3a En h@a ?ang
nhCdng che ch3 nh-ng giKi tinh h3a .hcS 9n .iaJ l7 ch3 giKi tinh h3a ca b0 my cnh stS
9n n7yJ l7 giKi tinh h3a tr3ng cc 6hCDng ti(n thTng tin ?Qi ch1ngS Cc giKi tinh h3a mKiJ sp
ch[ng ai ln n h ) ci t0i ch nghla giKi tinh h3a cS NhC *yJ t< ch nghla giKi tinh h3a
nay mai sp rDi 73 lMng gunS
ch ngha tr tnh (v cch mqng) (lyrisme (et rvolution))
!Ch nghla tr- t_nh l7 m0t cDn say 7 c3n ngCdi say ?+ tP h'a m_nh da d7ng hDn 73 th, giKiS
Cch mQng .hTng mubn ngCdi ta nghin cru 7 guan st n@J n@ mubn ngCdi ta gWn li)n Ki
n@v chBnh tr3ng Y nghla ?@ n@ l7 tr- t_nh 7 ch nghla tr- t_nh cXn thi,t ch3 n@S" (Cuc sng
mi ngoi kia) !9rc tCdngJ ?Ung sau ?@ giam cXm nh-ng ngCdi ?7n Tng 7 nh-ng ngCdi ?7n
b7J h37n t37n ?C\c 6h bUng nh-ng c>u thDJ 7 trCKc nh-ng brc tCdng ?@ ngCdi ta nhy
m1aS KhTng ?>uJ .hTng 6hi l7 m0t ?i(u nhy t^ thXnS ?>y chBnh l7 sP ng>y thD nhy m1a
iP ng>y thD Ki nh cCdi ?Xy mu ca n@S" (Cuc sng mi ngoi kia)
chui li nhi (litanie)
2u6 lQio nguyn lY ca .,t cu nhQcS Chuei li nhio ldi n@i trA th7nh >m nhQcS #Ti mubn ti+u
thuy,tJ tr3ng nh-ng ?3Qn suy tCAngJ thVnh th3ng bi,n th7nh b7i htS iau ?>y l7 m0t ?3Qn
chuei li nhi tr3ng cubn Li a ct ?C\c .,t cu trn cD sA t< nh mnho
!SSS 7 tTi nh*n ra rUng tr3ng nh-ng b7i ht y c@ lbi th3t ca tTiJ du hi(u nguyn lai ca tTiJ
nDi nh mnh ca tTi m7 tTi ?M 6hn b0i s3ng n@ lQi c7ng l7 nDi nh mnh ca tTi (bAi _ ldi
than trch thbng thi,t nht ct ln t< nDi nh7 m_nh b 6hn b0i)v nhCng c]ng l1c tTi hi+u rUng
ci nDi nh7 m_nh ?@ ch[ng thu0c ) th, giKi n7y (nhCng l7 nDi nh7 m_nh n73 *yJ n,u n@
53
ch[ng thu0c ) th, giKi n7y|)J rUng tt c nh-ng g_ ch1ng ta ht chV l7 m0t .q ni(mJ m0t
tC\ng ?7iJ l7 sP lCu gi- tr3ng tCAng tC\ng nh-ng g_ .hTng c'n tmn tQi n-a 7 tTi cm thy mut
?t nDi nh7 m_nh ?@ bi,n mt ?i dCKi ch>n tTi 7J chi,c .n gWn trn mTiJ tTi trTi trC\t 73
chi)u s>u .hTng ?yJ 7 tTi .inh ngQc tP nh rUng nDi nh7 m_nh duy nht ca tTi chBnh l7 sP ?i
cubngJ sP rDi n7y ?>yJ t_m .i,m 7 hau huJ 7 tTi buTng m_nh 73 ?@ 7 73 ni)m .h3i lQc
ca cDn ch@ng mut n7yS" (Li a ctJ trSHGH)
#r3ng lXn cut bn thr nht bUng ti,ng $h6J tt c nh-ng t< lu6 lQi ?)u ?C\c thay th, bUng
nh-ng t< ?mng nghlao
!SSS 7 tTi nh*n ra rUng tr3ng nh-ng .h1c ht yJ tTi ?ang A nDi nh mnhJ tTi t< ?@ m7 raJ
thPc th+ ca n@ l7 du hi(u nguyn lai ca tTiJ l7 gia ?_nh tTiJ m7 _ tTi ?M 6hQm 6hi trng
t0iJ n@ lQi c7ng thu0c ) tTi hDn (bAi _ ldi than trch thbng thi,t nht ct ln t< ci tN m m7
ta ?M 6hh l'ng m,n yu)v gu l7 c]ng l1c ?@ tTi ?M hi+u ngay trc .hWc rUng n@ ch[ng thu0c )
th, giKi n7y (nhCng n@ l7 ci nDi tr1 ngh n73 *yJ n,u n@ .hTng A nDi cti trXn n7y|)J rUng
nh-ng ti,ng ht 7 nh-ng giai ?i(u ca ch1ng ta cnng m`ng manh nhC m0t .q ni(mJ l7 tC\ng
?7iJ l7 h_nh tC\ng t7n tBch ca m0t cti thPc h3ang ?Cdng .hTng c'n tmn tQiJ 7 tTi cm thy
n)n tng lhc ?a ca ngTi nh7 y ?ang bi,n mt ?iJ tTi cm thy m_nh ?ang trTi trC\tJ Ki
chi,c .n trn mTiJ b lTi tu0t 73 ci hb s>u nh-ng nEm thngJ nh-ng th, .qJ 73 m0t Pc
th[m .hTng ?yJ rUng cu0c la3 cubng ?@ l7 nDi tr1 ngh duy nht ca tTiJ sP rDi n7y ?>yJ t_m
.i,mJ hau huJ 7 th m_nh la3 trC\tJ 73 ni)m .h3i tr ca cDn ch@ng mut n7yS" (Li a
ctJ trSHH)
Cc t< ?mng nghla .hTng chV 6h hy giai ?i(u ca En bn m7 c sP rt nghla ca n@S (emo
lp lai)
chng cung vit (graphomanie)
=y .hTng 6hi l7 chrng cumng !i,t thCJ i,t nh*t .YJ i,t nh-ng thr bin nin s^ gia t0c
(trc l7 i,t ch3 m_nh hay ch3 nh-ng ngCdi th>n ca m_nh)J m7 l7 i,t sch (trc l7 c@ m0t cTng
ch1ng nh-ng ?0c gi .hTng guen bi,t)" (Sch ci v lng qun)S KhTng 6hi l7 chrng cumng
sng tQ3 nn m0t h_nh thrc m7 l7 6 ?ut ci tTi ca m_nh ch3 nh-ng ngCdi .hcS 27 dQng th+
hi(n lb bch nht ca Y chB guy)n lPcS
cng khai (Transparence)
[2]

#r3ng dian t< chBnh tr 7 b3 chBJ t< n7y c@ nghla l7o 6hDi b7y cu0c sbng ca cc c nh>n ra
trCKc ci nh_n ca cTng ch1ngS Khi,n ta nhK ?,n }ndr; 9ret3n 7 Y mubn ca Tng ?C\c sbng
tr3ng m0t cn nh bng knh trCKc mWt mi ngCdiS CEn nh7 bUng .Bnho m0t sP .hTng tCAng
cCa cn 7 ?mng thdi l7 m0t tr3ng nh-ng 6hCDng di(n .inh .hng nht ca cu0c sbng hi(n ?QiS
suy tWco cc sP h ca Nh7 nCKc c7ng t] m] ba3 nhiuJ th_ cc cTng i(c ca c nh>n c7ng
6hi cTng .hai by nhiuv ch nghla guan liu dXu l7 ?Qi di(n ca m0t vic cng lQi l7 v
danh, b mt, m ha, ti nghaJ tr3ng .hi con ngi ring t lQi bu0c 6hi 6hDi b7y src .hèJ
t7i chBnhJ h37n cnh gia ?_nh ca m_nh raJ 7 n,u bn n ca cc 6hCDng ti(n thTng tin ?Qi
ch1ng ?M guy,t ?nh nhC *y rmiJ th_ anh sp .hTng c'n c@ ?C\c m0t .h3nh .hWc ring tC n73
h,t c tr3ng t_nh yuJ l5n tr3ng b(nh t*tJ c tr3ng ci ch,tS { mubn c>m 6hQm 73 chbn ring
tC ca ngCdi .hc l7 m0t h_nh thrc cN cCa ca tBnh hung hEngJ ng7y nay ?C\c th+ ch, h@a
54
(ch nghla guan liu Ki cc 6hi,u ca n@J b3 chB Ki cc 6h@ng in ca n@)J ?C\c chrng
thPc ) mut ?Q3 ?rc (guy)n ?C\c thTng tin trA th7nh guy)n thr nht tr3ng cc guy)n c3n
ngCdi) 7 thi h@a (bUng ci t< ?k6o cTng .hai)S
cng tc (collabo)
Nh-ng t_nh th, lch s^ luTn luTn mKi b@c l0 nh-ng .h nEng hUng lC\ng ca c3n ngCdi 7 ch3
6h;6 ta gi tn ch1ng lnS NhC t< c0ng tcJ tr3ng chi,n tranh chbng 6ht~cBtJ ?M c@ thm m0t
nghla mKio tP nguy(n 6hhc h ch3 m0t guy)n lPc bjn thVuS M0t .hi ni(m cD bn 27m th, n73
m7 nh>n l3Qi ?M c@ th+ b` gua n@ ch3 ?,n t*n nEm FG| M0t .hi ?M t_m ra ?C\c t< ?@J c7ng
ng7y ngCdi ta c7ng nh*n ra rUng h3Qt ?0ng ca c3n ngCdi c@ tBnh cht ca m0t sP c0ng tcS
#t c nh-ng ./ tn dCDng ci inh ì ca cc 6hCDng ti(n thTng tin ?Qi ch1ngJ ci cCdi ?Xn
?0n ca gung c3J sP gun lMng thin nhinJ sP c3i m@i ?C\c ?Ca ln h7ng ?rc hQnhJ cXn
6hi gi h l7o nhng k cng tc vi tnh hin aiS
cuc sng (vit hoa) (Vie (avec le V en majuscule))
#r3ng b7i En ? .Bch cc nh7 siu thPc Mt xc cht (FG)J $aul Lluard nung ldi Ki thi h7i
}nat3le xranceo !9n ?mng l3Qi ca ngCDiJ hzi cc ch,tJ ta ch[ng h) yuSSS" SS 2di bi(n bQch
sau ?@ c'n ?ng ch1 Y hDn c c1 ? 73 guan t7i yo !=i)u tTi .hTng c'n c@ th+ h_nh dung m7
.hTng ra nCKc mWtJ l7 Cu0c sbngJ ng7y nay n@ 5n c'n hi(n ra ?@ tr3ng nh-ng ?i)u nh` nhut
.hTng ?ng .+ b>y gid chV c'n dPa 73 ni)m >u y,mS 837i nghiJ mVa maiJ hn nhtJ hzi
xranceJ tinh thXn $h6 l7 g_ *y| M0t cDn gi@ lMng gun cubn tTi ?i ca tt c nh-ng ci yS C@
th+ tTi chCa t<ng ba3 gid ?c thyJ nh_n thy m0t ci g_J n@ l7m T nhhc Cu0c sbng|"
=bi l*6 lQi Ki h37i nghi 7 mVa maiJ Lluard ?M ?Ca rao nh-ng chuy(n nh` .hTng ?ng .+J mWt
?5m l(J ni)m >u y,mJ inh dP ca Cu0c sbngJ >ngJ ca Cu0c sbng i,t h3a =Ung sau ci c^
chV chbng h_nh thrc ch nghla ?Xy n tC\ngJ l7 ci tinh thXn Kitsch nhQt nhp3 nhtS
cng ln (bander)
!CD th+ anh chm drt sP .hng cP thh ?0ng ca n@S d3uard c1c ?0ng" (Nhng mi tnh nuc
ci)S M0t trEm lXn tTi d<ng lQiJ .hTng thà mMnJ trCKc t< !c1c ?0ng" n7yS #r3ng ti,ng i;cJ
d3uard !hCng 6hn"S NhCng c c1c ?0ng l5n hCng 6hn .hTng l7m tTi thà mMnS %miJ ?0t
ng0tJ tTi t_m rav 6hi i,t l7 !d3uard c^ng ln" #Qi sa3 Y nghl ?Dn gin ?,n *y lQi .hTng ?,n
Ki tTi sKm hDn| 9Ai _ t< y .hTng c@ tr3ng ti,ng i;cS fi cu hN l7m sa3o ti,ng mk ?/ ca tTi
.hTng bi,t c^ng ln #hay _ !c^ng ln"J ngCdi i;c bu0c 6hi n@io c3n b'i ca anh ta ?rng
th[ng d*yS 8_nh nh th1 J nhCng hDi tr/ c3nS #uy nhin n@ lQi ch3 ta ci th7nh ng- d>n gian
?k6 ?p n7yo !8 ?rng ?@J th[ng ?DJ nhC nh-ng c3n b'iS" #r3ng tinh thXn i;cJ ?Xy h37i nghiJ
th7nh ng- ?@ c@ nghla l7o h ?rng ?@J s-ng sdJ tiu nghVuJ lb bchS
dnh ngha (dfinition)
Ci n)n trXm tCAng ca cubn ti+u thuy,t ?C\c chbng ?z bAi ?Ti ba t< tr<u tC\ngS N,u tTi
.hTng mubn rDi 73 ci thr m*6 md A ?@ mi ngCdi tCAng m_nh ?M hi+u h,t mi thr m7 ch[ng
55
hi+u g_ cJ th_ .hTng nh-ng tTi 6hi chn cc t< y cPc . chBnh ccJ m7 c'n 6hi ?nh nghla
?i rmi ?nh nghla lQi ch1ng nhi)u lXnS (emo sb 6h*nJ bin giKiJ tuNi tr/J ci nhk tnhJ tr- t_nhJ
6hn b0i) DCdng nhC ?Ti .hi m0t cubn ti+u thuy,t chV l7 m0t cu0c ?uNi bWt d7i ?Ti ba ?nh
nghla cr li trbnS
dng phc (dng nht - hnh thc) (uniforme (uniforme))
[3]

!9Ai _ hi(n thPc l7 m0t c3n tBnh ?Dn ?i(u c@ th+ dian dch th7nh sD ?mJ ch3 nn c3n ngCdi
cnng 6hi ?i 73 sP thbng nht ) h_nh thrc n,u n@ c'n mubn lin h( Ki thPc tQiS M0t ngCdi
.hTng c@ ?mng 6hhc ng7y nay l7 ?M g>y cm gic 6hi thPc rmiJ gibng nhC m0t !di *t tr3ng th,
giKi ca ch1ng ta" (8eideggerJ Vt qu siu hnh hoc)S }nh nh>n in ?3 ?Qc KS .hTng ?i t_m
m0t t_nh h-u iJ m7 tuy(t ng ?i t_m m0t sP ?mng nht ~ h_nh thrcS KhTng c@ sP ?mng nht ~
h_nh thrcJ .hTng c@ b0 ?mng 6hhc in chrcJ anh ta .hTng c@ mbi !lin h( Ki thPc tQi"J anh ta
g>y !cm gic 6hi thPc"S Ka.a l7 ngCdi ?Xu tin (trCKc 8eidegger) nWm ?C\c sP thay ?Ni t_nh
th, ?@o hTm guaJ c'n c@ th+ nh*n ra tr3ng sP ?a dQng h_nh thrcJ tr3ng sP th3t ra .hì b0
?mng 6hhcJ m0t lY tCAngJ m0t cD h0iJ m0t thWng l\iv ng7y maiJ mt b0 ?mng 6hhc sp l7 tai ha
tuy(t ?biJ l7 b n;m ra .hì cti ngCdiS K+ t< Ka.aJ nhd c@ nh-ng b0 my lKn tBnh t3n 7 .,
h3Qch h@a cu0c sbngJ sP ?mng nht h@a th, giKi ?M ti,n nh-ng bCKc .hNng lmS NhCng .hi m0t
hi(n tC\ng trA th7nh 6hN gutJ thCdng nh*tJ c@ mut .hW6 nDiJ th_ ngCdi ta .hTng 6h>n bi(t
?C\c n@ n-aS #r3ng cDn sng .h3i _ cu0c sbng ?mng nht ca m_nhJ ngCdi ta .hTng c'n nh_n
thy b0 ?mng 6hhc ca m_nh n-aS
ght dn b (misogyne)
Mei ch1ng ta ngay t< .hi mKi ra ?di ?)u ?M ?C\c ?bi chi,u Ki m0t ngCdi mk 7 m0t ngCdi
chaJ Ki m0t n- tBnh 7 m0t nam tBnhS O7J nhC *yJ ?C\c in du bUng m0t mbi guan h( h7i
h'a hay ?bi nghch Ki mei , tr3ng hai m5u gbc ?@S Nh-ng ./ gh;t gibng ci (gh;t ?7n b7)
.hTng chV c@ tr3ng ?7n Tng m7 c tr3ng ?7n b7J 7 c@ ba3 nhiu ./ gh;t gibng ci th_ cnng c@
by nhiu ./ gh;t gibng ?Pc (nh-ng ngCdi ?7n Tng 7 ?7n b7 ?bi nghch Ki mu gc ?7n
Tng)S Nh-ng thi ?0 y l7 nh-ng .h nEng .hc nhau 7 h37n t37n h\6 6h6 ca th>n 6h*n
c3n ngCdiS =Q3 thi(n c n- guy)n ch[ng ba3 gid ?) c*6 ?,n n ?) tBnh gh;t gibng ?Pc 7
bi,n th@i gh;t ?7n b7 th7nh m0t ldi nguy)n ra ?Dn thuXnS NhC *y ngCdi ta ?M trnh n; n0i
dung t>m lY hc ca .hi ni(m n7yJ l7 n0i dung duy nht ?ng guan t>mS
ght ngh thut (misomuse)
KhTng c@ cm guan ngh( thu*tJ th_ ch[ng c@ g_ nghim trngS NgCdi ta c@ th+ .hTng ?c
$r3ustJ .hTng nghe ichubertJ m7 5n sbng yn NnS NhCng ./ gh;t ngh( thu*t ch[ng chu
sbng ynS 8Wn cm thy b sV nhhc _ sP tmn tQi ca m0t thr C\t gu hWn 7 hWn gh;t ci thr
yS C@ m0t thr ch nghla gh;t ngh( thu*t c@ tBnh d>n gian cnng nhC c@ m0t thr ch nghla b7i
D3 #hi d>n gianS Cc ch, ?0 6ht~cBt 7 c0ng sn bi,t l\i dhng ci ?@ .hi h sEn ?uNi ngh(
thu*t hi(n ?QiS NhCng lQi c@ ch nghla gh;t ngh( thu*t trB thrcJ m7u mo n@ tr th] ngh(
thu*t bUng cch c0t chut ngh( thu*t 73 m0t mhc ?Bch nUm A bn .ia mZ hcS 2Y thuy,t )
ngh( thu*t dn th>no ngh( thu*t ?C\c c3i nhC l7 6hCDng ti(n ca m0t ?Cdng lbi chBnh trS Cc
nh7 lY thuy,t c3i m0t tc 6hjm ngh( thu*t chV l7 m0t ci cK ?+ thPc thi m0t 6hCDng 6h6
(6h>n t>m hcJ .Y hi(u hcJ cM h0i hcJ S)S Ng7y t*n th, ca ngh( thu*to bn gh;t ngh(
56
thu*t tP m_nh ?rng ra l7m ngh( thu*tv l1c y cu0c tr th] lch s^ ca ch1ng sp h37n ttS
gi tr (valeur)
Ch nghla cu tr1c nh-ng nEm ?M ?+ n ?) gi tr tr3ng ng3uc ?DnS #uy nhin ngCdi sng
l*6 mZ hc cu tr1c lu*n n@io ! ChV c@ gi tr mZ hc .hch guan mKi ?em ?,n ch3 sP 6ht
tri+n lch s^ ca ngh( thu*t m0t Y nghla" (yan Mu.ar3s.yo Chc nng, chun muc v gi tr
my hoc vi t cch l su kin x hi, $rahaJ FGH). em c;t m0t gi tr mZ hc c@ nghla l7o cb
gWng cc ?nh 7 gi tn nh-ng .hm 6hJ nh-ng cch t>nJ sP s3i sng mKi m7 m0t tc 6hjm
?em lQi ch3 cti nh>n sinhS ChV c@ nh-ng tc 6hjm ?C\c cTng nh*n l7 gi tr (tc 6hjm m7 sP
cch t>n ?C\c nh*n ra 7 gi tn ln) mKi c@ th+ trA th7nh b0 6h*n ca !sP ti,n h@a lch s^
ca ngh( thu*t"J n@ .hTng 6hi l7 m0t chuei ?Dn thuXn cc sP .i(n m7 m0t cTng cu0c ?e3
?uNi cc gi trS N,u ta ca rdi n ?) gi trJ chV bUng l'ng Ki m0t mT t () ch ?)J ) cM h0i
hcJ ) h_nh thrc) m0t tc 6hjm (m0t giai ?3Qn lch s^J m0t n)n En h@a SS)J n,u ta ?ut
ngang h7ng tt c cc n)n En h@a 7 cc h3Qt ?0ng En h@a (9ach 7 nhQc r3c.J h3Qt h_nh
7 $r3ust)J n,u 6h b_nh ngh( thu*t (chim nghi(m ) gi tr) .hTng c'n t_m ?C\c che ?+ bi+u
?QtJ th_ !sP ti,n h@a lch s^ ca ngh( thu*t" sp md tbi Y nghla ?iJ ?N sh6 cubngJ trA th7nh ci
.h3 chra mnh mTng 7 T nghla cc tc 6hjmS
giu (celer)
C@ th+ tTi thBch t< n7y _ n@ c]ng >m ang Ki t< nim 6h3ng (sceller)S :iuo nim 6h3ng m7
.hTng c@ c3n duv giu ?i bUng cch nim 6h3ngv nim 6h3ng bUng cch giu ?iS
hi (comique)
#Q3 ch3 ta 3 tCAng ) sP ca3 guY ca c3n ngCdiJ ci bi ?em ?,n ch3 ta m0t ni)m an iS Ci
h7i th_ c hDno n@ t7n nh5n 6ht l0 ch3 ta ci T nghla ca mi thrS #Ti nghl rUng mi sP nh>n
th, ?)u c@ ci .hBa h7i ca n@ ~ m7J tr3ng m0t sb trCdng h\6J ?C\c nh_n nh*nJ ch6 nh*nJ
.hai thcJ tr3ng m0t sb trCdng h\6 .hcJ b che ?iS Nh-ng thin t7i ch>n chBnh ca ci h7i
.hTng 6hi l7 nh-ng ngCdi l7m ch3 ta cCdi nhi)u hDn cJ m7 l7 nh-ng ngCdi l7m 6ht l0 m0t
min cha c bit n ca ci hiS 2ch s^ ba3 gid cnng ?C\c cem l7 m0t lMnh ?a ?uc bi(t
nghim t1cS i3ngJ lQi c@ ci h7i .hTng ?C\c bi,t ?,n ca 2ch s^S Cnng nhC c@ ci h7i (.h@
?C\c ch6 nh*n) ca ci giKi tBnhS
hin dqi (l ngui hin dqi) (moderne (tre moderne))
!MKiJ mKi mKi l7 ngTi sa3 ca ch nghla c0ng snJ 7 ng37i ci ?@ ra .hTng c'n c@ tBnh hi(n
?Qi n73 n-a h,t"J nEm FG nh7 ti+u thuy,t ti)n 6h3ng ch nghla lKn ngCdi i;c Oladisla
Oancura ?M i,t nhC *yS #t c th, h( Tng chQy ]a ?,n Ki ?ng c0ng sn ?+ .hì lz mt cD
h0i l7 ngCdi hi(n ?QiS #hdi suy t7n lch s^ ca ?ng c0ng sn ?C\c ?@ng du .hi A ?>u ?ng
cnng !?rng ng37i tBnh hi(n ?Qi"S 9Ai !6hi tuy(t ?bi hi(n ?Qi"J nhC %imbaud ?M ra l(nhS M3ng
mubn l7 ngCdi hi(n ?Qi l7 m0t thr m5u gbcJ nghla l7 m0t m(nh l(nh 6hi lYJ cWm ra s>u tr3ng
ch1ng taJ m0t h_nh thrc ng3an cb c@ n0i dung luTn thay ?Ni 7 .hTng cc ?nho hi(n ?Qi l7 ci
tP tuyn bb m_nh l7 hi(n ?Qi 7 ?C\c cTng nh*n l7 nhC *yS 97 mk 2eeune tr3ng cubn
57
Ferdydurke trCng ra m0t tr3ng nh-ng du hi(u ca tBnh hi(n ?Qi ca m_nh bUng !lbi ?i ?,n
bumng ( sinh m0t cch ngang nhinJ tr3ng .hi cCa .ia ngCdi ta ?i ?,n ?@ m0t cch len l;n"S
Cubn Ferdydurke ca :3mbr3&icwo sP 6hi lY huy)n th3Qi h@a rPc rz nht ?bi Ki h_nh m5u gbc
ca ci hi(n ?QiS
hin dqi (ngh thut hin dqi; th gii hin dqi) (moderne (art moderne; monde
moderne))
C@ m0t thr ngh( thu*t hi(n ?QiJ Ki m0t sP ng>y ngt tr tnhJ tP ?mng nht m_nh Ki th, giKi
hi(n ?QiS }63llinaireS #n dCDng .Z thu*tJ m mjn tCDng laiS C]ng Ki Tng ta 7 ti,6 sau Tng
taSo Maia.3s.iJ 2;gerJ cc nh7 lai ch nghlaJ cc nh7 ti)n 6h3ng ch nghlaS NhCng ?bi l*6
Ki }63llinaire l7 Ka.aS #h, giKi hi(n ?Qi nhC l7 m0t chbn m cung tr3ng ?@ c3n ngCdi la3 tKiS
Ch nghla hi(n ?Qi phn tr tnhJ 6hn lMng mQnJ h37i nghiJ 6h 6hnS C]ng Ki Ka.a 7 sau
Ka.ao MusilJ 9r3chJ :3mbr3&icwJ 3nesc3J xelliniSSS C3n ngCdi ng7y c7ng dn th>n 73 tCDng
laiJ th_ di sn ca !ch nghla hi(n ?Qi 6hn hi(n ?Qi" c7ng t3 lKnS
hong hn (v ngui di xe dqp) (crpuscule (et vlocipdiste)
!NgCdi ?i ce ?Q6 (ci t< y anh thy ?k6 nhC m0t buNi h37ng hTn) SSS" (Cuc sng mi ngoi
kia) #Ti thy hai th+ t< ?@ th*t thXn di(uJ bAi ch1ng ?,n Ki tTi t< rt ca cTiS Hong hnJ t<
?C\c 4ide rt yuS NgCdi ?i ce ?Q6J m0t t< ?,n Ki ch1ng ta t< nh-ng buNi ?Xu ca cTi 7
ng>y dQi ca thdi ?Qi .Z thu*tS
hu v (non - tre)
!SSS ci ch,t 6hDn 6hKt canh m du nhC cti hC T"S NgCdi ta .hTng th+ n@io !6hDn 6hKt canh
nhC chbn hC .hTng"J bAi _ chbn hC .hTng .hTng 6hDn 6hKt canhS 9Ung chrng rUng cti hC T
7 chbn hC .hTng l7 hai ci .hc nhauS
hung phn (excitation)
KhTng 6hi l7 th1 nhhc dhcJ lQc th1J t_nh cmJ say mS 8Cng 6hn l7 n)n tng ca hrng dhcJ
bB jn s>u ca nht ca n@J t< ~ ch_a .h@a ca n@S
kitsch
Khi i,t cubn Nhe bng ci kip nhn sinh tTi c@ .hi l3 _ ?M d]ng t< !Kitsch" l7m m0t tr3ng
cc t< ~ trh c0t ca cubn ti+u thuy,t yS su *yJ mMi ?,n gXn ?>yJ t< y hXu nhC .hTng ?C\c
bi,t ?,n A $h6J h3uc l7 ?C\c bi,t ?,n tr3ng m0t nghla ?M b l7m ngh3 ?i rt nhi)uS #r3ng
bn dch ra ti,ng $h6 ca thin ti+u lu*n nNi ti,ng ca 8erman 9r3chJ t< !Kitsch" ?C\c dch l7
!ngh( thu*t tXm tXm"S M0t 6hn nghlaJ bAi _ 9r3ch chrng minh rUng Kitsch l7 ci .hc Ki
m0t tc 6hjm chV ?Dn gin l7 th hi,u tmiS C@ thi ?0 KitschS Cch rng c^ KitschS Nhu cXu
Kitsch ca con ngi - Kitsch (Kitschmensch)o ?y l7 ci nhu cXu tP nh_n m_nh tr3ng tm
gCDng dbi tr l7m ?k6 ngCdi ln 7 tP nh*n ra m_nh tr3ng ?@ Ki m0t sP thà mMn ?Xy c1c
58
?0ngS =bi Ki 9r3chJ ci Kitsch gWn chut m0t cch lch s^ Ki ch nghla lMng mQn t_nh cm th,
.q S O_ A =rc 7 A #rung Ru th, .q lMng mQn hDn (7 Bt hi(n thPc hDn) A nh-ng nDi
.hc nhi)uJ nn chBnh A ?y ?M sinh ra t< KitschJ ?,n nay 5n c'n thTng dhngS $rahaJ
ch1ng tTi c3i Kitsch l7 ./ th] chBnh ca ngh( thu*tS $h6 th_ .hTng th,S ?>yJ ?bi l*6 Ki
ngh( thu*t ch>n chBnhJ l7 ci gii trBS =bi l*6 Ki ngh( thu*t lKnJ l7 ngh( thu*t nhkJ nh`S
NhCng ) 6hXn tTiJ tTi ch[ng ba3 gid ly l7m .h@ chu ?bi Ki cc ti+u thuy,t ca }gatha
Christie NgC\c lQiJ #chai.3s.iJ %3chmanin3J 83r3&itw chDi trn 6ian3J cc b0 6him lKn ca
83lly&33dJ Kramer chng lai KramerJ Bc sy Jivago (Ti $asterna. .hbn .hN)J ?y l7 thr tTi
gh;tJ m0t cch s>u sWcJ ch>n th7nhS O7 c7ng ng7y tTi c7ng .h@ chu Ki ci tinh thXn Kitsch
hi(n di(n tr3ng cc tc 6hjm m7 h_nh thrc cb l7m ra / hi(n ?Qi ch nghlaS (#Ti n@i thmo
i(c Nietwche gh;t cc !t< cinh c/3" 7 cc ci !/ 6hT trCDng" ca Oict3r 8ug3 chBnh l7 sP
gh tAm ?bi Ki ci Kitsch .hi n@ c'n chCa h37n bS)
F
ChCDng n7y ?C\c i,t nhC m0t cubn t< ?i+n nh`S Cc mhc t< ?C\c sW6 c,6 the3 thr tP tr3ng
Xn ti,ng $h6S (Cubn sch n7y ?C\c i,t trPc ti,6 bUng ti,ng $h6S) #r3ng bn dch ti,ng Oi(t
n7yJ ch1ng tTi c,6 lQi cc mhc t< the3 Xn ti,ng Oi(tS
C@ nh-ng t< ?C\c tc gi cem c;t c ) mut >m ang ca ch1ngS =+ bQn ?c c@ th+ 6hXn n73
h_nh dung ?C\c Y tr ca tc giJ sau t<ng tn mhc t< dch ra ti,ng Oi(tJ ch1ng tTi ghi thm
nguyn En ti,ng $h6S
C'n c@ th+ dch l7 tr3ng subtS

H
?>y tc gi chDi ch-J bUng cch tch t< ?mng 6hhc (uni3rme) ra th7nh hai 6hXn uni (?mng
nht) 7 3rme (h_nh thrc)S
lng qun (oubli)
!Cu0c ?u tranh ca c3n ngCdi chbng lQi guy)n lPc l7 cu0c ?u tranh ca trB nhK chbng lQi sP
lMng gun"S C>u ?@ tr3ng cubn Sch ci v lng qunJ d3 Mire.J m0t nh>n *tJ n@i raJ thCdng
?C\c d5n lQi c3i nhC l7 thTng ?i(6 ca cubn ti+u thuy,tS y l7 _ ngCdi ?c nh*n ra tr3ng m0t
cubn ti+u thuy,t trCKc h,t !ci ?M ?C\c bi,t"S !Ci ?M ?C\c bi,t" ca cubn ti+u thuy,t n7y l7
ci ch ?) nNi ti,ng ca 4r&ello sP lMng gun d3 m0t chBnh guy)n t37n tr 6 ?utS NhCng che
?0c ?3 tr3ng c>u chuy(n ca Mire.J tTi nh_n thy n@ A m0t che .hc h[n .iaS }nh ch7ng
Mire. ?M d]ng t37n b0 src lPc ca m_nh ?+ ?u tranh ch3 ngCdi ta .hTng lMng gun (chBnh
anhJ cc bQn anh 7 cu0c ?u tranh chBnh tr ca h)J chBnh anh lQi ?mng thdi cb l7m tt c ?+
gun ?i ngCdi .ia (cT ngCdi t_nh cn ca anh m7 anh ly l7m cu hN)S #rCKc .hi trA th7nh m0t
n ?) chBnh trJ ci Y mubn lMng gun l7 m0t n ?) nh>n l3Qi hco t< cCaJ c3n ngCdi ?M bi,t
?,n ci m3ng mubn i,t lQi ti+u s^ ca chBnh m_nhJ thay ?Ni gu .hrJ c@a cc du ,tJ cc du
,t ca m_nh 7 cc du ,t ca nh-ng ngCdi .hcS { mubn lMng gun .hTng chV l7 m0t cu
hCKng ?Dn thuXn mubn gian l*nS iabina ch[ng c@ lY d3 n73 ?+ 6hi che giu bt cr ?i)u g_
*y m7 cT 5n c@ ci m3ng mubn 6hi lY l7m ch3 ngCdi ta lMng gun m_nh ?iS iP lMng gCno
<a l7 sP bt cTng tuy(t ?bi <a l7 ni)m an i tuy(t ?biS Kh3 st bUng ti+u thuy,t ch ?) sP
lMng gun l7 .hTng ba3 gid .,t th1c 7 .hTng th+ c@ .,t lu*nS
lp lqi (rptitions)
Nab3.3 6ht hi(n A ?3Qn mA ?Xu cubn Anna KarninaJ tr3ng bn ti,ng NgaJ t< !nh7" trA ?i
trA lQi tm lXn tr3ng su c>u 7 sP lu6 lQi ?@ l7 m0t th 6h6 c@ tBnh t3n ca tc giS #uy
59
nhinJ tr3ng bn dch ti,ng $h6J t< !nh7" chV cut hi(n m0t lXnJ tr3ng bn dch ti,ng i;c
.hTng gu hai lXnS Cnng tr3ng cubn sch ?@o che n73 #3lst3i i,t !i.awal" (n@i)J th_ tTi thy
tr3ng bn dch l7 thbt raJ un lQiJ n@i lQiJ la lnJ .,t lu*n SS Nh-ng ngCdi dch cumng ln _
cc t< ?mng nghlaS (#Ti .hTng th<a nh*n ngay c .hi ni(m t< ?mng nghlao mei t< c@ nghla
ring ca n@ 7 n@ l7 .hTng th+ thay th, ?C\c ) mut ng- nghla hcS) $ascalo !Khi tr3ng m0t
dian t< ta thy nh-ng t< lu6 lQi 7 cb sâ ch-a ch1ng ?i ta thy ch1ng sQch sp ?,n mrc l7m
h`ng mt dian t< ?iJ th_ 6hi ?+ nguyn ch1ng lQiJ ?y l7 du ring ca dian t< y"S iP 6h3ng
6h1 ) t< Png .hTng 6hi l7 m0t gi tr tP th>no A 8eming&ayJ sP hQn ch, ) t< PngJ i(c
lu6 lQi c]ng cc t< y tr3ng c]ng m0t ?3Qn EnJ tQ3 nn giai ?i(u 7 / ?k6 En 6h3ng ca
TngS 2bi tr' chDi tinh t, ) cch lu6 lQi tr3ng ?3Qn ?Xu A m0t tr3ng nh-ng tc 6hjm En cuTi
?k6 nht ca En hc $h6o !#Ti yu m mjn b tCKcSSSv tTi mKi hai mCDi tuNi 7 tTi ng>y thDv
b7 y b0i nghla Ki tTiJ tTi gi*nJ b7 b` tTiS #Ti ng>y thDJ tTi ti,c b7v tTi mKi hai mCDi tuNiJ b7
tha thr ch3 tTiv 7 bAi _ tTi mKi hai mCDi tuNiJ tTi ng>y thDJ 5n b b0i nghlaJ nhCng .hTng
c'n b b` n-aJ tTi ngz tTi l7 ngCdi hQnh 6h1c nht tr3ng nh-ng c3n ngCdi A ?diSSS" (Oiant
Den3no Chng c ngy mai)S (emo chui li nhi)S
lim (ensevelir)
O/ ?k6 ca t< n7y .hTng nUm tr3ng sP h7i h'a ) >m ca n@J m7 A nh-ng .,t h\6 ng-
nghla hc d3 >m ang ca n@ g\i lnS Cnng gibng nhC m0t nbt ?nh trn ?7n 6ian3 ?C\c .m
the3 nh-ng >m b0i m7 ta .hTng nh*n ra ang ln c]ng n@J mei t< cnng ?C\c ba3 guanh bUng
m0t ?37n nh-ng t< .hc T h_nh c]ng ang lnJ chV c@ th+ th3ng nh*n raS
M0t B dhS 9a3 gid tTi cnng thy dCdng nhC t< lim gz bKt ?i m0t cch .h3an dung .hBa cQnh
*t cht ca ci cTng i(c .inh .hng nht ?@S y l7 _ gbc t< (sevel) ch[ng g\i ch3 tTi ?i)u g_
c tr3ng .hi >m ang ca t< .hi,n tTi mD m7ngo nhPa (se) ~ lha (s3ie) ~ e ~ elinie ~
nhung ~ (el3urs)v 6h bUng lha 7 nhungS (NgCdi ta n@i ch3 tTi bi,to ?y l7 m0t cch cm
nh*n ch[ng $h6 ch1t n73 ?bi Ki t< ?@S O>ngJ tTi c]ng nghi ngdS)
(emo giu, nhn c, dai dng)
la phnh (mystification)
#< mKiJ tP n@ mang tBnh cht ?]a ui (6hi sinh t< t< mystre (?i)u huy)n bBJ bB jn))J cut
hi(n A $h6 hmi th, .q O tr3ng giKi c@ ?Xu @c 6h@ng .h3ng ?+ chV nh-ng h ?nh l<a ?uc
bi(t bumn cCdiS Dider3t ?M hDn tuNi .hi Tng dPng ln ci tr' diau . lQ .hi,n hXu tCKc
Cr3ismare tin rUng c@ m0t n- tu sl ?au .hN cXu cin sP b3 tr\ ca guY Tng yS iubt nhi)u
thng Tng i,t nh-ng brc thC .Y tn ngCdi ?7n b7 .hTng c@ th*t ?@ gî ch3 Tng hXu tCKc
.hi,n n7y h,t src c1c ?0ngS Cubn N tu s, .,t gu ca m0t h l<a 6hVnho thm m0t lB d3
n-a ?+ ta c7ng yu Dider3t 7 th, .q ca Tng hDnS 2<a 6hVnho ch ?0ng c3i th, giKi n7y ch[ng
c@ g_ l7 nghim t1cS
ma mai (ironie)
}i ?1ng 7 ai sai| Lmma 93ary c@ 6hi l7 .hTng th+ chu nNi .hTng| 8ay b7 dnng cm 7
?ng cm ?0ng| C'n erther| NhQy cm 7 ca3 thC\ng| 8ay ?a cm m0t cch hung hEngJ
60
chV bi,t tP m_nh yu m_nh| C7ng ?c .Z cubn ti+u thuy,t ba3 nhiuJ ta lQi c7ng thy .hTng th+
tr ldi ?C\c by nhiuJ bAiJ ngay t< ?nh nghla ca n@J ti+u thuy,t l7 ngh( thu*t mVa maio
!ch>n lY" ca n@ ?C\c che giuJ .hTng n@i raJ .hTng th+ n@i raS !%awun3aJ anh hMy nhK rUng
?7n b7J tr/ c3n 7 nh-ng ngCdi cch mQng gh;t cay gh;t ?Wng sP mVa maiJ n@ l7 6h ?nh ?bi
Ki tt c cc bn nEng h73 hi(6J tt c ?rc tinJ tt c l'ng trung th7nhJ tt c h7nh ?0ng"
y3se6h C3nrad ?M ?+ ch3 m0t nh7 n- cch mQng Nga n@i nhC *y tr3ng cubn Di nhng con
mt ca phong TyS iP mVa mai .hi,n ngCdi ta bPc trcS KhTng 6hi _ n@ ch, giau hay n@
cTng .Bch m7 _ n@ l7m ta mt h,t mi cc tBnJ bUng cch 6hDi l0 tBnh nCKc ?Ti ca th, giKi raS
2e3nard3 iciasciao !KhTng c@ g_ .h@ hi+u hDnJ .h@ gii ra hDn sP mVa maiS" Ch[ng cXn 6hi
l7m ch3 m0t cubn ti+u thuy,t trA th7nh !.h@" bUng lbi .i+u cch tr3ng En 6h3ngv mei cubn
ti+u thuy,t crng ?ng Ki ci tn ?@J dXu c@ tr3ng e3 ?,n ?>uJ ?M ? .h@ _ sP mVa mai c@
tBnh bn cht ca n@S
m (chapeau)
=m *t ma thu*tS #Ti nhK lQi m0t gic mDo m0t c*u b; mCdi tuNi ?rng bn bd m0t ci hmJ ?Xu
?0i m0t chi,c mn ?en lKnS C*u nhy cubng nCKcS NgCdi ta .;3 lnJ c*u ?M ch,t ?ubiS O5n c'n
nguqn ci mn ?en y trn ?Xu c*uS
mun thu (sempiternel)
KhTng m0t ngTn ng- n73 .hc c@ ?C\c m0t t< nhC t< n7yJ tP d3 th3i mi ?,n th, ?bi Ki ci
lnh hUngS 8My nghe cc c0ng >mo ?0ng l'ng thCDng (sa6it3yer) ~ anh h) (6itre) ~ thm hQi
(6iteuc) ~ t/ nhQt (terne) ~ lnh cû (;ternel)v anh h) ?0ng l'ng thCDng hQi ci lnh hUng t/
nhQt ?,n th,S
nam quyn (v ght dn b) (macho (et misogyne))
K/ the3 thuy,t nam guy)n tTn thd n- tBnh 7 thBch thbng tr ci hWn tTn thdS #r3ng .hi tn
dCDng n- tBnh m5u gbc ca ngCdi ?7n b7 b thbng tr (t_nh m5u t^ ca hJ .h nEng sinh sn
ca hJ sP y,u ?ubi ca hJ tBnh cch thBch guanh gujn A nh7 ca hJ tBnh ?a cm ca hJ
S)J hWn ta tP tn dCDng nam tBnh ca m_nhS NgC\c lQiJ ./ gh;t ?7n b7 gh s\ n- tBnhJ hWn
chQy trbn nh-ng ngCdi ?7n b7 gu ?7n b7S 2Y tCAng ca ./ the3 thuy,t nam guy)no gia ?_nhS
2Y tCAng ca ./ gh;t ?7n b7o ?0c th>n Ki nhi)u nh>n t_nhv h3uco c@ \ Ki m0t ngCdi \ yu
m7 .hTng c@ c3nS
nhn ri (oisivet)
Mk ?/ ca mi th@i cuS D5u l7 tr3ng ti,ng $h6J tTi nghe >m ang ca t< n7y th*t guy,n rnS
=@ l7 _ sP ?mng ango cnh chim m]a h (3iseau d;t;) 7 nh7n rei (3isiet;)
nh bng (lgret)
Ci nhk bmng .hTng th+ bi(n bQch ?C\c ca c3n ngCdiJ tTi ?M t_m ra n@ ngay t< cubn Li a
61
cto !#Ti bCKc ?i trn nh-ng Va h 6h bhi ?@ 7 tTi nh*n ra ci nhk bmng nung trlu ca hC
.hTng ? nung cu0c ?di tTiS"
O7 tr3ng cubn Cuc sng mi ngoi kiao !=Ti .hi yar3mil c@ nh-ng gic mD .inh h37ngo anh
mD thy m_nh 6hi n>ng ln m0t *t cPc . nhkJ m0t ch;n tr7J m0t ci th_aJ m0t chi,c lTngJ
7 anh .hTng l7m sa3 n>ng nNiJ *t c7ng nhk th_ anh c7ng y,uJ anh gu ghc cubng dCKi src
nhk bmng ca n@S"
O7 tr3ng cubn iu van gi to !%as.3lni.3 ?M chu ?Png t0i c ca m_nh nhC m0t bi .ch 7
cubi c]ng ?M gu cubng dCKi src nung h7nh i ca m_nhS C'n ya.ub th_ ngQc nhin thy sa3
h7nh i ca m_nh lQi nhk bmng ?,n *yJ n@ ch[ng ? nung ln anhJ n@ ch[ng .;3 anh cubng
ch1t n73 h,tS O7 anh tP hì 6hi chEng ci nhk bmng .ia c'n .hng .hi,6 hDn c nh-ng t_nh
cm cumng l3Qn ca nh>n *t Nga nS"
O7 A cubn Sch ci v lng quno !Ci t1i reng .hTng tr3ng dQ d7y anh ?@J chBnh l7 sP 6hi
trng lC\ng .hTng th+ chu ?Png nNiS O7 gibng nhC m0t sP gu mrc l1c n73 cnng c@ th+ bi,n
th7nh ci ngC\c lQi Ki n@J ci nhk bmng b ?jy ?,n cPc ?0 ?M trA th7nh trng lC\ng .hng
.hi,6 ca ci nhk bmng 7 #amina bi,t rUng cT .hTng c'n c@ th+ chu ?Png ?C\c n@ thm m0t
gi>y n73 n-aS"
#r3ng .hi ?c lQi cc bn dch tt c cc cubn sch ca m_nhJ tTi ?M rhng rdi nh*n ra nh-ng sP
lu6 lQi ?@ %mi tTi tP an io c@ lp tt c cc nh7 ti+u thuy,t chV i,t m0t l3Qi ch (cubn ti+u
thuy,t ?Xu tin) vi nhng bin tu khc nhau.
nhp diu (rythme)
#Ti gh s\ .hi nghe ti,ng tim m_nh ?*6J n@ .hTng ng<ng nhWc tTi rUng thdi gian sbng ca tTi
c@ hQnS O_ *y tTi luTn thy tr3ng cc Qch ri trn cc d7n b ca bn nhQc m0t / g_ th*t
ch,t ch@cS NhCng cc b*c thXy lKn nht ) nh6 ?i(u ?M bi,t cch l7m ch3 ci nh6 ?)u ?)u
?Dn ?i(u ?@ c>m lung ?i 7 bi,n >m nhQc ca h th7nh m0t ]ng .Bn nh` ca !thdi gian nUm
ng37i thdi gian"S Cc nh7 ?a >m lKno tC tCAng ?bi >mJ nUm ngangJ l7m y,u ?i tXm guan trng
ca nh6S 9eeth3eno tr3ng giai ?3Qn cubi ca TngJ rt .h@ nh*n ra cc nh6J nht l7 tr3ng cc
chCDng ch*mJ _ nh6 ?i(u rt 6hrc tQ6S iP thn 6hhc ca tTi ?bi Ki 4liier Messianeno nhd
gi tr cc nh6 ?i(u nh` thm 73 hay bKt ?iJ Tng sng ch, ra m0t cu tr1c thdi gian .hTng
th+ ?3n trCKc 7 .hTng th+ ?3 ?,m ?C\cS { tCAng guen thu0co t7i nEng ) nhh6 ?i(u bi+u
hi(n tr3ng sP ?)u ?un ?C\c nhn mQnh m0t cch mn 73S iaiS 2bi nh6 ?i(u nguyn thy gu C
nhc nhUn ca nhQc r3c.o nh6 tim ?C\c 6h@ng ?Qi ln ?+ ch3 c3n ngCdi .hTng m0t gi>y n73
gun rUng m_nh ?ang ti,n tKi ci ch,tS
nhn nhc (hagard)
#Ti thBch t< gbc =rc n7yJ nhKn nhc _ lQc 73 m0t ngTn ng- .hcS
ctavio
#Ti ?ang s3Qn cubn t< ?i+n nh` n7yJ th_ cy ra tr*n ?0ng ?t .hng .hi,6 A trung t>m Mehic3J
nDi 4ctai3 $aw 7 Marie ~ y3 \ Tng ?ang sbngS ChBn ng7y ch[ng c@ tin trc g_ ca hS Ng7y
62
thng mCdiJ ?i(n th3Qi re3o 4ctai3 giS #Ti mA m0t chai rC\u m<ng src .hè TngS O7 tTi ly
tn TngJ T c]ngJ T c]ng th>n thi,t l7m t< mhc thr
F
tr3ng H t< n7yS
opus
[2]

#h@i guen tuy(t di ca cc nh7 s3Qn nhQcS 8 chV ?ut sb thr tP 36us ch3 nh-ng tc 6hjm h
c3i l7 !?ng gi tr"S 8 .hTng ?nh sb nh-ng tc 6hjm chCa chBn ca hJ sng tc tr3ng m0t
d6 th3ng gua n73 ?@J hay thu0c l3Qi b7i t*6S M0t bn nhQc 9eeth3en .hTng ?nh sbJ ch[ng
hQn bn Bin tu gi Salieri, gu th*t l7 .;mJ nhCng l7m ta tht ngJ _ chBnh nh7 s3Qn nhQc
?M b3 trCKc ch3 ta rmiS C>u hì cEn bn ?bi mi ngCdi ngh( slo sP nghi(6 !?ng gi tr" ca
anh bWt ?Xu t< tc 6hjm n73 ?>y| yanace. ?M t_m ?C\c tBnh ?0c ?3 ca m_nh sau bbn mCDi
lEm tuNiS #Ti ?au ?Kn .hi nghe ?Ti bn nhQc cr c'n A tr3ng giai ?3Qn trCKc ca hS #rCKc l1c
ch,tJ Debussy ?M hy tt c cc 6hc th3J tt c nh-ng g_ Tng c'n b` dA dangS Oi(c nh` nht
m0t tc gi c@ th+ l7m ?C\c ch3 tc 6hjm ca m_nho gu;t rc A guanh ch1ngS
nh mnh (che-soi)
Domov (ti,ng i;c)J das Heim (ti,ng =rc)J home (ti,ng }nh) c@ nghla l7o nDi tTi c@ nh-ng c0i
ra ca m_nhJ tTi thu0c ) nDi yS Cc ranh giKi ?a h_nh chV ?C\c guy ?nh bUng sWc l(nh ca
c3n timo c@ th+ l7 m0t cEn 6h'ngJ m0t cnh *tJ m0t ?t nCKcJ c n trhS Das HeimJ tr3ng
tri,t hc cN ?i+n =rc c@ nghla l7o th, giKi cN 8y 2Q6S subc ca i;c bWt ?Xu bUng c>u thDo
!Domov ca tTi A ?>u|" NhCng tN gubc l7 ci .hco bn dch chBnh trJ Nh7 nCKc ca domovS
#N gubco t< .iu hMnhS Das Heimo t< t_nh cmS :i-a tN gubc (6atrie) 7 tN m (3yer) (cEn nh7
ch th+ ca tTi)J ti,ng $h6 (tBnh nhQy cm $h6) c@ m0t .hi,m .huy,tS ChV c@ th+ l6 ?Xy
.hi,m .huy,t ?@ bUng cch gn ch3 t< nh mnh trng lC\ng ca m0t t< lKn. (em chui li
nhi)
phn bi (trahir)
!NhCng 6hn b0i l7 g_| $hn b0iJ l7 ra .hì h7ng ngnS $hn b0iJ l7 ra .hì h7ng ngn 7 ?i 73
cti T ?nhS iabina .hTng thy c'n g_ ?k6 hDn l7 ?i 73 cti T ?nhS" (Nhe bng ci kip nhn
sinh)
phng vn (interview)
=bi th3Qi l7 m0t h_nh thrc En hc lKn 7 tTi .hTng chbi cMi rUng tTi ui l'ng Ki nhi)u cu0c
tr' chuy(n c@ suy nghlJ ?C\c tN chrc 7 s3Qn th3 c@ sP 6hbi h\6 ca tTiS 9umn thayJ 6h`ng
n nhC ngCdi ta 5n l7m 6hN bi,n lQi l7 chuy(n .hco F~ NgCdi 6h`ng n ?ut ch3 anh nh-ng
c>u hì m7 anh ta guan t>mJ c'n anh ch[ng h) guan t>mv ~ #r3ng cc c>u tr ldi ca anhJ
anh ta chV s^ dhng nh-ng c>u thBch h\6 Ki anh tav H~ }nh ta dch nh-ng c>u y ra tr3ng t<
ng- ca anh taJ tr3ng cch nghl ca anh taS 9Wt chCKc b3 chB MZJ th*m chB anh ta ch[ng
thm ?Ca ch3 anh duy(t lQi nh-ng g_ anh ta ?M bu0c anh n@i raS $h`ng n ?C\c ?Eng lnS
}nh tP an io NgCdi ta sp gun ngay ?i m7 KhTng h)o ngCdi ta sp d5n lQi ldi anh Ngay cc
nh7 gi3 ?Qi hc th*n trng nht cnng .hTng c'n 6h>n bi(t cc t< m0t nh7 En i,t ra 7 .Y
tn Ki nh-ng ldi ca Tng ta ?C\c .+ lQi (#i)n l( lch sô Nhng cuc ni chuyn vi Kafka ca
63
:usta yan3uchJ m0t h l<a 6hVnhJ ?bi Ki cc nh7 Ka.a hcJ l7 m0t ngumn trBch d5n T t*n)S
#hng su nEm FGIJ tTi ?M drt .h3t guy,t ?nho .hTng ba3 gid tr ldi 6h`ng n n-aS #r<
nh-ng cu0c ?bi th3QiJ d3 tTi c]ng tham gia s3Qn th3J c@ .m the3 cc nh*n ) guy)n sA h-u
tc 6hjm ca tTiJ tt c nh-ng ldi ca tTi ?C\c ngCdi .hc .+ lQiJ .+ t< ng7y yJ 6hi ?C\c c3i
l7 giS
phon pht xanh (bleut)
KhTng t< n73 .hc c@ ?C\c ci h_nh thrc ngTn ng- >u y,m nhC *yS M0t t< mang cht N3alis
H
S !Ci ch,t 6hDn 6hKt canh nhC l7 cti hC T *yS" (Sch ci v lng qun)
sch (livre)
87ng ngh_n lXn tTi ?M nghe tr3ng cc buNi 6ht thanh .hc nhauo !SSS nhC tTi ?M n@i tr3ng
cubn sch ca tTiSSS" NgCdi ta ?M n@i >m ti,t i} rt d7i 7 Bt ra l7 ca3 hDn m0t bt >m s3 Ki
>m ti,t trCKco
Cnng ngCdi ?@ .hi n@io !SSS gibng nhC thTng thCdng tr3ng th7nh 6hb ca tTi"J gi-a cc >m ti,t
#h7nh 7 tTi chV cch nhau m0t guMng bbno
!Cubn sch ca tTi" ~ ci thang my >m thanh ca sP tP .h3i tr
(emo chng cung vit)
s phn (destin)
=,n m0t l1cJ h_nh nh ) cu0c ?di ta tch .hì chBnh cu0c ?di yJ trA nn ?0c l*6 7J dXn dXnJ
bWt ?Xu ch, ngP ch1ng taS Ngay tr3ng cubn Li a ct ?M c@ ?3Qno !SSS ch[ng c@ 6hCDng cch
n73 ?Bnh chBnh ?C\c h_nh nh ca c3n ngCdi tTiJ ?C\c ?ut tr3ng 6h'ng c;t c^ tbi ca3 cc sb
6h*n c3n ngCdiv tTi bi,t rUng h_nh nh y (dXu n@ c@ Bt gibng th*t ?,n my) 5n T c]ng th*t
hDn chBnh tTiv rUng n@ ch[ng h) ch1t n73 l7 ci b@ng ca tTiJ m7 chBnh tTiJ tTi mKi l7 ci b@ng
64
ca h_nh nh tTiv rUng .hTng th+ n73 .,t t0i n@ sa3 lQi .hTng gibng tTi m7 chBnh tTi l7 ./ c@
t0i ) sP .hTng gibng nhau ?@SSS"
O7 tr3ng cubn Sch ci v lng quno !ib 6h*n ch[ng h) c@ Y ?nh ?0ng ?,n m0t ng@n tay
nh` _ Mire. (_ hQnh 6h1c ca anhJ _ sP an t37n ca anhJ _ t>m trQng ui / ca anh 7 src
.hè ca anh) tr3ng .hi Mire. sn s7ng l7m tt c _ sb 6h*n ca m_nh (_ inh guang ca n@J
sP rPc sng ca n@J / ?k6 ca n@J 6h3ng cch 7 Y nghla lY tBnh ca n@)S }nh thy c@ trch
nhi(m Ki sb 6h*n ca m_nhJ nhCng sb 6h*n ca anh ch[ng thy c@ ch1t trch nhi(m n73 Ki
anh cS"
#ri Ki Mire.J nh>n *t h3an lQc ch nghla l7 ci Tng tr tuXn (tr3ng cubn Cuc sng mi
ngoi kia) bUng l'ng Ki thin diam t_nh 6hi ~ sb 6h*n ca m_nh (cemo thin diam t_nh)S su
*yJ m0t ngCdi h3an lQc ch nghla chbng lQi i(c bi,n cu0c ?di m_nh th7nh sb 6h*nS ib 6h*n
h1t h,t mu ca ch1ng taJ ? nung ch1ng taJ n@ nhC m0t ci gu sWt bu0c 73 ch>n taS (Nh>n
th+ cin n@i rUngJ ci Tng tr tuXn y l7 nh>n *t gXn gni tTi nht tr3ng tt c cc nhh>n *t ca
tTiS)
suy ngh (Rflexion)
Kh@ dch hDn co .hTng 6hi ?bi th3QiJ mT tJ m7 l7 nh-ng ?3Qn suy nghlS $hi tuy(t ?bi chBnh
cc (mei sP .hTng trung th7nh ) ng- nghla sp .hi,n ch3 suy nghl trA th7nh gi) ?mng thdi
gi- ?C\c / ?k6 ca ch1ngS O/ ?k6 ca suy nghl b0c l0 tr3ng cc hnh thc tho ca suy nghS
#Ti bi,t ba h_nh thrc nhC *yo F~ ch>m ngTnJ ~ chuNi li nhiJ H~ jn dhS ( emo chm ngn,
chui li nhi, n du)
tc phm (uvre)
!#< 6hc th3 ?,n tc 6hjmJ c3n ?Cdng y 6hi gu m7 ?iS" #Ti .hTng th+ gun ?C\c c>u thD
y ca Oladimir 83lanS O7 tTi t< chbi ?ut ngang tXm Ki nhau nh-ng brc thC i,t ch3 x;lice 7
cubn Lu iS
thin dim tnh (idylle)
#< Bt ?C\c d]ng A $h6J nhCng l7 m0t .hi ni(m guan trng ?bi Ki 8egelJ :3etheJ ichillero
trQng thi ca th, giKi trCKc cu0c cung ?0t thr nhtv hayJ A ng37i cc cu0c cung ?0tv hayJ Ki
nh-ng cu0c cung ?0t ch[ng gua chV l7 nh-ng h hi+u lXmJ trc l7 nh-ng cu0c cung ?0t giS
!#uy cu0c ?di t_nh i ca Tng cPc . ?a dQngJ . thPc ci Tng tr tuXn y l7 m0t ngCdi diam
t_nhSSS" (Cuc sng mi ngoi kia)S M3ng mubn h'a gii 6hiu lCu t_nh dhc Ki thin diam
t_nhJ ?y chBnh l7 bn cht ca ch nghla h3an lQc 7 lY d3 .hi,n n@ .hTng th+ c@S
thiu tng tri (inexprience)
#iu ?) ?Xu tin dP ?nh ch3 cubn Nhe bng ci kip nhn sinho !87nh tinh ca sP thi,u t<ng
tri"S iP thi,u t<ng tri ?C\c cem c;t nhC l7 m0t 6hjm cht ca sb 6h*n c3n ngCdiS NgCdi ta
65
chV sinh ra ?di c@ mei m0t lXnJ ngCdi ta .hTng ba3 gid c@ th+ bWt ?Xu lQi m0t cu0c ?di .hc Ki
nh-ng t<ng tri ca cu0c ?di trCKc ?@S NgCdi ta bCKc ra .hì tuNi thD m7 ch[ng bi,t th, n73 l7
tuNi thanh ninJ ngCdi ta cCKi \ cCKi chmng m7 ch[ng bi,t th, n73 l7 c@ \ c@ chmngJ 7 ngay
c .hi ?i 73 tuNi gi7J ngCdi ta cnng ch[ng bi,t m_nh ?ang ?i ) ?>u ?>yo nh-ng ngCdi gi7 l7
nh-ng ?ra tr/ c3n ng>y dQi ca tuNi gi7S #r3ng Y nghla ?@J tri ?t ca c3n ngCdi l7 h7nh tinh
ca sP thi,u t<ng triS
thi hin dqi (temps moderne)
iP ra ?di ca #hdi 8i(n =QiS #hdi ?i+m ~ ch_a .h@a ca lch s^ ch>u RuS Ch1a trA th7nh Deus
absconditus
4
7 c3n ngCdi l7 n)n tng ca tt cS Ch nghla c nh>n ch>u Ru ra ?di 7 c]ng
Ki n@ l7 m0t t_nh th, mKi ca ngh( thu*tJ ca En h@aJ ca .h3a hcS MZ tTi gu6 .h@ .hEn
tr3ng i(c dch t< ng- n7yS N,u i,t modern timesJ ngCdi MZ sp hi+u l7o thdi ?CDng ?QiJ th, .q
ch1ng taS Oi(c ch>u MZ .hTng bi,t ?,n .hi ni(m #hdi 8i(n =Qi b0c l0 tt c ci .p nrt gi-a
hai lhc ?aS A ch>u RuJ ch1ng ta ?ang sbng buNi .,t th1c ca #hdi 8i(n =Qiv .,t th1c ca ch
nghla c nh>nv .,t th1c ngh( thu*t ?C\c guan ni(m nhC l7 bi+u hi(n ca m0t tBnh ?0c ?3 c
nh>n .hTng th+ thay th,v buNi .,t th1c b3 hi(u thdi . ca m0t sP ?Dn ?i(u chCa t<ng c@S
Ci cm gic .,t th1c yJ ch>u MZ .hTng cm thyJ n@ .hTng sbng buNi ra ?di ca #hdi 8i(n
=Qi 7 .hTng 6hi l7 ./ th<a ., mu0n mUn ca thdi ?Qi yS N@ bi,t nh-ng tiu chB .hc )
buNi .hAi ?Xu 7 buNi .,t th1cS
Tip Khc (Tchcoslovaquie)
#Ti .hTng ba3 gid d]ng t< #i(6 KhWc tr3ng cc ti+u thuy,t ca tTiJ dXu h7nh ?0ng ti+u thuy,t
n@i chung dian ra A ?@S Ci t< gh;6 n7y c'n gu tr/ (sinh ra nEm FG)J .hTng c@ c0i ra tr3ng
thdi gianJ .hTng ?k6J 7 n@ 6hDi b7y tBnh cht gh;6 7 gu tr/ (.hTng ?C\c thdi gian th^
thch) ca ci *t n@ chVS N,u .hTng th+ gC\ng ;6 m7 l*6 ra m0t Nh7 nCKc dPa trn m0t t<
.;m chWc chWn ?,n th,J th_ cnng .hTng th+ dPa trn t< ?@ m7 l7m nn m0t cubn ti+u thuy,tS
O_ *yJ ?+ chV ci ?t nCKc ca cc nh>n *t ca m_nhJ ba3 gid tTi cnng d]ng t< cN 93hmeS
O) mut ?a lY chBnh trJ nhC *y l7 .hTng chBnh cc (nh-ng ngCdi dch En tTi thCdng chbng lQi
tTi) nhCng ) mut thDJ ?y l7 cch gi duy nht c@ th+ d]ngS
tiu thuyt (roman)
8_nh thrc lKn ca En cuTi tr3ng ?@J gua nh-ng ci tTi th^ nghi(m (cc nh>n *t) tc gi .h3
st ?,n t*n c]ng ?Ti ba ch ?) lKn ca sinh tmnS
tiu thuyt (chu u) (roman (europen))
KhTng tmn tQi lch s^ (sP 6ht tri+n bUng 6h[ng 7 lin thc) ca ti+u thuy,t (ca tt c nh-ng
g_ ngCdi ta gi l7 ti+u thuy,t)S ChV c@ cc lch s^ ti+u thuy,to lch s^ ti+u thuy,t #rung subcJ
ti+u thuy,t 8y ~ 2aJ ti+u thuy,t Nh*tJ ti+u thuy,t #rung CN SS #i+u thuy,t m7 tTi gi l7 ti+u
thuy,t chu u h_nh th7nh A mi)n nam ca ch>u Ru 73 buNi b_nh minh ca #hdi 8i(n =Qi 7
tP n@ l7 m0t thPc th+ lch s^J ) sauJ sp mA r0ng .hTng gian ca n@ ra ng37i ch>u Ru ?a lY
(?uc bi(t A hai 6hXn ch>u MZ)S D3 sP 6h3ng 6h1 ) h_nh thrc ca n@J d3 cCdng ?0 t*6 trung
66
?,n ch@ng mut tr3ng sP 6ht tri+n ca n@J d3 ai tr' cM h0i ca n@J ti+u thuy,t ch>u Ru (cnng
nhC >m nhQc ch>u Ru) .hTng c@ m0t thr g_ gibng nhC *y tr3ng bt cr n)n En minh n73
.hcS
tiu thuyt (v tho) (roman (et posie))
FIo nEm l ?Qi nht ca th, .qS Hoa c
5
o thD tr- t_nh .hm 6h ra lMnh ?a ring ca n@J
bn cht ca n@S B Bovary
6
o lXn ?Xu tinJ m0t cubn ti+u thuy,t sn s7ng ?m nh*n nh-ng
?'i hì ca3 nht ca thD (Y ?nh !trCKc h,t t_m ra / ?k6"v tXm guan trng ca mei t< ring
bi(tv giai ?i(u mMnh li(t ca En bnv ?'i hì ) tBnh ?0c ?3 6 dhng ch3 mei chi ti,t)S K+ t<
FIJ lch s^ ti+u thuy,t sp l7 lch s^ ca !ti+u thuy,t trA th7nh thD"S NhCng m nhn nhng
i hi ca tho .hc Ki i(c tr tnh ha ti+u thuy,t (t< b` tBnh mVa mai c@ tBnh bn cht ca
n@J guay lCng lQi th, giKi bn ng37iJ bi,n ti+u thuy,t th7nh ldi th1 t0i c nh>nJ cht nung trang
trB ln n@)S Cc nh7 ti+u thuy,t lKn nht tr3ng sb nh-ng !nh7 ti+u thuy,t trA th7nh nh7 thD"
?)u guy,t li(t phn tr tnho xlaubertJ y3yceJ Ka.aJ :3mbr3&icwS #i+u thuy,to thD 6hn tr-
t_nhS
tiu thuyt gia (v cuc sng ca anh ta) (romancier (et sa vie))
xlaubert n@io !NgCdi ngh( sl 6hi l7m ch3 h*u th, tCAng rUng anh .hTng h) sbngS"
Mau6assant .hTng ch3 ?Ca ch>n dung ca m_nh 73 m0t l3Qt ch>n dung cc nh7 En nNi
ti,ngo !=di tC ca m0t ngCdi 7 .huTn mut anh ta .hTng 6hi l7 ca cTng ch1ng"S 8erman
9r3ch n@i ) m_nhJ ) MusilJ ) Ka.ao !C ba ch1ng tTi ?)u .hTng c@ ti+u s^ th*t sP"S =i)u
?@ .hTng c@ nghla l7 cu0c ?di h ngh3 sP .i(nJ m7 n@ .hTng 6hi nhUm ?+ ?C\c ch1 YJ trCng
ra ch3 cTng ch1ngJ trA th7nh ti+u s^S NgCdi ta hì Carel Ca6e. _ sa3 Tng .hTng i,t thDS C>u
tr ldi ca Tngo !O_ tTi gh;t tP n@i ) m_nh"S N;t .hc bi(t ca m0t nh7 ti+u thuy,t ch>n chBnho
anh ta .hTng thBch n@i ) m_nhS Nab3.3o !#Ti gh;t cht mni 73 cu0c ?di .i+u cch ca cc
nh7 En lKn 7 .hTng ba3 gid c@ m0t nh7 i,t ti+u s^ giA tm m7n che 6h cu0c ?di ring ca
tTi ln"S O7 xaul.ner mubn l7m !ngCdi b tri(t tiuJ b c@a b` .hì lch s^J .hTng ?+ lQi bt cr
du ,t g_J .hTng c@ ci g_ .hc ng37i nh-ng cubn sch ?M in"S (CXn nhn mQnho sch 7
inJ trc l7 .hTng c@ cc bn th3 dA dangJ thC t<J nh*t .YS) #he3 m0t jn dh ca Ka.aJ nh7
ti+u thuy,t 6h ngTi nh7 ca m_nh ?iJ ?+ ly gQch c>y m0t ngTi nh7 .hco cubn ti+u thuy,tS #<
?@ ?i ?,n .,t lu*n l7 nh-ng ngCdi i,t ti+u s^ ca m0t nh7 ti+u thuy,t 6h dz nh-ng g_ nh7
ti+u thuy,t ?M l7mJ l7m lQi ci nh7 ti+u thuy,t ?M 6h dz raS CTng i(c ca hJ thuXn t1y tiu
cPcJ .hTng th+ s3i sng cc gi tr l5n Y nghla ca cubn ti+u thuy,tv may ra th_ chV nh*n dQng
?C\c 7i in gQchS =,n l1c m7 Ka.a .hi,n ngCdi ta ch1 Y nhi)u hDn l7 y3se6h KSJ th_ ti,n
tr_nh ca ci ch,t sau .hi ch,t ca Ka.a ?M bWt ?XuS
tiu thuyt gia (v nh vn
[7]
) (romancier (et crivain))
#Ti ?c lQi thin ti+u lu*n ngWn ca iartre !Oi,t l7 g_|" fng .hTng h) d]ng m0t lXn n73 cc t<
tiu thuytJ nh tiu thuytS fng chV n@i ?,n nh vn vit vn xuiS iP 6h>n bi(t ?1ngo
Nh7 En c@ nh-ng Y tCAng ?0c ?3 7 m0t ging .hTng th+ bWt chCKcS }nh ta c@ th+ s^ dhng
bt . h_nh thrc n73 (.+ c ti+u thuy,t) 7 tt c nh-ng g_ anh i,tJ in du tC tCAng ca anhJ
?C\c ging anh chuy+n ti ?iJ ?)u l7 tc 6hjm ca anhS %3usseauJ :3etheJ ChateaubriandJ
67
:ideJ CamusJ M3ntherlantS
Nh7 ti+u thuy,t .hTng c3i trng lWm cc tC tCAng ca m_nhS }nh l7 m0t ./ ?i .hm 6hJ m'
m5mJ cb l7m 6hDi l0 ra m0t .hBa cQnh .hTng ?C\c bi,t ?,n ca sinh tmnS }nh .hTng b m
h3uc bAi ging n@i ca m_nh m7 bAi m0t h_nh thrc m7 anh ?uNi the3J 7 chV nh-ng h_nh thrc
?6 rng nh-ng ?'i hì anh mD tCAng mKi l7m nn tc 6hjm ca anhS xieldingJ iterneJ
xlaubertJ $r3ustJ xaul.nerJ C;lineJ Calin3S
Nh7 En ghi tn m_nh trn tm bn ?m tinh thXn ca thdi ?Qi m_nhJ gubc gia m_nhJ trn tm
bn ?m lch s^ cc tC tCAngS
Ng- cnh duy nht A ?@ ta c@ th+ nWm bWt ?C\c gi tr ca m0t cubn ti+u thuy,t l7 ng- cnh
lch s^ ti+u thuy,t ch>u RuS Nh7 ti+u thuy,t ch[ng 6hi thanh minh Ki ai cJ tr< Ki
CerantesS
trm tu (mditation)
9a .h nEng sD ?[ng ca m0t nh7 ti+u thuy,to anh ta k m0t c>u chuy(n (xielding)J anh ta t
m0t c>u chhuy(n (xlaubert)J anh ta suy ngh m0t c>u chuy(n (Musil)S 2bi mT t ti+u thuy,t hmi
th, .q h\6 Ki tinh thXn (thPc chrngJ .h3a hc) ca thdi yS =ut cD sA ca m0t cubn ti+u
thuy,t trn sP trXm tC lin thcJ A th, .q J ?i)u ?@ ?i ngC\c lQi tinh thXn thdi ?QiJ n@ ch[ng
mubn suy nghl g_ stS
tr con - tr (infantocratie)
!M0t ngCdi ?i ce my la3 tKi trn m0t ?Cdng 6hb WngJ tay 7 ch>n .hunh lQi the3 h_nh ch-
4J 7 bEng gua ?Qi l0 tr3ng ti,ng rBt nhC smv .huTn mut anh ta c@ ci / nghim t1c ca m0t
?ra tr/ c3n tP ch3 nh-ng ti,ng th;t ca m_nh l7 rt C guan trng" (Musil tr3ng cubn Ngi
khng c phm cht)S Ci nghim t1c ca m0t ?ra tr/ c3no ?y l7 di(n mQ3 ca thdi ?Qi .Z
thu*tS #r/ c3n ~ tro lY tCAng ca tuNi tr/ c3n 6 ?ut ch3 t37n b0 nh>n l3QiS
Trung u (Europe centrale)
#h, .q Oo src mQnh mnh mTng ca ch nghla ba~rbc 6 ?ut ln ]ng ?t ?a gubc gia 7
d3 ?@J nhi)u trung t>m n7yv m0t sP thbng nht nht ?nh ) En h3S 9@ng r>m mu0n mUn
ca cD ?bc gi3 ba~rbc c'n .;3 sang ?,n th, .q Oo ch[ng c@ m0t O3ltaireJ ch[ng c@ m0t
xielding n73 cS #r3ng h( tTn ti ca cc ngh( thu*tJ >m nhQc ?rng h7ng ?XuS #< 8aydn (7
ch3 ?,n ich3nberg 7 9art@.) trng t>m ca >m nhQc ch>u Ru nUm A ?>yS #h, .q o m0t
7i nh7 thD lKn nh-ng .hTng h) c@ m0t xlaubertv tinh thXn ca 9iedermeiero tm .hEn ch37ng
ca thin diam t_nh 6h ln trn ci c@ th*tS =,n th, .q J nNi l3QnS Nh-ng ?Xu @c lKn nht
(xreudJ cc nh7 ti+u thuy,t) 6hhc hmi gi tr ch3 nh-ng g_ t<ng .hTng ?C\c ch1 Y 7 .hTng
?C\c bi,t ?,n subt nhi)u th, .qo sP tVnh t3 gii ng0 duy lYv cm guan ) ci th*tv ti+u
thuy,tS Cu0c nNi l3Qn ca h nUm ?1ng A cPc ?bi l*6 Ki ch nghla hi(n ?Qi $h6J 6hi duy lYJ
6hi hi(n thPcJ tr- t_nh (?i)u ?@ sp g>y ra lWm sP hi+u lXm)S Ch'm tht tinh cc nh7 ti+u thuy,t
lKn #rung Ruo Ka.aJ 8ase.J MusilJ 9r3chJ :3mbr3&icwo sP gh tAm ca h ?bi Ki ch nghla
lMng mQnv t_nh yu ca h ?bi Ki ti+u thuy,t ti)n ~ 9alwac 7 ?bi Ki tinh thXn 6h@ng ?Mng
68
(9r3ch c3i th@i Kitsch l7 m0t cu0c mCu 6hn ca ch nghla thanh gi3 chbng lQi th, .q nh
sng)v sP ngd Pc ca h ?bi Ki lch s^ 7 sP tn dCDng tCDng laiv ch nghla hi(n ?Qi ca h
?rng ng37i nh-ng 3 tCAng ca 6hi ti)n 6h3ng ch nghlaS
iP sh6 ?N ca ?, ch,J rmiJ sau nEm FGIJ t_nh trQng ?rng bn l) ) En h@a ca nCKc 3 7
sP .hTng tmn tQi ) chBnh tr ca cc nCKc .hc .hi,n #rung Ru trA th7nh tm gCDng b3 hi(u
sb 6h*n .h dl ca t37n b0 ch>u RuJ 6h'ng thB nghi(m ca buNi h37ng hTnS
Trung u (v chu u)
#r3ng ldi giKi thi(u in A b_a schJ ngCdi cut bn mubn ?nh 9r3ch tr3ng m0t ng- cnh rt
#rung Ruo 83mannsthalJ ie3S 9r3ch 6hn ?biS N,u mubn s3 snh Tng Ki ai ?@J th_ ?@ 6hi
l7 :ide 7 y3yce C@ 6hi Tng mubn chbi !tBnh #rung Ru" ca m_nh| KhTngJ Tng chV mubn n@i
rUng cc ng- cnh gubc giaJ mi)n ch[ng c@ Y nghla g_ c .hi cXn 6hi nWm bWt Y nghla 7 gi
tr m0t tc 6hjmS
tr tnh (lyrique)
#r3ng cubn Nhe bng ci kip nhn sinh c@ n@i ?,n hai l3Qi ngCdi lEng nhEng chim chu0to
nh-ng ./ lEng nhEng tr- t_nh (h t_m .i,m tr3ng ?7n b7 ci lY tCAng ca chBnh h) 7 nh-ng
./ lEng nhEng s^ thi (h t_m .i,m tr3ng ?7n b7 sP ?a dQng T t*n ca th, giKi ?7n b7)S =i)u
?@ 6h] h\6 Ki sP 6h>n bi(t cN ?i+n gi-a ci tr- t_nh Ki ci s^ thi (7 Ki ci bi .ch)J sP 6h>n
bi(t chV cut hi(n A =rc 73 cubi th, .q O 7 ?C\c 6ht tri+n m0t cch thXn t_nh tr3ng b0
My hoc ca 8;gelo tr- t_nh l7 bi+u hi(n ca ci ch guan tP th1 nh*nv s^ thi bWt ngumn t<
ni)m say m mubn chi,m ly tBnh .hch guan ca th, giKiS #he3 tTi ci tr- t_nh 7 ci s^ thi
C\t ra ng37i llnh Pc mZ hcJ ch1ng tiu bi+u ch3 hai thi ?0 c@ th+ c@ ca c3n ngCdi ?bi Ki
chBnh m_nhJ ?bi Ki th, giKiJ ?bi Ki nh-ng ngCdi .hc (thdi tr- t_nh thdi tuNi tr/)S #han TiJ
guan ni(m ?@ ) ci tr- t_nh 7 ci s^ thi ?bi Ki ngCdi $h6 ca lQ ?,n mrcJ tr3ng bn dch ra
ti,ng $h6J tTi ?7nh 6hi ch6 nh*n anh ch7ng lEng nhEng tr- t_nh l7 ./ ng Ki gi lMng mQn
7 anh ch7ng lEng nhEng s^ thi l7 ./ ng Ki gi 6h@ng .h3ngS =y l7 gii 6h6 tbt hDn cJ
tuy n@ 5n .hi,n tTi hDi bumnS
tc tu (obscnit)
#r3ng m0t ngTn ng- nCKc ng37iJ ta d]ng cc t< thc tluJ m7 .hTng cm thy thc tluS #< thc tluJ
?c nhn gingJ trA th7nh h7iS Kh@ thc tlu Ki m0t ngCdi ?7n b7 ng3Qi gubcS #hc tluo ci gbc ra
s>u ca nht gWn li)n ta Ki tN gubc ca m_nhS
tui gi (vieillesse)
!Nh7 bc hc gi7 guan st bn tr/ mn 73 7 ?0t nhin Tng hi+u ra tr3ng cEn 6h'ng n7y Tng l7
ngCdi duy nht c@ ?C\c ci Cu th, ca tP d3J bAi _ Tng ?M gi7v chV .hi ?M gi7 c3n ngCdi mKi c@
th+ .hTng bi,t ?,n Y .i,n ca bXy ?7nJ ca cTng ch1ng 7 ca tCDng laiS fng ta m0t m_nh ?bi
di(n Ki ci ch,t sW6 ?,n ca m_nh 7 ci ch,t th_ ch[ng c@ mWt cnng ch[ng c@ taiJ n@ ch[ng
6hi l7m <a l'ng Tngv n@ c@ th+ l7m 7 n@i ci tP n@ thBch l7m 7 n@i" (Cuc sng mi
69
ngoi kia)S %embrandt 7 $icass3S 9ruc.ner 7 yanace.S 9ach thdi Ngh thut fugaS
tui tr (jeunesse)
!M0t cDn tP gi*n chBnh m_nh tr73 ln tr3ng tTiJ gi*n ci tuNi ca tTi hmi by gidJ ci tuNi tr-
t_nh ngbc ngh,chSSS" (Li a ct)
tu tung (ides)
iP .inh tAm ca tTi ?bi Ki nh-ng ./ guy m0t tc 6hjm 73 cc tC tCAng ca n@S iP .hi,6 s\
ca tTi ?bi Ki i(c b lTi .;3 73 ci gi l7 nh-ng cu0c !tranh lu*n tC tCAng"S Ni)m tuy(t ng
ca tTi ?bi Ki ci thdi . b che md bAi cc tC tCAngJ d^ng dCng Ki cc tc 6hjmS
tung tuqng (imagination)
NgCdi ta hì tTio anh ?nh n@i g_ *y gua c>u chuy(n ) #amina trn h'n ?3 tr/ c3n| C>u
chuy(n y th3Qt tin l7 m0t gic mD .hi,n tTi say mJ sau ?@ tTi ?M mD n@ tr3ng t_nh trQng
thrcJ 7 tTi ?M mA r0ng 7 ?73 s>u thm .hi i,t raS { nghla ca n@ C| N,u anh mubno ?y l7
m0t h_nh nh chim ba3 ) m0t tCDng lai tr/ c3n tr (emo tr con tr)S #uy nhinJ Y nghla y
.hTng c@ trCKc gic mDJ chBnh gic mD ?i trCKc Y nghlaS Ch3 nn 6hi ?c truy(n ?@ bUng cch
?+ ch3 sP tCAng tC\ng lTi .;3 m_nh ?iS Nht l7 ?<ng ?c n@ nhC m0t c>u ?b 6hi giiS ChBnh
tr3ng .hi cb gWng gii mM Ka.a m7 cc nh7 Ka.a hc ?M gi,t ch,t TngS
v dp (v s hiu bit) (beaut (et connaissance))
Nh-ng ngCdi ?mng Y Ki cch n@i ca 9r3ch rUng hi+u bi,t l7 ?Q3 ?rc duy nht ca ti+u thuy,t
b cc h73 guang ca t< !hi+u bi,t" gu lin lhy Ki .h3a hc .hi,n ngCdi ta hi+u saiS Ch3 nn
6hi n@i thmo tt c cc 6hCDng di(n ca sinh tmn m7 ti+u thuy,t .hm 6hJ n@ .hm 6h
nhC l7 / ?k6S Cc nh7 ti+u thuy,t ?Xu tin ?M .hm 6h ra sP 6hiu lCuS ChBnh nhd c@ h m7
sP 6hiu lCu Ki tC cch l7 sP 6hiu lCu ?bi Ki ch1ng ta l7 ?k6 7 ta yu n@S Ka.a ?M mT t
t_nh th, ca c3n ngCdi b ?nh b5y m0t cch bi thmS Ng7y trCKcJ cc nh7 Ka.a hc ?M tranh
lu*n cem tc gi ca h c@ ?+ ch3 ch1ng ta ch1t hy ng n73 .hTngS KhTngJ .hTng 6hi l7
hy ngS M7 l7 m0t ci .hcS Ngay c ci t_nh th, .hTng th+ sbng nNi ?@J Ka.a cnng .hm
6h ra n@ nhC m0t ?i)u . lQJ nhC m0t / ?k6 ?enS O/ ?k6J ni)m hy ng cubi c]ng c'n c@
th+ ca c3n ngCdi .hTng c'n ch1t hy ngS O/ ?k6 tr3ng ngh( thu*to nh sng bt ngd l@e ln
ca ci chCa~t<ng~ba3~gid~?C\c~n@i~raS Ci nh sng lan tà tr3ng cc ti+u thuy,t lKn yJ thdi
gian .hTng che md n@ ?i ?C\cJ bAi _ c3n ngCdi cr mMi mMi gun mt cu0c nh>n sinhJ nn
nh-ng .hm 6h ca cc nh7 ti+u thuy,tJ d5u c@ cCa cn my ?i n-aJ 5n .hTng ng<ng .hi,n
h .inh ngQcS
vit lqi (rewriting)
$h`ng nJ tr' chuy(nJ dian t< ghi lQiS Ci binJ s3Qn lQiJ ch3 ?i(n nhJ ch3 truy)n h_nhS Oi,t
lQi trA th7nh tinh thXn ca thdi ?QiS =,n m0t ng7y .ia t37n b0 n)n En h@a ?M gua sp h37n
70
t37n ?C\c i,t lQi 7 h37n t37n b gun mt ?Ung sau ci ?C\c i,t lQi ca n@S
!8My ch,t ti(t h,t ?i nh-ng ./ tP ch3 6h;6 m_nh i,t lQi nh-ng g_ ?M ?C\c i,t ra =em m7
?@ng cuyn cc 73 ?Bt ch1ng 7 ?em m7 hXm rhc ch1ng ?i =em m7 h3Qn 7 cWt h,t tai
ch1ng ?i" (NgCdi #hXy tr3ng cubn Jacques v ngi thy ca anh ta)
x-vit (sovitique)
#Ti .hTng d]ng tBnh t< n7yS 2in bang c0ng h'a cM h0i ch nghla cT~i,to !9bn t<J bbn ldi n@i
dbi" (Cast3riadis)S Nh>n d>n cT~i,to ci b_nh 6h3ng t< Png ?Ung sau ?@ tt c cc gubc gia
Nga h@a ca ?, gubc ?C\c che ?iS #< ng- !cT~i,t" .hTng chV 6h] h\6 Ki ch nghla gubc gia
hung hEng ca nCKc =Qi Nga c0ng snJ m7 c'n 6h] h\6 Ki nei u h37i gubc gia ca nh-ng ./
ly .haiS N@ ch3 6h;6 h ngd rUngJ bUng m0t h7nh i ma thu*tJ nCKc Nga (nCKc Nga th*t sP)
.hTng c@ mut tr3ng ci Nh7 nCKc gi l7 cT~i,t 7 n@ ?M mt ?i ci bn cht nguyn knJ trinh
trWng ca n@J trnh ?C\c mi ldi bu0c t0iS 2CDng t>m =rco b chn thCDngJ b t0i lei h@a sau
thdi . 6ht~cBtv #h3mas Manno ?ut lQi m0t cch gay gWt n ?) tinh thXn =rcS iP chBn mumi
ca En h@a 9a 2ano :3mbr3&icw ui / cuyn tQc ci !9a 2an tBnh"S =bi Ki ngCdi NgaJ .hTng
th+ c@ chuy(n cuyn tQc ci !Nga tBnh"J bn l7 ci bn cht trinh trWngS hJ .hTng c@ MannJ
cnng .hTng c@ :3mbr3&icwS
F
Nguyn En ti,ng $h6o #< mhc t< thr G (#he3 thr tP Xn ti,ng $h6)S
Danh t< >m nhQcJ c@ nghla tCDng tP nhC !tc 6hjm"S

H
Novalis (F~FGF)o nh7 En =rcJ th7nh in ca nh@m lMng mQn A ;naJ Tng .,t h\6 ch
nghla thXn bB Ki m0t lbi gii thBch 6h1ng dh ) thin nhin tr3ng cc b7i thD 7 tr3ng cubn
ti+u thuy,t Henri drfiedingen chCa h37n th7nh ca m_nhS
Ch1a giu mutS

I
#c 6hjm thD ca ChS9eaudelaireS
#i+u thuy,t ca :S xlaubert
C@ th+ dch l7 nh7 ti+u thuy,tS Ch1ng tTi dch l7 ti+u thuy,t gia ?+ c@ th+ c,6 mhc t< n7y
gXn Ki cc t< ti+u thuy,t A trnS
Phn th by
DIN VN RUSAEM
TIU THUYT V CHU U
N,u gii thCAng guan trng nht m7 srael tra3 l7 d7nh ch3 En hc gubc t,J th_ tTi nghl ?i)u
y .hTng h) ng5u nhin m7 l7 d3 m0t truy)n thbng l>u ?diS su *yJ chBnh cc nh>n *t D3
#hi tXm cz lKnJ b ?jy ?i ca ]ng ?t nguyn lai ca m_nhJ ?rng C\t ln trn nh-ng dhc
ng gubc gia ch nghlaJ ?M luTn luTn t` m0t sP nhQy cm ?uc bi(t ) m0t ch>u Ru siu gubc
giaJ ch>u Ru ?C\c guan ni(m .hTng 6hi Ki tC cch lMnh thN m7 Ki tC cch En h@aS N,u
nh-ng ngCdi D3 #hiJ sau .hi ?M b ch>u Ru l7m ch3 tht ng m0t cch bi ?tJ 5n gi- kn
trung th7nh Ki ch nghla th, giKi c@ tBnh ch>u RuJ th_ sraelJ tN gubc b; nh` cubi c]ng ?M t_m
lQi ?C\c ca hJ hi(n ln trCKc mWt tTi nhC l7 tri tim ch>n chBnh ca ch>u RuJ m0t tri tim .
lQ ?ut ng37i cD th+S
#Ti h,t src cm ?0ng hTm nay ?C\c nh*n gii thCAng mang tn y;rusalem 7 du n ca ci
71
tinh thXn th, giKi ch nghla D3 #hi l ?Qi yS #Ti nh*n gii thCAng n7y Ki tC cch l7 nh7 ti+u
thuy,tS #Ti nhn mQnhJ nh tiu thuytJ tTi .hTng n@i nh7 EnS Nh7 ti+u thuy,t l7 ngCdiJ the3
xlaubertJ mubn bi,n m_nh ?i sau tc 6hhjm ca m_nhS 9i,n m_nh ?i sau tc 6hjm ca m_nhJ
?i)u ?@ c@ nghla l7 t< chbi ai tr' nh>n *t cM h0iS Ng7y nay chuy(n ?@ ch[ng da d7ng .hi m7
mi sP ?Ti ch1t guan trng ?)u 6hi ?i gua ci s>n .hu b ch@i sng m0t cch .hTng th+ chu
?Png nNi ca cc 6hCDng ti(n thTng tin ?Qi ch1ngJ tri Ki Y ?nh ca xlaubertJ l7m ch3 tc
6hjm bi,n mt ?i ?Ung sau h_nh nh tc gi ca n@S #r3ng t_nh cnh yJ m7 ch[ng ai th3t
nNiJ tTi thy nh*n c;t ca xlaubert gXn nhC l7 rEn ?eo ch6 nh*n ai tr' nh>n *t cM h0iJ nh7
ti+u thuy,t .hi,n ch3 tc 6hjm ca m_nh c@ nguy cD ?C\c cem nhC l7 m0t thr ru0t th<a ca
cc h7nh iJ cc tuyn ngTnJ cc guan ?i+m ca anh taS i3ngJ nh7 ti+u thuy,t .hTng 6hi l7
ngCdi 6ht ngTn ca ai cJ 7 tTi sp ?jy ca sP .h[ng ?nh ?@ ?,n che n@i rUng anh ta th*m chB
.hTng 6hi l7 ngCdi 6ht ngTn nh-ng Y tCAng ca chBnh m_nhS Khi #3lst3i 6hc th3 bn nh6
?Xu tin cubn Anna KarninaJ }nna l7 m0t ngCdi ?7n b7 rt ?ng gh;t 7 ci ch,t bi thm ca
b7 gu l7 ?1ng 7 ?ngS 9n i,t cubi c]ng cubn ti+u thuy,t n7y .hc h[nJ s3ng tTi .hTng tin
rUng #3lst3i ?M thay ?Ni cc Y tCAng ?Q3 lY ca m_nh gi-a hai lXn i,t ?@J tTi mubn n@i ?1ng
hDn l7J tr3ng .hi i,tJ Tng ?M lWng nghe m0t ti,ng n@i .hc Ki ti,ng n@i ca ni)m tin ?Q3 lY
ring ca TngS fng ?M lWng nghe ci m7 tTi mubn gi l7 sP hi)n minh ca ti+u thuy,tS #t c
cc nh7 ti+u thuy,t ch>n chBnh ?)u lWng nghe sP hi)n minh siu ring ?@J ?i)u ?@ gii thBch _
sa3 cc ti+u thuy,t lKn ba3 gid cnng thTng minh hDn chBnh tc gi ca ch1ng ?Ti ch1tS Nh-ng
nh7 ti+u thuy,t m7 thTng minh hDn tc 6hjm ca m_nh th_ nn ?Ni ngh) ?i thTiS
NhCng sP hi)n minh y l7 g_J ti+u thuy,t l7 g_| C@ m0t c>u ngQn ng- D3 #hi tuy(t di(uo Con
ngi suy ngh, cn Thng th ciS =C\c g\i Y t< c>u ?@J tTi mubn h_nh dung rUng
xran3is %abelais m0t ng7y n ?M nghe ?C\c ti,ng cCdi ?@ ca #hC\ng ?, 7 nhC *y Y tCAng
) cubn ti+u thuy,t lKn ?Xu tin ca ch>u Ru ?M ra ?diS #Ti thBch nghl rUng ngh( thu*t ti+u
thuy,t ?M cut hi(n trn trXn th, n7y nhC l7 ti,ng ng lQi ci cCdi ca #hC\ng ?,S
NhCng tQi sa3 #hC\ng ?, lQi cCdi .hi nh_n c3n ngCdi ?ang suy nghl| 9Ai c3n ngCdi suy nghl 7
ch>n lY tu0t mt .hì tay anh taS 9Ai _ c3n ngCdi c7ng suy nghlJ th_ Y nghl ca ngCdi n7y lQi
c7ng ca Y nghl ca ngCdi .hcS O7 cubi c]ngJ c3n ngCdi .hTng ba3 gid l7 ci m7 n@ tCAng n@
l7 th,S ChBnh 73 buNi b_nh minh ca #hdi 8i(n =Qi m7 ci t_nh cnh cEn bn ?@ ca c3n ngCdiJ
<a ?i ra t< thdi #rung CNJ ?M b0c l0 rao D3n KihTt suy nghlJ ianch3 suy nghlJ 7 .hTng chV
ch>n lY ca th, giKi m7 c ch>n lY ) chBnh ci tTi ca h tu0t mt .hì tay hS Cc nh7 ti+u
thuy,t ch>u Ru ?Xu tin ?M thy 7 ch06 ly ci t_nh cnh mKi ?@ ca c3n ngCdiJ 7 trn ?@ ?M
?ut cD sA n)n ngh( thu*t mKiJ ngh( thu*t ti+u thuy,tS
xran3is %abelais ?M ?ut nhi)u t< mKi ) sau sp ?i 73 ngTn ng- $h6 7 cc ngTn ng- .hcJ
nhCng m0t tr3ng nh-ng t< ?@ ?M b gun ?i 7 th*t ?ng ti,cS =@ l7 t< ag;lasteJ n@ ly lQi t<
ti,ng 8y 2Q6 7 c@ nghla l7o ngCdi .hTng cCdiJ .hTng c@ tinh thXn .hTi h7iS %abelais gh;t
nh-ng ./ ag;lasteS fng s\ hS fng than 6hi)n rUng bn ag;laste !?bi Ki Tng t7n bQ3" ch3
?,n nei Tng ?M suYt b` i,tJ 7 b` mMi mMiS
Ch[ng c@ th+ c@ h'a b_nh gi-a nh7 ti+u thuy,t 7 ./ ag;lasteS KhTng nghe thy ti,ng cCdi ca
#hC\ng ?,J bn ag;laste tin chWc rUng ch>n lY l7 sng rtJ rUng tt c mi ngCdi 6hi suy nghl
h(t nhauJ 7 h ?1ng nguyn ci ci m7 h nghl h l7 th,S NhCng chBnh th l7 bUng cch ?nh
mt ni)m tin chWc 73 ch>n lY 7 sP ?mng t_nh nht trB ca nh-ng ngCdi .hc m7 c3n ngCdi trA
th7nh c nh>nS #i+u thuy,tJ ?@ l7 thin ?Cdng tCAng tC\ng ca nh-ng c nh>nS =y l7 lMnh ?a
nDi ch[ng c@ ai l7 ngCdi sA h-u ch>n lYJ .hTng 6hi }nna cnng ch[ng 6hi Kar;nineJ s3ng mi
ngCdi ?)u c@ guy)n ?C\c ngCdi ta hi+u m_nhJ c }nna l5n Kar;nineS
72
#r3ng b0 ba Gargantua v PantagruelJ $anurgeJ nh>n *t ti+u thuy,t lKn ?Xu tin ch>u Ru
t<ng bi,t tKiJ brt rrt _ c>u hìo anh ta c@ nn cCKi \ .hTng| }nh ?i hì Y .i,n cc thXy
thubcJ cc nh7 thu thJ cc gi3 sCJ cc thi sZJ cc nh7 tri,t hcJ ?,n lC\t h d5n ra ch3 anh
n73 8i663crateJ n73 }rist3teJ 83mreJ 8;racliteJ $lat3nS NhCng sau nh-ng t_m t'i bc hc gh
gKm chi,m t37n b0 cubn schJ $anurge 5n .hTng bi,t anh ta c@ nn cCKi \ hay .hTngS
Ch1ng taJ ngCdi ?cJ ch1ng ta cnng ch[ng bi,tS i3ngJ ngC\c lQiJ ch1ng ta ?M thm hi+m dCKi
tt c cc g@c ?0 .h dl ci t_nh cnh . chc m7 sD ?[ng ca ci anh ch7ng ch[ng bi,t m_nh c@
nn cCKi \ hay .hTngS
iP uyn bc ca %abelaisJ d5u rt lKnJ nhC *y c@ m0t Y nghla .hc sP uyn bc ca
DescartesS #i+u thuy,t sinh ra .hTng 6hi t< tinh thXn lY thuy,t m7 t< tinh thXn h7i hCKcS M0t
tr3ng nh-ng tht bQi ca ch>u Ru l7 .hTng ba3 gid hi+u ?C\c n)n ngh( thu*t c@ tBnh ch>u Ru
nht ~ l7 ti+u thuy,tJ c tinh thXn ca n@J l5n tBnh tP tr lch s^ ca n@S Ngh( thu*t bWt ngumn
cm hrng t< ci cCdi ca #hC\ng ?,J tr3ng bn cht ca n@J .hTng l( thu0c m7 tri ngC\c Ki
nh-ng ni)m tin Y thrc h(S N3i gCDng $;n;l36eJ ban ?m n@ th3 tung tm thm m7 cc nh7
thXn hcJ cc nh7 tri,t hcJ cc nh7 bc hc ?M d(t nn ng7y hTm trCKcS
:Xn ?>yJ ngCdi ta c@ th@i guen n@i cu th, .q O 7 ?i ?,n c ci lbi n@i nh7m chn n7yo tai
ha ch nghla t37n tr Nga l7 tc 6hjm ca ch>u Ru ?yJ nht l7 ca ch nghla duy lY T thXn
thdi th, .q nh sngJ ca l'ng tin 73 src mQnh tuy(t ?bi ca lY trB thdi ?@S #Ti .hTng thy
m_nh c@ thjm guy)n ?+ 6hn bc nh-ng ngCdi ch3 rUng O3ltaire 6hi chu trch nhi(m )
nh-ng trQi t*6 trungS #uy nhin tTi thy c@ thjm guy)n ?+ n@i rUngo th, .q O .hTng chV l7
th, .q ca %3usseauJ O3ltaireJ 83lbachJ m7 c'n l7 (n,u .hTng 6hi nht l7) th, .q ca
xieldingJ iterneJ :3etheJ 2acl3sS
#r3ng tt c nh-ng cubn ti+u thuy,t thdi yJ tTi thBch cubn Tristram Shandy ca 2aurence
iterne hDn cS M0t cubn ti+u thuy,t th1 S iterne .hAi ?Xu bUng cnh ?m #ristram ?C\c thh
thaiJ nhCng Tng <a bWt ?Xu n@i chuy(n ?@ th_ l*6 trc m0t Y tCAng .hc lTi cubn TngJ 7 Y
tCAng n7y bUng m0t cch .,t h\6 tP d3J lQi g\i ln m0t suy nghl .hcJ rmi m0t giai th3Qi .hcJ
?,n nei cr tn r0ng ra lin ti,6J 7 #ristramJ nh>n *t ca cubn schJ b gun bng ?i c trEm
trang schS 2bi cu tQ3 m0t cubn ti+u thuy,t m0t cch ngTng cumng nhC th, c@ th+ c@ / ?Dn
gin l7 m0t tr' chDi h_nh thrcS NhCng tr3ng ngh( thu*tJ h_nh thrc luTn luTn l7 m0t ci g_ ?@
hDn l7 h_nh thrcS Mei cubn ti+u thuy,t ?) cut m0t c>u tr ldi ch3 c>u hì d] mubn d] .hTng
?)u tmn tQio c3n ngCdi l7 g_ *yJ 7 cht thD ca n@ l7 A ?>u| Nh-ng ngCdi ?mng thdi ca
iterneJ ch[ng hQn xieldingJ ?M bi,t thCAng thrc / ?k6 . lQ ca h7nh ?0ng 7 sP 6hiu lCuS
C>u tr ldi ngXm ca iterne tr3ng cubn ti+u thuy,t ca Tng c@ .hco cht thD the3 TngJ .hTng
nUm tr3ng h7nh ?0ng m7 nUm tr3ng su t oan hnh ngS
C@ th+J m0t cch gin ti,6J A ?>y ?M nN ra m0t cu0c ?bi th3Qi lKn gi-a ti+u thuy,t 7 tri,t hcS
Ch nghla duy lY th, .q O ?ut n)n m@ng trn c>u n@i nNi ti,ng ca 2iebnitwo nihil est sine
rationeS KhTng c@ g_ tmn tQi m7 .hTng c@ lYS Kh3a hc ?C\c .Bch thBch bAi ni)m tin chWc ?@ say
m .h3 st ci v sao ca mi thr ?,n mrc mi ci tmn tQi c@ / ?)u c@ th+ cWt nghlaJ trc l7
c@ th+ ?3 ?,m ttS C3n ngCdi mubn cu0c sbng ca m_nh c@ m0t Y nghlaJ t< chbi mei h7nh i
.hTng c@ nguyn nh>n 7 mhc ?Bch ca n@S Mi ti+u s^ ?)u ?C\c i,t nhC th,S Cu0c sbng hi(n
ra nhC m0t guZ ?Q3 sng rPc nh-ng nguyn nh>nJ .,t guJ tht bQi 7 th7nh cTngJ 7 c3n
ngCdi n@ng l'ng nh_n chEm chEm ci chuei nh>n gu cc h7nh i ca m_nhJ c7ng tEng tbc cu0c
chQy ?in dQi ca m_nh ?,n ci ch,tS
73
=rng trCKc sP r1t gn th, giKi th7nh chuei nh>n gu cc sP .i(n ?@J cubn ti+u thuy,t ca
iterneJ chV bUng h_nh thrc ca m_nh thTiJ .h[ng ?nho cht thD .hTng nUm tr3ng h7nh ?0ng
m7 A che h7nh ?0ng d<ng lQiv A che ci cXu nbi m0t nguyn nh>n 7 m0t .,t gu b 6h z 7
tC tCAng lang thang tr3ng m0t thr tP d3 nh7n rei m ?)mS Cht thD ca cu0c sbngJ the3 cubn
ti+u thuy,t ca iterneJ nUm A sP tn r0ng raS N@ nUm A tr3ng ci .hTng ?3 ?,m ?C\cS N@
nUm A 6hBa bn .ia h( nh>n guS N@ l7 sine rationeJ .hTng c@ lYS N@ nUm A 6hBa bn .ia c>u
n@i ca 2iebnitwS
O_ *y .hTng th+ 6hn c;t tinh thXn ca m0t th, .q chV ring bUng 73 cc tC tCAngJ cc guan
ni(m lY thuy,t ca n@J m7 .hTng cem c;t ?,n ngh( thu*tJ ?uc bi(t l7 ti+u thuy,tS #h, .q
?M sng ch, ra ?Xu my ce lâJ 7 8egel ly l7m chWc rUng ?M nWm bWt ?C\c ?Bch th tinh thXn
ca lch s^ t37n th, giKiS xlaubert ?M .hm 6h ra ci ngu ?XnS
su nhinJ ngay c trCKc xlaubert ngCdi ta .hTng nghi ngd sP tmn tQi ca ci ngu ?XnJ nhCng
ngCdi ta hi+u n@ c@ hDi .hco n@ ?C\c c3i nhC l7 m0t thr ?Dn gin thi,u hi+u bi,tJ m0t .huy,t
t*t c@ th+ ch-a ?C\c nhd hc nS NhCngJ tr3ng cc ti+u thuy,t ca xlaubertJ ngu ?Xn l7 m0t
6hCDng di(n .hTng th+ tch rdi ca cu0c sbng c3n ngCdiS N@ ?e3 ?uNi b7 Lmma t0i nghi(6
subt ?di ?,n t*n trn chi,c giCdng t_nh ca b7J trn giCdng ch,t ca b7 A ?@ c@ hai tn
ag;laste ?ng s\ c'n tra3 ?Ni dTng d7i nh-ng ?i)u cujn ngbc ca ch1ng nhC m0t thr ?i,u
EnS NhCng ?i)u chCKng hDn cJ gu ?ng hDn c tr3ng ci nh_n ca xlaubert ) sP ngu ?Xn l7
A cheo sP ngu ?Xn .hTng b c@a mt ?i trCKc sP c@ mut ca .h3a hcJ .Z thu*tJ ti,n b0J hi(n
?QiJ tri lQiJ c]ng Ki sP ti,n b0J n@ cnng 6ht tri+n thmS
OKi m0t ni)m say m c d-J xlaubert ?M sCu t*6 nh-ng cTng thrc s3 reng m7 bn ngCdi
guanh Tng n@i ra ?+ t` / thTng minh 7 thrc thdiS fng ?M l*6 m0t cubn Tu in nhng
tng nht c nNi ti,ngS #a hMy d]ng ci tn sch ?@ ?+ n@i rUngo sP ngu ?Xn hi(n ?Qi
.hTng c@ nghla l7 ngu dbt m7 l7 tBnh cht khng-c-t-tng ca nhng tng nht cS
Khm 6h ca xlaubert ?bi Ki tCDng lai ca th, giKi T c]ng guan trngS 9Ai _ c@ th+ h_nh
dung tCDng lai .hTng c@ ?u tranh giai c6 hay .hTng c@ .h3a t>m thXn hcJ nhCng .hTng th+
.hTng c@ cDn tri)u ln .hTng cCzng lQi nNi ca nh-ng Y tCAng nhut ?C\cJ ?C\c ghi 73 my
tBnhJ ?C\c truy)n b bAi cc 6hCDng ti(n thTng tin ?Qi ch1ngJ c@ nguy cD sKm trA th7nh m0t
src mQnh ? nt mi tC tCAng ?0c ?3 c nh>n 7 nhC th, sp b@6 nghkt chBnh bn cht ca
En h@a ch>u Ru thdi hi(n ?QiS
Ch<ng nEm sau ng7y xlaubert ?M tCAng tC\ng ra b7 Lmma 93ary ca m_nhJ tr3ng nh-ng
nEm H ca th, .q n7yJ m0t nh7 ti+u thuy,t lKn .hcJ 8erman 9r3chJ sp n@i ?,n cb gWng dnng
cm ca ti+u thuy,t hi(n ?Qi chbng lQi l7n s@ng ca ci Kitsch nhCng cubi c]ng ?M b n@ gu*t
ngMS #< Kitsch chV thi ?0 ca ./ mubn l7m ui l'ng bt cr gi n73 7 sb ?Tng nhtS Mubn l7m
ui l'ngJ th_ 6hi cc nh*n mi thr ngCdi ta mubn ngheJ 6hi 6hhc h nh-ng Y tCAng thu g@6
?C\cS Ci KitschJ ?y l7 bn dch ca nh-ng Y tCAng thu g@6 ?C\c sang ngTn ng- ca ci ?k6
7 sP c1c ?0ngS N@ .hi,n ta rDi l( thCDng cm chBnh taJ thCDng cm nh-ng thr tXm thCdng ta
nghl 7 ta cmS NEm mCDi nEm sauJ ng7y nayJ c>u n@i ca 9r3ch c7ng ?1ng hDnS O_ ?'i hì
c6 bch 6hi l7m ui l'ng 7 thu h1t sP ch1 Y ca sb c7ng ?Tng c7ng tbtJ thjm mZ ca cc
6hCDng ti(n thTng tin ?Qi ch1ng .hTng th+ trnh .hì l7 thjm mZ .i+u Kitschv 7 cc 6hCDng
ti(n thTng tin ?Qi ch1ng c7ng dXn dXn ba3 tr]m 7 th>m nh*6 tt c cu0c sbng ca ch1ng taJ
ci Kitsch c7ng trA th7nh thjm mZ 7 ?Q3 lY thCdng ng7y ca ch1ng taS Ch3 ?,n m0t thdi .
mKi gXn ?>yJ ch nghla hi(n ?Qi c@ nghla l7 m0t cu0c nNi d*y 6hn ~ cu thdi chbng lQi nh-ng Y
tCAng nhut ?C\c 7 ci KitschS Ng7y nay ch nghla hi(n ?Qi ?M h'a l7m m0t Ki src sbng
mnh mTng ca cc 6hCDng ti(n thTng tin ?Qi ch1ngJ 7 hi(n ?Qi c@ nghla l7 ne lPc T ?0 ?+
74
?C\c c*6 nh*tJ ?C\c h\6 thdiJ ?C\c h\6 thdi hDn c nh-ng ./ h\6 thdi nhtS #Bnh hi(n ?Qi ?M
muc chi,c 3 d7i ca ci KitschS
9n ag;lasteJ ci 6hi ~ tC tCAng ca nh-ng Y tCAng nhut ?C\cJ ci KitschJ ?@ 5n l7 ./ th] duy
nht y c@ ba ?Xu ca n)n ngh( thu*t ?C\c sinh ra nhC l7 ti,ng ng lQi ci cCdi ca #hC\ng
?, 7 ?M bi,t sng tQ3 nn ci .hTng gian tCAng tC\ng m hmn A ?@ .hTng ai l7 ngCdi sA h-u
ch>n lY m7 mei ngCdi ?)u c@ guy)n ?C\c ngCdi ta hi+u m_nhS Ci .hTng gian tCAng tC\ng ?@
?M ?C\c sinh ra c]ng l1c Ki ch>u Ru hi(n ?QiJ n@ l7 h_nh nh ca ch>u RuJ hay Bt raJ CKc mD
?M bi,t ba3 lXn b 6hn b0i s3ng 5n ? mQnh ?+ ?37n .,t tt c ch1ng ta lQi tr3ng t_nh h-u i
C\t ca c ci lhc ?a nh` b; ca ch1ng taS NhCng ch1ng ta bi,t rUng ci th, giKi A ?@ c nh>n
?C\c tTn trng (th, giKi tCAng tC\ng ca ti+u thuy,tJ 7 th, giKi c@ th*t ch>u Ru) l7 m3ng
manh 7 ?M t7n lhiS #a thy A ch>n trdi nh-ng gu>n ?37n bn ag;laste ?ang r_nh ch1ng taS O_
chBnh cc l7 tr3ng thdi . chi,n tranh .hTng tuyn bb 7 thCdng trPc n7yJ 7 tr3ng ci th7nh
6hb c@ sb 6h*n bi .ch 7 ?au ?Kn n7yJ tTi ?M guy,t ?nh chV n@i ) ti+u thuy,tS 8[n cc bQn
?M hi+u rUng ) 6hBa tTi ?@ .hTng 6hi m0t cch trbn trnh nh-ng n ?) nghim trng _ n,u
n)n En h@a ch>u Ru the3 tTi ?ang b uy hi,6 t< bn ng37i 7 t< bn tr3ng ?1ng 73 che guY
gi nht ca n@ l7 sP tTn trng c nh>n ca n@J sP tTn trng tC tCAng ?0c ?3 ca n@ 7 ci
guy)n ?C\c c@ m0t ?di sbng ring tC .hTng th+ b c>m 6hQm ca n@J *y th_J tTi nghlJ ci bn
cht guY bu ?@ ca tinh thXn ch>u Ru nhC l7 ?C\c ?ut tr3ng m0t ci h06 bUng bQc tr3ng lch
s^ ti+u thuy,tJ tr3ng sP hi)n minh ca ti+u thuy,tS #r3ng b7i dian En cm tQ n7y chBnh l7 tTi
mubn b7y t` l'ng .Bnh trng sP hi)n minh ?@S i3ng ?M ?,n l1c tTi 6hi ng<ng ldiS #Ti ?ang
gun rUng #hC\ng ?, cCdi .hi NgCdi thy tTi suy nghlS
Ngun Milan KunderaJ ti+u lu*nJ Nguyn Ngc dch t< ti,ng $h6J Ncb OEn 83 #hTng #in 7
#rung #>m OEn 83 NgTn Ng- Tng #>yJ 87 N0i FS 9n ?Eng trn tala&as Ki sP ?mng Y
ca dch giS
75

Nghe Thuat Tieu Thuyet

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Nghe Thuat Tieu Thuyet

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ngh thut tiu thuyt

C'n c@ th+ dch l7 tr3ng subtS

Danh t< >m nhQcJ c@ nghla tCDng tP nhC !tc 6hjm"S

Ch1a giu mutS

#i+u thuy,t ca :S xlaubert

You might also like