E DREJTA E PROCEDURES PENALE

PARIMET E PROCEDURS PENALE

T 11-t Parimet n procedurn penale jan:
1) parimi i oficialitetit dhe i legalitetit; 2) parimi i krkimit t vrtets materiale; 3) parimi
inkuizitor dhe akuzues: 4) parimi kontradiktor; 5) parimi i barazis s palve; 6) parimi i
drejtprdrejt; 7) parimi i vlersimit t lir t provave: 8) parimi gojor dhe me shkrim; 9)
parimi i kolegjialitetit; 10) parimi i pavarsis dhe paanshmris s gjyqtarve; 11) parimi i
ekonomizimit t procedurs penale.
P- 1. Parim i oficialitetit dhe i legalitetit t ndjekjes penaleP1.1Parimi i oficialitetit
Iniciativa pr ndjekje penale mund t bhet n dy mnyra: sipas dshirs s t dmtuarit dhe
sipas detyrs s organit t veant, i cili ndjekjen e bn ex officio.
N procedurn ton penale vlen parimi i oficialitetit. Sipas 45 LPP, ndjekja e kryesit t
veprave penale , pr t cilat ndjekja bhet kryesisht, sht e drejt dhe detyr themelore e
prokurorit publik. Ndrsa 148 dhe 150 parashohin q t gjitha organet shtetrore,
institucionet shtetrore kan pr detyr ti tregojn prokurorit publik pr veprat penale q
ndiqen kryesisht. Prokurori publik e bn ndjekjen penale duke u mbshtetur n interesin e
prgjithshm shoqror pavarsisht se a do nj gj t till i dmtuari apo jo. Parimi i
oficialitetit ka prjashtime, sepse n pjesn e veant t drejts penale jan parapar disa
vepra penale, pr t cilat ndjekja mund t bhet vetm sipas padis private. Vepra t tilla jan
p.sh. plagosja e leht, dhuna, etj. Ky parim pra, prcakton se cili interes do t merret pr baz
me rastin e ndjekjes s veprave penale.
P1-2Parimi i ligjshmris (legalitetit)
Sipas parimit t ligjshmris (legalitetit), prokurori publik ka pr detyr t ushtroj ndjekjen
penale kur ekzistojn prova s sht kryer nj vepr penale e cila ndiqet kryesisht (ne. 18
LPP). Edhe ky parim ka prjashtime, d.m.th. se ai mund t trhiqet nga ndjekja e filluar (ne.
51 LPP). Prjashtimet n zbatimin e parimit t legalitetit jan: Rastet, te t cilat pr vnien e
procedurs n lvizje nevojitet leja paraprake e ndonj organi shtetror. Rastet e tilla jan t
parapara me ligj. Nj rast i till ekziston kur sht fjala pr ndjekjen e personit i cili gzon
imunitet, Rastet tjera kan t bjn me ndjekjen n procedur pr t mitur, kur prokurori
publik, pr arsyes t oportunitetit nuk e inicon procedurn penale, megjithse mund t ket
prova t mjaftueshme se i mituri ka kryer veprn penale. N rastet e veprave penale t kryera
nga persona t mitura i dmtuari ka t drejt ta lajmroj prokurorin publik dhe t krkoj q
ai t bj ndjekjen, por prokurori vendos n baz t parimit t oportunitetit se a do ta bj nj
gj t till.
P-2. Parimi i t vrtets materiale
Sipas ktij parimi, gjykata dhe organet shtetrore q marrin pjes n procedurn penale kan
pr detyr t vrtetojn saktsisht dhe plotsisht faktet, t cilat kan rndsi pr marrjen e
vendimit t ligjshm. sht e vrtet se e vrteta absolute nuk mund t arrihet kurr, prandaj
n jetn e prditshme duhet t knaqemi me t vrtetn relative. Megjithat sa do q relative
t jet kjo e vrtet, ne duhet t knaqemi me t sepse sht e vrtet objektive. E vrteta
materiale kupton vrtetimin e plot t t gjitha fakteve relevante, nga t cilat varet zbatimi i
s drejts materiale dhe i s drejts s procedurs penale. E vrteta formale kupton asi lloj
vrtetimi ku sht respektuar forma procedurale e parashikuar me ligj.
P-3. Parimi inkuizitor dhe akuzues
N procedurn penale njihen tri funksione themelore: ndjekja, mbrojtja, dhe gjykimi.
Ushtrimi i ktyre funksioneve bhet sipas makins hetuese ose akuzuese.
3.1 Parimit inkuizitor (hetues)
Ky parim ekziston nse t tre funksionet themelore procedurale (ndjekja, mbrojtja dhe
gjykimi) i besohen vetm nj subjekti procedural gjykats. N kt rast gjykata vet e inicon

2
procedurn penale ex oficio, kujdeset pr mbrojtjen e t dnuarit dhe gjykon. Ky parim nuk
sht i pranueshm pr shkak se nuk zbatohet parimi kontradiktor.
3.2 Parimit akuzues
Ky parim konsiston n faktin se procedura penale inicohet vetm n baz t krkess s
paditsit t autorizuar. Ky parim manifestohet sipas premiss nemo iudex sine actore (nuk ka
gjykim pa akuz). Nse nuk ka krkes t paditsit t autorizuar ather procedura penale
nuk mund t fillohet. Nse sht filluar, e m von konstatohet se nuk ka pasur krkes t
paditsit t autorizuar, procedura ndrprehet.Funksionin e ndjekjes e ushtron paditsi i
autorizuar. Ai sht:prokurori publik pr vepra penale, t cilat ndiqen ex officio
pavarsisht nga vullneti i t dmtuarit.I dmtuari si padits subsidiar - kur prokurori publik
konstaton se nuk ka baz pr inicimin apo vazhdimin e procedurs penale dhe n vend t tij
paraqitet i dmtuari si padits.I pandehuri konsiderohet pal e barabart me paditsin. Ai
vet e ushtron funksionin e mbrojtjes ose me nj detyr t till e ngarkon mbrojtsin
(avokatin).Paditsi privat - pr vepra penale, t cilat ndiqen n baz t padis private.
Gjykata e ushtron funksionin e gjykimit. Pas paraqitjes s akuzs (padis) gjykata mund t
aktivizohet gjykata me veprimet e saja t caktuara me ligj.N procedurn pr t mitur i vetmi
padits i autorizuar sht prokurori publik.
P-4. Parimi kontradiktor (i shqyrtueshmris)
Ky parim shprehet prmes premiss audiatur et altera pars, ka do t thot s gjat
procedurs penale secila pal ka t drejt t paraqet qndrimin e vet lidhur me shtjen, e cila
sht objekt i gjykimit. Pra ky parim i ndalon gjykats q t marr vendim vetm n baz t
thnieve t njrs pal. Sipas LPP, i pandehuri qysh n marrjen n pyetje pr her t par
duhet t njoftohet pr veprn penale, pr t ciln akuzohet. Parimi kontradiktor vjen n
shprehje plotsisht gjat shqyrtimit kryesor, kur t pandehurit i lexohet akuza dhe i jepet
mundsia t ofroj mbrojtjen e vet. Palt tjera mund ti bjn pyetje t akuzuarit dhe n fund
secila pal e jep
fjaln prfundimtare dhe e shpreh mendimin e vet.
P-5. Parimi i barazis s palve
Ky parim konsiston n faktin s n nj process penal t dy palve duhet mundsuar t ken
qasje t barabart. Kshtu, sipas ktij parimi i pandehuri ka t drejt t pyet vet ose t krkoj
t pyeten dshmitart q dshmojn kundr tij dhe n favor t tij.
P-6. Parimi drejtprdrejt
Ky parim gjen shprehje gjat shqyrtimit kryesor. Sipas ktij parimi t gjitha provat dhe faktet
duhet t shqyrtohen drejtprdrejt n gjykat. Kjo arrihet neprmjet t kontaktit t gjykats
me palt procedurale. Pavarsisht, nse provat jan shqyrtuar gjat procedurs hetimore, ato
duhet q drejtprdrejt t shqyrtohen gjat shqyrtimit kryesor. Ky parim krkon pranin e
palve n shqyrtimin kryesor. Trupi gjykues duhet t jet n vazhdimsi n prbrje t njjt,
e nse ndrohet e posarisht kryetari i trupit gjykues, ather shqyrtimi duhet t filloj nga
fillimi.
P-7. Parimi i vlersimit t lir t provave
Ky parim do t thot s gjykata dhe organet e tjera, t cilat marrin pjes n procedurn penale
duhet t jen t lir n vlersimin e provave, t cilat paraqiten gjat ksaj procedure. Pra,
sipas ktij parimi gjykata duhet t jep arsyetim pr at se cilat fakte dhe pr far arsye i
pranon ato si prova apo jo prova. Gjyqtari sht i lir ti besoj apo mos ti besoj provs.
P-8. Parimi gojor dhe parimi me shkrim
Veprimet gjat procedurs penale zakonisht zbatohen sipas parimit gojor. Mirpo, m von,
kto veprime shnohen n procesverbal. Pavarsisht nga kjo, tr materiali procedural duhet
patjetr t paraqitet me goj gjat shqyrtimit kryesor. Kshtu, n fillim lexohet aktakuza,
pastaj i akuzuari, dshmitart dhe ekspertt japin deklarata me goj, pastaj lexohen
procesverbalet e ndryshme dhe n fund dispozitivi i aktgjykimit lexohet gojarisht.
P-9. Parimi i kolegjialitetit
Ky parim ka t bj me funksionin gjyqsor. Gjykatat sipas rregullit veprojn si kolegj (tre
apo pes gjyqtarve). Ky parim vlen pr gjykimin si n shkall t par ashtu edhe n at t
2

3
dytn.Vetm n shkall t par, kur gjykohen shtjet penale pr t cilat sht parapar
dnimi me gjob ose dnimi me burg deri n nj vit, gjykon gjyqtari i vetm.
P-10. Parimi i pavarsis dhe paanshmris s gjykatave
Me kt parim kuptojm: s gjykatat jan t lira nga palt dhe nga pushteti, pra nuk duhet t
jen n ndikim t tyre; ato duhet t veprojn vetm sipas ligjit; nuk duhet t kt ndikime
politike n punn e saj; gjyqtari personalisht duhet t kt pavarsin e vet; etj.Gjykimi i
paanshm nnkupton: mungesn e simpatis; antipatis; animit; paragjykimeve;
joobjektivitetit; etj.
P-11. Parimi i ekonomizimit procedural
Ky parim kupton nevojn q procedura penale t zbatohet ashtu q me sa m pak humbje t
kohs, me sa m pak pun dhe me sa m pak shpenzime t arrihet qllimi i procedurs. Pra
gjykata duhet t kujdeset q gjykimi t mos zvarritet.
P-12. Subjektet e procedurs penale
Duke u nisur nga parimi akuzator n procedurn penale ekzistojn tre funksione kryesore:
Funksioni i ndjekjes, Funksioni i mbrojtjes, Funksioni i gjykimit. Pr donjrin nga
funksionet e prmendura ekziston nga nj subjekt i posam, i cili i kryen veprimet
procedurale t parapara me ligj pr qllim t realizimit t funksionit q i takon. Prandaj,
subjekti, i cili e ushtron ndonjrin nga funksionet e prmendura themelore konsiderohet si
subjekt themelor, pa t cilin nuk mund t zhvillohet procedura penale. Kshtu, si subjekt
themelor konsiderohen paditsi i autorizuar, i pandehuri dhe gjykata. Funksionin e ndjekjes e
ushtron paditsi i autorizuar (prokurori publik apo paditsi subsidiar); funksionin e mbrojtjes
e ushtrojn i pandehuri dhe mbrojtsi i tij. Funksionin e gjykimit e kryen gjykata si organ i
pavarur i bashksis shoqrore, t cils me ligj i jan dhn autorizimet dhe detyrat q t
vendos lidhur me zgjidhjen e shtjes penale.Organet apo personat, t cilt kryejn veprime
n procedurn penale quhen subjekte procedurale.
12.1 Gjykata
Gjykata sht subjekt themelor i procedurs penale dhe funksionin e vet e ushtron n kuadr
t gjykatave t rregullta t Kosov si organe shtetrore. Me ligj sht prcaktuar kompetenca,
organizimi dhe prbrja e gjykatave.Gjykata penale, si subjekt themelor i procedurs penale
sht pjes prbrse e gjykats s rregullt t kompetencs s prgjithshme dhe t posame.
sht pjes prbrse e gjykatave t rregullta. N realizimin e funksionit t vet gjykata penale
vepron n prbrje individuale dhe kolegjiale.N prbrje individuale paraqitet gjyqtari
hetues i gjykats komunale dhe t qarkut, kryetari i trupit gjykues i gjykats komunale dhe t
qarkut dhe gjyqtari i vetm i gjykats komunale, i cili ndrion dhe zgjedh shtje penale
konkrete t parapara me LPP: N prbrje kolegjiale gjykata penale vendos n form t
kolegjeve gjyqsore n t gjitha nivelet e judikaturs, prej asaj komunale deri n gjykatn
supreme. Prbrja e kolegjeve ndryshon si pr nga lloji ashtu edhe pr nga numri i antarve.
Pr nga lloji i dallojm trupin gjykues dhe kolegjin.
Trupi gjykues prbhet nga gjyqtar profesionist dhe porot, ndrsa kolegji prbhet vetm
prej gjyqtarve profesionist. Varsisht nga rndsia e shtjes penale, trupi gjykues mund t
jet i vogl kur prbhet nga nj gjyqtar profesionist dhe dy porot; dhe trupi gjykues i
madh kur prbhet nga dy gjyqtar profesionist dhe tre porot.Trupi gjykues gjykon n
shqyrtimin kryesor, ndrsa kolegji jasht shqyrtimit kryesor.Ekziston edhe trupi gjykues pr
t mitur i cili gjykon n shkall t par dhe n shkall t dyt n gjykatn e qarkut dhe
prbhet prej gjyqtarit pr t mitur dhe dy gjyqtarve laik.
12.1.1 Kompetenca lndore
Me termin kompetenc kuptojm t drejtat dhe detyrat e gjykats q t procedoj n nj
shtje t caktuar penale varsisht nga natyra, lloji dhe rndsia e tyre (lartsia e dnimit,
vetit e veprs penale apo kryesit t saj).Kompetenca lndore prcaktohet me ligjin mbi
gjykatat e rregullta.Si kriter themelor pr prcaktimin e ksaj kompetence merret lloji dhe
lartsia e dnimit e parapar pr at vepr penale. Por ekzistojn disa vepra penale t
numruara n mnyr taksative, te t cilat lloji dhe lartsia e dnimit t parapar me ligj penal
nuk ndikojn n at se cila gjykat do t jet kompetente pr zgjidhjen e saj, por ato vepra
3

4
jan ln shprehimisht n kompetenc t nj lloji t gjykats. Kompetenca lndore e gjykats
s shkalls s par shprndahet ndrmjet gjykats komunale dhe gjykats s qarkut. Gjykata e
qarkut vendos n shkall t par dhe n shkall t dyt, por jo pr t njjtat shtje penale.
Gjykata Supreme vendos si gjykat e shkalls s dyt dhe t tret mbi mjetet e
jashtzakonshme juridike. Kjo gjykat paraqet instancn e fundit n Kosov.
Gjykata komunale gjykon:
veprat penale, pr t cilat me ligj sht parapar si dnim kryesor gjoba ose dnimi me burg
deri n 5 vjet, nse pr vepra t veata penale nuk sht kompetente gjykata tjetr.
veprat penale, pr t cilat me ligj t posam sht caktuar kompetenca e gjyts komunale
Gjykata e qarkut gjykon n shkall t par:
veprat penale, pr t cilat me ligj sht parapar dnimi me burg mbi 5 vjet ose dnimi me
burg t prjetshm..pr vepra penale, t parapara me ne. 129 al. 3, ne. 136 al. 3, ne. 157, 158,
159 dhe 164 al. 1 t LPF; pr veprn penale nga ne. 98 LPS dhe pr vepra penale t parapara
n ne. 70. 109 al. 1 dhe 110 al. 1, 3 t LPK, edhepse pr kto vepra penale dnimi nuk i
tejkalon 5 vjet burg, pr shkak t lidhmris s tyre me veprat penale t rnda, jan n
kompetenc t gjykats s qarkut.pr vepra penale, pr t cilat, me ligj t posam sht
parapar kompetenca e gjykats s qarkut. Pr shtje tjera t caktuara me ligj Gjykata e
qarkut gjykon n shkall t dyt:
12.1.2 Kompetenca teritoriale e rregullt
Pr caktimin e ksaj kompetence ekzistojn tri kritere: Kompetenc teritoriale ka gjykata, n
teritorin e s cils sht kryer ose sht tentuar t kryhet vepra penale,Kompetenc teritoriale
ka gjykata sipas vendbanimit apo vendqndrimit t t pandehurit.Kompetenc teritoriale ka
gjykata sipas vendit ku sht zn i pandehuri.
N raste t caktuara kompetenca teritoriale mund t transferohet n gjykatat tjera q kan
kompetenc lndore. Kto raste jan:Kur gjykata kompetente pr shkaqe reale ose juridike
sht e penguar t veproj dheKur sht e qart s gjykata ashtu me leht mund t veproj.
Pr konflikt kompetence vendos gjykata supreme.
12.1.3 Kompetenca teritoriale e deleguar
Kur pr shkaqe juridike apo lndore gjykata kompentente sht e penguar t procedoj,
ather duhet ta lajmroj gjykatn e shkall m t lart, e cila, pas dgjimit t prokurorit,
nse procedura zhvillohet sipas krkess s tij, do t caktoj nj gjykat tjetr me kompetenc
lndore n teritorin e vet. Shkaku juridik mund t jet pr shembull prjashtimi i t gjith
gjykatsve t nj gjyqi, kurse si shkak lndor pr delegim mund t jet pr shembull smurja
e t gjith gjykatsve t gjykats, etj.
12.2 Prjashtimi
Pr t qen vendimi i rregullt dhe i ligjshm, gjykatsi q e merr duhet t jet i pavarur,
objektiv dhe i paanshm. Mirpo, nganjher ndodh q edhe gjykatsi apo gjykatsi porot
t jet i dmtuar me nj vepr penale, apo n gjini me pandehurin, t dmtuarin dhe
pjesmarrsit tjer n procedur, apo edhe n marrdhnie miqsie, gj kto t cilat mund t
zgjojn dyshimi n paansin e tij. Pra, nse paraqiten rrethanat e prmendura, ligji ka
parapar mundsin e prjashtimit.
12.2.1 Prjashtimi obligator
Gjykatsi apo gjykatsi porot mund t prjashtohet prej procedurs n nj shtje penale dhe
nuk mund t kryej detyrn e gjykatsit:nse sht i dmtuar me veprn penale, nse i
pandehuri, mbrojtsi i tij, paditsi, i dmtuari, prfaqsuesi i tyre ligjor apo i autorizuari,
sht bashkshort apo n gjini t gjakut n vij t drejt pa kufi, kurse n vij t trthort
deri n shkalln e katrt, dhe n krushqi deri n shkalln e dyt.
Nse me t pandehurin, mbrojtsin e tij, paditsin, apo me t dmtuarin, prfaqsuesin e tyre
ligjor apo t autorizuarin n raport t kujdestarit, tutorit, adoptuesit, t adoptuarit, ushqyesit
apo t ushqyerit.
Nse n shtjen e njjt penale ka kryer veprime hetimore apo ka marr pjes n procedur
si padits, mbrojts, prfaqsues ligjor apo i autorizuar i t dmtuarit apo paditsit, apo sht
dgjuar si dshmitar apo si ekspert.
4

5
Nse n t njjtn shtje ka marr pjes n vendimmarrje t gjykats m t ult apo nse n
t njjtn gjykat ka marr pjes n vendimmarrje, e cila goditt me ankes.
12.2.2 Prjashtimi fakultativ
Gjykatsi apo gjykatsi porot nuk guxon t kryej veprimtarin e gjykatsit nse ekzistojn
rrethanat q zgjojn dyshimin n paansin e tij. Nse gjykatsi apo gjykatsi porot
konsideron se ekzistojn rrethana t thilla (urejtja, miqsia, etj.) q zgjojn dyshimin n
paansin e tyre, ather ai e informon kryetarin e gjykats dhe krkon rekuzim.
P-13. Paditsi i autorizuar
Padits i autorizuar pr ndjekjen e veprave penale q ndiqen kryesisht sipas ligjit sht
prokurori publik. Padits i autorizuar sht edhe paditsi subsidiar dhe paraqitet ather kur
prokurori publik heq dor nga ndjekja penale apo fare nuk e ka ndrmarr ndjekjen penale.
Pr veprat penale q ndiqen sipas padis private, padits i autorizuar sht paditsi privat.
13.1 Prokuroria publike
sht organ i pavarur shtetror. Pr veprat penale q ndiqen n baz t ligjit, prokurori ka
kompetenc:t ndrmarr masa lidhur me zbulimin e veprave dhe t kryesve t saj; t
krkoj zbatimin e hetimeve; t ngre dhe t prfaqsoj aktakuzn apo propozimakuzn para
gjykats kompetente; t paraqet ankes kundr vendimeve gjyqsore pa form t prer; t
paraqet mjete t jashtzakonshme kundr vendimeve gjyqsore t forms s prer dhe t
kryej veprime t tjera t parapara me ligj.
13.2 paditsi subsidiar
Kur prokurori publik nuk e ndrmerr ndjekjen penale, apo e ndrmerr por n ndrkoh heq
dor nga ajo duke konsideruar se nuk ekzistojn arsye pr ndjekje penale, i dmtuari mund t
paraqitet si padits subsidiar. Padits subsidiar mund t paraqitet vetm personi i dmtuar me
vepr penale. Nse paditsi subsidiar vdes gjat ndjekjes penale, ather n afatin brenda tre
muajve, bashkshorti, fmijt, prindrit, t adoptuarit, adoptuesit, vllezrit, motrat kan t
drejt t vazhdojn procedurn. Po qe se prokurori trhiqet nga aktakuza n shqyrtimin
gjyqsor, i dmtuari sht i detyruar q menjher t deklarohet s a do ta vazhdoj ndjekjen.
Kur paditsi subsidiar ndrmerr ndjekjen penale, ather ai mund t paraqet krkes pr
zhvillimin e hetimeve, apo propozim pr plotsimin e hetimeve dhe gjyqtari hetues vepron
sikurse me krkesn apo propozimin e prokurorit publik. Pas prfundimit t hetimeve,
paditsi subsidar duhet t ngre aktakuzn n afat prej 8 ditsh.
13.3 Paditsi privat
Mund ta ushtroj funksionin e ndjekjes n vet qoft prmes prfaqsuesit ligjor apo t
autorizuar. Nse paditsi privat sht i mitur ose nuk e ka zotsin pr t vepruar, ather
padin duhet ta paraqet prfaqsuesi i tij ligjor. Paditsi privat, me deklaratn e vet t dhn
para gjykats mund t trheq padin deri n fund t shqyrtimit gjyqsor. Varsisht se a sht
dhn deklarata e till para apo pas hapjes s shqyrtimit gjyqsor, gjykata e pushon
procedurn me aktvendim apo e refuzon akuzn me aktgjykim.
P-14. I pandehuri
Quhet personi, pr t cilin ekziston dyshimi s ka kryer vepr penale. Si pal e barabart me
paditsin, t pandehurin e mbron prezumimi i pafajsis se askush nuk mund t
konsiderohet fajtor deri sa kjo mos t vrtetohet me aktgjykim t forms s prer. I
pandehuri n procedur ka t drejta dhe obligime t veta. Kundr t pandehurit nuk mund t
prdoret forca me qllim t nxjerrjes s provave. Ai ka t drejt t mbrohet vet apo me
ndihmn e mbrojtsit t cilin e zgjedh vet, e nqoftse nuk ka mundsi materiale pr kt,
ather mbrojtja i sigurohet falas. I pandehuri ka t drejt t kt mbrojts gjat gjith
rrjedhs s procedurs penale, pra q nga arresti tij. N dobi t t pandehurit ekziston edhe
instituti i kompensimit t dmit kur personi sht gjykuar pa arsye apo sht arrestuar pa
baz.
P-15. Afatet
N procedurn penale jan parapar afatet procedurale gjat t cilave mund t ndrmerren
veprimet procedurale. N kuptimin procedural afati paraqet kohn, brenda t cils duhet t
ndrmerret nj veprim procedural. Ekzistojn afatet ligjore, mosrespektimi i t cilave ka pr
5

6
pasoje humbjen e t drejts pr t kryer nj veprim; dhe afatet gjyqsore, t cilat mund t
shtyhen sipas vlersimit t gjykatave. N raste t prcaktuara me ligj ekzistojn edhe rastet
kur mund t lejohet rivendosja e afatit.
P-16. Shpenzimet e procedurs penale dhe krkesa pasuroro juridike
16.1 Shpenzimet procedurale
Jan ato shpenzime, t cilat bhen prej fillimit e deri n mbarim t procedurs penale.
Nse procedura penale zbatohet pr vepr penale e cila ndiqet kryesisht, shpenzimet kryesisht
i bart organi pran t cilit zhvillohet procedura. Pr veprat penale, t cilat ndiqen
sipas padis private, shpenzimet i paguan ai q ka propozuar marrjen e provs.
Pr shpenzime t procedurs vendoset me aktgjykim, me t cilin i pandehuri shpallet fajtor.
Nse me rastin e marrjes s aktgjykimit dnues nuk dihen t dhnat pr shumn e
shpenzimeve, ather vendoset me aktgjykim t posam. N kushte t caktuara, gjykata
mund ta liroj t pandehurin nga pagimi i shpenzimeve procedurale.
16.2 Krkesa pasuroro juridike
Me rastin e kryerjes s veprs penale, personit t dmtuar mund ti shkaktohet dmi i caktuar.
Gjat procedurs penale i dmtuari mund t paraqet krkesn pasuroro-kuridike. Propozimi
pr kt krkes mund t paraqitet n tri drejtime: mund t krkohet kompensimi i dmit;
kthimi i sendit; dhe prishja e veprimit juridik t caktuar.
Propozimi mund t paraqitet deri n prfundim t shqyrtimit kryesor para gjykats s shkalls
s par. Pr krkesn pasuroro-juridike gjykata mund t vendos me aktgjykim ose aktvendim
dhe mund ta udhzoj paln pr pjesn e mbetur n procedurn kontestimore.
P-17. Marrja, dorzimi dhe ekzekutimi i vendimeve
N procedurn penale vendimet merrren n form t aktgjykimeve, vendimeve dhe t
urdhrave. Aktgjykimin e merrr vetm gjykata, ndrsa vendimet e tjera i marrin edhe organet
e tjera procedurale. Drgimi i letrave bhet me post. Drgimi mund t bhet edhe prmes
kuvendit komunal. Disa shkresa duhet t dorzohen personalisht personit, t cilit i drgohen.
Aktgykimi ekzekutohet kur merrr formn e prer dhe kur pr ekzekutim nuk ka pengesa
ligjore. Aktvendimi merr formn e prer kur m nuk mund t ankohet ose kur ankesa nuk
sht e lejuar.Aktgjykimet mund t ekzekutohen vetm pasi t marrin formn e prer.
Edhe pr ekzekutimin e aktvendimeve krkohet forma e prer, por n disa raste me gjith
lejimin e ankess, ankesa nuk e pezullon ekzekutimin e aktvendimit.
RRJEDHA E PROCEDURS PENALE
P-18. Procedura paraprake
18.1 Veprimet e policis
N zbulimin e veprave penale, policis i takon nj rol i veant. Kur ka baza se sht kryer
vepra penale, policia ka pr detyr t ndrmerr kto masa:t gjej kryesin e veprs penale,
mos t lejoj q kryesit ose bashkpuntort t fshehen apo t ikin,t zbulohen dhe
sigurohen gjurmt e veprs penale dhe t merren sendet q mund t shrbejn si prov,
t mblidhen t gjitha shnimet q jan t dobishme pr zhvillimin e procedurs penale,
t prpilohet kallzimin penal dhe tia paraqesin prokuroris publike.
Policia mund t bisedoj me qytetar pr t marr informata, me persona t dyshuar, pastaj
mund t bj kontrollimin e mjeteve t transportit t udhtarve, t kufizoj lvizjen n
vendin e caktuar, t kryej kqyrjen n vendin e ngjarjes, ti ndalin deri n 6 or personat t
cilt hasen n vendin e ngjarjes, deri sa t vjen gjyqtari hetues, si dhe ta arestojn personin,
ndaj t cilit ekziston ndonj shkak pr paraburgim dhe brenda 24 orve tia drgojn gjyqtarit
hetues. N fund tham s policia e bn kallezimin penal.
18.2 Prokurori publik
Pasi t merr kallzimin penal, varsisht nga situata konkrete prokurori vendos: t krkoj
informata plotsuese, ta hedh kallzimin penal, ti paraqet gjyqtarit hetues propozimin q
hetimi t mos zbatohet por t ngritet aktakuza e drejtpredrejt, t krkoj zbatimin e ndonj
veprimi hetimor kur kryesi i veprs penale sht i panjohur, t paraqet krkes pr zbatimin e
hetimit ndaj personit t caktuar.
6

7
P-19. Hetimi
Hetimi zhvillohet n baz t krkess s paditsit t autorizuar kundr personit konkret kur
ekziston dyshimi se ka kryer vepr penale. Gjyqtari hetues duhet t mbledh prova t
nevojshme pr t vendosur se a duhet t ngritet aktakuza apo t pushohet procedura; t
siguroj provat, pr t cilat ekziston rreziku s nuk mund t prsriten gjat shqyrtimit
kryesor dhe t mbledh prova q jan t dobishme pr procedur.
Krkesa pr zbatimin e hetimeve i drgohet gjyqtarit hetues, i cili, pasi ta shqyrtoj krkesn
dhe t pajtohet me t, merr aktvendim mbi zbatimin e hetimeve dhe e merrr n pyetje
personin e dyshuar.
I pandehuri ka t drejt ankese n kolegj kur nuk pajtohet me kt aktvendim. Hetimin e
zbaton gjyqtari hetues i gjykats kompetente. Gjat hetimeve, palt, mbrojtsi dhe i dmtuari
kan t drejt t informohen pr vendin dhe kohn e kryerjes s ndonj veprimi hetimor dhe
t marrin pjes. Hetimi mund t prfundoj n disa mnyra: Hetimi pezullohet me aktvendim,
kur pr zbatimin e mtejm t procedurs penale paraqiten pengesa procedurale, e kur
mnjanohen pengesat hetimi vazhdon. Hetimi mund t pushohet me aktvendim me rast
faktikisht pushon procedura penale n prgjithsi.Gjyqtari hetues e prfundon hetimin kur
mon s gjendja e shtjes n hetim sht sqaruar n at mas, sa q mund t ngritet
aktakuza.
P-20. Sigurimi i pranis s t pandehurit dhe zbatimi i procedurs penale
Masat pr sigurin e pranis s t pandehurit jan: thirrja; shoqrimi me forc; premtimi i
t pandehurit s nuk do ta braktis vendqndrimin; dorzania dhe paraburgimi.
Thirrja i drgohet t pandehurit me shkrim. N t duhet t figuroj edhe udhzimi se i
pandehuri mund t marr mbrojts.
Shoqrimi me forc ekzekutohet nga policia dhe at me urdhr t gjykats kur i pandehuri
nuk paraqitet edhe pse sht ftuar me rregull dhe mungesn e vet nuk e ka arsyetuar.
Premtimi s i pandehuri nuk do ta lshoj vendeqndrimin konsiston n kufizimin e
qarkullimit t lir t pandehurit pa ia marr lirin.
Dorzania nnkupton deponimin e mjeteve t caktuara nga nj person n rast s i
pandehuri ik dhe premtimi i t pandehurit se nuk do t ik.
Paraburgimi sht masa m e rnd meq t pandehurit i hiqet liria pa u vendosur pr fajin
e tij.
P-21. Shkaqet pr caktimin e paraburgimit
Kto shkaqe jan t prcaktuara me LPP. Paraburgimin mund ta caktoj vetm gjyqtari
hetues i gjykats kompetente. Gjyqtari hetues mund ta caktoj paraburgimin ndaj personit,
kundr t cilit sht paraqitur krkesa pr zbatimin e hetimeve, ose ndaj personit, i cili sht
sjellur para gjyqtarit hetues pr t vendosur pr paraburgim. Nse prokurori publik nuk ia
paraqet gjyqtarit hetues brenda 48 orve krkesn pr zhvillimin e hetimeve, ather
paraburgimi hiqet. Gjyqtari hetues mund t caktoj paraburgimin ndaj t huajit, ndaj t cilit
sht paraqitur lutja pr ekstradim. Paraburgimin mund ta caktoj edhe kolegji gjyqsor, nse
pr kt jan plotsuar kushtet e kur gjyqtari hetues nuk sht pajtuar me propozimin e
prokurorit publik pr caktimin e paraburgimit. Pra gjyqtari hetues krkon vet q pr kt t
vendos kolegji. Paraburgimin mund ta bj policia kur i sht besuar kryerja e veprimeve
hetimore. Paraburgimin t cilin e cakton policia nuk mund t zgjas mbi tri dit. Sipas
aktvendimit t gjyqtarit hetues, i pandehuri mund t mbahet n paraburgim me s shumti nj
muaj. Sipas vendimit t kolegjit, t pandehurit mund ti zgjatt paraburgimi me s shumti edhe
pr dy muaj t tjer. Me rregulloren e UNMIKut, sht parashikuar mundsia q kolegji i
gjykats supreme mund ta vazhdoj paraburgimin edhe pr dy her nda tre muaj.
P-22. Veprimet hetimore
Veprimet hetimore jan veprime procedurale, t cilat zbatohen me qllim t mbledhjes s
provave. N veprime hetimore hyjn:
22.1 Kontrolli i baness dhe i personit
Bhet n rastet kur besohet s me kontroll mund t zhet kryesi i veprs penale, apo mund t
gjinden gjurm t veprs penale, apo mund t gjinden sendet e rndsishme pr procedur
7

8
penale. Kontrolli i baness bhet me urdhr t gjykats. Kontrollin e bn policia, por mund ta
bj edhe gjyqtari hetues. Me rastin e kontrollit t baness mund t merr pjes edhe mbrojtsi
dhe prokurori publik. Kontrolli zakonisht duhet t bhet n prani t dshmitarve, por mund
t bhet edhe pa ta.
22.2 Sekuestrimi i prkohshm i sendit
Nnkupton marrjen e dy llojeve t sendeve:
Sendet, t cilat duhet t merrren, e q jan prdorur pr kryerjen e veprs penale ose
paraqesin produkt t saj; dhe sendet, q mund t shrbejn si prov. Sendet q merrren si
prov, merrren prkohsisht, me vendim t gjykats, por mund ti merr edhe policia kur
zbaton urdhrin e gjykats.
22.3 Marrja n pyetje e t pandehurit
Fillimisht, t pandehurit i komunikohet s pr far akuzohet dhe pr dyshimet q ekzistojn
kundr tij. Pastaj pyetet s ka ka pr t thn n mbrojtjen e vet. Informohet s ka t drejt
mos t paraqet mbrojtjen e vet e as t prgjigjet n pyetjet e bra. I pandehuri pyetet gojarisht.
Atij mund ti lejohet t prdor shnimet e veta. Pyetjet, t cilat i parashtrohen t pandehurit
duhet t jen t qarta, dhe nuk guxojn t jen pyetje sugjestive. Rreptsisht ndalohet marrja
n pyetje e t pandehurit me dhun. I pandehuri merrret n pyetje si n fazn e hetimit ashtu
edhe n shqyrtimin kryesor. Ai ka t drejt t pyetet n prani t mbrojtsit. Organi i
procedurs e njofton t pandehurin se do t merret n pyetje dhe i jep afat 24 ore pr ta
siguruar mbrojtsin.
22.4 Marrja n pyetje e dshmitarit
Si dshmitar thirren personat, pr t cilt besohet se mund japin njoftime lidhur me veprn
penale, kryesin e saj dhe rrethana t tjera. Dshmimi sht detyrim pr t gjith qytetart,
prve kategoris s dshmitarve t privilegjuar dhe personat t cilt jan t liruar nga
dshmimi. Dshmitar t privilegjuar jan personat, t cilt me deklaratn e vet e shkelin
detyrimin e ruajtjes s fshehtsis zyrtare ose ushtarake; dhe mbrojtsi i t pandehurit mbi at
q i pandehuri i ka besuar si mbrojts. Personat q jan t liruar nga dshmimi jan:
bashkshorti i t pandehurit; t afrmit e gjinis s gjakut dhe gjinis s krushqis; adoptuesi
dhe i adoptuari; dhe prifti, te i cilit i sht rrfyer i pandehuri.
Dshmitart pyeten ve e ve dhe gojarisht. Atyre u bhet me dije se duhet t dshmojn
vetm t vrtetn dhe s dshmia e rrejshme paraqet vepr penale. Kur dshmit nuk
prputhen, dshmitart mund t ballafaqohen. N rastet kur nuk i prgjigjen thirrjes s
rregullt t gjykats, ata mund t sillen me forc apo t dnohen me gjob.
22.4 Kqyrja dhe rikonstruktimi n vendin e ngjarjes
Kqyrja dhe rekonstruktimi bhen ather kur sht i nevojshm vrojtimi i drejtprdrejt pr
vrtetimin apo sqarimin e ndonj fakti. N fazn e hetimeve, kt gj e bn gjyqtari hetues,
ndrsa gjat shqyrtimit kryesor kt e bn trupi gjykues. Gjat rekonstruktimit mund t
krkohet edhe ndihma e ekspertve apo profesionisteve.
22.5 Ekspertimi
Ekspertimi mund t kryhet n institucionet professionale apo edhe nga ana e ekspertve
gjyqsor. Ekspertimin dhe ekspertin e cakton gjykata me urdhr me shkrim. N at urdhr
shnohet edhe ajo s pr vrtetimin e cilave fakte bhet ekspertimi. Eksperti duhet ti
prgjigjet thirrjes dhe t jap mendimin apo konstatimin i cili shnohet n procesverbal. N
disa raste mund t krkohet prjashtimi i ekspertit, dhe ato jan t njjta sikurse pr
prjashtimin e gjyqtarit. Ekspertimi mund t prsritet kur ka kontradikta. LPP njeh shikimin
ose autopsin e kufoms, ekspertimin toksikologjik, ekspertimin e lndimeve trupore,
ekspertimin psikiatrik, dhe ekspertimin e librave afariste.
P-23. Aktakuza dhe kundrshtimi i saj
23.1 Aktakuza
Aktakuza sht akt formal i prpiluar nga prokurori publik ose paditsi subsidiar. Aktakuza i
dorzohetparaqitet gjykats pr ta mbajtur shqyrtimin kryesor n t cilin vendoset pr fajin e
t pandehurit. Aktakuza duhet t prmbaj: Emrin dhe mbiemrin e t akuzuarit dhe shnimet
e tij personale; Prshkrimin e veprs penale; Emrtimin ligjor t veprs penale; Caktimin e
8

9
gjykats para s cils do t mbahet shqyrtimi kryesor; Propozimin mbi provat, t cilat duhet
t shqyrtohen; dhe Arsyetimin.
N aktakuz poashtu shnohet edhe fakti nse i pandehuri sht n paraburgim ose propozimi
q ai t lirohet nga paraburgimi apo t paraburgoset. Me nj aktakuz mund t prfshihen
shume vepra penale ose t pandehur vetm kur ekziston lidhshmria ndrmjet tyre.
Aktakuza i drgohet gjykats n kopje t mjaftueshme. Kryetari i trupit gjykues e shikon a
sht e prpiluar mir dhe nse po ather nj kopje ia drgon t akuzuarit. Pr kundrshtim
t aktakuzs vendos kolegji. Nse akuzn e ngre i dmtuari si padits apo paditsi privat ngre
akuz private dhe lidhur me kt nuk jan kryer kurfar hetimesh, athher aktakuza apo
akuza private i dorzohet gjyqtarit hetues. Nse gjykatsi hetues konsideron se nuk ka
argumente pr ndjekje, ather ai do t krkoj vendimin e trupit gjykues. I dmtuari si
padits subsidiar dhe paditsi privat kan t drejt t ushtrimit t ankess kundr vendimit t
trupit gjykues. Nse gjyqtari hetues dhe trupi gjykues pajtohen me akuzn apo padin private,
ather ajo i dorzohet kryetarit t trupit gjykues, i cili do ta mbaj shqyrtimin.
23.2 Kundrshtimi ndaj aktakuzs
Kundrshtimi kundr aktakuzs dorzohet me shkrim apo n procesverbal n gjykat n afat
prej 8 ditsh prej dits s pranimit t aktakuzs. Nse kundrshtimi nuk dorzohet n koh
apo dorzohet nga personi i paautorizuar, ather kryetarit i trupit gjykues e hedh posht me
aktvendim. Pala e paknaqur ka t drejt t ushtroj ankes trupit gjykues.
Duke vendosur lidhur me kundrshtimin e aktakuzs, kolegji mund t vendos:
T shpallet jokompetente dhe pasi q aktvendimi t merrr formn e prer, lndn tia
drgoj gjykats kompetente. tia kthej aktakuzn paditsit nse mon s ekzistojn
gabime ose t meta n aktakuz. t vendos se nuk ka vend pr akuz dhe q procedura
penale t pushohet kur konstaton se ekzistojn shkaqet pr nj veprim t till. t
refuzoj kundrshtimin si t pabaz.
N fund gjykata vendos edhe pr paraburgimin. Po q s n aktakuz sht propozuar
paraburgimi, gjykata duhet t vendos n afatit prej 48 orsh, e nse nuk ka propozim, ather
vendos kolegji n lidhje me paraburgimin brenda 3 ditsh prej dits kur e ka pranuar
aktakuzn.
P-24. Shqyrtimi kryesor
Pasi akuza t merrr formn e prer, kalohet n stadin kryesor q sht shqyrtimi kryesor. Pr
zhvillimin me sukses dhe pa zvarritje, kryetari i trupit gjykues duhet ta pregatit mir lndn
dhe t caktoj ditn, kohn dhe vendin ku do t mbahet shqyrtimi kryesor. N shqyrtimin
kryesor thirren palt, mbrojtsit, i dmtuari, dshmitart, ekspertt dhe personat e tjer, prania
e t cilve sht e domosdoshme. Kryetari i trupit gjykues ka pr detyr t mbaj rendin n
gjykatore dhe ua trheq vrejtjen t pranishmve q t mos e pengojn punn e gjyqit. Ai
poashtu duhet t kujdeset q trupi gjykues t formohet sipas ligjit. Kryetari i trupit gjykues
dikton prmbajtjen e shqyrtimit kryesor q duhet shnuar n procesverbal.
Trupi gjykues vendos pr propozimet e papajtueshme dhe kundrshtimet e palve.
24.1 Rrjedha e shqyrtimit kryesor
Shqyrtimi kryesor fillon me leximin e aktakuzs. At e lexon prokurori publik dhe ky fakt
shnohet n procesverbal. Pastaj vazhdohet me marrjen n pyetje t t akuzuarit. T akuzuarit
mund ti bjn pyetje antart e trupit gjykues, e pastaj me leje t kryetarit mund ti bjn
pyetje edhe prokurori, i dmtuari, prfaqsuesi ligjor, prfaqsuesi i autorizuar, mbrojtsi dhe
ekspertt. sht me rndsi t ceket se, sado t jet i plot pohimi i t akuzuarit gjat
shqyrtimit kryesor, kjo nuk e liron gjykatn nga detyra q t marr edhe prova t tjera.
Pas deklarimit t secilit bashkakuzues, i akuzuari pyetet nse ka dika pr t thn.
24. 2 Procedura provuese
Sipas rregullit gjykata vazhdon me marrjen n pyetje t dshmitarve, ekspertve, duke i
lexuar procesverbalet e ndryshme si dhe duke i lexuar dokumentet e tjera q paraqiten si
prov. N kt faz mund t bhet edhe rekonstruktimi i vendit t ngjarjes. Pas dgjimit t
secilit dshmitar apo ekspert, ose pas shqyrtimit t secils prov, kryetari i pyet palt dhe t
dmtuarin nse kan ndonj vrejtje.
9

10
24.3 Fjala prfundimtare e palve
N fjaln prfundimtare, palt gojarisht parashtrojn dhe i arsyetojn prfundimet t tyre. S
pari fjaln prfundimtare e jep prokurori publik. Me kt rast, prokurori publik mund t
trheq aktakuzn, mund ta ndryshoj at, mund ta zgjeroj, dhe mund ta mbshtet dhe t
krkoj q i akuzuari t dnohet me ligj. Pas prokurorit, vijn me rradh i dmtuari, mbrojtsi
dhe i pandehuri. I pandehuri gjithnj e ka fjaln e fundit.
24.4 Ndrprerja dhe shtyerja e shqyrtimit kryesor
Ndrprerja e shqyrtimit kryesor zgjat pak koh e me s shumti tet dit. Shqyrtimi i ndrprer
nuk niset nga fillimi, por vazhdohet aty ku ka mbetur. Shqyrtimin e vazhdo trupi i njjt
gjykues. Shtyerja e gjykimit bhet kur paraqitet nevoja pr aktakuz t re, pastaj kur paraqitet
nevoja pr largimin e mbrojtsit pr shkak t mosdisciplins tij ose kur n rastet e mbrojtjes
s detyrueshme nuk paraqitet mbrojtsi, nse nuk ka ardhur prokurori publik, nse paraqitet
nevoja pr sigurimin e ndonj prove t re, etj. Pr shtyerje vendos trupi gjykues me
aktvendim. Ndryshimi dhe zgjerimi i aktakuzs me rregull bhet: paditsi mund ta
ndryshoj akuzn n shqyrtim kryesor kur vlerson se ka ndryshuar gjendja faktike e
paraqitur n akuz. paditsi mund ta zgjeroj akuzn kur n shqyrtim kryesor kryhet
vepr penale e re ose zbulohet vepra e kryer me par e pr t ciln nuk sht ditur.
Aktakuzn e ndryshuar apo t zgjeruar prokurori publik e paraqet gojarisht, apo me shkrim
pas shtyerjes s shqyrtimit kryesor. Kundr ksaj aktakuze nuk lejohet kundrshtimi.
P-26. Aktgjykimi
Aktgjykimi sht vendim i gjyqit, me t cilin bhet shqyrtimi definitiv i nj raporti juridikopenal n nj instanc. Aktgjykimi jepet n emr t popullit. Objekt i aktgjykimit sht vepra
penale dhe kryesi i saj, ashtu si e ka prezantuar aktakuza n shqyrtimin kryesor. Aktgjykimi
i shpallur duhet t prgatitet me shkrim n afat prej 8 ditsh prej dits s shpalljes, kurse n
raste e komplikuara deri n 15 dit. Aktgjykimi i forms s prer ka fuqin e ligjit n shtjen
konkrete penale dhe ai sht i detyrueshm pr t gjith. Prnga efekti, aktgjykimi mund t
jet meritor dhe jomeritor.
Prnga mnyra e zgjidhjes s shtjes aktgjykimi mund t jet:
26.1 Aktgjykim refuzues
E sjell gjykata n rastet kur: nuk ka kompetenc lndore; procedura sht zhvilluar pa krkes
t paditsit t autorizuar; paditsi sht trhequr nga ndjekja gjat shqyrtimit kryesor; i
akuzuari pr t njjtn vepr sht gjykuar n form t prer; kur i akuzuari me aktin e
amnistis sht liruar nga ndjekja; rrethana t tjera e prjashtojn ndjekjen penale.
26.2 Aktgjykimi lirues apo i pafajsis
E sjell gjykata kur i akuzuari lirohet nga akuza kur vepra pr t ciln akuzohet nuk sht
vepr penale; kur ekzistojn rrethana, t cilat e prjashtojn prgjegjesine penale; nuk sht
provuar s i akuzuari e ka kryer vepren penale.
26.3 Aktgjykimi me t cilin i akuzuari shpallet fajtor
Me kt aktgjykim vrtetohet se i akuzuari e ka kryer veprn penale me t ciln akuzohet.
Aktgjykimi duhet t shpallet publikisht dhe ai duhet t prpilohet me shkrim brenda afatit
prej 8 dits pas shpalljes, kurse n shtjet me t ndrlikuara prjashtimisht edhe brenda afatit
prej 15 ditsh. Aktgjykimi i prpiluar me shkrim duhet t kt hyrjen, dispozitivin dhe
arsyetimin, dhe duhet t jet i njjt sikurse aktgjykimi i shpallur.
Nga nj kopje e aktgjykimit u dorzohet palve me udhzim pr mundsin e ankess.
PROCEDURA ME MJETET JURIDIKE
(Mjetet e rregullta dhe t jashtzakonshme juridike)
P-27. Mjetet e rregullta juridike
27.1 Ankesa kundr aktgjykimit t shkalls s par
Pas prfundimit t gjykimit n shkall t par, ai mund t vazhdoj n shkalln e dyt vetm
nse paditsi i autorizuar n afatin prej 15 ditsh nga dita e pranimit t aktgjykimit paraqet
ankes. Ankesa e cila paraqitet me koh ka karakter suspenziv sepse e pezullon ekzekutimin
e aktgjykimit. Aktgjykimi mund t ankimohet : pr shkak t shkeljes esenciale t
dispozitave t procedurs penale; pr shkak t shkeljes s ligjit penal, pr shkak t
10

11
vrtetimit t gabueshm apo jo t plot t gjendjes faktike, pr shkak t vendimit mbi
sanksionin penal, t shqiptimit t masave t siguris, t marrjes s dobis pasurore,
shpenzimeve t procedurs penale dhe krkess pasuroro-juridike.
27.2 Shkelja esenciale e dispozitave procedurale
Nse prbrja e gjykats nuk sht sipas ligjit edhe nse n shpalljen e verdiktit ka marr
pjes gjykatsi apo gjykatsi porot, i cili nuk ka marr pjes n shqyrtimin kryesor, apo i cili
me vendimin e plotfuqishm sht rekuzuar nga gjykimi.
Nse n seanc ka marr pjes gjykatsi apo gjykatsi porot, i cili sht dashur t rekuzohet.
Nse shqyrtimi kryesor sht mbajtur pa prezencn e personit, i cili, sipas ligjit sht dashur
t jet prezent si i pandehur, mbrojts, apo si i dmtuar, si padits apo padits privat,
prkundr krkess s tij, e privuar nga e drejta pr t prdor gjuhn amtare, t prcjell
shqyrtimin kryesor.
Nse n shqyrtimin kryesor sht prjashtuar publiku me vendim kundrligjor,
Nse gjykata i ka shkelur dispozitat e procedurs penale n shtjen se a ekziston akuza e
paditsit t autorizuar apo leja e organit kompetent. Nse verdiktin e ka shqiptuarr gjykata, e
cila nuk ka pasur kompetenc lndore dhe pr kt arsyes nuk sht dashur ta gjykoj kt
shtje.
Shkeljet mund t jen absolute dhe relative.
Shkeljet absolute jan parapar taksativisht me ligj. Nse gjykata e shkalls s dyt
konstaton s jan br kto shkelje, ather ajo duhet ta prish ose ta ndryshoj aktgjykimin e
shkalls s par. Shkeljet relative ekzistojn kur gjykata nuk ka zbatuar apo ka zbatuar
gabimisht ndonj dispozite t LPP apo nse e ka shkelur t drejtn e mbrojtjes.
27.2 Shkelja e ligjit penal
Ekziston kur gabimisht jan zbatuar dispozitat e ligjit penal nse: vepra pr t ciln i
akuzuari ndiqet sht nuk sht vepr penale; nse kan ekzistuar shkaqet pr prjashtimin e
prgjegjsis; nse kan ekzistuar shkaqe q e prjashtojn ndjekjen penale; nse lidhur me
objektin e vepr penale sht zbatuar ligji i cili nuk mund t zbatohet, etj.
27.3 Vrtetimi i gabueshm apo jo i plot i gjendjes faktike
Bhet kur gjykata ndonj fakt vendimtar e ka vrtetuar gabimisht ose fare nuk e ka vrtetuar.
27.4 Ankimi pr shkak t vendimit mbi sanskionin penal
Bhet po q s me at vendim sht tejkaluar autorizimi ligjor q e ka gjykata lidhur me
minimumin dhe maksimumin e dnimit, dhe kur nuk i ka marr parasysh rrethanat lehtsuese
dhe ato rnduese. Ankesa i drgohet gjykats s shkalls s dyt prmes gjykats s shkalls
s par dhe at n kopje t mjaftueshme. Kryetari i trupit gjykues t gjykats s shkalls s
par kur e konstaton s ankesa sht paraqitur jasht afatit apo nga personi i paautorizuar, me
aktvendim e hedh posht at ankes. Nse ankesa pra formalisht sht n rregull, ather nj
kopje t saj ia drgon pals tjetr pr prgjegje. Ankesn bashk me prgjegje dhe me lnd
ia drgon gjykats s shkalls s dyt. Ankesa n shkalln e dyt shqyrtohet n seanc t
kolegjit dhe me at rast i fton edhe palt. Mosardhja e pals s ftuar fare nuk e pengon
mbajtjen e seancs s kolegjit. Zakonisht gjykata e shkalls s dyt e shqyrton aktgjykimin e
shkalls s par vetm n pjesn e cila sht sulmuar me ankes, por duhet ti shqyrtoj edhe
tjerat pjes. Gjykata e shkalls s dyt: mund ta hedh posht: ankesn me aktvendim nse
nuk sht respektuar afati ligjor pr dorzimin e saj apo tregohet si e palejueshme,
sepse sht paraqitur nga personi i paautorizuar apo nga personi q ka heq dor apo
sht trhequr nga ankesa. ta refuzoj ankesn kur ajo sht e pabaz dhe e vrteton
aktgjykimin e shkalls s par. ta aprovoj ankesn dhe e ta ndryshoj aktgjykimin e
shkalls s par, apo e aprovoj dhe e ta prish aktgjykimin e shkalls s par dhe lndn
tia kthej gjykats s shkalls s par pr gjykim t ri dhe vendim t ri.
P-28 Ankesa kundr aktgjykimit t shkalls s dyt
Aktjgykimi i shkalls s dyt sipas rregullit sht aktgjykim me form t prer. Prkundr
ksaj, LPP lejon mundsin e ankess kundr ktij aktgjykimi drejtuar Gjykats Supreme t
Kosovs. Kjo mund t bhet n kto raste:
11

12
Kur gjykata e shkalls s dyt n baz t rregullores s UNMIKut ka shqiptuar dnim
me burg afatgjat ose kur e ka vrtetuar aktgjykimin e shkalls s par, me t cilin
sht shqiptuar ky dnim, Kur gjykata e shkalls s dyt ka vrtetuar gjendjen faktike
ndryshe nga a jo e shkalls s par, Kur gjykata e shkalls s dyt e ka ndryshuar
aktgjykimin e shkalls s par. N gjykat t shkalls s tret nuk mund t mbahet
shqyrtimi kryesor.
28.1 Ankesa kundr aktvendimit
Ankesa kundr aktvendimit lejohet parimisht nse me ligj nuk sht caktuar ndryshe.
Ekzistojn disa grupe aktvendimesh, te t cilat mnyra e ankimit sht rregulluar n mnyr
t ndryshme. N grupin e par - bjn pjes aktvendimet e gjyqtarit hetues, kundr t cilave
ekziston e drejta ankimore; N grupin e dyt - bjn pjes aktvendimet e kolegjit t marra me
rastin e zhvillimit t hetimit ose para hetimeve e q n kto raste nuk lejohet ankesa prve
kur ligji shprehimisht e parasheh at. N grupin e tret bjn pjes aktvendimet, t cilat
merrren me rastin e prgatitjes s shqyrtimit kryesor dhe t aktgjykimit, e kundr t cilave
nuk lejohet ankes e posame, por mund t ankimohet vetm me ankes kundr aktgjykimit.
Ankesa kundr aktvendimit mund t ushtrohet si rregull n afatin brenda tri ditsh, por n
disa raste afati sht me i shkurtr e n disa m i gjat. P. sh. Kundr aktvendimit me t cilin
caktohet paraburgimi afati i ankess sht 24 or, ndrsa kundr aktvendimit pr vrejtjen
gjyqsore afati sht 8 apo 15 dit.
P-29. Mjetet e jashtzakonshme juridike
29.1 Prsritja e procedurs penale
Procedura penale mund t prsritet me krkes t personit t autorizuar dhe nn kushtet e
parapara me ligj. Sipas LPP ekzistojn disa varianta t prsritjes s procedurs:
29.2 Prsritja jo e drejt e procedurs
Kupton ndryshimin e aktgjykimit t forms s prer pa prsritje t procedurs penale.
29.2 Prsritja e procedurs penale ndaj t gjykuarit n munges
Bhet n rastet kur i akuzuari sht gjykuar n munges e pastaj sht krijuar mundsia q t
gjykohet prsri n pranin e tij. Kjo bhet nse i dnuari apo mbrojtsi i tij e paraqesin
krkesn pr prsritjen e procedurs penale brenda afatit prej 1 viti nga dita kur i denuari ka
msuar pr aktgjykim.
29.3 Prsritja e drejt e procedurs penale
Quhet prsritje e procedurs s prfunduar me aktvendim ose aktgjykim t forms s prer
n baz t fakteve dhe provave t reja. Kjo ndodh kur: provohet s aktgjykimi sht bazuar n
dokument t rrejshm apo mbi thnie t rrejshme t dshmitarit, ekspertit ose interpretit;
paraqiten fakte t reja ose prezantohen prova t reja; nj person pr vepr t njjt sht
gjykuar shum her etj. Krkesn pr prsritje t procedurs mund ta paraqesin palt dhe
mbrojtsi. N lidhje me kt krkes vendos kolegji i gjykats q ka gjykuar n shkall t I-re
P-30. Zbutja e jashtzakonshme e dnimit
Krkesa pr zbutje t jashtzkonshme t dnimit paraqitet kur pas forms s prer t
aktgjykimit paraqiten rrethana, t cilat nuk kan ekzistuar kur sht marr aktgjykimi, apo
kur ato kan ekzistuar, por gjykata nuk ka ditur pr to, kurse kto rrethana qartazi bjn q t
sillet nj dnim me i leht.
Krkesn pr zbutje t jashtzakonshme t dnimit mund ta paraqesin prokurori publik, i
denuari dhe mbrojtsi i tij, si dhe persona t tjer t autorizuar t paraqesin ankes kundr
aktgjykimit. Kjo krkes i paraqitet gjykats, e cila ka marr akgjykimin e shkalls s par.
Pasi q ajo t shqyrtoj shkaqet, ather kt krkes i drgon gjykats supreme q t vendos.
P-31. Krkesa pr mbrojtjen e ligjshmris
Kjo krkes sht mjet i jashtzakonshem juridik q mund t paraqitet kundr vendimeve t
forms s prer kur supozohet s sht shkelur ligji. Krkesn pr mbrojtjen e ligjshmris
mund ta bj vetm prokurori publik. Pr kt krkes vendos gjykata supreme e Kosovs n
seanc t kolegjit. N lidhje me kt krkes, gjykata mund t refuzoj krkesn kur
konsideron s nuk jan shkelur dispozitat e ligjit; e ndryshon vendimin e forms s prer kur
12

13
e vrteton s krkesa sht e bazuar; dhe e prish pjesrisht ose plotsisht vendimin e gjykats
s shkalls s par ose gjykats me t lart dhe lndn ia kthen asaj n rivendosje.
P-32. Krkesa pr rishqyrtimin e jashtzakonshem t aktjgykimit t forms s prer
Kjo krkes sht mjet i jashtzakonshem juridik me t cilin i dnuari ose mbrojtsi i tij
mund ta sulmojn aktgykimin e forms s prer n dy raste:pr shkak t shkeljes s ligjit
penal dhe procedural dhe pr shkak t shkeljes s t drejtave t t dnuarit.
Kjo krkes mund t paraqitet n afat prej nj muaji prej dits s pranimit t aktgjykimit t
forms s prer kur i pandehuri sht denuar me burgim efektiv ose burgim pr t mitur. N
lidhje me kt krkes vendos Gjykata Supreme e Kosovs.
P-33. Procedura e shkurtr
Pr veprat penale, pr t cilat sht parapar dnimi me gjob ose burgim deri n 3vjet, sipas
LPP mundsohet procedura e shkurtr dhe t thjesht. Karakteristik e procedurs s shkurtr
sht s nuk zbatohet stadi i hetimeve. Procedura penale vihet n lvizje me propozimakuz
t prokurorit publik, paditsit subsidiar ose paditsit privat. Pasi q prokurori publik ta
paraqet propozimakuzn, mund ti propozoj gjyqtarit hetues q t ndrmerr ndonj veprim
hetues. Gjyqtari pasi t vendos vetm e lajmron vet prokurorin. Pasi kontrollimit t
propozimakuzs apo t padis private, kryetari i trupit gjykues apo gjyqtari i vetm ia drgon
nj kopje t pandehurit, cakton shqyrtimin kryesor dhe i thrret personat t cilt jan t
nevojshm t paraqiten n seanc. Aktgjykimi i marr duhet t prpilohet me shkrim
brenda 8 ditsh nga dita e komunikimit t tij.
P-34. Shqiptimi i vrejtjes gjyqsore
Vrejtja gjyqsore mund t shqiptohet me aktvendim, i cili shpallet menjher pas
prfundimit t shqyrtimit kryesor. N dispozitiv t aktvendimit shnohen t dhnat pesonale
t pandehurit dhe prshkrimin faktik e juridik t veprs. Ky aktvendim mund t ankimohet
pr shkak: t shkeljes s dispozitave t LPP; pr shkak t vrtetimit t gabuar apo jo t
plot t gjendjes faktike; dhe pr shkak t rrethanave, t cilat nuk e arsyetojn
aktgjykimin e shqiptuar. N lidhje me kt ankes vendos gjykata e shkalls s dyt.
P-35. Procedura ndaj t miturve
Procedura pr t mitur karakterizohet me disa veti t veanta e q jan: i mituri nuk mund t
gjykohet n munges, t gjitha organet kan pr detyr t veprojn me kujdes duke marr
parasysh zhvillimin shpirtror t t miturit; mbrojtja n procedur pr t mitur sht e
detyrueshme pr veprat ku parashihet dnimi mbi 5 vjet burg, n procedur pr t mitur
askush nuk mund t lirohet nga detyra pr t dshmuar sht e nevojshme paraqitja e prindit,
organit t kujdestaris apo prfaqsuesit kur gjykohet i mituri publiku gjithnj prjashtohet,
procedura pr t mitur duhet t zhvillohet me urgjenc,
procedura pr t mitur vihet n lvizje vetm me krkes t prokurorit publik. I dmtuari apo
paditsi privat mund ti propozojn prokurorit ndjekje penale brenda afatit t caktuar me ligj:
ndaj t miturit nuk zbatohet hetimi, por procedura prgaditore t ciln e udhheq gjyqtari i
vetm, gjykimi i t miturit zhvillohet n shqyrtim kryesor para trupit gjykues pr t mitur, etj.
P-35. Procedurat e veanta
N procedura t veanta hyjn: Procedura pr zbatimin e masave siguruese, pr marrjen e
dobis pasurore dhe pr revokimin e dnimit me kusht; Procedura pr marrjen e vendimit mbi
shlyerjen e dnimit ose mbi pushimin e masave siguruese dhe t pasojave juridike t dnimit;
Procedura pr dhnien e ndihms juridiko-ndrkombtare dhe ekzekutimin e kontratave
ndrkombetare n shtjet juridiko-penale; Procedura pr ekstradimin ete pandehurve dhe t
personave t dnuar; Procedura pr kompensimin e dmit, pr rehabilitim dhe pr realizimin
e t drejtave t tjera t personave t dnuar pa arsye dhe t privuar lirie pa baz.

13