T.C.

NN NVERSTES MHENDSLK FAKLTES MADEN MHENDSL BLM

KMR HAZIRLAMA VE TEKNOLOJS DERS

KMR STOKLAMA PRENSPLER

Ramazan AYDOMU 50100073070 01.11.2013

Ders Sorumlusu Yrd. Do. Dr. smail BENTL

KMR DEPOLANMASI SIRASINDA ALINMASI GEREKEN NLEMLER

zellikle ierdii gaz miktar yksek, gaz desorpsiyon hz dk kmrlerin silolarda veya kapal yerlerde depolanmas sonucu, biriken metann patlamasyla sonulanan zc olaylar ortaya kmaktadr. Bu nedenle silo havasndaki metan miktarnn hibir zaman % 1'i amasna msaade edilmemelidir. Bir aspiratr ile siloyu havalandrp metan orann drmek bir nlem olarak dnlemez. nk kuvvetli hava akm kendiliinden kzma tehlikesini de birlikte getirebilir. Bu durumda siloyu doal olarak havalandrmak en yi zmdr. Kmr depolanmasnda karlalan en nemli sorun, genel anlamda her trl kmrde grlebilen kendiliinden kzmadr. Bu tehlikeyi ortadan kaldrabilmek, hi deilse snrlandrabilmek iin alnmas gerekli nlemler aada sralanmtr.

Ynlarn dz olmal, tabandan yna hava gememesine dikkat edilmelidir. Beton en uygun zemindir. Toprak zerine ylm kmr tozu veya killi malzemeleri sktrarak da iyi bir zemin elde edilebilir. zerinde kl, p, tahta, paralar, bitki artklar vb. bulunan yzeyler kesinlikle emniyetli deildir. Prensip olarak, depolanacak kmrn nceden bir miktar oksitlenmesi gvenlik andan alnmas gerekli tedbirlerdendir. Serilen tabaka, zerine yeni bir tabaka gelmeden nce bir sre bekletilirse kmr havann oksijenini absorplar ve redktiflii azalr. Depolama srasnda oksidasyon hzn snrlandrmak iin yazn 1-2 hafta yeterli olur. Kn scakln dk olmas nedeniyle oksidasyon hz azalacandan, tabakay bekletme sresi de artar. Yn oluturan tanelerin boyutlar mmkn olduu lde birbirine yakn olmaldr. ri paral ve toz kmr birlikte depolandnda, mutlaka segregrasyon (nce tanelerin irilerden kendiliinden ayrlmas) olay meydana gelir. Hava iri paralar arasndaki boluklardan geerek toz kmr kztrr. Yn sadece byk paralardan oluuyor ise, belirli noktalarda ykselen scaklk devaml bir ekilde atmosfere tanacandan, kzma olasl nemli lde azalr. Oluturulan ynn bir silindirle sktrlmas ok yararldr. Sktrma younluu para boyutuna baldr. 5 cm'nin altndaki % 36 nemli tvenan linyit iin 1,15 gr/cm3'lk, ayn boyuttaki % 20 nemli linyit iin 0,86 gr/cm3'lk bir sktrma younluuna ulamak gereklidir. Bu younluklara eriebilmek iin yna srasyla; 160 kg/cm2 ve 215 kg/cm2'lik basn uygulamak yeterli olur. Sktrlm ynlarda kzma genellikle kenar ksmlarda geliir. nk bu blmler daha az basn etkisinde kalmaktadr. Bu nedenle yan yzeylere

yeterli eim (~ 14) verilerek silindirle sktrma yoluna gidilmelidir. Bu nedenle ynlar; yamuk, piramit veya konik ekilli olur. Kmrn oksidasyonunun ynn ykseklik ve genilii ile ilikisi yoktur. Ancak boyutlar dzey ve yatay projeksiyonlarda arttka, daha fazla kzma noktas faaliyete geeceinden yangn kma olasl artmaktadr. Farkl kmrler iin yn ykseklii aadaki snrlar gememelidir. Antrasit, takmr briketi Gazl takmrler Linyit ve briketi Para linyit 6 10 metre 4 8 metre 4 6 metre 2 4 metre

Depolama ilemleri srasnda kmr paralarnn 'krlp yeni dzeyleri oluturmamasna dikkat edilmelidir. Kmr ynlar, buhar kazanlar, scak su borular vb. s kaynaklarna yakn olmamaldr.

KAYNAKLAR kten, G. ve Yazc S., Kmrn Depolanmasnda Karlalabilecek Sorunlar ve Alnacak nlemler Madencilik Dergisi, Haziran 1984, Cilt 23(2), Sf:19-24 Kmrleri stoklama, Eriim tarihi: 30.10.2013; http://www.etimaden.gov.tr/k-176s.htm