Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 68

DENGELEME G PYASASI

TEA MLL YK TEVZ MDRL

FKRET TARHAN

STANBUL, 18-19 KASIM 2011

GENEL BAKI
Gerek Zamanl Dengeleme
Entso-e Balants sonras dengeleme , Dengelemenin Amac, Frekans Kontrol Hiyerarisi Sekonder Frekans Kontrolnn nemi

Dengeleme G Piyasas
DGP Sreci, Genel Esaslar , KGP Bildirimi, DGP Teklif Kapasitesi, DGP Teklif Yaplar Talimat Etiketlendirme Esaslar

Sistemde Kst Ynetimi


DGP de verilen Talimatlar

SMF hesaplanmas ( 01.07.2011 ncesi ve sonras- 01.12.2011 sonras uygulama)


Yerine Getirilemeyen Talimatlarla ilgili Uygulama

Enerji Dengesizlikleri
SDF ile ilgili kili Fiyat Uygulamas

PYS de kullanlan dier ekranlar

ENTSO-E Balants(18-09-2010 saat 10:25)

Entso-e balants ile beraber gerek zamanl dengelemede, frekansa ek olarak yurt d ithalat-ihracat kavram da eklenmitir.
3

Dengelemenin Amac (1/2)

Bulgaria

Greece

Dengelemenin Amac (1/2)

Elektrik enerjisinin retildii anda tketilmesi gereklilii. ACE (AREA CONTROL ERROR) deerinin 0 veya 0a en yakn deerde tutulmas gereklilii.
5

Dengelemenin Amac (1/2)

-100 ACE +100 0

retim

Tketim + Kayplar

Dengelemenin Amac (2/2)

Elektrik Piyasas ebeke Ynetmeliine gre ebeke Frekans=50 Hz dir. Frekans 50 Hz in altna inmi ise retim < tketim anlamna gelir. Bu durumu dzeltmek iin retimi artrmak ya da tketimi azaltmak gerekir.
f (Hz) (MW)

Frekans 50 Hz den byk ise retim > tketim anlamna gelir. Bu durumu dzeltmek iin retimi azaltmak gerekir.
f (Hz) (MW)

50
tketim

50 retim retim
tketim

Frekans Kontrol Hiyerarisi

Gerek zamanl dengeleme arac olarak primer frekans kontrol yedek kapasitesi, sekonder frekans kontrol yedek kapasitesi, tersiyer kontrol yedek kapasitesi ve talep kontrol kullanlr.
8

GENEL BAKI
Gerek Zamanl Dengeleme
Entso-e Balants sonras dengeleme , Dengelemenin Amac, Frekans Kontrol Hiyerarisi Sekonder Frekans Kontrolnn nemi

Dengeleme G Piyasas
DGP Sreci, Genel Esaslar , KGP Bildirimi, DGP Teklif Kapasitesi, DGP Teklif Yaplar Talimat Etiketlendirme Esaslar

Sistemde Kst Ynetimi


DGP de verilen Talimatlar

SMF hesaplanmas ( 01.07.2011 ncesi ve sonras- 01.12.2011 sonras uygulama)


Yerine Getirilemeyen Talimatlarla ilgili Uygulama

Enerji Dengesizlikleri
SDF ile ilgili kili Fiyat Uygulamas

PYS de kullanlan dier ekranlar

Gerek Zamanl Dengelemede Sekonder Frekans Kontrolnn nemi

Sekonder Frekans Kontrol Frekans (ACE= K * f) Alveri (ACE= P) Frekans+Alveri (ACE= P+K * f) K=1824 MW/Hz

Sekonder Frekans Kontrolnn Amac Sistem frekansn nominal deer olan 50 Hze getirmek.

Dier lkelerle yaplan enerji al veriini programlanan deere getirmek.

10

Gerek Zamanl Dengeleme

Bulgaristan hatt ithalat ynnde

Yunanistan hatt ihracat ynnde

Kompanzasyon deeri

11

Gerek Zamanl Dengeleme


Yk-Frekans Kontrol Ekran

Saatlik net al-veri program

LFC mevcut durumda balant hatlar modunda

Yk alma ve yk atma ynndeki sekonder rezerv miktarlar f farkndan kaynaklanan hata deeri
Anlk ithalat-ihracat farkndan kaynaklanan hata deeri Sekonder tutan santrallere gnderilen toplam ACE deeri
12

Gerek Zamanl Dengeleme

BG

13

Gerek Zamanl Dengeleme

SSTEM DENGEDE ( ACE deeri sfra(O) yakn ve sekonder rezerv miktarlar iki ynde eit dzeyde )

14

GENEL BAKI
Gerek Zamanl Dengeleme
Entso-e Balants sonras dengeleme , Dengelemenin Amac, Frekans Kontrol Hiyerarisi Sekonder Frekans Kontrolnn nemi

Dengeleme G Piyasas
DGP Sreci, Genel Esaslar , KGP Bildirimi, DGP Teklif Kapasitesi, DGP Teklif Yaplar Talimat Etiketlendirme Esaslar

Sistemde Kst Ynetimi


DGP de verilen Talimatlar

SMF hesaplanmas ( 01.07.2011 ncesi ve sonras- 01.12.2011 sonras uygulama)


Yerine Getirilemeyen Talimatlarla ilgili Uygulama

Enerji Dengesizlikleri
SDF ile ilgili kili Fiyat Uygulamas

PYS de kullanlan dier ekranlar

DGP Sreci
Dengeleme G Piyasas lemleri
D-1 14:00

D-1 16:00

D-1 17:00

Dt

D t+15

Dengeleme G Piyasas Katlmclar

Uzlatrmaya esas verieki birimleri iin retim/tketim programlarnn ve yk alma, yk atma tekliflerinin PYS ile bildirilmesi

lgili dengeleme birimlerine ilikin retimlerini talimatta belirtildii ekilde gerekletirmesi

Sistem letmecisi

Gn ncesi retim/ tketim program bildirimleri ve yk alma, yk atma tekliflerini kontrol edilerek dzeltmelerin yaplmasnn salanmas Tekliflerinin her bir teklif blgesi ve her bir saat iin fiyat srasna dizilmesi

Uygun bulunan tekliflere ilikin talimatlarn ilgili piyasa katlmclarna bildirilmesi

Sunulan yk Sekonder alma, yk atma kapasitenin tekliflerinin oluturulmas deerlendirilmesi

16

Dengeleme G Piyasas ( DGP )


Gn ncesi Piyasas ile, Sistem letmecisine (MYTM) her

ne kadar retim ve tketim miktarlar dengelenmi bir piyasa sunulmu olsa da gerek zamanda sapmalar olmaktadr. rnein; bir santraln arzadan dolay devre harici olmas veya byk bir tketim tesisinin bir anda almaya balamas/almay durdurmas, Yk Tahmin Plannn deiik sebeplerden (hava durumu vs..) dolay sapmas dengeyi bozmaktadr, bu durumda MYTM dengeyi salamak iin Dengeleme G Piyasasna sunulmu teklifleri kullanarak, sistem dengesini salamaya almaktadr.

17

Dengeleme G Piyasas ( DGP )


(03 Kasm 2011 tarih 28104 sayl DUY) Madde 5 - (3) Gerek zamanl dengeleme; yan hizmetler ve dengeleme g piyasasndan oluur. Dengeleme g piyasas, Sistem letmecisine gerek zamanl dengeleme iin en fazla 15 dakika iinde devreye girebilecek yedek kapasiteyi salar. Frekans kontrol ve talep kontrol hizmetleri, yan hizmetler araclyla salanr.

18

Dengeleme G Piyasas ( DGP )


Piyasa Ynetim Sistemi ( PYS ) Ekran

(YAT)

(YAL)

DGPye sunulan tm teklifler azami 15 dk iinde gerekletirilebilen teklifler olmaldr


19

Dengeleme G Piyasas ( DGP )


Genel Esaslar DGP ilemleri gnlk olarak, saatlik bazda gerekletirilir. DGP ye katlan tm Piyasa katlmclar emre amade kapasitelerini sunmak zorundadr.

DGP ye dengeleme birimi olan PK lar katlmakla ykmldr. Bamsz olarak 15 dk ierisinde asgari 10 MW yk alabilen veya yk atabilen retim ya da tketim tesisleri dengeleme birimidir.
20

Kesinlemi Gnlk retim Program (KGP)


Kurulu G PFK Miktar (%1)

KGPler dengeleme birimi


EAK GP Kayp (~%3) GP Talimat

KGP=GP+Kayp+GP Talimat

baznda bildirilir. KGPler gn ncesinde saat 14:00 ile 16:00 arasnda bildirilmelidir. KGP ler tm gn iin saatlik olarak bildirilir. Ardk saatlerde KGP fark 200MW zerinde ise KGP 15dk lk periyotlar baznda bildirilir. PYSye eriimi olmayan PK lar KGPlerini saat 15:00a kadar retim tesisinin bal olduu BYTMye bildirir. KGPler kaypl (brt) retim deerleridir.
21

DGP Teklif Kapasitesi


Kurulu G PFK Miktar (%1)

Dengeleme birimleri, 15 dk
EAK GP Kayp (~%3) GP Talimat

ierisinde teknik olarak gerekletirebilecekleri PFK rezerv haricindeki tm kapasitelerini saat 14:00 ile 16:00 aralnda DGP ye sunmakla ykmldrler.
Hidrolik retim tesisleri teklif

DGP YAL Teklif Kapasitesi=EAK-KGP DGP YAT Teklif Kapasitesi=KGP

kapasitelerini belirlerken su kullanm ve rezerv ynetimine ilikin kstlar dikkate alabilirler.

22

DGP Teklif Yaplar


PK lar tekiflerini YAL/YAT ynnde 15
Fiyat TL/MWh

Miktar MWh

seviyesinde bildirebilirler. YAL teklif fiyatlar ayn saat iin belirlenmi SGF ten byk olmak zorundadr. YAT teklif fiyatlar ayn saat iin belirlenmi SGF ten kk olmak zorundadr. Hidroelektrik santraller her bir miktar seviyesi iin ayr teklif fiyat bildirebilirler. 01 Ocak 2012 tarihi itibariyle DUYa gre hidrolik santraller dndakiler de 15 farkl teklif fiyat verebilirler. Ancak EPDKnn karar ile 1. ve 15. teklif fiyatlar arasndaki oran %20yi aamaz. YAL teklif fiyatlar bir nceki seviyeden yksek ya da eit olmaldr. YAT teklif fiyatlar bir nceki seviyeden dk ya da eit olmaldr. YAL ve YAT tekliflerinde asgari miktar 10MW tr.

15

14
1 2 1

150 145 140

30 60 40

80

30

70

100

14
15

Sistem Al (YAT)
23

95

50

Sistem Sat (YAL)

DGP Sreci
Dengeleme G Piyasas lemleri
D-1 14:00

D-1 16:00

D-1 17:00

Dt

D t+15

Dengeleme G Piyasas Katlmclar

Uzlatrmaya esas verieki birimleri iin retim/tketim programlarnn ve yk alma, yk atma tekliflerinin PYS ile bildirilmesi

Gn ncesi retim/ tketim program bildirimleri ve yk alma, yk atma tekliflerini kontrol edilerek dzeltmelerin yaplmasnn salanmas

lgili dengeleme birimlerine ilikin retimlerini talimatta belirtildii ekilde gerekletirmesi

Sistem letmecisi

Tekliflerinin her bir teklif blgesi ve her bir saat iin fiyat srasna dizilmesi

Uygun bulunan tekliflere ilikin talimatlarn ilgili piyasa katlmclarna bildirilmesi


24

Sunulan yk Sekonder alma, yk atma kapasitenin tekliflerinin oluturulmas deerlendirilmesi

DGP Sreci(Sekonder kapasite oluturma)


Saat 17:00 dan itibaren gn ncesinde Sekonder kapasite oluturulur.

25

DGP Sreci(Enerji a veya fazlasnn gn ncesinden giderilmesi)

Gn ncesi DGP Talimat Ekran

26

DGP Sreci(Enerji a veya fazlasnn gn ncesinden giderilmesi)

(YAT)
Gerek zamanda enerji a/fazlas olumas durumunda MYTM operatr tarafndan, ilk nce gn ncesinde (17:00-24:00 aras )verilmi olan YAL/YAT talimatlar iptal edilir.
27

(YAL)

GENEL BAKI
Gerek Zamanl Dengeleme
Entso-e Balants sonras dengeleme , Dengelemenin Amac, Frekans Kontrol Hiyerarisi Sekonder Frekans Kontrolnn nemi

Dengeleme G Piyasas
DGP Sreci, Genel Esaslar , KGP Bildirimi, DGP Teklif Kapasitesi, DGP Teklif Yaplar Talimat Etiketlendirme Esaslar

Sistemde Kst Ynetimi


DGP de verilen Talimatlar

SMF hesaplanmas ( 01.07.2011 ncesi ve sonras- 01.12.2011 sonras uygulama)


Yerine Getirilemeyen Talimatlarla ilgili Uygulama

Enerji Dengesizlikleri
SDF ile ilgili kili Fiyat Uygulamas

PYS de kullanlan dier ekranlar

Talimatlarn Etiketlendirme Esaslar


0 Etiket Deeri: arz ve talebin gerek zamanl olarak dengelenmesi amacyla verilen talimatlara 1 Etiket Deeri: sistem kstlarnn giderilmesi amal talimatlara, 2 Etiket Deeri: yan hizmetler kapsamndaki (sekonder rezerv oluturma) yk alma, yk atma talimatlarna verilmektedir.
O kodlu

Her bir talimatn sadece bir etiket deeri olabilir ve en ok ilikili olduu sebeple ilgili etiket deeri verilir.

1 kodlu

2 kodlu

29

Talimatlarn Etiketlendirme Esaslar


Fiyat srasna dizilen yk alma, yk atma teklifleri; letim sistemi kstlar, Dengeleme g piyasas kapsamndaki dengeleme birimlerine ilikin teknik kstlar, Arz gvenilirlii ve arz kalitesine ilikin kriterler, retim faaliyeti gsteren tzel kiinin gemite yk alma ve yk atma teklifini yerine getirmekte baarsz kald durumlar, Tahmini ve mevcut talepler arasndaki farklar, Deneme, kabul ve iletmeye alma testleri esnasnda nitelerin durumunu
O kodu

dikkate alnarak, iletme gvenlii ve sistem btnl salanacak ve dengeleme maliyetleri en aza indirilecek ekilde gerek zamanda deerlendirilir. Belirtilen kstlar ve kriterler nedeniyle fiyat srasna dizilen yk alma, yk atma tekliflerinin bazlar gerek zamanda deerlendirme d braklabilir.

1 kodlu

2 kodlu

30

Talimatlarn Etiketlendirme Esaslar

DGP de verilen tm talimatlarn listesi

31

GENEL BAKI
Gerek Zamanl Dengeleme
Entso-e Balants sonras dengeleme , Dengelemenin Amac, Frekans Kontrol Hiyerarisi Sekonder Frekans Kontrolnn nemi

Dengeleme G Piyasas
DGP Sreci, Genel Esaslar , KGP Bildirimi, DGP Teklif Kapasitesi, DGP Teklif Yaplar Talimat Etiketlendirme Esaslar

Sistemde Kst Ynetimi


DGP de verilen Talimatlar

SMF hesaplanmas ( 01.07.2011 ncesi ve sonras- 01.12.2011 sonras uygulama)


Yerine Getirilemeyen Talimatlarla ilgili Uygulama

Enerji Dengesizlikleri
SDF ile ilgili kili Fiyat Uygulamas

PYS de kullanlan dier ekranlar

Sistemde Kst Ynetimi


letim sistemi kstlar, dengeleme birimine ait teknik kstlar ve arz gvenilirlii ve arz kalitesine ilikin kriterler gz nnde bulundurularak dengeleme maliyetleri en aza indirilecek ekilde PYS araclyla talimatlar piyasa katlmclarna bildirilir.
Sistem kstlar BYTM ler tarafndan PYSye girilir. MYTM , belirtilen kstlar dikkate alarak DGPye sunulan teklifleri,17:00 itibari ile gn ncesinden, 1 kodlu talimatlandrlabilecei gibi, gerek zamanda MYTM operatrleri tarafndan da DGP zerinden kstlar giderilebilir.

33

Sistemde Kst Ynetimi

Keban YTM tarafndan gn ncesinde PYSye girilen kst

34

Sistemde Kst Ynetimi

DGP de verilen 1 kodlu talimatlar ve nedenleri PYS araclyla tm Piyasa Katlmclarna duyurulur.

35

GENEL BAKI
Gerek Zamanl Dengeleme
Entso-e Balants sonras dengeleme , Dengelemenin Amac, Frekans Kontrol Hiyerarisi Sekonder Frekans Kontrolnn nemi

Dengeleme G Piyasas
DGP Sreci, Genel Esaslar , KGP Bildirimi, DGP Teklif Kapasitesi, DGP Teklif Yaplar Talimat Etiketlendirme Esaslar

Sistemde Kst Ynetimi


DGP de verilen Talimatlar

SMF hesaplanmas ( 01.07.2011 ncesi ve sonras- 01.12.2011 sonras uygulama)


Yerine Getirilemeyen Talimatlarla ilgili Uygulama

Enerji Dengesizlikleri
SDF ile ilgili kili Fiyat Uygulamas

PYS de kullanlan dier ekranlar

DGPde verilen Talimatlar


MYTM tarafndan verilen talimatlar, ncelikle PYS aracl ile bildirilir, gerekirse telefon, pax vs. ile teyid edilir,
Talimatlarla ilgili itiraz halinde, 01 Ocak 2012 itibari ile MYTM tarafndan ilgili piyasa katlmclarna gnderilen talimatlara ilikin olarak, her saatin bitimini takip eden 4 saat ierisinde taraflar arasnda mutabakat salanr, bu 4 saat iinde yerine getiremedii talimatla ilgili mazeretini, PYS aracl ile bildirmekle ykmldr.

Uyumazlk halinde ise, MYTMdeki ses kayt sistemindeki verilere bavurulur.

37

DGPde verilen Talimatlar


Acil Durum Talimatlar
Acil durum talimatlarnda, talimatn ilgili dengeleme birimine ilikin DGP kapsamnda sunulan tekliflerle uyumlu olmas art aranmaz, DGPye katlan piyasa katlmclarnn, acil durum talimatn yerine getirmeleri zorunludur, Acil durum talimatn, yerine getiremeyeceklerinin ortaya kmas durumunda MYTMyi sebepleri ile birlikte hemen haberdar etmesi gerekir, MYTM, dengeleme birimi olmayan retim tesislerine de acil durum talimat verebilir.

38

GENEL BAKI
Gerek Zamanl Dengeleme
Entso-e Balants sonras dengeleme , Dengelemenin Amac, Frekans Kontrol Hiyerarisi Sekonder Frekans Kontrolnn nemi

Dengeleme G Piyasas
DGP Sreci, Genel Esaslar , KGP Bildirimi, DGP Teklif Kapasitesi, DGP Teklif Yaplar Talimat Etiketlendirme Esaslar

Sistemde Kst Ynetimi


DGP de verilen Talimatlar

SMF hesaplanmas ( 01.07.2011 ncesi ve sonras- 01.12.2011 sonras uygulama)


Yerine Getirilemeyen Talimatlarla ilgili Uygulama

Enerji Dengesizlikleri
SDF ile ilgili kili Fiyat Uygulamas

PYS de kullanlan dier ekranlar

SMF hesaplanmas ( 01 Temmuz 2011 ncesi)


PK Fiyat
TL/MWh

Miktar
MWh

Enerji A=380MW SMF=170 TL/MWh


1 Kodlu
B ve C katlmcsnn 1 ve 2. seviyeli teklifleri

A3 A2 C3

190 185 180

50 80 40

B3

175
170 165

60
80 50 0 Kodlu 0 Kodlu 1 Kodlu SMF

enerji andan dolay tersiyer yedek olarak talimatlandrlmtr.

Sistem Sat (YAL)

C2 B2

A1
B1 C1

160
155 150

60
70 40

A katlmcsnn 1 ve 2. seviyeli teklifleri Kst nedeniyle talimatlandrlmtr.


SMF= max ( 0 kodlu YALTF ) YALTF SMF ise YALF = SMF ( A1 teklifi) YALTF SMF ise YALF = YALTF ( A2 teklifi) YATF = YATTF ( Sistem YAL ynnde iken YAT teklifi (0),(1) veya (2) kodla talimatlandrlm ise)
40

0 Kodlu 0 Kodlu

SMF hesaplanmas ( 01 Temmuz 2011 ncesi)


PK Fiyat
TL/MWh

Miktar
MWh

Enerji Fazlas=310MW SMF=90 TL/MWh


C katlmcsnn 1. seviyeli teklifi Sekonder Kapasite oluturmak iin talimatlandrlmtr.
B katlmcsnn 1 ve 2. seviyeli teklifi

A1

100 95 90 85

50 40 60 50

1 Kodlu
0 Kodlu 0 Kodlu SMF

Sistem Al (YAT)

B1 B2 B3

C1
C3 A2

80
75 70

80
40 80

2 Kodlu

enerji fazlasndan dolay tersiyer yedek olarak talimatlandrlmtr.


A katlmcsnn 1. ve 2. seviyeli teklifi Kst nedeniyle talimatlandrlmtr.

1 Kodlu SMF= min ( 0 kodlu YATTF ) YATTF SMF ise YATF = SMF ( A1 teklifi) YATTF SMF ise YATF = YATTF ( A2 ve C2 teklifleri) YALF = YALTF ( Sistem YAT ynnde iken YAL teklifi (0),(1) veya (2) kodla talimatlandrlm ise)
41

B4
A3

65
60

70
60

SMF hesaplanmas ( 01 Temmuz 2011 ncesi)


YAL Teklifleri Miktar Etiket Fiyat YAT Teklifleri Miktar 0 Kodlu 1 Kodlu 2 Kodlu

Etiket

Fiyat

Talimatlar

1000 400 400 200

205

50

95

50 150 100 100 100 100

0 0 1 0

195
190 185 140 130 125 120 115

200
300 250 150 200 100 150 200

2
1 2

90 85 80 70

0 Kodlu
0 SMF 55 40 35 15 5

1 Kodlu

2 Kodlu

2 1 2 2

50 60 40

Net Hacim

100

800

110

50

SMF 70 TL olarak belirlenir.


42

(YAT)

(YAL)

(YAT)

(YAL)

( 01 Temmuz 2011 ncesi Deerlendirme)


1 ve 2 kodlu verilen talimatlar nedeni ile sistemin dengelenmesi iin ters ynde 0 kodlu talimat verme ilemi gereklemitir.
Bu durum sistem ynnn deimesine neden olmutur. Oluan fiyatlar artk gerek sistem ynn gstermez hale gelmitir.

Ters ynde verilen 0 kodlu talimatlarn genellikle YAT talimatlar olduu, bu nedenle de SMFyi de genellikle YAT tekliflerinin belirledii grlmekteydi. SMF ayn zamanda SDF olduu iin dengesizlik fiyatlar dk seviyelerde seyretmi, bu durum ise Tedarikiler iin SDF den enerji almn olduka cazip hale getirmitir.
Tedarikiler Gn ncesi piyasada bulunan hacimlerinin bir ksmn Dengesizlik mekanizmasna kaydrmlardr. Bu durum ise Gn ncesi piyasa Fiyatnn (SGF) dmesine neden olmutur. Dengesizlik hacminin artmas, Sistem letmecisinin de dengeleme faaliyetlerinde ilem saysn artrmasna neden olmutur.

43

SMF hesaplanmas ( 01 Temmuz 2011 ncesi)


YAL Teklifleri Miktar Etiket Fiyat YAT Teklifleri Miktar 0 Kodlu 1 Kodlu 2 Kodlu

Etiket

Fiyat

Talimatlar

1000 400 400 200

205

50

95 2
1 90 85 80

50
150 100 100

0
0 1 0

195
190

200
300

185 140
130

250 150
200

70
2 55

100
100

SMF

0 Kodlu

1 Kodlu

2 Kodlu

120

150

35
15 5

50
60 40

110

50

SMF 70 TL olarak belirlenir.


44

(YAT)

115

200

Net Hacim

125

100

40

100

800

(YAL)

(YAT)

(YAL)

SMF hesaplanmas ( 01 Temmuz 2011 Sonras)


YAL Teklifleri Miktar Etiket Fiyat YAT Teklifleri Miktar 0 Kodlu 1 Kodlu 2 Kodlu

Etiket

Fiyat

Talimatlar

800
400 200 200 400

205

50

95

50 150 100

0>2 0>2 1

195
SMF

200
300

2
1

90 85

190

185 140
130

250 150
200

2>0

80
70

100
100 100

0>2
0>2

0 Kodlu

1 Kodlu

2 Kodlu

2>0

55 40 35 15

120

150

2>0

50 60

110

50

40

SMF 185 TL olarak belirlenir.

Sistem 0 kodlu ve 2 kodlu talimatlar etiket deerlerini net hacim ynnde deitiriyor. Fakat 1 kodlu etiketler deitirilmiyor.

(YAT)

115

200

2>0

Net Hacim

125

100

100

800

(YAL)

(YAT)

(YAL)

45

( 01 Temmuz 2011 Sonras Deerlendirme)


Yaplan dzenleme ile 1 ve 2 kodlu verilen talimatlarn YAL ve YAT ynlerinde eit olmas nispeten salanmtr.
Net sistem hacmine eit miktarda 0 kodlu talimat verilmesi salanmtr. SMF artk gerek sistem ynn gsterir hale gelmitir.

Ancak SMF artk genellikle Sekonder Teklifler tarafndan belirlenir hale gelmitir. Yan Hizmetler Piyasasnda yeterli rekabet ortamnn olumam olmas, Sekonder tekliflerin olduka yksek seviyelerde seyretmesi, SMF nin de ykselmesine neden olmutur.
SMF ayn zamanda SDF olduu iin dengesizlik fiyatlar ykselmi, bu durum ise reticiler iin SDF den enerji satn olduka cazip hale getirmitir. reticiler Gn ncesi piyasada bulunan hacimlerinin bir ksmn Dengesizlik mekanizmasna kaydrmlardr. Bu durum ise Gn ncesi piyasa Fiyatnn (SGF) ykselmesine neden olmutur. Fazla olan Dengesizlik hacmi 1 Temmuz dzenlemesi ile hedeflenen seviyelere drlememitir.
46

( 01 Aralk 2011 Sonras SMF kavram)


Sistem Marjinal Fiyat Gn ncesi Piyasas Dengeleme G Piyasas

SGF( NPTF)

SMF

Sistem Marjinal Fiyat ( 03.11.2011 tarihli DUY )


Sistem ynnn enerji an gstermesi halinde yk alma teklif fiyatlarnn en dnden, sistem ynnn enerji fazlasn gstermesi halinde yk atma teklif fiyatlarnn en ykseinden balanlmak zere, dengeleme g piyasas kapsamnda verilen tm talimatlar dikkate alnarak belirlenen net talimat hacmine tekabl eden teklif fiyatna denir. ( 01.12.2011 tarihi itibari ile)

47

SMF hesaplanmas ( 01 Aralk 2011 Sonras)


YAL Teklifleri Miktar Etiket Fiyat YAT Teklifleri Miktar 0 Kodlu 1 Kodlu 2 Kodlu

Etiket

Fiyat

Talimatlar

1000 400 400 200

205

50

95

50
150 100 100 100

0
0 1 0 0

195
190 SMF 185

200
300

2
1

90 85 80 70

250

140

150
2 1 2

0 Kodlu

1 Kodlu

2 Kodlu

120 150

35 15

50 60

Net Hacim

125 100

800
40 100 1

115 200
110

50

40

SMF 140 TL olarak belirlenir.

SMF belirlenirken tekliflerin talimatlandrlmas art aranmyor.


48

(YAT)

(YAL)

130 200

55

100

(YAT)

(YAL)

SMF hesaplanmas
01.01.2012 tarihinden sonra SMF ilgili saatten 4 saat sonra hesaplanacaktr.

01.01.2012 sonras talimat mutabakatlar ve SMF belirlenmesine ilikin takvim 4 saatle 01.01.2012 tarihi itibari ile nin ilgilibelirlenmesinden saatin bitimini takip snrlandrlm, SMF eden 4 saat sonunda SMF hesaplanabilecektir. sonra deitirilmesinin nne geilmitir.

49

( 01 Aralk 2011 Sonras Deerlendirme)


Yaplan dzenleme ile SMF ile talimat etiketleri arasndaki ba ortadan kaldrlarak daha salkl bir fiyat oluumunun n almtr. Talimat etiketleri artk deitirilmeyecektir.

SMFyi etkilememesi iin 1 ve 2 kodlu talimatlarn ters ynnde verilen talimatlara artk ihtiya kalmayacaktr. SMF, Net sistem hacmi dikkate alnarak Teklifler zerinden hesaplanacaktr.
SMF gerek sistem ynn gstermektedir.

Talimatlarn etiketleri deitirilmeyecei iin hizmet ettikleri gerek amalar istatistiki adan daha salkl tutulabilecektir. SDF iin ikili fiyat uygulamas ile Piyasa Katlmclarnn dengesizliklerini daha iyi ynetmeleri hedeflenmitir. 01.01.2012 itibari ile yerine getirilemeyen talimatlar 4 saat ierisinde bildirmeyen ve bu hareketi ile olmas gerekenden farkl bir SMF belirlenmesine neden olan katlmclarn bu fiyat farkndan doan maliyeti karlama zorunluluu getirilerek, talimat mutabakat ilevinin ve SMF belirlenmesi srecinin salkl ynetilmesi hedeflenmitir.
50

GENEL BAKI
Gerek Zamanl Dengeleme
Entso-e Balants sonras dengeleme , Dengelemenin Amac, Frekans Kontrol Hiyerarisi Sekonder Frekans Kontrolnn nemi

Dengeleme G Piyasas
DGP Sreci, Genel Esaslar , KGP Bildirimi, DGP Teklif Kapasitesi, DGP Teklif Yaplar Talimat Etiketlendirme Esaslar

Sistemde Kst Ynetimi


DGP de verilen Talimatlar

SMF hesaplanmas ( 01.07.2011 ncesi ve sonras- 01.12.2011 sonras uygulama)


Yerine Getirilemeyen Talimatlarla ilgili Uygulama

Enerji Dengesizlikleri
SDF ile ilgili kili Fiyat Uygulamas

PYS de kullanlan dier ekranlar

Yerine Getirilemeyen Talimatlar


YAL Teklifleri Miktar Fiyat
(YAL)

0 Kodlu

1 Kodlu

2 Kodlu

205

200

200 185 140 130 125 120


115 110

150 150 100 200 100 150


200 50

(YAT)

225

50

Net Hacim

800

x
x
B

Toplam Maliyet Art = (200-140)x(800)=48.000 TL C


Maliyetlerin Yanstlmas (A) = 48.000 x ( 50/(50+150+100)=8.000 TL (B) = 48.000 x (150/(50+150+100)=24.000 TL (C) = 48.000 x (100/(50+150+100)=16.000 TL

ayet talimatlar yerine getirilmi olsayd SMF 140 TL olacakt. SMF 200 TL olarak belirlenmitir.
52

GENEL BAKI
Gerek Zamanl Dengeleme
Entso-e Balants sonras dengeleme , Dengelemenin Amac, Frekans Kontrol Hiyerarisi Sekonder Frekans Kontrolnn nemi

Dengeleme G Piyasas
DGP Sreci, Genel Esaslar , KGP Bildirimi, DGP Teklif Kapasitesi, DGP Teklif Yaplar Talimat Etiketlendirme Esaslar

Sistemde Kst Ynetimi


DGP de verilen Talimatlar

SMF hesaplanmas ( 01.07.2011 ncesi ve sonras- 01.12.2011 sonras uygulama)


Yerine Getirilemeyen Talimatlarla ilgili Uygulama

Enerji Dengesizlikleri
SDF ile ilgili kili Fiyat Uygulamas

PYS de kullanlan dier ekranlar

SDF in kili Fiyat Uygulamas


Sistem YAL ynnde YAT ynnde
Eski Yeni SMF
SMF

Dengesizlik
Pozitif Dengesizlik Hedef Yk: 100 MW, retim: 110 MW Negatif Dengesizlik Hedef Yk: 100 MW, retim: 90 MW

Tutar
Alacak= 10 MW x ..

Eski

Yeni SGF

SMF Bor= 10 MW x ..

SMF

SGF

54

GENEL BAKI
Gerek Zamanl Dengeleme
Entso-e Balants sonras dengeleme , Dengelemenin Amac, Frekans Kontrol Hiyerarisi Sekonder Frekans Kontrolnn nemi

Dengeleme G Piyasas
DGP Sreci, Genel Esaslar , KGP Bildirimi, DGP Teklif Kapasitesi, DGP Teklif Yaplar Talimat Etiketlendirme Esaslar

Sistemde Kst Ynetimi


DGP de verilen Talimatlar

SMF hesaplanmas ( 01.07.2011 ncesi ve sonras- 01.12.2011 sonras uygulama)


Yerine Getirilemeyen Talimatlarla ilgili Uygulama

Enerji Dengesizlikleri
SDF ile ilgili kili Fiyat Uygulamas

PYS de kullanlan dier ekranlar

PYS de kullanlan dier ekranlar


SMF Listeleme Ekran

56

PYS de kullanlan dier ekranlar


Yk Tahmin Plan Ekran

MYTM piyasa katlmclarnn yapm olduu tketim tahminlerini de gz nne alarak her saat iin kendi YTPsini PYSde yaynlar.

57

PYS de kullanlan dier ekranlar


Gn ncesi DGP Talimat Ekran

58

PYS de kullanlan dier ekranlar


Yurt d thalat- hracat kili Anlama Giri Ekran

59

PYS de kullanlan dier ekranlar


Detayl Yk Klavuz Ekran (KGP+YAL-YAT= Hedef Yk)

60

PYS de kullanlan dier ekranlar


KGP Listeleme Ekran

61

PYS de kullanlan dier ekranlar


Emre Amade Kapasite Listeleme Ekran

62

PYS de kullanlan dier ekranlar


Hedef Yk Deiim Ekran

63

PYS de kullanlan dier ekranlar

YAL

KGP

64

PYS de kullanlan dier ekranlar


PFK Gnlk Rezerv zleme Ekran

65

PYS de kullanlan dier ekranlar


PFK Ykmllk Transfer Onay Ekran

66

PYS de kullanlan dier ekranlar


PFK Rezerv Kapasite zleme Ekran

67

Teekkr Ederim
Fikret TARHAN TEA Milli Yk Tevzi Mdrl

fikret.tarhan@teias.gov.tr

68

You might also like