Kinh t th trng nh hng x hi ch ngha

Kinh t th trng nh hng x hi ch ngha l tn gi mt h thng kinh t c ng Cng sn Vit Nam sng to v ch trng trin khai ti Vit Nam t thp nin 1990[1]. Cho n nay, chnh ng Cng sn Vit Nam cng tha nhn rng cha c nhn thc r, c th v y v th no l nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha m ch c gii thch nguyn l chung rng, l mt nn kinh t vn hnh theo c ch th trng c s qun l cht ch ca nh nc php quyn x hi ch ngha hng ti mc tiu dn giu, nc mnh, x hi cng bng, dn ch, vn minh.[1] Nguyn nhn ca tnh trng ny l h thng kinh t ny l hon ton mi, cha c tin l trong lch s[2] Thm vo , cng tc l lun Vit Nam v h thng kinh t ny cn cha theo kp thc tin[2] Gn 20 nm theo ui ch trng xy dng h thng kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, nhng cc th ch cho h thng ny hot ng vn cha c y . [2] n hi ngh ln th 6 ca Ban Chp hnh Trung ng ng Cng sn Vit Nam kha X, ng mi ra ngh quyt s 21NQ/TW ngy 30 thng 1 nm 2008 v tip tc hon thin th ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha[1]. Ti ngy 23 thng 9 nm 2008, Chnh ph Vit Nam mi c ngh quyt s 22/2008/NQ-CP ban hnh Chng trnh hnh ng ca Chnh ph thc hin ngh quyt 21-NQ/TW.

Cc c trng Kinh t th trng nh hng x hi ch ngha:

H thng kinh t th trng nh hng x hi ch ngha c cc c trng sau[2]: L mt nn kinh t hn hp, ngha l va vn hnh theo c ch th trng, va c s iu tit ca nh nc. Cc quy lut khch quan ca nn kinh t th trng c tn trng, cc mch mu kinh t v cc ngnh trng yu (khai m, ngn hng, quc phng...) c nh nc qun l. Cc thng l quc t trong qun l v iu hnh kinh t c vn dng mt cch hp l. Nn kinh t chu s chi phi ca cc quy lut kinh t x hi ch ngha. L mt nn kinh t a dng cc hnh thc s hu, nhng khu vc kinh t nh nc gi vai tr ch o trong nn kinh t, kinh t nh nc v kinh t tp th ngy cng tr thnh nn tng vng chc ca nn kinh t. t ai thuc s hu ton dn. L nn kinh t pht trin nhanh, hiu qu, bn vng v ch ng hi nhp kinh t thnh cng. Vic phn phi c thc hin ch yu theo kt qu lao ng v theo hiu qu kinh t, ng thi theo c mc ng gp vn. Ch trng phn phi li qua phc li x hi. Vic phn b cc ngun lc va c tin hnh theo hng nng cao hiu qu, va theo hng gip thu hp khong cch pht trin gia cc a phng. Pht trin kinh t gn vi tin b, cng bng x hi; cng bng x hi c ch trong tng bc, tng chnh sch pht trin. Pht trin kinh t gn vi bo v mi trng. Cc t chc chnh tr-x hi, t chc x hi, ngh nghip v nhn dn c khuyn khch tham gia vo qu trnh pht trin kinh t.

Mt s vn ang tn ti cn c nghin cu gii quyt:

Do nh nc (thng qua cc doanh nghip nh nc) nm quyn chi phi phn ln ti nguyn (economic resources) ca nn kinh t bao gm t ai, khon sn, tn dng, u i chnh sch.v.v. nn cc chnh sch chng tham nhng, chng lng ph.v.v. nu khng cht ch s dn n tiu cc: cn b tham nhng ngy cng tinh vi v h thng phi gng mnh tp trung chng tham nhng, tht thot, lng ph, thay v tp trung ton lc cho sn xut. Vic qun l km hiu qu cc ngun ti nguyn kinh t v tham nhng tht thot cao trong h thng dn n u t nh nc vo nn kinh t t hiu qu thp. Tuy vy khu vc c vn u t trc tip nc ngoi (FDI) mi l khu vc hiu qu km nht, nguyn nhn l do cc bo co l, do vic chuyn gi gia cng ty m vi cc cng ty con din ra kh ph bin trong nhn g nm qua.[6]. (xem ch s ICOR). V d, c gi tr tng thm tng ng vi 1 ng, th Vit Nam phi u t 5,1 ng (nm 2008) so vi 4,1 ng ca Thi Lan. Chi ph u t cao dn n mt nguy c nn kinh t lun trong trng thi cng thng, d xy ra qu ti (overheat) cng lc vi d dng suy thoi. a t nc ln tr thnh cng nghip ha, Vit Nam phi tn km gp 1,5 ln cc quc gia NIC nh Hng Kng, Hn Quc, Singapore v i Loan, m h ly ca s tn km "bt thng" ny l mc tiu cng nghip ha s kh t c, hoc cho d t c th chi ph "bo tr" cho mt nn kinh t nh vy cng s cao, dn n hng ha do nn cng nghip ca Vit Nam sn xut ra thng phi bn gi cao mi li nhun, t dn n gim sc cnh tranh. tng sc cnh tranh phi gim gi hng ha, th chi ph lao ng phi b kim ch, v cc loi hng ha khc phi theo c ch th trng. S kim ch chi ph lao ng s khin th trng lao ng b bp mo v nguy c mt n nh cao v ln cng, nh cng. S thnh cng trong cng cuc chng tham nhng lng ph khu vc kinh t Nh nc, ng thi t chc li khu vc kinh t FDI v khng ku gi u t bng mi gi, ch chp nhn u t c chn lc i vi khu vc FDI, s quyt nh rt ln n s thnh cng ca nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha ca Vit Nam. Trong nhng nm u p dng nn kinh t th trng nh hng XHCN c hiu qu. Nhng n nay bc l nhng bt cp v mu thun, v: Nh nc (NN) qun l, iu tit 1 s gi c cho l chin lc nh gi in, nhin liu... do vy, khi cn th NN tng hoc gim gi, v nh vy khi cn tin hnh lp, phn tch trin khai 1 d n s kh khn khi xc nh gi thnh sn phm v n ph thuc vo s iu tit gi u vo ca NN, nu s iu tit ny l tng c hc qu ln th lm o l tt c cc hoch nh, tnh ton hiu qu ca 1 d n, thm tr lm ph sn. Nhng nu NN khng iu tit th DNNN s b l (nh ngnh in chng hn) v cc thnh phn kinh t khc hng li