SU KRLL Su kirlilii su kaynann kimyasal, fiziksel, bakteriyolojik, ekolojik zelliklerinin olumsuz ynde deimesidir.

Su kaynaklarnn kirlenmesi farkl kaynaklardan gelen kirleticilerin miktarna ve zelliine gre deiir. rnein havaya karan kl, toz, inko oksit gibi kirletici maddeler, zamanla oksijen, k ve ultraviyole nlarnn etkisi ile paralanarak denizlere, gllere, topraa iner. Ayrca evsel ve endstriyel atklarn artlmadan sulara boaltlmas, tarmda kullanlan gbre ve ilalarn sulara tanmas sonucunda da su kirlilii meydana gelir . Bu ekilde kirlenen sularda bulunan organik atklarn paralanmasyla mikroorganizmalar oalr, suyun iindeki znm oksijeni hzla tketir ve hidrojen slfr gaz oluur. Sonuta bu sularda yaayan canllar yaamlarn srdremez hle gelir. Dier taraftan kirli sulardan ya da kirli sularla ykanm sebze ve meyvelerden insanlara geen tifo, sarlk, dizanteri gibi bulac hastalk faktrleri de salgnlara yol aabilir. Ayrca eitli kaynaklardan sulara karan azot ve fosfor bileikleri su bitkilerinin ve baz alg trlerinin kontrolsz oalmasna neden olur. trofikasyonolarak adlandrdmz bu olay sonucunda sular yeil ve bulank bir hl alr. Alglerin ar art nedeniyle sudaki oksijen oran ve o ortamda yaayan dier canllarn says azalr, sular iilmez duruma gelir. Petrol, fuel oil gibi maddelerin tanmas srasnda oluan kazalarla akaryakt ve yalar da denizlere yaylabilir. Bu maddelerin su yzeyini kaplamas atmosferle su arasndaki oksijen al veriini engeller. Suda biriken kimyasal maddeler o alanda yaayan dier canllarn yaamn olumsuz ynde etkiler. Baz trlerin nesli tkenme tehlikesi ile kar karya kalr. Kirliliin youn olduu blgelerde tr eitlilii azalr. Su kirliliinin nlenmesi iin; Sanayi tesisleri yerleimden uzak blgelere kurulmal ve sanayi atklar artma tesislerinden geirildikten sonra evreye verilmelidir. Su kaynaklarnn bulunduu blgelerdeki doal ekosistem koullar korunmal ve iyiletirilmelidir. Evsel atklarn kanalizasyona verilmesi salanmal ve kanalizasyon sular artlmaldr. Pestisitlerden kaynaklanan kirlenmenin azaltlmas iin bunlar doru ve uygun dozda kullanlmaldr. Doada paralanmas zor olan deterjanlarn kullanlmasndan vazgeilmelidir. Canllarn denize karan akaryakttan zarar grmemesi iin deniz yolu tamaclnda gerekli nlemler alnmaldr. Beril GNAY 2871 9-B

IIK KRLL Dnyada ve lkemizde ar gece aydnlatmalar yaplmakta ve bu uygulamalar her geen gn daha da artmaktadr. Bu gereksiz aydnlatma ise k kirlilii denen yeni bir kirlilik eidini ortaya karmtr. Ik kirlilii, yanl yerde, miktarda, ynde ve zamanda k kullanlmasdr. Ik kirliliini oluturan nlar atmosferdeki molekl ve tozlar tarafndan salarak gkyznn doal parlakln bozmakta ve astronomik gzlemleri etkilemektedir. Hava kirlilii ve su kirlilii gibi zehirleyici olmasa da gereinden fazla ve yanl yerde k kullanmak etkisiz aydnlatma demektir; bunun sonucu olarak retmek iin harcanan enerjinin nemli bir ksm da boa gitmektedir. Uluslararas Karanlk Gkyz Birliinin yapt bir aratrmaya gre yanl d aydnlatmalarda n %30 kadar boa gitmektedir. Bu yanl klandrma uygulamalar ABDde ylda 2 milyar dolar, ngilterede ise 53 milyon sterlinlik enerji kaybna neden olmaktadr. Trkiyede bu ynde bir aratrma yaplmam olsa da yaklak olarak her yl enerji kaybnn stanbul iin 600 bin TL, Ankara iin 300 bin TL kadar olduu tahmin edilmektedir. Ik kirliliine kar nlem almak bir elektrik santrali kurmak kadar nemlidir. Yanl aydnlatma evremizdeki doal hayat da olumsuz etkilemektedir. Baz deniz hayvanlarnn yuva yapt yerler k kirlilii ya da yapay aydnlatma yznden tehlikededir. Yumurtadan kan binlerce deniz kaplumbaas yavrularnn yalnzca birka denize ulaabilmektedir. Denize ulamak iin deniz ile kara arasndaki aydnlk farkn kullanan kaplumbaalar yapay klandrmalarla karaya ynelince hayatlarndan olmaktadr. Avustralyada yaplan bir aratrmaya gre mercanlarn, zerlerine den ar k yznden kendilerine renk veren fitoplanktonlar reddettikleri, beyazlatklar ve strese girdikleri bildirilmitir. Ik kirliliinin nlenmesi konusunda hepimize grev dmektedir. Bunun iin doru aydnlatmayla ilgili bilgi sahibi olmal, doru aydnlatma kurallarna uymal, evremizdeki yanl ve rahatszlk veren uygulamalar ilgililere duyurmalyz. Beril GNAY 2871 9-B