PANDANGAN ULAMA MENGENAI

KONSEP UPAH (UJRAH)

NO. KUMPULAN: __UPSI 06_____ NAMA PENSYARAH: _DR MOHD NOOR BIN DAUD_

KERJA KURSUS HIS3073 AL FIQH AL-ISLAMI II

NAMA PELAJAR SHIMILA KAUR @ NORAINI NO. ID D20112055595

PENDIDIKAN JARAK JAUH UNIVERSITI PENDIDIKAN SULTAN IDRIS TANJONG MALIM, PERAK.

[1]

PANDANGAN ULAMA MENGENAI

KONSEP UPAH (UJRAH)

[2]

PANDANGAN ULAMA MENGENAI

KONSEP UPAH (UJRAH)

ISI KANDUNGAN

Perkara

Muka Surat

PENDAHULUAN 1. PENGENALAN 1.1 Definisi Upah (Ujrah) 1. Hukum Upah Dan Dalil Disyariatkan Amalan Upah 1.3 Rukun Dan Syarat Upah Menurut Ulama 2. JENIS-JENIS PENGAMBIL UPAH (Ujrah) 3. BEZA UPAH, SEWA & GAJI 4. TE !I-TE !I UPAH 5. JENIS-JENIS UPAH (U"#$%) &. HUKUM-HAKAM BE!KAITAN UPAH 6.1 6. 6.$ 6.& 6.) 6.6 Upah Mengajar Al Quran Upah Mem!a"a Al#Quran Upah %uruh 'ekerjaan (ang Dilarang Mengam!il Upahnya Se!agai Mata 'en"arian 'enetapan *a+ar Upah Aki!at ,i+ak Mem!ayar Upah

2 3 4 5 10 12 12 13 15 1& 1& 1' 1( 20 21 23

[3]

PANDANGAN ULAMA MENGENAI

KONSEP UPAH (UJRAH)

!UMUSAN BIBILI G!A)I

24 25

PENDAHULUAN Segala puji !agi A**$% S.W.T ,uhan sekalian alam- sela.at +an salam ke atas junjungan !esar N$+, M-%$..$/ 0.$.1- keluarga +an para saha!at !agin+a. Saya amat !ersyukur kepa+a A**$% S.W.T kerna +engan i/in +an pert0l0ngan -N2$tugasan !agi kursus Al#1i2h Al#3slami 1 (H3S$45$) ini +apat +isiapkan sepenuhnya. 6!jektif tugasan ini ialah untuk men+e+ahkan kepa+a pelajar hukum#hakam yang !erkaitan +engan tajuk yang +ipilih !erserta s0k0ngan +alil#+alil +aripa+a Al# Quran Al#*arim mahu pun Ha+ith#ha+ith sahih Rasulullah s.a... ,ugasan ini mengan+ungi +ua tajuk pilihan iaitu 3P$4/$45$4 U*$.$ M64564$, K74068 U8$% (Ujrah) serta K74068 N$0$+ M64-#-9 P$4/$45$4 U*$.$: . %e!erapa perkara penting yang menerangkan k0nsep Upah ( Ujrah) +an k0nsep 7asa! telah pun +ihuraikan se"ara terperin"i sama a+a +ari su+ut definisi, hukum dalam Islam, klasifikasi, kaedah-kaedah tertentu, syarat-syarat tertentu, contoh-contoh berkaitan, kepentingan, ikhtilaf Ulama seterusnya diakhiri dengan rumusan keseluruhan tentang konsep Upah (Ujrah) konsep !asab dalam Islam" Dalam kesempatan ini- saya juga ingin merakamkan setinggi#tinggi u"apan ri!uan terima kasih kepa+a semua pihak terli!at +alam mem!in"angkan pers0alan +emi pers0alan yang terkan+ung +alam tugasan ini- terutamanya kepa+a pihak pensyarah selaku penyelia tugasan ini +i atas tunjuk ajar +an !im!ingan !eliau. U"apan ri!uan terima kasih juga kepa+a rakan#rakan seperjuangan yang telah meluangkan masa untuk menjalankan per!in"angan serta s0al#ja.a! !ersama. *erjasama +an keperihatinan semua pihak amat saya hargai. Sesungguhnya- tugasan ini mem!eri !anyak ilmu !ermanfaat kepa+a +iri saya terutamanya +ari su+ut latihan ilmiah sterusnya +apat me.uju+kan pem!elajaran !er!entuk per!an+ingan. Sesuai +engan resp0n +aripa+a pelajar yang le!ih !ersikap ter!uka- menerima kepel!agaian pen+apat /$*$. .64"$1$+

[4]

PANDANGAN ULAMA MENGENAI

KONSEP UPAH (UJRAH)

86#.$0$*$%$4 ),;% seterusnya menja+i lan+asan atau pan+uan amalan kita +i muka !umi Allah ini. Saya juga !erharap sem0ga hasil tugasan ini menja+i !ahan rujukan kepa+a semua penuntut. Sem0ga Allah S.8.,. mem!erkati usaha murni ini +alam mener0ka +unia ilmu tanpa sempa+anDise+iakan 0leh 9

SHIMILA KAU! < N !AINI 3D 9 D201120555(5 'en+i+ikan :arak :auh Uni;ersiti 'en+i+ikan Sultan 3+ris ,anj0ng Malim- 'erak. 1. PENGENALAN 3lmu <k0n0mi 3slam merupakan suatu ilmu sains kemasyarakatan yang mengkaji tingkah laku manusia +alam s0al mengguna +an mengurus sum!er# sum!er alam untuk kepentingan +iri juga masyarakat !agi men+apatkan kere+haan Allah. *ea+ilan- ke!e!asan hak milik +an persamaan yang +itunjangi aki+ahkesu"ian ji.a- peng0r!anan persau+araan serta ihsan a+alah asas kepa+a Sistem <k0n0mi 3slam. Sistem <k0n0mi 3slam merupakan madzhab ek0n0mi 3slam yang terjelma +i +alamnya !agaimana "ara 3slam mengatur kehi+upan perek0n0mian +engan apa yang +imiliki +an +itunjukkan 0leh madzhab ini tentang ketelitian "ara !erfikir yang ter+iri +ari nilai#nilai m0ral 3slam +an nilai#nilai ek0n0mi- atau nilai#nilai sejarah yang a+a hu!ungnya +engan uraian sejarah masyarakat. 1 <k0n0mi 3slam juga menghargai keha+iran +an sum!angan tenaga kerja se!agai salah satu r0+a penggerak ek0n0mi negara. Selain itu Sistem <k0n0mi 3slam amat mementingkan tenaga kerja +an menganggapnya se!agai pengguna yang !erp0tensi kerana se!ahagian !esar pr0+uk negara +ikuasai 0leh tenaga kerja +an tanggungannya. *ehi+upan insan +i +unia ini mempunyai +.i fungsi iaitu selain se!agai ham!a (abdun) mereka juga !erperanan se!agai khalifah Allah S.8.,. yang perlu +iseim!angkan se"ara seiring tanpa mele!ihkan salah satu +aripa+anya. *ehi+upan insan ti+ak !0leh lari +aripa+a amalan menjaga hu!ungan antara sesama insan +an
1 M!"#$$#%. &#'() A*. S"#%), 1+,-.

[5]

PANDANGAN ULAMA MENGENAI

KONSEP UPAH (UJRAH)

hu!ungan +engan alam semesta +engan !aik. Hakikatnya- insan ti+ak akan mampu memenuhi keperluannya sen+iri tanpa keha+iran insan lain. Se!agaimana firman Allah S.8.,. 9

=> ? @A ?B C> ? @@ D EF GH ? @I J A C @I JK DL GM D @I J N CO DP C @ QR JS J @ D ET GI J UL JH JV JI J WE JF DX ? M@I J Y Z [M D @ QR JS J @ D ET GI J UL JH JI J C UF \ JL CM D@ K G ]K C^ J_

`Dan t0l0ng#men0l0nglah kamu +alam (mengerjakan) ke!ajikan +an ,ak.a- +an jangan t0l0ng#men0l0ng +alam !er!uat +0sa +an kejahatana %er+asarkan firman Allah S.8.,. terse!ut- jelaslah !aha.a kehi+upan insan hen+aklah saling mem!antu +an t0l0ng#men0l0ng. Demikianlah hu!ungan antara majikan +engan tenaga kerjanya atau pekerja#pekerjanya yang men"e!uri pel!agai sekt0r seperti sekt0r penta+!iran- pertanian- perin+ustrian- perikanan- pen+i+ikan +an !anyak lagi. Matlamat utama sese0rang itu !ekerja a+alah untuk men+apat -8$% !agi memenuhi kepeluan asas seperti makanan- perlin+ungan - pengangkutan- pen+i+ikanperu!atan +an keperluan#keperluan lain +engan mengam!il kira fakt0r ek0n0mi mahupun p0litik sese!uah 7egara. Sehu!ungan itu- 86469$8$4 -8$% ke atas tenaga kerja hen+aklah +ilakukan +alam k0nteks yang .ajar +an a+il supaya ti+ak mem!eri kesan negatif terha+ap kemajuan ek0n0mi negara. P6#-+$%$4 8$/$ -8$% akan mempengaruhi tingkat pengam!ilan- +aya !eli +an taraf hi+up mereka. 'rinsip penentuan upah +alam 3slam a+alah mengamalkan prinsip musyawarah yang !0leh +ifahami se!agai pr0ses ta.ar#mena.ar antara majikan +an pekerja. 'rinsip ini menekankan supaya upah yang +tetapkan perlu memenuhi keperluan asas pekerja se"ara k0nsisten +an !0leh +ilaksanakan se"ara !erintegrasi +alam sistem tenaga kerja.

S.)#" A/-M#(%#" :

[6]

PANDANGAN ULAMA MENGENAI

KONSEP UPAH (UJRAH)

8alau!agaimanapun- pelaksanaan prinsip musyawarah ini a+alah !er!e/a +aripa+a prinsip yang +iamalkan 0leh negara kapitalis. *0nsep Upah yang +ianjurkankan 0leh 3slam ini seharusnya +ija+ikan amalan atau pan+uan +alam menentukan upah ke atas setiap tenaga kerja. %erikut a+alah huraian +efinisi k0nsep Upah (Ujrah) menurut Ulama. 1.1 D6=,4,0, U8$% (Ujrah) Menurut takrifan *amus De.an bUpahc ialah .ang +an lain#lain yang +i!erikan kepa+a 0rang yang +isuruh mengerjakan sesuatu iaitu !ayaran se!agai mem!alas jasa atau ganjaran untuk tenaga 0rang yang telah +igunakan. d0nt0hnya9 `aku sering +i!eri kerja mengangkat !eg.3 Dalam k0nteks semasa +i Malaysia- upah +an gaji mempunyai makna yang hampir sama iaitu gaji !ermaksu+ upah yang tetap untuk pekerjaan. 0 Upah juga +ise!ut se!agai ijarah. Se"ara literalnya !ermaksu+ iwadh yang merujuk kepa+a !ayaran upah se.aan (Ujrah). 3a juga !ermaksu+ ganjaran kepa+a sesuatu per!uatan yang !aik sama a+a !er!entuk ke+uniaan atau keagamaan. 1 Manakala menurut fi2ah 3slam ia !0leh +irumuskan se!agai pemilikan manfaat +engan !ayaran pertukaran (i.a+h) +i mana i.a+h terse!ut +alam !entuk ayn (asset ketara)- dayn (hutang) atau manfaat., %enham +alam Af/alurrahman (1ee1)- menyatakan 9 `Upah +apat +i+efinisikan se!agai sejumlah .ang yang +i!ayarkan !er+asarkan perjanjian atau k0ntrak 0leh se0rang pemilik usaha pa+a se0rang pekerja kerana jasa yang ia !erikana. Upah a+alah ganjaran yang +iterima sese0rang atas pekerjaanya +alam !entuk im!alan ke!en+aan +i +unia (a+il +an layak) +an +alam ganjaran pahala +i akhirat (im!alan yang le!ih !aik). 7 Menurut +efinisi yang +i!erikan 0leh Un+ang#un+ang *etenagakerjaan +i 3 Kamus Dewan Keempat, 001. K.#/# L.$2.) : D34#5 &#"#*# %#5 2.*6#7#, ". 3, .
0 Ibid, ". 3, . 1 Al-Mujam Al-Wasit, 1+-+. I*6#58./ : D#) A/-D#74#", ". 7. , N#9(" H#$$#%, 1++3. Mujam Al-Mustalahat Al-Iqtisadiyah Fi Lughah Al-Fuqaha, V():(5#, ". ,.

[7]

PANDANGAN ULAMA MENGENAI

KONSEP UPAH (UJRAH)

:akarta- 3n+0nesia- upah a+alah hak pekerja atau !uruh yang +iterima +alam !entuk .ang se!agai ganjaran +ari pengusaha atau pem!eri kerja kepa+a pekerja terse!ut yang telah +itetapkan +an +i!ayar menurut suatu perjanjian kerja- kesepakatan atau peraturan perun+angan- termasuk tunjangan !agi pekerja atau !uruh +an keluarganya atas suatu pekerjaan atau jasa yang telah atau akan +ilakukan. Menurut 86456#9,$4 B$#$9 pula- upah a+alah !erkait +engan pem!erian ganjaran kepa+a pekerja ti+ak tetap atau tenaga !uruh lepas- seperti upah !uruh lepas perke!unan kelapa sa.it- upah pekerja !angunan yang +i!ayar mingguan ataupun harian. :usteru- pekerja menerima upah +aripa+a pem!eri kerja (majikan) a+alah merupakan hak pekerja yang harus +ipenuhi 0leh pem!eri kerja +an +ilin+ungi un+ang#un+ang. Setiap pekerja !erhak untuk memper0leh penghasilan yang memenuhi keperluan hi+up semasa yang munasa!ah. -

1.

H->-. U8$% D$4 D$*,* D,02$#,$9>$4 A.$*$4 U8$%

:umhur fuqaha telah !ersepakat !aha.a %->-. -8$% $/$*$% %$#-0. 3ni kerana para fuqaha !erpegang kepa+a !anyak +alil al#Qurcan- al#Sunnah +an Ijma.+

Dalil# +alil yang menunjukkan !aha.a hukum upah itu a+alah harus antaranya ialah 9

?g f Gh J Ei Gj Gf ?g G EH G kl JN Dm GM Jf JL Dn J h Dj JA DC ol J_ ;
10

7 M#5*!) J.*!" < N!) G"#5( M%. N!), 001. Tenaga Bu uh dan !pah Dalam Islam : S#6. P#5%#5:#5 A/63)5#6(=, S3/#5:!) : U5(>3)*(6( K38#5:*##5 M#/#?*(#, ". 3. - E%?6.* A%(*., 00-. "a# Ka yawan Atas $aji % &ed'man Menghitung( J#7#)6# : F!).$ S#"#8#6, ". . + S"#)(=#" F#(:#" S?3% A/4(, 00,. &embiyaan "utang Dalam &e ban#an Islam, S3/#5:!) : P.*#6 P353)8(6#5 U5(>3)*(6( @UPENAA, ". 3-. 10 S.)#" A/-T"#/#' : A?#6 ,.

[8]

PANDANGAN ULAMA MENGENAI

KONSEP UPAH (UJRAH)

Maksudnya : `Kemudian jika mereka menyusukan anak untuk kamu, maka berikanlah kepada mereka upahnya
11

Hukum terha+ap amalan upah +i +alam ayat +i atas a+alah %$#-0 kerana ter+apat perintah Allah S.8.,. agar +i!eri upah kepa+a perempuan yang menyusukan anak 0rang lain. :ika per!uatan itu ti+ak harus- maka su+ah tentulah Allah S8, ti+ak akan memerintahkannya.1 Dalil seterusnya ialah 9

11 S.)#" A/-T#/#' : ,. 1 S"#)(=#" F#(:#" S?3% A/4(, 00,. &embiyaan "utang Dalam &e ban#an Islam, S3/#5:!) : P.*#6 P353)8(6#5 U5(>3)*(6( @UPENAA, ". 3+.

[9]

PANDANGAN ULAMA MENGENAI

KONSEP UPAH (UJRAH)

Maksudnya : !"alah se#ran$ diantara perempuan yan$ berdua itu berkata: !%ahai ayah, ambilah dia menjadi #ran$ upahan (men$embala kambin$ kita&, sesun$$uhnya sebaik'baik #ran$ yan$ ayah ambil bekerja adalah #ran$ yan$ kuat la$i amanah .13 !(apa perempuan berkata (kepada Musa&: !)ku hendak men$ahwinkanmu den$an salah se#ran$ dari duaanak perempuanku ini, den$an syarat bahawa en$kau bekerja den$anku selama lapan tahun *10 Surah Al#Qasas- ayat menja+i amalan para na!i +an para rasul se!elum 7a!i Muhamma+ S.A.8. Ayat terse!ut mengkha!arkan kepa+a kita !aha.a 7a!i Musa A.S. pernah menja+i 0rang upahan untuk mengem!ala kam!ing +engan mengam!il upahnya. 11 Demikian juga melalui kita! tafsir al#Qurtu!i yang turut menyatakan !aha.a ayat ini mem!uktikan $.$*$4
13 S.)#" A/-Q#*#* : A?#6 , 10 S.)#" A/-Q#*#* : A?#6 7. 11 S.9#5# &(56( J.$#5(, 00 . Al-Ija ah ) Amalannya di Ban# Islam Malaysia *BIMB+( S3/#5:!) : F#7./6( P35:#B(#5 I*/#$, ". ,.

6# 5 +i atas turut menegaskan !aha.a -8$% telah

[10]

PANDANGAN ULAMA MENGENAI

KONSEP UPAH (UJRAH)

al-ijarah telah .uju+ sejak /aman na!i Allah Syucay! A.S. lagi. Manakala pekerjaan 7a!i Musa yang +i!eri upah itu a+alah se!agai penggem!ala kam!ing. 1, Seterusnya +alil +aripa+a Al#Sunnah lagi iaitu 9

9 pMUq rYstM@ Y[u vl UtwS >@ Qnh xyzUS {]K| f} ~ih Ym E@I NRI RS >@ QR Q[wM@ YiX@I ]Yq hU f] QRS EgI UF U]Ug ]KM@ Qw UM ~O KL hEO hU KS@II UtXR|@h M@ UtLlKl ~O [ UtXR|@Y Ut}UTUl.
Maksudnya : !+adis daripada )ishah ,*)* ketika men$khabarkan hijrah telah berkata : -abi Muhammad "*)*%* dan )bu (akar telah men$upah se#ran$ lelaki dari (ani .ailseba$ai penunjuk jalan, lelaki tersebut bera$ama kafir /uraisy* Maka telah dibayar upah kepadanya akan kenderaan kedua'duanya (-abi "*)*%* dan )bu (akar&* .an mereka berjanji akan bertemu di 0ua 1hur selepas ti$a malam* 2elaki itu datan$ kepada -abi dan )bu (akar den$an dua kenderaan pada pa$i hari keti$a (seperti yan$ dijanjikan&* Ha+is +i atas turut menja+i +alil kepa+a $.$*$4 -8$% 2$45 %->-.42$ $/$*$% %$#-0.
1, S"#)(=#" F#(:#" S?3% A/4(, 00,. &embiyaan "utang Dalam &e ban#an Islam, S3/#5:!) : P.*#6 P353)8(6#5 U5(>3)*(6( @UPENAA, ". 3-.

[11]

PANDANGAN ULAMA MENGENAI

KONSEP UPAH (UJRAH)

3ni +apat +i!uktikan apa!ila Rasulullah S.A.8. telah mengupah se0rang lelaki penunjuk jalan untuk mem!a.a !agin+a +an A!u %akar ke Ma+inah al#Muna..arah. 17 Dalil +aripa+a As#Sunnah yang !erikutnya ialah 9

9Uq NRI RS >@ QR Q[wM@ fS wS >@ Qnh rY]Yg vj fS 9 xFM@ E] Ntu UTj xO~O 9 QMULH >@ Uq

@Y| U ihI -h NO v QSj ih .Yij LMI w} QlEXUl Yij YiUX@ ihI wO l

Maksudnya : .aripada )bi +urairah ,*)* daripada -abi "*)*%* telah bersabda :)llah telah berkata : 1i$a $#l#n$an aku akan dakwa pada hari akhirat nanti iaitu lelaki yan$ menerima amanahku lalu di makan har$anya dan lelaki yan$ men$upah atau menyewa se#ran$ pekerja lalu tidak diberi upah sewanya* Ha+is +i atas merupakan satu peringatan +an amaran +aripa+a Allah S.8.,. ke atas 0rang yang enggan mem!ayar upah kepa+a 0rang yang +iupahnya untuk melakukan sesuatu pekerjaan.117 S.9#5# &(56( J.$#5(, 00 . Al-Ija ah ) Amalannya di Ban# Islam Malaysia *BIMB+( S3/#5:!) : F#7./6( P35:#B(#5 I*/#$, ". ,.

1- Ibid, ". 7.

[12]

PANDANGAN ULAMA MENGENAI

KONSEP UPAH (UJRAH)

Demikian juga ha+ith 3!nu Majah +ari 3!nu Umar- !aha.a 7a!i Muhamma+ S.A.8. !ersa!+a 9

qYS s] Aj [q Yij Yi@ @ESj

9 Maksudnya (erilah upah kepada #ran$ yan$ men$ambil upah sebelum kerin$
19

*peluhnya

Menurut I".$ U*$.$ /$#, >$*$45$4 0$%$+$9, 9$+,?,4, 06.-$ =-;$%$? 8$/$ @$.$4 $1$* I0*$. 06#9$ >$*$45$4 =-;$%$? .-9$>%,# 0686#9, I.$. A+H$4,=$%, M$*,>, S%$=,?, /$4 A%.$/ +,4 H$4+$* - .6*$>->$4 -8$% ,9%->-.42$ $/$*$% %$#-0. 3ni kerana g0l0ngan terse!ut telah !erjimak mengharuskan se.a atau upah kerana manusia memerlukan `manfaata sama seperti mereka memerlukan sesuatu !arang.

6leh itu apa!ila upah +iharuskan maka +emikian jugalah k0ntrak se.a atau upah ke atas sesuatu manfaat. 7amun +emikian- ter+apat juga se!ahagian g0l0ngan mutakhir A!i %akar Al#Asam +an 3!n bAliyyah yang !erpen+apat se!aliknya. ,etapi itu hanyalah keraguan mereka sahaja- !ukan +ihukum se!agai ti+ak !0leh langsung !eramal +engannya. 8alau !agaimanapunperselisihan ini ti+ak +ianggap se!agai ijtiha+ yang sahih kerana ia !ertentangan +engan nas yang sahih +an jelas se!agaimana terkan+ung +alam Al#Qurcan +an As#Sunah.
0

1.3 !->-4 D$4 S2$#$9 U8$% M64-#-9 U*$.$ Upah (Ujrah) mempunyai rukun +an syarat yang mesti +isempurnakan. Menurut "-.%-#

1+ S"#"(" : S"#"(" I85. M#B#" N! : 1+-0 < I85. M#B#" II : -17 N! : 003. 0 S.9#5# &(56( J.$#5(, 00 . Al-Ija ah ) Amalannya di Ban# Islam Malaysia *BIMB+( S3/#5:!) : F#7./6( P35:#B(#5 I*/#$, ". 7.

[13]

PANDANGAN ULAMA MENGENAI

KONSEP UPAH (UJRAH)

U*$.$- rukun#rukun upah a+alah seperti !erikut 1 9

'engam!il upah 'em!eri upah 'erkhi+matan %ayaran upah Sighah Manakala M$@%$+ H$4$=, menegaskan !aha.a rukun upah (Ujrah) a+alah seperti !erikut 9 Sighah (ta.aran +an penerimaan) M$@%$+ H$4$=, juga menegaskan !aha.a 02$#$9 +$5, 8645$.+,* -8$% /$4 86.+6#, -8$% a+alah sama seperti melakukan jual !eli iaitu *e+ua#+ua pihak hen+aklah baligh /$4 +6#$>$*
3

6leh itu- upah (ujrah) ti+ak sah jika +ilakukan 0leh 0rang gila +an kanak# kanak yang !elum mumayyi/. 7amun !egitu- M$@%$+ H$4$=, 9,/$> .6402$#$9>$4 +$*,5% +$5, 7#$45 2$45 +6#$>$/. Aka+ !0leh !erlaku sekiranya kanak#kanak men+apat i/in +aripa+a .alinya. M$@%$+ M$*,>, 8-*$ .6402$#$9>$4 seperti !erikut 9 *e+ua#+ua pihak pengam!il upah +an pem!eri upah itu hen+aklah mumayyi# 1 M!"% &#7() H#B( M#5*!), 1++-. K'nsep ,ya iah dalam ,istem &e ban#an Islam( K./#/# L.$2.) : NIM&
I5*6(6.63 != R3*3#)C" #5% T)#(5(5: @&IRTA, ". 1-.

S.9#5# &(56( J.$#5(, 00 . Al-Ija ah ) Amalannya di Ban# Islam Malaysia *BIMB+( S3/#5:!) : F#7./6( P35:#B(#5 I*/#$, ". +. 3 A8%./ R#"$#5 R.7#(5(, 001. Muamalat Te as &embangunan ,'si'-e#'n'mi- J!"!) : S?53):?$#63 S%5. &"%., ". 10,.

[14]

PANDANGAN ULAMA MENGENAI

KONSEP UPAH (UJRAH)

M$@%$+ S%$=,?6, +an M$@%$+ H$4+$*, pula mensyaratkan 0 9 *e+ua#+ua pihak pengam!il upah +an pem!eri upah itu baligh /$4 +6#$>$* *e+ua#+ua pihak yang !eraka+ 86#*- .6.8-42$, >6+6+$0$4 .6.,*,% *0ntrak yang !erlaku +engan 8$>0$$4 $/$*$% 9,/$> 0$%. *e+ua#+ua pihak mestilah +6#$5$.$ I0*$.. S2$#$9 +$5, 86#>%,/.$9$4 pula merangkumi perkhi+matan atau kerja yang !0leh +inilai +engan .ang. 3a juga !ukanlah i!a+at yang me.aji!kan niat seperti sem!ahyang +an puasa- ke"uali upah +alam haji. P$#$ -*$.$ ),;% mem!0lehkan pengam!ilan upah ke atas kerja#kerja !erupa perkhi+matan seperti !r0ker saham- juru lel0ng +an menulis surat. Semasa mem!uat atau mempr0ses sesuatu !arang- !arang pengupah yang a+a +i tangan pengam!il upah .64"$/, $.$4$% kepa+anya supaya menjaga !arang terse!ut +engan !aik. Sekiranya !arang itu r0sak +ise!a!kan ke"uaian atau per!uatannya se"ara sengaja- maka ia .aji! menggantikannya.
1

%ayaran upah pula /,02$#$9>$4 "6*$0 >$/$# 2$45 96#9649- /$4 .6#-8$>$4 060-$9- 2$45 +6#4,*$,. 1u2aha telah sepakat mengatakan !aha.a anjing +an !a!i ti+ak !0leh +ija+ikan upah kerana ke+ua#+uanya ti+ak +iiktiraf se!agai harta yang !ernilai +alam 3slam. , S,5%$% $9$- $>$/ pula +isyaratkan hen+aklah mengan+ungi semua rukun se"ara maklum iaitu tertentu- jelas +an tepat.
P35:#B(#5 I*/#$, ". 13.
7

0 S.9#5# &(56( J.$#5(, 00 . Al-Ija ah ) Amalannya di Ban# Islam Malaysia *BIMB+( S3/#5:!) : F#7./6(

1 M!"% &#7() H#B( M#5*!), 1++-. K'nsep ,ya iah dalam ,istem &e ban#an Islam( K./#/# L.$2.) : NIM&
I5*6(6.63 != R3*3#)C" #5% T)#(5(5: @&IRTA, ". ,3. , S"#)(=#" F#(:#" S?3% A/4(, 00,. &embiyaan "utang Dalam &e ban#an Islam, S3/#5:!) : P.*#6 P353)8(6#5 U5(>3)*(6( @UPENAA, ". 01.

7 M!"% &#7() H#B( M#5*!), 1++-. K'nsep ,ya iah dalam ,istem &e ban#an Islam( K./#/# L.$2.) : NIM&

[15]

PANDANGAN ULAMA MENGENAI

KONSEP UPAH (UJRAH)

Dengan itu- 02$#$9 -8$% +apatlah +ikelaskan kepa+a lima perkara - iaitu 9 (. ((. (((. (>. >. Hen+aklah upah itu !ernilai +ari segi syarak Hen+aklah ka+ar upah +itentukan +alam aka+. Hen+aklah ka+ar upah +iketahui +an tertentu. Hen+aklah upah itu sesuatu yang su"i !ukannya +alam !entuk najis seperti !angkai atau susu r0sak. Hen+aklah jelas ka+ar upah +an masa pem!ayaran upah akan +i!uat.

2. JENIS-JENIS PENGAMBIL UPAH (Ujrah) ,er+apat +ua jenis 0rang yang mengam!il upah iaitu 8645$.+,* -8$% >%$0 +an 8645$.+,* -8$% +6#06>-9- +. P645$.+,* -8$% >%$0 ialah 0rang yang !ekerja hanya kepa+a pihak tertentu atau majikannya sahaja +alam temp0h yang tertentu se!agai "0nt0h pem!antu rumah yang !ekerja +i se!uah rumah sahaja. 30 Manakala 8645$.+,* -8$% +6#06>-9- a+alah 0rang yang mengam!il upah ti+ak khusus kepa+a sese0rang majikan sahaja se!aliknya !ekerja untuk sesiapa sahaja yang memerlukan perkhi+matannya se!agai "0nt0h tukang !aiki kasut- !uruh !inaan +an tukang jahit.31 3. BEZA UPAH, SEWA & GAJI U8$% +atang +alam !entuk .ang +an lain#lain yang +i!erikan kepa+a 0rang yang +isuruh mengerjakan sesuatu- !ayaran se!agai pem!alas jasa- ganjaran untuk tenaga 0rang yang telah +igunakan se!agai "0nt0h .ang seringgit +i!erikan kepa+a se0rang lelaki yang +ikehen+aki mengangkat se!akul !uah limau. 3
I5*6(6.63 != R3*3#)C" #5% T)#(5(5: @&IRTA, ". ,3. - I*# D"!(=.//#" A/-M#5*.), 007. .a/h' iah Al-I bah Fil Mas' i0a Al-Islamiah( D#) A5-N#=#(*, ". 1 +-131. + S"#)(=#" F#(:#" S?3% A/4(, 00,. &embiyaan "utang Dalam &e ban#an Islam, S3/#5:!) : P.*#6 P353)8(6#5 U5(>3)*(6( @UPENAA, ". 00. 30 Ibid, ". 00. 31 Ibid, ". 00.

3 M!"% &#7() H#B( M#5*!), 1++-. K'nsep ,ya iah Dalam ,istem &e ban#an Islam, S3/#5:!) : : NIM&
I5*6(6.63 != R3*3#)C" #5% T)#(5(5: @&IRTA, ". ,0.

[16]

PANDANGAN ULAMA MENGENAI

KONSEP UPAH (UJRAH)

Manakala 5$", merupakan .ang se!agai upah +an ganjaran !ekerja yang +i!ayar +alam temp0h yang +itetapkan. aji a+alah meli!atkan masa yang +itetapkan +alam melakukan kerja seperti seminggu- se!ulan atau setahun. aji juga +itetapkan mengikut k0ntrak atau persetujuan asal +an akan +inaik atau +iturunkan mengikut syarat#syarat yang +itetapkan.33 Seterusnya -8$% /$4 061$ ke+ua#+uanya masih !er!e/a +ari su+ut perkara yang +iaka+kan. 'erkara yang +iaka+kan +alam upah iaitu kerja atau perkhi+matan. *erja yang hen+ak +ilakukan atau perkhi+matan yang hen+ak +i!eri !elum .uju+ semasa aka+. Dalam upah juga- +isyaratkan penentuan kerja atau perkhi+matan serta jangka masa. %er!e/a +engan se.a yang mana perkara yang +iaka+kan +alam se.a a+alah merangkumi manfaat atau kegunaan. Harta yang +ise.a !0leh ter+iri +aripa+a rumah atau jentera se!agai alat yang mem!eri kegunaan su+ah pun .uju+ tetapi kegunannya !elum !ermula atau !elum .uju+. Dalam se.a juga +isyaratkan penentuan temp0h masa penggunaan. 30 6leh itu- +apatlah +irumuskan !aha.a gaji +an upah mempunyai matlamat yang sama iaitu mem!eri ganjaran terha+ap sesuatu tugas atau kerja yang telah +ilaksanakan. Upah juga memerlukan kerja atau perkhi+matan untuk +iaka+kan .alaupun !elum .uju+ semasa aka+ terse!ut. Manakala se.a !er!entuk manfaat atau kegunaan sesuatu yang perlu +iaka+kan. . 4. TE !I-TE !I UPAH Di +alam Al#Qurcan Allah S.8.,. telah menyatakan tentang upah atau !alasan#7ya ke atas ham!anya yang !ekerja +engan niat +an "ara yang !enar. Di antara +alil#+ali terse!ut ialah 9

33 Ibid, ". ,0. 30 Ibid, ". ,0.

[17]

PANDANGAN ULAMA MENGENAI

KONSEP UPAH (UJRAH)

Maksudnya: ! .an katakanlah : !(ekerjalah Kamu, maka )llah dan ,asul'-ya serta 3ran$'#ran$ mumin akan melihat 4ekerjaanmu itu, dan kamu akan .ikembalikan kepada )llah 5an$ Men$etahui akan $haib dan yan$ nyata, lalu diberikan' -ya kepada kamu apa yan$ kamu Kerjakan *31

Maksudnya: !"esun$$uhnya mereka yan$ beriman dan beramal s#leh tentulah Kami tidak akan menyia'nyiakan pahala #ran$' #ran$ yan$ men$erjakan amalan(nya& den$an baik*
3,

31 S.)#" A/-T#.8#" : 101. 3, S.)#" A/-N#"/ : +7.

[18]

PANDANGAN ULAMA MENGENAI

KONSEP UPAH (UJRAH)

Dalam ayat yang tertera +i atas- Allah S.8.,. menyatakan !aha.a !alasan atau ganjaran !agi mereka yang !eramal s0leh a+alah im!alan +unia +an ganjaran akhirat. Muhamma+ A!+uh +an amakhsari merumuskan !aha.a in+i;i+u yang !ekerja pa+a suatu usaha seperti 0rganisasi atau ja!atan yang ti+ak menjual atau mengusahakan !arang#!arang yang haram- maka amalan ini +ikateg0rikan se!agai amal s0leh. 3ni !ermaksu+ jika sese0rang itu !ekerja +engan jujur +an amanahsu+ah tentu akan menerima ganjaran yang !aik sama a+a +i +unia mahupun +i akhirat. Allah S.8., !erfirman lagi 9

Maksudnya: !,ebena nya ' ang-' ang yang be iman dan be amal salih(
sudah tetap Kami tida# a#an menghilang#an pahala ' ang-' ang yang be usaha mempe bai#i amalnya1-37

*etiga#tiga +alil +i atas (Al#,au!ah 9 14)- Al#7ahl 9 e5 +an Al#*ahfi 9 $4) menerangkan kepa+a kita tentang ganjaran +alam k0nsep 3slam yang menekankan +ua aspek iaitu ganjaran semasa +i +unia +an +i akhirat. Surah Al#,au!at- ayat 14) menjelaskan !aha.a Allah memerintahkan kita untuk !ekerja +an semua apa yang telah kita kerjakan akan +i!alas +engan !alasan yang !aik 0leh Allah S.8.,. +an setiap pekerjaan itu hen+aklah +isertai +engan niat yang !etul. :ika niat +an pelaksanaan kerja itu menyimpang +aripa+a ke!enaransesungguhnya Allah S.8.,. akan mem!alas +engan !alasan a/a!. 7amun- jika pekerjaan itu !enar- maka Allah akan mem!alas pekerjaan itu +engan !alasan yang le!ih !aik +ari apa yang kita kerjakan.
37 S.)#" A/-K#"=( : 30.

[19]

PANDANGAN ULAMA MENGENAI

KONSEP UPAH (UJRAH)

Surah An#7ahl ayat e5 menjelaskan !aha.a Allah S.8.,. ti+ak mengira per!e/aan jantina +alam menerima upah atau !alasan +aripa+a#7ya. Hal ini menunjukkan !aha.a ti+ak a+a +iskriminasi upah +alam 3slam !iarpun mereka mengerjakan pekerjaan yang sama. Sementara itu- Surah al#*ahfi ayat $4 menegaskan !aha.a Allah akan mem!alas pekerjaan yang telah +ilakukan manusia +engan !alasan yang a+il. 5. JENIS-JENIS UPAH (U"#$%) ,er+apat +ua j enis upah iaitu -8$% 2$45 /,969$8>$4 +an -8$%

069,.8$*. U8$% 2$45 96*$% /,969$8>$4 ialah upah yang telah +iselaraskan !agi setiap pekerjaan tertentu 0leh suatu qadhi atau pemerintah. 3a juga merupakan permanfaatan terha+ap sesuatu !arang atau jasa sama a+a yang mempunyai perjanjian atau ti+ak. Dengan itu- upah !agi pekerja a+alah ganjaran terha+ap tenaga kerja yang +ilakukanya. Se!agai "0nt0h pekerja#pekerja kerajaan seperti guru- pensyarah- kerani- tentera +an se!againya. Mereka a+alah tenaga kerja yang +i!eri gaji pa+a setiap hujung !ulan setelah +iselaraskan jumlahnya mengikut jenis pekerjaan +an taraf ja.atannya. Di +alam mem!eri upah- hen+aklah a+a penentuan pekerjaan- jangka masa- ka+ar upah- ka+ar tenaga +an jenis pekerjaan. Hal ini !agi mengelakkan k0ntrak upah (ujrah& menja+i fasa+ termasuklah upah kerja +an pem!atasan tenaga yang perlu +iusahakan. 3ni !ererti tenaga kerja hen+aklah +i!e!ani +engan pekerjaan yang mereka mampu untuk melakukannya !ukan !e!anan kerja yang ti+ak mampu mereka laksanakan. 3- Se!agaimana Allah S.8.,. !erfirman 9 Maksudnya : !)llah tidak membebani sese#ran$ ke6uali dalam kemampuanya
3+

Dengan itu- 3slam me.aji!kan a+anya penentuan pekerjaan +ari su+ut jenisnya- jangka masa upah +an tenaga +alam melakukan se!arang upah. 'erlu kita ketahui !aha.a upah a+alah insentif kepa+a pekerja atau 0rang yang mem!eri khi+mat tertentu !agi mem!alas tenaga yang telah +ikerahkanya itu.
3- Y.*.= A/-S#8#6(5, 00+. Bisnes Islam % K iti# Atas & a#tis Ala Kapitalis, A/-A9"#) P)3**, ". 33,. 3+ S.)#" A/-&#'#)#" : 33.

[20]

PANDANGAN ULAMA MENGENAI

KONSEP UPAH (UJRAH)

Manakala -8$% 069,.8$* merupakan situasi +i mana suatu pekerjaan yang +ilakukan +an men+apat upah setelah +iselesaikan pekerjaan terse!ut. &. HUKUM-HAKAM BE!KAITAN UPAH ,er+apat tiga perkara penting yang perlu +i!in"angkan +ari su+ut hukum mem!eri upah !agi sesetengah pekerjaan iaitu pekerjaan seperti mengajar Al# Quran- mem!a"a Al#Quran +an se!agai !uruh. &.1 U8$% M645$"$# A* A-#$4 'ara ulama !erselisih pen+apat tentang !0leh atau ti+ak mengam!il upah sekiranya mengajar Al#Quran. Sesetengah ulama !erpen+apat !0leh mengam!il upah +ari pekerjaan mengajar Al#Quran !er+asarkan +alam S$%,% B->%$#, !erikut 9 !5an$ palin$ berhak untuk kalian ambil upahnya adalah men$ajar kitab 7amun- a+a yang mengatakan !aha.a jika +itentukan jumlah upah mengajar Al#Quran terse!ut- maka upah itu ti+ak +i!0lehkan. A!u aits !erkata +alam kita! `al %ustana Mengajar +ilakukan +engan tiga !entuk iaitu pertama- +engan tujuan untuk !eri!a+ah saja +an ti+ak mengam!il upah ke+ua- mengajar +engan mengam!il upah +an ketigamengajar tanpa syarat- +an jika ia +i!erikan ha+iah ia menerimanya. %entuk yang pertama a+alah i!a+ah +an men+apat pahala +aripa+a Allah S.8.,. 3a +ipersetujui kerana merupakan amal para 7a!i. %entuk yang ke+ua +inafikan 0leh se!ahagian ulama +engan mengatakan ti+ak setelah mengam!il kira sa!+a Rasulullah S.8.,. 9 !"ampaikanlah dariku walau hanya satu ayat * Sementara se!ahagian ulama lain mem!0lehkannya. Mereka !erkata yang paling utama !agi se0rang pengajar a+alah ti+ak menentukan !ayaran untuk menghafa/ +an mengajar. 7amun- jika ia menentukan !ayaran itu maka ti+ak +ilarang kerana ia memerlukanya (kemaslahatan). Sementara !entuk yang ketiga [21]

PANDANGAN ULAMA MENGENAI

KONSEP UPAH (UJRAH)

+i!0lehkan 0leh seluruh ulama kerana 7a!i S.A.8. a+alah pengajar manusia +an !eliau menerima ha+iah mereka. Demikianlah peristi.a sese0rang yang +isengat hai.an !er!isa- kemu+ian +i!a"akan surah Al#1atihah 0leh se!ahagian saha!at+an se0rang itu selanjutnya mem!erikan ha+iah !e!erapa ek0r kam!ing atas per!uatan saha!at itu. Setelah mengetahui itu- 7a!i Muhamma+ S.A.8. !ersa!+a 9 !(erikanlah aku baha$ian dari hadiah itu *

Selain itu- peristi.a +i mana Rasulullah S.A.8 mem!0lehkan pengajaran itu +ija+ikan se!agai mas kah.in !agi se0rang .anita. *etika itu- 7a!i Muhamma+ SA8 memerintahkan saha!at itu untuk men"ari sesuatu yang +apat +ija+ikan mas kah.in !agi saha!at itu !iarpun hanya se!entuk "in"in +ari !es. *emu+ian Rasulullah S.A.8. menanyakan surah apa yang !0leh +i!a"akannya. alu saha!at ta+i mem!eritahu a+a !e!erapa surah yang telah +ihafa/nya. Seterusnya- Rasulullah S.A.8. !ersa!+a kepa+a saha!at itu 9 !4er$ilah aku telah sahkan perkawinanmu, Mas kawin men$ajar )l /uran yan$ 7n$kau hafaz 7rtinya den$an pen$ajaran )l /uran yan$ en$kau lakukan kepada wanita itu *

P645$.+,*$4 -8$% 0686#9, .645$"$# $*-A-#$4 , ,*.- $5$.$, mua##in /$4 06+$5$,42$ $/$*$% /,+64$#>$4 !er+asarkan apa yang +ifat.akan 0leh `Majma al' 8iqh al'Islami iaitu jika ti+ak mengam!il upah- nes"aya meraka ti+ak akan mempunyai sum!er untuk menyara kehi+upan mereka. %agi menjaga kesinam!ungan agama islampara ulama Ma/ha! Hanafi telah mem!enarkan g0l0ngan ini mengam!il upah. 'ara ulama +aripa+a pel!agai ma/ha! juga telah mengam!il pen+apat ini +emi menjaga kemaslahatan agama. [22]

PANDANGAN ULAMA MENGENAI

KONSEP UPAH (UJRAH)

Sehu!ungan +engan itu- sese0rang !0leh mengupah tenaga pengajar untuk mengajar anak#anaknya atau 0rang yang +ikehen+aki men+apat pengajaran. 'engajaran ini merupakan manfaat atau jasa yang +iharuskan. :usteru- mengam!il upah +iatas khi+mat pengajaran itu a+alah +i!0lehkan !ahkan mengam!il upah atas pengajaran agama a+alah sesuatu yang utama. H$/,9%-%$/,9% N$+, S.A.W. 06.-$42$ /,=$%$., 06+$5$, *$#$45$4 -49-> .645$.+,* -8$% $9$0 8645$"$#$4 $*-A-#$4 +->$442$ *$#$45$4 .6.86#>6"$>$4 06067#$45 -49-> .645$"$#>$4 $*A-#$4.00 &.2 U8$% M6.+$B$ A*-A-#$4 Sementara .6.+$B$ A*-A-#$4 9,/$> /,+64$#>$4 -49-> .6.,49$ -8$% kerana hukum asal +alam mem!a"anya a+alah i!a+ah. Manakala +asar !agi se0rang yang !eri!a+ah a+alah melakukannya untuk men+apat kere+haan Allah S.8.,. +an !agi memper0leh pahala +aripa+a Allah S.8.,. !ukannya meminta upah itu se!agai !alasan ke atas !a"aan Al#Quran terse!ut. 8alau!agaimanapunapa!ila pem!a"a Al#Quran +i!erikan sesuatu se+ekah atau pem!erian- maka ti+ak mengapa jika ia menerimanya. Se!agaimana ha+ith !erikut 01 9 .ari )bdurrahman (in "yibl )l')nshari ,*)* ia berkata : !"aya menden$ar ,asulullah "*)*%* bersabda : +endaklah kalian memba6a )l'/uran, namun jan$anlah kamu makan den$an (upah memba6anya&nya, jan$an pula memperbanyak (harta& den$annya, jan$an kamu berpalin$ darinya dan jan$an (pula& kalian berkelebihan dalam menyikapinya * &.3 U8$% B-#-% %uruh merupakan keupayaan fi/ikal atau mental atau ke+ua#+uanya yang
00 Y.*.= A/-S#8#6(5, 00+. Bisnes Islam % K iti# Atas & a#tis Ala Kapitalis, A/-A9"#) P)3**, ". 330-331. 01 S"#"(" : S"#"("#" %#5 DA.5./ M#E8.%.

[23]

PANDANGAN ULAMA MENGENAI

KONSEP UPAH (UJRAH)

manusia sum!angkan kepa+a pr0ses pengeluaran. ,enaga !uruh a+alah satu k0mp0nen sum!er manusia yang menja+i input +alam penghasilan pr0+uk +an perkhi+matan. Upah !er!entuk .ang ringgit +i!erikan kepa+a !uruh yang merupakan tenaga kerja se!agai ganjaran kepa+a sum!angan keupayaan fi/ikal +an mental mereka. De.asa ini- pen+apatan upah a+alah k0mp0nen ter!esar sum!er pen+apatan pen+u+uk sese!uah negara. 'enentuan kuantiti +an kualiti !uruh serta ka+ar upah +i se!uah negara !ukan sahaja +ipengaruhi 0leh sistem nilai yang .uju+ +alam masyarakat serta pengalaman sejarah yang +ilalui 0leh negara terse!ut malah ke!anyakan negara kini "en+erung untuk mengiktiraf +an !ergantung kepa+a institusi pasaran !agi mengatur penggunaan !uruh +an kae+ah pem!erian ganjaran- apatah lagi sistem nilai masyarakat +an pengalaman sejarah masing#masing telah mem!e/akan !entuk +an struktur pasar !uruh +i negara# negara terse!ut.0 Surtahman *astin +an A!+ hafar ( 441) telah mengupas k0nsep !uruh +an pers0alan penentuan upah mengikut pan+angan 3slam yang mana k0nsep !uruh a+alah sesuai +engan k0nsep manusia se!agai khalifah Allah S.8.,. ti+ak seperti k0nsep !uruh yang +iamalkan +alam ilmu ek0n0mi k0n;ensi0nal yang mana mengkateg0rikan !uruh se!agai input pengeluaran +an sering kali mempers0alkan masalah le!ihan pen+u+uk +an le!ihan !uruh. 7egara yang mengamalkan sistem ek0n0mi 3slam !erpegang kepa+a prinsip manusia +i!eri +an +itetapkan re/ekinya maka masalah le!ihan pen+u+uk +an le!ihan !uruh ti+ak akan tim!ul.03 Dari su+ut penentuan upah pula- 3slam menghen+aki supaya upah +i!ayar setimpal +engan !i+ang kerja +an !erasaskan kualiti !uruh serta perlu mele!ihi keperluan !agi menampung per!elanjaan kehi+upan +iri +an ahli keluarga. 00 0 M#5*!) J.*!" < N!) G"#5( M%. N!), 001. I*/#$(??#6 7@1A, Tenaga Bu uh dan dalam Islam ) ,atu
&andangan Alte nati0, S3/#5:!) : UKM, ". ,7-7+. 03 S.)6#"$#5 K#*6(5 H#**#5 < A%8%./ G"#==#) I*$#(/, 001. Tenaga Bu uh % !pah Dalam Islam , J.)5#/ I*/#$(??#6, 00 Ibid( : 3.1 .

: 3.1 .

[24]

PANDANGAN ULAMA MENGENAI

KONSEP UPAH (UJRAH)

&.4

P6>6#"$$4 C$45 D,*$#$45 M645$.+,* U8$%42$ S6+$5$, M$9$ P64B$#,$4 3slam telah menggariskan larangan mengam!il upah +aripa+a pekerjaan yang

+ilarang se!agai mata pen"arian antaranya 9 (. 'erkhi+matan yang +iupah 9,/$> /,+64$#>$4 >6 $9$0 86#>$#$ 2$45 9,/$> /,%$*$*>$4 02$#$> seperti upah untuk mengajar ilmu sihir- mengupah 0rang untuk mem!unuh- menja+ikan .anita melakukan pela"uran. arangan upah

[25]

PANDANGAN ULAMA MENGENAI

KONSEP UPAH (UJRAH)

ke atas Maksudnya :
Dan ' ang-' ang yang tida# mempunyai #emampuan be #ahwin( henda# me e#a menjaga #eh' matannya sehingga Allah membe i #e#ayaan #epada me e#a da i limpah #u nia.ya dan hamba-hamba #amu *lela#i dan pe empuan+ yang henda# membuat su at pe janjian untu# meme de#a#an di inya *dengan jumlah baya an yang te tentu+( henda#lah #amu mela#sana#an pe janjian itu dengan me e#a ji#a #amu mengetahui ada si0at-si0at yang bai# pada di i me e#a *yang melaya##annya be buat demi#ian+ dan be ilah #epada me e#a da i ha ta Allah yang telah di#u nia#an #epada #amuDan janganlah kamu paksakan hamba-hamba perempuan kamu melacurkan diri manakala mereka mahu menjaga kehormatannya, kerana kamu berkehendakkan kesenangan hidup di dunia. Dan sesiapa yang memaksa mereka, maka sesungguhnya Allah

sesudah paksaan yang dilakukan kepada mereka

[26]

PANDANGAN ULAMA MENGENAI

KONSEP UPAH (UJRAH)

Maha Pengampun, lagi Maha Mengasihani.01

((. 'erkhi+matan yang +iupah kepa+a 0rang lain untuk +ilakukan +->$4*$% 0$9- 86>6#"$$4 $9$- 86#+-$9$4 2$45 .64"$/, )$#/%- A,4 kepa+a pengupah. Se!agai "0nt0h- mengupah sese0rang lain untuk men+irikan s0lat !agi +iri pengupah. &.5 P6469$8$4 K$/$# U8$% %erikut a+alah !e!erapa maklumat penting !erkaitan penetapan ka+ar upah. Upah a+alah satu elemen yang penting +alam sese!uah k0ntrak perkhi+matan +an pem!ayaran upah merupakan hasil +aripa+a hu!ungan k0ntraktual antara majikan +engan pekerja se!agai "0nt0h upah +i!ayar 0leh majikan kepa+a kerja menunjukkan .uju+nya hu!ungan k0ntrak terse!ut. *e+ua#+ua pihak majikan +an pekerja !e!as menetapkan jumlah upah yang harus +i!ayar 0leh majikan +an "ara pem!ayaran upah itu +i!uat jika ter+apatnya perjanjian k0lektif antara kesatuan majikan atau majikan +engan kesatuan sekerja !erhu!ung +engan perkara#perkara !erkait +engan upah- maka !iasanya majikan +an pekerja akan mematuhi perjanjian terse!ut se!agaimana Akta 'ekerjaan +i Malaysia- ti+ak menetapkan jumlah minima atau maksima upah. 3a hanya memperuntukkan +efinisi- "ara pem!ayaranp0t0ngan- sistem trak +an keutamaan upah sahaja. Akta 'ekerjaan hanya menetapkan syarat#syarat minima yang perlu +ipatuhi 0leh majikan. 3ni !ermakna majikan !e!as untuk menetapkan syarat#syarat lain +alam k0ntrak perkhi+matan. Asalkan syarta#syarat itu ti+ak melanggar peruntukan akta terse!ut- +an menguntungkan pekerja.0, Upah !0leh +i!ayar 0leh majikan kepa+a pekerja !er+asarkan jam- harimingguan atau !ulanan (terpulanglah kepa+a persetujuan antara majikan +engan pekerja). Selain ituupah juga +i!ayar mengikut jumlah kerja yang +ilakukan ka+ar ikut !utir ( pie6e'rate w#rk). Upah +i!ayar kepa+a pekerja kerana .uju+nya hu!ungan k0ntrak majikan
01 S.)#" A5-N.) : 33. 0, http://sarjana.tripod.com/undang1.html (Tarikh akses : 27/10/2013 .

[27]

PANDANGAN ULAMA MENGENAI

KONSEP UPAH (UJRAH)

pekerja. 3ni !ermakna jika majikan ti+ak +apat menye+iakan apa#apa kerja atau tugas untuk +ilakukan e0leh pekerja- majikan tetap !ertanggungja.a! untuk mem!ayar upah kepa+a pekerjanya. Segala syarat yang +itetapkan +alam akta ini hanya terpakai kepa+a pekerja yang +ilin+ungi 0leh akta ini iaitu seperti yang !erkenaan. %agi pekerja yang ti+ak +iliputi 0leh akta ini- syarat !erhu!ung +engan upah a+alah !ergantung kepa+a terma perjanjian yang +imasuki +engan majikan.07 ,er+apat !e!erapa pem!ahagian upah antaranya -8$% %$#,$4, -8$% 2$45 969$8 +an -8$% 9,/$> 969$8. U8$% %$#,$4 a+alah upah yang +i!ayar 0leh pem!eri kerja kepa+a pekerja yang telah melakukan pekerjaan yang +ihitung se"ara harian atau !er+asarkan keha+iranya. Upah harian +i!ayar se"ara harian hanya kepa+a pekerja yang status perjanjian kerjanya a+alah se"ara harian. Manakala -8$% 969$8 atas sesuatu pekerjaan yang +ilakukanya se"ara k0nsisten. Upah tetap ini +iterima se"ara tetap +an ti+ak +ikakaitkan +engan upah#upah sampingan lain seperti !0nusatau lain#lain. Se"ara umumnya- upah tetap a+alah !agi sese0rang yang !ekerja se"ara tetap. U8$% 9,/$> 969$8 pula a+alah upah yang +iterima pekerja se"ara ti+ak sama atas suatu pekerjaan. Upah ti+ak tetap ini a+alah +ise!a!kan pekerjaan yang +ilakukan itu mungkin ti+ak sama ka+ar khi+matnya yang mana sekiranya pekerja itu !ekerja le!ih masa- maka upahnya akan menja+i !ertam!ah +aripa+a !iasa. 8alau!agaimanapun- pem!ahagian upah ini ti+ak minimum yang telah +itetapkan.0Majikan juga ti+ak !0leh !ersikap +iskriminasi terha+ap pem!ayaran upah seperti memilih jantina iaitu sama a+a pekerja lelaki atau perempuan untuk jenis pekerjaan yang sama.0+ mempengaruhi ka+ar upah

07 Ibid( (Tarikh akses : 27/10/2013 .

0- E%?6.* A%(*., 00-. "a# Ka yawan Atas $aji Dan &ed'man Menghitun( J#7#)6# : F!).$*#"#8#6. ". 3. 0+ Ibid( ". 0.

[28]

PANDANGAN ULAMA MENGENAI

KONSEP UPAH (UJRAH)

&.&

A>,+$9 T,/$> M6.+$2$# U8$% ,er+apat +alil +aripa+a Ha+ith Rasulullah S.A.8. yang terkan+ung +i

+alamnya aki!at ti+ak mem!ayar upah kepa+a !uruh yang telah melakukan pekerjaan +engan sempurna iaitu 9 .ari )bu +urairah ,*)* dari -abi Muhammad "*)*%* ba$inda bersabda, ! )llah 1aala berfirman : $da tiga golongan yang pada hari kiamat (kelak) $ku akan menjadi musuh mereka : (pertama& se#ran$ laki'laki yan$ men$u6apkan sumpah kerana )ku kemudian ia 6uran$, (kedua& se#ran$ laki'laki yan$ menjual se#ran$ merdeka lalu dimakan har$anya, dan (keti$a& se#ran$ laki'laki yan$ memperkerjakan se#ran$ buruh lalu san$ buruh men$erjakan tu$as den$an sempurna, namun ia tidak memberi upahnya* (+assan dan 8athul (ari&10

10 H#*#5 : I)4#-./ G"#/(/ N! : 10-+ < F#6"./ &#)( IV N! :

7.

[29]

PANDANGAN ULAMA MENGENAI

KONSEP UPAH (UJRAH)

!UMUSAN Se"ara keseluruhannya +apatlah +irumuskan !aha.a >74068 -8$% (Ujrah) mempunyai %->-., #->-4, 02$#$9 96#9649- yang telah +igariskan !erlan+askan syariat 3slam +an perlu +ipenuhi 0leh pem!eri upah serta penerima upah. Melalui >6068$>$9$4 J-.%-# U*$.$- !e!erapa pan+angan mereka telah menyum!ang ke arah memperjelaskan lagi k0nsep upah yang se!enar serta ti+ak menyalahi syariat 3slam seterusnya menja+i pan+uan kepa+a umat 3slam. Mengikut :umhur Ulama , #->-4 -8$% ter+iri +aripa+a pengam!il upah- pem!eri upah- perkhi+matan- !ayaran upah serta sighah. Manakala 02$#$9 -8$% ialah upah hen+aklah !ernilai +ari segi syarac ka+ar upah hen+aklah +itentukan +alam aka+ upah hen+aklah +iketahui +an tertentu upah hen+aklah sesuatu yang su"i !ukannya +alam !entuk najis atau haram akhir sekali hen+aklah mengetahui apa upahnya +an mengetahui !ila pem!ayaran upah akan +i!uat. *0nsep penentuan upah +alam sistem ek0n0mi 3slam a+alah "en+erung kepa+a 8#,40,8 musya%arah $49$#$ .$",>$4 /645$4 86>6#"$. P64649-$4 -8$% yang yang mengamalkan prinsip ini !0leh +ifahamkan se!agai pr0ses ta.ar#mena.ar +alam pasaran !uruh seterusnya sesuai +iaplikasi +alam institusi pasaran semasa. U8$% /$*$. I0*$. "-5$ %64/$>*$% 86#*.6*68$0, >686#*-$4 $0$0 pekerja terse!ut- >740,0964 +an +7*6% /,*$>0$4$>$4 06B$#$ ,4965#$0, /$*$. 0,096. 8$0$#$4 +-#-% . 3slam ti+ak mem!enarkan upah !era+a +i !a.ah tahap minimum yang +itetapkan mengikut keperluan utama kumpulan pekerja +an 3slam juga ti+ak mem!enarkan kenaikan upah mele!ihi [30]

PANDANGAN ULAMA MENGENAI

KONSEP UPAH (UJRAH)

+aripa+a

sum!angannya

terha+ap

pengeluaran

atau

sesuatu

kerja

yang

+ilakukannya. *0nsep upah yang +isyariatkan +alam 3slam se"ara amnya masih +ilaksanakan +alam sistem ek0n0mi Malaysia apa!ila melihat $.$*$4 .6.+6#, -8$% 2$45 069,.8$* /645$4 86>6#"$$4 yang +ilakukan 0leh tenaga kerja serta 86>6#"$$4 2$45 .64/$8$9 -8$% ,9- 9,/$> .642$*$%, 86#,49$% A**$% S.W.T. 'ekerjaan yang menyalahi perintah Allah S.8.,. antaranya seperti 86*$B-#$4, .642,%,# 7#$45 *$,4 /$4 .6456/$# /$/$% .

BIBILI G!A)I Al#Quran Al#*arim

A!+ul Rahman Rukaini- 441. Muamalat 1eras 4emban$unan "#si#'ek#n#mi* :0h0r 9 Synergymate S+n. %h+. )l'Mujam )l'%asit- 1ee. 3stan!ul 9 Dar Al#Dak.ah. <+ytus A+isu- 44. +ak Karyawan )tas 0aji 9 4ed#man Men$hitun$, :akarta 9 10rum Saha!at. 3sa Dh0ifullah Al#Mansur- 445. -azh#riah )l'Irbah 8il Mas#rifa )l'Islamiah, Dar An#7afais.

Kamus .ewan Keempat- 44). *uala umpur 9 De.an %ahasa +an pustaka. Mans0r :us0h 70r hani M+. 70r- 44). 3slamiyyat dalam 5 (1)- 1ena$a (uruh dan

Islam : "atu 4andan$an )lternatif- Selang0r 9 U*M.

[31]

PANDANGAN ULAMA MENGENAI

KONSEP UPAH (UJRAH)

M0h+ %akir Haji Mans0r- 1ee. K#nsep "yariah dalam "istem 4erbankan Islam, *uala umpur 9 73M% 3nstitute 0f Resear"h an+ ,raining (%3R,).
7a/ih Hamma+- 1ee$. Mujam )l'Mustalahat )l'Iqtisadiyah 8i 2u$hah )l'8uqaha- irgina'an+angan Alternatif- Selang0r 9 Uni;ersiti *e!angsaan Malaysia. Sharifah 1aigah Sye+ Al.i- 446. 4embiyaan +utan$ .alam 4erbankan Islam- Selang0r 9 'usat 'ener!itan Uni;ersiti (U'<7A). Surtahman *astin Hassan A+!+ul haffar 3smail- 441. 1ena$a (uruh 9 Upah .alam Islam - :urnal 3slamiyyat. Su/ana %inti :umani- 44 . )l'Ijarah : )malannya di (ank Islam Malaysia ((IM(&, Selang0r 9 1akulti 'engajian 3slam. (usuf Al#Sa!atin- 44e. (isnes Islam 9 Kritik )tas 4raktis )la Kapitalis- Al#A/har 'ress. http9sarjana.trip0+."0mun+ang1.html (,arikh akses 9 514 41$).

[32]