Professional Documents
Culture Documents
Industrial Policy VN
Industrial Policy VN
Bn quyn 2009 Chng trnh Pht trin Lin Hp Quc ti Vit Nam
Giy php xut bn s: 171-2010/CXB/71/01-01
nh ba:Trn Nguyn Hi
Thit k m thut: Phan Hng Giang/UNDP Viet Nam; Cng ty in Ph S.
In ti Vit Nam.
Li ni u
Vit Nam thc hin s chuyn tip vt bc k t 1989 t nn kinh t k hoch tp trung hon ton
da vo s phn b ngun lc trn c s hnh chnh sang nn kinh t phn ln do ng lc th trng
chi phi. Vit Nam hon tt s chuyn tip ny trong khi trnh c tnh trng GDP v sn lng
cng nghip gim mnh, vn xy ra nhiu nn kinh t k hoch tp trung khc Trung v ng
u. Phn ln nhng thnh cng trong pht trin cng nghip cho n nay l nh vo cc quyt nh
ca nh nc nhm loi b nhng ro cn i vi n lc kinh doanh cho cc nh u t trc tip
nc ngoi v gn y hn l cho cc nh u t t nhn trong nc.
Nhn v tng lai, vic duy tr tng trng cng nghip nhanh chng s i hi n lc lin tc nhm
loi b nhng ro cn cn li t nn kinh t k hoch tp trung v thnh thong l nhng ro cn lut
nh mi, c dng ln v l do ny hay l do khc. N cng i hi phi c ci cch trong cc lnh
vc khc, trc tip hay gin tip, ang cn tr tnh cnh tranh ton cu ca Vit Nam v theo l kh
nng t nc tip tc tng trng theo hng nhanh, bn vng v bao qut ton x hi.
Bi nghin cu i thoi chnh sch ny xem xt cc lnh vc m nhng sng kin ca nh nc c
th gp phn hin thc ha thng qua thc y hot ng sng to kinh doanh, h tr mi trng kinh
doanh v sn chi bnh ng, v sau cng l khuyn khch s pht trin ca khu vc doanh nghip
vng mnh v cnh tranh ton cu Vit Nam. l nhng can thip vo cc ngnh nh mi trng
u t, ci cch doanh nghip nh nc, qui nh v lut u t, pht trin khu vc ti chnh hay c
bit l tng trng c s h tng lin quan n ngnh nng lng v giao thng vn ti.
Mc d nhng tng th hin trn ti liu ny khng i din cho quan im chnh thc ca UNDP,
chng ti hy vng rng nhng khuyn ngh c nu y s khi ngun cho s tho lun v trao i
gia cc nh nghin cu v hoch nh chnh sch Vit Nam vi cc ni khc v ch ny. Chng
ti cng hy vng thng qua xc nh nhiu vn quan trng, bi nghin cu s khuyn khch hot
ng nghin cu su hn vo nhng vn ny trong tng lai.
Nhn c hi ny ti xin cm n nhm nghin cu t Trng Qun l Nh nc John F. Kennedy ca
i hc Harvard v nhng phn tch su sc v cc khuyn ngh chnh sch mang tnh xy dng ca
h. Ti cng xin cm n s h tr rng ri t C quan Pht trin Quc t ca Anh Quc (DfID) v C
quan Hp tc v Pht trin Quc t ca Ty Ban Nha (AECID) dnh cho hot ng t vn chnh
sch ca UNDP ti Vit Nam. Ti liu nghin cu ny khng th thc hin nu khng c s h tr
t cc c quan trn.
Setsuko Yamazaki
Gim c Quc gia ca UNDP
Li cm n
Bo co ny do Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright (FETP) ti Thnh ph H Ch Minh v
Trng Qun l Nh nc Kennedy ca i hc Harvard thc hin vi s ti tr ca Chng trnh
Pht trin Lin Hp Quc (UNDP) trong D n nhan Lot bi v nghin cu sc cnh tranh quc
t v s gia nhp WTO ca Vit Nam.
Nhm nghin cu gm:
Dwight H. Perkins: Gio s danh hiu Harold Hitchings Burbank v Kinh t Chnh tr ti i hc
Harvard, trc y l Ngi gim st chnh ca Chng trnh Vit Nam ti i hc Harvard.
V Thnh T Anh: Gim c Nghin cu ca Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright v l nh
nghin cu ti Chng trnh chu , Trng Harvard Kennedy.
Chng ti xin chn thnh cm n s gip v cng qu bu ca ng Hong Trung Hi nguyn B
trng B Cng Nghip, TS. Phan ng Tut Vin trng Vin Nghin cu Chin lc v Chnh
sch Cng nghip (B Cng Thng), TS. Trn Tin Cng Trng Ban Nghin cu Chnh sch
Ci cch v Pht trin Doanh nghip (Vin Nghin cu qun l kinh t Trung ng), v TS. Nguyn
nh Cung Ph Vin trng Vin Nghin cu qun l kinh t Trung ng cho chng ti c hi
phng vn trong qu trnh nghin cu. Chng ti chn thnh cm n v ghi nhn nhng nhn xt su
sc ca hai chuyn gia phn bin ca bo co ny B Phm Chi Lan nguyn thnh vin Ban
Nghin cu ca Th tng, v TS. V Tr Thnh Ph Vin trng Vin Nghin cu qun l kinh t
Trung ng. Cui cng, chng ti xin cm n b Pham Thu Lan, b Phan Hng Giang, ng Alex
Warren-Rodrguez ca UNDP H Ni, v ng Nguyn Qu Tm ca Chng trnh Ging dy Kinh t
Fulbright nhit tnh h tr v gip trong qu trnh thc hin nghin cu v xut bn. Tuy nhin,
nhm nghin cu xin nhn mi trch nhim v ni dung ca bo co ny. Quan im c trnh by
trong bo co ny thuc v c nhn cc tc gi v khng nht thit phn nh quan im ca Lin Hp
Quc, Chng trnh Pht trin Lin Hp Quc, Chng trnh Ging dy Kinh t Fulright v Trng
Qun l Nh nc Harvard Kennedy.
Mc Lc
Li ni u
Li cm n
Tm tt
Dn nhp ........................................................................................................................................................ 1
S tin ha ca chnh sch cng nghip Vit Nam, 1986-2006 ..................................................................... 2
Tnh cnh tranh cng nghip ca Vit Nam .................................................................................................... 8
Chnh sch cng nghip ca Vit Nam nm 2007 ........................................................................................ 15
C cu v kt qu hot ng cng nghip ca Vit Nam ............................................................................. 17
C phn ha cc doanh nghip nh nc .................................................................................................... 19
Mi trng lut nh i vi cng nghip...................................................................................................... 21
Cc b lut doanh nghip ............................................................................................................................. 21
Cc chnh sch hng ti hot ng cho vay ca ngn hng ...................................................................... 24
Cc chnh sch s dng t cng nghip ..................................................................................................... 27
S tp trung theo vng ca cng nghip Vit Nam....................................................................................... 29
C s h tng giao thng yu km ............................................................................................................... 30
C s h tng in nng .............................................................................................................................. 32
S thnh lp cc tp on, 2006- ................................................................................................................. 35
Gio dc ....................................................................................................................................................... 40
Kin ngh chnh sch .................................................................................................................................... 43
Danh mc ti liu tham kho ........................................................................................................................ 54
Danh mc hnh
Hnh 1. Gi tr sn lng cng nghip theo hnh thc s hu ........................................................................ 5
Hnh 2. Kim ngch xut-nhp khu ca khu vc FDI ...................................................................................... 6
Hnh 3. So snh c cu cng nghip quc t (xp theo t trng sn lng ca VN) ...................................... 8
Hnh 4. So snh c cu cng nghip quc t (xp theo t trng sn lng ca Hn Quc 2005) .................. 9
Hinh 5. Ni dung v quy m r hng ha xut khu ca Vit Nam (2004-2008) ........................................... 11
Hnh 6. T trng gi tr cng nghip ca s hu nh nc v ngoi nh nc ............................................ 17
Hnh 7. ng gp vo tng trng gi tr sn xut cng nghip theo s hu............................................... 17
Hnh 8. ng k doanh nghip t nhn trong nc Vit Nam (1991-2006)............................................... 21
Hnh 9. Vn ti hng ha Vit Nam v Trung Quc ................................................................................... 30
Hnh 10. Chi ph i vi xut khu ................................................................................................................ 31
Hnh 11. Hi trnh thng mi chin lc: t chu n chu u .............................................................. 32
Hnh 12. So snh hiu qu nng lng (1990 2004) ................................................................................. 33
Hnh 13. Tnh hnh cc nh my sn xut in vo nm 2007 ..................................................................... 33
Hnh 14. Cung ng in Vit Nam (n v tnh: t Kilowatt-gi) ................................................................ 34
Hnh 15. u t nng lng theo k hoch Vit Nam 2007 - 2015 ........................................................... 34
Hnh 16. T trng trong tng trng cng nghip thc theo s hu Vit Nam .......................................... 35
Hnh 17. Gio dc: H thng ngy cng tr nn qu ti ............................................................................. 411
Hnh 18. T trng cng ngh cao trong hng cng nghip ch to xut khu................................................ 42
Danh mc bng
Bng 1. Gi tng i tnh theo ngang bng sc mua thuc cc ngnh kinh t (1997) ............................... 10
Bng 2. Gi tr gia tng cng nghip ch to (MVA) ca Vit Nam v cc nc khc ................................ 112
Bng 3. So snh gi tr gia tng cng nghip ch to (MVA) gia Vit Nam, Trung Quc, Thi Lan, v
Malaysia ....................................................................................................................................................... 13
Bng 4. C phn ha mt phn v ni b ..................................................................................................... 19
Bng 5. S hu nh nc trong cc doanh nghip c phn ha ................................................................. 19
Bng 6. T nhn ha v s ci thin kt qu kinh doanh ca doanh nghip ................................................ 20
Bng 7. D dng lm kinh doanh .................................................................................................................. 21
Bng 8. Ch s tham nhng .......................................................................................................................... 24
Bng 9. Tn dng dnh cho cc doanh nghip nh nc v cc khu vc khc Vit Nam (1994-2006) ..... 25
Bng 10. C cu th trng (tin gi) ca khu vc ngn hng Trung Quc v Vit Nam ............................. 26
Bng 11. Tng sn lng cng nghip theo vng ........................................................................................ 29
Bng 12. Sn lng cng nghip theo s hu nm 2005 (t VND, gi nm 1994) ...................................... 29
Bng 13. Vn, doanh thu, v ngi lao ng trong cc doanh nghip Vit Nam nm 2005 theo s hu ..... 35
Bng 14. T l tp trung cng nghip ............................................................................................................ 39
Danh mc ph lc
Ph lc 1. o lng mc tp trung cng nghip ca Trung Quc (1988) ................................................ 45
Ph lc 2. So snh c cu cng nghip quc t ........................................................................................... 46
Ph lc 3. Ch s cnh tranh cp tnh ........................................................................................................... 47
Ph lc 4. Th phn ca cc Tng cng ty nh nc nm 1999 v 2003 ..................................................... 50
Ph lc 5. Thc trng cc tng cng ty 91 nm 2002 v 2003 ..................................................................... 51
Ph lc 6. Kt qu kinh doanh ca cc tng cng ty 91 nm 2003 ............................................................... 52
Ph lc 7. Quy m v vn tch ly ca cc tng cng ty 91 nm 2003 ......................................................... 53
Tm tt
Vit Nam thc hin mt s chuyn i n tng trong nm 1989 t mt nn cng nghip k hoch
tp trung c iu phi thng qua s phn b cc yu t u vo v sn lng c tnh hnh chnh tr
thnh mt nn cng nghip ch yu vn hnh theo c ch th trng. Hn na, Vit Nam t c s
chuyn i ny trong khi trnh c tnh trng GDP v sn lng cng nghip gim st mnh nh
tng xy ra ti nhiu nn kinh t k hoch tp trung khc. Trong thp nin 1980, xut khu ca Vit
Nam khng thanh ton cho mt na yu cu nhp khu d tng i t ca t nc, v gn
nh khng mt ngnh cng nghip no ca Vit Nam c th bn c sn phm trn nhng th trng
kh tnh ca Chu u v Bc M. Hai mi nm sau, kim ngch xut khu ca Vit Nam tng gp hai
mi ln, sn phm cng nghip c mt trn khp th gii v ng gp nhiu nht cho kim ngch xut
khu ca t nc.
Phn ln thnh cng trong pht trin cng nghip ngy nay l kt qu ca vic chnh ph bi b cc
ro cn i vi n lc kinh doanh ca cc nh u t trc tip nc ngoi (FDI) v gn y hn l ca
cc nh u t dn doanh trong nc. Ro cn u tin c r b l cc bin php hn ch nhp
khu v tip cn ngoi hi. Cc bc i ny c tip ni bng cc chnh sch nhm to ra mt mi
trng thun li cho u t trc tip nc ngoi. Gn y hn, bc tin quan trng nht l vic
thng qua hai o lut doanh nghip gip gii ta nhiu chng ngi trong vic gia nhp th trng ca
cc doanh nghip dn doanh, t dn n s bng n ca cng nghip dn doanh. Hot ng cng
nghip thuc s hu nh nc cng tng trng trong hai thp nin va qua vi nhp tng i
cao cho d vn cn thp hn nhiu so vi nhp tng trng ca khu vc FDI v dn doanh. Trong
nhng nm gn y, chnh ph cng n lc c phn ha cc doanh nghip nh nc trn quy m
ln, v trong mt s trng hp dn n s ra i ca nhng cng ty tht s c lp, that khi s
kim sot ca nh nc. Tri li, trong nhng trng hp khc, nh nc vn gi quyn s hu v
kim sot a s. Cc c tnh ca chng ti v kt qu hot ng ca hai loi hnh doanh nghip ny
da trn s mu 209 doanh nghip c c phn ha nm 2002 v 2003, cho thy nhng doanh
nghip m nh nc vn duy tr s kim sot th kt qu hot ng km hn nhiu so vi nhng
doanh nghip tht s tr nn c lp, t hoc khng chu s kim sot ca nh nc.
Nhn v tng lai, vic duy tr tng trng cng nghip nhanh chng i hi phi tip tc nhng n lc
tho g cc ro cn cn st li t nn kinh t k hoch tp trung v nhng ro cn v iu tit mi
c dng ln v l do no . Nh th hin qua cc ch bo khc nhau v nh hng ca mi trng
iu tit i vi mc d dng trong kinh doanh trn ton cu c tnh ton cho cc nc trn th
gii, Vit Nam khng c chm im cao lm. Nhn chung, im s ca Vit Nam nm na bn
di trong s cc nc c nghin cu. Chc chn Trung Quc cng c im s gn tng t nh
Vit Nam, nhng Trung Quc c th da vo li th ca mt th trng ni a to ln thu ht cc
nh u t nc ngoi v mang li thi c cho cc nh kinh doanh ni a. Ngoi tc ng tiu cc
n u t th nhiu ro cn v iu tit ca Vit Nam cn gp phn lm xu i tnh trng tham nhng
(v Trung Quc cng vy), iu m chnh ph ang c gng loi b. Lin quan n n lc xy dng
mt mi trng kinh doanh thun ln hn, Vit Nam cn phi to ra mt h thng php l v quy nh
gip gii quyt cc tranh chp thng mi m nhn chung hin ang c x l bi cc quan chc
chnh quyn mt cch tu tin v khng minh bch.
Trong lnh vc c s h tng, Vit Nam cn km xa Trung Quc, k c Trung Quc ca nm 1980, v
cht lng c s h tng ung st v ng b. c mt vi tin b, nhng phn ln u t vo
giao thng vn ti c thc hin nhng vng tuy c th gip cng c s thng nht t nc
nhng li khng h tr g nhiu cho nhu cu cng nghip. Vit Nam ang tho lun v mt d n xy
dng h thng ng st cao tc ch khch tn km trong khi Quc l 1 ch yu vn ch l ng hai
ln xe. Nh cc gi tr c lng ca chng ti v nhng yu t quyt nh la chn a im u t
trc tip nc ngoi cho thy, cht lng c s h tng giao thng ng vai tr trng yu. Tip theo l
c s h tng yu km l gii ti sao phn ln u t trc tip nc ngoi (v phn ln u t cng
nghip nh hng li nhun ni chung) c tp trung khu vc H Ni - Hi Phng v thnh ph
H Ch Minh v cc tnh ln cn. Ngc li, phn ln u t cng nghip nng ca chnh ph xem ra
c chi phi bi nhng cn nhc chnh tr v cng bng hn l bi nhng yu t to ra mt nn cng
nghip nng cnh tranh v hiu qu.
Trong khu vc ngn hng, Vit Nam c nhng thay i quan trng. Khu vc ngn hng mt thi l
phm vi hot ng c quyn ca cc ngn hng quc doanh v hot ng cho vay ca h ch yu
c ch nh n cc doanh nghip nh nc. Tuy nhin, ngy nay, t trng ca h thng ngn hng
thng mi quc doanh gim dn t 82,8% vo nm 1994 ch cn 63,5% vo nm 2007 v s gim
thm v cc ngn hng nc ngoi theo tha thun WTO s c php hot ng Vit Nam. V tm
quan trng tng i, theo s liu chnh thc, t trng cc khon vay dnh cho khu vc ngoi quc
doanh tng t 37% vo nm 1994 ln 70% vo nm 2006. Vic n nh li sut cng c t do
ha cho n thi gian gn y. Tuy nhin, vic c phn ha cc ngn hng thng mi quc doanh l
mt qu trnh chm chp, mi ch c Vietcombank tht s c c phn ha v cng ch mi vo
thng 12-2007. Agribank cng d nh c c phn ha trong tng lai. Tuy nhin, c th c mt
bc li, l quyt nh cho php cc tng cng ty nh nc tham gia thnh lp ngn hng. tng
ny xem ra c truyn cm hng t m hnh keiretsu ca Nht Bn m gi y nhn chung khng
cn c tin cy na. Cc ngn hng thng mi quc doanh ca Vit Nam vn cn mang gnh nng
ca nhng khon vay qu hn kh i t thi cho doanh nghip nh nc vay theo s ch o ca
chnh ph trc y, v quyt nh ny c th s gp phn lm tng n xu hn na. i vi mt h
thng ngn hng lnh mnh, mc tiu l ch cho vay trn c s thng mi ch khng phi theo cc
tiu ch chnh tr.
Tuy nhin trn ht, Vit Nam phi to ra mt mi trng cnh tranh cho tt c cc khu vc ca nn
kinh t. Cc nh kinh t bt ng vi nhau v nhiu iu, nhng c mt iu h nht tr vi nhau l
chnh cnh tranh s thc y tng trng v gia tng nng sut cng nghip. Th nhng, v phng
din ny, cc chnh sch cng nghip hin nay ca Vit Nam dng nh ang i sai hng.
Vn chnh theo nhn nh ca chng ti l chnh sch cng nghip ca chnh ph xem ra ang lm
tng ro cn cnh tranh ch khng phi ang thit lp mt mi trng trong khuyn khch cnh
tranh gia cc cng ty cng nghip. S khng qu ng khi ni rng cc b ch qun xem nhim v
chnh ca chnh sch cng nghip l bo v v thc y khu vc nh nc. Thc y khu vc thuc
s hu nh nc thng qua ci thin cng ngh v cc k nng qun l l iu tt p. Th nhng
bo h cc ngnh cng nghip nng hot ng khng hiu qu v thuc s hu nh nc thay th
nhp khu li l chuyn khc.
Gn y c mt sng kin chnh sch cng nghip quan trng l vic chnh ph quyt nh hnh thnh
cc tp on nh nc ch yu trong lnh vc cng nghip nng. Mc tiu l to nn nhng cng ty
ln c tnh cnh tranh quc t vi nhng thng hiu ni ting theo gng ca Samsung hay Sony
chng hn. Ngi ta lp lun rng Hn Quc xy dng cc tp on ln vi s h tr ng k ca
chnh ph v Vit Nam nn c gng lm iu tng t. Nhng t nht c hai im khc bit c bn
gia nhng n lc ca Vit Nam v Hn Quc nhm to ra cc cng ty cnh tranh ln ni ting. Hn
Quc, phn ln nhng cng ty ny l cng ty t nhn, trong khi tt c cc tp on ln Vit Nam u
thuc s hu nh nc vi ban gim c v cc nh qun l cp cao do chnh ph ch nh. Th hai,
Hn Quc, tt c cc chaebol ln ny, i ly s h tr nht thi ca chnh ph m trong hu ht
cc trng hp ch ko di mt vi nm, c k vng phi tr thnh cc nh xut khu cnh tranh
quc t. Cc tp on ln ca Vit Nam ch yu vn cn nh hng thay th nhp khu. Vic tun
th cc qui tc khi Vit Nam gia nhp T chc thng mi th gii s buc cc tp on phi i u
vi s cnh tranh ca hng nhp khu nc ngoi. Th nhng c v nh cc tp on nh nc
c thit k mt phn n trnh cc quy nh ca WTO trong vic hn ch bo h doanh nghip ni
a. Nu cnh tranh l con ng chnh mt quc gia c th xy dng cc doanh nghip cnh tranh
quc t, th vic thnh lp cc tp on c tnh c quyn trn th trng ni a trong nhng ngnh
then cht v c bo h mt phn trc s cnh tranh nc ngoi s khng phi l cng thc i n
thnh cng. C th c nhng lp lun bin minh cho vic thnh lp mt s tp on ln, nhng cch
thc m Vit Nam hin ang thc hin n lc ny cn phi c suy ngh li.
Dn nhp
Mi quc gia u c chnh sch cng nghip v Vit Nam khng phi l ngoi l. Nhng thng th
cc quc gia ch ngh v chnh sch cng nghip nh mt phn, thm ch ch l mt phn nh ca h
thng chnh sch v th ch tht s nh hnh s pht trin cng nghip t nc h, v mt ln na
Vit Nam cng khng phi l ngoi l trn phng din ny. i vi nhiu nc, chnh sch cng
nghip thun ty l chnh sch do B Cng nghip hay B K hoch thc hin. Tuy nhin, B Cng
nghip ca Vit Nam tht s v ch yu l b ch qun ca cc doanh nghip cng nghip nh nc
m hin nay ch chim khong mt phn ba tng gi tr sn lng cng nghip quc gia nh chng ti
s trnh by. Trn thc t, chnh sch cng nghip Vit Nam v cc nc khc phi bao gm mi th
t chnh sch kinh t v m, ni bt l chnh sch t gi hi oi, cho n vic xy dng cc th ch h
tr th trng nh lut bo v quyn s hu tr tu hay cc bin php c thit k nhm khuyn
khch hay khng khuyn khch s s hu ca nc ngoi i vi cc ti sn trong nc.
Vic m t v phn tch chnh sch cng nghip ca nhng nn kinh t mi chuyn i t kinh t mnh
lnh k hoch ha tp trung kiu Lin X sang kinh t th trng thng rt phc tp. cc nn kinh
t ny, gn nh ton b cc th ch v chnh sch kinh t u phi thay i v phn ln nhng thay
i ny nh hng n s pht trin cng nghip ngay c khi l do chnh ca s thay i nm
ch khc. y cng chnh l trng hp ca Vit Nam v cng ng vi s chuyn i sang kinh t th
trng Trung Quc v Nga. nhng nn kinh t ny, nhng thay i su sc v cch thc hng
dn v pht trin cng nghip c th pht sinh gn nh tnh c.
Bi vit chnh sch ny c gng phn tch chnh sch cng nghip Vit Nam trong bi cnh bao qut
trn. Vn quan tm chnh ca chng ti l liu Vit Nam c mt h thng chnh sch nht qun v
hiu qu nh hnh s pht trin cng nghip hay khng; hay ngc li, tn ti tnh trng khng hiu
qu v khng nht qun trong cch thc thit k v v thc hin chnh sch cng nghip. Trong nhng
lnh vc c tnh trng khng nht qun v khng hiu qu, chng ti s kin ngh cch xo b hay gim
bt nhng tr ngi ny i vi s pht trin cng nghip thnh cng Vit Nam. Chng ti bt u
bng vic tm tt lch s pht trin chnh sch cng nghip Vit Nam trong hai thp nin va qua. Tip
theo phn lch s tng quan ny l mt phn tch chi tit v c cu v kt qu hot ng hin ti ca
cng nghip Vit Nam v cc chnh sch hin ang nh hnh s pht trin cng nghip ca t nc.
Chng ti kt thc bng danh mc cc kin ngh lin quan n mi trng lut l quy nh i vi cng
nghip, tm quan trng trung tm ca vic to ra mt mi trng nng khu vc dn doanh trong
nc, mong mun hon tt s chuyn i t c phn ha sang t nhn ha hon ton, nhu cu ci
thin c s h tng ng st v ng b, v xut rng quyt nh thnh lp cc tp on ln
nn c suy ngh li.
V d, xem Quyt nh 25-CP v vic tng tnh t ch trong sn xut v Quyt nh 26-CP v mc lng theo thnh qu lao
ng trong khu vc nh nc, c hai c ban hnh ngy 21/01/1981 (Quyt nh 25-CP sau c b sung bng Quyt
nh 146-H.BT ngy 25/08/1982); Ngh quyt 156-H.BT ngy 30/11/1984 v ci thin hot ng qun l cng nghip ca khu
vc nh nc; (bn tho) ngh quyt 306-BCT ca B Chnh tr ngy 08/04/1986 v Quyt nh 76-H.BT ngy 26/06/1986 v
m bo quyn t ch v sn xut v kinh doanh ca cc n v kinh t a phng
2
Tng cc thng k, Nin gim thng k Vit Nam 1994, Nh xut bn thng k, 1995, trang 181.
thoi nghim trng, hoc phi tm cch m rng xut khu.3 Nhng nm 1989 v 1990, tnh trng thm
ht ti khon vng lai ny nhn chung c lp y nh xut khu du t m Bch H trn quy m ln
bt u vo nm 1989 v nh vic quay tr li vi sn xut nng nghip h c th gip chuyn t
thm ht thng mi la go tr thnh thng d ng k. Cc nng sn khc nh c ph cng gia
tng sn lng v xut khu. Tuy nhin, nng sn v du m khng phi l gii php di hn cho nhu
cu thu nhp xut khu gia tng nhanh chng ca Vit Nam ti tr nhng mt hng nhp khu cn
thit nhm duy tr tng trng kinh t ni chung v cng nghip ha ni ring. Vit Nam sm nhn ra
rng t nc phi m rng xut khu cng nghip ch to, nhng phn ln cc doanh nghip nh
nc hin ti c trang b qu ngho nn thc hin vai tr ny. Cc doanh nghip ny tng c
nh hung phc v th trng ni a hn hp hay hng ti th trng Comecon, mt th trng ang
nhanh chng bin mt. Bt lun trng hp no, cht lng ca phn ln sn lng ny cha p
ng c cc tiu chun quc t i hi cc th trng Ty u v Bc M, v khng th cnh tranh
vi cc nc nh Trung Quc trn th trng cc nc ang pht trin. Tht ra, phn ln cng nghip
Vit Nam khng th cnh tranh vi Trung Quc ngay trn sn nh, ni m hng ro thu quan cao b
ph thng bi bun lu trn quy m ln v mt t gi hi oi theo tin ng c l c nh gi
qu cao vo lc .
Th thch i vi Vit Nam t u n gia thp nin 1990 l phi c c mt chin lc cng
nghip dn n tng trng bn vng ni chung v xut khu hng cng nghip ch to ni ring. Vit
Nam c m hnh ca mt t nc chuyn i sang kinh t th trng vo thp nin 1980 nghin
cu, l Trung Quc. C mt s thnh t trong m hnh Trung Quc c bit ph hp vi Vit Nam.
Trung Quc chuyn i sang kinh t th trng vi mc t nhn ha cc doanh nghip nh nc
mt cch chng mc m vn m rng c xut khu cng nghip ch to nhanh chng. Trung Quc
buc phi t b khi thng mi kinh t X Vit t u thp nin 1960 v v th, bt u m
rng xut khu hng cng nghip ch to, ch yu l hng dt may, sang cc nn kinh t th trng
tin tin vo thp nin 1960 trc khi thc hin ci cch th trng sau nm 1978. Trong thp nin
1980, Trung Quc tin xa hn na thng qua m ca cho u t trc tip nc ngoi, v trong thp
nin ci cch u tin ny ngun u t ch yu l t Hoa kiu hi ngoi v Hng-Kng, trung vo
xut khu cc mt hng cng nghip ch to thm dng lao ng.
Vo gia thp nin 1990, bn thn Vit Nam khng th cnh tranh trc tip vi Trung Quc trn cc th
trng xut khu hng cng nghip ch to thm dng lao ng. Cht lng hng cng nghip ch
to ca Vit Nam thp hn so vi Trung Quc v chi ph cao hn mt phn do t gi hi oi c
nh gi qu cao nhng ch yu l do khu vc cng nghip vn cn cha quan tm n cht lng,
kiu dng, v cc cn nhc v chi ph cho ti lc . Tuy nhin, khi lnh cm vn Vit Nam c bi
b i vi tt c cc nc tr Hoa K, Vit Nam c th m ca cho u t trc tip nc ngoi vo
cc ngnh cng nghip ch to thm dng lao ng, cng nh thu ht cc doanh nghip nc ngoi
c kh nng cnh tranh quc t, v chnh l nhng g Vit Nam lm. Nm 1994, cm vn thng
mi ca Hoa K vi Vit Nam cng c bi b, m rng hn na trin vng xut khu ca Vit Nam
v sc hp dn ca t nc vi cc nh u t quc t. Do , ngay t u, s m rng xut khu
cng nghip ch to nhanh chng ca Vit Nam ch yu da vo cc doanh nghip thuc s hu
nc ngoi. u t trc tip nc ngoi c thc hin thc t tng vt t 575 triu USD vo nm
1992 ln n khong 2 t USD nm 1994 v cha bao gi gim xung di mc 2 t USD k t .4
Khong mt na gi tr u t trc tip nc ngoi ny i vo cng nghip ch to v phn ln cng
nghip ch to c dnh cho xut khu. n nm 2007, kim ngch xut khu cng nghip ch to l
26,9 t USD, chim 55% tng kim ngch xut khu ca Vit Nam, trong khu vc FDI chim
khong 55%.5
Tuy nhin, khi ni v cng nghip sn xut cho th trng ni a Vit Nam th phn ln cc doanh
nghip l thuc s hu trong nc v a phn trong s l s hu nh nc. Kinh nghim ny
tng phn r rt vi nhng g xy ra trn th trng ni a ca Trung Quc. Trung Quc, c th l
sau nm 1984, phn ln cng nghip ch to dnh cho th trng ni a Trung Quc c sn xut
bi cc doanh nghip thuc s hu tp th ti cc th trn v cc vng nng thn khng xa cc khu
th v thnh ph ln, cc doanh nghip ny Trung Quc thng gi l cc doanh nghip hng trn
3
Cc nc khc trong tnh hung ny cng c th c gng huy ng vin tr nc ngoi hay u t trc tip nc ngoi,
nhng cc phng n ny b loi tr trong nhng nm u tin ci cch do cm vn quc t.
Tng cc thng k, Nin gim thng k Vit Nam 2008, Nh xut bn Thng k, 2009.
Tng cc thng k, Nin gim thng k Vit Nam 2008, Nh xut bn Thng k, 2009.
(TVE) v quyn s hu thuc cp chnh quyn hng x v th trn. Nm 2005, phn ln cc doanh
nghip hng trn ny c t nhn ha, nhng trong nhng giai on u, cc doanh nghip ny
mang li cho Trung Quc mt phng thc trung gian gia s hu nh nc cp trung ng hay
tnh thnh v s hu thun ty t nhn. Tuy nhin, cc doanh nghip hng trn hot ng ging nh
doanh nghip t nhn hn l doanh nghip nh nc. Cc chnh quyn a phng khng c ngun
vn cn thit tr cp cho nhng doanh nghip hng trn thua l, nn nhng doanh nghip ny
ngay t u ng trc s hn ch ngn sch cng. Tht ra, cc chnh quyn a phng ng h
khi doanh nghip hng trn v l ngun thu ngn sch chnh ca h.
Tuy nhin, Vit Nam khng h c hin tng no tng t vi s bng n cng nghip s hu tp th
nh Trung Quc, c l xut pht t hai nguyn nhn chnh. Th nht, Trung Quc tch ly chuyn
mn iu hnh hot ng kinh doanh v x l cc cng ngh ch to n gin trong thi k Cng x
nhn dn vo hai thp nin 1960 v 1970 thng qua ci c gi lc by gi l Chng trnh cng
nghip quy m nh nng thn.6 Chng trnh ny gip to ra c nhng th m nu khng c
n, chc xy ra tnh trng thiu ht nh my mc nng nghip, phn ha hc v xi mng cng cc
sn phm khc nng thn. Chng trnh cng c chnh quyn trung ng h tr mnh m v v
th cc cn b a phng cng chu t nhiu sc p t kt qu. Theo thi gian, v sau nhiu sai
lm nh cc l luyn st thp sn sau nh vo cui thp nin 1950, cc cn b a phng ny
nhn thc c rng a phng h c th hng li ng k nu to ra mt mi trng thc y
hot ng kinh doanh thnh cng. Xt v thc cht, cc cn b Cng x v chnh quyn a phng
c s chuyn bin t vai tr truyn thng ca chnh quyn a phng l thu thu v qun l iu
tit cc doanh nghip tr thnh thc y hot ng kinh doanh mt cch tht s.
Vit Nam khng c c cu no hon ton tng thch vi cu trc Cng x tng l phng tin c
s dng Trung Quc y mnh cng nghip nng thn.7 Ngoi ra, phn ln cc quan chc chnh
quyn a phng, vi mt s ngoi l ng ch , vn duy tr vai tr truyn thng ca chnh quyn a
phng l thu thu v iu tit cng nghip a phng, c bit l cng nghip t nhn, i tng
thng xuyn b dm ng vi s nghi k. V th, cc quan chc Vit Nam cp a phng thiu kinh
nghim v thi cn thit m l ra c th gip h pht trin cc doanh nghip tp th ca a phng
hot ng hiu qu, hay to ra mt mi trng thun li cho php cc nh kinh doanh khu vc t nhn
lm n pht t. Tnh hung ny thay i trong nhng nm gn y nh s c tho lun
di y.
Do , cc yu t then cht ca c cu cng nghip Vit Nam tn ti vo thp nin u tin ca th k
21 c hnh thnh t na sau thp nin 1990. Cng nghip hng ha sn xut hay cng nghip
nng8 gn nh hon ton nm trong tay cc doanh nghip nh nc cp trung ng. Cc ngnh
cng nghip ny, phn ln hot ng ng sau cc hng ro thu quan cao, lm gim p lc buc h
phi gim chi ph. Tht vy, chi ph sn xut mt yu t u vo quan trng nh thp cc doanh
nghip nh nc Vit Nam, thm ch sau khi c tr cp hu h, vn cn cao hn 30-40% so vi
chi ph sn xut ca cc nc ng v ng nam khc trong giai on 1995-1996.
Cc cuc tho lun v vic xy dng mt nh my lc du ln min trung Vit Nam bt u vo u
thp nin 1990, nhng vic xy dng nh my ny khng tin hnh c mi cho ti cui thp nin
1990 v nhng nm u th k 219 ch yu l do s phn i vic u t qu ln vo mt nh my
duy nht (khong 1 t USD) khi ngun vn cn thiu ht v do vic t nh my xa cc th trng
chnh (H Ni v thnh ph H Ch Minh v cc vng ln cn) hay xa ngun du th nguyn liu u
Cng nghip hng ha sn xut bao gm nhng ngnh sn xut cc yu t u vo chnh ca cng nghip ch to v nng
nghip nh my mc, ha cht, st thp v.v Cng nghip nng l mt thut ng km chnh xc hn v n bao gm mt s
hng ha tiu dng c nhng tnh nng tng t nh hng ha sn xut v d nh t cng bao gm my mc v st thp
nhng thng c phn loi l hng tiu dng.
Vic ghi nhn ngy khi cng xy dng nh my lc du Dung Qut kh phc tp bi thc t l cng tc xy dng c khi
cng ri sau dng li v khng tht s c tin hnh lin tc mi cho n nm 2003.
vo (ngoi khi gn Vng Tu min nam Vit Nam). Tuy nhin, n nm 2003, nhng ngi chu
trch nhim quyt nh vt qua c s phn i ny v cng vic c bt u li min trung
Vit Nam khng ch vi nh my lc du ln m cn vi nhiu nh my cng nghip hng ha sn
xut. Mt ngnh cng nghip nng c nc ngoi tham gia u t ng k l ngnh t. n nm
1997, Vit Nam cho php mi mt cng ty t nc ngoi xy dng nh my trong nc, nhng
cc nh my ny thng ch sn xut vi nghn chic mt nm,10 phn ln l di hnh thc lp rp
CKD (Complete Knock Down) cc linh kin t nhp khu. Nhng doanh nghip thuc loi ny him
khi ng gp ng k vo gi tr gia tng ni a ca t nc ni h t chc hot ng. Tht ra, phn
ln h cn khu tr gi tr gia tng ni a, ngha l h tht s lm gim GDP.
Nh vy, cng nghip Vit Nam vo cui thp nin 1990 v trong sut nhng nm u tin sau nm
2000 ch yu bao gm hai khu vc m gn nh khng c im chung. Khu vc cng nghip nng hay
khu vc hng ha sn xut ch yu thuc s hu nh nc v c chi ph cao, v v th khng c sc
cnh tranh quc t, v mt khu vc u t trc tip nc ngoi c chi ph thp v c sc cnh tranh
quc t cao. S liu tng gi tr sn lng cng nghip vo nm 1994 theo gi c nh c trnh by
trong hnh 1. Xu hng chung nhn thy trong hnh ny l: khu vc nh nc tng trng kh nhanh
nhng khu vc FDI tng trng thm ch cn nhanh hn. Cng nghip t nhn gn nh khng tn ti
vo nm 1999 cho d mt s hot ng t nhn r rng xut hin np di nhng tn gi khc,
nhng sau khu vc t nhn bt u tng trng thm ch nhanh hn bt k khu vc no khc sau
nm 1999 t c s xut pht ban u rt nh b. Cc khu vc khc ch yu bao gm cng nghip h
c th nh v khu vc hp tc x rt nh.11
Hnh 2 trnh by s liu xut nhp khu ca cc doanh nghip u t trc tip nc ngoi Vit Nam.
Hnh ny cng cho thy phn ln tng trng xut khu t nm 2000 l do ng gp ca khu vc FDI.
Phn ln s gia tng xut khu da vo FDI ny hnh thnh t xut khu hng cng nghip ch to.
Sn phm cng nghip nh v tiu th cng nghip tng t 28,5% trong tng kim ngch xut khu vo
nm 1995 ln n 42,7% vo nm 2003 ri sau chng li. Tnh theo USD, kim ngch xut khu
hng cng nghip nh v tiu th cng nghip tng t 1,55 t USD vo nm 1995 ln 13,07 t USD
vo nm 2005. Tng mc tng xut khu t khu vc ny l 11,5 t USD so vi s gia tng trong cng
k tng kim ngch xut khu ca khu vc FDI l 20,0 t USD. Xut khu ca khu vc FDI cn li bao
gm thc phm ch bin v cc sn phm tng t.
Hnh 1. Gi tr sn lng cng nghip theo hnh thc s hu
700
600
500
400
300
200
100
0
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
(P)
Tng
Nh nc
Dn doanh
FDI
Khc
10
11
60
T USD
50
40
30
20
10
0
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
(P)
Ngun: Tng cc thng k, Nin gim thng k Vit Nam trong nhiu nm. S liu xut khu ca khu vc FDI bao
gm du th v c sn trong nhng nm trc nm 1999 nhng c c lng thng qua s dng mt nh
ngha khc lm cho xut khu ca khu vc FDI b bo co thp hn thc t trong nhng nm 1996-1998. Khng
phi ton b nhp khu FDI u c s dng sn xut sn phm xut khu. Mt phn sn lng sn xut ra
c dnh cho th trng ni a, v th chnh lch gia xut khu v nhp khu trong bng ny khng tiu biu
cho gi tr gia tng t khu vc khu vc FDI.
Hnh 4. So snh c cu cng nghip quc t (xp theo t trng sn lng ca Hn Quc 2005)
Ngun: Tng cc thng k, Nin gim thng k Vit Nam 2005, trang 328-329; Cc thng k quc gia, Nin gim
thng k Hn Quc 2006, trang 323-325; Cc thng k quc gia, Nin gim thng k Trung Quc 2006,
trang 510 v 1997, trang 424.
kh nng cnh tranh quc t khng, hay l h vn cn mt chng ng di pha trc. Nu con
ng cn xa, Vit Nam c th ang i mt vi mt thi k pht trin cng nghip chm chp.
C nhiu loi s liu m ta c th s dng phn on xem mt t nc c sc cnh tranh trong
mt khu vc kinh t no hay khng ng tic l nhng tnh ton ph hp cho Vit Nam trong nhiu
trng hp khng c thc hin, cho nn ngay sau y s l s liu t cc nc khc gip ta
c mt cm nhn v nhng g Vit Nam cn vt qua trong mt hai thp nin sp ti trn bnh din
sc cnh tranh quc t ca cc ngnh cng nghip khc nhau trong nc.
Bng 1. Gi tng i tnh theo ngang bng sc mua thuc cc ngnh kinh t (1997)
Nht Bn
Hn Quc
i Loan
121
844
27,5
292,8
1438,9
34,23
Dt
150,3
930,3
24,41
May mc
168,7
1399,2
25,02
261,2
998,9
25,98
g ni tht
234,7
561,5
23,59
Giy
158,9
973,7
24,3
In n xut bn
158,9
973,7
24,3
Ha cht
167,1
947,4
23,09
Du v than
265,2
962
23,09
Da
213,2
927,8
19,64
, thu tinh, t st
126,7
679,3
21,02
Kim loi c bn
129,8
985,5
24,78
Kim loi ch to
176,8
788,8
25,88
My mc (ngoi in)
138,2
705,1
17,66
My mc in
102,9
798,4
19,15
Phng tin c ng c
111,2
815,6
31,35
Thit b vn ti
116,2
773,9
31,35
Cng c
162,8
1295,2
24,33
Cao su v cht do
114,6
726,3
24,28
202,2
1361,7
23,59
T gi hi oi USD nm 1996
B s liu u tin c th c s dng theo mc ch ny l s liu ngang bng sc mua (PPP) cho
cc khu vc kinh t ring bit ca ba nn kinh t ng l Nht Bn, Hn Quc, v i Loan. S liu
ngang bng sc mua theo hot ng kinh t ny khc vi s liu s dng tnh GDP ngang bng
sc mua trong D n so snh quc t ca Lin hip quc (ICP) ch s liu trong bng 1 ch yu l
gi xut xng, khng bao gm chi ph phn phi sn phm.12 Trong bng 1, ngang bng sc mua
12
S liu ICP cng bao gm cc hng mc chi tiu ch khng phi sn xut. Tuy nhin, ta c th s dng s liu ICP do Ngn
hng pht trin chu tnh ton trong nghin cu gn y v GDP ngang bng sc mua ca Vit Nam v cc nc chu
khc tm hiu tt hn v tnh trng sc cnh tranh ca Vit Nam, nu c th tch chi ph phn phi ra khi s liu gi. Ta
cn cc mc gi tch ring ny (ch khng phi cc ngnh gp trong n bn hin nay ca ADB) c th nhn din ngnh
no ch yu bao gm hng nhp khu v ngnh no ch yu bao gm cc nh sn xut ni a.
10
20%
18%
Du th
16%
Dt may
14%
12%
10%
Giy dp
Thy sn
8%
6%
Sn phm g
in t, my tnh
4%
2%
0%
-2%
0%
5%
10%
Cao su
Ba l, ti cp, v m, iu
15%
Tiu
Rau qu Dy in, cp in
20%
25%
30%
35%
Go
Than
C ph
Sp nha
40%
45%
50%
Cng nghip ha theo nh hng xut khu nhiu hn ca Vit Nam bt u gn hai thp nin trc
y v Vit Nam bt u t mc thu nhp trn u ngi tng t nh ca Hn Quc v i Loan
vo u thp nin 1960. Nm 1989, GDP ngang bng sc mua theo u ngi ca Vit Nam theo gi
nm 2000 l 1380 USD trong khi ca Hn Quc vo nm 1962 l 1570 USD v ca i Loan vo nm
1960 l 1490 USD (cng tnh theo GDP ngang bng sc mua v gi nm 2000).13 Tng trng thu
nhp trn u ngi ca Vit Nam hi thp hn ca Hn Quc v i Loan vo thp nin 1960, nhng
ngay c khi tnh n iu ny th Vit Nam ch t cng ang tin gn ti mt im trong qu trnh pht
trin tng t vi khi Hn Quc v i Loan bt u chuyn dch ra khi cc ngnh cng nghip nh
thm dng lao ng, tin ti cng nghip nng nh my mc, ha du v st thp. Hn Quc v
13
11
i Loan thc hin s chuyn i ny m khng phi t b nh hng xut khu ca h. n thp
nin 1980, hai mi nm sau khi bt u n lc tng trng cao, c hai nc u c th xut khu
khi lng ln sn phm cng nghip nng.
Liu Vit Nam c th lp li thnh tu ny trong hai thp nin sp ti? Hay Vit Nam s c gng i qua
giai on cng nghip ha tip theo ny bng cch da vo chin lc thay th nhp khu? Li p
cho cu hi trc xem ra km khng nh hn ng vi mc pht trin cn thp hin nay ca Vit Nam
trong cc ngnh cng nghip ch to v cng nghip nng (bng 2 v 3). Cu sau th chc chn khng
phi l d nh ca chnh ph, nhng liu nhng chnh sch hng ti cng nghip nng m chnh
ph ang theo ui c nht qun vi d nh hin nay ca chnh ph hay khng? Liu gi cc sn
phm cng nghip nng sn xut ni a c c sc cnh tranh quc t? Nhng cu hi ny s c
xem xt trong cc phn tip theo.
Nm/
giai on
Vit
Nam
Trung
Quc
MVA, t l tng
trng thc bnh
qun hng nm
(%)
1995-2000
11,0
9,2
1,8
6,0
5,6
6,6
4,8
2000-2005
12,0
10,4
7,4
5,6
4,8
8,0
5,2
1995-2000
6,0
8,0
-1,8
2,8
5,8
4,4
3,8
2000-2005
6,2
9,0
4,2
4,4
3,0
5,8
4,6
MVA trn u
ngi, theo gi c
nh nm 1995
USD
1995
43
203
868
1151
3247
236
268
2000
68
305
942
1517
4120
310
326
2005
113
479
1250
1755
4888
561
455
MVA, % ca GDP
theo gi c nh
nm 1995
1995
15,0
33,4
29,8
26,4
25,4
21,8
21,0
2000
18,2
34,8
33,4
31,0
25,2
23,8
22,4
2005
22,8
36,0
36,6
31,8
26,4
25,2
23,8
Ch bo
12
Bng 3. So snh gi tr gia tng cng nghip ch to (MVA) gia Vit Nam, Trung Quc, Thi Lan, v Malaysia
Vit Nam 1998
M t ISIC
Tng cng nghip ch to
MVA
MVA trn
MVA trn
MVA
MVA
lao ng
lao ng
MVA trn
lao ng
MVA
MVA
trn lao MVA
ng
MVA
trn lao
ng
Malaysia 1996
MVA
MVA
trn lao
ng
Malaysia 2000
MVA
MVA trn
lao ng
2.532
2.841
4.379
2.841
148.059
2.542
411.846
8.433
17.886
Thc phm
335
3.867
735
3.146
8.476
2.632
25.776
9.118
4.481
12.839
1.956
20.247
1.982
16.587
Nc gii kht
259
11.954
359
11.161
4.234
3.499
9.617
10.805
2.749
54.805
1.143
24.697
161
29.565
Thuc l
173
18.454
228
18.821
7.335
22.228
19.010
89.671
1.210
70.564
320
24.251
88
8.942
Dt
202
2.366
187
1.605
10.758
1.599
23.036
4.615
1.688
7.934
1.278
11.424
530
15.374
Da v may mc
173
1.126
410
1.701
6.570
2.398
18.217
4.008
1.218
6.034
467
7.539
454
5.934
Giy dp
170
1.083
308
1.142
348
5.601
24
9.050
30
4.616
Sn phm g
28
1.271
58
978
1.138
1.560
3.210
5.032
591
10.092
1.542
10.410
1.075
8.478
g ni tht
20
1.219
45
1.093
676
1.931
2.210
5.093
569
6.570
392
9.805
556
8.206
54
2.270
77
2.188
2.782
2.092
8.233
7.222
1.267
29.334
482
20.018
560
16.890
In n v xut bn
70
4.390
97
4.538
1.475
1.520
4.041
6.803
929
20.052
738
20.443
545
15.906
Ha cht khng k dc
phm
141
5.616
202
5.138
16.888
3.010
45.727
9.919
1.934
29.115
2.146
71.767
2.114
52.303
Dc phm
34
3.203
72
4.143
233
10.283
70
18.069
101
14.591
18.716
18
16.287
6.721
9.335
15.554
26.054
1.301 176.074
810
225.120 2.492
303.616
91
2.973
150
2.943
4.352
2.340
13.691
6.741
2.489
12.948
2.239
15.571
1.972
11.716
258
4.094
463
3.690
13.280
1.642
21.131
5.332
2.566
16.662
1.519
25.019
1.318
22.522
68
3.186
90
3.950
12.612
3.645
34.119
13.333
571
18.476
727
29.790
412
14.887
Lc du v sn phm lc
du
Sn phm cao su v cht
do
Sn phm khang cht phi
kim
St thp
13
Kim loi mu
1.906
875
3.617
3.581
10.899
10.224
132
10.766
264
25.917
364
25.630
59
2.847
115
2.713
4.597
2.382
11.731
6.852
1.389
10.741
1.178
17.028
895
13.440
My mc ngoi in
60
2.390
66
2.163
13.401
1.890
31.395
6.423
1.063
9.383
1.097
33.862
947
18.235
66
3.074
143
3.824
14.834
4.764
66.521
12.351
1.581
18.634
1.092
17.089
1.012
12.965
88
6.837
110
7.104
1.893
16.705
7.569
20.506
7,025
21.268
ng tu v sa cha
19
1.471
70
3.969
67
18.503
243
32.877
171
14.089
Phng tin c ng c
45
5.204
132
10.615
5.511
51.401
1.294
34.870
745
21.462
My in (khng k ti vi
radio v truyn thng)
Truyn thanh, truyn hnh
v my tnh
14
15
16
T trng (%)
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
(P)
Ngoi nh nc
Nh nc
Nh nc
Dn doanh
FDI
Khc
15
Cc thng k quc gia , Nin gim thng k Trung Quc 2006, trang 60.
17
Nhn xt th hai l t l tng trng sn lng cng nghip cao ny c duy tr ch yu nh nhng
doanh nghip cng nghip c ti tr bng vn u t trc tip nc ngoi, v t nm 2000 nh cc
nh u t dn doanh trong nc. Cng nghip s hu nh nc trung ng tng trng vi t l
12% mt nm trong thp nin va qua (cho n nm 2005) v cng nghip nh nc a phng tng
trng ch c 7,7% mt nm trong khi cc doanh nghip cng nghip u t trc tip nc ngoi tng
trng 19,6% hng nm, v khu vc dn doanh trong nc, t mt c s rt nh b, tng trng vi
t l 42,8%. Nm 1995, t trng khu vc nh nc trong tng gi tr sn lng cng nghip gim cn
50%, tip tc gim mi nm v cn 25% vo nm 2008 (hnh 6). Tng t nh vy, ng gp ca khu
vc nh nc trong mc gia tng gi tr sn xut cng nghip gim t 30% nm 1998 xung ch
cn 8% vo nm 2008, trong khi ng gp ca khu vc dn doanh tng rt nhanh t di 7% ln gn
37% trong cng thi k.
M thc pht trin ny cng tng t nh nhng g xy ra Trung Quc trong 28 nm t khi bt
u ci cch nh hng th trng. Vo nm 1980, cng nghip s hu nh nc Trung Quc
chim 78,7% tng gi tr sn lng cng nghip v cng nghip hp tc x nng thn v th gn
nh chim phn cn li.16 Nm 2005, cc doanh nghip chnh thc c coi l doanh nghip nh
nc ca Trung Quc ch cn chim hn 10% tng gi tr sn lng, nhng iu ny c th gy nhm
ln v phn ln cc doanh nghip c phn c nim yt trn th trng c phiu Thng Hi v
Thm Quyn u do nh nc s hu mt phn ln. Nu b sung thm nhng doanh nghip ny v
mt vi loi hnh thiu s khc, th t trng s hu nh nc tng ln khong 25% tng gi tr sn
lng cng nghip.17
T trng nh nc gim dn c Vit Nam v Trung Quc xy ra bt chp thc t l khu vc nh
nc nhn c t trng u t nhiu hn so vi khu vc ngoi nh nc. Vit Nam, t trng u
t nh nc thng mc 50% hoc cao hn trong tng u t cho n nm 2004. Phn ln lng
u t ny c vo cng nghip trc ht t ngn sch nh nc v sau thng qua cc khon
vay ngn hng quc doanh. Cc doanh nghip t nhn khng c tip cn ngun vn th nht v rt
t c tip cn ngun vn th hai ti tr cho ti sn c nh.
Trung Quc, tnh hnh cng kh ging Vit Nam. Cc doanh nghip nh nc v doanh nghip m
nh nc gi a s c phn nm gi 39,4% tng ti sn cng nghip nhng ch ng gp 30,1% tng
sn lng cng nghip. Ngc li, khu vc t nhn ng gp 32% tng sn lng cng nghip nhng
ch nm gi 20% ti sn cng nghip, v cc cng ty u t nc ngoi v do Hong Kong u t to
ra 43% tng gi tr sn lng cng nghip nhng ch nm gi 33,1% gi tr ti sn. Cc con s sn
lng cng li hn 100% v c mt t trng lp trong cc loi hnh s hu khc nhau.18
Nhng con s ny khng lm ta ngc nhin. Trc nm u tin ca thi k ci cch, cng nghip
chim tng s lu k l 66,9% trong ti sn c nh thuc s hu nh nc, v giao thng vn ti s
hu nh nc chim hu ht phn cn li (18,4% vo nm 1978).19 u t vo ti sn c nh, ngoi
tr nhng gi tr nh xut pht t ngn sch cc n v hp tc x nh Cng x nhn dn nng thn,
ton b u t ngn sch nh nc nh l tr cp. Trong thp nin 1980, Trung Quc ngng ti tr
u t cng nghip bng ngn sch nh nc v chuyn nhim v ny sang cho cc ngn hng quc
doanh. Cc ngn hng ny nhn tin gi t doanh nghip v cng chng nhng gn nh ton b vic
cho vay u dnh cho cc doanh nghip nh nc v iu kin ca nhiu khon vay ny thng l rt
mm. Hu qu l tnh trng chng cht nhng khon n qu hn kh i v bn cht phn ln cc
khon vay ny khng khc g tr cp. Sau nm 2000, cc ngn hng ny bt u tng cho vay i vi
khu vc ngoi quc doanh nhng khu vc nh nc vn tip tc gi t trng u th.
16
Cc Thng k quc gia, Nin gim thng k Trung Quc 1981, trang 212.
17
Cc Thng k quc gia, Nin gim thng k Trung Quc 2006, trang 505.
18
Tt c s liu ca Trung Quc l cho nm 2004. Cc Thng k quc gia, Nin gim thng k Trung Quc 2006, trang 505.
19
18
1999
2000
2001
2002
2003
2004
Tng
s
6,21
5,21
5,79
7,09
6,95
11,32
16,13
10,69
Nh nc
28,9%
30,1%
26,4%
27,9%
30,5%
55,4%
49,9% 46,1%
50,4%
43,9%
53,0%
49,2%
51,6%
35,4%
33,3% 37,8%
Nh u t ni a bn ngoi
20,7%
25,0%
18,1%
15,8%
16,7%
8,1%
16,8% 15,1%
Nh u t nc ngoi
0,0%
0,0%
0,0%
0,4%
1,2%
0,1%
0,0%
Vn iu l bnh qun
0,1%
1999
2000
2001
2002
2003
2004
123
254
211
215
164
539
715
S hu nh nc 50%
12,0%
10,0%
7,2%
8,3%
8,0%
50,0%
42,0%
S hu nh nc 20%
50%
50,0%
46,0%
28,8%
31,7%
33,0%
18,0%
28,0%
S hu nh nc < 20%
38,0%
44,0%
64,0%
60,0%
59,0%
32,0%
30,0%
21
19
Nguyn nhn chnh ca hin tng ny l nhng doanh nghip nh nc c phn ha t nm 2002 l
nhng doanh nghip ln hn, quan trng hn, v c li nhun hn so vi nhng doanh nghip c
phn ha trc . Tuy nhin, c phn ha Vit Nam, i khi khng a dng ha c s s hu
cc doanh nghip ny. Trit l nn tng tiu biu trong vic a dng ha s hu thng qua c phn
ha l nhm cho php ngi lao ng ng vai tr ca nhng ngi ch s hu thc s hoc thng
qua cc c ng thiu s t nhn to iu kin thun li cho s gim st ca x hi i vi hot
ng ca doanh nghip. Ngi ta thng hy vng, s gim st x hi ny s bo m ti sn nh
nc c s dng mt cch hiu qu v khuyn khch huy ng thm ngun vn mi t
cng chng.22
Bt k chng trnh c phn ha c mang tnh ni b v mt phn i chng na, nhn chung chng
trnh ny dn n s ci thin kt qu kinh doanh ca doanh nghip xt theo li nhun, hiu qu
hot ng, v vic lm. (xem bng 6)
Bng 6. T nhn ha v s ci thin kt qu kinh doanh ca doanh nghip
Tiu ch kt qu
C mu
LI NHUN
Li nhun trn ti sn (ROA)
130
70%
130
76%
129
73%
139
73%
131
78%
Tng vic lm
147
68%
138
83%
HIU QU HOT NG
VIC LM
22
http://www.nscerd.org.vn/DMDN/tqcs.asp
20
23
21
Th hng
nm 2007
Singapore
Hoa K
Nht Bn
12
11
Thi Lan
19
18
Hn Quc
23
23
Malaysia
25
25
i Loan
43
47
Trung Quc
108
93
Vit Nam
98
104
Philippines
121
126
138
134
Indonesia
131
135
Cam-pu-chia
142
143
Lo
164
159
Trong s cc nc ASEAN, Singapore ng th nht, nhng Thi Lan (18) v Malaysia (25) ng
trc xa hn nhiu so vi Vit Nam trong khi Philippines (126), Indonesia (135), Cm-pu-chia (143) v
Lo (159) u ng sau. Tt c nhng nc ASEAN xp hng thp hn Vit Nam u ni ting v
mc tham nhng cao (xem bng b) v v v s ro cn i vi hot ng kinh doanh hiu qu.
Khng mt quc gia no trong nhng nc th hng thp ny t c pht trin cng nghip thnh
cng nht qun trong nhng nm qua. Phn ln nhng nc khc nm trong s 75 nc di cng
v c im d dng lm kinh doanh u l nhng nc ngho chu Phi (37 quc gia), Trung v
Nam M (11 quc gia), v mt s nc cng ha thuc Lin X trc y (6 quc gia). ng l Trung
Quc (93), n (134), v Nga (96) u ng gn Vit Nam trong bng xp hng hay trong trng
hp n ng thp hn Vit Nam, nhng cc nh u t nc ngoi sn sng chu ng nhiu tr
ngi hai nc u hn v quy m th trng ni a khng l ca h. Kt qu hot ng kinh t tt
p gn y ca nc Nga phn ln nh vo xut khu du v nh gi du v cc khang sn khc
tng cao. Vit Nam khng c mt th trng ni a khng l m cng chng c tr lng du m ln.
Cn c theo Ngn hng Th gii, sc mnh to ln nht ca Vit Nam l lc lng lao ng c trnh
tng i tt, c k lut v d o to.24
Theo s liu ca Ngn hng Th gii, nhng vn ln ca Vit Nam nm ch tiu khi s mt
doanh nghip, trong Vit Nam xp th 97; v ch tiu tuyn dng v sa thi ngi lao ng v cc
vn khc lin quan n ngi lao ng, trong Vit Nam xp th 104. Vit Nam cng c th hng
thp trong vic cng ch thi hnh hp ng (hng 94), trong cc quy nh lin quan n vic ng
ca doanh nghip (hng 116), v trong qu trnh lin quan n vic ng thu (hng 120). Ch trong
lnh vc s giy php cn thit v tnh phc tp ca vic xin giy php, v trong vic ng k s hu l
Vit Nam t c th hng tng i cao (ln lt c hng 25 v 34). Nh chng ti s tho lun
di y, th hng tng i tt v ng k s hu khng c ngha l qu trnh hiu qu v cng
bng, m ch c ngha l tt hn tnh hnh nhiu nc khc.
Nhng th hng s b theo kiu nh trnh by trong nghin cu ca Ngn hng Th gii Doing
Business 2007: How to Reform mang li cho ta s hng dn ht sc tng qut v nhng im cn
bt u xem xt nu mt t nc mun ci thin mnh mi trng kinh doanh cho cc doanh nghip
24
Tuy nhin, cc cuc kho st thnh ph H Ch Minh, Bnh Dng v ng Nai ba trong s cc tnh cng nghip nht
ca t nc cho thy hn 80% lc lng lao ng l lao ng ph thng v khng c k lut lm. Mt vi nh my (c bit
l dt may, v ch bin thc phm) bo co mt 5 n 10% lao ng sau dp Tt m khng c thng bo trc ca ngi
lao ng.
22
cng nghip cng nhng tin b khc. Cch duy nht tht s ci thin mi trng kinh doanh l
xem xt mt cch h thng ton b cc qui trnh th tc lin quan v quyt nh xem nhng th tc no
nn c bi b v hay c n gin ha. Trong mt s trng hp, vic xem xt ny i hi phi
phn tch k lng cc quy nh v cch thc thc hin quy nh. Tuy nhin, trong nhiu trng hp,
quy nh trn b mt s khng c ngha g nhiu. Nu Vit Nam ging nh phn ln cc nc lng
ging, th s c nhng quy nh trn giy t c t ra trong nhiu nm hay thm ch nhiu thp
nin trc y cho nhng tnh hung khng cn tn ti hoc trong mt s trng hp khng bao gi
tn ti. Phn ln nhng quy nh ny c th c bi b m khng phi tho lun hay phn tch nhiu.
Chng ti kin ngh rng chnh ph Vit Nam nn thnh lp mt u ban thc hin nhim v ny.25
Cng vic nghin cu bn ngoi da vo vic kho st chi tit cc quy nh lin quan c th gip mt
c quan nh vy xc nh nhng khu no c th t c li ch to ln nht trong vic n gin
ha mi trng quy nh, nhng quyt nh cui cng vn phi c thc hin bi cc c quan nh
nc c thm quyn.
i vi nhng quy nh cn li v khng th bi b v l do no , nn thc hin mt n lc nhm bo
m rng nhng quy nh ny v vic thc hin phi cng minh bch cng tt. Cc b lut chi phi cc
quy nh khc nhau nn c sn di dng trc tuyn cng nh dng bn in c th d dng truy
cp, v qui trnh np h s cp php theo tng trng hp v.v cng nn c sn trc tuyn.
Nu thc hin n lc bi b bt cc quy nh v gia tng tnh minh bch, mt trong nhng li ch ph
quan trng s l gim mnh c hi tham nhng, c bit l t pha cc quan chc nh nc bc trung
v c s, nhng ngi hin c nhiu quyn nh ot trong vic thc hin cc quy nh ny. Thm
quyn tu tin trong vic cp php v cc hng ro quy nh tng t l ngun gc ch yu ca tham
nhng trn khp th gii. Vic gim mnh ngun gc tham nhng ny Vit Nam s c nhng li ch
to ln vt ln trn li ch i vi cng nghip v pht trin cng nghip chc chn cng hng li.
Nhng theo s liu trong bng 10 th Vit Nam xp hng kh thp v ch s tham nhng do t chc
Minh bch quc t cng b. S tt hng t nm 1998 n 2007 ch n thun phn nh thc t l c
nhiu nc c kho st trong nm 2007 hn. Tuy nhin, iu quan trng l Vit Nam khng h
mong mun l b so snh vi Ukraine, Zambia, Philippines, hay Paraguay, tn tui ca mt s nc
xp hng gn Vit Nam trong ch s Minh bch quc t. Ngay c nu nhng ch s ny khng hon
ton ng tin cy do cch thc tng hp s liu, chng cng c mt tc ng ln i vi nhn thc
trn ton cu v trong phm vi t nc c kho st.26
25
Tht vy, Nhm chuyn trch trin khai Lut Doanh nghip do Th tng Chnh ph Phan Vn Khi thnh lp v b trng
B K hoch v u t Trn Xun Gi ng u c vai tr quan trng trong vic din dch Lut Doanh nghip vo thc t.
c thm thng tin, vui lng tham kho Phm Chi Lan (trang 207-15) trong ti liu ca o Xun Sm v V Quc Tun
(2008)
26
Cc cuc kho st ny ch yu da vo phng vn nhng ngi am hiu v t nc c lin quan, nhng khng ai tht s
c kinh nghim thc t hn vi ba quc gia vi nhng vn phc tp nh tham nhng. V th, cc ch s ny l s phn
nh tt v nhn thc ca dn chng trong khu vc ch khng phi l nhng s o chnh xc v s lng tham nhng o c
bng cch no . Tuy nhin, i vi kinh doanh v chnh tr, nhn thc l quan trng.
23
2007
Rank
Score
Rank
Score
Singapore
9.1
9.3
Japan
25
5.8
17
7.5
USA
17
7.5
20
7.2
Taiwan
29
5.3
34
5.7
Malaysia
29
5.3
43
5.1
South Korea
43
4.2
43
5.1
China
52
3.5
72
3.5
India
66
2.9
72
3.5
Thailand
61
84
3.3
Vietnam
74
2.5
123
2.6
Philippines
55
3.3
131
2.5
Indonesia
80
143
2.3
Cambodia
Na
Na
162
Laos
Na
Na
168
1.9
So snh hai bng 8 v 9 cho ta thy r c mt mc tng quan cao gia vic d dng lm kinh
doanh v mc tham nhng. D nhin mi tng quan ny khng hon ho. C nhiu lnh vc ph
bin tham nhng trn khp th gii, ni bt l ngnh xy dng, trong vic bi b quy nh v gia
tng tnh minh bch ca vic cp php ch c mt tc ng hn ch. Tuy nhin, khng cn nghi ng g
na, vic bi b cc lut l khng cn thit Vit Nam cng nh nhng ni khc s ci thin c c
mi trng kinh doanh ln mc tham nhng.
Cc chnh sch hng ti hot ng cho vay ca ngn hng
Trong qu kh, cc ngn hng quc doanh ca Vit Nam ch yu cho cc doanh nghip nh nc
vay. Tuy nhin, chnh sch ny thay i trong thp nin va qua, vi t trng cho vay khu vc ngoi
quc doanh tng dn t 37% vo nm 1994 ln hn 50% ln u tin vo nm 1999 v gn 70% vo
nm 2006. Tn dng t bn ngn hng thng mi quc doanh ln cng gim tng i, t 82,8% vo
nm 1994 cn 63,5% vo nm 2007. n tng hn, t l% tn dng t cc ngn hng thng mi quc
doanh dnh cho cc doanh nghip nh nc gn nh ch cn mt na trong thp nin va qua. Tuy
nhin, cho vay theo ch o v mi quan h thn thit gia cc ngn hng thng mi quc doanh v
cc doanh nghip nh nc dn n mt t l cao cc khon n qu hn kh i tch ly. Cho d s
liu chnh xc khng c cng b, ngi ta c lng t l ny c th ln n 20-30% (Rosengard v
Du, 2008), so vi s liu chnh thc ch khong 5-7%, nh vo vic lin tc gin n cho nhng khon
tn dng khng hon tr, c bit l i vi cc doanh nghip nh nc.
24
Bng 9. Tn dng dnh cho cc doanh nghip nh nc v cc khu vc khc Vit Nam
(1994-2006)
1994
100
1995
100
1996
100
1997
100
1998
100
1999
100
2000
100
2001
100
2002
100
2002
100
2001
100
2005
100
63,0
57,0
52,8
50,2
52,4
48,2
44,9
42,2
38,7
35,5
34,0
32,8
37,0
43,0
47,2
49,8
47,6
51,8
55,1
57,8
61,3
64,5
66,0
67,2
82,8
79,6
75,5
77,2
81,4
67,9
73,3
75,8
75,9
72,4
75,0
69,0
55,8
49,3
43,4
42,8
47,1
39,4
38,5
35,3
32,3
30,1
28,6
27,0
30,3
32,1
34,4
34,3
34,0
37,3
40,6
40,1
40,3
40,4
17,2
20,4
24,5
22,3
18,6
32,1
26,7
24,2
24,1
27,6
25,0
31,0
7,2
7,6
9,4
7,4
5,3
5,6
3,6
3,4
3,3
3,9
4,2
10,0
12,8
15,1
15,4
13,3
21,1
20,5
20,6
24,3
21,1
26,8
Ngun: ADB (for 1994 and 1995), IMF (for all other years)
Ch thch:
- Bt u vo nm 1999, tn dng cho nn kinh t theo khu vc s hu c c lng ch khng phi s liu
thc t.
- S liu t nm 1999 tr i gm su ngn hng thng mi quc doanh v 83 t chc tn dng ngoi quc
doanh.
- (1) Khng k tn dng rng cho chnh ph.
- (2) Bao gm bn ngn hng thng mi quc doanh ln.
- (3) Bao gm hai ngn hng thng mi quc doanh nh, cc ngn hng c phn, cc ngn hng lin doanh, chi
nhnh cc ngn hng nc ngoi, v Qu tn dng nhn dn trung ng. Ngn hng Ngi ngho Vit Nam ra
i nm 1995 v c i tn thnh Ngn hng Chnh sch x hi Vit Nam (VBSP) vo nm 2002. Mt ngn
hng thng mi quc doanh khc, Ngn hng Pht trin nh ng bng sng Cu Long (MHB) c thnh lp
nm 1997 vi chc nng ban u phn nh trong tn gi ca ngn hng, nhng v sau tr thnh mt ngn
hng thng mi thun tu, c l do tht bi trong cc chng trnh pht trin nh ng bng sng Cu Long.27
nh mc tn dng c s dng nh mt phng tin thc hin chnh sch tin t Vit Nam cho
n khi chnh thc c t b vo nm 1998 khi Lut Ngn hng nh nc v Lut cc t chc tn
dng c hiu lc. K t lc , s can thip ca chnh ph vo cc quyt nh cho vay ca cc ngn
hng gim bt. iu ny gii thch ti sao tn dng ch nh v tn dng dnh cho cc doanh nghip
nh nc gim ng k t khong 90% vo u thp nin 1990 cn khong hn 30% vo nm 2006.
Tuy nhin, s hin din ca cc qu u t a phng v s ra i ca Ngn hng Pht trin Vit
Nam (VDB), m tin thn l Qu h tr pht trin (DAF), mang li cho chnh ph mt phng cch
trnh n cc iu kin rng buc ca cc cam kt WTO v tr cp ti chnh trc tip ca chnh ph
dnh cho cc doanh nghip nh nc.
Bn din tin gn y c nhng h qu quan trng i vi hot ng cho vay ca ngn hng, c bit
l v mc can thip ca chnh ph vo th trng tn dng. Th nht l vic t do ha li sut. Vo
u thp nin 1990, Ngn hng Nh nc Vit Nam (SBV) tng c mt chnh sch trn li sut phn
bit i vi cc khu vc kinh t khc nhau (v d nh nng nghip, cng nghip ch to, hay dch v),
i vi ngi gi tin (v d nh h gia nh hay doanh nghip), loi tin t (VND hay ngoi t), v mc
ch s dng vn (v d nh vn lu ng hay u t ti sn c nh). Cc chnh sch ny tng
bc c ni lng. Nm 1995, Ngn hng Nh nc Vit Nam quy nh chnh lch li sut hng
27
25
thng m cc ngn hng thng mi n nh khng c vt qu 0,35%. S cnh tranh gia tng
gia cc ngn hng thng mi lm cho quy nh ny tr nn li thi v cui cng c bi b. Nm
2000, mt c ch li sut linh hot hn c ban hnh, qua Ngn hng Nh nc n nh li sut
tham chiu, v cc ngn hng thng mi c th n nh li sut VND theo li sut tham chiu cng
vi bin (bin l 0,3% mt thng cho cc khon vay ngn hn v 0,5% mt thng cho cc khon
vay di hn.) Tuy nhin, trn thc t, li sut tham chiu ni chung b b qua, mt mt cng do s cnh
tranh gia cc ngn hng thng mi v mt khc do s cng ch thc hin khng hiu qu ca
Ngn hng Nh nc. Cui cng, t do ha li sut c hon tt vo thng 6-2001 i vi ngoi t
v vo thng 6-2002 i vi VND khi cc quy nh v li sut tham chiu c bi b. Tuy nhin, chnh
sch t do ha li sut ng n ny b o ngc vo thng 5/2008 khi Ngn hng Nh nc
quyt nh vn dng mt cch cng nhc iu 476 ca B Lut dn s m bn cht l s dng li sut
c bn nh mt cng c hnh chnh p t li sut trn i vi cc khon tn dng ngn hng (tr
cho vay tiu dng) khi nn kinh t tr nn qu nng. Tt nhin nhng bin php p ch ti chnh ny
chc chn s dn dn c tho g khi nn kinh t tr li bnh thng.
Din tin th hai l vic m ca khu vc ngn hng cho cnh tranh nc ngoi. T ngy 1-4-2007 cc
ngn hng nc ngoi c php thnh lp cc chi nhnh ngn hng thuc s hu nc ngoi hon
ton v nhn tin gi VND t cc php nhn28. Ging nh Trung Quc v khng nh cc nn kinh t
chuyn i ng u, rt c th th phn ca cc ngn hng nc ngoi Vit Nam s tr nn ng
k trong tng lai gn.
Bng 10. C cu th trng (tin gi) ca khu vc ngn hng Trung Quc v Vit Nam
Trung Quc
(2004)
S
lng
T trng
(%)
S lng
T trng
(%)
S lng
T trng
(%)
62%
75,2%
59,3%
123
21,5%
33
13,3%
34
30,4%
157
1,2%
30
9,7%
37
8,8%
36.000
11,4%
982
1,1%
963
1,0%
12
Cc hp tc x tn dng
Cc cng ty qun l ti sn
Ch thch: S liu Trung Quc ly t nghin cu ca Rosengard v Du (2008). S liu ca Vit Nam ly t nghin
cu ca Thnh v Quang (2007), Ngn hng Nh nc Vit Nam v tnh ton ca cc tc gi.
Din tin quan trng th ba gn y l chng trnh c phn ha cc ngn hng thng mi quc
doanh qua bn ngn hng: Vietcombank (VCB), Ngn hng Pht trin nh ng bng sng Cu
Long (MHB), Ngn hng u t v pht trin Vit Nam (BIDV), v Ngn hng Cng Thng (ICB) d
nh c c phn ha vo nm 2007. Thay v th, ch c Vietcombank c c phn ha vo cui
thng 12-2007 sau mt thi gian di chm tr. Ngn hng thng mi quc doanh cui cng, Ngn
hng Nng nghip v Pht trin Nng thn Vit Nam (Agribank) cng s c c phn ha. Vic c
phn ha cc ngn hng thng mi quc doanh s gip lm gim i mi quan h ni ti gia cc
ngn hng thng mi quc doanh v cc doanh nghip nh nc ng thi lm gim s can thip
ca chnh ph thng qua ch o cho vay v cc ngn hng thng mi quc doanh gi y tr nn
nh hng li nhun hn v t ph thuc vo vic ti cp vn ca chnh ph.
28
Ngoi vic thnh lp cc chi nhnh nc ngoi trc ngy 1-4-2007, cc ngn hng nc ngoi (v d nh ANZ, UOB,
HSBC, Standard Chartered) tham gia thng qua mua c phn ca cc ngn hng Vit Nam.
26
Din tin quan trng th t gn y l vic nng cp cc ngn hng nng thn thnh ngn hng th
v vic cc tp on kinh t nh nc thnh lp ngn hng hay tip nhn c phn kim sot trong cc
ngn hng hin hu, y l mt c im kinh in ca h thng tai ting keiretsu ca Nht Bn, v l
mt tp qun dn n hnh thc cho vay ni b ph bin ng nam vo thp nin 1990. Khi khng
c s kim sot chc ch, cc tp on s s dng cc ngn hng ca h ti tr cho cc k hoch
m rng trong ni b tp on, u t thi qu vo nhng d n ri ro v v th s lm ly lan ri ro.
Cc tp on cng tranh th li th c nh nc bo m ngm n hay cng khai vay mn
nhiu khon vn ln ca nc ngoi trn cc th trng ti chnh lun thay i. V tt c nhng l do
ny, s tham gia ca cc tp on nh nc v/ hay vic thnh lp cc ngn hng ca h phi nn
tun theo nhng th tc nghim ngt nht.
29
27
30
28
Ch s sn lng
1995
2000
2004
2005
2000/1995
2005/2000
2005/1995
H Ni Hi
Phng
15509,5
35866,8
70305,1
84312,7
2,31
2,35
5,44
Thnh ph H
Ch Minh
49808,1
97175
167912,7
195524,9
1,95
2,01
3,93
8677,2
16934,7
32084,3
37516,4
1,95
2,22
4,32
Cc vng khc
29379,9
48349,6
85322
99509,2
1,66
2,06
3,39
Tng
103374,7
198326,1
355624,1
416863,2
1,92
2,11
4,03
Non-State
Foreign
Total
H Ni Hi Phng
24672.9
23798.3
35841.5
84312.7
Thnh ph H Ch Minh
47993.3
44541.1
102990.7
19525.1
16609.3
13654.6
7252.5
37516.4
Cc vng khc
53794.6
36873
8841.4
99509
Tng
143070.0
118867
154926.1
416863.2
42.5
100
29.3
28.2
Thnh ph H Ch Minh
29.5
22.8
52.7
100
44.3
36.4
19.3
100
Cc vng khc
54.1
37.1
8.9
100
17.2
20
23.1
Thnh ph H Ch Minh
33.5
37.5
66.5
11.6
11.5
4.7
Cc vng khc
37.6
31
5.4
Tng
100
100
100
29
km/ngi
4000
3500
3000
2500
2000
1500
1000
500
0
1985
1990
2004
1978
1990
2005
road freight
railroad freight
Ni chung, Vit Nam tm cch t c s bnh ng theo vng thng qua u t nhiu vo cc vng
km pht trin. y l mt mc tiu c th hiu c. Tuy nhin, a s nhng chng trnh ny thc
t qu lng ph v khng hiu qu. Cc tnh vi dn s tng trng chm nhn c c s h tng
30
dt vng cu ng cao tc rng ri trong khi c s h tng khu kinh t trng im min
ng nam b th cng thng n mc c th xy ra s c bt k lc no. Xu hng ny l thiu tm
nhn v c hi: nu tnh trng tht c chai v c s h tng dn n sa st kinh t min ng nam
b, nh hng di li vi nn kinh t quc gia v vi ngi lao ng t min trung v min bc Vit
Nam di c vo vng ng nam c th rt nghim trng.
C s h tng lng ph v tn km thng dn n cc dch v phi hiu qu v t . Cn c theo
Ngn hng Th gii, v nh minh ho trong hnh 10, cc nh xut khu phi tr 734 USD bao gm chi
ph chng t, ph hnh chnh, ph giao nhn ti cng v vn ti trn t lin vn chuyn mt
container 20 feet t Vit Nam sang chu u, trong khi cc nh xut khu Trung Quc ch phi mt 460
USD v ngi Singapore mt 456 USD. Hin nay, hng xut khu Vit Nam khng i trc tip sang
Bc M hay chu u m phi i sang mt cng trung chuyn Hong Kong v Singapore, hng
ha c bc sang cc tu m ln hn ch ti cng n sau cng, do lm tng thm chi ph
vn chuyn.
Hnh 10. Chi ph i vi xut khu
31
C s h tng in nng33
C s h tng in nng rt quan trng cho s pht trin cng nghip. mt s kha cnh nht nh,
Vit Nam lm tt vic xy dng cng sut pht in c kh nng h tr cho n lc pht trin cng
nghip to ln. Tnh theo hiu qu nng lng (tnh bng GDP trn mi kilogram du tng ng),
Vit Nam ci thin hiu qu tng i tt so vi cc nc ASEAN khc (xem hnh 12). T l% gia
tng GDP trn kg du ca Vit Nam trong giai on 1990-2004 l 27% so vi -14% ca Thi Lan, -13%
ca Philippines, -5% ca Malaysia, v -0,1% ca Indonesia. Tuy nhin, so vi cc nc c hiu qu
nng lng khc, Vit Nam vn cn mt chng ng di phi i qua. Trong cng k,% gia tng hiu
qu nng lng l 28% Nga, 37% n v 108% Trung Quc.
32
33
32
Ch thch: Hnh ny c xy dng da vo s liu trong nghin cu ca Dapice (2008B). Trong hnh ny, mi
nc c trnh by bng mt mi tn trong ui mi tn tng trng cho s liu nm 1994 v u mi tn
tng trng cho s liu nm 2004 ca t nc . Hng ng-bc th hin s ci thin v hiu qu nng lng
v GDP trong giai on 1990-2004.
Tuy nhin, chnh sch nng lng ca Vit Nam vn c nhng nhc im nghim trng. Do u t
qu nhiu vo thu in, chim ti 40% cng sut v 25% sn lng, Vit Nam hin ang c nguy c
ng trc tnh trng thiu in vo ma kh, khi mc nc ca cc h thy in xung thp. Tnh
trng ny c d bo t trc s th trc nhng li cnh bo cho thy tnh trng thiu mt
tm nhn chin lc di hn hay nh hng thi qu ca cc nhm c quyn. Vic thiu kh nng
kim sot dng nc thng ngun ca Vit Nam cn lm trm trng thm ri ro ca vic qu ph
thuc vo thu in. Thiu in khng cn l hin tng ca ring ma kh. Vo gia thng 12-2007,
Thnh ph H Ch Minh tri qua tnh trng mt in lun phin v khng bo trc. Quyt nh ca
chnh ph bc b xut ca Tng cng ty in lc Vit Nam (EVN) v vic thnh lp mt cng ty mua
bn in c quyn v li nhun l mt quyt nh ng n, v ngi ta ngy cng thy r cc u tin
ca EVN c t khng ng ch. Ngoi vic u t thi qu vo thu in, vic m rng hot ng
ca EVN trong cc lnh vc vin thng, dch v ti chnh, v pht trin bt ng sn khng th gip ch
c g ngoi vic phn tn ngun nhn lc v ti lc c hn xa ri trch nhim chnh ca h l ng
vai tr chnh yu trong vic m bo cung cp in n nh, an ton cho s nghip pht trin kinh t x hi; thc hin u t pht trin cc cng trnh li in ng b nhm nng cao hiu qu u t;
u t cc d n ngun in theo nhim v c giao.34 Mt n v c quyn c iu tit nh EVN
s hot ng tt nht, khng phi khi h pht trin to ln v phc tp vi nhng hot ng kinh doanh
ph, m khi h tp trung vo nhim v chnh ca mnh v thc hin nhim v mt cch hiu qu v
c li vi chi ph hp l.
Hnh 13. Tnh hnh cc nh my sn xut in vo nm 2007
Thy in
Than
Kh
Du
Khc
Tng
S nh my
14
6
4
3
Khng c s liu
27
Cng sut MW
4.487
1.630
4.746
575
832
12.270
T l%
33,6%
13,3%
38,7%
4,7%
6,8%
100%
34
33
Cn c vo chin lc nng lng ca chnh ph cho giai on 2006-2015, Vit Nam phi tng cung
ng in thm 17-20% mt nm. Nhiu d n hin ti b chm tr nghim trng so vi tin
hoch nh, ngay khi t nc ang cn n nht. Trong nm d n giao cho EVN nm 2007, ch c
mt d n c ha mng.35 Xu hng ny cho thy rng chnh ph phi ci thin c ch iu tit
gim st nhm mang li nhng khuyn khch v iu kin y cho s tham gia ca t nhn v
nc ngoi trong sn xut in.
Hnh 14. Cung ng in Vit Nam (n v tnh: t Kilowatt-gi)
Hnh 15. u t nng lng theo k hoch Vit Nam 2007 2015
u t theo k hoch Vit Nam t 2007 - 2010 (n v tnh: Megawatts)
Thy in
Than
Kh
Tng
Cng sut
5.726
4.490
3.404
13.620
42%
33%
25%
100,0%
15.389
25.890
6.404
47.683
32,3%
54,3%
13,4%
100,0%
Trong
Bc
5.911
11.090
17.001
Trung
6.479
2.400
104
8.983
Nam
954
12.400
6.300
19.654
35
Nh trn.
34
S thnh lp cc tp on, 2006Nh chng ti trnh by, i vi cc b kinh t ch cht ca chnh quyn trung ng, trng tm ca
cc chnh sch cng nghip c mc tiu l cc doanh nghip nh nc. V cc doanh nghip nh
nc chi phi hu ht cc ngnh cng nghip nng, ta c th ni rng trng tm ca cc chnh sch
cng nghip c mc tiu cng l cc ngnh cng nghip nng ny. Phng php h tr cc ngnh
cng nghip nng s hu nh nc nh m t trn y bao gm t s tip cn c tnh u i i vi
vn vay ngn hng cho n mc bo h cao trc hng nhp khu, nhng nh chng minh
trong phn trc, khng mt bin php no trong s ny lm cho cc doanh nghip cng nghip nh
nc tr thnh nhng ch th ng gp nng ng cho s tng trng kinh t. Nh s liu trong bng
16 v hnh 16 cho thy, cc doanh nghip cng nghip nh nc ri li pha sau so vi khu vc
cng nghip dn doanh v u t trc tip nc ngoi xt theo t l tng trng chung, nng sut, v
kt qu hot ng ti chnh (nhiu doanh nghip nh nc thng xuyn thua l).
Bng 13. Vn, doanh thu, v ngi lao ng trong cc doanh nghip Vit Nam
nm 2005 theo s hu
2041
1451
838
711
411
0,58
Ngoi quc
doanh
2982
705
853
236
286
1,21
-1%
15,3%
16,2%
22,4%
44,4%
34,5%
Nh nc
Ngi lao ng (nghn)
Vn (Nghn t VND)
Doanh thu (Nghn t VND)
Vn/Lao ng*
Doanh thu/Lao ng*
Doanh thu/Vn
Tng trng hng nm,
2001-05:
Ngi lao ng
Vn
Doanh thu
Nc ngoi
Tng s
1221
528
502
432
411
0,95
6244
2684
2159
430
346
0,80
25,7%
18,5%
29,7%
12,2%
21,0%
24,5%
Hnh 16. T trng trong tng trng cng nghip thc theo s hu Vit Nam
35
Kt qu hot ng tr tr ny tip n buc chnh ph phi tm cch lm cho khu vc cng nghip nh
nc tr nn nng ng hn, v phng php chung t c mc tiu ny bt u t nm 1994
l chnh ph c gng hp nht nhiu doanh nghip ny thnh nhng doanh nghip ln hn. Theo cc
quy nh nm 1994, cc doanh nghip ny c gi l cc tng cng ty. tng l cc tng cng ty
ny c th pht trin nhng thng hiu ring c ting, s tn hng li th kinh t theo quy m, v
cc li th khc. V c bn, chnh ph thnh lp mt tng cng ty vi mt vn phng chnh tip qun
mt s chc nng chnh ca cc doanh nghip thnh vin nhng khng hon ton hp nht cc doanh
nghip ny vo tng cng ty. Thay vo , cc doanh nghip thnh vin ny vn gi li mt mc
c lp nht nh trong mt s lnh vc, v d c c phn ha doanh nghip hay khng v khi no.
M hnh hay mc tiu cao nht ca hot ng ny l da vo m hnh keiretsu ca Nht Bn
(Mitsubishi, Mitsui, v.v...) v m hnh chaebol ca Hn Quc (Samsung, Daewoo, Kumho, v.v). i
vi nhng quan chc chnh ph vin dn m hnh ny lm nn tng cho nhng hnh ng ca h
trong lnh vc ny, xem ra h c (v vn gi) quan im cho rng, mt mc quan trng, cc
cng ty khng l ca Nht Bn v Hn Quc chnh l s sng to ca chnh ph cc nc ny, v mt
khi c to ra, cc cng ty s gi vng thnh cng trong kinh doanh. Do , i vi Vit Nam,
nhim v ca chnh ph l thnh lp nhng tng cng ty ging nh th v h tr cho n khi h tr
nn c sc cnh tranh quc t.
Tuy chc chn hai chnh ph Nht Bn v Hn Quc c lin h cht ch vi cc keiretsu v chaebol,
nhng khng trng hp no hai nc ny cho thy cc tp on ln thuc s hu nh nc v
chu s kim sot trc tip ca nh nc. Tht ra, phn ln h l nhng cng ty t nhn sn sng
tun lnh chnh ph nu h c ban thng tho ng. Tuy nhin, ngay c khi cc doanh nghip
thuc s hu nh nc, nh POSCO Hn Quc, h cng c mt mc c lp cao i vi cc b
trong chnh ph. Do , mt mc quan trng th ngay c cc doanh nghip nh nc Hn Quc
cng hot ng ging nh cc cng ty t nhn ln. Hn na, tt c cc chaebol u c k vng l
phi tr nn c sc cnh tranh quc t trong vi nm v sau phi xut khu mt t trng ln sn
lng ca h. Thot u h c tr cp mnh, nhng tr cp bt u chm dt sau vi nm.
Ngc li, cc tng cng ty Vit Nam c xy dng trn m hnh thay th nhp khu, nhn c bo
h trc hng nhp khu nc ngoi cng cc hnh thc tr cp khc trn c s lin tc. Hn na,
cc tng cng ty ny chu s kim sot trc tip ca cc b ch qun. B ch qun b nhim hi ng
qun tr v Th tng b nhim tng gim c. Theo nhiu kha cnh th tng cng ty ch n thun l
mt c quan gim st ca chnh ph i vi cc cng ty trc thuc. M hnh nn ny gn ging vi h
thng mnh lnh k hoch tp trung trc kia hn, trong cc tng cng ty gn nh khng c tnh t
qun l ra phi c i vi mt tp on thc s c lp.
Nm 2006 v 2007, chnh ph chc chn nhn thy cc tng cng ty khng t c nhng g theo
nh mong i. Cch thc ch yu x l kt qu hot ng yu km ca cc tng cng ty l kt hp
cc tng cng ty ny v cc doanh nghip khc vo thnh nhng tp on ln, thc s gn nh c
quyn trong nhiu lnh vc ca ngnh cng nghip nng. Cc tp on ny c g khc bit v ti sao,
ng thi da vo hiu qu hot ng yu km ca cc tng cng ty th liu vic hp nht hn na
cc doanh nghip ny li c gii quyt c iu g hay khng?
im khc bit chnh l cc tp on ny ln hn cc tng cng ty trc kia. Do ln hn nn h cng
c mc kim sot nhiu hn i vi cc ngnh cng nghip nng c lin quan. Nhn t gc ca
mt s quan chc chnh ph, vn l cc tng cng ty ang mt i s kim sot i vi cc doanh
nghip thnh vin khi cc doanh nghip thnh vin ny c c phn ha v thnh lp lin doanh
chng nhng vi cc cng ty nc ngoi m vi c cc doanh nghip Vit Nam khc. Cc tp on
mi a tt c cc cng ty vo di mt mi nh. Nhng hnh thc tp on rt ging vi hnh thc
tng cng ty. Th tng b nhim tng gim c, hi ng qun tr bao gm i din ca cc b v
cc c quan lin quan c vai tr gim st no i vi cc doanh nghip ny (B Cng nghip, B
Ti chnh v.v...). Ni vn tt th tr s chnh ca cc tp on v hi ng qun tr ca h vn mang
nhiu c im ca mt c quan gim st ca chnh ph hn l mt n v hot ng v li nhun, ch
trng vo thc y kt qu kinh doanh v quyn li ca cng ty. Tht kh m hnh dung c lm th
no hnh thc lnh o ny li c th sn sinh ra c mt Samsung hay mt Toyota.
Mt cch gii thch quan trng hn cho vic theo ui thnh lp cc tp on ln vo thi im ny c
lin quan n thc t l cc hip nh gn lin vi s gia nhp T chc thng mi th gii ca Vit
Nam hin ang bt u c hiu lc. C mt ni lo s rt tht trong nhiu doanh nghip cng nghip
36
nh nc rng h s khng th cnh tranh ni theo cc qui tc mi. Phn ln cc phng php trc
y h tr cng nghip trong nc (thu cao, quy nh v hm lng ni a, v cc hnh thc tr
cp khc ca chnh ph) khng cn c php thc hin na theo cc qui tc ca WTO. Cc ngnh
cng nghip s hu nh nc thng t xem mnh l cc ngnh non tr m nh cc nc khc k
c Hn Quc tng c hng s bo h cho n khi h trng thnh v tr nn c sc cnh tranh,
nhng Vit Nam khng th s dng phn ln cc bin php h tr ngnh cng nghip non tr ny
c na.
Tuy nhin, xem ra mt s ngi trong chnh ph tin rng cc tp on mi ny c th mang li phn
no s h tr cn thit cho cc doanh nghip non tr. V d, chnh ph Vit Nam by gi khng th ra
lnh cho mt doanh nghip mua hng ca mt doanh nghip Vit Nam khc thay v ca mt i th
cnh tranh nc ngoi, nhng gim c ca mt tp on th c th ra lnh nh th cho cc doanh
nghip thnh vin ca mnh. Cc tp on mi cng c hay sp sa c mi quan h c bit vi mt
ngn hng quc doanh. y l im tng ng vi m hnh keiretsu Nht Bn, vi mt ngn hng
trung tm ca t chc, v ngn hng xem nh c trch nhim phi gip cc thnh vin khc ca
keiretsu khi c th. Do , c th cho l cc tp on ca Vit Nam s c cc ngn hng quc
doanh lin kt i x u i hn so vi cch i x ca mt ngn hng c quan h thun mua va bn
thng thng.
c xem l s kt hp gia c ch kim sot v c ch phng th, quyt nh thnh lp cc tp
on c mt l gc chc chn. Cc tp on s gia tng s kim sot ca chnh ph i vi mt s
ngnh cng nghip nng do nh nc chi phi. Cc t chc ny cng c th l mt cch tip tc h
tr cho cc doanh nghip yu km c kh nng b thanh l do s cnh tranh mnh m t nc ngoi.
Theo chng ti vi cch t chc hin nay th vic cc tp on ny s chuyn bin thnh cc cng ty
cnh tranh quc t xem chng l iu khng th xy ra. L do ch yu khin chng ti cm thy iu
ny l v c cu hin nay ca cc tp on ny rt ging vi cc tng cng ty trc kia, v cc tng
cng ty c hng chc nm chng minh rng h c th ci thin c kt qu hot ng nhng
phn ln khng lm c nh vy. Kh c th tm bng chng bt k ni u trn th gii, tr
Singapore, cho thy cc doanh nghip nh nc c th l phng tin hng u to ra cc cng ty
quc t hng mnh; v Vit Nam, v nhiu l do, khng chc c th lp li kt qu hot ng ca
Singapore.
Nhng ngay c khi cc doanh nghip nh nc khng tham gia vo, th cng c nhiu l do nghi
ng vic thnh lp cc tp on a dng ha t nhng doanh nghip khng nng ng hin ti s l
cch to ra c nhng cng ty hng mnh. mt mc quan trng th nhng ngi vn ng
cho phng php ny ang hiu sai kinh nghim ca cc tp on nhng ni khc. V d:
(1) Vic thnh lp cc tp on ln khng phi l mt cng thc ton cu cho s thnh cng
doanh nghip cng nghip mi ni trn th gii. Hot ng sp nhp v mua li cng ty l
mt phn trong i sng kinh doanh Hoa K trong mt thi gian di v mt s v sp nhp
v mua li ny to ra mt thc th mnh hn so vi cc cng ty ring l trc kia. Mt s
trng hp khc kt thc trong tht bi v tan r hay ph sn. Tuy nhin, Hoa K, cc quyt
nh ny c thc hin bi chnh cc cng ty t nhn, c x l theo lut v c cng
ch thi hnh bi cc ta n c lp. Ngoi ta n, chnh ph khng ng vai tr ng k no
trong qu trnh ny, ngoi tr trng hp vic sp nhp c v to ra mt n v c quyn, hay
mt doanh nghip ln trn th trng hn ch s cnh tranh. Khi , lut cnh tranh
c p dng v v sp nhp khng c chp thun. Cng nn lu rng, phn ln cc
cng ty ln nht v thnh cng nht nc M v c bn khng phi l sn phm ca cc v
sp nhp. Microsoft, Oracle, v Google trong nhng nm gn y, cng nh cng ty Ford
Motor trong qu kh l nhng cng ty khi nghip rt nh b ri ln mnh nh pht trin
nhng sn phm v chin lc tip th dn n tng trng rt nhanh.
(2) Chc chn, trong trng hp Hn Quc, phn ln cc tp on ln l tc phm ca chnh sch
cng nghip do chnh ph ch o vo thp nin 1970. V c bn, tng thng Park s dng
ngun lc v s kim sot ca chnh ph i vi cc ngn hng h tr nhng doanh nghip
phn ln l t nhn m ng tin c th thnh cng nht khi thc hin cc chnh sch cng
nghip nng. a s cc doanh nghip ln ny rt thnh cng trong mt thi gian, nhng
cng nn lu rng sau phn ln cng ph sn v b thanh l. Daewoo l trng hp
ni ting nht, nhng ch l mt trong nhiu cng ty. Samsung, c th c xem l thnh
cng nht trong cc tp on ln ny ca Hn Quc (chaebol), nhng rt t ph thuc vo
37
chnh ph thnh cng so vi nhng cng ty nh Daewoo v Hyundai. Tht ra, Hn Quc
ngy nay ang c gng ht sc ri xa m hnh tp on ln ny. Mt phn l do l nhiu
ngi cm thy cc chaebol dn n s tp trung quyn lc chnh tr qu ln, nhng cng c
quan im ph bin cho rng vic qun l ca cc chaebol lun lun c khim khuyt
nghim trng.
(3) Chng ti khng lp lun rng cc v sp nhp v tip qun cng ty do chnh ph thc hin
thnh lp cc tp on l mt tng ti i vi Vit Nam. Cng nh Trung Quc, Vit Nam c
mt t chc cng nghip tng c thit k cho nn kinh t mnh lnh k hoch tp trung.
Trong h thng , mt doanh nghip thng khng khc g mt nh my n l. Doanh
nghip trn danh ngha l c lp nhng trn thc t c kim sot cht ch bi cc v cng
nghip cp cao hn v y ban k hoch nh nc. Khi t b h thng mnh lnh v k hoch
tp trung, Vit Nam cng nh Trung Quc bt u vi c cu doanh nghip hin hu. Trong
trng hp Trung Quc, thm ch vi nm sau khi ci cch th trng bt u, nh s liu
trong bng 17 cho thy, kt qu l Trung Quc c mt c cu t chc cng nghip t tp trung
nht trn th gii. Do , khng th trnh khi c nhiu thay i trong c cu t chc cng
nghip lm cho c cu tr nn ph hp hn vi mt nn kinh t th trng. Trong trng
hp Trung Quc, iu dn n s ra i hng trm hay thm ch hng nghn tp on kinh
doanh (jituan), mt s hnh thnh di s lnh o ca chnh ph, s khc c b tr bi bn
thn do chnh cc doanh nghip. Khng h bt hp l khi cho rng Vit Nam c th hng li
t mt s hnh thc sp nhp hay tip qun cng ty no , min l cc v sp nhp ny c
thc hin v mc ch r rng l to ra mt cng ty vng mnh hn v mt thng mi v
nhng ngi thc hin vic sp nhp l cc doanh nhn am hiu ngnh ngh, ch khng phi
cc c quan iu tit ca chnh ph.
(4) Cng nn lu rng, Trung Quc, s hnh thnh cc tp on kinh doanh vn gi li mt t
chc cng nghip phn cp cao vi nhiu cnh tranh. Ch trong mt hay hai ngnh, ng
ch l du v ha du, mi c ba hay bn doanh nghip c th phn chi phi. Ngay c trong
nhng ngnh c li th kinh t ln theo quy m (thp, t) cng c su doanh nghip ln (hay
nhiu hn) cnh tranh gay gt vi nhau. D nhin, iu quan trng y l tnh trng ny l do
quy m khng l ca nn kinh t Trung Quc. Tuy nhin, Vit Nam, vi s ra i ca cc tp
on, s c mt s lng ng k cc ngnh cng nghip nng trong mt cng ty s thng
lnh th trng. S cnh tranh vi cc doanh nghip ni a khc trong nhng ngnh ny s
khng cn na. Cn s cnh tranh m cc tp on ny s i u s hon ton xut pht t
hng nhp khu.
38
Hoa K
Nht
Bn
Hn Malaysia
Philippines
Quc
*
i Loan
1963
1972
1963
1974
1990
1983
1995
1976
Top 4
Top 4 Top 4
Top 5
Top 4
Top 4 Top 4
Top 4
39
417
183
512
205
22
31
31
131
80100%
7,7
12,2
5,6
26,9
18,2
25,8
9,7
10,7
6080%
5,1
9,1
13,7
7,8
17,9
40,9
41,9
16,1
12,2
4060%
12,8
19,6
26,8
27,9
27,3
31,8
16,1
29
24,4
2040%
17,9
39,3
34,9
25,4
21,9
4,5
16,1
35,5
35,2
020%
56,4
19,8
18,6
33,3
6,0
4,5
9,7
17,5
100
100
100
100
100
100
100
100
100
S ngnh
T l tp trung
Ch thch: T l tp trung l da vo gi tr cc chuyn hng ca bn cng ty ln nht, tnh theo% trong tng gi tr
hng ha trong mi ngnh i vi Nht Bn, Hn Quc, Hoa K, v i Loan Trung Quc. S liu ca Philippines
l t trng sn lng trong tng ngnh. S liu ca Trung Quc c tc gi suy ra t s liu cng b ca Vn
phng quc gia v l sn lng ca nhng cng ty c gi tr tng sn lng hn 100 triu nhn dn t, s lng
nhng cng ty ny thay i theo ngnh t 0 n 293 cng ty. S cng ty trong cc ngnh tp trung nht (hn 60%
sn lng trong ngnh ) nm trong khong t 18 n 100 cng ty.
Ngun: Perkins, 2004, trang 314.
36
39
Gio dc37
H thng gio dc ca Vit Nam ang trong khng hong. Mc d t l ghi danh tiu hc v trung hc
c s l rt tt, vn c nhng quan ngi nghim trng v vn cht lng. T l thi trt tt nghip
trung hc cao c ghi nhn trong nhng nm gn y cho thy nhiu hc sinh khng tip thu c
mc kin thc c bn cn thit v chnh ph Vit Nam t ra cho cng dn ca mnh.
T l ngi Vit Nam c bng i hc l tng i thp, v s ngi tt nghip mi cng tng kh
chm. Nm 2000, t l ngi lao ng c trnh i hc trong dn s ca Vit Nam l khong 2%, so
vi 5% Trung Quc v 8% n . T l ghi danh 2005 ca sinh vin i hc l 16% Vit Nam so
vi 17% Trung Quc, 19% Indonesia v 43% Thi Lan. Trn ht vn l cht lng ca cc
trng i hc v ca nn gio dc Vit Nam vn cha t chun. Cc gio s, ging vin cc
trng i hc tt nht ca Vit Nam t c bi vit ng ti trn cc tp ch quc t c phn bin (peerreview). Nm 2006, 2.830 ging vin ca i hc Chulalongkorn Thi Lan ng ti 744 bi vit trn
cc tp ch khoa hc quc t. Trong cng thi gian , 3.360 ging vin ca i hc quc gia Vit Nam
H Ni v Thnh ph H Ch Minh ch ng c 36 bi vit38. Mt na s sinh vin tt nghip i
hc trong th trng vic lm nng ng c ghi nhn l khng kim c vic lm lin quan n
chuyn ngnh hc ca mnh ch mt nm sau khi tt nghip39. ng lo ngi hn, mt nghin cu gn
y ca trng i hc S phm Thnh ph H Ch Minh nm 2007 cho thy 50% sinh vin tt nghip
khng c kh nng hon thnh cng vic thuc lnh vc l h c o to, do phi o to li.
S lng sinh vin tng rt mnh k t 1990 nhng s ging vin th tng rt khim tn, kt qu l
h thng ang ngy cng tr nn qu ti (hnh 17). T l sinh vin/ging vin tng mnh t 6:1 nm
1990 ln gn 30:1 nm 2005.
37
38
39
Xem http://www.hce.edu.vn/print.php?type=A&item_id=126
40
40
Vit Nam c cho l chi 1 t -la mt nm cho du hc hi ngoi, phn ln l ngun tin gia nh. y l mt ch bo
v mc khng hi lng ca cng chng i vi h thng i hc trong nc. Mc d vic tham gia cc chng trnh gio
dc cao hc nc ngoi c xem l mt cch u t tt, nhng cc chng trnh bc i hc nc ngoi rt tn km v
nu c c nhng chng trnh c cht lng tt hn Vit Nam th s gim bt nhu cu du hc nc ngoi.
41
42
Gn y, chnh ph ang xem xt k hoch phn b mt t -la cho on Thanh nin Cng Sn H Ch Minh cho cng tc
dy ngh v to vic lm. Mc d sng kin ny xut pht t mong mun ng khen ngi, nhng s thnh cng ca n kh
c m bo. Cng tc o to khng phi l trng tm t chc hng u ca on v cng khng phi nng lc chnh; hn
na rt c th on khng c c s hiu bit su sc v nhu cu ca cc doanh nghip thu lao ng v ca chnh ngi
lao ng trn th trng.
43
Gio s Hong Ty lp lun mt cch thuyt phc rng qun tr ch khng phi ngun lc vt cht, l nguyn nhn gc r
ca s tht bi trong ngnh gio dc i hc v khoa hc ca Vit Nam. Xem Nm mi, chuyn c
http://www.tiasang.com.vn/print?id=1307. Mt v d r nt v s thiu t ch ca i hc Vit Nam l trng i hc khng c
chc nng cp hc hm ph gio s hay gio s cho ging vin. Trung Quc cp thm quyn ny cho cc trng i hc
hn 10 nm trc.
41
44
Ngun: Scientific Citation Index Expanded, Web of Science, Thomson Corporation. S thiu k nng ting Anh c cho l
li gii thch cho kt qu t hi ny. Nu cc nh nghin cu Vit Nam tht s khng thng tho ting Anh th y li l bng
chng su hn v s tht bi ca ngnh khoa hc Vit Nam. Nghin cu khoa hc hin i ging nh mt t chc ton cu,
v ting Anh chnh l th ngn ng thng dng ca t chc ny. Cc nh khoa hc khng th kt ni vi nhng xu th ton
cu trong cc lnh vc chuyn ngnh ca mnh th hu nh chc chn khng th tham gia vo hot ng nghin cu lin quan.
45
46
Xem http://vietnamnet.vn/giaoduc/2007/01/649367/
47
42
(2)
(3)
Hin ang xy ra tnh trng phn b sai ngun lc di hnh thc qu ch trng vo cc
tp on nh nc v nhng c s h tng c u tin thp. Vit Nam cn phi u t
nhiu ngun lc hn, ng thi hiu qu hn, vo c s h tng ng st v ng b
c mc s dng cao v vo vic sn xut in ngoi thy in.
(4)
(5)
(6)
(7)
(8)
c tin b tht s trong vic t hot ng cho vay ca khu vc ngn hng trn c s
thng mi nghim ngt hn i vi mi i tng vay. Tuy nhin, vic a ngn hng
vo cc tp on l mt bc li trn phng din ny. Bc li ny s lm cho vic bnh
n kinh t v m tr nn kh khn hn v thm ch cn c tim nng to ra nhng hnh thi
trc trc ti chnh tng dn ti cuc khng hong ti chnh khu vc nm 1997-1998.
(9)
Phng cch iu chnh tnh trng mt cn i theo vng trong hot ng cng nghip
l tng cng c s h tng vt cht v iu tit trn khp t nc. Trn phng din
ny, u t c s h tng nn i theo hng tip cn vng, ngc li vi cch thc ban
thng nht thi cho mt tnh no . Chnh sch hin nay hng ti vic xy dng nhng
cng bin su v sn bay khng cn thit, vic b tr mt khu phc hp cng nghip nng
quy m ln mt vng xa th trng (c u vo v u ra) v thng xuyn c bo ln l
v d minh ha cho cch tip cn nht thi khng ng c cho hot ng u t ny.
(10) Cc quan chc chnh quyn a phng Vit Nam cn xem vai tr ca mnh nh ngi
thc y pht trin cng nghip ch khng ch n thun l ngi iu tit gim st v thu
43
thu. Ngy nay, vn pht trin a phng khng y nhiu vng ch yu lin quan
n vn qun tr v thi hn l do thiu ng c ti chnh.
(11) C mt nhu cu di hn cn phi thay th cc quy trnh khng chnh thc hin nay c
c quyn s dng t bng nhng lut l hp php chnh thc, n gin v minh bch
hn. Chng ti khng tin rng s can thip nhiu hn ca quan chc a phng hay ca
mt c quan iu tit nh nc s gp phn lm cho vic s dng t hiu qu hn hin
nay. Ngc li, s can thip su hn ca chnh quyn a phng ch yu s to thm
nhng ro cn mi khi s doanh nghip, c bit l cho khu vc dn doanh.
(12) Khi thiu vng cc th ch h tr th trng quan trng, nhiu quyt nh kinh doanh t ph
sn cho n sp nhp v mua bn cng ty i hi phi c s can thip thng xuyn ca
b my hnh php ca chnh quyn, mt qu trnh va phi hiu qu, va l ngun gc ca
tham nhng. Do , mc tiu di hn s l cng c hn na cc th ch h tr th trng
quan trng, chng hn nh mt h thng php lut c lp vng mnh v mt h thng s
hu c xc lp r rng.
44
Tng s
doanh nghip
Doanh thu
hn 100 triu
T l (%)
Tng gi tr
SLCN (%)
420929
1558
0,37
29,55
9230
30
1264
2233
9971
605
24
2981
42755
14406
298
3878
24017
18017
7929
11000
10891
10182
10732
3897
10671
11293
690
55
17
4
6
0
605
0
16
43
17
92
5
236
4
1
1
0
23
2
1
2
101
38
0,60
56,67
0,32
0,27
0
100
0
0,54
0,10
0,12
30,87
0,13
0,98
0,02
0,01
0,01
0
0,23
0,02
0,03
0,02
0,89
5,51
53,99
99,87
25,74
16,01
0
19,45
0
25,56
5,10
6,81
89,20
5,67
21,86
2,75
0,37
1,12
0
10,62
2,11
1,76
1,81
52,53
95,26
2235
0,22
25,52
17864
2802
494
3740
14065
55859
3015
118
27
26
34
7
17
134
0,66
0,96
5,26
0,91
0,05
0,03
4,44
29,02
16,58
59,97
29,72
2,76
3,12
79,15
2158
68
3,15
59,03
29841
43059
10368
14118
7
161
79
102
0,02
0,37
0,76
0,72
2,38
18,81
43,20
30,57
4159
96
2,31
48,96
3460
5544
4
1
0,12
0,02
6,18
1,51
45
Trung
Quc
1996
Trung
Quc
2004
Hn Quc
2005
20,95
9,64
5,67
9,13
5,67
4,48
2,71
6,5
2,61
2,08
Ha cht v sn phm
5,32
8,41
7,2
9,31
Dt
Sn phm cao su v
nha
Sn xut da
4,71
7,53
5,24
2,57
4,7
3,33
3,28
4,43
4,58
1,77
1,41
0,49
3,75
3,1
2,86
4,69
May mc
3,72
2,83
2,1
1,45
Kim loi c bn
3,27
8,26
10,59
9,89
ni tht
3,26
0,45
0,67
1,35
Thit b vn ti
2,77
6,03
6,54
15,4
Thit b in
2,76
4,88
5,41
4,47
Sn phm thuc l
2,57
1,92
1,17
0,33
2,26
4,86
1,02
1,64
Sn phm giy
2,11
1,94
1,79
1,73
Sn phm g
1,87
0,82
0,9
0,52
1,56
1,53
1,37
My mc
1,54
4,27
4,62
8,48
1,43
2,28
2,13
0,07
Sn phm du
1,25
3,53
4,09
7,1
1,01
In n & xut bn
0,93
1,53
0,78
1,49
Thit b khc
0,56
3,17
2,62
Thit b cng c
0,2
0,84
1,08
1,83
1,51
Dc
in & kh
5,59
4,6
6,9
Nc tinh khit
0,39
0,37
0,27
Ngnh khc
1,31
10,89
1,02
15,19
46
Chi ph
khng
chnh
thc
Thit ch
php l
Ch s
PCI 2006
( c
trng s)
6,46
7,24
9,08
8,86
6,52
5,46
76,23
9,17
4,70
7,68
5,83
6,18
6,47
6,38
9,62
9,60
6,38
75,39
7,16
6,86
7,97
4,93
6,88
7,50
6,64
8,15
6,18
3,95
66,49
8,44
6,80
6,25
4,91
6,80
7,33
5,10
7,50
7,96
4,86
64,67
7,02
6,27
6,18
4,95
6,99
6,31
6,00
7,76
8,45
3,79
64,64
6 Lo Cai
7 Tp.HCM
7,78
5,93
7,80
4,33
6,78
8,40
6,59
7,01
6,46
3,52
64,11
7,07
5,07
6,97
5,12
6,02
6,35
6,18
7,63
7,35
3,81
63,39
8 Vnh Phc
9 An Giang
7,31
6,30
6,27
3,25
6,13
6,36
7,74
6,31
6,98
4,03
61,27
7,64
6,37
6,64
4,57
7,00
6,43
7,59
7,06
4,55
3,38
60,45
10Cn Th
6,55
6,70
6,83
4,87
5,70
6,57
3,52
8,68
5,56
3,80
58,30
11ng Thp
7,92
6,38
5,81
3,87
7,44
7,43
6,06
6,30
6,14
3,20
58,13
12Yn Bi
7,20
6,32
5,99
5,70
6,90
8,30
6,38
4,49
5,12
3,81
56,85
13Tr Vinh
6,85
6,35
5,79
3,81
6,86
6,46
6,31
6,14
5,85
3,63
56,83
14Qung Nam
7,76
5,55
4,44
4,32
5,27
6,96
6,61
5,26
5,70
6,31
56,42
15Bc Giang
8,18
6,01
5,81
4,78
6,32
6,66
4,89
5,31
6,41
4,00
55,99
16Hng Yn
6,65
6,91
6,49
5,36
7,64
7,82
5,82
5,53
3,89
3,52
55,97
17BRVT
7,49
5,38
5,43
5,59
5,85
5,70
5,46
5,82
5,56
4,73
55,95
18Ninh Bnh
7,87
5,92
5,11
5,87
6,29
6,17
5,64
4,78
6,60
3,63
55,82
19Sc Trng
7,82
7,98
5,78
4,00
6,30
7,20
7,31
4,50
4,16
4,06
55,34
20Khnh Ha
8,23
5,30
6,02
5,37
6,51
6,36
5,11
6,12
5,08
3,27
55,33
21Ph Yn
8,83
7,03
6,09
2,64
5,35
6,58
5,09
6,49
5,44
3,73
54,93
22Bc Ninh
7,25
6,06
6,09
3,04
6,24
6,76
5,75
4,60
6,53
4,14
54,79
4 Vnh Long
5 ng Nai
47
23Ngh An
7,85
5,56
5,78
5,06
6,29
6,15
4,69
4,28
6,53
4,53
54,43
24Ph Th
8,32
6,50
5,35
4,73
6,61
6,96
4,59
5,70
5,56
3,70
54,42
25Qung Ninh
6,81
6,31
4,77
4,74
6,47
6,46
6,03
5,25
4,74
4,30
53,25
26Bn Tre
7,65
6,20
4,90
3,73
8,35
5,99
6,38
4,42
5,47
3,54
53,11
27Gia Lai
7,08
6,16
6,03
3,26
7,32
6,36
4,91
5,77
5,06
3,68
53,06
28Thi Nguyn
7,02
5,66
6,08
3,66
6,18
6,66
3,53
5,25
6,64
4,05
52,71
29Hi Dng
6,19
6,15
5,81
4,23
5,70
7,28
5,84
5,09
4,52
3,91
52,70
30Bnh Thun
6,39
5,92
6,71
4,22
7,27
7,06
4,47
4,58
5,64
3,02
52,66
31Hu Giang
7,67
6,01
5,12
3,97
7,74
6,08
6,79
3,98
4,67
4,06
52,61
32Lm ng
7,20
6,97
5,54
4,83
6,56
6,37
3,82
6,39
4,19
3,93
52,25
33Tin Giang
5,85
6,43
4,48
4,59
7,25
6,65
5,31
5,76
5,05
3,60
52,18
34Qung Tr
8,83
5,67
4,93
4,79
6,52
6,85
4,26
4,12
6,78
3,32
52,18
35c Lk
6,48
5,95
4,99
4,83
6,03
6,74
5,87
5,27
4,19
3,74
51,65
36Kin Giang
7,87
7,72
4,86
4,42
6,63
6,01
5,60
4,88
3,89
3,89
51,27
37Thi Bnh
6,89
5,46
5,27
6,13
6,62
7,17
4,81
3,73
5,13
2,92
50,54
38TT-Hu
7,52
4,99
5,43
4,40
5,98
6,23
4,63
4,68
5,79
2,98
50,53
39Long An
7,88
7,07
3,62
3,88
5,68
7,02
5,59
5,63
4,85
3,16
50,40
40H Ni
5,73
4,19
5,60
5,25
5,21
4,70
4,23
6,12
5,24
3,39
50,34
41Ha Bnh
6,62
6,57
5,13
5,02
7,39
7,30
4,61
3,51
5,16
3,62
50,17
42Hi Phng
7,38
4,48
6,07
4,41
5,54
5,85
3,76
4,98
5,83
2,98
49,98
43Lng Sn
6,87
4,39
5,65
5,17
6,21
6,50
3,30
5,20
5,07
3,65
49,64
44Nam nh
7,40
5,71
3,63
4,84
6,65
7,54
5,16
4,75
4,48
3,37
48,89
45Bc Kn
7,21
4,34
3,18
4,60
6,47
7,04
4,02
3,28
6,21
6,55
48,73
46H Giang
7,39
6,19
5,03
3,44
6,01
6,44
4,92
4,87
4,52
3,04
48,49
47Ty Ninh
8,49
6,26
4,56
3,70
6,12
6,06
4,11
4,42
4,30
5,09
48,35
48Qung Bnh
8,02
6,07
5,46
4,05
7,22
6,17
3,55
3,84
4,92
3,46
47,90
49H Nam
6,58
5,58
6,48
3,90
6,51
6,29
4,79
4,39
2,87
3,09
47,27
50Tuyn Quang
8,59
5,13
4,04
4,09
6,47
7,02
4,57
5,30
3,43
3,50
47,21
48
51Cao Bng
7,65
4,83
4,62
4,70
6,30
7,44
4,38
3,07
5,10
3,07
46,63
52Bnh Phc
4,96
6,82
4,36
5,28
6,12
6,37
4,72
4,36
4,13
2,52
46,29
53Ninh Thun
7,50
6,66
5,39
3,48
6,08
5,52
2,60
3,84
5,50
3,47
45,82
54Thanh Ha
7,83
5,95
4,63
4,73
5,24
6,79
3,11
4,61
3,73
3,53
45,30
55Sn La
7,78
5,94
3,95
3,50
5,82
7,40
4,37
4,65
3,44
3,63
45,22
56Qung Ngi
6,73
5,99
5,24
4,42
5,44
5,79
2,36
4,57
4,94
2,13
44,20
57C Mau
5,99
5,74
5,07
4,33
6,97
5,73
4,10
3,47
3,65
3,00
43,99
58Bc Liu
5,67
6,91
2,53
4,24
6,34
5,60
4,17
4,32
4,30
3,41
42,89
59H Tnh
7,36
5,93
2,86
4,93
5,05
6,22
3,09
3,99
5,10
2,59
42,35
60in Bin
8,82
5,72
4,38
4,19
6,45
5,60
3,24
3,42
3,50
2,99
42,28
61Kon Tum
8,73
4,95
4,28
3,22
5,17
6,09
3,43
3,33
3,60
3,74
41,38
62H Ty
6,12
4,92
5,56
4,28
5,07
6,70
2,53
3,60
2,92
3,13
40,73
63k Nng
5,56
4,82
2,15
3,81
6,66
5,07
4,15
2,40
4,11
4,83
38,91
64Lai Chu
7,99
3,84
2,46
3,06
5,20
7,10
4,32
2,96
1,99
4,05
36,76
THP NHT
4,96
3,84
2,15
2,64
5,05
4,70
2,36
2,40
1,99
2,13
36,76
CAO NHT
9,17
7,98
8,50
7,12
8,35
8,40
9,08
9,62
9,60
6,55
76,23
TRUNG BNH
7,36
5,92
5,34
4,47
6,36
6,59
5,00
5,19
5,20
3,77
52,45
49
Th phn (2003, %)
in
94%
92%
Than
97%
98%
Giy
50%
70%
Thuc l
63%
Khng c s liu
Xi mng
59%
55%
Thp
64%
52%
Phn bn ha hc
Khng c s liu
90%
Cao su
Khng c s liu
69%
Sn phm du la
Khng c s liu
100%
Ha cht c bn
Khng c s liu
99%
Xng
Khng c s liu
50%
Vn ti ng st
Khng c s liu
100%
Vn ti hng khng
Khng c s liu
90%
70%
Khng c s liu
Xut khu
30%
25,1%
Ngun: Nguyn Vn ang et al. (2005). Tng cng ty nh nc trong xu hng hi nhp kinh t quc t.
NXB Giao thng Vn ti, trang 63.
50
n v
2002
2003
600
586
557
544
475
516
187.080.612
201.922.707
- Vn nh nc
61.642.301
62.149.913
- Vn tch ly
30.742.758
38.240.199
- N
88.134.484
101.576.849
- Ngun khc
6.561.069
6.465.926
679.725
694.604
7.983
9.581
- Doanh thu
210.694.930
202.652.006
16.785.983
14.528.197
- L
386.811
259.205
17,75%
14,21%
6.167
4.701
- Gi tr xut khu
5.117
4.143
- Gi tr nhp khu
1.049
558
Doanh nghip
Ngun vn
Triu ng
Lao ng
Ngi
Kt qu kinh doanh
Triu ng
Triu USD
Triu ng
44.156.001
36.916.510
Khon phi tr
Triu ng
125.813.892
126.867.610
6.557.741
1.728.322
84.225.061
90.374.472
37.260.138
34.102.429
1.067.880
596.510
Triu ng
51
Tn cng ty
1. Du kh Vit Nam
ng gp
ngn sch
nh nc
(triu ng)
18
33.321.264
15.177
57.379.800
1.850.064
25.050.760
94
26.772.274
96.320
22.990.768
7.525.051
6.215.000
15
2.328.085
11.302
10.300.000
177.000
2.433.744
4. in lc Vit Nam
53
64.986.081
76.000
19.912.000
1.800.000
2.020.000
15
14.333.000
16.650
8.980.097
664.661
824.526
12
5.709.286
17.591
9.125.084
162.367
487.057
43
5.760.057
86.615
8.700.000
350.000
400.122
36
6.793.329
80.100
2.970.196
916.427
370.750
20
5.306.511
15.054
11.484.642
382.759
332.871
39
3.877.689
34.200
8.399.203
228.976
305.415
48
3.180.302
44.288
4.308.735
69.126
278.664
18
5.375.565
30.500
3.831.000
144.000
260.000
40
8.680.000
100.890 11.613.907
83.425
132.724
32
2.281.573
14.474
3.179.500
34.817
86.571
13
4.621.525
12.800
2.087.000
(23.801)
71.438
16. Vinafood II
19
5.292.950
10.573
9.926.000
83.275
61.482
17. Vinafood I
15
939.216
5.070
4.964.074
56.249
45.587
18. Vinacafe
56
2.364.000
27.000
2.500.000
52
42.000
Vn nh
nc
Vn tch ly
Ngun khc
26.772.274
6.818.225
14.701.231
5.252.818
2. Du kh Vit Nam
33.321.264
11.856.683
6.630.000
11.251.182
3.583.399
3. in lc Vit Nam
64.986.081
26.486.081
3.500.000
35.000.000
5.306.511
321.112
3.435.908
1.507.986
41.505
14.333.000
2.333.000
2.200.000
7.500.000
2.300.000
6.793.329
2.531.672
2.071.408
2.065.922
124.327
5.375.565
1.025.565
1.650.000
2.700.000
8.680.000
1.499.965
880.035
6.300.000
3.877.689
1.179.000
695.689
2.003.000
939.216
365.729
573.487
2.328.085
665.657
502.476
1.113.935
46.017
5.760.057
1.267.010
448.203
4.037.744
7.100
13. Vinafood II
5.292.950
673.197
337.275
4.282.478
5.709.286
1.320.176
273.204
2.626.076
4.621.525
962.061
159.464
3.500.000
3.180.302
1.486.895
103.934
1.246.463
343.010
2.281.573
793.885
77.885
1.389.235
20.568
18. Vinacafe
2.364.000
564.000
1.800.000
10. Vinafood I
53
54