ALETLE ALALMA USULLER

Eitim Notlar

ALETLE ALALMA USULLER

Ders Notlar

SEYRSEFER DARES BAKANLII

Hava Trafik Mdrl

ALETLE ALALMA USULLER

Eitim Notlar

NSZ

Bilindii zere, lkemiz Hava Sahas ierisinde seyrsefer yapan trafiklere; Genel Mdrlmze bal Liman/Meydanlarda grev yapan Hava Trafik Personeli tarafndan , Hava Trafik Kontrol Hizmeti verilmektedir. Bu dokmann hazrlanmasndaki temel ama, Hava Trafik Personelinin kontroll sahalarda belirlenmi olan aletle uu usulleri konusunda yeterli bilgiye sahip olmalarn salamaktr. Bu usullerin izimi, trafiklerin manialara nazaran korunmas ve izim aamasnda dikkate alnan temel kurallarla ilgili aklamalar dokmanda yer almaktadr. Yukarda ifade edilen amala hazrlanm olan bu dokman ayn zamanda, Genel Mdrlmz bnyesinde verilen Temel ATC kurslarnda eitim gren kursiyerlere de ders notu olarak okutulmaktadr. Sz konusu bu dokman; ICAO tarafndan hazrlanm olan Doc.8168 temel olmak zere, havaclk ile ilgili yerli ve yabanc eitli internet siteleri ve dokmanlardan yararlanlarak, DHM Genel Mdrl Seyrsefer Dairesi Bakanl Hava Trafik Mdrl adna Hava Trafik Kontrolr Cihan AHN tarafndan derlenmitir.

SEYRSEFER DARES BAKANLII

II

Hava Trafik Mdrl

ALETLE ALALMA USULLER

Eitim Notlar

NDEKLER

1. BLM 2. BLM 3. BLM 4. BLM 4.1. 4.2. 4.3. 4.4. 4.5.

TANIMLAR GENEL KRTERLER TERMNAL SAHASI FKSLER ALETLE YAKLAMA USUL SAFHALARI

GEL SAFHASI LK YAKLAMA SAFHASI ARA YAKLAMA SAFHASI SON YAKLAMA SAFHASI PAS GEME SAFHASI MNMUM SEKTR RTFALARI HASSAS YAKLAMA USULLER KALKILAR

5. BLM 6. BLM 7. BLM

SEYRSEFER DARES BAKANLII

III

Hava Trafik Mdrl

ALETLE ALALMA USULLER

Eitim Notlar

1. TANIMLAR Aerodrome elevation ( Meydan Rakm ):ni sahasnn en yksek noktasnn deniz seviyesinden olan ykseklii. Altitude (rtifa):Bir seviye,bir nokta veya bir nokta olarak kabul edilen bir cismin deniz seviyesinden llen dikey mesafesi. Area minimum altitude(AMA) (Minimum saha irtifas):Aletli meteorolojik artlarda kullanlabilen en dk irtifa deeridir.Manialardan 300m (1000ft ), dalk arazilerde ise 600m ( 2000ft ) koruma payyla belirlenir. Change over point (Deiim noktas): Bir ATS yolunda uan referans alarak utuu seyrsefer yardmcsnn deitii nokta. Circling approach ( Turlu yaklama ):ni ncesi aletli yaklamann bir paras olarak meydan evresinde meydan grerek yaklamaya devam edilmesi. Decision altitude (DA) or decision height (DH) (Karar irtifas veya karar ykseklii): Yaklamann devam edebilmesi iin gerekli, yerden grerek referans alma artnn salanamamas durumunda, pas geme usulnn balayaca belirtilen irtifa veya ykseklik deeri. Heading (Uu ba): Bir uan uzunlamasna eksende, kuzeyden saat ynnde derece olarak tanmlanan yndr. Height (Ykseklik): Bir seviye, bir nokta yada bir nokta olarak kabul edilen bir cismin belirlenen bir yere olan dikey mesafesi. Holding procedure (Bekleme usul): Bir uan sonraki ATC msaadesini beklerken belirlenmi bir hava sahasnda tutulmas iin nceden belirlenmi manevra. Instrument approach procedure (Aletli yaklama usul): Ua ilk yaklama fiksinden veya tanmlanm geli yolunun bandan iniin tamamlanabilecei bir noktaya getirecek, eer ini tamamlanamayacaksa bir bekleme noktasna getirecek veya belli bir ykseklie trmandracak, manialardan koruyarak uu aletlerinin yardmyla yaplan daha nceden belirlenmi manevralar serisi. Minimum descent altitude (MDA) or minimum descent height (MDH) ( Minimum alalma irtifas yada ykseklii):Hassas olmayan yaklamada yada turlu yaklamada yerden grerek referans alnmad srece altna inilmeyecek irtifa yada ykseklik deeri. Minimum sector altitude (Minimum sektr irtifas): Merkezi bir seyrsefer yardmcsyla belirlenmi 25 nm yar apl bir sahada bulunan manialar zerine 300m (1000ft)lik koruma pay eklenerek elde edilen minimum uu irtifas. Missed approach point (MAPt) ( Pas geme noktas): Bir aletli yaklama usulnde minimum irtifa deerini ihlal etmeden pas geme usulnn balamak zorunda olduu nokta. Missed approach procedure (Pas geme usul): Bir piste yaplan yaklamaya devam edilememesi durumunda uygulanacak usul.
SEYRSEFER DARES BAKANLII

IV

Hava Trafik Mdrl

ALETLE ALALMA USULLER

Eitim Notlar

Mountainous area ( Dalk arazi) : 18.5km (10 NM )lik bir mesafe ierisinde 900myi aan ykseklik farkllklar bulunan arazi. Obstacle clearance altitude(OCA) or obstacle clearance height (OCH):Bir pistin eik rakm yada meydan rakmnn stnde msaade edilebilecek en dk irtifa yada ykseklik. Precision approach procedure (Hassas yaklama usul): ILS yada PAR tarafndan glide path ve asal bilgilerin saland bir aletli yaklama usul. Primary area (Birincil saha): Simetrik olarak uu rotasn evreleyen ve tam koruma pay uygulanan tanmlanm saha. Required navigation performance (RNP) (Talep edilen seyrsefer performans): Tanmlanm bir sahada operasyon iin gerekli seyrsefer performans. Secondary area (kincil saha): Uu rotas boyunca birincil sahann her iki tarafnda da yer alan ve azaltlm koruma pay uygulanan tanmlanm saha. Standard instrument arrival (STAR) (Standart aletli geli usul): Bir uan ini yapaca pist iin belirlenmi bir yaklama usulun uygulamaya balayaca noktaya kadar geliini gsteren hava trafik hizmet rotasdr. Standard instrument departure (SID) (Standart aletli kalk usul):Bir pistten kalk mteakip uan yol safhasna balayaca noktaya kadar gidiini gsteren hava trafik hizmet rotasdr. Threshold (THR) (Eik): ni iin kullanlan pistin balang ksm. Track (Rota): Bir uan uu yolunun dnya yzeyine izdm olup, yn kuzeyden derece olarak tanmlanr. Visual manoeuvring (circling) area (Grerek manevra sahas):Uan grerek artlarda uuunu srdrd kabul edilerek manialardan korunma paynn uyguland saha.

2. GENEL KRTERLER

SEYRSEFER DARES BAKANLII

Hava Trafik Mdrl

ALETLE ALALMA USULLER

Eitim Notlar

Bir aletli yaklama usul 5 ayr ksmdan oluur. Bunlar; geli,ilk,ara,son ve pas geme ksmlardr.Ayrca grerek artlarn bulunduu dnlerek bir turlu yaklama sahas oluturulur.Yaklama alanlar belirlenmi bir fixde balar ve biter.Bununla birlikte,fix teminin mmkn olmad hallerde yaklama sahalar bir noktada balayabilir.

Fixler,ilgili safhayla uyumlu olarak adlandrlr.rnein;ara safha ara fix ile balar ve son yaklama fix ile biter. Bir yaklama usul oluturulurken, ilk olarak son yaklama safhas oluturulmaldr.nk bu ksm en az esnek olan ve tm safhalar ierisinde en kritik olandr.Her bir safha iin koruma alanlar oluturulup, minimum mania gei irtifas uygulanarak o safha iin bir minimum irtifa deeri belirlenir.Normal olarak,belirlenen rotann her iki tarafnda simetrik olarak sahalar oluturulur.Bu sahalar birincil ve ikincil sahalar olarak ikiye ayrlr.Oluturulan bu koruma sahasnn her iki tarafnda %25lik ksmlar ikincil sahalar olarak deerlendirilir.

SEYRSEFER DARES BAKANLII

VI

Hava Trafik Mdrl

ALETLE ALALMA USULLER

Eitim Notlar

Birincil sahada tam koruma pay (minimum maniadan arnma deeri (MOC)) uygulanmakta olup,bu deer ikincil sahada iten da doru giderek azalan bir eilim gstermektedir. Yaklama safhalar iin ayr ayr optimum ve maksimum alalma oranlar belirlenmektedir.Eer mmkn olursa tm safhalar iin yada en azndan son yaklama safhas iin usuln oluturulmasnda kullanlan alalma oran yaynlanmaktadr. Aletli Yaklama dizaynnda dikkat edilen en nemli unsurlardan biri de uaklarn hzdr.Bu nedenle uaklar hzlarna gre snflandrlarak her bir snf iin ayr ayr hesaplamalar yaplmaktadr.Sz konusu snflandrma yaplrken uaklarn sertifika edilmi arlklaryla ini aamasndaki stall hzlar (havada kalabilmek iin gerekli minimum hzlar) 1.3 ile arplm ve aadaki kategoriler oluturulmutur: Category A Category B Category C Category D Category E - 169 km/h (91 kt) den daha az (IAS) (Indicated air speed) - 169 km/h (91 kt) yada 224 km/h (121 kt) den daha az (IAS) - 224 km/h (121 kt) yada 261 km/h (141 kt) den daha az (IAS) - 261 km/h (141 kt) yada 307 km/h (166 kt) den daha az (IAS) - 307 km/h (166 kt) yada 391 km/h (211 kt) den daha az (IAS)
VII
Hava Trafik Mdrl

SEYRSEFER DARES BAKANLII

ALETLE ALALMA USULLER

Eitim Notlar

SEYRSEFER DARES BAKANLII

VIII

Hava Trafik Mdrl

ALETLE ALALMA USULLER

Eitim Notlar

Hesaplamalarda kullanlan hz TAS (True Air Speed) (Hakiki Hava Srati) olup,tm IAS (Indicated Air Speed) (Gsterge Hava Srati) deerleri TAS deerlerine dntrlr.Bunun iin irtifa deerine bal olarak belirlenmi sabit katsaylar IAS deeri ile arplp TAS deeri elde edilir. rn: IAS= 240 olan bir uan deniz seviyesinden 12000 ft ykseklikteki TAS deeri ne olur? TAS= IAS *1.2347 = 240 kt * 1.2347 = 296.3 kt Planlamalarda,gerek kuzeye bal olarak bulunan dereceler kullanlr fakat tm yaynlanm usullerde magnetik dereceler ifade edilir. 3. TERMNAL SAHASI FXLER Terminal sahas fixleri sayca snrlandrlm olmamakla birlikte , ilk yaklama fix (IAF) , ara fix (IF) ,son yaklama fix (FAF) ,bekleme fixi ve eer gerekirse pas geme noktas (MAPt) yada dn noktas (TP) fixlerini iermektedir.

Bir seyrsefer yardmcs fix olarak kullanlabildii gibi ,iki seyrsefer yardmcs kullanlarak da bir fix oluturulabilir. Kesime fixleri (intersection fix) olarak adlandrabileceimiz bu fixler oluturulurken kullanlan seyrsefer yardmc cihazlarnn doruluklarnn dikkate alnmas gerekmektedir.

SEYRSEFER DARES BAKANLII

IX

Hava Trafik Mdrl

ALETLE ALALMA USULLER

Eitim Notlar

VOR un doruluk deerleri +,- 5.2 dir.Yani VOR dan yararlanmakta olan bir uak saa yada sola 5.2 lik almlar ierisinde uabilmektedir.Bu deer hesaplanrken +,- 3.5 yer sistemleri tolerans, +,-1.0 monitr tolerans,+,- 2.7 alc tolerans ve +,- 2.5 uu teknikleri tolerans dikkate alnmaktadr. NDB iin doruluk deeri ise +,- 6.9 olup, bunun +,- 3 yer ekipmanlar, +,- 5.4 uak ekipmanlar, +,- 3 uu teknikleri tolerans iermektedir. Eer VOR yada NDB uan rotas zerinde olmayp kesien bir dorultuda ise VORn tolerans +,- 4.5 , NDB nin tolerans ise +,- 6.2 olmaktadr.

DME cihaznn doruluk oran hesap edilirken u forml kullanlmaktadr. Doruluk =+,- 0.46 km (0.25 NM) + % 1.25 * DME antenine olan mesafe. Bir fix zerine geldiini rapor eden bir uan pozisyonu hakknda karar verebilmek iin fixin toleransn deerlendirmek gerekmektedir.Bu hesaplamada uan fixin zerine geldii seviyeye gre VOR iin 50 , NDB iin ise 40 lik salnm alar kullanlarak yarap hesab yaplmaktadr. Oluturulan bu alann herhangi bir yerinde uak o fixin zerine geldiini rapor edebilmektedir.

SEYRSEFER DARES BAKANLII

Hava Trafik Mdrl

ALETLE ALALMA USULLER

Eitim Notlar

4. ALETLE YAKLAMA USUL SAFHALARI 4.1. Geli Safhas Uuun bu aamasndaki temel ama, uan yol aamasndan ilk yaklama fixine geliini salamaktr.Bu rotalar, operasyonel anlamda avantaj salamak iin tesis edilir ve yaynlanr.Ayrca lokal trafikle uyum gstermektedir. Geli safhasnn uzunluu seyrsefer rehberiyle salanan operasyonel hizmet alanna gre belirlenmektedir.Bu safhann uzunluunun 46 km (25 NM ) i amas halinde , ilk yaklama fixine 46 km ( 25 NM ) mesafe kalana kadar yol kriterleri gz nne alnr.Bu mesafe geildikten sonra 30 lik ayla daralarak ,ilk yaklama kriterlerinde uygulanan genilie ulaacaktr.Geli safhasnn 46 km (25 NM)den az olduu artlarda ise yine bu mesafeden itibaren alan 30 lik ayla daralacak ve ilk yaklama genilii yakalanacaktr. Geli safhasnda uygulanan MOC (minimum maniadan arnma deeri) 300 m (984 ft) dir. kincil sahada kenarlara doru gidildike MOC deeri azalmaktadr.

SEYRSEFER DARES BAKANLII

XI

Hava Trafik Mdrl

ALETLE ALALMA USULLER

Eitim Notlar

SEYRSEFER DARES BAKANLII

XII

Hava Trafik Mdrl

ALETLE ALALMA USULLER

Eitim Notlar

4.2. lk Yaklama Safhas lk yaklama safhas, ilk yaklama fixinde balar ve uan ara yaklama safhasna girmesi iin gerekli manevralar ierir.Ara yaklama fixinin yol safhasnda bulunmas durumunda ise ilk yaklama safhas oluturulmayabilir.lk yaklama safhas bir VOR radyali, bearing , belirli bir radar vektr boyunca tesis edilebilir.Reversal ve Racetrack usulleri,uak ara yaklama rotasna girene kadar ilk yaklama safhalar olarak kabul edilir.

SEYRSEFER DARES BAKANLII

XIII

Hava Trafik Mdrl

ALETLE ALALMA USULLER

Eitim Notlar

lk yaklama safhas dizaynnda dikkat edilecek hususlar: - lk yaklama rotas ile ara yaklama rotas arasndaki asal farkllk 120 yi gemeyecektir.Eer dn asnn 120 yi gemesi gerekirse , Racetrack yada Reversal usuller kullanlmaldr. Uuun bu safhasnn uzunluu iin bir snrlandrma bulunmamaktadr. Genilik, yatay olarak yolun her iki tarafnda 2.5 NM uzanan bir birincil alan ile bu alann her iki tarafnda yatay olarak uzanan 2.5 NM ikincil alan iermektedir. Operasyon gereiyle ilk yaklama aamasnn uzunluunun VOR iin 37 NMden fazla olmas durumunda 7.8, NDB iin ise 28 NMden fazla olmas durumunda 10.3 ile oransal olarak koruma alan genilemektedir. Optimum alalma oran %4 , maksimum alalma oran ise %8 dir. Birincil sahada uygulanan MOC deeri 300 m (984 ft ). kincil sahada ise da doru gidildike MOC deeri oransal olarak azalmaktadr.

lk yaklama safhasnda dn usulleri u artlarda kullanlr: a-) lk yaklamann balayaca fasilite yada fixin meydanda veya meydana ok yakn yerletirilmesi durumunda uan irtifa kaybetmesini salamak amacyla, b-) 70 yi aan dnlerde herhangi bir rehber bilgi (radyal, bearing, radar vektr gibi) alnamad zamanlarda ara rotaya girebilmek amacyla, c-) 120den fazla dnn olmas durumunda,
SEYRSEFER DARES BAKANLII

XIV

Hava Trafik Mdrl

ALETLE ALALMA USULLER

Eitim Notlar

Base turn iin balang noktas bir seyrsefer yardmcs olmaldr. Procedure turn iin ise bir fasilite yada fix olmaldr.

SEYRSEFER DARES BAKANLII

XV

Hava Trafik Mdrl

ALETLE ALALMA USULLER

Eitim Notlar

4.3. Ara Yaklama Safhas Ara yaklama safhas , ilk yaklama ile son yaklama safhalar arasnda yer almaktadr. Bu safha dizaynnda dikkat edilen en nemli unsur uan son yaklamadaki alalma iin hazrlanmas amacyla dz uu yapmasn salamaktr. Bu safhann uzunluu optimum 10 NM , minimum 5 NM , maksimum 15 NM olabilmektedir.lk yaklama ile ara yaklama rotas arasndaki asal farkllk 90yi aarsa olmas gereken minimum uzunluk aadaki tabloda grlebilir.

Ara yaklama safhasnn toplam genilii, ilk yaklama safhas koruma alannn son yaklama safhas koruma alanyla birletirilerek belirlenmektedir. Optimum alalma oran %0, maksimum oran %5dir.Uygulanacak alalma oran son yaklamadaki alalma oranndan daha dk olmaldr. Birincil sahada uygulanan MOC deeri 150 m (492 ft )dir.

4.4 Son Yaklama Safhas ni iin alalmann tamamlanaca bu safha son yaklama fixi ile balar pas geme noktasnda sona erer. Son yaklama ile ara yaklama rotas arasndaki maksimum a 30 olmaldr. Ayrca son yaklama rotas ile pist merkez hatt arasndaki a A ve B kategori uaklar iin 30yi, C ve D kategori uaklar iin 15yi amamaldr. te yandan son yaklama rotas ile pist merkez hattnn kesitii noktann pist eiine olan mesafesinin 1400 mden az olmamas gerekmektedir.

SEYRSEFER DARES BAKANLII

XVI

Hava Trafik Mdrl

ALETLE ALALMA USULLER

Eitim Notlar

Son yaklama aamasnda kullanlan zel seyrsefer cihazlar ve dier yardmc cihazlar esnek alalma kriterlerini iermekte olup, optimum ve maksimum alalma oranlarn belirlemekte kullanlr. Genel olarak kullanlan optimum alalma oran %5, maksimum alalma oran %6.5dir. Uygulanacak MOC deeri son yaklama fixi kullanlrsa 75 m, son yaklama fixi yoksa 90 mdir. Her yaklama ynteminde manialardan arnma kriterlerine uymay salamak iin pas geme aamasnn balatlmas gereken pistin eik irtifasnn zerindeki en dk irtifa belirlenerek OCA (Obstacle Clearance Altitude) ilan edilmek zorundadr. Bu safhann optimum uzunluu 5 NM dir.

4.5. Pas Geme Safhas Pas geme safhas ,her aletli yaklama usulnde oluturulur ve balang noktas olarak belirlenen pozisyonda, o yaklama usul iin hesaplanm OCA/H (Obstacle Clerance Altitude /Height-Maniadan Korunmu rtifa/Ykseklik) deerinin altnda bir seviyeden balatlamaz. Pas geme safhasnn sonunda belirli bir irtifa/ykseklie ulaldnda , usul sona erer ve uak bir baka yaklama usulne balar yada belirlenmi bir bekleme paternine girer veya uuun yol safhasna geer.
SEYRSEFER DARES BAKANLII

XVII

Hava Trafik Mdrl

ALETLE ALALMA USULLER

Eitim Notlar

Pas geme safhas kendi iinde 3 ksmdan oluur: 1-) lk safha 2-) Ara safha 3 -) Son safha

1-) lk safha pas geme noktasndan ( MAPt ) balar ve trmana balama noktasnda ( SOC ) sona erer.Uak bu safhada son yaklamada sabit bir trmana gemeden dz uu yapar. 2-) Ara safha ; bu safha SOCde (trmana balama noktas ) balar ve 50 mlik MOC deerinin saland ve muhafaza edilebildii noktaya kadar devam eder.Ara safha boyunca pas geme rotas ilk safhadan maksimum 15lik asal farkllk gsterebilir. 3-) Son safha; bu safha 50 mlik MOC deerinin yakaland ve devam ettirilebildii noktada balayp, uan yeni bir yaklamaya ,bir beklemeye yada yol safhasna getii noktaya kadar uzanr. Pas geme safhasnda optimum trmanma oran %2,5dir. lk safhadaki koruma pay (MOC) son yaklama safhasndaki MOC deeriyle ayndr.Ara safhada ise koruma pay 30 m (98 ft),son yaklama safhasnda is 50 m(166 ft)dir. ki eit pas geme usul dizayn edilmektedir: 1-) Direkt pas geme 2-) Dnl pas geme

SEYRSEFER DARES BAKANLII

XVIII

Hava Trafik Mdrl

ALETLE ALALMA USULLER

Eitim Notlar

1-)Direkt pas geme usul , son yaklama safhasndaki rota ile pas geme rotas arasnda 15yi gemeyen bir farkllk olmamas durumudur. Bu pas geme usulnde koruma alan pas geme usulnn balad noktadaki son yaklama alannn geniliinde balayp

kullanlan seyrsefer yardmc cihazna gre bir ayla (NDB iin 10.3, VOR iin 7.8) genilemektedir.

2-) Dnl pas geme usulnde ise, uak bir noktadan veya belirlenmi bir irtifaya ulatktan sonra dn yapmakta ve uuun kalan ksmn tamamlamaktadr.

SEYRSEFER DARES BAKANLII

XIX

Hava Trafik Mdrl

ALETLE ALALMA USULLER

Eitim Notlar

SEYRSEFER DARES BAKANLII

XX

Hava Trafik Mdrl

ALETLE ALALMA USULLER

Eitim Notlar

5. MNMUM SEKTR RTFALARI(MSA ) Minimum Sektr rtifalar aletli yaklama usulleri dizayn edilirken her bir hava alan iin ayr tesis edilmektedir.Minimum rtifalar 46 km (25 NM ) yarapl ve merkezi bir seyrsefer yardmcs olan alanlar iin belirlenmektedir. Bu alan paralara ayrlarak her bir parada yer alan en byk mania belirlenir ve bu maniann yksekliine 300 m (984 ft) koruma pay eklenerek , o blm iin ilan edilecek MSA deerine ulalr.Ayrca oluturulan sektrlere 9 km ( 5 NM )lik koruma blgeleri eklenmektedir.

SEYRSEFER DARES BAKANLII

XXI

Hava Trafik Mdrl

ALETLE ALALMA USULLER

Eitim Notlar

6. HASSAS YAKLAMA USULLER Hassas yaklamalarda yol (en-route) safhasndan hassas safhaya kadar olan ksm ve pas geme safhasnn son ksm genel kriterlere uymaktadr. Farkllk, son yaklama ile ilk ve ara pas geme safhalarn iine alan hassas yaklama iin ihtiya duyulan fiziksel gereksinimlerde bulunmaktadr. Bu ihtiyalar hassas yaklama performansna (Cat I, II ve III) gre deimektedir. ILS (Instrument Landing Sistem Aletli ni Sistemi) en nemli iki paras localizer ve glide slope cihazlar olan bir hassas yaklama sistemidir. Localizer , piste yaklamakta olan bir uan pist merkez hatt dorultusunda yaklamasn salar.Glide path ise uaklarn piste en uygun szl as ile yaklamalarn salar. Bir ILS tesis edilirken dikkate alnan standart koullar unlardr; 1-) Uak boyutlar ; a-) yar kanat genilii 30 mden az olacak b-) uak zerindeki GP anteni ile tekerlekler arasndaki mesafe 6mden az olacak 2-) CAT 1 Yaklamasnda DH (Karar Ykseklii ) 60 mye eit yada byk olacak ve uu manuel gerekletirilecek. 3-) Pas geme trmanma oran %2.5 4-) Eikteki LLZ yayn genilii 210 m ( +,- 105 m ) olacak. 5-) Glide path as; minimum 2.5 optimum 3.0 maksimum 3.5 (Cat II/CatIII operasyonlar iin 3.0) 6-)RDH (Reference Datum Height ) 15 m ( 49 ft) Bir ILS sistemi tesisi 3 aamada planlanmaktadr: 1-) lk safha , 2-) Ara safha , 3-) Hassas safha

1-) lk safha,hassas olmayan yaklamadaki ilk safha ile ayn zellikleri tamaktadr.Tek fark , ilk yaklama rotas ile ara yaklama rotas arasndaki asal farkllk maksimum 90 olabilmekte ve optimum a 30 olarak kabul edilmektedir.Eer fark 90den byk olursa dn usul uygulanmaktadr. 2-) Ara safhada , yaklama hatt LLZ ile ayn dorultuda olacaktr.Bu safhann optimum uzunluu 9 km ( 5 NM ) olup uan dz uu yapmasnn salanmas planlanmaktadr.Eer gerekirse maksimum %5 olmak zere bir alalma oran uygulanabilir. 3-) Hassas yaklama safhas FAP (Final Approach Point- Son Yaklama Noktas)da balar.Bu noktada alalmakta olan uak , glide path asn yakalar ve alalmasna devam eder.Bu safha pas geme trmanma orannn eikten 300 m ykseklii yakalad noktada sona erer.
SEYRSEFER DARES BAKANLII

XXII

Hava Trafik Mdrl

ALETLE ALALMA USULLER

Eitim Notlar

SEYRSEFER DARES BAKANLII

XXIII

Hava Trafik Mdrl

ALETLE ALALMA USULLER

Eitim Notlar

ILS koruma yzeyleri belirlenirken 3 eit mania deerlendirilmesi yaplabilmektedir: 1-) Annex- 14 Yzeyleri , 2-) OAS (Obstacle Assesment Surface ),

3-) CRM (Collision Risk Model )

ILS dizaynnda , manialar koordinatlar ile belirlenerek harita zerine yerletirilir. GP asna ve LLZ Eik arasndaki mesafeye gre belirlenmi olan X, Y, Z yzeyleri bir template (ablon) olarak hazrlanr. Hazrlanan ablonda manialar tek tek deerlendirilerek korunmu sahay delip delmedikleri kontrol edilir. Eer yaklama ynnde sahay delen bir maniaya rastlanrsa , OCA/H deeri yksek tutularak yada GP as arttrlarak gerekli koruma pay salanmaya allr.Yksek mania pas geme safhasnda ise, trmanma orannn artrlmas, trmanmaya balanma noktasnn geriye ekilmesi gibi zmler retilebilir. Yaplan almalar standart koullar gz nnde bulundurularak yaplr.Standart d hallerle karlaldnda eitli ayarlamalar yapmak gerekmektedir. Standart d haller; 1-) RDH deerinin 15 mden kk olmas durumu 2-) LLZ sektr geniliinin 210 mden byk olmas durumu 3-) Uak zerindeki ekipman boyutlarnn farkll
SEYRSEFER DARES BAKANLII

XXIV

Hava Trafik Mdrl

ALETLE ALALMA USULLER

Eitim Notlar

7. KALKILAR Aletli alalma operasyonlar dzenlenen her pist iin en az bir tane olmak zere bir kalk usul izilmelidir.ki eit kalk usul vardr: 1-) Direkt kalk, 2-) Dnl kalk

1-)Direkt kalkta, uak kalk mteakip pist merkez hattnn en fazla 15 sana yada soluna dnebilmektedir.Kalk safhas DERde (Departure End of Runway Pistin Kalk Noktas ) balar. DER noktasnn 5m zerinde balayan ve DERin 150 m sandan ve solundan balayarak 15 derecelik a ile giderek genileyen bir maniadan korunma yzeyi oluturulur.Bu yzeyin uzunluu DERden itibaren 3.5 km (1.9 NM ) dir.Bu saha ierisinde bir rota deiiklii yaplmamaktadr.Sahann bitiminde 2. bir saha oluturulur ve bu sahada kalk usulnn bittii noktaya kadar uzanr.Uak 120 m ykseklii geene kadar hibir manevra yapamamaktadr.

Maniadan korunmu yzey oluturulurken %2.5lik eimle mania taramas yaplr.Uygulanan MOC %0.8 olmakla birlikte uak kalk mteakip %3.3 trmanma oranyla uar.Kalk usul uan yol safhasna girdii yerde tamamlanm olur. 2-) Dnl kaklar:Uan kalktan sonra pist merkez hattndan 15yi aan bir farkla dn yapmas planlandnda kullanlan kalk usuldr.Dnler belirlenen bir fix, nokta yada bir irtifay geii mteakip yaplr. Direkt yaklamada olduu gibi 1.saha ve 2.saha yine oluturulur. Hesaplamalara gre uan kategorisine gre son yaklamadaki maksimum hznn %10 fazlas uygulanmaktadr.Yaplan tm dnlerde , ykseklik, rzgar, uan hz ve dn as gibi tm faktrler gz nne alnarak hesaplamalar yaplmaktadr.
SEYRSEFER DARES BAKANLII

XXV

Hava Trafik Mdrl

ALETLE ALALMA USULLER

Eitim Notlar

1.Saha TIA (Turn Initial Area Dne Balama Sahas ) olarak adlandrlr ve dnn balad noktaya kadar devam eder. 2.Saha Turn Area (Dn sahas) olarak ifade edilir ve kalkn sona erdii noktaya kadar devam eder. TIAda uygulanan MOC deerleri 90 mdir.Dn sahasnda ise uygulanan MOC deeri 90 m yada %0.8dir. ( Hangisi daha bykse)
SEYRSEFER DARES BAKANLII

XXVI

Hava Trafik Mdrl