Harta Arkeologjike e Kosoves II

MINISTRIAE EKULTURS, KULTURS, RINIS DHE SPORTIT MINISTRIA RINIS DHE SPORTIT INSTITUTI ARKEOLOGJIK ARKEOLOGJIK I KOSOVS INSTITUTI
I KOSOVS
HARTA ARKEOLOGJIKE E KOSOVS VLLIMI II
HARTA ARKEOLOGJIKE E KOSOVS ARCHAEOLOGICAL MAP OF KOSOVA VLLIMI II II
HARTA ARKEOLOGJIKE E KOSOVS
ISBN 978-9951-604-01-7 ISBN 978-9951-604-02-4
Prishtin 2012 Prishtin, 2012
MINISTRIA E KULTURS, RINIS DHE SPORTIT INSTITUTI ARKEOLOGJIK I KOSOVS
HARTA ARKEOLOGJIKE E KOSOVS VLLIMI II

VLLIMI II
ISBN 978-9951-604-01-7 ISBN 978-9951-604-02-4
Prishtin, 2012
MINISTRIA E KULTURS, RINIS DHE SPORTIT

VLLIMI II
Vellimi II i Harts Arkeologjike t Kosovs prfshin komunat: Istog (Burim), Sknderaj, Gllogoc (Drenas), Vushtrri, Obiliq (Kastriot), Fush Kosov, Lipjan dhe Shtime.
INSTITUTI ARKEOLOGJIK I KOSOVS

PRISHTIN 2012
Botimin e Harts Arkeologjike t Kosovs - Vllimi II e mundsoi Ministria e Kulturs, Rinis dhe Sportit, ndrsa e realizoi Instituti Arkeologjik i Kosovs.
Redaktor prgjegjs: Enver Rexha
Lektor: Syhejl Havolli Realizimi Teknik:
Redaksia:

Kemajl Luci Haxhi Mehmetaj Shafi Gashi Milot Berisha Premtim Alaj
Faik S. Berisha - Realizimi kompjuterik Faik Kelmendi - GIS
Koordinatore: Vjollca Aliu
Ortofotot dhe hartat topografike : Agjensioni Kadastral i Kosovs Skicimet / Vizatimet:
Autor n prnjohjen dhe hartimin e raporteve: Istog: Jahja Dranolli , Fatmir Peja, Masar Valla, Shafi Gashi, Milot Berisha, (2005) Milot Berisha, Shafi Gashi (2012) Sknderaj: Jahja Dranolli, Kemajl Luci, Tomor Kastrati (2004) Kemajl Luci, Premtim Alaj (2012) Drenas (Gllogoc): Adem Bunguri, Luan Kobashliu, Masar Valla (2004) Shafi Gashi (2012) Vushtrri: Haxhi Mehmetaj, (2004) Haxhi Mehmetaj (2012) Obiliq (Kastriot): Luan Perzhita, Mithat Selimi, Milot Berisha, Sonila Kora (2004) Milot Berisha, Luan Gashi (2012) Fush Kosov: Luan Perzhita, Mithat Selimi, Milot Berisha, Sonila Kora (2004) Haxhi Mehmetaj, Enver Rexha (2012) Lipjan: Fatmir Peja, Shafi Gashi, (2004) Shafi Gashi (2012) Shtime: Luan Perzhita, Mithat Selimi, Milot Berisha, Sonila Kora (2004) Milot Berisha (2012)
Pllumb Naipi Faik S. Berisha Arbnor Morina Pranvera Sylejmani Marigona Ademi Kontribuan: Luan Gashi Premtim Alaj Elvis Shala Bedia Rraci (Vushtrri) Fejaz Dranolli (Vushtrri) Ruzhdi Panxha (Vushtrri) Dukagjin Dibra (Vushtrri) Enver Boletini (Istog) Genta Kosturi (Lipjan)
ii 1.32Bellopoj ....................................................................................................... 83 1.33 Cerkolez ....................................................................................................... 83 II. Harta Arkeologjike e Komuns Sknderaj..........................................................89 2.Sknderaj ......................................................................................................90 2.1Polac ............................................................................................................... 91 2.2Mikushnic ..................................................................................................... 92 2.3Prellovc ........................................................................................................... 93 2.4Krasaliq ........................................................................................................... 94 2.5Qirez ............................................................................................................... 94 2.6Marin ............................................................................................................ 94 2.7Rrezall ........................................................................................................... 95 2.8Tic .................................................................................................................. 96 2.9Likoc ................................................................................................................ 99 2.10 Kozhic ........................................................................................................ 99 2.11Pluzhin ........................................................................................................ 99 2.12 Obria e Ult.................................................................................................. 100 2.13Murg ............................................................................................................. 100 2.14Llaush .......................................................................................................... 101 2.15Kuic ........................................................................................................... 103 2.16Tushil ........................................................................................................... 104 2.17 Strmc i Ult................................................................................................. 106 2.18 Klin e Eprme............................................................................................. 106 2.19 Klina e Mesme.............................................................................................. 107 2.20Trnavc ......................................................................................................... 107 2.21 Kotorr .......................................................................................................... 108 2.22Runik ............................................................................................................ 110 2.23Turiec .......................................................................................................... 113 2.24Buroj ............................................................................................................ 115 2.25 Vojnik ........................................................................................................... 115 2.26Izbic ............................................................................................................. 115 2.27 Klladernic .................................................................................................. 116 2.28 Aarev ........................................................................................................ 116 2.29 Kopili i Ult................................................................................................. 117 2.30 Kopiliq i Eprm............................................................................................ 118 2.31 Syrigan (Suhogerll)................................................................................... 120 2.32Padalisht ..................................................................................................... 125 2.33 Kastriot (Kostrci)........................................................................................ 125 2.34Qubrel ........................................................................................................... 125 III. Harta Arkeologjike e Komuns Gllogoc (Drenas)..............................................129 3.Gllogoc (Drenas) ...........................................................................................130
Harta Arkeologjike e Kosovs II
Pasqyra e lnds / Contents

Parathnie......................................................................................................................18 Foreword .......................................................................................................................19 Me rastin e botimit..........................................................................................................20 On the occasion of publication........................................................................................21 Hyrje..............................................................................................................................22 Introduction...................................................................................................................30 I. Harta Arkeologjike e Komuns Istog (Burim)......................................................41 1.Istog (Burim) ...............................................................................................42 1.1 Dragolec i Eprm............................................................................................ 45 1.2Trubuhoc ........................................................................................................ 45 1.3 Syrigan (Suhogrll)...................................................................................... 46 1.4 Banja e Pejs................................................................................................... 49 1.5 Banjic ........................................................................................................... 51 1.6 Orobrda (Arbnesh)....................................................................................... 56 1.7 Kaliqan .......................................................................................................... 57 1.8Rakosh ............................................................................................................ 58 1.9Staradoran ...................................................................................................... 59 1.10 Krnin ........................................................................................................ 60 1.11Belanic ......................................................................................................... 61 1.12 Istog - Burim................................................................................................. 62 1.13Crrc ............................................................................................................ 64 1.14Studenic ...................................................................................................... 67 1.15 Lubozhda Nngurra.................................................................................. 70 1.16 Vrell (Tedeli)............................................................................................... 72 1.17 Sushic (Gashaj)........................................................................................... 76 1.18Mojstir .......................................................................................................... 77 1.19 Zhakov (Dardh)........................................................................................ 77 1.20 Veriq (Verrin)............................................................................................... 78 1.21Sinaj ............................................................................................................ 79 1.22Zallq .............................................................................................................. 80 1.23 Llukafc i That.............................................................................................. 81 1.24 Kovrag (Krasniqaj)..................................................................................... 81 1.25Dobrush ...................................................................................................... 81 1.26 Gurakoc ....................................................................................................... 82 1.27 Padalisht (Pemisht) .................................................................................. 82 1.28 Kosh ............................................................................................................ 82 1.29 Prigod ........................................................................................................ 82 1.30 Caralluk (Fushmir)................................................................................. 82 1.31 Tomoc .......................................................................................................... 83
iii 3.1 Drenari (Shtubullov).................................................................................... 131 3.2Domanek ........................................................................................................ 131 3.3 Krojeti (Kraikov)............................................................................................ 131 3.4 Grykas (Trdeci)............................................................................................. 132 3.5 Nnkala (Vuak)............................................................................................ 132 3.6Llapushnik ...................................................................................................... 136 3.7Arllat ............................................................................................................... 140 3.8 Kisharek (Krujasi)........................................................................................ 140 3.9 KomOran (Bushat)........................................................................................ 141 3.10 Nekoc (Nikaj)............................................................................................... 141 3.11 ikatov e Vjetr.......................................................................................... 143 3.12 Dobrashec (Dritan). .................................................................................... 143 3.13 Godanc (Shpati)........................................................................................... 144 3.14 Vrbovc (Fortesa)......................................................................................... 147 3.15Palluzh ........................................................................................................ 151 3.16 Trstenik (Qndresa).................................................................................... 151 3.17 Poklek i Vjetr.............................................................................................. 151 3.18 Fushtica e Eprme........................................................................................ 152 3.19 Fushtic e Ult ............................................................................................. 152 3.20 Stankofc (Flamurasi).................................................................................... 152 3.21 Koretic e Ult.............................................................................................. 153 IV. Harta Arkeologjike e Komuns Vushtrri............................................................157 4.Vushtrri ........................................................................................................158 4.1 Ura mesjetare me nnt harqe....................................................................... 159 4.2 Kalaja e Vushtrris......................................................................................... 160 4.3Ceceli ............................................................................................................... 162 4.4Sllakovc ........................................................................................................... 163 4.5Dubovc ............................................................................................................ 164 4.6Samadrexh .................................................................................................... 167 4.7Strovc .............................................................................................................. 169 4.8 Nadakovc (Breglum)...................................................................................... 171 4.9Pestov ............................................................................................................ 171 4.10 Studime e Poshtme....................................................................................... 174 4.11 Novosell e Begut (Begaj)............................................................................. 175 4.12 Sllatin ......................................................................................................... 176 4.13 Novalan i Eprm (Qeltin).......................................................................... 176 4.14Bajsk ............................................................................................................ 176 4.15 Novosell e Maxhunit (Maxhunaj)............................................................. 178 4.16 Velikarek (Lummadh).............................................................................. 178 4.17 Dumnic e Poshtme (Krasniqe e Poshme)................................................... 179 4.18 Dumnic e Mesme........................................................................................ 179
iv 4.19 Dumnic e Eprme (Domnikaj).................................................................. 179 4.20Drvar ........................................................................................................... 180 4.21 Novalan i Eprm (Qeltin).......................................................................... 180 4.22Shtitaric ....................................................................................................... 181 4.23 Vernic (Vrrin)............................................................................................. 181 4.24 Ograshtic (Akrashtic)................................................................................ 182 4.25 Koll (Kull)................................................................................................. 183 4.26Balinc .......................................................................................................... 184 4.27Shalc .............................................................................................................. 184 4.28Mirash ........................................................................................................... 185 4.29 Bequk ........................................................................................................... 186 4.30 Zhilivod (Trimor)....................................................................................... 187 4.31 Beiq (Besnik)............................................................................................... 189 4.32 Galic dhe Gllavotin..................................................................................... 190 4.33Karaq ............................................................................................................ 190 4.34Skrom .......................................................................................................... 190 4.35 Smerkovnic (Qytez).................................................................................. 191 4.36 Dobrlluk (Fushmir).................................................................................. 193 4.37 Gumnisht (Malet)..................................................................................... 194 4.38Vesekoc .......................................................................................................... 195 V. Harta Arkeologjike e Komuns Obiliq (Kastriot)................................................199 5.Obiliq (Kastriot) ...........................................................................................200 5.1 Graboc i Eprm.............................................................................................. 201 5.2Hade ................................................................................................................ 203 5.3Babimoc .......................................................................................................... 203 5.4 Bakshia .......................................................................................................... 203 5.5Sibovc .............................................................................................................. 204 5.6Dardhisht ...................................................................................................... 205 5.7 Raskov (Balshaj)........................................................................................... 208 5.8Plemetin .......................................................................................................... 208 5.9 Obiliq - Areali i TC Kosova B........................................................................ 208 VI. Harta Arkeologjike e Komuns Fush Kosov....................................................211 6.Fush Kosov ................................................................................................212 6.1 Sllatin e Vogl (Albana e Vogl)................................................................... 213 6.2 Bellaevc i Madh (Bardh i Madh)................................................................. 213 6.3 Bellaevc i Vogl (Bardh i Vogl) .................................................................. 216 6.4 Grabovc (Gurshkab)..................................................................................... 216 6.5Harilaq ........................................................................................................... 218 6.6Henc ................................................................................................................ 222 6.7 Lismir ............................................................................................................. 222
v 6.8 Vragoli (Livragon)........................................................................................ 224 6.9 Dobrev e Ult (Miradi e Ult)...................................................................... 225 6.10 Dobrev e Eprme (Miradi e Eprme)......................................................... 227 6.11 Fush Kosov ............................................................................................... 227 6.12 Bresje ............................................................................................................ 227 VII. Harta Arkeologjike e Komuns Lipjan.............................................................231 7.Lipjan ...........................................................................................................232 7.1 Torin (Terin)................................................................................................. 233 7.2 Poturovc (Arban)........................................................................................... 233 7.3Qylag ............................................................................................................. 234 7.4 Rusinofc (Arbnor).......................................................................................... 234 7.5 Banjica (Baj)................................................................................................. 235 7.6 Leletiq (Rrezje)............................................................................................... 236 7.7 Dobraja e Madhe (Kroibardh)....................................................................... 236 7.8 Ribar i Madh (Ilirion) ................................................................................... 237 7.9 Zllokuqan (Zallkuq)....................................................................................... 237 7.10Kroisht .......................................................................................................... 237 7.11 Varigosh ....................................................................................................... 238 7.12 Bregzi ........................................................................................................... 238 7.13Topliqas ......................................................................................................... 238 7.14 Gllogofci (Rrafshor) ..................................................................................... 239 7.15 Kojska (Frashnjet)........................................................................................ 239 7.16 Rubovc (Fushlot)........................................................................................ 240 7.17Shishar .......................................................................................................... 240 7.18 Koznic (Dalmati) ....................................................................................... 240 7.19 Sllovia (Manastir)........................................................................................ 241 7.20 Gumnasell (Bujari)..................................................................................... 244 7.21 Gadime e Poshtme ....................................................................................... 244 7.22 Gadime e Eprme......................................................................................... 244 7.23Akllap ............................................................................................................ 246 7.24 Brus .............................................................................................................. 247 7.25Hanrosi ......................................................................................................... 248 7.26 Bukovic (Bunget)........................................................................................ 248 7.27 Babushi i Muhaxhirve (Babushi) .............................................................. 249 7.28 ellopek ....................................................................................................... 249 7.29 Hallaq i Vogl............................................................................................... 250 7.30 Gllanic (Leshan) ........................................................................................ 250 7.31Kroimir ......................................................................................................... 250 7.32Janjev ........................................................................................................... 251 7.33 Qyteza e Lipjanit.......................................................................................... 252 VIII. Harta Arkeologjike e Komuns Shtime...........................................................259 8.Shtime ..........................................................................................................260 8.1Carralev ........................................................................................................ 261 8.2Rranz ............................................................................................................. 261 8.3 Zborc ............................................................................................................. 262 8.4Pjetrshtica ..................................................................................................... 262 8.5Duk ............................................................................................................... 263 8.6 Godanc i Ult ................................................................................................ 264 8.7 Petroviq (Pajtimi)........................................................................................... 265 8.8Mollopolc ........................................................................................................ 265 8.9Petrov ............................................................................................................ 267 8.10 Llanisht ...................................................................................................... 267 8.11 Topill .......................................................................................................... 268 8.12Reak ............................................................................................................. 269 8.13Davidovc ....................................................................................................... 272 8.14Myzeqin ...................................................................................................... 273 Tabela qeramike.............................................................................................................277 Lista e koordinatave t qendrave arkeologjike.................................................................307 Shkurtesat......................................................................................................................319 Literatura.......................................................................................................................320 Indeksi i emrave t vendgjetjeve arkeologjike.................................................................337
vi
18
19
Parathnie
Republika e Kosovs sht ndr vendet m t pasura t rajonit me trashgimi arkeologjike e cila z nj vend t rndsishm n historin e kulturs son t lasht. Populli yn, ndr popujt m t vjetr t Evrops q shtriheshin n shumicn e territorit t Gadishullit Ilirik/Ballkanik q dallohet me nj kultur t zhvilluar me tipare t veanta dhe q dshmon pr aftsit krijuese t tij n fusha t ndryshme t prodhimit material e kulturor. Trualli n t cilin jetuan me mijra vjet m par paraardhsit tan Ilirt, i ka ruajtur gjurmt e qytetrimit t trashgimis s largt t tyre npr periudha t ndryshme t zhvillimit. Ndaj dhe dokumentimi i s kaluars son, i thesarit t trashgimis dhe i qytetrimit tan t hershm n hapsirn e Republiks s Kosovs, sht nj prej gjrave m t mira q bashkrisht e bjm pr ta ruajtur kt t kaluar dhe pr tia prezantuar at gjeneratave t reja. Harta Arkeologjike e Kosovs vllimi i dyt, besoj se sht nj dshmi e prkushtimit ton n kt drejtim, aq m tepr kur t gjith ne jemi t angazhuar q t kemi edhe botime t tjera, q sjellin fakte konkrete pr at se si kan jetuar t part tan. sht vrtet pr tu muar puna q pr shum vite, me shum entuziazm dhe prkushtim, e ka br Instituti Arkeologjik i Kosovs dhe t gjith ata arkeolog nga Kosova dhe vende t tjera. Ka qen dhe mbetet obligim i Ministris s Kulturs, Rinis dhe Sportit q ta mbshtes gjith veprimtarin e Institutit. sht frymzim i veant t shohsh nj vullnet t madh t arkeologve tan pr t hulumtuar dhe dokumentuar sa m shum t kaluarn dhe trashgimin ton, dhe ky vullnet do t ket gjithnj prkrahjen e Ministris s Kulturs, Rinis dhe Sportit. Prkushtimi yn q ta mbshtesim sa m shum punn shkencore t Institutit do t vazhdoj, ndrsa fokus tjetr i prbashkt yni duhet t jet puna n nxjerrjen e kuadrove t reja n fushn e arkeologjis, dhe pr m tepr zgjerimi i hulumtimeve arkeologjike dhe prezantimi i rezultateve t tyre kudo n bot. Thesari arkeologjik dhe arkitektonik i Republiks s Kosovs merr vler t shtuar edhe nga diversiteti me t cilin karakterizohet. Kjo, pa dyshim, sht nj vler q duhet t na bashkoj, duke e par para s gjithash si pjes t identitet ton evropian. Kjo prkatsi e jona evropiane vjen e natyrshme edhe prmes prmbajtjes s ktij Vllimi t Dyt t Harts Arkeologjike t Kosovs, si dshmi, jo vetm e lashtsis son, por edhe e kontributit t drejtprdrejt n zhvillimin historik t kontinentit ton.
Foreword
Republic of Kosova is one of the richest countries on the region with archeological heritage, which has an important place in the history of our ancient culture. Our nation, one of the oldest nations in Europe that were spanned in majority of the territory of Illyrian Peninsula/Balkans, is distinguished with a developed culture with special features that proofs its creative abilities in the different fields of material and cultural production. The land in which lived thousands of years ago our ancestors- Illyrians, has preserved signs of civilizations of their distant heritage through different periods of development. Therefore, documentation of our past, of our treasury and our early civilization on the territory of the Republic of Kosova, is one of the best things that we do together to preserve this past and to introduce it to new generations. Archeological Map of Kosova Second Volume, I believe is a proof of our commitment in this regard. Moreover when we all are committed to have other publications as well, that bring concrete facts about how our ancestors lived. It is really important to appreciate the work done for so many years, with great enthusiasm and dedication, by the Archeological Institute of Kosova and all these archeologists from Kosova and other countries. It has been and still remains to be the obligation of the Ministry of Culture, Youth and Sport to support all activities of the Institute. It is a special inspiration to see such a great will of tour archeologists to as much explore and document our past and our heritage. And this kind of will, will always have the support of the Ministry of Culture, Youth and Sport. Our commitment to support the scientific work of the Institute will continue, while another common focus of our work should be establishment of new staff in the field of archeology, and furthermore expansion of archeological research and presentation of their results everywhere in the world. Archeological and architectural treasure of the Republic of Kosova takes the added value also by the diversity by which it is characterized. And it certainly is a value that should unite us, and seeing it above all as apart of our European identity. This European identity of ours comes naturally through the content of this Second Volume of Archeological Map of Kosova, not only as a proof of our antiquity, but also a direct contribution in the historical development of our continent.
Memli KRASNIQI Ministr i Kulturs, Rinis dhe Sportit
Memli KRASNIQI Minister of Culture, Youth and Sports
20
21
Me rastin e botimit
Botimi i veprs Harta Arkeologjike e Kosovs Vllimi II, paraqet rezultatet dhe hulumtimet e veanta n fushn e arkeologjis pr territorin e komunave t Republiks s Kosovs si: Istog, Sknderaj, Drenas (Gllogoc), Vushtrri, Kastriot (Obiliq), Fush Kosov, Lipjan dhe Shtime. Iniciativa pr realizimin e ktij Projekti ambicioz Harta Arkeologjike e Kosovs Vllimi II, sht e Ministris s Kulturs, Rinis dhe Sportit (MKRS). MKRS themeloi Institutin Arkeologjik t Kosovs (IAK) i cili filloi punn n vitin 2003, institucion ky, i cili merret me hulumtimet shkencore e profesionale arkeologjike n gjith territorin e vendit. MKRS, prve punve dhe detyrave t tjera, e angazhoi IAK-n me nj ndr detyrat kryesore t cilin ai do ta zhvilloj gjat veprimtaris si: Puna pr hartimin e Harts Arkeologjike t Kosovs. IAK-u n kt drejtim, hartoi Projektin dhe u angazhua t punoj n hulumtimin, prnjohjen e rezultateve arkeologjike t territoreve t komunave t theksuara m lart me ekspeditat prnjohse q u realizuan gjat viteve 2004 - 2005, duke vazhduar n hulumtimin dhe shtimin e rezultateve deri m tani, vitin 2012. Nga t dhnat e theksuara m lart, MKRS financoi punn disavjeare dhe botimin e veprs Harta Arkeologjike e Kosovs Vllimi II, pun t ciln e realizoi IAK. IAK-u, prve stafit t vet, n realizimin e ekspeditave prnjohse dhe hulumtimet arkeologjike pr realizimin e ktij Projekti, prfshiu n bashkpunim edhe arkeolog, historian dhe ekspert t tjer nga institucionet si: Muzeu i Kosovs, Instituti dhe Muzeu Rajonal i Prishtins, Instituti Arkeologjik i Tirans dhe institucione t tjera rajonale t vendit. Pr m tepr, botimi i Harts Arkeologjike t Kosovs Vllimi II, rrjedh si domosdoshmri e vazhdimit t botimit t rezultateve n fushn e shkencs s arkeologjis q ka filluar me botimin e Harts Arkeologjike t Kosovs Vllimit I, e cila u realizua si rezultat i ekspeditave prnjohse dhe hulumtimeve arkeologjike q u zhvilluan n vendin ton gjat viteve 2000 deri 2004 nga Muzeu i Kosovs dhe Instituti Arkeologjik i Tirans. Botimi i Vllimit I, u mundsua nga Akademia e Shkencave dhe Arteve e Kosovs dhe Akademia e Shkencave e Shqipris n vitin 2006. Vllimi I prfshin komunat e territorit t Republiks s Kosovs q prkojn me shtrirjen gjeografike t Rrafshit t Dukagjinit si: Gjakov, Pej, Dean, Malishev, Prizren, Dragash, Klin, Rahovec dhe Suharek. Duhet theksuar se, hulumtimet arkeologjike n territorin e sotm t Republiks s Kosovs, filluan t realizohen kryesisht nga gjysma e dyt e shek. XX. Ato u realizuan nga Muzeu i Kosovs dhe institucione t tjera relevante. Rezultatet dhe njohurit e deritanishme, duke prfshir edhe hulumtimet n terren q u zhvilluan nga IAK-u dhe institucionet relevante gjat viteve 2003 2012, krijuan nj baz t mir pr evidencimin sa m t plot dhe sa m t qart t pikave (qendrave) arkeologjike ku mund t gjenden argumente me rndsi, dshmi pr ekzistimin e jets, pr ndriimin e s kaluars t kulturs materiale t popullit dhe vendit. Kto rezultate, duke prfshir edhe botimin n fjal, ndriojn kulturn materiale t periudhave historike t vendit nga parahistoria, antikiteti e deri n mesjet. Sigurisht t dhnat e prezantuara n kt vepr, Harta Arkeologjike e Kosovs Vllimi II, ofrojn nj pasqyr t prgjithshme pr trashgimin arkeologjike t territorit n vendin ton, q nnkupton se, nuk do t jen rezultate prfundimtare. Vitet dhe puna vijuese n fushn e trashgimis arkeologjike do t plotsojn dhe begatojn me t dhna t reja shkencore fushn e arkeologjis n gjith vendin ton - Republika e Kosovs.
On the occasion of publication

Publication of work Archeological Map of Kosova Volume II, presents the special results and researches in the field of archeology for the territory of the Municipalities of the Republic of Kosova such are: Istog, Sknderaj, Drenas (Gllogoc), Vushtrri, Kastriot (Obiliq), Fush Kosov, Lipjan and Shtime. Initiative for the realization of this ambitious Project Archeological Map of Kosova Volume II is taken by the Ministry of Culture, Youth and Sport (MCYS). MCYS established the Archeological Institute of Kosova (AIK) who started its work in 2003, institute which deals with scientific, archeological and professional researches in the entire territory of the country. MCYS, among other works and tasks, engaged AIK in one of main tasks which will be developed during its activity such as: Work on designing of Archeological Map of Kosova. AIK in this direction designed the Project and was engaged to work in research, acknowledgment of archeological results from the territories of above-mentioned Municipalities by expeditions of acknowledgment which were conducted during 2004 - 2005, continuing in researches and increasing of results till now - in 2012. From the data outlined above, MCYS funded the several years of work and the publication of the work Archeological Map of Kosova Volume II, work which was conducted by AIK. AIK, except for its staff, in conducting of survey expeditions and archeological researches for the realization of this Project, involved in cooperation also other archeologists, historians and experts from institutions such are: Museum of Kosova, Regional Institute and Museum of Prishtina, Archeological Institute of Tirana and other regional institutions of the country. Furthermore, publication of the Archeological Map of Kosova Volume II, comes as a necessity of continuance of publication of results in the field of science of archeology which started with the publication of Archeological Map of Kosova Volume I. Archeological Map of Kosova Volume I, was realized as a result of acknowledgement expeditions and archeological researches conducted in our country during 2000 until 2004 by the Museum of Kosova and Archeological Institute of Tirana. Publication of Volume I was made possible by the Academy of Science and Arts of Kosova and Academy of Science of Albania in 2006. The Volume includes municipalities of the territory of the Republic of Kosova which correspond to the geographic expansion of the Dukagjini Valley such are: Gjakova, Peja, Dean, Malisheva, Prizren, Dragash, Klina, Rahovec and Suhareka. Noting that archeological researches in todays territory of the Republic of Kosova, started to be conducted mainly from the second half of the 20th century. They were conducted by the Museum of Kosova and other relevant institutions. Results and insights so far, including the field researches conducted by AIK and other relevant institutions during 2003-2012, created a good basis for as complete and as clear recording of archeological sites, where you can find important facts, evidence for the existence of life, for the illumination of the past material culture of the people and country. These results, including also the publication in question, enlighten the material culture of the historical periods of the country from the prehistory, antiquity and until middle ages. Certainly presented data in this work, Archeological Map of Kosova Volume II, provide a general overview for the archeological heritage of the territory of our country, which implies that they will not be the final results. Years and subsequent work in the field of archeological heritage will complement and enrich with new scientific data the field of archeology in the entire territory of our country Republic of Kosova.
Redaksia
Editorial
22
23
Hyrje
Parahistoria, Antika dhe Mesjeta Harta Arkeologjike e Kosovs, Vllimi II, sht fryt i nj pune krkimore-shkencore, si n terren, po ashtu edhe pun kabineti. Nga pikpamja gjeografike-hapsinore, lnda arkeologjike e paraqitur n kt vllim, trajton nj territor mjaft t gjer, q n thelb pasqyron trashgimin arkeologjike sipas ndarjes administrative-territoriale t tet komunave. Territori prfshin pothuajse n diagonale t harts s Republiks s Kosovs, nga veriperndimi n juglindje dhe n masn m t madhe prfshin pjesn qendrore t Kosovs, ku paraqiten gjurm t dokumentuara t lokaliteteve arkeologjike n komunat si vijojn: Istog, Sknderaj, Drenas, Vushtrri, Obiliq, Fush Kosov, Shtime, Lipjan. Kto komuna prfshijn nj territor t prcaktuar dhe shum t ndryshm e me konfiguracion gjeomorfologjik, sa rrafshinor me pllaja e fusha, po aq kodrinor-malor. Nga historiku i hulumtimeve t hershme kemi vetm informacione te pakta te lidhura ngusht me vizitat e ndryshme t territorit t Kosovs, nga gjysma e dyt e shekullit XIX e deri n fillimin e Lufts s Dyt Botrore, kryesisht t dokumentuara nga udhprshkruesit e huaj si jan: Evans, Boue, Hahn, Kanitz, Tomaschek, Domaschevski, Vulic, Jirecek, Patsch, etj. Hulumtimet e mirfillta arkeologjike lidhen n radh t par me themelimin e Muzeut t Kosovs n vitin 1949, ku nj intensitet m t madh ato kishin nga vitet 1950 deri n vitin 1985. M pas, pothuajse nuk pati ndonj fushat t mirfillt t grmimeve arkeologjike. Fillet e vazhdimit t nj pune intensive ndodhi pas themelimit t Institutit Arkeologjik t Kosovs n vitin 2003, dhe q nga kjo koh, n vazhdimsi, krahas fushatave prnjohse n terren u grmuan edhe shum lokalitete arkeologjike. Gjithashtu gjat ksaj periudhe u arrit t bhen edhe disa studime gjeofizike n disa pika arkeologjike. N tet komunat e lartprmendura, n t gjitha fazat e hulumtimeve, u grmuan gjithsej katr nekropole tumulare, dy nekropole mesjetare, nj vendbanim shpellor prehistorik dhe dhjetra vendbanime t sheshta apo kodrinore, prej t cilave disa prej tyre prfaqsonin disa periudha t jets duke filluar q nga neoliti i hershm e deri n antikitetin e von- mesjet. Kushtet e favorshme gjeo-klimatike kan mundsuar q fillet e jets n kt rajon t zn fill q nga lashtsia. Gjurmt m t hershme t dokumentuara n territorin e Kosovs i takojn kohs s gurit t ri, gjegjsisht ka indikacione se edhe mund t ket pasur vendbanime shpellore gjat kohs s gurit t vjetr. Epoka e Paleolitit - Gjurmt m t hershme t kulturs prehistorike i prkasin paleolitit, por n vendin ton, t dhnat arkeologjike deri me tani jan t pakta dhe n nivelin e supozimeve. Meqense n prgjithsi n kt epok klima ishte shum e ftoht, njeriu u detyrua q t strehohej n ambiente m t prshtatshme e me mbrojtje natyrore, q kryesisht ishin shpellat. N territorin e lartprmendur, ekzistojn disa shpella, por vetm njra prej tyre sht hulumtuar pjesrisht. Bhet fjal pr shpelln e Peshterit n fshatin Nekovc e cila n nivelin e tanishm t studimit t materialit t grmimit t vitit 1985 nuk e konfirmon kulturn paraneolitike. Megjithat duhet theksuar se n viset rreth Kosovs gjurmt q i takojn periudhs se Paleolitit jan evident dhe nuk prjashtohet mundsia se edhe n Kosov mund t ket gjurm t ksaj periudhe. Epoka e Neolitit - sht m mir e hulumtuar dhe e studiuar. Edhe pse materiali i botuar sht i pakt dhe n mnyr t analizs prgjithsuese, por megjithat hedh drit mbi periudhn n fjal. Kjo epok prfaqsohet nga disa vendbanime q kryesisht jan t sheshta. Neoliti i hershm n territorin e komunave t lartcekura, sht i prfaqsuar nga katr lokalitete. RuniHarta Arkeologjike e Kosovs II
ku (Sknderaj) dhe Rakoshi (Istog) t cilt gjenden n pjesn perndimore t regjionit t Drenics, ndrsa shpella e Nekocit gjendet n pjesn juglindore t Drenics. Nj lokalitet tjetr i ksaj periudhe pozicionohet pran prrocks s fshatit Samadrexh t Vushtrris. Prej tyre, n prmasa m t plota jan grmuar, Runiku, pjesrisht Rakoshi dhe Shpella e Peshterit, ndrsa pr lokalitetin e Samadrexhs kemi vetm informacione t pakta. Neoliti i Hershm sht hulumtuar dhe prfaqsuar m s miri nga lokaliteti neolitik i Runikut. Ai gjendet i pozicionuar n pllajn e Drenics, rreth 25 km n jugperndim t Mitrovics dhe rreth 10 km n veriperndim t Sknderajt, fare pran aksit rrugor q lidh Sknderajn me Istogun. Ktu sht dshmuar nj nga vendbanimet m t hershme neolitike t Kosovs q i takon kulturs Starev dhe Vin (65003500 p.e.s.). Ky lokalitet arkeologjik sht hulumtuar gjat viteve 1966-68 dhe 1984 dhe m s miri pasqyron nj qytetrim t zhvilluar t kohs s gurit t ri. Hulumtimet arkeologjike t zhvilluara ktu rezultuan me rrnoja t shumta arkitektonike dhe kultur t pasur materiale t periudhs neolitike gjegjsisht t prfaqsuar nga kulturat Starev e Vin. Sipas studiuesve t ndryshm, katr horizonte t banimit i prkasin kulturs s Starevs, gjegjsisht neolitit t hershm dhe t mesm (Runik I-IV). Nga studimi i kulturs materiale t Runikut t kryer gjat vitit 2012, rezultoi se n kt lokalitet kemi edhe nj horizont banimi me elemente t qarta q i prket kulturs s Vins dhe q nuk ishte potencuar m par. Gjurmt arkitektonike jan t prfaqsuara nga kasollet e ndrtuara me trar druri t lidhura me thupra dhe t lyera me balt n t dyja ant. Nga materiali i lvizshm arkeologjik i zbuluar n kt vendbanim neolitik dominojn fragmente t qeramiks monokrom me lustr t kuqe, si dhe en t zbukuruara n teknikn barbotine dhe impresso, por ka edhe qeramik t pikturuar dhe me motive lineare e gjeometrike. Gjithashtu ktu jan dshmuar edhe figurinat antropomorfe e tavolina (altar) kulti. Nga ent e ndryshme zbuluar n Runik, vmendjen trheqin fragmentet e enve-vazove t punuara n argjil dhe t pjekura e t lyera me ngjyr okr si dhe t pikturuara me ngjyr kafe n t zez, e t zbukuruara me motive t spiraleve dhe ato gjeometrike. Nga zbulimet e shumllojshme n kt lokalitet reprezentativ neolitik, veohet nj artefakt unik jo vetm pr territorin e Republiks s Kosovs por edhe pr rajonin. Ky ekzemplar i punuar nga argjila e pastruar mir dhe e pjekur, me nj lartsi prej vetm 8 cm dhe e vrimuar n boshte t saj, pr gishtrinj po ashtu dhe n aksin m t lart-pipza, q kishte shrbyer si nj instrument frymor muzikor, nj lloj fyelli neolitik. Instrumenti ishte pagzuar me emrin Okarina e Runikut dhe deri me tani sht instrumenti m i hershm muzikor i zbuluar n Kosov. Ky vendbanim fushor neolitik prbn bazn e qytetrimit m t hershem t shoqris njerzore n vendin tone. Prpos kulturs materiale t Starevs, gjithashtu karakterizohet edhe nga kultura materiale mjaft e pasur e periudhs se Vins. Repertoari i pasur i enve t ksaj periudhe, prfaqsohet nga kupat n form bikonike dhe ato me profil S, disa prej tyre jan t zbukuruara me kanalyra t shkurtra vertikale, ornamente t tjera plastike etj. I gjith repertoari i qeramiks sht i prodhuar me balt shum fine me ngjyre gri n t zez dhe n shumicn e rasteve me luster shum t mir. Po ashtu jan zbuluar disa terakota q jan t ngjashme me at t hyjneshs n fron, zbuluar n periferin e Prishtins. Prktej, duhet cekur se Runiku prfaqson pikn m t thell n hinterlandin e ndikimit kulturor t kulturs Adriatikase t Danilos n brendsi t Ballkanit qendror. Bhet fjal pr zbulimin e tre ritoneve dhe t qeramiks t dekoruara me trekndsha t valzuara e q jan elemente tipike t kulturs s lartcekur, t prfaqsuara edhe n kulturn neolitike t Reshtanit. Hulumtime t avancuara n kt lokalitet u zhvilluan edhe gjat vitit 2010, kto t karakterit t surveut
24 siprfaqsor dhe t prospektimit apo incizimit gjeofizik me magnetometr, t cilat u zhvilluan n dy pjes t ktij areali arkeologjik, q s bashku kapte nj siprfaqe prej rreth 10000 metra katror. Vendbanimi i neolitit t hershem n Rakosh, ishte grmuar n prmasa m t vogla n vitin 1971 dhe prfaqsohet kryesisht nga qeramika barbotine me brum t trash si dhe nga qeramika fine-monokrome. Gjykuar n baz t kulturs materiale, ky lokalitet i takon grupit kulturor t Starevs t Ballkanit qendror. Vlersim i lartcekur bhet duke u mbshtetur n baz t kriterit tipologjik. Ksaj epoke i takon edhe Shpella e Peshterit, e cila gjendet n fshatin Nekovc dhe ktu sht identifikuar nj vendbanim me disa faza banimi. Shtresa e par kulturore i takon neolitit t hershm, ndonse e prfaqsuar nga fragmente qeramike me dekor t tipit barbotin dhe impresso. Mbett t kuptohet se edhe gjat neolitit t hershm, shpellat mbase jan shfrytzuar pr banim krahas vendbanimeve t hapura dhe atyre kodrinore. Nga depozitimet kulturore dokumentuar ktu, mund t themi se kjo shpell gjat neolitit t hershm ishte e banuar gjat nj periudhe t shkurtr kohore. Neolitit i mesm dhe i von m mir njihet nga grmimet sistematike t bra n Runik dhe rishtazi nga grmimet e vitit 2012 n Dardhisht t komuns s Obiliqit. Kultura e neolitit t mesm dhe neolitit t von, sht identike me kulturn e Vins t zbuluara n vendbanimet tipike si ai i Glladnics, Vlashnjs, Reshtanit, dhe t shum lokaliteteve tjera nga zonat prreth e q kan kto depozitime t ngjashme kulturore. Epoka e Enolitit - apo e bakrit sht e karakterizuar me prfundimin e jets s gjat t bartsve t kulturs s Vins s Ballkanit Qendror dhe me shfaqjen e nj kulture t re q deprton nga veriu n drejtim t jugut e q n literaturn arkeologjike njihet edhe si bartsi i kulturs s qeramiks s grafituar. Deri m tani n Kosovn Qendrore kjo epok sht e prfaqsuar vetm nga grmimet sistematike t Gadims s Eprme dhe nga materiali i pakt i nj horizonti t shpells s Peshterit n Nekovc dhe Fushtic t Ult. Vendbanimi kodrinor i Gadimes s Eprme, ka nj pozicion t prshtatshm gjeostrategjik dhe i prket tipit t vendbanimeve kodrinore t eneolitit, bronzit dhe hekurit. Ky lokalitet ndodhet n pjesn lindore t fshatit t Gadimes s Eprme dhe sht grmuar n mnyr sistematike gjat viteve 1973-1974. Nga materiali i zbuluar n kontekst t sigurt stratigrafik mund t konstatojm kto faza banimi si m posht: Gadime e Eprme I - Horizonti m i hershm i banimit i takon periudhs s eneolitit dhe sht i prfaqsuar nga qeramika tipike eneolitike me brum t pastr, por veohen qeramika e zbukuruar me teknikn grafito si dhe dekore ku mbizotron kanelyra vertikale n shumicn e enve. Nga repertoari i kulturs materiale mbizotrojn en t profilit S t dekoruara me kanelyra, en dyvegjake t tipit kantaros, en konike, bikonike, tenxhere t mdha me trup t rrumbullakt si dhe en t pakta t profilit S me kmb shum t larta. Kto elemente kulturore tipike gjejn ngjashmri me lokalitetet e Hisarit, Vlashnjs, Kalas s Shkupit, Shpella e Nezirit dhe shum lokalitete t grupit kulturor t Ballkanit qendror q njherit njihet n literaturn arkeologjike si grupi kulturor Bubanj Sallkuca Krivadoll dhe Maliqi II n Shqipri. Horizonte e tjera t banimit i prkasin Epoks s Hekurit dhe gjejm analogji me vendbanimet kodrinore t afrta si Bellaqevci, Harilaqi, Hisari, Vlashnja, Kalaja e Shkupit etj. Duhet cekur se n fazn e vonshme t hekurit, jan zbuluar fragmente t qeramiks s importuar greke (helenistike). Sa i prket kulturs materiale t lokaliteteve t tjera q i prkasin periudhs s Eneolitit, mund t themi se i prkasin ksaj periudhe duke u bazuar vetm n analizn e materialit t pakt arkeologjik n baz t kriterit tipologjik. Mbetet q n t ardhmen t thellohen studimet pr t mbuluar kt vakum gjeografik-kulturor. Epoka e Bronzit - pason epokn e eneolitit apo bakrit n fund t mijvjearit t tret p.e.s., koh kjo
25 ku pothuajse zhduket dhe asimilohet kultura enolitike nga banort e rinj e q njihen si barts t kulturs tumulare, kur edhe z fill kultura ilire e bronzit t hershm. Ndonse njohurit tona pr periudhn e bronzit jan t kufizuara dhe vijn kryesisht nga grmimet e disa tumave dhe vendbanimeve t ksaj periudhe. Kultura tumulare e epoks s bronzit t hershm n komunat e lartcekura njihet shum pak. Ajo prfaqsohet vetm nga nj tum e grmuar n fshatin Banjic t Istogut. Varri qendror i tums s Banjics i takon periudhs s bronzit t hershm. Varri ishte i vendosur n qendr t tums, n nj grop t thjesht nn taban. Kufoma ishte e vendosur n shpin me kmb t mbledhura e t kthyer n t djatht. Varri nuk kishte inventar. Kjo tradit e varrimit ndeshet pothuajse n shum nekropole tumulare t Shqipris, Maqedonis, Serbis Perndimore etj., dhe sht karakteristik vetm pr fazn fillestare t bronzit t hershm. Tumat me varre t periudhs s bronzit t mesm dhe t von jan t prfaqsuara mir nga nekropolet tumulare t Prqevs, Volljaks, Rogovs, Ponoshecit, etj. N komunat e lartcekura, deri m tani nuk kemi ndonj vendbanim t grmuar q ka depozitime t Bronzit t Hershm dhe t mesm. Informatat mbi kto periudha vijn kryesisht nga gjetjet siprfaqsore t vendbanimeve kodrinore. Ndrsa sa i prket bronzit t von, kemi informacione m t plota dhe q jan t prfaqsuara nga grmimet si n: Tic t Sknderajt, Samadraxh t Vushtrris, Dardhisht, etj, ku krahas depozitimeve t tjera jan dshmuar edhe shtresa t periudhs s bronzit t von. Kultura materiale e grumbulluar nga vendbanimet dhe nekropolet sht e ngjashme me at t zonave prreth dhe i takon kulturs ilire t periudhs s bronzit. Epoka e Hekurit - n raport me epokn e bronzit e cila sht m e varfr, njihet m mir, kjo, fal grmimeve t nj numri m t madh t nekropoleve tumulare si dhe t vendbanimeve t ksaj periudhe. Periudha e hekurit sht e prfaqsuar nga shum vendbanime, disa prej t cilave jan grmuar n mnyr sistematike, ndrsa, shum t tjera jan hulumtuar n form sondazhi apo nga prnjohjet. Nga vendbanimet e grmuara m prfaqsuese jan, Bellaevci, Harilaqi, Gadimja e Eprme, Dardhisht, Samadrexh, Tic, etj. Ndrsa nga nekropolet e grmuara vlen t theksohen, tumat e Banjs s Pejs, Komaranit, Porodims, etj. Kultura materiale nuk paraqet shkputje, po ashtu edhe n arkitekturn e tumave nuk vrejm ndonj ndryshim esencial, ndrsa vendbanimet e tipit kodrinor vazhdojn t jen pozicione atraktive pr jetes edhe gjat epoks s hekurit, pr shkak t pozicioneve t volitshme gjeostrategjike. Kultura materiale e ksaj periudhe vazhdon t prfaqsohet nga format e enve si dhe t veglave t puns e q jan tipike pr epokn e bronzit por njherit kemi edhe paraqitje t formave t reja q shfaqen, mbase si pasoj e nj zhvillimi social-ekonomik. N periudhn e hekurit I dhe II, dominojn shum forma t enve, si, tasat konike njvegjake, enttasat me trup t rrumbullakt dhe me buz t trashura nga brenda, shpesh t dekoruara me kanelyra, thimtha dhe n periudhn e Hekurit II, kto tipe ensh zbukurohen edhe me instrument t dhmbzuar. N kulturn tumulare, krahas armve dhe stolive dominojn ent e vogla njvegjake dhe dyvegjake, po ashtu pas shekullit t VI p.e.s. shpesh hasim en t prodhuara me qark, si prodhim lokal ashtu dhe t importuar, q n aspektin tipologjik ndjekin traditn e poaris Mesdhetare. Kjo paraqitje e shpesht e materialit kulturor tregon q brendsia e Ballkanit bie n marrdhnie t mira tregtare me botn mesdhetare. Rasti m i veant i zhvillimit shoqror sht rasti i zbulimit t nj varri princror t zbuluar n Banj t Pejs. Varri ift i Banjs s Pejs, prmbante dy varre n form drejtkndore dhe t ndrtuara me rasa e me gur shtufi, sigurisht t marr nga zona prreth. Varri femror prmbante inventar t pasur si; fibula, gjilpra n formn omega, unaz dhe Byzylyk t zbukuruar me motive gjeometrike, t gjitha t punuara n argjend dhe bronz. Kurse n varrin tjetr q i prkiste nj mashkulli, kishte n prbrje arm, pafta t
26 argjendta e t bronzta, nj unaz si dhe dy prkrenare tipike Ilire dhe nj tjetr e fragmentuar. Materiali i pasur arkeologjik zbuluar ktu, pastaj n tumat e Lubozhds, Ponoshecit, etj., jan mjaft datuese dhe tipike pr periudhn e von t hekurit, gjegjsisht shekujt VI-V p.e.s, por mbi t gjitha dshmohet edhe tregtia dhe importet me qendrat greke. N fund t shek. V-IV p. Kr., edhe territori i Kosovs hyn n periudhn e zhvillimit historik t tij. Pikrisht me kt periudh lidhen edhe burimet e autorve antik pr dardant ilir, si banor t hershm t hapsirs s Kosovs dhe me gjer. Burimet e shkruara shtohen duke filluar nga mesi i shek. IV p. Kr., kur dardant ishin faktor i rndsishm n jetn politike t rajonit dhe t organizuar deri n nivelin e mbretris. Kultura iliro-dardane e shfaqur q nga epoka e bronzit t hershm, u zhvillua pa ndonj ndrprerje deri n fund t periudhs s hekurit t zhvilluar, koh kjo, kur edhe u konsolidua uniteti etno-kulturor i Dardanve. Por edhe pas pushtimit romak t mbretris dardane, ktu u arrit t ruhej identiteti i etnosit dardan. Periudha Romake - n Dardani prfshin periudhn kohore t katr shekujve t par t ers son. Gadishulli Ilirik si dhe Mbretria Dardane, sikurse territori i paracaktuar q trajtohet ktu, bie nn sundimin e Perandoris Romake. Me rnien e Dardanis nn pushtimin dhe administrimin romak, ky territor bhet pjes e provincs s Mezis (Moesia), e cila ngjan t ket ndodhur ndrmjet viteve 2 dhe 6 e.s., kurse pas vitit 86 e.s. n kohn e sundimit t perandorit Domician (81-96), Dardania bhet pjes e provincs s re t Mezis s Eprme (Moesia Superior). Sidoqoft, viti 297 ishte historik pr dardant dhe Dardanin, sepse me kt vit shnohet edhe data e mvetsimit t Provincs s Dardanis, por n kuadr t Perandoris Romake. Me vendosjen e pushtuesit romak, u instalua administrimi shtetror perandorak. Ndrtimet si dhe procesi i urbanizimi u b sipas modelit t arkitekturs romake, ndonse me tipare provinciale por dhe me elemente vernakulare. Kt m s miri e dshmojn gjurmt arkeologjike t evidentuar si n Studenic, Cerkolez, Kaliqan, Rakosh, Staradoran, Sinej, Mikushnic, Murg, Turiqec, Vojnik, Kopiliq i Eprm, Poklek i Vjetr, Batus, Vragoli, Lismir, Torin, Poturovc, Rusinofc, Kroisht, Gadime e Poshtme, Hallaq i Vogl, Pestov, etj. Zhvillimi i jets shoqroro-ekonomike gjat kohs s sundimit romak n territorin e prcaktuar q trajtohet n kt vllim, sht pjesrisht e njohur. Megjithat, dokumentimi i grmimeve t mparshme q jan br n kt rajon, prnjohjet sistematike arkeologjike, s fundmi arkeo-metalurgjike dhe n ann tjetr, burimet e prgjithsuara t autorve antik, si dhe t dhnat e udhprshkruesve t huaj q nga gjysma e dyt e shekullit XIX e tutje, hedhin drit mbi disa qendra t evidentuar e t rndsishme t periudhs n fjal. Gjat periudhs romake, n masn m t madhe braktisn vendbanimet kodrinore dhe popullsia si vendore ashtu dhe kolonistt prqendrohen kryesisht n zona fushore dhe n vende t prshtatshme pr bujqsi. Natyrisht q kto vendbanime ishin t vendosura n akse t rndsishme rrugore, n pozita gjeostrategjike dhe me burime t pasura natyrore e disa prej tyre ishin t vendosura pran vendeve t pasura me xehe, si Municipium Ulpiana, Municipium DD, etj. N kt periudh kohore, shum vendbanime t vendosura n rrafsh arrijn t zgjerohen dhe t zhvillohen ku disa nga ato ngritn n nivelin e Municipiumeve. Kt e dshmon m s miri nj fragment stele e zbuluar n fshatin Studenic, ku prmendet M.Ulpius, dekurion i nj municipiumi t panjohur, q sipas t gjitha gjasave duhet t ket ekzistuar diku afr vendgjetjes s stels, n arealin q prfshin lokalitetet si Crc, Vrell, Studenic, Banj e Pejs, Banjic e Staradran, megjithse kjo ngelet n nivelin e nj hipoteze. Pr m tepr, n fshatin Crc sht zbuluar nj pllak-tull (Laterculi) nga argjila e pjekur q prbn nj gjetje rasti mjaft interesante dhe unike. Mbishkrimi n fjal ilustron faktin se n afrsi, n kohn e sundimit romak, ishte ngritur nj term (banj romake) q si duket ishte emrtuar Labanon.
27 Njra nga degt kryesore t ekonomis s kohs romake n territorin e Dardanis ishte shfrytzimi i minierave dhe prpunimi i metaleve t muara dhe ka indikacione se n bjeshkn e Mokns, ka pasur gjurm t minierave antike, kto q akoma nuk jan konfirmuar. Gjithashtu vlen t veohet se n prapatokn e qytezs s Janjevs, n kodrat q e rrethojn at, jan dshmuar gjurm t shumta t minierave antike, kto t shtrira dhe t shprndara n nj territor t gjer. Krahas gjurmve t minierave, jan dokumentuar edhe gjurm t aktiviteteve pr shkrirjen e metaleve t mueshme, kto t konfirmuara edhe nga mbetjet e shumt t xeheve t paprpunuara, dhe zgjyrs. Prpos ktyre dshmive, n t kaluarn, n territorin n fjal, gjat eksploatimit t minierave gjat kohve moderne, prkatsisht n njrn nga galerit q m pas rezultoi se ishte e kohs romake, jan gjetur edhe materiale t ndryshme t antikitetit si dhe monedha t kohs romake; nj monedh e tipit denar e perandorit Trajan dhe po ashtu, po n kt areal, n nj galeri tjetr, rastsisht u zbulua nj numr i konsiderueshm i monedhave t perandorit Konstantini I dhe nj solidus i art i perandorit Leoni I. Prpos shfrytzimit t minierave, rezulton se gjat periudhs romake, bujqsia ishte njra nga degt kryesore t ekonomis, q karakterizohej nga punimet bujqsore t tokave pjellore. Kjo m s miri dshmohet n fshatin Pestov, n nj zon mjaft t begatshme bujqsore. N vitin 2005 u ndrmor nj grmim shptimi dhe me rast u zbuluan pjesrisht themelet e nj Villae Rusticae. Vilat sipas arkitekturs antike romake, kishin nj struktur komplekse ndrtimi dhe prbheshin nga disa ambiente shoqruese e n fakt ishin shtpi tipike banimi t vendosura n fshatra. Ato zakonisht ndrtoheshin larg qendrave urbane, dhe vila e Pestovs mbase i takonte ndonj familjeje t madhe latifundiste t cilat zotronin mijra hektar tok bujqsore. Duke u mbshtetur n hartn antike Tabvla Imperii Romani, mendohet se fare pran Pestovs mund t ket kaluar traseja e rrugs q lidhte Ulpiann me qytetin antik t Municipum DD. Mendohet se ka ekzistuar edhe nj rrug apo trase rrugore ndrmjet fshatit Runik dhe Rakosh, kjo e bazuar nga disa gjurm sporadike zbuluar n t dy kto fshatra. Kjo trase komunikacioni e kohs romake mendohet se kalonte npr Llukafc t That dhe mbase ka ndjekur rrugn moderne pr t vazhduar prgjat rrjedhs s majt t lumit t Drinit t Bardh. Konfiguracioni i veant natyror ka krijuar kushte mjaft t prshtatshme pr zhvillimin e komunikacionit rrugor sidomos gjat Periudhs Romake. N ann tjetr, prpos tokave pjellore punuese, kishte edhe male t shpeshta q mundsonin furnizimin me lnd drusore si dhe kullosa t begata pr bagti q indikonte se blegtoria ishte deg e rndsishme e ekonomis t terrenit t paracaktuar q trajtohet n kt vllim. Krahas disa pikave t hulumtuara arkeologjike ka edhe shum gjetje rasti t veanta t prmendoreve mbivarrore, stelave, altar, mbishkrime epigrafike si dhe fragmente t shumta arkitektonike, monedha, poqeri, fragmente qelqi, t gjitha kto tipike romake, e q dshmojn ekzistencn e shum vendbanimeve me status t ndryshm q akoma nuk jan grmuar. Gjat periudhs romake, kulti dhe religjioni ka luajtur nj rol t rndsishm n jetn e banorve t trevs q trajtohet n kt vllim. Kjo m s miri dshmohet nga materiali epigrafik zbuluar si gjetje rasti dhe q i dedikohen hyjnive t ndryshme si: Jupiterit, Merkurit, Silvanit, Serapisit, etj. Periudha e Antikitetit t Von dhe Mesjeta - dshmohet edhe nga lnda e evidentuar dhe e dokumentuar n kt territor, kjo q konfirmon vazhdimsin nga periudha romake n nj periudh transitore t mesjets e q njihet si Antikiteti i Von. Periudha n fjal, karakterizohet kryesisht me kalimin nga vendbanimet e hapura fushore n vendbanimet e fortifikuara kodrinore. Por gjat ksaj periudhe kohore ndodhin edhe ndryshime t mdha si pasoj e krizs s prgjithshme q kishte kapluar Perandorin Romake. Kjo ndodhi edhe si rezultat i sulmeve dhe dyndjeve barbare duke detyruar banort vendas q kryesisht t i braktisin vendbanimet fushore dhe t rikthehen n vendbanimet kodrinore-gjeostrategjike. Karakteristik e veant e ksaj periudhe jan kalat, t cilat ishin t ngritura mbi pika dominante sipr kodrave dhe q kishin nj komunikim t ndrsjell. Majat e kodrave jan przgjedhur pr pozitn gjeografike dhe qasja fizike e cila shrbente pr mbrojtje por edhe pr kontroll t nj zone t gjer vshtruese. Kto kala, qoft t mdha ose t vogla, jan trajtuar edhe si pika ushtarake apo fortesa strateHarta Arkeologjike e Kosovs II
28 gjike por jo vetm me karakter mbrojts. Shumica e ktyre vendbanimeve kodrinore t mbrojtura, u rind- rtuan mbi kalat parahistorike dhe u rishfrytzuan edhe gjat periudhs se antikitetit t von, pra, ktu dshmohet kontinuiteti, prkatsisht vazhdimsia e po t njjts popullate indogjene, kjo e cila m s miri reflektohet nga kultura materiale. Kt m s miri e dshmon Kalaja e Harilaqit (shek. IV-VI) e cila sht nj fortifikat q kishte karakter mbrojtjes dhe religjioz, e vendosur mbi nj kodr t ngritur n nj pozit mjaft dominante, n perndim t fshatit. Gjat grmimeve arkeologjike t zhvilluara n kt kala, kan dal n pah gjurm t shumta t rrnojave t objekteve sakrale, profane dhe utilitare, si: tr faqja e jashtme e murit rrethues t kalas me kullat n akse, pastaj kisha me tri nefe dhe sakristi, si dhe dy struktura pothuajse identike n form unazore t nj kompleksi sakral. Gjithashtu material i bollshm i lvizshm arkeologjik si, en, vegla pune, stoli, monedha, tulla, fragmente qelqi dhe struktura arkitektonike q posarisht theksojn periudhn e antikitetit t von, e n veanti at t kohs s Justi nianit. Gjithashtu n kt kala ka indikacione edhe t periudhave parahistorike, e n veanti t kohs s metaleve, antiks e mesjets, si dshmi e vazhdimsis s jets n kala. Kjo kala posarisht gjat periudhs s Justinianit ishte nj vendbanim i fortifikuar kodrinor por q l prshtypjen se mbase u shndrrua n nj manastir apo kompleks manastiror dhe q mbase ka luajtur rolin e nj baze t ideologjis kristiane pr rajonin, unike si n form ashtu dhe prbrje, me gjurm t ndrtesave komplekse, me nj kish n form t baziliks me saskristi, dhe me nj arkitekture kristiane, q njherit ishte q t dyja, nj fortes mbrojtse dhe nj qendr akoma e paidentifikuar manastirore mesjetare. Lokalitetet e antikitetit t von, prkatsisht mesjetare t territorit q prezantohet n kt vllim jan si vijojn: Vrell, Banjic, Tushil, Lubavec, Kopiliq i Ult dhe i Eprm, Qubrel, Vuak, Llapushnik, ikatov e Vjetr, Poklek i Vjetr, Fushtic e Eprme, Bajsk, Novalan i Eprm, Shtitaric, Shalc, Graboc, Harilaq, Banjica e Lipjanit, Lismir, etj. Antikiteti i von ishte koha e ndryshimeve t mdha sociale por edhe politike, e mbi t gjitha edhe e ndryshimeve rrnjsisht religjioze. N trevn q trajtohet n kt vllim, prpos kalave, kjo periudh karakterizohet nga ngritja e disa strukturave t arkitekturs paleokristiane q dshmohet si: Vrell, Banjic, Trubohoc, Dragolec, Izbic, Harilaq, Miradi e Ult, Lipjan, Reak etj. Ideologjia Kristiane u prqafua nga shteti perandorak n shekullin e IV, kjo e cila u vrejt posarisht n ndrtimin e monumenteve q u dalluan dukshm nga ato m t vjetrat e shpesh edhe u ndrtuan mbi to. N fakt q nga kjo koh nuk mund t flitet m pr nj shtet-perandori t centralizuar, sepse ndahet qeverisja fetare nga ajo shtetrore. Ndrtesat pagane t tipit perandorak romak n masn m t madhe u konvertuan n ndrtesa apo monumentet kristiane dhe sigurisht q shum tempuj u shndrruan n kisha. Ndryshimet nga paganizmi n krishterim ishin aq t mdha sa edhe mund t thuhet se ishin radikale dhe kjo nuk vrehet vetm n arkitektur, por n t gjitha fushat e mnyrs s jets. Prpos shum lokaliteteve sakrale q gjenden n kto treva t ksaj periudhe, vlen t veohet fshati Vrell. Fshati Vrell shtrihet rreth 7 km n perndim t Istogut. Grmimet arkeologjike t zhvilluara n dhjetvjearin e dyt t viteve 2000, nxorn n pah nj kishz paleokristiane, e shekujve IV-VI t kohs son me dimensione jo t mdha. Fare pran ksaj kishze gjendet nekropoli i antikitetit t von-mesjetar, i cili duhet t lidhet me vendbanimin e q gjendet i ngritur mbi nj kodr n po t njjtin areal. Brenda kishzs sht hasur n nj varr t madh t tipit kript i ndrtuar n form gjysmharku (qemer). Varri ka orientim lindje perndim dhe sht i pajisur n ann perndimore me nj port hyrse po ashtu e ndrtuar n form gjysmharku (qemer). Varri sht i ndrtuar me gur shtufi dhe karakterizohej nga mbetjet mortore t nj individi t varrosur in takt, sipas ritit kristian. Grmimet e fundit rezultuan se kemi t bjm m nj kompleks m t madh kishtar por t dhna kto q jan t kufizuara dhe q mbesin n t ardhmen pr t u sqaruar. Sipas shnimeve t publikuara nga udhprshkruesi anglez Arthur Evans (1885) n varret e Banjics, n mesin e shum rrnojave, jan vrejtur dy ambiente nntoksore me qemer dhe me mure t punuara n mnyr t vrazhd nga gurt e latuar, dhoma kto nntoksore q kishin shrbyer pr varrim. Grmimet arkeologjik t vitit 1967, t zhvilluara n nj parcel brnda varrezs s Banjics, kishin pr qllim
29 pr t hulumtuar mbetjet dhe rrnojat ktij objekti. Kjo rezultoi t jet nj objekt funerar i antikitetit t von dhe pr t ciln supozohej se ishte nj varr i tipit Martyrium apo mauzole i krishterimit t hershm. Grmimet arkeologjike konstatuan se pikrisht ktu gjendn rrnojat e nj ndrtese komplekse drejtkndore, nj nefshe, e orientuar lindje-perndim si dhe ishte rreth 17,50 metr e gjat dhe rreth 6 metr e gjer dhe kishte mure shum t trasha. Rezultatet e grmimeve identifikuan nj objekt nntoksor n t ciln prfshihej nj varr me qemer dhe nj kript e madhe si dhe nj varr i murosur e t mbuluar me pllaka gursh. Ka nj boshllk pas periudhs s antikitetit t von, periudh kjo q njihet si mesjet e errt dhe q flet pr nj dekadenc t jets. Megjithat, grmimet e zhvilluara n nekropolin mesjetar t Grabocit t Ult, hedhin drit sadopak mbi ritin e varrimit t popullsis vendase t kohs s Mesjets s Hershme prkatsisht t shekujve IX-XI. Lokaliteti arkeologjik i Grabocit t Ult ndodhet pran vendbanimit eponim, buz lumit Drenic, afr 10 km n perndim t Fush-Kosovs. Ktu jan evidentuar dhjetra varre, pjesa m e madhe e t cilave ruanin skelete n gjendje t mir. Ajo q trheq m tepr vmendjen sht se inventari i varreve t kulturs arbrore prbhet kryesisht nga stoli, arm, vegla pune, qeramik e gjetje tjera m t vogla. Nga inventari veohen stolit, t cilat prbjn nj larushi objektesh. Gjetjet m me vler jan unaza bronzi, byzylyk, por edhe vath t granuluar prej bronzi. N fshatin Miradi e Poshtme, u identifikuan gjurm t nj vendbanimi dhe t nj nekropoli mesjetar, kto t grmuara gjat tri kampanjave arkeologjike t viteve 2008-2010. Vendbanimi i grmuar ishte i tipit rural, ku banesat ishin ngritur nga lnda e drurit, kurse dyshemet ishin t shtruara me dhe t kuq e t shtypur. Lnda arkeologjike prbhet nga gjetje t qeramiks, hekurit dhe t eshtrave, por dominon qeramika m en t kuzhins, ku veohen, vorbat, tasat, kupat, anakt, erept dhe amforat. Ndrsa nekropoli i cili ndodhet n veriperndim t vendbanimit prfaqsohet nga varre t krishtera me vnie t trupit, t vendosur n gropa dheu t orientuar lindjeperndim. Kronologjikisht vendbanimi dhe varreza arbrore mund t vendosen n dy faza, prkatsisht Faza e par prfshinte periudhn kohore t shekujve IX-XI dhe faza e dyt prfshinte shekujt XII-XIV. Po n kt fshat n vendin e njohur me toponimin Arrat e Kishs i cili ndodhet n pjesn verilindore t fshatit, u dshmuan gjurmt e nj kishe mesjetare. Kjo dshmohet edhe nga materiali siprfaqsor i mbledhur ktu q prbhej kryesisht nga fragmentet e qeramiks t formave t ndryshme dhe en t luksit me glazur. Prgjithsisht, nga materiali i luajtshm arkeologjik, periudha mesjetare kryesisht prfaqsohet nga fragmente ensh me glazur, ngjyr jeshile portokalli ose t przier. Format kryesore t enve jan: amforiska, kupa, tase etj.
Redaksia
30
31
Introduction
Prehistory, Antiquity and the Middle Ages
Neolithic site of Runiku (Sknderaj) and Rakosh (Istog) are set in the western side of the Drenica region. The Nekoc cave is situated on the southeast side of Drenica and the fourth site is set near the streamlet of the Cave of Preshter, whereas for the site of Samadrexh we have very scarce information. Early Neolithic is researched and better represented by the Neolithic location of Runik. It is positioned on the Drenica plateau; around 25 km on the southwest of Mitrovica and around 10 km northwest of Sknderaj, very near the road axis that connects Sknderaj with Istog. Here it is proven one of the earliest Neolithic settlements of Kosovo that belong to the Starevo and Vina cultures (6500-3500 BC.). This archeological site was researched during 1966-68 and 1984 and in the best way reflects on a developed civilization of the new Stone Age. Archeological researches conducted here resulted in many architectural ruins and rich material culture of the Neolithic Age, respectively represented by the cultures of Starevo and Vina. According to various researchers, four residential horizons belong to the culture of Starevo, respectively early and middle Neolithic period (Runik I-IV). From the study of material culture of Runik done during 2012, it resulted that in this location we have another residential horizon with clear elements that belongs to the culture of Vina and which was not highlighted earlier. Architectural traces are represented by huts built by wooden beams tied with twigs and dyed with clay on both sides. From the movable archeological material discovered in this Neolithic settlement dominate red glossy monochrome pottery fragments, and decorated vessels in the barbotine and impresso technique, but there is also a painted pottery with linear and geometrical motifs. Also here are proven anthropomorphic figurines and the cult tables (altars). From different vessels worked in clay and backed and painted with ocher dye as well as painted in brown to black and decorated with spiral and geometrical motifs. By the diverse discoveries in this representative Neolithic site, it is distinguished and unique artifact not only for the territory of the Republic of Kosovo but also for the region. This particular modeled fine cleaned baked clay handcraft creation measures 8 cm in height, with finger holes on the axles and a mouthpiece on the highest ax. The Neolithic flute instrument was named Runik Ocarina e and so far it is the earliest musical instrument discovered in Kosovo. As regards this valley Neolithic settlement, it could be argued that it constitutes the basis of an early civilization of human society in our country. Apart from the material of Starevo culture, it is also characterized by material culture very rich of the period of Vina. Rich repertoire of this period is represented by biconical shaped bowls and those with S profile, some of them are decorated with short vertical flutings and other plastic ornaments, etc. The entire repertoire of pottery is produced of very fine clay of grey to black color and in most of the cases with a very good glaze. Some terracotta was also discovered similar with that of goddess on the throne, discovered in the suburb of Prishtina. Furthermore, it should be mentioned that Runiku represents the deepest point in the hinterland of the cultural impact of the Adriatic culture of Danilo inside the central Balkans. It is about for discovery of three ritones (cult vases) and of pottery decorated with wavy triangles which are typical elements of the above-mentioned culture, represented also in the Neolithic culture of Reshtan. Advanced researches in this location were conducted also in 2010; these were of a non intrusive survey character and of prospection or geophysical recording with magnetometer, which was conducted in two parts of this archeological area that together included a surface of around 1000 square meters. Early Neolithic settlement in Rakosh was excavated in smaller sizes in 1971 and it is mainly represented by barbotine decorated pottery with thick pate as well as by fine monochrome pottery. Judged on the basis of material culture, this location belongs to the cultural group of Starevo of the central Balkans. The above-mentioned evaluation is done relying on the basis of typological criteria.
Archeological Map of Kosovo, Volume II, is a result of a research work; respectively it included archaeological fieldwork and desktop reaserch. From the geographic-spatial point of view, archeological subject presented in this volume, addresses a very wide territory, which essentially reflects the archeological heritage according to administrative-territorial division of eight municipalities. The territory includes almost a diagonal of the map of the Republic of Kosovo, from the northwest into southeast and mostly includes the central part of Kosovo, where are presented documented signs of archeological sites in the municipalities as follows: Istog, Sknderaj, Drenas, Vushtrri, Obiliq, Fush Kosov, Shtime, Lipjan. These municipalities include a defined territory and very different with geomorphologic configuration, as plain plateau, as hilly-mountainous. From early research history we have only scarce information related to various visits in the territory of Kosovo from the second half of the 19th century until the beginning of the Second World War, mainly documented by foreign travelers such are: Evans, Boue, Hahn, Kanitz, Tomaschek, Domaschevski, Vulic, Jirecek, Patsch, etc. Reliable archeological researches are primarily associated with the establishment of the Kosovo Museum in 1949, since when, a greater intensity of the archaeological research works was stretched from the 1950 until 1985. Afterwards, there was almost no proper archeological excavation campaign. Beginnings of the continuance of an intensive work occurred after the establishment of the Archeological Institute of Kosovo in 2003, and from this time, in continuance, along the survey campaigns on the fields, were as well excavated many archeological sites. Lately, we were able to make some geophysical studies in some archeological sites. In eight above-mentioned municipalities, in all stages of research phases, were excavated in total four tumulus necropolis, two middle ages necropolis, a prehistoric cave settlement and dozens of flat or hilly settlements, from which some of them represented some periods of life starting from the early neolith until the late antiquity - middle ages. Favorable geo-climatic conditions have enabled the beginnings of life in this region from antiquity. The earliest documented evidences in the territory of Kosovo belong to the new Stone Age; respectively there are indications that may have been cave settlements during the Old Stone Age. Paleolithic The earliest signs of the prehistoric culture belong to the Paleolithic age, but so far, in our country the archeological data are scarce and in the level of assumptions. Since in general during this era the climate was very cold, man was forced to flee in the most appropriate settings and shelters with natural protection, which were mainly caves. In the above-mentioned territory, there are some caves, but only one of them was partially researched. It is about the cave of Peshter in the village Nekovc which in todays level of study of the excavated material in 1985 does not confirm the pre-Neolithic culture. However, it should be outlined that in areas around Kosovo traces that belong to Paleolithic period are evident and does not exclude the possibility that also in Kosovo there may be traces of this period. Neolithic Age - is much better researched and studied. Although published material is scarce and in generalizing analysis, but sheds light for the period in question. This age is represented by several settlements which are generally set in flat terrains. Early Neolithic in the territory of the above-mentioned municipalities, is represented by four sites. The
32 To this era belongs also the Cave of Peshter, which is located in the village Nekovc and here it was identified a settlement with some residential phases. Early Neolithic cultural layer, although represented by pottery fragments with decorations of the barbotine and impresso type. Remains to be understood that also during the early Neolithic, caves were perhaps used for sheltering along with open and hilly settlements. Based on the cultural deposits documented here, we can say that this cave during the early Neolithic age was inhabited over a short period of time. Middle and late Neolithic age is better known by the systematic excavations made in Runik and recently from the excavations of 2012 in Dardhisht, municipality of Obiliq. The culture of middle Neolithic age and of late Neolithic age is identical with the culture of Vina discovered in typical settlements such as that of Glladnic, Vlashnje, Reshtan, and many other locations from areas around and that have similar cultural deposits. Copper Age - is characterized with the end of long life of bearers of the culture of Vina of the Central Balkans and with the emergence of a new culture that penetrated from the north in the direction of south and that in the archeological literature is also known as the bearer of the graphite pottery culture. So far in central Kosovo this age is represented only by the systematic excavations in Gadime e Eprme and from the very scarce material of a horizon in the cave of Peshter in Nekovc and Fushtic e Ult. Hilly settlement of Gadime e Eprme, has a suitable geostrategic position and it belongs to the type of hilly settlements of copper age, bronze and iron age. This location is situated on the eastern part of the village Gadime e Eprme and it was excavated systematically during 1973-1974. From the discovered material in secure stratigraphic context it can be concluded these residential phases bellow: Gadime e Eprme I The earliest housing horizon belongs to the copper age and is represented by a typical copper age pottery with clean pate, but it is distinguished the decorated pottery with the graffiti technique as well as decors where it is predominant vertical flutings in most of the vessels (dishes). From the repertoire of the material culture are dominant vessels (dishes) of the S profile with flutings, dishes with two handles of the type cantharos, conical dishes, biconical, large pots with round body and very little dishes of S profile with very high standings. These typical cultural elements are similar with localities of Hisar, Vlashnje, Fortress of Skopje, Cave of Nezir and many localities of the cultural type of central Balkans that at the same time are known in archeological literature as the group of Bubanj Sallkuca Krivadol and Maliqi II in Albania. Other housing horizons belong to Iron Age and we can find analogy with hilly settlements similar to Bellaqevc, Harilaq, Hisar, Vlashnja, Fortress of Skopje, etc. It should be mentioned that in the Late Iron phase, were discovered imported Greek (Hellenistic) pottery fragments. Regarding material culture of other sites that belong to the Copper Age, we can say that they belong to this period based only on the analysis of very scarce archeological material based on the typological criteria. Bronze Age - follows the Copper Age at the end of third millennium BC; this is the time where Copper Age culture was almost disappeared and assimilated by new residents that are known as bearers of tumulus culture, when it starts Illyrian culture of early bronze. Although so far, our knowledge for the bronze period are limited and mainly come from excavations of some tombs and settlements. Tumulus culture of the early Bronze Age in the above-mentioned municipalities is known very little. It is represented only by a tumulus excavated in village Banjica of Istog. Main grave of the tomb of Banjica belongs to the early Bronze Age. The grave was placed in the center of the tomb, in a pit under the sole. The corpse was placed in the back with flexed legs and turned to the right and there were no grave goods in this tumulus. This burial tradition is found almost in many tumulus necropolises in Albania, Macedonia, Western Serbia, etc and it is a characteristic only for the initial phase of the early Bronze Age. Tombs with graves of the middle and late bronze period are very well represented in tumulus necropolis of Prqeva, Volljak, Rogov Ponoshec, etc. In the above-mentioned municipalities, so far we do not have any excavated settlement that had early
33 and middle Bronze Age depositions. Information on these periods comes mainly from superficial findings of hilly settlements. Whereas regarding the Late Bronze period, we have more complete information and which are represented by excavations as in: Tica of Sknderaj, Samadraxh of Vushtrri, Dardhisht, etc., where in addition to other deposits are proven also layer of late Bronze period. Material culture collected from settlements and necropolis is similar with that of surrounding areas and belongs to the Illyrian culture of the bronze period. Iron Age - in regard to the Bronze Age is well known, and this thanks to the greater number of excavations of tumulus necropolis and as well the hilly settlements of this period. Iron Age is represented by many settlements, some of which are excavated systematically, whereas many others are researched in the form of survey form or by acknowledgements. From the excavated settlements more presentable are: Bellaevc, Harilaq, Gadimja e Eprme, Dardhisht, Samadrexh, Tic, etc. Whereas from excavated necropolis its worth mentioning, tombs in Banja e Pejs, Komaranit, Porodims, etc. Material culture shows no interruption, also in the architecture of burial mounds we do not notice any essential difference, while settlement of hilly type continue to be attractive positions for living also during the Iron Age, due to favorable geostrategic positions. Material culture of this period continues to be represented by the forms of vessels (dishes) and of working tools which are typical for the Bronze Age but at the same time we have appearance of new forms, perhaps as a result of socio-economic development. During the Iron Age period I and II, are dominant many forms of dishes such are one handle conical bowls with round body and with the thick edge from inside, very often decorated with flutings, knobs and during the Iron period II, these kinds of dishes were adorned with serrated instrument. In the tumulus culture, besides weapons and jewelry are dominant also small one handle and two handle dishes, also after the 4th century BC, we often encounter circuit manufactured dishes, as a local production as well as imported, and that in typological aspect follow the tradition of Mediterranean pottery. This common presentation of material culture shows that the interior part of Balkans had good trade relationships with Mediterranean world. The most exclusive case of social development is the case of detection of the princely tomb discovered in Banja e Pejs. Twosome grave in Banja e Pejs contained two rectangular shaped tombs and built with tuff stone, certainly taken from the surrounding area. Female tomb contained rich inventory such are: fibula, needles in the form of omega, ring and bracelet decorated with geometrical motifs, all of them worked in silver and bronze. Whereas in the other tomb that belonged to a male, contained weapons, silver and bronze necklaces, a ring and two helmets typical Illyrian and another one fragmented. Rich archeological material discovered here, than in the tombs of Lubozhds, Ponoshecit, etc., are quite dating and typical for the period of late iron, respectively centuries 6th-5th BC, but above all it is proven the trade and imports with Greek centers. At the end of 5th-4th century BC, also Kosovo territory enters its historical development period. During this period, according to the written sources of the ancient authors, the Illyrian Dardanians were mentioned as early inhabitants of the Kosovo territory and wider. Written sources are increased starting from the middle of 4th century BC, where Dardanians were an important factor in the political life of the region and organized to the extent of the kingdom. Illyrian-Dardan culture from the early Bronze Age, was developed without any interruption until the end of the developed Iron Period, this is the time when ethno-cultural unity of Dardanians was consolidated. Even after the Roman conquest of the Dardan kingdom, here were able to protect the identity of Dardanian ethnos. Roman Period - in Dardania includes the period of first four centuries AD. Illyrian Peninsula and Dardan Kingdom, as well as the predetermined territory treated here, falls under the rule of Roman Empire. With fall of Dardania under the Roman conquest and administration, this territory becomes a part of the province of Mezia (Moesia), which seems to happen between years 2 and 6 AD., whereas after
34 the year 86 AD. During the time of rule of Emperor Domitian (81-96), Dardania becomes a part of the new province of Upper Moesia (Moesia Superior). However, the year 297 was historical for the Dardanians and Dardania because this year marked the independence of Province of Dardania, but in the context of the Roman Empire. With the conquest of the Romans, imperial state administration was installed, constructions and urban process was done according to the model of Roman architecture, although with provincial features but also with vernacular elements. This is best proven by archeological material evidenced in Studenic, Cerkolez, Kaliqan, Rakosh, Staradoran, Synej, Mikushnic, Murg, Turiqec, Vojnik, Kopiliq i Eprm, Poklek i Vjetr, Batus, Vragoli, Lismir, Torin, Poturovc, Rusinofc, Kroisht, Gadime e Poshtme, Hallaq i Vogl, Pestov, etc. Development of socio-economic life during the time of Roman rule in the determined territory that has been treated in this volume is partially known. However, documentation of earlier excavations that have been done in this region, systematic archeological surveys, recently archeological-metallurgical and on the other side, written work of the ancient authors, and data of foreign scholars from the second half of 19th century and onwards, shed light over some evidenced and important centers of the period in question. During the Roman period, hillside settlements are largely abandoned and the local populations as well as the colonists are mainly concentrated in lowlands areas and in places suitable for agriculture. Of course these settlements were placed in important road axis, in geostrategic positions and with rich natural resources and some of them were situated near the places rich in ore; such are Municipium Ulpiana, Municipium DD, etc. During this period, many settlements managed to expand and develop and some of them rose to the level of Municpiums. This is best proven by a fragment of stelae (tombstones) discovered in village Studenic, where it is mentioned M.Ulpius, Decurion of an unknown Municipium, that probably must have existed somewhere near the place where the stela was found, in the area that includes sites as witnessed in Crc, Vrell, Studenic, Banj e Pejs, Banjic e Staradran, although this remains on the level of a hypothesis. Moreover, in village Crc was discovered a backed clay tile-brick (Laterculi) discovered by chance and it constitutes a very interesting and unique finding. The inscription in question illustrates the fact that near the find place, during the Roman rule, was built a bath (roman bath) which seems to be named Labanon. One of main branches of economy of the roman period in the territory of Dardania was the use of mining and processing of precious metals and there are indications that in the mountain of Mokna, there were traces of ancient mines, these are not yet confirmed. Also it is worth distinguishing that in the back ground of the town of Janjevo, on the hills that surround it, are proven many signs of ancient mines, these layered and scattered in a wide territory. Along the signs of mines, are documented also signs of activities for the melting of precious metals, these were confirmed also from the many remains of raw ores and slag. In addition to this evidence, in the territory in question, during the exploitation of mines during modern times, respectively in one of the galleries that later resulted that it was from roman period, were found also different materials of antiquity as well as coins of roman period; a coin of the type denarius of Emperor Trajan and also in this area, in another gallery, by chance it was discovered a considerable number of coins of the Emperor Constantine I and a golden solidus of the emperor Leon I. Except the use of mines, it results that during roman period, agriculture was one of the main branches of economy, which was characterized by agriculture works of fertile lands. This is best proven in village Pestov, in a very rich agriculture area. In 2005, a rescue excavation was undertaken in which occasion were partially discovered foundations of a Villae Rusticae. Vilas according to ancient roman architecture had a complex structure and consisted of several rooms which in fact were typical residential vacation homes placed in villages. There were usually built far from urban areas and the Vila of Pestova it maybe belonged to a large latifundist family who owned thousands of hectares of agriculture land.
35 Relying on the ancient map Tabvla Imperii Romani, it is thought that very near Pestova it could have passed the road track that connected Ulpiana with the ancient town of Municipum DD. It is thought that was also a segment of an road track between the villages Runik and Rakosh, assumption which is based in sporadic signs discovered in these two villages. This traffic track of roman period it is thought that passed through Llukafc i That and perhaps followed the modern road to continue along the left course of the river Drini i Bardh. Natural particular configuration created very favorable conditions for the development of road traffic, especially during the Roman Period. On the other side, besides working fertile lands, there were dense forests that enabled timber supply and prosperous pastures for cattle grazing that was an indication that livestock was an important branch of economy of the terrain addressed in this volume. Apart from a few researched archeological points there are also special findings by chance of grave monuments, steles, altars, epigraphic inscriptions as well as many architectural fragments, coins, pottery, glass fragments, all of these typical romans, and that proof the existence of many settlements with different status which are not yet excavated. During the roman period, cult and religion played an important role on the live of inhabitants of the area addressed in this volume. This is best proven by the discovered epigraphic material and by chance findings which are dedicated to the various divinities such are: Jupiter, Mercury, Silvanus, Serapis, etc. Late Antiquity Period and Middle Age - is proven also by the evidenced and documented traces and remains in this territory. This confirms continuity from roman period in a transitory period of middle age that is known as Late Antiquity period. Period in question is mainly characterized with the transition from opened field settlements in fortified hilly settlements. Moreover, during this time period major changes occurred as a result of general crisis that had gripped the Roman Empire. This also happened as a result of attacks and invasions of the barbarians forcing local people to largely abandon lowland settlements and to return to hilly-geostrategic settlements. Special characteristic of this period are fortresses, which were built over dominant points above the hills and that had a mutual communication. Tops of the hills were selected for their geographical position and physical access which was used for protection but also to control a wide observation area. These fortresses, being large or small, were also treated as military checkpoints or strategic fortresses but not only of a defensive character. Most of these protected hilly settlements were reconstructed over the prehistoric forts and were re-used also during the late ancient period, so, here it is demonstrated a continuity, i.e. the continuation of the same indigenous population, that which is best reflected in the material culture. This is best proven the Fortress of Harilaq (4th -5th century) which is a fortification/stronghold that had a defense and religious character. Placed over a hill and raised in a very dominant position, on the west side of the village. During archeological excavations conducted in this fortress, have emerged numerous traces of ruins of sacral, profane and utility objects, as: the whole part of the outer perimeter wall of the fortress with towers in axis, than the church with three naves and sacristy, and two almost identical structures in the form of loops of the sacral complex. Also abundant movable archeological material such are: dishes, working tools, jewelry, coins, bricks, glass fragments and architectural structures that especially highlight the late ancient period, and notably that of the time of Justinian. Also in this castle there are indications of prehistoric periods, notably of the metal, ancient and middle age period, as a proof of continuity of life in the fortress. This fortress especially during the period of Justinian was a typical roman settlement but that was turned into a monastery or a complex of monastery and perhaps played the role of a Christian ideological base for the region, unique in the for and consistency, with traces of complex buildings, with a church in the form of basilica with sacristy, modeled by the Christian architecture, at the same time was both a defensive fortress and an unidentified medieval monastery center. Sites of late antiquity period, respectively medieval of the territory presented in this volume are as follows: Vrell, Banj e Pejs, Tushil, Lubavec, Kopiliq i Ult dhe i Eprm, Qubrel, Vuak, Llapushnik,
36 ikatov e Vjetr, Poklek i Vjetr, Fushtic e Eprme, Bajsk, Novalan i Eprm, Shtitaric, Shalc, Graboc, Harilaq, Banjica e Lipjanit, Lismir, etc. The period of the late antiquity was the time of great social changes, but also political, but above all radical religious changes. On the area treated in this volume, except the fortresses, this period is characterized by the establishment of some Early Christian architectural structures as evidenced in: Vrell, Bajnic, Trubohoc, Dragolec, Izbice, Harilaq, Miradi e Ult, Lipjan, Reak etc. Christian ideology was embraced by imperial state in the 4th century that which was noticed in the construction of monuments that significantly differed from old ones and often was built on them. In fact from this time it could be talked of a state-centralized empire, because the religious governance was separated by state governance. Pagan buildings (temples and shrines) of the Roman Empire type were largely converted into buildings of Christian monuments and of course many temples were turned into churches. Changes from paganism into Christianity were as great as it can be said that they were radical and this is not only noticed in architecture, but in all areas of lifestyle. In addition of many sacred sites that are located in these areas of this period, it is worth mentioning the village Vrella. Village Vrella lies around 7 km on the west of Istog. Archeological excavations conducted in the second decade of 2000, revealed an Early Christian chapel, from 4th-6th century AD with not very big dimensions. Very close to the church there is a necropolis from late antique medieval period, which should be connected to the settlement and that is set over a hill in the same area. Inside the chapel is encountered a large tomb of the crypt type constructed in the form of half-arch (vault). The tomb is oriented to east west and on the west side has an entrance gate also in the form of half-arch (vault). The tomb was constructed by tuff stone and is characterized by the remains of an individual buried in tact, according to Christian ritual. Recent excavations proved that we are dealing with a larger church complex but these data are limited and remain to be clarified in future. According to the published data by the English scholar Arthur Evans (1885) in the cemetery of Banjica, among many ruins, are noticed two underground facilities with vault and walls rudely made by hewn stones, these which were underground rooms that had served for burial. Archeological excavations in 1967, conducted in one parcel inside the cemetery of Banjica, aimed to research the remains and ruins of this object. This resulted to be a funeral object of the late antiquity time and which was allegedly Martyrium type of grave or mausoleum of early Christianity. Archeological excavations concluded that exactly here are found ruins of a complex rectangular building with one nave and oriented east-west and were around 17, 50 meter long and around 6 meter wide and had very thick walls. Excavation results identified an underground object where was included a tomb with vault and large crypt as well as a walled grave and covered with stone tiles. There is a space after the late ancient period, a period known as the Dark Ages, and it is best seen in extreme impoverishment and that speaks of decadence of life. However, conducted excavations in the medieval necropolis of Graboci I Ult, somewhat elucidate on the funeral ritual of the local population of the Earle Middle Ages respectively of 9th 11th centuries. Archeological site of Graboci i Ult is set near the eponym settlement, near the river Drenica, around 10 km on the west side of Fush-Kosovo. Here are evidenced dozens of graves, most of which kept the skeletons in good conditions. What draws more attention here is that the grave inventory of the Arbr culture consists mainly of jewelry, weapons, working tools, ceramics and other smaller findings. From the inventory are distinguished the jewelry, which constitute a variety of objects. More valuable findings are bronze rings, bracelets but also earrings granulated in bronze. In the village Miradi e Poshtme, were identified signs of a settlement and a medieval necropolis, these which were excavated during three archeological campaigns during 2008-2010.
37 Excavated settlement is of a rural type, where houses were built from timber, while the floors were covered by red and pressed soil. Archeological subject consists of ceramic findings, iron and bones, but dominates ceramics with kitchen dishes, were distinguished are jerry, bowls, cups, dishes, and amphorae. Whereas the necropolis that is located in northwest of the settlement is represented by the Christian graves with the placement of body, placed on soil pits oriented east-west. Chronologically the settlement and the Arbr cemetery were constructed in two phases; respectively first phase includes the time span from 9th until the 11th c. The second phase includes the time period from 13th until 14th c. In the same village at the place know by the toponym Arrat e Kishs (church fields) which is located on the northeast side of the village, were proven traces of medieval church. This is also proven by a superficial material collected here that mainly consisted of ceramic fragments of different forms and luxury vessels with glaze. From the movable archeological material medieval period, is mainly represented by fragments of vessels with glaze, of green color, orange or mixed. Main forms of vessels are: amforiscs, cups, bowls, etc. Editorial
38
39
Komunat e Republiks s Kosovs t prnjohura n Vllimin II
SERBIA
b
Leposavi
Llap
Ga
ziv
od
MALI I ZI
Istog (Burim) !
g Isto
! Ib r Zubin Potok
Kli
n
Zvean ! ! Mitrovic
Vushtrri
Podujev (Besian) !
Batl la
Sknderaj ! Obili (Kastriot) ! PRISHTIN
L um bard hi i
Pe
js
Pej !
Klin !
Lum bardh
i i De an it
Miru sh
Dean ! Junik !
Gllogoc (Drenas) oc ! Bad ! Fush Kosov Gra ! ank Graanic q Malishev ! Lipjan !
! P
Novobrd (Artan) ! Kamenic (Dardan) !
d Ra on iq
Gjilan ! Ferizaj !
v
Gjakov !
E r en
ar
dh
To pl
ik
Dr in
! M Kllokot ! Viti
Kaanik !
Le p
en
nc
o ra
Prizren ! L um
Shtrpc !
ba
rd
r iz
re n
it
! Hani i Elezit
Dragash !
SHQIPRIA
MAQEDONIA
Bi
n Kre a
ii
Rahovec ! Suharek (Therand) ! ug

B
hi iP
10
Km 20
Legjenda:
Kufinj Shtetror Kufinj Administrativ
! P
!
Kryeqytet Qytet Komunat e prfshira n Vllimi II t Harts Arkeologjike t Kosovs Komunat e prfshira n Vllimi I t Harts Arkeologjike t Kosovs
N Hartn Arkeologjike - Vllimi II prfshihen komunat e Republiks s Kosovs si n vijim: Istog (Burim), Sknderaj, Drenas (Gllogoc), Vushtrri, Obiliq (Kastriot), Fush Kosov, Lipjan dhe Shtime n
Aeroporiti Ndrkombtar i Prishtins 'Adem Jashari' Autostrada 'Ibrahim Rugova' Rrug Magjistrale Rrug Dytsore Hekurudh Lum Liqen
Parahistori, Antik dhe Mesjet.
50 100
200 Km
40
41
I. Harta Arkeologjike e Komuns Istog (Burim)
42
43
1.ISTOG (BURIM)
Hyrje Komuna e Istogut ndodhet n pjesn veriperndimore t Republiks s Kosovs dhe prbhet nga 50 vendbanime (49 fshatra dhe qyteza e Istogut-Burimit), territor ky, q prfshin nj siprfaqe prej 453.84 km katror. Komuna n fjal bn pjes n Rrafshin e Dukagjinit,1 pkatsisht shtrihet n pjesn veri-perndimore t Kosovs. Kjo zon prgjithsisht mbizotrohet nga nj reliev fushor dhe pjesrisht kodrinoro-malor (ku fusha kap nj lartsi mesatare q luhatet nga 350-400 m), me prjashtim t pjess veriore q prbhet nga malet e larta (Mokna) ku lartsi e majs2 m t lart shkon deri n 2155 metra mbi lartsin detare. Po ashtu kto male bjn kufizimin e ksaj komune me Srbin dhe pjesrisht me Malin e Zi. N verilindje kufizohet me Komunn e Zubin Potokut (Albanik), n lindje me Komunn e Sknderajit, n jugperndim dhe perndim me Komunn e Pejs dhe n jug me Komunn e Klins . Podguri, rrza e Mokns sht pjesa e lart kodrinoro-malore q shtrihet n perndim t Istogut dhe az ivo n lindje t Pejs, ku hyjn bjeshkt si: Paklen, Shtedim, kurse n veri shkon deri te bjeshkt Hajla, d Bjeshka e That dhe vazhdon n lindje deri te Runiku (Sknderaj) dhe n jug deri te Klina.
Zubin Potok
SERBIA
MALI I ZI
! Istog (Burim)
!
PRISHTIN
T dhnat e para pr kt rajon jan dokumentuar nga udhprshkuesit e huaj n shekullin XIX dhe dekadn e par t shekullit XX5. Megjithat, krkimet e para arkeologjike t kryera dekada m par n vendbanimin e Rakoshit (1971)6 kan pasqyruar se fillimet e jets n kt rajon nisin q n prehistori, apo thn me sakt u dshmua periudha e Neolitit t hershm dhe t von (kulturat Starev dhe Vin), kjo e cila u rikonfirmua edhe gjat prnjohjes s terrenit gjat prillit t vitit 2005. Gjat vitit 1960, n fshatin Kovrag t Eprme, gjat punimeve bujqsore, rastsisht u zbuluan disa maje heshtash dhe fragmente fibulash tipike pr periudhn e Hekurit;7 inventar varresh t tumave ilire, kto dshmi t pakontestuara t prezencs s habitateve t lashtsis dardane. Grmimet arkeologjike n Varret e Banjics gjat vitit 1967 ofruan t dhna pr ekzistimin e nj qendre t antikitetit t von ku dominon zbulimi i nj martiriumi paleokristian8. N vitin 1974, n Banj t Pejs, Muzeu i Kosovs ndrmori nj grmim shptimi ku me rastin e hapjes s themeleve t hotelit Onix doln n drit gjetje t vlefshme utilitare, arm, prkrenare dhe stoli t periudhs s hekurit t von (shek. VI-V p.e.s.), inventar varri i tums princrore t aristokracis dardane zbuluar ktu9. Grmime t tjera pati edhe n nj tum t pozicionuar n mes Banjs s Pejs dhe Banjics n drejtim t rrugs pr n fshatin Dobrush. Kto grmime u ekzekutuan gjat viteve 1979-8010. Banja e Pejs dhe Banjica duke qen edhe fizikisht t lidhura, ofrojn nj spektr t gjr t lokacioneve arkeologjike. N kto dy qendra duhet t ket pasur jet aktive dhe intensive q nga periudha e bronzit t hershm, hekurit, antikitet, antikitet t von e deri n Mesjet pr t vazhduar deri n ditt tona. Konfiguracioni i veant natyror ka krijuar kushte mjaft t prshtatshme pr zhvillimin e komunikacionit q n Periudhn Romake. Si pjes prbrse t vijs transballkanike Lissus Naissus me nj pozicion t favorshm, ekzistonin edhe rrugt e rndsis s dyt Via Vicinale, si dshmonte nj trakt i shkurtr rruge midis fshatrave Runik (K. Sknderaj) dhe Rakosh (K. Istog) q lidhte vendbanimet romake t Mitrovics s sotme (kjo rrug vazhdonte pr n Municipum DD) me vendbanimet e vogla romake pran Pejs s sotme11.
Istog (Burim)
!
SHQIPRIA MAQEDONIA
0 510 20 Km
Harta e Republiks s Kosovs

Legjenda:
! P
Kryeqytet Qytet Komunat e prfshira n Vllimin I t Harts Arkeologjike t Kosovs Komunat e prfshira n Vllimin II t Harts Arkeologjike t Kosovs
Skenderaj
Is
g to
Aeroporiti Ndrkombtar i Prishtins 'Adem Jashari' Autostrada 'Ibrahim Rugova' Rrug Magjistrale
Pej Klin
!
0 2 4 8 Km
Rrug Dytsore Hekurudh Lum Liqen
Fig.1.1 Harta e Komuns s Istogut (Burimit)
Komuna e Istogut laget nga lumi i Drinit t Bardh, lumi i Istogut3, lumi i Vrells dhe procka m t vogla si: Bujena, Gujafi, Sushica, Prroi i Studenics, etj. Gjithashtu kjo komun sht e njohur pr burime t ujrave termale dhe termo-minerale si Banja apo Ilixha e Pejs4 dhe ajo e Studenics. Kushtet e mira klimatike dhe toka mjaft pjellore, q n aspektin pedologjik dhe me vetit e prshtatshme hidrografike, i plotson t gjitha kushtet e nevojshme pr prodhimtari bujqsore, bri t mundur zhvillimin e qendrave t banuara q nga Parahistoria. Nga kjo rrjedh se nuk sht e rastit q n kt zon jan evidentuar disa qendra arkeologjike me shtrirje kohore q nga periudha e Neolitit e deri n Mesjetn e zhvilluar.
Fig.1.1 Pjes e harts Tabvla Imperi Romani
44 Pr rreth ksaj rruge (rruga magjistrale Mitrovic-Pej prafsisht ndjek kt vij) u ngrit sistemi i rrjetit t vendbanimeve q u zhvillua sidomos gjat periudhs Romake, ku disa qendra urbane t prmasave t ndryshme ishin n lidhje t drejtprdrejt, jo vetm me rrugt qarkulluese t tregtis pr kohn, por njkohsisht shrbenin pr lidhje komunikuese me pjesn tjetr t Dardanis. sht me interes q t veojm hulumtimet e viteve t fundit n fshatin Vrell n vitin 200912 dhe 2012. Me kt rast u zbulua nj kishz paleokristiane me kript tipike pr shekujt IV-VI e.s. Incizimet e nntoks s tumave t Lubozhds me gjeomagnetik, gjegjsisht me instrumente gjeofizike t zhvilluara n vitin 201013, ofruan nj pasqyr t re pr lashtsin e ksaj treve. Nga itinerari i kryer, n ekspeditn prnjohse t ksaj komune u arrit q t mblidhet informacion pr dhjetra qendra t ksaj zone nga 50 vendbanime q jan t shnuara. Si rezulatat i puns krkimore n terren u arrit t saktsohen qendra arkeologjike, nj pjes e t cilave jan zbulime t reja e q prfshijn periudha t ndryshme kohore. N baz t materialit t pasur arkeologjik, sht br m e qart edhe periudha m e vjetr e jets n kt komun, e cila nis q nga koha e gurit t ri duke ruajtur kontinuitetin edhe gjat periudhs s Bronzit dhe Hekurit, pr t lulzuar gjat periudhave romake, antikitetit t von dhe mesjets s hershme. Kshtu, tashm kemi nj pasqyr t re mbi zhvillimin e ktyre qendrave arkeologjike sipas periudhave kronologjike. 1.1 DRAGOLEC I EPRM Dragoleci gjendt 3-4km. n juglindje t Istogut. Kisha e Rimit
45
Te livadhet e prbashkta t fshatit, rreth 2km n jug larg vendbanimit t saj, gjendet lokaliteti q n kujtesn e popullsis vendase njihet me mikrotoponimin Kisha e Rimit. Kisha gjendet n nj rrafshin pran rrugics s livadheve, rreth 500 metra n jugperndim nga varret e fshatit. N shikim t par vrehet nj pjes q t kujton absidn (gjithashtu sht e orientuar nga lindja), n form gjysm-harkore (fig. 1.2), deri sa gjysmrrethi tjetr i vendosur paralel me t parin sht rreth 0,30m m i lart. Paraprakisht mendojm se kemi t bjm me nj absida t kishs (mbase paleokristiane), por kjo duhet dshmuar me nj sondazh grmimi n t ardhmn. Nj vrim e hapur aty (mbase vrim urithi) nxori n pah edhe llain e bardh glqeror q duhet t jet material lidhs i ndonj objekti. Sipas matjeve paraprake, ky objekt kishte kto prmasa; cc 12 X 8 metra. Pr rreth saj vrehen gjurm t gur-shtufi t cilat jan t shprndara pr rreth livadheve t prafrta.
Fig.1.2 Kisha e Rimit
1.2 TRUBUHOC Trubuhoc gjendt 14km. n jug t Istogut. Lisi i Kishs N lokalitetin Lisi i Kishs q gjendet pothuajse n qendr t fshatit Trubuhoc, gjendet nj lis (disashekullor cc. 250-300 vjear) me nj perimetr shum t gjr. N zgavrat e rrnjve t trungut t ktij lisi dhe n afrsin e tij ka gjurm t shumt t llait, gur-shtufi dhe gur n form blloqesh t punuar dhe t formzuar. N muret rrethuese t shtpive pr rreth vrejtm gur t punuar kto tipike pr periudhn paleokristiane. Edhe vet areali pr rreth lisit ka nj konfiguracion q dikton se kemi t bjm me nj, apo disa objekte t cilat sot jan nn tok.
Harta Arkeologjike e Kosovs II Harta Arkeologjike e Kosovs II
46 Te varret e fshatit Ekipi yn evidentoi gjurm t shumta themelesh, gur-shtufi dhe lla glqeror shum cilsor. Varret n fjal, si duket jan vendosur mbi nj kodr n rrafshin dhe jan sipr rrnojave t nj objekti arkeologjik q nuk mund t prcaktojm se pr far godine bhet fjal (kish, kull vzhguese apo di tjetr). Kodra ka nj pozicion strategjik dhe pamje t mir n nj hapsir mjaft t gjr.
47 Gjetjet nga Kodra e Kishs q gjenden n oborrin e shtpis t z. Januz Seferaj jan 2 pllaka t mdha guri t punuara: Pllaka 1-bllok i madh guri me nj kryq t gdhendur (fig.1.5). N njrn an kjo pllak-guri ka dy vrima sigurisht t hapura pr tu derdhur plumbi pr tu lidhur me pllakat e tjera. Prmasat e pllaks jan: 173 x 56 x 20cm, kurse prmasat e kryqit jan: 43 X 40cm. (fig. 1.6)
1.3 SYRIGAN (SUHOGRLL) Gjendet 14-15km. n verilindje t Istogut. Bira e Kamberit Gjendet mbi nj kodr n lagjen e Kamberajve (n pronn e Enver Kamberit). Aty qysh moti nga pronart e toks jan vrejtur gjurm t themeleve, por n ditt e sotme nuk vrehet ndonj gjurm arkeologjike. Aty gjendet edhe nj element shpellor por q ka nj hyrje t vogl dhe nuk ka hyrje frontale (fig. 1.3).
Fig.1.3 Bira e Kamberit Fig.1.5 Pamje e pllaks s gurit
Kodra e Kishs Kodra e Kishs gjendet n pronn e Januz Seferajt njherit kryeplak i fshatit Syrigan14. Nga banort e lagjs Seferaj ky lokalitet njihet ndryshe edhe si kisha e Mustafs. Kisha gjendet n kodr (fig. 1.4) rreth 500 metra larg shtpis s J. Seferajt n verilindje.
Fig.1.6 Pamje e kryqit n pllak
Gjithashtu duhet theksuar se po n kt lokalitet n vitin 2004 rastsisht u zbulua edhe nj fragment i mermert i nj altari prkushtimor dedikuar nj hyu t panjohur pr t cilin nuk dihet se pr k bhet fjal sepse mungon pjesa e eprme e mbishkrimit, megjithat, ishte ruajtur nj pjes e mbishkrimit15: ..../III FL VSLM/GENTIAN ET BASSO COS/. Sipas studiuesit Ferri16, altari ishte ngritur nga nj ushtarak i Legjionit t Katrt Flavian dhe datimi i sakt i monumentit n fjal ishte viti 211, kjo q mbase tregon pr ekzistimin e nj pike ushtarake q kontrollonte rrugn vicinale t frekuentuar nga ushtria romake.
Fig.1.4 Kodra e Kishs Harta Arkeologjike e Kosovs II
48 1.4 BANJA E PEJS Gjendt 15km. n jugperndim t Istogut.
49
Lokaliteti arkeologjik i kohs antike t Banjs s Pejs, gjendet fare pran kryqzimit t rrugs magjistrale Pej-Istog. Grmim shptimi i kryer n vitin 1974 nisur me rastin e zbulimeve t rastsishme gjat ndrtimit t nj objekti hotelier, rezultoi me gjetje t shumta dhe mjaft t veanta t kohs s Hekurit, respektivisht t kulturs s Lashtsis Dardane17, dhe nxori n drit material t lvizshm arkeologjik q pasqyroi ritin e varrimit duke prcaktuar kohn kronologjike (kalimi nga shekulli VI n shekullin V p.e.s.) dhe etnosin autokton18. Pr m tepr, inventari i gjetjeve prbhej nga 3 prkrenare t bronzit tipike ilire (Fig. 1.8), njra nga t cilat ishte e farktuar, arm dhe stoli t shumllojshme, si fibula, sumbulla argjendi, maje shigjetash si ato trefletshe, en argjile dyvegjake, en me figura t zeza, en t fragmentuara t importuara19 dhe poqri e prodhimit lokal20 (Tab. I). Sipas studiuesve varreza tumulare padyshim i takon tipit t varreve princrore21 dhe posarisht dallon varri ift me baz t konstruktuar n form drejtkndore dhe e pllakosur me gur shtufi. Derisa varri femror u karakterizua nga gjetjet e stolive, si fibula, gjilpra n form omege, unaz dhe byzylyk t zbukuruar me motive gjeometrike, kto t farktuara n argjend dhe bronz (Fig. 1.9). Varri mashkullor u karakterizua me inventar kryesisht armsh, prkrenare tipike ilire, pafta t argjendt e t bronzta dhe nj unaz22.
Fig.1.8 Prkrenare Ilire
a)
b)
c)
Fig.1.9 a) Unaza argjendi, b) byzylyk dore t argjendit dhe c) byzylyk argjendi.
Fig.1.7 (a. ortofoto; b. harta e lokalitetit)-Kodra e Kishs Harta Arkeologjike e Kosovs II Harta Arkeologjike e Kosovs II
50
a) b)
51 1.5 BANJIC Fshati Banjic gjendt 17km. n jugperndim t Istogut dhe kufizohet me Banjn e Pejs. Tuma e Banjics (fig. 1.13) Kultura tumulare e epoks s bronzit t hershm n territorin e Republiks s Kosovs sht dshmuar me hulumtimin e tums s Banjics, grmime arkeologjike kto t zhvilluar nga arkeologt e Muzeut t Kosovs, n dy sezone gjat vitit 1979 dhe 198024.Tuma kishte diameter prej 32 metrave kurse lartsia e ruajtur e saj shkonte n 2.20m n qendr. Grmimi n tumn e Banjics identifikoi 17 varre nga mesjeta e hershme, kurse varri qendror i prkiste periudhs s Bronzit t hershm. Tuma e Banjics s Pejs do t prfaqsonte shfaqjen m t hershme t ritit tumular n hapsirn e Kosovs dhe deri me tani sht rasti i vetm i zbuluar n vendin ton q dshmon periudhn e bronzit t hershm.
Fig.1.10 a) Kopsa t farktuara n bronz dhe b) Rruaza nga qelibari
Fig.1.11 Rruaza qelqi, Banj e Pejs
Fig.1.13 Pamje e tums s Banjics s Pejs.
Fig.1.12 En qeramike t importit grek.
Gjat ndrtimit t ambulants s re n Banj, rreth 50m n jug t saj dhe rreth 300m n veriperndim t varreve princerore t Banjs s Pejs jan gjetur arm bronzi dhe hekuri, hanxhar, heshta, thika, etj t periudhs antike. Gjithashtu edhe nj sasi e konsiderueshme e qeramiks, gjegjsisht fragmente t enve t ndryshme zbuluar ktu, rezultojn t kan shrbyer si takm prmotor q i prkisnin popullsis autoktone me karakter lufttarsh, derisa kronologjikisht i prkasin periudhs s hekurit t von 23.
Varri qendror ishte i vendosur n qendr t tums, n nj grop t thjesht nn taban. Kufoma ishte vendosur n shpin me kmb t mbledhura lart dhe t kthyera djathtas, pozicion ky karakteristik pr varret qendrore t tumave t bronzit t hershm. Varri nuk kishte inventar por skeleti ruhej i plot (fig.1.14). Kjo tradit e varrimit q sht karakteristik pr periudhn e hershme t bronzit ndeshet n shum nekropole tumulare t Shqipris, Maqedonis dhe t Serbis perndimore.25 Po n kt areal, prkatsisht n udhkryqin e rrugs pr n Banj t Pejs, n ann e djatht q niset pr n fshatin Staradoran, gjat grmimeve t kryera t vitit 1979-80, sht regjistruar edhe nj e dhn gojore q po ktu dikur ekzistonin edhe dy tuma m prmasa m t vogla por q jan dmtuar gjat punimeve bujqsore.
Fig.1.14 Varri qendror i tums s Banjics s Pejs. Harta Arkeologjike e Kosovs II
52 Martiriumi paleokristian i Banjics N fshatin Banjic t Istogut, q gjendet afr burimit t ujrave termale t Kodrs s Banjs s Pejs, gjendn varret e Banjics, kto q kan zgjuar kureshtjen pr potencial arkeologjik q n erekun e fundit t shekullit XIX. Varret e varrezs s Banjics shtrihen n pjesn jugore t fshatit Banjic, prkatsisht n kilometrin e dhjet t rrugs Pej-Mitrovic. Lokaliteti gjendet pikrisht ku prfundojn shpatijet e buta t kodrs s Banjs dhe ku fillon rrafshina, brenda arealit t varrezs. Varret jan t kohs s re t banorve si t Banjs ashtu dhe t Banjics, mirpo aty ka edhe disa varre t vjetra. Shnimet e para pr kto varre jan publikuar nga studiuesi anglez Arthur Evans26 rreth 130 vite m par. Sipas t dhnave t shkruara t studiuesit n fjal, aty jan vrejtur dy ambiente nntoksore me qemer dhe me mure t punuara n mnyr t vrazhd nga gurt e latuar. T dy ambientet ishin n rrnoja dhe t mbushura me dh e gur. Po sipas ktij studiuesi, ambientet kishin shrbyer pr varrim. T frymzuar nga kto t dhna, gjat shtatorit t vitit 1967, n nj parcel t varreve t Banjics, u ndrmor nj grmim arkeologjik pr t hulumtuar mbetjet dhe rrnojat e nj objekti funerar t antikitetit t von27 dhe pr t ciln supozohej se ishte nj varr i tipit Martirium dhe q lidhet me kultin e nj martiri ose shenjti t krishter, por edhe mund t ket shrbyer edhe si nj vendi i veant ku mund t jen ruajtur reliktet e nj martiri t krishterimit t hershm. Mendohet se kemi t bjm me nj Hipogje (lat. Hypogum), apo varr monumental i nndheshm me disa ambiente. Grmimet arkeologjike konstatuan se pikrisht ktu gjendn rrnojat e nj ndrtese komplekse drejtkndore, nj nefshe me nj absid n lindje q sht i gjr sa nefi. Ndrtesa ka orientimin lindje-perndim dhe shte rreth 17,50 metr e gjat dhe rreth 6 metr e gjer. N kuadr t ksaj ndrtese prfshihej nj varr me qemer dhe nj kript e madhe si dhe nj varr i murosur e i mbuluar me pllaka gursh. Megjithse pjest drmuese t ktij objekti ishin dmtuar shum, kripta ishte n gjendje m t ruajtur dhe u arrit q t dokumentohej dhe ka kto prmasa: gjatsia nga jasht shkon n 6.25 metr, gjersia 3.75 metr dhe lartsia e ruajtur 2.75 metr. Muratimi i kripts ishte solid dhe ishte konstruktuar nga nj qemer shtufi28 (Fig 1.15). a) Gjat grmimeve t zhvilluara ktu, u gjet nj altar i pjesshm i punuar n mermer t bardh dhe kishte t skalitur mbishkrimin RVFVS. Kurse pjesa e lart e po t njjtit altar u gjet m von, n arn pran varrezs. N kt fragment t po t njjtit altar ishte i skalitur mbishkrimi si vijon: SILVANO DEO S(acrum). Mendohet se ky altar si koh datimi i takon shekujve II-III e.s. (fig. 1.16)
53 Nga grmimet e zhvilluara arkeologjike u arrit t identifikohej edhe nj varr me baz drejtkndore i ndrtuar me gur t thyer dhe t gdhendur dhe ishte i mbuluar me pllaka gursh. Njra nga pllakat ishte nj stel romake e fragmentuar dhe kishte kto dimensione; 1,75 x 0,85 x 0,30 m. Stela n fjal ishte e punuar n mermer t bardh dhe ishte e zbukuruar (skalitur) me kantaros dhe hardhi t rrushit dhe datohet n shekullin e III. (fig.1.17)
Fig.1.16 Altar me mbishkrim: SILVANO DEO S(acrum) RVFVS.
Fig.1.17 Stela e Banjics.
b) N kt varr jan gjetur mbetjet mortore t nj mashkulli, nj femre dhe nj fmij, q mbase tregon se ishte nj varr familjar. Prpos, ktij varri familjar, gjat grmimeve u zbuluan edhe dhjet varre me skelete nga t cilat vetm njri i takonte periudhs s antikitetit t von, kurse t tjerat ishin varre t kohs m t re29 . Nga materiali i luajtshm arkeologjik zbuluar n kt lokalitet, veohet nj monedh e bronzt e Constantius II. Gjithashtu ktu ishte zbuluar edhe nj kandil i zbukuruar n relief me deg t palms dhe me figurn e nj kali n vrapim. Kandilt apo llambat e vajit pr ndriim, gjat antikitetit jan prdorur gjat ceremonive fetare por edhe gjat ceremonive mortore. Mbshtetur nga t dhnat e prgjithshme mendohet se Martiriumi ishte ngritur gjat shekujve IV-V t ers son.
Fig.1.15 a) Planimetria ;b) Prerja e Krips s Banjics. (sipas V. Jovanovic, Arheoloki Pregled 9, Beograd, 1967),Tab. XLII. Harta Arkeologjike e Kosovs II
54 Vendbanimi romak n Banjic Kompleksi funerar i lartcekur me siguri i ka takuar nj vendbanimi romak, gjurmt e s cils shtrihen n arat dhe oborret rreth shtpive q gjendn vetm qindra metr q ktu. Edhe gjat prnjohjes arkeologjike t vitit 2005, n nj ar q shtrihet vetm njqind metr n veri t Martiriumit, n nj siprfaqe prej t paktn cc15 ari, jan evidentuar gjurm t shumta t materialit ndrtimor romak si tegola dhe imbreks, kalipter, lla cilsor glqeror si dhe nj fragment i mermert arkitektonik q mund t ket qen pjes e nj postamenti (fig. 1.18)
55
Fig.1.18 Fragment arkitektonik i nj postamenti.
Po n arealin e prafrt, N Kodrn e Diellit n lagjen Kalabria II n oborrin e shtpis s Zymber Shabanajt n krahun e djatht t shtpis dalin gjurm, mbetje t eshtrave dhe kafka t njerzve. Jo larg shtpis, n ann e majt rreth 15 metra larg saj, flitet pr nj kish t vjetr, ktu q edhe vet konfiguracioni na l t hapur mundsin pr ekzistencn e nj objekti nn tok. Paraprakisht supozojm se kemi t bjm me nj kish dhe me nj nekropol. Po n lagjen Kalabria II, jo m larg se 200 metra, gjat ndrtimit t shtpis (1985-1986) sipas Met Zogaj sht zbuluar nj en qeramike e tipit knat. Edhe n tokat prreth ka gjurm t shumt ku duhet veuar fqiun e par Ahmet Shali, q sipas tij gjat punimit t toks n oborrin e shtpis shpesh ka hasur n fragmente t eshtrave t njerzve. Nse kemi parasysh gjetjet e lokalizuara relativisht afr njra me tjetrn, ather mund t supozojm se kemi t bjm me nj vendbanim t periudhs romake prej t paktn 5-10 hektar siprfaqe.
Fig.1.19 (a. ortofoto; b. harta e lokalitetit) Varret e Banjics Harta Arkeologjike e Kosovs II Harta Arkeologjike e Kosovs II
56 1.6 OROBRDA (ARBNESH) Gjendt 12km. n perndim t Istogut. Kodra e Kishs Lokaliteti i njohur me mikrotoponomin lokale Kodra e Kishs gjendet n nj kodr n jugperndim t fshatit Orobrd. Nga prnjohja e terrenit, vende-vende vrehen konturet e ngritura n t cilat dallohet ndryshimi i vegjetacionit, mirpo mbi kt siprfaqe nuk u has n asnj gjetje t luajtshme arkeologjike. Rreth 1000m n lindje q ktu, gjendet lokaliteti me mikrotoponimin Gomura e Kaurrit. Sipas t dhnave gojore t banorve ktu kan ekzistuar mure deri n vitet e 60-ta t shek. XX, vend ky ku jan br grmime dhe jan zhvendosur gurt. N lidhje me kt t dhn gojore, duhet theksuar se deri m tani nuk sht gjetur ndonj e dhn e shkruar. Ndrsa n lindje t fshatit n pronn e Zejnullah Maksutit, n nj lugin n hapsirn rreth 20 ari ekziston mikrotoponimi Livadhi Gjyzel (fig. 1.20) ku vrehen ndryshime t konfiguracionit t terrenit dhe ka nj komunikim t ndrsjellt me kodrn e kishs. 1.7 KALIQAN Shtrihet rreth 11-12 km n perndim t Istogut, n shpatijet e malit Korenik. Gjyshkoka N fshatin Kaliqan, prkatsisht n pjesn afr me fshatin Studenic, n lokalitetin Gjyshkok, gjat rregullimit t rrugs s fshatit, n vitet e nntdhjeta, rastsisht u zbulua nj stel-monument mbivarror por sht ruajtur vetm pjesa e majt e gjysms s poshtme e thyer n dysh, me kto prmasa 73 x 61 x 24cm (fig.1.21). Stela sht e punuar n mermer t bardh dhe fusha mbishkrimore sht e kornizuar me motivin e hardhis me gjethe t rrushit q del nga kantarosi, kurse mbishkrimi sht ruajtur vetm n katr rreshta (fig.1.22) :..XXX MILIT ANNIS XII VIATOR PATER FIL PP.30
Fig.1.21 Stela mbivarrore e fragmentuar e Kaliqanit
57
Fig.1.20 Livadhi Gjyzel par nga Kodra e Kishs
Fig.1.22 Mbishkrimi i ruajtur i steles s Kaliqanit
Stela i takon periudhs romake dhe kap nj interval kohor nga fundi i shekullit II deri n fillimin e shekullit IV e.s. Kjo stel ruhet n Shtpin e Kulturs-Muzeun e Istogut.
58 1.8 RAKOSH Fshati Rakosh gjendet 11-12km. n lindje t Istogut. Stodorek (Sudorek ) N lagjen e Muhaxherve n lokalitetin Stodorek (Sudorek) n prapatokn e rrjedhs s dy prronjve t fshatit n nj terac t gjr, gjithnj jan hasur gjurm t materialit arkeologjik t neolitit, gjegjsisht t kulturs s Starevs dhe Vins, kto t konfirmuara edhe nga grmimet-sondazhet e zhvilluara n vitin 1971 nga arkeologt e Muzeut t Kosovs31. (Tab. IV) Edhe gjat prnjohjes s vitit 2005 u evidentua nj sasi e konsiderueshme e materialit neolitik, n mesin e t cilave spikat nj sopat guri (fig. 1.23) me kto prmasa: Gjatsia: 13cm Gjersia: 3 cm, 4.5cm dhe 5.3cm Fig.1.23 Spat e latuar guri (gri)-periudha neolitike. N arealin e shkolls s fshatit, jo larg nga ktu, jan zbuluar edhe materiale t periudhs romake: bazament i kolons dhe kolona. Bazament kolone Bazamenti (fig. 1.24) sht nga guri glqeror, duket si i paprfunduar, ku forma e bazs nuk dihet se a ka qen cilindrike apo 4-kndshe. lartsia e bazamentit 0,36m diametri i bazamentit 0,50m Kolon32 N oborrin e shkolls fillore n fshatin Rakosh gjendet nj kolon (fig. 1.25) me kto prmasa: gjatsia e kolons: 1,30m perimetri i kolons: 1,95m diametri i kolons: 0,63m
Fig.1.24 Bazament kolone
59 1.9 STARADORAN Gjendet 11km. n jugperndim t Istogut. N lagjn Mavraj n kulln e Hetem Beq Mavraj (sot e braktisur) mu n hyrjen e saj gjenden t murosura dy fragmente t monumenteve epigrafike34 . Muzeu i Kosovs gjat rekognoscimit t ktij fshati n nntor t vitit 1981 evidentoi 2 fragmente (mbishkrime) t pllakave t mermerit t murosura n harkun e ports s kulls35(fig. 1.26). Ekipi yn konfirmoi (maj 2005) dy fragmente mbishkrimore (votive). a)
b) diametri i vrims: 0,15m thellsia e vrims: 0,25m kolona ka vrima n t dy kraht
Fig.1.25 Pamje e kolons.
Fig.1.26 a) Fragment i pllaks s mermerit t bardh me prmasat 23 x 15 cm dhe b) Fragment i pllaks prej mermeri me prmasat 17 x 23,5 cm, lartsia e germave 4 cm.
Mendohet se, gjat antikitetit romak33, pikrisht npr kt fshat kalonte rruga vicinale q lidhte vendbanimet romake prgjat rrugs s sotme q lidh Mitrovicn me Pejn (prkatsisht, trakti rrugor q lidh Runikun me Rakoshin).
Fragmenti i altarit (fig. 1.26-b) ka t skalitur emrin e hyut t Merkurit dhe emrin e dedikuesit Ulp(ius) Viat(or). T dy kto fragmente jan pjes t altarit dhe i prkasin periudhs romake (shek. II-III)
60 1.10 KRNIN Krnina36 gjendet 10-12km n juglindje t Istogut. Te kisha Lokaliteti Kishza edhe n ditt e sotme sht kullot dhe pyll n drejtim t Belics. N fshat ruhen dy mikrotoponime: Te kisha dhe Kishza. Arat e gjata N pronn e Dervish Syls n Krnin t Mesme gjendet lokaliteti Arat e Gjata ku haset nj sasi e konsiderueshme e materialit ndrtimor (fig. 1.27). Sipas banorve edhe pse rregullisht ka punime bujqsore, gjithnj aty vrehen fragmente t shumta t tullave, tjegullave, gur, shtuf, fragmente qeramike atipike, etj. Gjendet 13km. n juglindje t Istogut. Kisha e Llugiqve 1.11 BELANIC
61
N lagjen Hasanaj n nj kodr t dendur me pyll, n pronn e prbashkt t tyre gjendet vendi i njohur nga banort vendas si Kisha e Llugiqve (fig. 1.28). Meqense pylli i dendur e vshtirsonte dukshm vizibilitetin, ekipi yn duke par materialin si gur, lla dhe fragmente tjegullash n vija t prafrta mund t konstatojm se kemi t bjm me nj objekt t antikitetit t von. Duke vshtruar ledhet dhe konfiguracionin, ne arritm t dallojm nj siprfaqe prej afrsisht 25 x 25m. N veriperndim nga ktu kemi prroin e Gujafs, n veri Padalishtn, n verilindje gjendet fshati Leqin (komuna Sknderaj), n lindje fshati Belinc dhe n jugperndim fshati (Krnin).
Fig.1.27 Material ndrtimi (periudha romake) n lokalitetin Arat e Gjata.
Fig.1.28 Vendndodhja e Kishs s Llugiqve
Arat e kronit Ngjitur me Arat e Gjata gjenden Arat e Kronit ku edhe aty n nj hapsir prej rreth 20 ari dalin gjurm t materialit ndrtimor. Llogaritur n prgjithsi mund t konstatohet se n hapsirn prej rreth 3 hektar gjithmon kan hasur n gjetje t tilla. N pronn e Osman Fekaj (1928), banor i lagjes Fekaj n Krnin t Eprme, n arn e tij Proi i Rakoshit q gjendet n (jug) dhe n megj me Arat e Gjata sipas plakut n fjal, aty jan gjetur themele, gur t papunuar dhe pa materilin lidhs, tjegulla dhe nj pus. T gjitha kto jan gjetur n hapsirn prej t paktn 2 hektar. Prroi i Rakoshit e ndan kt ar me tokn e itakut.
62 1.12 ISTOG - BURIM Qyteza e Istogut (fig. 1.29) gjendet rreth 25km n verilindje prej Pejs. Edhe n arealin e ksaj qyteze jan evidentuar gjurm t trashgimis arkeologjike.
63
Fig.1.30 Tuma e Istogut te kisha e Shn Pjetrit dhe Palit
Trojet e Gerive N veri t qytezs s Istogut (Burimit), afr bjeshkve t Mokns, perfundi Quks s Vogl gjendet toponimi Trojet e Gerive. N nj siprfaqe kodrinore dhe me vegjetacion t dendur, n nj rrug e cila t shpie n mulli, vrehen konturet e themeleve t vjetra. Gjat vrojtimit t ktij areali, ekipi yn hasi n material arkeologjik, fragmente t tjegullave, tullave etj., gj e cila na shtyu t mendojm se kemi t bjm me nj vendbanim kodrinor t ankititetit t von.
Fig.1.29 Ortofoto e qytetit t Istogut (Burimit)
Trojet Vendi i Kishs N ann e majt t Prroit t Bellovanit37 gjendet lokaliteti Trojet Vendi i Kishs. Gjat vrojtimit u vrejtn gjurm t nj themeli q supozojm se kemi t bjm me nj kish, megjithse absida nuk vrehej pr shkak t ndrtimit t nj kanali dhe kjo si duket solli si pasoj rregullimin e konfiguracionit.
Tuma n Oborrin e Kishs s Shn Pjetrit dhe Palit N pjesn e brendshme t oborrit t kishs s Shn Pjetrit dhe Palit (ndrtuar n vitin 1929) prkatsisht n perndim t kishs gjendet nj tum tipike Ilire me dimensionet 20 x 20m dhe lartsia e s cils shkon 1.30m (fig. 1.30). N pjesn jugperndimore tuma kufizohet nga drunjt e pishave, kurse n at veriperndimore kufizohet me disa shtpi banimi. N pjesn qendrore t tums jan vendosur dy varre dhe pllaka prkujtimore q mbajn datn e vitit 1919, kto me siguri e kan dmtuar pjesn qendrore t tums.
64 1.13 CRRC Fshati shtrihet rreth 2-3km n perndim t Istogut (Burimit), rrz maleve t Moknes. Arat e Njoma Kisha e Vjetr Me kt toponim njihet nj fush me siprfaqe prej 4-5ha (fig. 1.35), rreth l km larg restaurantit Trofta. N siprfaqn e saj rreth 200 metra katror, gjendet nj bregore e ngritur (afro 0,50cm) me nj siprfaqe t shesht. Gjat vrojtimit u gjet material arkeologjik si fragmente t tjegullave, tulla, gur t themeleve t lidhura me horosan si dhe fragmente t qeramiks. T gjitha kto indikuese t periudhs s antikitetit. Laterkuli i Crrcs
65
Nj gjetje rasti e zbuluar n fshatin Crrc, unike pr territorin e Kosovs sht nj pllak-tull dyshemeje-Laterkuli38 e argjilit me prmasa 0.26 x 0.26m dhe me trashsi prej 7cm, ku vrehet nj mbishkrim latin (vulgar) i punuar me dor t lir dhe me shkronja jo t rregullta (fig. 1.32). Sipas t gjitha gjasave kemi t bjm me nj prkushtim t veant, i pari i ktij lloji n vendin ton 39 dhe mbase ilustron faktin se n afrsi t vendgjetjes, gjat kohs s sundimit romak ishte ngritur nj kompleks banje (termae) q mund t ishte emrtuar Labanon.
Fig.1.32 Laterkuli-Pllak-tull dyshemeje me mbishkrim latin Fig.1.31 Arat e Njoma - Kisha e Vjetr, Crrc.
Kisha e Drushtinit Me kt toponim quhet nj bregore n ann e majt t prroit Suhodol. Gjat punimeve bujqsore jan gjetur her pas her mbeturina t mureve. Gjat verifikimit ekipi yn konstatoi pjes t themeleve t nj kishe. Dimensionet e prafrta jan 12 x 7m.
66 Lokaliteti Golina Gjendet n veri t Istogut (Burimit), nn shkmbinjt q fshatart e quajn Veki i Kralit dhe Kralices. Golina shtrihet n nj siprfaqe shum t pjerrt q bie n drejtim t fshatit Crrc. Aty, n pjesn perndimore t venbanimit ekziston ende nj mur masiv me dimensione t cilat, tani ruhen 45-50m. gjatsi me nj trashsi 2m dhe lartsi q n disa pika arrin deri n 3m. Muri sht i ndrtuar me gur tereni n form t rregullt dhe si mjet lidhs sht prdor llai glqeror (fig.1.34). N pjesn lindore t murit tani shum pak vrehen rrnoja arkitektonike q e pamundsojn prkufizimin e vendbanimit. N baz t materialit t pakt arkeologjik, ne besojm se ky vendbanim i takon antikitetit t von, por ka gjasa t jet shfrytzuar edhe n periudha t mvonshme. 1.14 STUDENIC
67
Studenica gjendet 8-9km n perndim t Istogut dhe rreth 20km. n verilindje t Pejs. N vitin 1908 duke punuar n rrnojat e Manastirit t Sudenics, nj fshatar ka zbuluar nj kmban s bashku me relikte t tjera fetare. N vitin 1930 jan kryer grmimet e para (amatoreske) n kt manastir40. Sipas njoftimeve t R. Gruji, q m 1908 nj fshatar duke grmuar n rrnoja t manastirit Studenica, ka ndeshur nj kmban s bashku me tekstil. Tekstili sht drguar n Patrikan t Pejs, ndrkaq kambana sht vendosur te franeskant e Pejs, pr t humbur m pastaj gjurmt trsisht41. N vitin 1930 dy amator kureshtar, kan kryer grmime t para n kt lokalitet, prej nga n vitin e ardhshm sht br raporti i shkurtr42. Raporti i par profesional pr rrnojat e Studenics (pa grmim), si dhe foto, i botuan ark. Gj. Boshkovi dhe ing. Sergije Smirnov m 1936, pasi q n vend kishin br studimin e rrnojave t manastirit43. Grmime sistematike jan br m 1965-1968 dhe 1970, nga V. Kora dhe V. S. Jovanovi. Pas grmimit jan kryer konservime t domosdoshme44. Sipas grmimeve jan arritur nj sr rezultate. sht provuar se kompleksi mesjetar i manastirit sht ndrtuar mbi rrnojat e nj ndrtimi t trsishm kulturor (bizantin) t hershm45.
Fig.1.33 Trakt muri, Golina.
Te shkallt - Veki i Kralit dhe Kralics Gjat prnjohjes u konstatua nj pjes e murit (5 m) rrethues me gur t tekniks s that, por q nuk mund t datohet pr munges t materialit arkeologjik. b)
a)
Fig.1.35 Planimetria e kompleksit kishtar t Studenics
Fig.1.34 a) Trakt muri dhe b) Veku i Kralit dhe Kralics. Harta Arkeologjike e Kosovs II
Fig.1.36 Pamje e kompleksit kishtar t Studenics. Harta Arkeologjike e Kosovs II
68 Kisha kryesore e manstirit njnefshe, sht ngritur mbi rrnojat e baziliks trinefshe t shekullit VI dhe kishte nj absid altari t madh, nga jasht katrore, nga brenda gjysmrrethor. M pastaj kishte transeptin e kndimit, traveun e shkurtr perndimor dhe narteksin e gjer. Pjesa e mesme e naosit sht ngritur me kube. M von, n t dy pjest ansore jan ngritur kullat, n prdhesn e t cilave gjendet kapela. N pjesn perndimore sht mbshtetur eksonarteksi. N jug dhe veri prej absids i shtohen pastofort. Kisha sht murosur me gur shtufi t gdhendur. Gjetjet e fragmenteve t shumta nga suvaja e afreskave dshmojn se, kisha ka zotruar dekorime afreskash. Sa i prket skulpturs jan gjetur vetm ca fragmente. Kisha veriore sht gjendur pran tempullit (faltors) kryesor t kishs njnefshe me absida gjysmrrethore t altarit, pripratosi (parahyrje) dhe tremi n pjesn perndimore. Kjo me siguri duhet t jet aneksi i baziliks, i cili n periudhn e mesjets s vonshme sht riparuar dhe sht dekoruar me afreska. Kisha Jugore e kompleksit ka qen ndrtim njnefsh me absid gjysmrrethore t altarit dhe gjithashtu ka pasur dekorim-afreskash. Nga pjest e tjera ndrtuese t manastirit sht zbuluar trepezaria dhe konaqet, t vendosura n veri prej kishe. N qendr sht vendosur cisterna. Shihen gjurm t murit mbajts t manastirit, sidomos n pjesn veriore dhe themelet e nj kulle katrore, ku ndoshta ishte e vendosur dera kryesore. do gj tjetr sht e shkatrruar. Gjetjet e tjera n Studenic46: Fragment i pllaks mbivarrore, lartsia: 0, 27m, Fragment i pllaks mbivarrore, n kishn ortogjrsia: 0, 27m, trashsia: 0, 27m, gjendet e muro- dokse serbe Bogorodica Hvostanska 48. sur n xhamin e fshatit Studenic47. M. Ul[p(ius) ..] Dec(urio) m(unicipii) .. Aedi[lis ]
Fig.1.37 Fragment i pllaks mbivarrore e murosur n xhamin e fshatit Studenic.
69
........... . . . . Max[imi] na uxo[r) [ma]rito
Fig.1.38 Fragment i pllaks mbivarrore, n kishn orthodokse serbe Bogorodica Hvostanska.
Ky fragment stele (fig. 1.37) prmend M.Ulpius, q mbase ishte dekurion i nj municipiumi t panjohur, q sipas t gjitha gjasave duhet t ket ekzistuar diku afr vendgjetjes s stels, megjithat nuk prjashtohet mundsia se bhet fjal pr Zllakuqanin apo dhe pr Drsnikun e Klins, ku edhe jan dshmuar gjurm t shumta arkeologjike t kohs romake.
Fig.1.39 Ortofoto dhe harta topografike e kompleksit kishtar t Hvosns
70 1.15 LUBOZHDA NNGURRA Fshati Lubozhd shtrihet rrz malit Mokna, 4km n perndim t Istogut dhe karakterizohet me identifikimin e nj nekropoli tumular q nga banort vendor njihet me emrin Gomurat, e q jan t shtrira n lokalitetin q njihet me mikrotoponimin Livadhi. Nekropoli tumular gjendet n ann e majt t rrugs Istog (Burim)Vrell. Nekropoli sht i prbr prej disa tumave nga t cilat u indentifikuan 3 sosh q jan tipike ilire t periudhs s hekurit. Ndrsa gjat muajit mars 2011 n arealin e afrt u kryen incizime gjeofizike, respektivisht gjeomagnetike49 dhe rezultuan me identifikimin e disa varrezave tumulare q nuk vrehn nga syri i njeriut. Tuma I. Ka kto dimensione: 13 x 7m me nj lartsi 70-80cm. Pjesa juglindje e tums pothuajse sht e rrafshuar me nivelin ekzistues t parcels. Tuma II. Ka keto dimensione: 18 x 6m dhe lartsin 1.20m. Edhe te kjo tum pothuajse gjysma e saj sht dmtuar nga punimet e toks. Tuma III. Ndodhet n mes t parcels s Zenel Pepajt. Tani shum pak vrehet pr shkak t punimeve bujqsore (Tuma pothuajse sht e rrafsht). Gjat vzhgimit t terrenit, ekipi yn hasi n disa fragmente qeramike q i takojn shek. VI V. p. e .s. N kt areal, n vitin 1974, sht br nivelizimi me eskavator ku me kt rast sht shkatrruar nj pjes e njrs tum. Materiali i tums ishte shprndar, por u arrit q t ruheshin 1 Byzylyk dore i farktuar n argjendi me motive t dy koka gjarprinjsh (fig. 1.40-a) si dhe Byzylyk dore t farktuar n argjend dhe t ornamentuar me teknikn e rrahjes (fig. 1.40-b). Gjetje kto qe datohen n shek. VI-V p.e.s. 50. (Tab III, 5-6) a) b)
71
Fig.1.40 a) yzylyk i argjendit me motive t koks s gjarprit dhe b) byzykyk t argjendit t ornamentuara
Materiali arkeologjik i gjetur ktu, lidhet kronologjikisht me materialin arkeologjik i cili ishte zbuluar n varrezn princrore n Banjn e Pejs. Lokalitet ky q gjendet vetm 7km q ktu. N ann veriore t fshatit n kodrat rrz bjeshkve t Mokns, gjendet Gradina e Luzbozhds e cila mund t lidhet me nekropolin tumular por mbetet t konfirmohet n t ardhmen.
Fig.1.41 (a. harta e lokalitetit; b. ortofoto)-Lubozhd
72 1.16 VRELL (TEDELI) Shtrihet rreth 7km n perndim t Istogut. Mbi Vrell ruhen rrnojat e nj fortese pa emr dhe i pa hulumtuar, e cila sipas pozits q zotron ka mbrojtur luginn, manastirin dhe rrugt. Lart n shkmbinj t shkmbit t kuq ruhen gjurmt e kishave shpellore (shpell eremite) (Tab. II). Lokaliteti Fshati Krye (fig. 1.42) Ndodhet nn Krshin e Kuq, n pjesn mbi fshatin Vrell n nj territor shum t pjerrt. Aty tani pr shkak t erozionit t madh nuk vrehet ndonj gjurm arkitektonike. Sidoqoft, n at hapsir ka shum gur terreni si dhe fragmente t tjegullave, lla gelqeror, etj. Lokaliteti i takon periudhs s antikitetit t von 51. Kompleksi kishtar paleokristian n Vrell
73
Gjat grmimeve arkeologjike t viteve 2009 dhe 201253, u gjetn gjurm t nj kishze paleokristiane e shekujve IV-VI t kohs ton. Mbi strukturat e kishzs dhe zonn prreth u gjetn shum varre pa konstruksion q duken qart se jan m t vona se kisha. Kishza ka prmasa 11 x 5.5m dhe sht e ndrtuar kryesisht me gur tereni glqeror dhe n disa raste ka edhe gur shtufi. Si material lidhs pr ndrtimin e kishzs dhe varrit sht prdorur balta. Nga inventari i pakt i gjetur (fragmente llampash qelqi dhe fragmente qeramike t punuara me tekniken e krehrit) zbuluar ktu si brenda dhe jasht kishzs, por edhe n kontekstin stratigrafik mund t themi q ky monument sakral i takon arkitekturs paleokristiane (fig. 1.44)(Tab. II, 1-5).
Fig.1.42 Pamje nga Fshati Krye, Vrell
Fig.1.44 Pamje e Kishzs n Vrell.
Lokaliteti-Lugu i Madh (Gjetje rasti) Pas vrshimeve t dats 6 qershor 2006 n potesin Lugu i Madh n Vrell, n mes t dy kodrave n nj lndin u zbulua rastsisht (nga z. Esat Danaj), nj pllak votive e punuar (n mermer t bardh me patin t verdh) me figura njerzore n reliev me prmasa 49.5 x 46cm dhe me trashsi 11-17cm. N kt pllak t skalitur jan t paraqitura n relief katr figura mitologjike ku figur qendrore sht Dionisi-Liberi dhe shoqruesit e tij (fig. 1.43) 52.
Fig.1.43 Pllak mermeri Harta Arkeologjike e Kosovs II
Fig.1.45 Planimetria e pjesshme e Kishzs n Vrell. Harta Arkeologjike e Kosovs II
74 Brenda kishzs sht zbuluar nj varr i madh t tipit kript me prmasa: gjatsia 2.80m, gjersia 1.40m dhe lartsi e tanishme 1.40m, e cila sht e ndrtuar n form gjysmharku (qemer). Varri ka orientim lindje-perndim dhe sht i pajisur n ann perndimore me nj port hyrse me lartsi t tanishme 0.6m, po ashtu e ndrtuar n form gjysmharku (qemer). Varri sht i ndrtuar me gur shtufi dhe brenda jan zbuluar mbetje mortore t varrosur sipas ritit kristian. Duhet cekur se kishza mund t jet pjes e nj monumenti me prmasa m t mdha, por n momentin e tanishm t grmimit akoma nuk mund t konfirmohet se i takon nj kompleksi m t madh kishtar. a) b)
75
Fig.1.46 a) Pamja e jashtme dhe b) pamja e brendshme e varrit-kript t kishzs s Vrells.
Fig.1.47 Foto t unazs s zbuluar n kishzn e Vrells.
N Sektorin e Numizmatiks t Muzeut t Kosovs, n katalogun e monedhave antike t Kosovs, gjendet nj monedh54 e zbuluar n Vrell t Istogut (Burimit). Monedha ishte emetuar pr nder t perandorit Justinianit t I-r, perandor bizantin me origjin dardane q sundoi gjat viteve 527-565. Avers: DN IVSTINIANVS PP AVI, busti amfas, majtas globi me +, djathtas + Revers: A/N/N/O /+/ X / VII Pesha: 20gr Diametri: 37mm Materiali: Ae Vendgjetja: Vrell, Istog.
Fig.1.48 Monedh e Justinianit t Madh - zbuluar n Vrell. (Muzeu i Kosovs) Harta Arkeologjike e Kosovs II Fig.1.49 Ortofoto dhe harta topografike e Vrells Harta Arkeologjike e Kosovs II
76 1.17 SUSHIC (GASHAJ) Fshati shtrihet 8km n lindje t Istogut (Burimit) Krshi i Vogl N vendin e quajtur Krshi i Vogl, i cili gjendet n pjesn veriore t Sushics, sht nj kodr dhe afr saj gjendet vendi i kishs s vjetr. Sipas udhrrfyesit z. Adem Mulaj-Beqaj n kt vend gjendeshin gurt e kishs deri von. Gjat vrojtimit t terrenit u vrejtn gjurm t pakta arkitektonike. Po n kt lokalitet afr Kishs s Vjetr, mbi kodr pas vrojtimit t kujdesshm u konstatuan disa gjetje t fragmenteve t qeramiks parahistorike t epoks s Bronzit t von dhe asaj t kohs s Hekurit. 1.18 MOJSTIR Fshati shtrihet nn shpatijet e malit Mokna, 7km n lindje t Istogut. Ldina e Kishes
77
N vendin e quajtur Starasell (Katunisht) dhe n fillim t Lugut t Dellovs, n ann e majt t lumit Qaush (Dellova) gjendet mikrotoponimi Ldina e Kishs. Edhe pse vegjetacioni ishte shum i dendur, aty vreheshin disa gjurm t rrnojave t nj objekti arkitektonik. N hapsirn tjetr t po ktij lokaliteti shiheshin grumbuj t gurve t cilt t japin prshtypjen se aty dikur ka pasur objekte prcjellse.
Fig.1.51 Pamje e nj pjese t Lndins s Kishs n lokalitetin Starasell-fshati Mojstir
Fig.1.50 Krshi i Vogl
Fshati shtrihet rreth 13km n lindje t Istogut (Burimit). Seishte
1.19 ZHAKOV (DARDH)
Kisha e Vjetr N oborrin e shtpis s H.Hysenaj, dhe sipas rrfimit t tij, n kt pron ka ekzistuar nj Kish e Vjetr. Gjat prnjohjes s fshatit vrehen blloqe t mdha katrore t gur-shtufi t vendosura n mure t xhamis. Po ashtu harqet e dritareve t xhamis jan t po ktij materiali. Seishte Me kt toponim njihet nj fush me siprfaqe rreth 5-6ha. Sipas udhrrefyesit ktu gjenden gjurm t themeleve t objekteve arkeologjike si dhe varreza t vjetra. N momentin e vrojtimit, ktu kishte t mbjellura bujqsore.
Me kt toponim njihet nj siprfaqe fushore prej 5-6ha e cila gjendet nn kodrn e Gllavaqs. Po n Seishte n ann e majt t prrosks (pa emr) gjendet nj terren i ngritur 0.50cm dhe i rrafsht, ku pas vrojtimit t kujdesshm u gjetn fragmente t qeramiks parahistorike dhe t antikitetit. M posht terrenit t ngritur gjenden disa varreza t panjohura nga fshatart vendas, t ndrtuara me blloqe masive t gurve (dimensioni: 1.70 x 0.60 x 0.35m). Kisha e Vjetr Ky lokalitet gjendet n veri t fshatit, n lugun e Vakafit, ku supozohet t ken qen themelet e nj kishe t vjetr. Sipas z. Zenel Ibrahimaj, deri n vitin 1994 kan qen par themelet e ksaj kishe t mome dhe po n kt vit, serbt lokal filluan ndrtimin e nj kishe t re mbi themelet ekzistuese t kishs s vjetr. Kisha ortodokse tani sht e prfunduar.
78 1.20 VERIQ (VERRIN) Fshati shtrihet rreth 8-9 km. n juglindje t Istogut (Burimit) dhe 7km n veriperndim t Gurakocit. N vendin Kishza ruhen gjurmt e nj kishe t mome. Rreth kishs jan ruajtur gur mbivarror me kryqa dhe nj pllak 2 x 0,70m. N varret e vejtra sht gjetur nj pllak e gdhendur kalorsi mbi kal. Vendi i Kishs N kt lokalitet gjenden rrnojat e nj kishe t vjetr. Linjat e mureve mund t ndiqen pjesrisht. Orientimi i ksaj kishe nuk mund t dallohet. Altar Po ktu afr kishs u identifikua fragment i pjesshm i nj altari votiv(fig. 1.52). sht i punuar prej mermeri me ngjyr t bardh, i dekoruar me hardhi t rrushit. Pjesa e poshtme e altarit sht (0.40 x 0.35m), kurse lartsia e mbetur 0.33m. Mendohet se i sht kushtuar Jupiterit55. Ky fragment ruhet n Pallatin e Kulturs - Muzeun e Istogut. 1.21 SINAJ Fshati shtrihet rreth 4km n lindje t Istogut (Burimit).
79
Nj gjetje rasti shum e veant zbuluar gjat viteve t pesdhjeta t shekullit XX vinte nga areali i fshatit Sinaj dhe kishte prfunduar n Muzeun Popullor t Beogradit56. Bhet fjal pr nj spat njtehshe e bronzit e tipit shqiptaro-dalmat, prkatsisht, analoge me spata t ngjajshme q jan dshmuar nga gjetjet si n Shqiprin veriore, rreth liqenit t Shkodrs dhe t bregdetit dalmat. Spata sht mjaft masive, bukur e punuar dhe sht e mbuluar me patin q shkon nga e gjelbrta n t kaltrt. Gjatsia e spats shkon n 14,1cm, lartsia e tehut shkon n 6,4cm, veshzt 3,1cm, kurse diametri i vrims shkon nga 2,4-3cm. Spata nga Sinaja kronologjikisht i takon periudhs s Bronzit t Von-Hekurit t Hershm.
Fig.1.53 a) Foto dhe b) Vizatimi i spats s Sinajs sipas D. Garaanin. 1955. O problematici sekira Jadranskog tipa-povodom sekire iz Sinaja. Arheoloki Vestnik, VI/2.
Quka e Madhe Ky lokalitet gjendet n afrsi t fshatit dhe sht e vendosur mbi nj kodr dominuese me nj lartsi mbi detare prej 1000-1010m. Vendbanimi ndodhet n nj kodrplato paksa e pjerrt me mure rrethuese dhe n brendsi me shum rrnoja arkitektonike. Muret kan qen t ndrtuara me gur terreni t lidhura me lla glqeror. Aty u gjetn fragmente t tullave dhe tjegullave q i takojn antikitetit t von. KunjSeishte Lokaliteti Kunj kap nj siprfaqe prej t paktn gjysm hektari (0.50 ha) dhe kufizohet n masn m t madhe me Seishtn, e cila ka nj siprfaqe prej 9-10 ha. Gjat vrojtimit n Seishte n nj siprfaqe t madhe u gjetn fragmente t tjegullave, tullave, gur t themeleve, pjese t gurit t mokns, etj. Ky lokalitet n baz t gjetjeve mund t klasifikohet si vendgjetje e periudhs s antikitetit t von. Kisha N vendin e quajtur te rruga n qendr t fshatit, n ann e djatht t rrugs SinajMojstir, 200m. afr shkolls, gjendet lokaliteti i njohur nga banort vendas me mikrotoponimin kisha e vjetr. Ktu vrehen mbeturinat e nj Kishe e cila i ka t ruajtura themelet deri n 0.30m. Orientimi i absidas sht LP, dimensionet e saja jan: 6 x 4.5m. N grumbullin e gurve t kishs vrejtm nj pllak t rrafsht katrkndshe t gur-shtufit, ku jan t gdhendur dy kryqa n nj drejtim. Po aty, gjendej edhe nj bazament mermeri, pr t ciln fshatart tregojn se ka ardhur nga Seishta.
Fig.1.52 Altari i fragmentuar dedikuar Jupiterit, Veriq.
80 1.22 ZALLQ Shtrihet rreth 12km. n juglindje t Istogut (Burimit) prgjat rrugs magjistrale Klin-Istog. Ura e Gurit n Zallq Ura e gurit me relief t dekoruar gjendet mbi lumin Istog (fig. 1.54). Ura n fjal i zotron 13 harqe gjysmrrethore me madhsi jo t njejt. Shpesh her urat jan konsideruar jo vetm si vepra t nevojshme pr kalimin e lumenjve, por edhe si krijime ku artisti popullor mund t shprehte aftsin e tij si gdhends i basoreliefve n gur. Zakonisht gdhendjet e ktyre reliefeve bheshin n gurt ballor t qemerve. Ka shum reliefe t gdhendura n urn e Zallqit t Istogut. N kt ur ka t gdhendura vegla pune si: spat me dy tehe, rozet t ndar brnda me trekndsha t vegjl si dhe motive me kafsh t ndryshme, t cilat duken si qenie shtazore mitologjike. Reliefet e gdhendura n qemert e urave prej guri, jo vetm q vlersojn artistin anonim popullor, por njkohsisht ato t interpretuar nga historian arti jan element datimi pr urat. Gjithashtu kto reliefe prbjn nj aspekt me interes pr historin e zhvillimit t ornamentiks s gdhendjeve n gur57. Ura ka gjatsi 82.45m, gjersi 4.72m dhe sht e punuar nga gur glqeror e lidhur me horasan dhe e shtruar me kalldrm gursh. N vitet 2010-2011 u restaurua ura n trsi. 1.23 LLUKAFC I THAT Gjendet rreth 11km ne juglindje t Istogut .
81
Sipas disa t dhnave trakti i rrugs antike q kalonte npr kt fshat dhe q e lidhte nj Municip t panjohur me rrugn Municipium Ulpiana - Municipium DD sht e paraqitur n hartn Tabvla Imperi Romani. Njra nga gjetjet sht nj altar i profiluar dhe i punuar nga mermeri i bardh, ku prmbajtaja e mbishkrimit ka t bj me kultin e Serapit58. Prmasat: lartsia 0,55m. gjersia 0,45m, trashsia 0,31m, ana e majt dhe e djatht ansore jan t profiluar (fig. 1.55). Sot ky altar ruhet n Kurshumlihan n Shkup, n Maqedoni.
Fig.1.55 Serapi (conser) vatori. Sipas Z. Mirdita, 1981, Antroponomia e Dardanis n kohn romake, Prishtin.
1.24 KOVRAG (KRASNIQAJ) Gjendet rreth 4km. n jug t Istogut (Burimit) Gjat vitit 1960, n fshatin Kovrag e Eprme59 gjat punimeve bujqsore, rastsisht u zbuluan disa maje heshtash dhe fragmente fibulash tipike pr periudhn e Hekurit5, q u prkasin tumave t ksaj periudhe, inventar varesh t tumave ilire, mbase i kan takuar nj tume q gjendej n pjesn e eprme t fshatit me vendndodhje t paprcaktuar. (Tab. III, 1-4)
1.25 DOBRUSH
Fig.1.54 Ura e gurit n Zallq.
Dobrusha gjendet 9km. n jugperndim t Istogut (Burimit). N Dobrushn e Eprme n kodrn Vuar, m par ruheshin rrnojat e kishs s vjetr, si dhe varrezat e vjetra. Lokaliteti Crkvisht Gjendet n pjesn lindore t Vuarit nn luginn e lumit Istog. Gjat punimeve t toks rastsisht sht gjetur nj monedh bronzi60. Prmbajtja e monedhs n avers paraqet profilin e djatht t nj perandori me mbishkrimin me shkurtesat IMP M IVL PHILIPPVS AVG, q na jep t kuptojm se monedha sht emtuar pr nder t perandorit romak Marcus Julius Philippus apo Filipi Arab q sundoi nga viti 244 deri n vitin 249.
Varreza t mome Prgjat rrugs magjistrale KlinIstog, n ann e djatht t saj gjenden varreza t vjetra me konstruksion guri. N fillim dhe mbarim (nga koka deri te kmbt) ka t vendosura rrasa guri t dimensioneve t ndryshme, t madhsive cc. 80-100cm, me orientim lindje-perndim. Varrezat i prkasin mesjets s von-periudhs osmane.
82 1.26 GURAKOC Gurakoci gjendet 6km. n jug t Istogut (Burimit). N dyshemen e kishs Shn Nikolla sht ruajtur nj pllak me mbishkrim t bujarit Danil (nj ktitor i kishs) nga viti 1362. Kjo kish n shek. XIV m siguri sht ngritur mbi themelet e nj kishte m t hershme. 1.27 PADALISHT (PEMISHT) Gjendet rreth 13km. n lindje t Istogut (Burimit). N lagjen Qorraj, n pronn e Daut Qorrajt gjat hapjes s pusit (n 20 metra thellsi) n vitin 1994, sht zbuluar nj shpat paksa e dmtuar. Ajo, sipas antarve t ksaj familjeje ishte e mprehur n t dy ant e tehut. Sipas tyre shpata sht hudhur srish n pus. Po n kt fshat, n pjesn m kodrinore gjendet lokaliteti i njohur nga banort vendas si Kodra e Kishs. Sot aty sht nj mal i dendur dhe nuk arritm t detektojm ndonj gjurm t mirfillt. Sipas Hasan Shatrit banor i ktij fshati n lokalitetin Gumuraq dikur ka pasur disa gjurm, q sot nuk ruhen. 1.28 KOSH Fshati Kosh shtrihet rreth 11-12km n juglindje t Istogut (Burimit). Nj gjetje shum e veant zbuluar n kt fshat ishte regjistruar nga arkeologu me origjin shqiptare Nikoll Vulaj, prkatsisht Nikola Vuli dhe bhet fjal pr nj altar t mermert (53 x 30 cm) dedikuar Merkurit61. Mercurio| M. Alpius | Severian [us] | l(ibens) m(erito) p(osuit). 1.29 PRIGOD Shtriht rreth 5-6km. n jugperndim t Istogut (Burimit). Te mulliri i Halilit N kt lokalitet thuhet se gjat levrimit t arave pran, jan zbuluar mure t mome, por gjat prnjohjs s fshatit nuk u arrit t dallohet asgj me interes arkeologjik. 1.30 CARALLUK (FUSHMIR) Gjendet rreth 15km. n jugperndim t Istogut. Sipas studiuesit anglez Evans62 tek varrezat e vjetra t fshatit kishte hasur n disa rrnoja antike. Afr nj varri t vjetr dheu ishte shembur dhe aty kishte dal n pah nj qemer i nj ambienti nntoksor n form t dhoms drejtkndore e t punuar nga blloqe gursh. Ktu studiuesi n fjal kisht vrejtur nj fragment t nj kornize romake.
83 1.31 TOMOC Gjendet rreth 4km n jug t Istogut. Sipas Hasan Shatrit banor i ktij fshati n lokalitetin Gumuraq dikur ka pasur disa gjurm t materialit ndrtimor t paprcaktuar, q sot nuk vrehen.
1.32 BELLOPOJ Gjendt 7km. n juglindje t Istogut. Joshe N lokalitetin Joshe buz magjistrals Mitrovic-Istog (Burim) n ann e majt t rrugs, pran largprquesit t rryms, gjendet nj hapsir cc.25-30 ari siprfaqe e mbuluar dendur me vegjetacion (ferra, shkurre). N baz t dhnave nga banort, mendohet se ekzizton nj nekropol por pr arsye t vegjetacionit mjaft t dendur mbetet t vrtetohet me nj sondazh grmimi.
1.33 CERKOLEZ Gjendt 10km. n verilindje t Istogut. Leht e Kaurrit N lokalitetin Leht e Kaurrit ka gjurm t shumta t tullave, tjegullave t tipit kalipter dhe material lidhs ndrtimor, q na tregojn se kemi t bjm me periudhn romake. Ky lokalitet ndodhet jo larg nga rruga q t on te fshati i banuar, pra, gjendet n livadhet e fshatarve, apo thn m sakt n periferi t Cerkolezit. Sipas udhprshkuesit hungarez Arpad63 i cili kishte prshkuar edhe fshatin n fjal n vitin 1917, na informon pr disa gjurm t nj miniere antike kjo e cila mund t kishte qen aktive gjat periudhs romake. Pr m tepr, sipas studiuesit n fjal, gjat vizits q mendohej se ishte nj galeri e miniers, n njrn nga to, Arpad kishte identifikuar gjurm t nj shpelle e cila prbhej prej nj hyrjeje 6.8m e gjat n vijn lindje-perndim, 4.5m e gjr n vijn veri-jug dhe 2.2m e lart. E veanta e ksaj shpelle qndron se prveq punimeve, prkatsisht t gdhendjeve nga dora e njeriut, siq ishte forma e gdhendur e diellit me rreze t dendura, jan gjetur edhe gjurm t nj Columbarium antik romak64 q zakonisht sipas praktiks funerare romake nnkuptonte nj dhom me qemer t madh nntoksor ku ruheshin mbetjet mortore t qytetarve romak pas djegies s tyre post mortum.
84 Ekipi i arkeologve u angazhua n prnjohjen e harts arkeologjike t Komuns s Istogut (Burimit) n intervalin kohor q nga 19 prill e deri m 3 maj t vitit 2005. N kuadrin e prpilimit t harts arkeologjike t Kosovs u krye nj ekspedit prnjohse n komunn e Istogut (Burim), n t ciln morn pjes; Prof. dr. Jahja Dranolli, Fatmir Peja, Masar Valla, Shafi Gashi, Milot Berisha, Enver Boletini. Raporti i prnjohjes u plotsua me t dhna shtes nga M. Berisha dhe Sh. Gashi n vitin 2012.
kosh dhe vazhdonte tutje. Kto dy fragmente jan marr nga fshati Banjic pr ndrtimin-zbukurimin e Kulls e ndrtuar n mes viteve 1905-1907. 35 Kjo foto u mor nga fondi i Muzeut t Kosovs, (fotografuar nga Fatmir Peja n nntor t vitit 1981). N pjes t veanta vrehet ndarja e germave me gjethe urthi (haedera destinnques) datohet n shek. II-III e.s 36 Sipas banorve n kt lokalitet t quajtur varre t mome ka pasur varre kto t shkatrruara me qllim nga policia serbe me ndihmn e bulldozerve. 37 N veri t Istogut, ndr Kershin e Sokolit, n ann e djatht t lumit Bellovan gjendet lokaliteti me mikrotoponimin Te arrat ku sipas Rrustem Llapit, udhrrfyesit ton, ka pasur varre t vjetra. Mirpo n momentin kur ekipi arkeologjik e vizitoi lokalitetin n fjal nuk hasi n gjurm t varreve. 38 Ky artefakt i sht dhuruar IAK-ut nga z. Din Rexhaj, t ciln e ka zbuluar gjat lvrimit t toks, si dhe sipas tij po aty ka hasur edhe n pllaka t mermert dhe nj skelet 39 J. Dranolli, M. Berisha, Sh. Gashi, M. Valla, 2006, Kosova Arkeologjike I, Nj laterkul i veant i zbuluar n Crc t Istogut. Instituti Arkeologjik i Kosovs, Prishtin. 40 V. S. Jovanovi, Arheoloka istraivanja srednjovekovnih spomenika i nalaza na Kosovu, n Zbornik okruglog stola o naunom istraivanju Kosova, SANU, Beograd 1988, f. 17. 41 R. Gruji, Starinar V, 1928-1930, f. 13; D. Tasi, Hvostanska platanica, Starinar XIII-XIV, 1967, f. 261-268 (me literatur); A. Vasiljevi-M. Todorovi-okota, Katalog riznice manastira Peke Patrijarije, Pritina, 1957, f. 169. 42 V. Joji, Razvaljine crkve Male Studenice, Juni pregled, god- VI, No.1, Skopje 1931, f. 35-40. 43 S. Smirnov et Dj. Bokovi, Leglise de la Mere de Dieu de Hvosno, Starinar, X-XI (1935-1936), f. 47-82. 44 V. Kora, Studenica Hvostanska, Beograd 1976, f. 13-14. 45 V. Kora, op. cit. 17, 97 46 Z. Mirdita, 1981, Antroponomia e Dardanis n kohn romake, Prishtin. 47 Spomenik, XCVIII, 77, Beograd 1941-48, f-51. 48 Spomenik, XCVIII, 77, Beograd 1941-48, f-51. 49 M. Berisha, 2012, Guid Arkeologjike e Kosovs, Lubozhd, f.52. 50 Arkivi i Muzeut t Kosovs. 51 Sh. Gashi - M. Valla, 2009-2012, Raport grmimi, Vrell, Arkivi i IAK. 52 Exhlale Dobruna-Salihu, 16 qershor 2006, Relievi i perndis s hardhis s rrushit dhe i vers nga Vrella e Burimit, Zri, Kultura f26; Ferri, N. 2011, Kultovi i Religiozna vjerovanja u antici na podruju Pei (Pej) na Kosovu. Godinjak, CBI, Knjiga 40, Sarajevo. f.169. 53 Sh. Gashi - M. Valla, 2009-2012, Raport grmimi, Vrell, Arkivi i IAK. 54 F. Peja, 2008, Monedhat antike t Kosovs - Ekspozit e koleksionit t monedhave antike t Muzeut t Kosovs, f.111. 55 Ferri, N. 2007, Rajoni i Istogut gjat shekujve. Buletini i
34
85
Fakultetit Filozofik, XXVII-XXVIII/1997-1998. Prishtin. f.262; Ferri, N. 2011, Kultovi i Religiozna vjerovanja u antici na podruju Pei (Pej) na Kosovu. Godinjak, CBI, Knjiga 40, Sarajevo. f.166-167 56 D. Garaanin. 1955. O problematici sekira Jadranskog tipa-povodom sekire iz Sinaja. Arheoloki Vestnik, VI/2. f.227-232. 57 Shtylla. V, 1997, Rrugt dhe urat e vjetra n Shqipri, Tiran, f. 203. 58 Z. Mirdita, 1981, Antroponomia e Dardanis n kohn romake, Prishtin. 59 E. erkov-J. Glii, 1965, Gjetje rasti nga Kovraga, Muzeu i Kosovs, AMK. 60 N. Ferri, 2008. Zri, Kultura, Numizmatik, Nj monedh interesante romake e gjetur n Dobrush t Istogut. 26 Prill 2008. 61 N. Vuli, 1931. Spomenik 71, f.272. 62 Arthur Evans, 1885; Antiquarian researches in Illyricum III-IV, Archaeologia XLIX, Westminster, p. 69-70. 63 B. Arpad, 1918, Krkime arkeologjike n Shqipri 1917, f. 28-31; L. Przhita-F. Peja, 2009, Mbi disa tipare t zhvillimit kulturor n dardanin perndimore (shek. I-IV), ILIRIA Nr. XXXII 2005-2006, f. 239. 64 po aty.
Referencat: si trapez nderi. Ekipit ton nuk iu lejua hyrja brenda. Sidoqoft mbishkrimi ka prafrsisht kt prmbajtje. Mercurio (M. Ulpius) Severianus l(ibens) m(erito) p-(osuit) 15 Ferri, N. 2007, Rajoni i Istogut gjat shekujve. Buletini i Fakultetit Filozofik, XXVII-XXVIII/1997-1998. Prishtin. f.260-261. 16 Ferri, N. 2007, Rajoni i Istogut gjat shekujve. Buletini i Fakultetit Filozofik, XXVII-XXVIII/1997-1998. Prishtin. f.260-261; Sipas studiuesit Evans, kan ekzistuar gjurmt e minierave antike n Syrigan, kjo q edhe mund t lidhet me ekzistimin e rrugve vicinale. Shif Arthur Evans, 1885; Antiquarian researches in Illyricum III-IV, Archaeologia XLIX, Westminster, p. 70. 17 Praistorija Jugoslevenskih zemalja V. eljezno doba, f.582, Sarajevo 1987. 18 Po aty 19 M. Parovi-Peikan, 1998. ATKM, Greek Ceramics, f.228255. 20 Tasi, 1998. ATKM, The Iron Age, f.152-225. 21 S. Babi, 2002, Princely graves of the central balkans - A critical history of research, European Journal of Archaeology 5 (I), f.70-88. 22 M. Parovi-Peikan, 1998. ATKM, Greek Ceramics, f.228255. 23 T. Kastrati. 2006. Kosova Arkeologjike I, Gjetje rasti nga Banja e Pejs, f.135-141. 24 K. Luci, 1980, Raport mbi grmimin n tumn e Banjics. AMK (i papublikuar). 25 A. Bunguri, 2006, Pellgu i Drinit t Bardh n prehistori, HAK I, f.32-33. 26 Arthur Evans, 1885; Antiquarian researchaes in Illyricum III-IV, Archaeologia XLIX, Westminster, 69-70. 27 V. Jovanovic, Arheoloki Pregled 9, Beograd, 1967, f.121125. 28 Po aty 29 Po aty 30 Ferri, N. 2007, Rajoni i Istogut gjat shekujve. Buletini i Fakultetit Filozofik, XXVII-XXVIII/1997-1998. Prishtin. f.262. Stela e Kaliqanit i takon tipit t stelave dardane. 31 Raport grmimi n Rakosh, 1971, Muzeu i Kosovs,AMK. 32 Ky fragment i kolons gjendet n oborrin e shkoll fillore t Rakoshit. 33 E. erkov, Romakt n Kosov, Prishtin, 1973, f-49. Sipas tij, rruga kryesisht shkonte po n at drejtim sikurse dshmonte nj trakt rruge q kalonte nga Runiku n Ra-
Vija ndarse n mes Rrafshit t Dukagjinit dhe Rrafshit t Kosovs sht ujndarsi ndrmjet lumit Drini i Bardh n perndim, lumit Ibr n lindje dhe Malsia e Drenics. 2 Maja e Pogledit, n trekufirin Kosov-Mali i Zi-Serbi. 3 Kosova n vshtrim enciklopedik, Akademia e Shkencave e Shqipris, Qendra e Enciklopedis Shqiptare, Tiran 1999, f.31. (Istogu i ka fillimet nga burimi i fuqishm karstik n shpatet jugore t Mokrs. Burimi i Istogut ka prurje mesatare 3metr kub n sekond. N ujrat e tij punon nj hidrocentral i vogl, prej t cilit furnizohen me uj qendra t banuara dhe ujiten tokat e mbjella. Gjatsia e lumit sht 21 km. Lumi Istog derdhet n Drinin e Bardh. 4 Ilixha e Pejs ndodhet n rrz t shpateve t Mokrs dhe Zhlebit, rreth 12 km n verilindje t Pejs. 5 Udhprshkruesit e par t huaj q kan shkruaur pr disa fshatra t komuns s Istogut ishin anglezi Arthur Evans (1872-1875) dhe hungarezi Buday Arpad, Krkime arkeologjike n Shqipri (1918) 6 Raport grmimi n Rakosh, 1971, AMK (i papublikuar), 7 E. erkov-J. Glii, 1965, AMK. 8 V. Jovanovi, Arheoloki Pregled 9, Beograd, 1967, f.121125. Arthur Evans, 1885; Antiquarian researchaes in Illyricum III-IV, Archaeologia XLIX, Westminster, 69-70. 9 M. Berisha, 2012, Banja e Pejs, Guid Arkeologjike e Kosovs, Prishtin, f.53. 10 A. Bunguri, 2006, Pellgu i Drinit t Bardh n prehistori, HAK I, f.32-33. 11 E. erkov, Romakt n Kosov, Prishtin, 1973, f-49. Sipas tij, rruga kryesisht shkonte po n at drejtim sikurse edhe rruga e sotme magjistrale, duke prekur fshatin LLukafc i That. 12 Sh. Gashi - M. Valla, 2010, Raport paraprak i grmimeve n Vrell, AIAK. 13 M. Berisha A. Drafehn S. Gashi R. Gau M. Helfert K. Luci F. Lth P. Mertl S. Reichler G. Schafferer F. Teichner H. Wendling., Archologisch-geophysikalische Prospektion im Kosovo Erste Resultate einer bilateralen Forschungskooperation (n botim); M.Berisha, 2012, Guid Arkeologjike e Kosovs, Lubozhd, f.52. 14 Jan dy fshatra Syrigan q jan ngjitur njri me tjetrin, derisa lumi Gujafa bn ndarjen n mes Syrigans s Istogut dhe Syrigans s Sknderajt.kurse ara votive e punuar nga mermeri i bardh dhe e profiluar nga tri ant gjendej n kishn orthodokse Serbe t fshatit ku shrbente Harta Arkeologjike e Kosovs II
Harta Harta Arkeologjike e Komuns Istog (Burim) Arkeologjike e Komuns Istog (Burim) Harta Arkeologjike e Komuns Istog (Burim)
Ovna Ovna Ovna Ovna Slomna SlomnaGora Gora Gora Slomna Gora Slomna Gora Slomna Slomna Gora Slomna SlomnaGora Gora Gora Slomna Gora Slomna Gora Slomna Slomna Gora
Vrba Vrba Vrba Vrba
Vrba Vrba Vrba Vrba Zagul Zagul Zagul
Kalludre eMadhe Madhe Kalludr e Madhe Kalludr e Madhe Kalludr e Madhe Kalludr Kalludr Kalludr e eMadhe Madhe Madhe Kalludr e Velika Kaldura Velika Kaldura Velika Kaldura Velika Kaldura Velika Kaldura Velika Velika Kaldura Kaldura Velika Kaldura VelikaKaldura Kaldura Velika Velika Kaldura
Ovna Ovna Ovna Ovna

25 25
N
25 25
Zagul Zagul Zagul Zagul Zagulje Zagulje Zagulje Zagulje Zagulje N Zagul Zagulje Zagulje Zagulje Zagulje Zagulje
Dren Dren Dren Dren Dren Dren Dren Dren Dren Dren Dren Dren Dren Dren Dren Dren Dren Dren Dren Dren
28
0
28
0
Qendra komunale Qendra komunale Fshat / Vendbanim Fshat / Vendbanim Kufinj shtetror Kufinj shtetror Kufinj komunal Kufinj komunal Lokalitet Arkeologjik Lokalitet Arkeologjik Rrug magjistrale Rrug magjistrale Rrug dytsore Rrug dytsore Rrug fshati Rrug fshati Hekurudh Hekurudh Liqen Liqen Lum Lum 2.5 KM 2.5 KM
29
25 17
29
25 17
24 Mojsir Mojsir Mojsir Mojsir Mojsir 24 Mojsir MojsirMojstir Mojsir Mojstir Mojstir Mojstir Mojstir Mojstir Mojstir Mojstir Mojstir Mojstir Mojstir Mojstir
25 16 25 16 25 15 25 19 25 Crc 15 Crc Crc 25 ISTOG ISTOG Crc 19
4 Suhogrll Suhogrll Suhogrll Suhogrll Suhogrll Suhogrll Suhogrll Suhogrll Suhogrll Suvo Grlo Suvo Grlo SuvoGrlo Grlo Suvo Suvo Suvo Grlo Grlo Crkolez Crkolez Crkolez Crkolez Suvo Crkolez Crkolez Suvo Grlo Suvo Grlo SuvoGrlo Grlo Suvo Suvo Grlo Grlo Crkolez Crkolez Crkolez Crkolez Crkolez Crkolez Crkolez Crkolez Crkolez Crkolez Crkolez Crkolez Crkolez Crkolez Crkolez Suhogrll Suhogrll Suhogrll Suhogrll Suhogrll 3 Suhogrll Suhogrll Suhogrll Suhogrll Suhogrll Suvo Grlo Suvo SuvoGrlo Grlo Grlo U U U Suvo Suvo Grlo Suvo Grlo U U 3 Zhakov Zhakov Zhakov Zhakov U Zhakov Suvo U U Suvo Grlo Suvo Grlo Suvo Grlo Grlo U Ukca U U Ukca Ukca Zhakov Ukca Zhakov Zhakov 25 Zhakov Ukca Zhakov Ukca Zakovo Zakovo Zakovo Zakovo Zakovo Ukca Ukca Ukca 25 Ukca Ukca Ukca Zakovo Zakovo Zakovo Zakovo Zakovo
25 10
25 22
25 22 25 18
25 14 25 27 252
Crc Crc Crc Crc Crc Crc Crnce Crnce Crnce Crnce Crnce Crnce Crnce Crnce Crnce Crnce Crnce
25 14
25 18 Lubozhd Lubozhd Lubozhd Lubozhd Lubozhd Lubozhd Lubozhd Lubozhd Lubozhd Ljubozda Ljubozda Ljubozda Ljubozda Ljubozda Ljubozda Ljubozda Ljubozda Ljubozda Ljubozda Ljubozda
ISTOG ISTOG ISTOK ISTOK ISTOK ISTOK

Dubrav Dubrav Dubrav Dubrav Dubrav Dubrav Dubrav Dubrav Dubrav Dubrav Dubrav Dubrava Dubrava Dubrava Dubrava Dubrava Dubrava Dubrava Dubrava Dubrava Dubrava Dubrava Dubrava
Sinaj Sinaj Sinaj Sinaj Sinaj Sinaj Sinaj Sinaj Sinaj Sinaje Sinaje Sinaje Sinaje Sinaje Sinaje Sinaje 27 Sinaje Sinaje Sinaje Sinaje 25 Sushic Rakosh Rakosh Sushic Sushic Rakosh Sushic Rakosh 9 Rakosh Sushic Sushic Sushic Rakosh Rakosh 25 Sushic Sushic Sushic Rakosh 23 Susica Susica Susica Rakos Rakos Rakos 9 Rakosh Susica Susica Rakos Rakos Rakos Susica 25 23 Susica Susica Susica Rakos Rakos 252 Rakos Susica Susica Rakos Rakos Rakos Susica
25 10
Lokalitetet arkeologjike sipas numrit rendor t vendbanimeve q prfshijn periudhat parahistori, antik dhe mesjet.
itak itak itak itak itak itak itak itak itak itak itakCitak Citak Citak Citak Citak Citak Citak Citak Citak Citak Citak
8
Vrell Vrell Vrell Vrell Vrell 25 Vrell 21 Vrell Vrell Vrell
Vrell Vrell Vrell Vrelo Vrelo Vrelo Vrelo Vrelo Vrelo Vrelo Vrelo Vrelo Vrelo Vrelo
25 20
Sudenic Sudenic Sudenic Sudenic Sudenic Sudenic Sudenic Sudenic Sudenic Sudenic Sudenic Studenica Studenica Studenica 25 Studenica 21 Studenica Studenica Studenica Studenica Studenica Studenica Studenica
25 20
8
Dragolec Dragolec Dragolec Dragolec 1 Dragolec 1 Dragolec Dragolec Dragolec Dragolec Dragolec Istog Istog IstogiiiPoshtm Poshtm Poshtm Dragoljevac Dragoljevac Dragoljevac Dragoljevac Dragoljevac Istog Istog IstogiiiiiPoshtm Poshtm Poshtm Dragoljevac Poshtm Istog Istog Istog Poshtm Dragoljevac Dragoljevac Donji Donji Donji Istok Istok Istok Dragoljevac Dragoljevac Donji Donji DonjiIstok Istok Istok Donji Donji DonjiIstok Istok Istok Istok Donji Donji Donji Istok Istok Bellopoj Bellopoj Bellopoj Bellopoj Bellopoj Bellopoj Bellopoj Bellopoj Bellopoj Bellopoj Bellopoj Belo Belo BeloPolje Polje Polje Belo BeloPolje Polje Polje Belo Polje Belo Belo Polje Veriq Veriq Veriq Veriq Veriq Veriq Veriq Veriq Veriq Veriq Veriq Veric Veric Veric Veric Veric Veric Veric Veric Veric Veric Veric
25 26
Muzhevin Muzhevin Muzhevin Muzhevin Muzhevin Muzhevin Muzhevin Muzhevin Muzhevin Muzhevin Muzevine Muzevine Muzevine Muzevine Muzevine Muzevine Muzevine Muzevine Muzevine Muzevine Muzevine Llug Llug Llug Llug Llug Llug Llug Llug Llug Llug Llug Lugovo Lugovo Lugovo Lugovo Lugovo Lugovo Lugovo Lugovo Lugovo Lugovo Lugovo
25 32 Kovrag Kovrag Kovrag
Kaliqan Kaliqan Kaliqan Kaliqan Kaliqan Kaliqan Kaliqan Kaliqan Kaliqan Kaliqan Kaliqan Kalicane Kalicane Kalicane Kalicane Kalicane Kalicane Kalicane Kalicane Kalicane Kalicane Kalicane Jablanic Jablanice e eVogl Vogl Vogl Jablanic e Vogl Jablanic Jablanic e Vogl Jablanic Jablanic Jablanic e e e Vogl Vogl Jablanic Jablanic Jablanic e e eVogl Vogl Vogl Vogl Mala Jablanica Mala Jablanica Mala Jablanica Mala Jablanica Mala Jablanica Mala Mala Jablanica Jablanica Mala Jablanica MalaJablanica Jablanica Mala Mala Jablanica Radafc Radafc Radafc Radafc RadafcRadavac Radafc Radavac Radavac Radavac Radavac Radavac Radavac Radavac Radavac Radavac Radavac Orobrd Orobrd Orobrd Orobrd Orobrd Orobrd Orobrd Orobrd Orno OrnoBrdo Brdo Brdo Orno Brdo Orno Orno Brdo Orno Orno Orno Brdo Brdo Brdo Orno Orno OrnoBrdo Brdo Brdo Dubove eVogl Vogl Dubov e Vogl Dubov e Vogl Dubov e Vogl Dubov Caralluk Caralluk Caralluk Caralluk Caralluk Dubov Dubov e eVogl Vogl Vogl Dubov e Caralluk Caralluk Caralluk Caralluk Malo Malo Malo Dubovo Dubovo Dubovo 5 Caralluk Malo Malo Malo Dubovo Dubovo Crni CrniLug Lug Lug Crni Lug Crni Crni Lug Malo Malo Malo Dubovo Dubovo Dubovo Malo Malo MaloDubovo Dubovo Dubovo 5 CrniLug Lug Lug Crni Crni Lug Crni Lug 6 Gjurakoc Gjurakoc Gjurakoc Gjurakoc Gjurakoc Gjurakoc Gjurakoc Gjurakoc Djurakovac Djurakovac Djurakovac Djurakovac Djurakovac Djurakovac Djurakovac Djurakovac Djurakovac Djurakovac Djurakovac Djurakovac Zallq Zallq Zallq Zallq Zallq Zallq Zallq Zac Zac Zac 25 Zac Zac Zac 30 Zac Zac Zac Zac Zac 30 25 Shalinoc Shalinoc Shalinoc Shalinoc Shalinoc Shalinoc Shalinoc Shalinoc Saljinovica Saljinovica Saljinovica Saljinovica Saljinovica Saljinovica Saljinovica Saljinovica Saljinovica Saljinovica Saljinovica LlukafciiiiiBegut Llukafc Begut Begut Llukafc Begut Llukafc Llukafc Begut LlukafciiiiiBegut Llukafc Begut Begut Llukafc Begut Llukafc Llukafc Begut Begov Begov Lukavac Lukavac Begov Lukavac Begov Begov Lukavac Lukavac Begov Begov BegovLukavac Lukavac Lukavac Gusar Gusar Gusar Gusar Gusar Gusar Gusar Gusar Gusar Gusar GusarGusar Tomoc Tomoc Gusar Gusar Tomoc Tomoc Tomoc Gusar Gusar Gusar Tomoc Tomoc Gusar Gusar Serbobran Serbobran Tomoc Gusar Serbobran Tomoc Tomoc Gusar Gusar Serbobran Serbobran Tomance Tomance Llukafc Llukafc Llukafc That That That Tomance Tomance Tomance Llukafc Llukafc LlukafciiiiiiThat That That Serbobran Serbobran Serbobran Serbobran Serbobran 25 i Tomance Tomance 31 Llukafc Llukafc Llukafc iiiiiThat That That That Srbobran Srbobran Tomance Srbobran Tomance Tomance Llukafc Llukafc That That Srbobran Srbobran 25 Llukafc Suvi SuviLukavac Lukavac Lukavac Suvi Lukavac 31 Suvi Suvi Lukavac Srbobran Srbobran Srbobran Srbobran Srbobran Suvi SuviLukavac Lukavac Lukavac Suvi Lukavac Suvi Suvi Lukavac Novosell Novosell Novosell Novosell Novosell Novosell Novosell Novosell Novosell Novosell Novo NovoSelo Selo Selo Novo Selo Novo Novo Selo Novo Novo NovoSelo Selo Selo Selo Novo Novo Novo Selo Selo Dubov Dubov Dubov Dubov Dubov Baic Baic Baic Baic Baic Dubov Dubov Dubov Baic Dubovo Dubovo Baic Dubovo Baic Banjica 7 Dubovo Dubovo Baic Banjica Banjica Banjica Dubovo Dubovo Dubovo Dubovo Dubovo Dubovo Banjica Banjica Banjica Banjica 7 Banjica Lubov Lubov Lubov Lubov Lubov Lubov Lubov Lubov Lubov Lubov Ljubovo Ljubovo Ljubovo Ljubovo Ljubovo Ljubovo Ljubovo Ljubovo Ljubovo Ljubovo Ljubovo Prigod Prigod Prigod Prigod Prigod Prigod Prigod Prigod Prigoda Prigoda Prigoda Prigoda Prigoda Prigoda Prigoda Prigoda Prigoda Prigoda Prigoda Kovrag Kovrag Kovrag Kovrag Kovrag Kovrag Kovrag Kovrag Kovrag Kovrage Kovrage Kovrage 25 32 Kovrage Kovrage Kovrage Kovrage Kovrage Kovrage Kovrage Kovrage VeriqiiiiiRi Ri Veriq Ri Veriq Ri Veriq Ri Veriq VeriqiiiiiRi Ri Veriq Ri Veriq Ri Veriq Ri Veriq Novi Novi Novi Veric Veric Novi Novi NoviVeric Veric Veric Veric Novi Novi Novi Veric Veric Veric Novi Novi NoviVeric Veric Veric Tuep Tuep Tuep Tuep Tuep Tuep Tuep Tuep Tucep Tucep Tucep Tucep Tucep Tucep Tucep Tucep Tucep Tucep Tucep Osojan Osojan Osojan Osojan Osojan Osojan Osojan Osojan Osojan Osojane Osojane Osojane Osojane Osojane Osojane Osojane Osojane Osojane Osojane Osojane
25 26
25 12
Krrnin Krrnin Krrnin Krrnin Krrnin Krrnin Krrnin Krrnin Krnjina Krnjina Krnjina Krnjina Krnjina Krnjina Krnjina Krnjina 25 12 Krnjina Krnjina Krnjina Banj Banj Banj Banj Banj Banj Banj Banj Banj Banj Banj Banja Banja Banja Banja Banja Banja Banja Banja Banja Banja Banja
Polan Polan Polan Polan Polan Polan Polan Polan Polan Polan Polan Poljane Poljane Poljane Poljane Poljane Poljane Poljane Poljane Poljane Poljane Poljane
21) Antik / Mesjet 22) Antik 23) Parahistori 24) Antik / Mesjet 25) Antik / Mesjet 26) Antik / Mesjet 27) Parahistori / Mesjet 28) Antik 29) Antik / Mesjet 30) Mesjet 31) Antik 32) Parahistori 33) Antik 34) Antik
Vitomiric Vitomiric Vitomiric Vitomiric Vitomiric Vitomiric Vitomiric Vitomiric Vitomiric Vitomiric Vitomirica Vitomirica Vitomirica Vitomirica Vitomirica Vitomirica Vitomirica Vitomirica Vitomirica Vitomirica Vitomirica Vitomirica Ozrim Ozrim Ozrim Ozrim Ozrim Ozrim Ozrim Ozrim Ozrim Ozrim Ozrim Ozrim Ozrim Ozrim Ozrim Ozrim Ozrim Ozrim Ozrim Ozrim Ozrim Ozrim Ozrim
25 11
Dobrush Dobrush Dobrush Dobrush Dobrush Prekall Prekall Prekall Prekall Prekall Dobrush Dobrush Dobrush Prekall Prekall Prekall Dobrusa Dobrusa Prekall Dobrusa Dobrusa 33 Dobrusa 25 Prekale Prekale Prekale Prekale Prekale Dobrusa Dobrusa Dobrusa Dobrusa 33 Dobrusa Dobrusa 25 Prekale Prekale Prekale Prekale Prekale Kashic Kashic Kashic Kashic Kashic Kashic Kashic Kashic Kashic Kashic Kasica Kasica Kasica Saradran Saradran Saradran Kasica Kasica Kasica Saradran Saradran Saradran Kasica Kasica Kasica Saradran Saradran Saradran Kasica Kasica Saradran Saradran Saradran Starodvorane Starodvorane Starodvorane Starodvorane Starodvorane Starodvorane Starodvorane Starodvorane 25 11 Turbuhovc Turbuhovc Turbuhovc Turbuhovc Turbuhovc Turbuhovc Turbuhovc Turbuhovc Trbuhovac Trbuhovac Trbuhovac Trbuhovac Trbuhovac 2 Trbuhovac Trbuhovac Trbuhovac Trbuhovac Trbuhovac Trbuhovac 2 Rudic Rudic Rudic Rudic Rudic Rudic Rudic Rudic Rudic Rudic Rudic Stup Stup Stup Rudice Rudice Rudice Stup Stup Rudice Rudice Rudice Stup Stup Stup Rudice Rudice Stup Rudice Rudice Rudice Stup Stup Stup Stup Stup Stup Stup Stup Stup Stup Drej Drej Drej Drej Drej Drej Drej Drej Drej Drej Drenje Drej Drenje Drenje Drenje Drenje Drenje Drenje Drenje Drenje Drenje Drenje Brkov Brkov Brkov Brkov Brkov Brkov Brkov Brkov Brkov Brkov Brkov
Kosh Kosh Kosh Kosh Kosh Kosh Kosh Kosh Kosh Kosh Kosh Kos Kos Kos 25 34 Kos Kos Kos Kos Kos Kos Kos Kos Kos
25 34
Tropoviq Tropoviq Tropoviq Tropoviq Tropoviq Tropoviq Tropoviq Tropoviq Tropoviq Tropoviq Tropoviq Trebovic Trebovic Trebovic Trebovic Trebovic Trebovic Trebovic Trebovic Trebovic Trebovic Trebovic Nabrxhan Nabrxhan Nabrxhan Nabrxhan Nabrxhan Nabrxhan Nabrxhan Nabrxhan Nabrxhan Nabrxhan Nabrdje Nabrdje Nabrdje Nabrdje Nabrdje Nabrdje Nabrdje Nabrdje Nabrdje Nabrdje Nabrdje Ruhot Ruhot Ruhot Ruhot Ruhot Ruhot Ruhot Ruhot Ruhot Ruhot Ruhot Ruhot Ruhot Ruhot Ruhot Ruhot Ruhot Ruhot Trstenik Trstenik Trstenik Trstenik Trstenik Trstenik Trstenik Trstenik Trstenik Trstenik
Leskoci Leskoci Leskoci Leskoci Leskoci Leskoci Leskoci Leskoci Leskoci Leskoci Leskovac Leskovac Leskovac Leskovac Leskovac Leskovac Leskovac Leskovac Leskovac Leskovac Leskovac Ranishta Ranishta Ranishta Ranishta Ranishta Binxh Binxh Binxh Ranishta Ranishta Binxh Binxh Ranishta Ranishta Ranishta Grabc Grabc Grabc Grabc Grabc Binxh Binxh Binxh Binxh Binxh Binxh Grabc Grabc Grabc Grabc Grabc Bica Bica Bica Bica Bica Grabc Grabac Grabac Grabac Grabac Grabac Grabac Bica Bica Bica Bica Bica Bica Grabac Grabac Grabac Grabac Grabac Grabac
1) Antik 2) Antik Leqin Leqin Leqin Leqin Leqin 3) Antik Padalisht Padalisht Padalisht Padalisht Padalisht Leqin Leqin Leqin Leqin Leqin Leocina Leocina Padalisht Padalisht Padalisht Leocina Leocina 4) Antik Leocina Padalisht Padalisht Padalisht Padaliste Padaliste Padaliste Padaliste Leocina Padaliste Leocina Leocina Leocina Leocina Padaliste Padaliste Padaliste Padaliste Padaliste 5) Parahistori 6) Antik 7) Antik 8) Antik Belic Belic Belic Belic Belic Belic Belic Belic Belic Belic Belica Belica Belica Belica Belica 9) Parahistori Belica Belica Belica Belica Belica 25 13 10) Antik 25 13 11) Antik Izbic Izbic Izbic Izbic Izbic Izbic Izbic Izbic Izbic Izbic Izbica Izbica Izbica Izbica 12) Antik / Mesjet Izbica Izbica Izbica Izbica Izbica Izbica 13) Antik / Mesjet 14) Parahistori Vojnik Vojnik Vojnik Vojnik Vojnik Vojnik Vojnik Vojnik Vojnik Vojnik Vojnik 15) Antik / Mesjet Vocnjak Vocnjak Vocnjak Vocnjak Vocnjak Vocnjak Vocnjak Vocnjak Vocnjak Vocnjak Vocnjak 16) Antik / Mesjet 17) Antik / Mesjet 18) Antik / Mesjet 19) Antik / Mesjet 20) Antik / Mesjet
87
88
89
II. Harta Arkeologjike e Komuns Sknderaj
90
91
2.SKNDERAJ
Hyrje Komuna e Sknderajt (fig. 2.1) z vend qendror n Drenic. Shtrihet n nj siprfaqe prej 378 km2. N veri kufizohet me Komunn e Mitrovics dhe Zubin Potokut, n lindje me Vushtrrin, n jugperndim me Drenasin (Gllogocin) dhe Klinn, ndrsa n perndim me Burimin (Istogun)1. Npr Komun kalojn rrug t rndsishme automobilistike t cilat e lidhin me qendrat e tjera t Kosovs. Territori i Komuns s Sknderajt ka konfiguracion kodrinoro-malor me lartsi mbidetare mesatare prej 500-700m, kurse pikn m t lart e paraqet maja e Qyqavics me lartsi 1117m. Komuna e Sknderajit sipas pozits gjeografike gjendet n qendr t Kosovs, rreth 50km n veriperndim t kryeqytetit t Kosovs. Sknderaji si komun sht i prfshir n regjionin e Mitrovics dhe sht 20km n juglindje t ktij qyteti. Deri m tani gjurmt e para prehistorike n territorin e ksaj komune i takojn periudhs s neolitit t hershm e q jan t prfaqsuara n fshatin Runik gjegjsisht n lokalitetin neolitik t Runikut. Grmimet e para2 arkeologjike n kt komun jan zhvilluar gjat viteve 1966-68 dhe 84 n lokalitetin neolitik t Runikut, q i takon kulturs s Starevs dhe Vins. Ndrsa n fshatin Polac n vitin 2004 Instituti Arkeologjik i Kosovs zhvilloi grmime3 me karakter sondazhi n nj vendbanim t hapur t periudhs s hekurit. Po ashtu n vitin 2012, n fshatin Tic, IAK ndrmori grmime4 me karakter shptimi n nj vendbanim t hapur parahistorik. Gjat grmimeve n kt lokalitet u evidentuan gjurm t periudhs s neolitit, prkatsisht kulturs s Vins, bronzit t von dhe periudhs s hekurit. N qendr t qytetit n oborrin e Shtpis s Kulturs Hasan Prishtina gjenden disa objekte arkeologjike t konstatuara q nga prnjohjet e mhershme. Fjala sht pr kto objekte: stele nga fshati Kopiliq; altar nga Turieci5 si dhe nj bazament nga Ceroviku, komuna e Klins, objekte kto q i takojn periudhs romake. N Muzeun e qytetit q ndodhet n Shtpin e Kulturs jan t ekspozuara fragmente t qeramiks t periudhave t ndryshme parahistorike, q vijn nga fshatrat Prellovc, Runik dhe Qirez.
!
Zubin Potok Mitrovic
2.1 POLAC Fshati Polac gjendet 4km. n juglindje t Sknderajit Lokaliteti Oborri i shtpis s Azem Veliut Pas informatave t mara nga terreni dhe gjat fushats prnjohse u b e mundur t identifikohet edhe nje pik e re arkeologjike. Instituti Arkeologjik i Kosoves, ne vitin 2004, ndrmori grmime sondazhi6. Ktu u grmua nj siprfaqe e vogl dhe nga materiali arkeologjik i zbuluar n kontest t qart stratigrafik mund t thuhet se kemi t bjm me nje vendbanim t hapur t periudhs s von t hekurit (fig. 2.2).
Vushtrri !
MALI I ZI
! Skenderaj
SERBIA
Fig.2.2 Pamje e sonds s grmuar n Polac.
Istog (Burim)
PRISHTIN
Krahas qeramiks trashanike t prodhuar me dor u gjet edhe nj sasi mjaft e madhe e qeramiks lokale gri t prodhuar me qark, pastaj mjaft fragmente edhe t qeramiks s importuar. Gjetja e nj sasie t madhe t kalemave t tekstilit na shtyn t mendojm se kemi t bjm me nj ambient banimi ku bhej prpunimi i tekstilit. Nga materiali i pasur mund t konstatojme se kemi t bjm me nj vendbanim t hapur dardan t periudhs s vone t hekurit7 (VI-IV p.e.s) shif.(Tab V). Lokaliteti Melluh.
Skenderaj
!
SHQIPRIA MAQEDONIA
Klin
0 510 20 Km

Legjenda:
D
ic r en
N arn e Vehbi Kocs n lokalitetin Melluh, sipas banoreve gjat punimeve t toks gjithnj jan hasur en masive t cilat sot nuk ruhen. Lokaliteti Arat e Shpatit Gjat vzhgimit siprfaqsor n pronn e Shefqet Hazir Xanit u hasn fragmente tjegullash, vegj aforash, copa qelqi dhe fragmente t qeramiks me glazur. Siprfaqja ku u hasn kto gjetje arkeologjike prfshin rreth 5ha. Ky lokalitet i prket periudhs romake dhe mesjets s von. Lokaliteti Vendi i Kishs
! P
!
q
!
Gllogoc (Drenas) !
Aeroporiti Ndrkombtar i Prishtins 'Adem Jashari' Autostrada 'Ibrahim Rugova' Rrug Magjistrale Rrug Dytsore Hekurudh
Klin
0 1.5 2 34 68 Km Km
Lum Liqen
nk Graa
Fig.2.1 Harta e Komuns s Sknderajt Harta Arkeologjike e Kosovs II
N oborrin e shtpis s Latif Kabashit sht ruajtur toponimi Vendi i Kishs.

92 Lokaliteti Varreza e Fshatit Gjendet n krahun e djatht t rrugs q shpie te shkolla e fshatit. N kt varrez ruhen varre q nuk mbahen mend nga fshatart e t cilat jan me dy tipe konstruksionesh. Tipi i par ka orientim verilindjejugperndim. N ant e shkurtra konturohet me nga nj rras prej guri, ndrkaq n ant e gjata me gur t vegjl. Tipi tjetr (tipi II) me orientim lindje-perndim sht me rrasa guri vetm n ant e shkurtra. Varreza vazhdon t prdoret edhe sot nga fshatart. Lokaliteti Kodra e Xanit Gjat punimeve t bra n kt kodr nga banort n vitin 1974 jan hasur skelete me duar t kryqzuara n gjoks. Gjat vzhgimit siprfaqsor u hasn disa fragmente t qeramiks, si nj vegj e amfores, fund ene e shesht, paret me vernik t zi, si dhe zbukurime me incizime lineare horizontale paralele. Siprfaqja prfshin rreth 1ha dhe i takon periudhs antikitetit t von. 2.3 PRELLOVC Gjendet rreth 8km. n juglindje t Sknderajit. Lokaliteti Krshi i Prellovcit
93
Ndodhet n pronn e Emin Nurs. Gjat hapjes s nj kanali sht hasur n fragmente t qeramiks. Gjat vzhgimit siprfaqsor n profilin e njrs faqe nga ai kanal-pus, verehet muri. Muri ishte i ndrtuar me gur t parregullt (amorf) me lidhje horasani. Lartsia e dukshme e murit sht 0,50m n drejtim veri-jug. Lokaliteti n fjal i prket periudhs mesjetare. Lokaliteti Shpia e Kaurrit Lokaliteti ndodhet n pronn e familjes Nura me siprfaqe rreth 10ha n t ciln vrehn fragmente t qeramiks s antikitetit t vonshm dhe mesjets t tipit me glazur, ornament grshet, etj. Lokaliteti N pronn e Ismajl Nurs Lokaliteti Biga
2.2 MIKUSHNIC Gjendet rreth 6km n lindje t Sknderajit Lokaliteti Qukisht Lokaliteti gjendet n pronat e familjes Islami dhe Ferizi. N siprfaqen e prgjithshme t ktij lokaliteti rreth 2ha vrehen fragmente t qeramiks dhe t gurve q kan shrbyer pr ndrtim dhe q i prkasin periudhs romake t von.
N arn pran shtpis s pronarit Ismajl Nura sht vendbanim shumshtresor ndodhet n krasht gjetur nj spat (fig. 2.4) guri me ngjyr hun e majt t rrugs PrellovcQirez. Ky lokalitet ka t zez dhe teh t formuar e gdhendur nga t dy nj siprfaqe rreth 7ha. ant. Prmasat 9 x 6cm. Spata mbeti tek zbulueN siprfaqe vrehn fragmente t qeramiks t si i saj. periudhs neolitike (Starev), bronzit t von dhe hekurit t hershm, antikitetit dhe t mesjets. (Tab VII, 3-10)
Fig.2.4 Spat guri e peridudhs neo-eneolitike.
Fig.2.5 Vegla pune t periudhs s Antikitetit t Von-Mesjet.
Lokaliteti Shpati i kishs Ndodhet rreth 1km n jug t qendrs s fshatit n pronn e Bilall Rexhepit n nj shpat t kthyer nga jugu n siprfaqe rreth 5ha. Gjat vzhgimit siprfaqsor u kanstatuan mbetje arkitektonike si gur t pa rregullt me gjurm horasani q mendohet se i prket periudhs mesjetare. Pr shkak t vegjetacionit dhe dmtimit t konsiderueshm nuk arritm t kapim planimetri. Lokaliteti Kroni i kishs Ndodhet rreth 300m nga objekti q konsiderohet kish n lokalitetin Shpati i kishs n nj lugin n pronn e Rexhep Mehmetit. Sot ekziston si nj pus n form ovale i murosur me gur me diametr 2.50 x 2.20m. N ann jugore pusi kufizohet me shkmb natyror. (Qazim Sejdija nga ky fshat posedon nj spat dhe kiz prej hekuri t periudhs mesjetare t gjetura n t njejtin lokalitet).
Fig.2.3 Lokaliteti Qukisht, Polac. Harta Arkeologjike e Kosovs II
94 2.4 KRASALIQ Gjendet rreth 14km. n lindje t Sknderajit. Lokaliteti Te drrasat Ndodhet n pronn e Osman Ethemit afro 700m n verilindje t shkolls s fshatit. Gjat vzhgimit siprfaqsor u has n fragmente mjaft t konsumuara t qeramiks parahistorike. Siprfaqja e gjetjeve prfshin rreth 20 ari. Lokaliteti Rrasa e Kishs Ndodhet n krahun e majt t rrugs malore Krasaliq-Kozhic n malin Qyqavic. Vendi ku njihet ky mikrotoponim ka pozit t shesht, por pr shkak t vegjetacionit nuk u ndeshm n gjurm ndrtimi. Siprfaqja e saj sht rreth 50 ari. N lindje t ktij lokaliteti, rreth 30m distanc gjendet mikrotoponimi Kroni i kishs, n siprfaqe vrehen grumbuj gursh t vendosur n nj diametr 1,5m. Dyshohet pr nj pus uji. Dhjet metra prej ktij pusi haset n themele t mureve me lidhje horasani dhe nj fragment shum i copzuar i qeramiks. Gjersia e nj trakti q mund ta kapim sht 1.10m, ndrsa gjatsia e dukshme 2m. Orientimi i trakt-murit sht lindje-perndim. N profil t dheut vrehen edhe gjurm t tjera ndrtimi me t njjtn teknik, por pa mundsi pr t nxjerr konstatime. Lokaliteti Ferma e Osman Hotit
95
Gjat ndrtimit t ferms sipas pronarit, ka hasur n nj tunel n nj gjatsi rreth 12m. me vrim n form ovale. Gjat vzhgimit nga ekipi u vrejt se drejtimi nga ishte shtrir ky tunel mund t vazhdonte edhe m tej, pr t ciln pohon edhe vet pronori i ferms, por pr shkaqe t erozionit sht mbuluar nga dheu. Megjithat, ruhen konturat (vrehet ndryshimi i ngjyrs s dheut) dhe e diametrit t vazhdimit t tunelit q kap nj gjersi prej 1,5m. Drejtimi i ktij tuneli sht jugperndim-verilindje.
2.7 RREZALL Gjendet rreth 7km. n perndim t Sknderajit. Lokaliteti Kisha e Madhe Ndodhet n nj lugin n juglindje t fshatit n pronn e Rrahman Aruit. Lokaliteti q njihet me kt mikrotoponim prfshin nj lendin rreth 60 ari, e cila pritet nga dy deg t prroit t Radecit, njra deg q vie nga veriu, prkatsisht nga fshati dhe tjetra nga ana lindore dhe bashkohn n jugperndim t ksaj lndine pr t vazhduar rrjedhn n lumin Klina. N skajin perndimor t ksaj lendime ku bashkohen kto dy deg t prroit shihen mbetjet e nj objekti arkitektonik (fig. 2.6), pr t cilin mendohet se ka qen kish. Pjesa ku ndodhet ky objekt, sht e mbuluar me shkurre, prve ans veriore ku mund t kapen gjurm t qarta t ndrtimit. Nga konturat e objektit, kuptohet se ka orientim lindje-perndim. Aty ndeshen pjes t mureve t objektit t ndrtuar me pllaka guri me prerje katrkndshe t lidhura me horasan. Tipi i murit sht i ngjashm me opus testaceo. Forma sht nj trajt katrkndshe me s paku 2 nefe. Nefi i par nga ana perndimore sht i gjat 5.20m, i cili ndahet nga nj mur i brendshm i ndrtuar me t njejtn teknik sikurse edhe muret e jashtme. Prmasat e objektit: gjatsia 13,5m; gjersia 8m ; lartsia e ruajtur 1.25m; trashsia 0.90m. N lendinn q shtrihet n lindje t objektit sipas banorve n t kaluarn kan hasur n skelete njerzish. Si mendim paraprak mund t thuhet se sht fjala pr varret q ndrlidhn me kishn.
2.5 QIREZ Gjendet rreth 15km n juglindje t Sknderajit. Lokalitet Gurt e Rrasalive N pronn e Azem Rexhepit n siprfaqe hasn gur masiv dhe gur shtufi. N siprfaqe nuk vrehen gjurm t tjera. Sipas vendorve thuhet se aty ka qen nj kish por gjurm t qarta nuk ka. Lokaliteti Prona e Habib Xhemajlit Sipas pronarit n t kaluarn jan gjetur kocka t skeleteve njerzish. Ndrsa ekipi n kt lokalitet hasi n disa fragmente t qeramiks t cilat i prkasin periudhs mesjetare.
2.6 MARIN Gjendet rreth 15km. n juglindje t Sknderajit. Lokaliteti Vendi i kishs Ndodhet 100m n veriperndim t shkolls s fshatit n pronn e Osman Hotit. Konfiguracioni i terrenit sht kodrinor, ndrsa lokaliteti shtrihet n nj faqe t pjerrt. Gjat vzhgimit siprfaqsor ekipi konstatoi mjaft fragmente skeletesh njerzish. Siprfaqja e ktyre gjetjeve shtrihet rreth 20 ari, siprfaqe kjo q dallohet edhe me vegjetacion nga pjesa tjetr.
Fig.2.6 Mbetjet e Kishs s Madhe (Radecit), Rrezall. Harta Arkeologjike e Kosovs II
96 Lokaliteti Kisha e Vogl Ne juglindje t Kishs s Madhe ekziston toponimi Kisha e Vogl e cila ndodhet n nj siprfaqe 10-12 ari. Ndodht rreth 500m n juglindje t lokalitetit Kisha e Madhe. Nga vzhgimi siprfaqsor nuk u hasn fragmente dhe gjurm arkeologjike.
97 Horizoniti I - Shtres e holl e neolitit t Vines e prfaqsuar nga nj en bikonike dhe shum sopata guri me vrime. Kjo shtres kulturore perfaqsohet vetm n kuadratin 25. Horizonti II - Shtresa e bronzit t von sht e perfaqsuar n t gjitha kuadratet dhe me shtres me trashsi maksimale deri ne 0.50m. Nga materiali i zbuluar mund t veohen entasa t tipit turbandish, en njevegjake me trup konik, en nj dhe dy vegjake me trup t rrumbullakt, en me profil S t tipit t Korishes-Vlashnjes, en masive rezervash, urna (Tab. VIII, IX) etj. N kuadratin 5 u zbulua nj sasi me mbi 16 en in situ t ndryshme t plota. Ato ishn t vendosura n nj dhom t nj ambienti t banimit q ishte rrenuar nga djegia. Repertoari u arrit t restaurohet (fig. 2.8) n trsi dhe i gjith materiali i ksaj shtrese i takon periudhs s bronzit t vonfazs tranzitore n periudhn e hekurit.
2.8 TIC Gjendet rreth 15km. n ljugperndim t Sknderajit. Lokaliteti Arat e Hamitit Vendbanimi prehistorik i Tics, gjendet n nj territor t pjerrt me ulje t leht n drejtim t jugut. Gjat periudhave t ndryshme, banort kishin mbledhur material n siprfaqe ku shihet qart se ktu nga materiali i mbledhur kemi t prfaqsuar tri faza banimi. N vitin 2012, IAK ndrmorri grmime me karakter shptimi dhe u grmua8 nj siprfaqe rreth 190m.
Fig.2.8 En t zbuluara in situ dhe t restauruara.
Materiali sht shum i ngjajshm me at t tumave t Volljaks, Rogovs, pastaj me at t vendbanimit t Vlashnjes, Korishs, Hisarit t Therands, Harilaqit, Bellaqevcit, pastaj me nekropolet e dysta si n Gllarev, Brnic, Keqekoll, Grashtic, pastaj me ato t Kalas s Shkupit, t Kokino n Kumanov dhe me shum vendbanime t pellgut t Moravs s Jugut. Horizonti III- Shtresa e periudhs s hekurit t von (Shek. VI-IV p.e.s.) sht e prfaqsuar nga materiali i pakt i zbuluar n Kuadratin 5. Bhet fjal pr fragmente ensh t prodhuar me qark t qeramiks gri. Dominojn kryesisht fragmente skifosash, kilik, kantaros9 etj. Duhet vn n pah se banort dardan kan jetuar edhe n vendbanime t hapura gjat epoks s bronzit dhe t hekurit dhe jo vetm n vendbanimet kodrinore si sht potencuar deri me tani. Kt e deshmojn m s miri shtresat kulturore n Llashtic, Glladnic, Fafos, Dardhisht, Polac, Tic etj. Lokaliteti Prona e Murat Smajlit
Fig.2.7 En t zbuluara in situ, lokaliteti Arat e Hamitit, Tic.
Ndodhet n krahun e djatht t rruges TicPlluzhin. N kt vend q kap nj siprfaqe rreth 2 ari hasen fragmente atipike t qeramikes me glazur q i prkasin mesjets s vonshme.
Gati n t gjitha kuadratet u dokumentua nj horizont banimi me trashsi q nuk e kalonte 0.60 m, por vetm n dy kuadrate kemi dhe horizonte t tjera banimi. Nga materiali arkeologjik me nj stratigrafi t qart sht konstatuar se kemi t bejm me nj vendbanim t hapur t prfaqsuar nga kto horizonte banimi:
98 2.9 LIKOC Gjendet rreth 15km. n jug t Sknderajit. Lokaliteti N oborrin e Ahmet Januzit
99
Gjat hapjes t themeleve t shtpis sipas pronarit jan hasur skelete njerzish. N lokalitet vrehet nj pllak guri me prmasa 2.30 x 0.55m, m trashsi 18 deri 32cm. N siprfaqen e ktij guri ranor ka ndrhyje me teknikn e incizimt. Lokalieti Kletin N nj siprfaqe rreth 5ha, gjat vzhgimit siprfaqsor u konstatuan fragmente qeramike jashtzakonisht t copzuara si pasoj e punimeve intensive t toks.
2.10 KOZHIC Gjendet rreth 15km. n juglindje t Sknderajit. Lokaliteti Arat e shpatit N Arat e shpatit vrehn mure t ndrtuara horasani si dhe fragmente t qeramiks q i prkasin periudhs mesjetare.
2.11 PLUZHIN Gjendet rreth 20km. n jugperndim t Sknderajit. Lokaliteti Vendi i Kishs Gjendet rreth 1km n perndim t fshatit n drejtim t Aarevs, n nj siprfaqe prej rrethha. Sipas banorve, n kt lokalitet, ka ekzistuar nj kish. Lokaliteti ka konfiguracion n trajt kurrizi me orientim lindjeperndim. Gjat vzhgimit t terrenit vrehen dhe hasen grumbuj t materialit ndrtimor si dhe inventar t lvizshem prej qeramike. Nga materiali ndrtimor hasen: tulla t dyshemes, me trashsi deri 7.58cm, tjegulla solene me prag 2 deri 2.5cm., gur t parregullt ose n form t rrasave si dhe gjurm horasani si material lidhs. Lokaliteti i prket periudhs mesjetare. Lokaliteti Vorret e Kishs Lokaliteti gjendet n veri-lindje t lokalitetit Vendi i Kishs n pronn e Veli Sejdiut dhe Ram Sinanit. Pr shkak t vegjetacionit t dendur nuk vrehen gjurm indikative.
Fig.2.9 (a. harta e lokalitetit; b. ortofoto)- Arat e Hamitit, Tic.
100 2.12 OBRIA E ULT Shtrihet rreth 14km. n jugperndim t Sknderajt. Lokaliteti Kisha e Lugut t Vaut Gjendet n nj kodr me pozicion mbizotrues n jug t fshatit n krahun e djatht t rrugs MurgObri e Ult n pronn e familjeve Zeka n nj siprfaqe prej 10 ari. Gjat vzhgimit siprfaqsor u konstatuan fragmente arkitektonike, si: tulla, gur dhe horasan. Meq ky vend sht mjaft i pyllzuar, ishte vshtir t ndeshen gjurm t tjera. 2.14 LLAUSH Gjendet rreth 3km. n jug-perndim t Sknderajt. Lokaliteti Gradina
101
2.13 MURG Shtrihet rreth 17km. n jugperndim t Sknderajt. Likaliteti Vorret e Rimit Gjendet n pronn e Muj Xhemajlit rreth 1.5km n jug t lokalitetit Kisha e Lugut t Vaut. Gjat vzhgimit u has nj fragment t nj vegjeje t amfors. Nga tr kjo q u pa, mund t thuhet se kjo varrez mund t jet e riprdorur. Lokaliteti Shtpia e Nebi Avdiut Gjendet pran hekurudhs q kalon npr fshat. Gjat punimeve pr ndrtimin e kanalizimit t shtpis, pronari ka hasur n en masive t tipit pitos, fragmente t cilat arritm ti shohim. Sipas t dhnave nga ky lokalitet jan gjetur 3 pitosa t ngjashm q sot nuk ruhen. Koh m par, nga Muzeu i Kosovs, nga ky lokalitet sht bler nj pitos (fig.2.10). Lokaliteti i prket periudhs romake. Lokaliteti Shkoza e Bashots Gjendet n bregun e majt t lumit Murg n pjesn ku fillon fshati Cerrovik. Gjat vzhgimit t ktij lokaliteti u zbuluan fragmente t pllakave t qeramiks pa ndonj konstruksion. Kto pllaka kan ngjyr t kuqe dhe trashsi 4,5cm dhe jan t vijzuara n skajet e tyre.
Lokaliteti i njohur me toponimin Gradina ndodhet rreth 500m n verilindje t fshatit n nj kodr mbizotruese (fig. 2.11), maja e s cils sht relativisht e shesht dhe z nj siprfaqe rreth 1,5ha. Pothuajse nga t gjitha ant ka mbrojtje natyrore, prve n ann verilindore ku ekziston nj pjerrtsi m e but. Gjat vzhgimit hasm n gjetje t materialit prej qeramiks si, nj filxhan dhe fragmente t tjera. Gjat vzhgimit siprfaqsor, n vijn rrushkulluese t ans jugore u hasn gur t parregullt pa material lidhs, t mbledhur pa ndonj fasad q presupozon se mund t jet mbetje nga muri i dikurshm. Nga kjo situat nuk mund t kapet gjersia e mundshme e trases s murit. N ann verilindore t kodrs konstatuam fragmente t qeramiks parahistorike. (Tab VII, 1-2) Nga gjetjet veohet nj vegje me prerje trekndshe, karakteristike pr periudhn e bronzit t vonhekurit t hershm. N siprfaqen e ktij lokaliteti hasm edhe fragmente tjegullash t periudhs antike. Sipas materialit t luajtshm dhe t paluajtshm arkeologjik q hasm ktu mund t konstatohet se lokaliteti n fjal i prket periudhs s von t bronzit (shek. XIII-XII para. Kr) dhe hekurit t hershm (shek. XI-IX para. Kr) q vazhdon deri n periudhn e antikitetit t von (shek. IV-VIpas. Kr).
Fig.2.10 Pitos i zbuluar n Murg, (Muzeu i Kosovs). Harta Arkeologjike e Kosovs II
Fig.2.11 Gradina e Llaushs Harta Arkeologjike e Kosovs II
102
103 N hyrjen e fshatit Llaush n ann e majte t rrugs e cila lidh fshatin me rrugn magjistrale Prishtin-Pej shtrihet lokaliteti arkeologjik ku sipas banorve quhet Varret e Mome(fig. 2.13). Varret jan me orientim lindje-perndim. Gurt t cilt gjenden n ann e perndimit jan t zbukuruar me vizatime t ndryshme t cilat deri m tani nuk jan t deshifruara, prandaj pr kt arsye nuk mund t prcaktohet vjetrsia e varreve.
Fig.2.13 Foto e gurit dhe skicimi i gurit n lokalitetin Varret e Mome, Llaush
Lokaliteti Arat e Villave Ndodhet n krahun e majt t rrugs Llaush-Rrezall e Re n nj shpat n pronn e Bajram Zeqir Gecit. Gjat punimeve t toks sht hasur n skelete dhe koncentrimi m i madh i tyre ka qen n pjesn ku ndodhen dy pllaka prej guri n perndim prej lokalitetit. Prmasat e pllakave: pllaka A) ka ngjyr t bardh, gjatsia 1.35m x 0.65m; pllaka B) gjatsia e dukshme 1.60m dhe gjersia 0.60m. N siprfaqen e ktij lokaliteti vrehen edhe gur me horasan t ngjitur.
2.15 KUIC Shtrihet rreth 6 km. n veri t Sknderajt. Lokaliteti Vorret e Para Ndodhet n krahun e djatht t rrugs Klin e Eprme-Kuic dhe prfshin nj hapsir rreth 2 ari. Varreza ngrihet n nj shpat t pyllzuar, varret e t cilave sht vshtir t dallohen pr shkak t vegjetacionit. U arrit q t merren prmasat e nj varri, i cili ishte konturuar me rrasa t ulta n ant e gjata t varrit dhe me rrasa pak m t larta n ant e shkurtra t varrit. Orientimi i varrit ishte lindje-perndim, ndrsa prmasat e tij 2.50 x 1.30m. Lokaliteti Kodra e Kishs Ndodhet n ann e djatht t rrugs Kuic-Strmc n nj shpat t pjerrt. Sipas banorve thuhet se nga ky vend jan nxjerr gur pr nevoja ndrtimore. Gjat vzhgimit u hasn gur t parregullt me gjurm horasani. Lokaliteti n fjal, tashm, ishte rrafshuar n form platoje dhe shrben pr vendosjn e ushqimit t bagtive.
Fig.2.12 (a. ortofoto; b. harta e lokalitetit ) e Gradins s Llaushs. Harta Arkeologjike e Kosovs II
104 2.16 TUSHIL Shtrihet rreth 7km. n jugperndim t Sknderajt. Lokaliteti Gjyteti i Madh Gjendet n perndim t fshatit n nj kodr q ngrihet menjher nga siprfaqja. N pjesn m t lart t kodrs shtrihet nj siprfaqe rreth 1ha n trajt kurrizi me orientim verijug. N ann veriore lokaliteti Gjyteti i Madh lidhet nepmjet nj qafe konkave me nj kodrin tjetr q njihet me emrin Gjyteti i Vogl (fig. 2.14).
105
Fig.2.14 Gjyteti i Madh dhe Gjyteti i Vogl, Tushil.
N lokalitetin Gjyteti i Madh ruhen gjurm t ndrtimeve arkitektonike (fig. 2.15) dhe fragmenteve t qeramiks. N pjesn qendrore t kodrs konfiguracioni i terrenit ngrihet n form konike, ku hasn mjaft gjurm t gurve dhe t horasinit q presupozon se mund t jet kull e fortifikats. Gjurm t qarta t fortifikats mund t ndeshn n ann perndimore t shpatit t ktij lokaliteti ku vrehet fasada e ndertuar me gur t punuar t lidhur me horasan. Prmasat e murit: lartsia e ruajtur 2.40m, gjersia 3m. Nga fragmentet e gjetura t qeramiks mund t thuhet se lokaliteti i takon periudhs s von antike (shek. IV-VI. pas. Kr) (Tab VII, 15-16).
Fig.2.15 Trakt muri n Gjytetin e Madh, Tushil. Harta Arkeologjike e Kosovs II
Fig.2.16 Ortofoto dhe harta topografike e Gjytetit t Madh, Tushil. Harta Arkeologjike e Kosovs II
106 Lokaliteti Gjyteti i Vogl N lokalitetin Gjyteti i Vogl pr shkak t vegjetacionit, nuk arritm t hasim n gjurm. N kmbt e kodrs kalon lumi Klina. Lokaliteti Livadhi i Kishs Gjendet n krahun e djatht t lumit Klina n pronn e Hasan Miftarit. Nga ky vend sipas burimeve t shkruara, sht marr nj stel nga studiuesi N. Vuliq dhe sht drguar n Shkup10. Nga vzhgimi siprfaqsor, n siprfaqen q z rreth 1ha vreheshin gjurm t horasanit. Lokaliteti Murinat (Zidinat) N nj lndin n krahun e majt t lumit Klina u konstatuan disa objekte arkitektonike me forma t rregullta q ndiqen nprmjet t izoipseve, t cilat paraqiten me kto prmasa: Objekti I, ndodhet n pronn e Hajriz Ymerit 21 x 10m, orientimi verilindje-jugperndim. Objekti II, 15 x 11m., orientimi verijug. Objekti III, ruhet vetm ana lindore e segmentit t themelit me gjatsi prej 10m. Objekti IV, 6 x 7m me orientim veri-jug. Objekti V, 9 x 5m, orientimi, veri-jug. Materiali ndrtimor-gurt sipas banorve jan marr nga fshatart pr nevojat e tyre. 2.17 STRMC I ULT Lokaliteti Ish-prona e Shaban Aruit Gjendet n krahun e djatht t rrugs pr Strmc t Eprm, n distanc rreth 300m n nj shpat n t cilin gjenden disa varre, q nuk mbahet mend nga fshatart. Varret jan t konturuara me rrasa t ulta, por ndonjher n ant e shkurtra m t larta me orientim lindje-perndim. Vshtir dallohen n siprfaqe, pr shkak t shembjes s konstrukcionit t jashtm t varreve. 2.20 TRNAVC Shtrihet rreth 7km n veri t Sknderajt. Lokaliteti Vorret e Mome 2.19 KLINA E MESME Shtrihet rreth 3km. n veri t Sknderajt. Lokalitetit Te Kisha
107
Gjendet n veriperndim t fshatit n pronn e Sherif Ahmetit. Prve mikrotoponimit q prfshin rreth 2-3ha, nuk u konstatuan gjurm arkeologjike. Lokaliteti Ara te Kisha. Gjendet n krahun e djatht t rrugs pr Prekaz n perndim t lumit Klina n pronat e Demir, Musa e Haxhi Sherif Mehmetit. N siprfaqen prej rreth 3ha, ekipi konstatoi fragmente atipike t qeramiks q i takojn periudhs mesjetare. Lokaliteti Seisht Ndodhet rreth 200m n juglindje t lokalitetit Arat te kisha n krahun e majt t lumit Klina n pronn e Ismet Zymer Hajzerit, n siprfaqe rreth 0.5ha, ktu u vrejtn fragmente shum t copzuara t qeramiks. Disa prej tyre me glazur t cilat i takojn periudhs mesjetare.
2.18 KLIN E EPRME Shtrihet rreth 5km. n veri t Sknderajt. Lokaliteti Vendi i Kishs Gjendet n nj kodr n perndim t fshatit n arealin e njohur Grehod n pronn e Hajr Xheladin Azizit. Gjat vzhgimit siprfaqsor u kanstatua nj grumbull materiali ndrtimor prej gursh, tullash dhe horasani n nj siprfaqe prej 21 x 12m. me orientim lindje-perndim. N jug t ksaj rrnoje ndodhet vendi q njihet me emrin Udha e kishs, q zbret npr shpatin e kodrs deri tek shtpia e Xheladin Hasan Azizit. Gjurm t materialit ndrtimor vrehen edhe n pronn e Qazim Osajt. N baz t materialit arkeologjik lokaliteti i prket periudhs mesjetare. Lokaliteti Gllavic Gjendet prapa shtpis s Murat Hamzs. Fshatart thon se, gjat punimeve ndrtimore kan ndeshur skelete njerzish t varrosur n varre q kan qen t murosura me tulla. Ekipi nuk konstatoi asgj indikative.
N varrezn e fshatit q ndodhet n jug t shkolls fillore, ekzistojn varre t vjetra q nuk mbahen mend nga fshatart. N varret e fshatit u konstatua nj varr me mbishkrim jo t qart. Varri prej guri n ant e shkurtra ka nga nj pllak t punuar prej guri me kok kulmure dyfaqshe, i cili ka orientim lindjeperndim. Prmasat 3.20 x 0. 60m. Mbishkrimi ruhet n pllakn perndimore. Lartsia e pllaks perndimore sht 0.65 m. Lindore 0.70m. Lokaliteti Kodra e Kishs Gjendet n krahun e djatht t rrugs Mitrovic-Pej n verilindje t shtpive t fshatit n kufirin midis fshatrave Trnavc-Prekaz. Prfshin nj siprfaqe rreth 3 ari n pjesn m t lart t kodrs s pyllzuar n pronat e Muharrem Hysenit, Cen Haxhiut dhe Syl Haxhiut (udhrrefyesit). Gjat vzhgimit u konstatuan gur t parregullt me gjurm horasani. Gurt jan n form t rrasave, por ekzistojn edhe gur shtufi.
108 2.21 KOTORR Shtrihet rreth 8km. n veri t Sknderajt. Lokaliteti Gradin Gjendet n jug-perndim t fshatit n nj kodr q lidhet nga ana lindore me nj qaf t ult n nj siprfaqe rreth 2ha (fig. 2.17). Gjat vzhgimit n kt kodr mjaft t pyllzuar ishte vshtir t kapen gjurm indikative q mund t ndihmonin n prkufizime t sakta. Megjithat, u hasn gjurm t horasanit t shprndara n lokalitet dhe pak fragmente atipike t qeramiks q i takojn periudhs s antikitetit t von.
109
Fig.2.17
Gradina e Kotorrit dhe
Gradina e Syrigans
Gradina ka form elipsoide dhe shtrihet n drejtim lindjeperndim. Kodra prve n ann lindore ka nj mbrojtje natyrore. Ktej nga ana perndimore, veriore, veriperndimore dhe jugperndimore lshohet n mnyr rapide n drejtim t lumit Radishev. Gradina e Kotorrit ka nj komunikim t ndrsjell mjaft t qarte me Gradinen e Syrigans e cila gjendet n veriperndim t saj. N baz t materialit arkeologjik t hasur n siprfaqen e lokalitetit n fjal i takon periudhs s antikitetit t von (shek. IV-VI pas. Kr), por q nuk prjashtohet mundsia n baz t emrtimit Gradin q mund t jet edhe nj lokalitet prehistorik.
Fig.2.18 (a. harta e lokalitetit; b. ortofoto)-Gradina, Kotorr. Harta Arkeologjike e Kosovs II Harta Arkeologjike e Kosovs II
110 2.22 RUNIK Lokaliteti Neolitik i Runikut ndodhet n Komunn e Sknderajt, n fshatin Runik (fig. 2.19), i pozicionuar n pllajn e Drenics, rreth 25km n jugperndim t Mitrovics dhe rreth 10km n veriperndim t Sknderajt dhe gjendet n aksin rrugor q lidh Sknderajn me Istogun. Ktu sht dshmuar nj nga vendbanimet m t hershme neolitike t Kosovs q i takon Kulturs s Starevs dhe t Vins, prkatsisht 6500-3500 p.e.s. dhe pasqyron nj qytetrim t zhvilluar t Kohs s Gurit t Ri. Ky lokalitet arkeologjik sht hulumtuar11 gjat viteve 1966-68 dhe srish n vitin 1984; hulumtime sistematike t shtrira n rreth 35 parcela private t lagjes Dardania, m rast u zbuluan mbetje dhe fragmente t shumta qeramike t periudhs neolitike (6500-3500 p.e.s.) gjegjsisht u dshmuan Ku- Fig.2.19 Vendndodhja e Runikut n Komunn e Sknderajt. ltura e Starevs dhe ajo e Vins12. Hulumtime m t avancuara u zhvilluan edhe gjat muajit mars t vitit 2010, kto t karakterit t surveut siprfaqsor, t njohura si prospektim, apo incizime gjeofizike me magnetometr t cilat u zhvilluan n dy pjes t ktij areali arkeologjik, q s bashku kapte nj siprfaqe prej rreth 10000 metr katror13. Ky vendbanim i hapur i periudhs s gurit karakterizohej me kasollet t ndrtuara me traje druri t lidhura dhe me dyshemeve. Nga t gjitha fushatat e grmuara sht arritur t krijohet nj tablo e qart stratigrafike. Studiues t ndryshm mendojn se kemi t bjm me prfaqsimin e 4 fazave t ndryshme banimi t cilat jan t lidhura me kulturn e Starevs (Runik I-IV). Me rastin e studimit t materialit arkeologjik gjat vitit 2012 q ruhet n Muzeun e Kosovs u pa qart se Runiku ka nj shtres t mir kulturore q i takon kulturs s Vins. Nga materiali i lvizshm arkeologjik i zbuluar n kt vendbanim neolitik, dominojn fragmente t qeramiks monokrome me lustr t kuqe (fig. 2.20), shpesh t pikturuara me ngjyr kafe dhe t bardh me motive lineare e gjeometrike si dhe en t zbukuruara n teknikn barbotine dhe impreso. Gjithashtu ktu jan dshmuar edhe figurinat antropomorfe e tavolina (altar) kulti. Nga zbulimet e shumllojshme, n kt lokalitet, reprezentativ neolitik, veohet nj artefakt unik jo vetm pr territorin e Kosovs por edhe pr rajon. Ky ekzemplar i punuar nga argjila e pastruar mir dhe e pjekur, me nj lartsi prej 8cm dhe e vrimuar si n boshte, ashtu dhe n aksin m t lart, kishte shrbyer si nj instrumenti frymor muzikor, nj lloj fyelli neolitik. Instrumenti ishte pagzuar me emrin Okarina e Runikut (fig. 2.21) dhe sht instrumenti me i hershm muzikor zbuluar n Kosov. Tingujt dhe vibrimet e ngrohta t lshuara nga ky instrument, na transmetojn botn e pasur shpirtrore e muzikore t njeriut neolitik t ksaj treve. (Tab VI, VI-a dhe VI-b) Nga ent e ndryshme zbuluar n Runik, vmendjen e trheq nj vazo e punuar n argjil dhe e pjekur, e lyer me ngjyr okr dhe e pikturuar me ngjyr t zez t errt, e zbukuruar n form t spirales me motiv t pllmbs s dors (fig. 2.22). Si elemente t horizontit-kulturs s Vins mund t prmendim kupat me form bikonike, me profile S, ndonjher t zbukuruara me kanelyr vertikale, ornamente plastike etj. Duhet theksuar se n Runik jan gjetur edhe 3 fragmente ritonsh dhe disa fragmente ensh t zbukuruara me trekndsha t vargzuar, elemente kto tipike t kultures adriatikase t tipit Danilo-Cakran-Reshtan. Mund t themi se n nivelin e tanishm t hulumtimeve Runiku paraqet pikn arkeologjike me t thell n Ballkanin Qendror t ndikimit t kultures adriatikase t Danilos.
111
Fig.2.20 Vazo e zbuluar n Runik t Sknderajt, Kultura e Starevs, (Muzeu i Kosovs).
Fig.2.21 Okarina (Muzeu i Kosovs). Harta Arkeologjike e Kosovs II
112 Vlen t theksohet zbulimi i nj pitosi i punuar nga argjila e pjekur dhe e zbukurar me tekniken impresso i cili gjendet n Muzeun e Kosovs (fig. 2.23). 2.23 TURIEC Shtrihet rreth 12km n jugperndim t Sknderajt. Lokaliteti Arat e Hanit
113
Ndodhet n nj lugin me siprfaqe mbi 10ha gjat. Gjat vzhgimit siprfaqsor n tr siprfaqen e ktij lokaliteti, u has n nj numr t konsiderueshm tjegullash, qeramik, fragmente arkitektonike prej mermeri t periudhs romake, etj. Meq n kt lokalitet punohet intensivisht edhe fragmentet jan mjaft t copzuara. Nga e njjta vendgjetje e kan origjinn edhe disa objekte interesante q ndodhen n shtpin e Zymer Osmanit, si nj tull e fragmentuar me dimensione (diametri 15.5cm, trashsia 6cm) pjes nga hipokausti dhe nj kolon ose gur miliar, i cili shrben sot si shtyll pr mbajtjen e hambarit. Pjesa m e madhe sht futur n dhe q shkon rreth 0.60cm. dhe rreth 0.30cm ruhet mbi tok; diamteri i saj sht 0.32cm. Nj tull tjetr e fragmentuar e hipokaustit me diametr 18.5cm., me trashsi 6cm me origjin nga i njjti lokalitet na u dhurua nga Vaxhid Osmani, i biri i pronarit. Lokaliteti Kulin N kt lokalitet n arn e Osman Fazliut n vitin 1972, jan dshmuar shum fragmente te qeramiks si dhe tegola t periudhs romake dhe t bizantit t hershm15. Vlen t veohet zbulimi i nj altari16 t punuar nga mermeri i bardh, pjesa e eprme e s cils ishte e thyer (fig. 2.24). Altari i zbuluar n lokalitetin Kulin t Turiecit ka kt mbishkrim epigrafik17 :
Fig.2.22 Vazo neolitike nga Runiku.
-] | [...]............. [pro] salute Belli [ ci stati onis Petobionen.. .liseMoes ( ) rao Castricius Bel lici vik (arius) v(otum) s(olvit) l(ibens) m(erito ante (?) XXVIII Fusco II Dextro cos. Ky altar datohet n pjesn e par t shek. II.
Fig.2.23 Pitos i zbuluar n Runik t Sknderajit (Muzeu i Kosovs).
Po ashtu n Runik jan dshmuar gjurm t nj trakti rruge14 t kohs romake dhe q vazhdonte tutje n drejtim t Rakoshit, LLukafcit t That dhe pak a shum ndiqte rrugn magjistrale Pej-Mitrovic.
Fig.2.24 Altari i Turiecit.
114 2.24 BUROJ Shtrihet rreth 11km. n jugperndim t Sknderajt. Lokaliteti Kukavic
115
Ndodhet n krahun e djatht t rrugs Buroj-Vojnik n kufirin midis ktyre dy fshatrave, q prfshin nj siprfaqe rreth 1ha. Fshatart thon se ktu ka pasur varre q nuk mbahen mend. Gjat vzhgimit siprfaqsor vshtir vrehen gur n ant e kundrta q indikojn pr orientim lindje-perndim. Konstruksionet e siprme t varreve pr shkak t shembjes s dheut nuk mund t evidentohen. Lokaliteti Lugu i Arave Ndodhet n krahun e djatht t rrugs pr Turiec n pronn e Sheremet Hetemit, Sinan Shals, Zymer Feks etj. Lokaliteti shtrihet n nj lugin prej 5ha. N kt vendbanim hasn fragmente tjegullash solene dhe fragmente t qeramiks t cilat i prkasin antikitetit t von.
2.25 VOJNIK Shtrihet rreth 10km. n jugperndim t Sknderajt. Lokaliteti Kulin Lokaliteti gjendet n nj lugin me shtrirje verilindje-jugperndim n nj simetri pothuaj ideale q kalon nga njri shpat n shpatin tjetr n pronat e Ilmi Bajram Ahmetit, Tahir Halitit, etj. Ekipi yn hasi n fragmente t qeramiks, tjegulla t tipit solen, material ky q prket periudhs romake. Lokaliteti Arat e Kishs Ndodhet n krahun e majt t rrugs Buroj-Turjan n pronn e Hajzer Kelmendit. Gjat vzhgimit u hasn fragmente shum t copzuara t qeramiks q i prkasin periudhs mesjetare.
2.26 IZBIC Shtrihet rreth 25km n perndim t Sknderajt. Lokaliteti Prroni i Kishs Ndodhet n pronn e Demush Zeqir Ismajlit n nj shpat t nj kodre t kthyer nga jugu (fig. 2.26). N kt shpat ndodhet nj plato n siprfaqe rreth 5 ari. Gjat prnjohjes s terrenit konstatuam gur me gjurm horasani, tulla me trashsi 3 dhe 7cm, t ngjashme me ato t Murgs (lokaliteti Shkoza e Bashots). Po ashtu, n vendin q njihet ku ka ekzistuar objekti Kisha 12m nga vija rrushkulluese lindore e platos prshkohet pr s gjri n vij t drejt n trajt izohipsi me drejtim veri-jug q presupozon ndoshta mbetje t themeleve t dikurshme. Rreth 50m n juglindje t lokalitetit n luginn pran shpatit ruhet mikrotoponimi Bunari i kishs.
Fig.2.25 Ortofoto dhe harta topografike e lokalitetit Arat e Hanit - Turiec
116
117 Orientimi i varreve sht lindje-perndim. Nj prej ktyre varreve tek pllaka e koks dhe e kmbve ka t skalitura nj mori motivesh gjeometrike: a) Pllaka e koks me prmasa mbivarrore 1.10 X 0.55m, n faqen e jashtme ka t skalitura kto motive. N ann e majt shihen 3 rrath me 6-7 rreze radiale q dalin nga qendra. N pjesn qendrore ka 3 katror me prmasa t ndryshme t vijzuar, motiv q krijon nj mori katrorsh t vegjl. Ana e djatht ka nj fush t vogl me katror, nj rreth me rreze radiale t njjt me krahun e majt, si dhe nj fush katrore t mbushur me rombe. Pjesa e siprme e krahut t djatht sht dmtuar, ndrsa n pjesn e poshtme shihen disa pikzime t skalitura rrethore. Ana e brendshme e pllaks s koks n gjysmn e poshtme t saj sht e dmtuar, ndrsa n pjesn e siprme shihen tre vija t pjerrta paralele me gjatsi t ndryshme dhe posht tyre nj simbol n trajtn e nj degzimi katrcepash. b) Pllaka e kmbve ka prmasa mbivarrore 1.30 x 0. 60m dhe form t rregullt gjeometrike. N ann e jashtme t saj ka t skalitur nj sistem t tr rrathsh dhe katrorsh e trekndshsh t vendosura sipas nj rregulli t caktuar. Rratht prvese me rreze radiale q dalin nga qendra ndeshen edhe me piksime t vogla rrethore. Ato jan t vendosura n mnyr simetrike si vijon: 3 n ann e majt, 3 n ann e djatht dhe dy n pjesn qendrore. Rrethi i tret sht zvendsuar nga nj fush e mbushur me katror t vegjl. N pjesn e siprme t saj jan skalitur dy katror me diagonale q priten n qendr, dy trekndsha t brendashkruar njri-tjetrit, si dhe nj trapez e vijzuar. Prve motiveve t prmendura kjo pllak mban edhe nj numr t konsiderueshm piksimesh rrethore. Ana e brendshme e pllaks s kmbve ka m pak motive t skalitura, ku prmendim rratht, trekndshat dhe disa piksime rrethore. Nj varr i ngjashm, me varrin n fjal, sht ndeshur n fshatin Papaz t Suhareks. Varre t tilla me nj simbolik kaq t pasur t kultit, mendojm se lidhen me periudhn mesjetare, kur kultet astrale prdoreshin m dendur. Lokaliteti Trakti i rrugs s karvaneve Te shkolla e fshatit, gjat punimeve ndrtimore dhe t prerjs s faqes s kodrs, sht zbuluar nj pjes shum e dmtuar e nj konstruksioni t paqart. Nga vrojtimi yn, konstatuam se nuk bht fjal pr themele banesash dhe as gjurm llai. Struktura e konstruksionit n fjal prbhet nga dy elemente: a) nnshtresa me gur terreni dhe b) mbulesa me pllaka t sheshta glqerore. Nisur nga ky fakt, mendojm se kemi t bjm me nj trakt t rrugs s karvaneve, e cila kalon nepr luginn lumore t ktij fshati. Ajo mund t lidhte fshatrat e ktij rajoni me zonat fqinje.
Fig.2.26 Lokaliteti Prroni i Kishs, Izbic.
Lokaliteti Prona e Alush Shaqir Xhemajlit Gjat punimeve bujqsore sipas informatave t banorve sht ndeshur n nj varr me inventar t veglave t puns por t cilat sot nuk posedohen.
2.27 KLLADERNIC Shtrihet rreth 17km n perndim t Sknderajt. Lokaliteti Vendi i Kishs N fshatin Klladernic n vendin e quajtur Rrahisht n nj pjes kodrinore t fshatit ekziston toponimi Vendi i Kishs. N kt lokalitet nuk vrehen gjurm akeologjike. 2.28 AAREV Shtrihet rreth 18km n jugperndim t Sknderajt. Lokaliteti Varreza e Vjetr Shtrihet n t dy ant e lumit t Klins n lugin trheqse me kushte t mira pr jetes. N hyrje t fshatit, n krahun e majt t rrugs automobilistike gjendet nj varrez e vjetr me siprfaqe mbi 2ha, e cila shfrytzohet edhe sot. Varreza e vjetr shtrihet n rreth gjysmn e ksaj siprfaqeje dhe ka nj numr t madh varresh. Konstruksioni i varreve sht i njejt. Ant e gjata konturohn nga pllaka guri t ngulura n tok, pjesa mbivarrore e t cilave lviz nga 0.10-0.30m. Ant e ngushta t varreve konturohen nga pllaka guri me prmasa shum m t larta me gjatsi 0.80-1.30m. Prmasat e varreve jan t mdha. Gjatsia e tyre lviz nga 2.40-4m. Ndrsa gjersia nga 1.201.50m.
2.29 KOPILI I ULT Shtrihet rreth 9km n jugperndim t Sknderajt. N fshatin Kopili i Ult u identifikuan dy lokalitete me mikrotoponimet Rrahishte dhe Arat e Vakfit, ku u hasn fragmente tullash me trashsi 4-5cm. Sipas materialit arkeologjik mund t supozohet pr vendbanime t hapura t periudhs s von antike.
118 2.30 KOPILIQ I EPRM Shtrihet rreth 13km n perndim t Sknderajt. Lokaliteti Troje N jug t shtpis s Ramadan Hajrizit, n nj fush t shesht me siprfaqe rreth 5ha. shtrihet nj lokalitet me toponimin Troje. Ktu u has n fragmente tullash dhe tjegullash t periudhs s von romake t cilat e mbulojn tr kt siprfaqe. Tullat kan trashsi 4cm, ndrsa tjegullat t tipit kalipter kan trashsin 2cm. dhe thellsin e pragut 2cm. Z. Haradin Ismajli n shtpin e tij ruan dy objekte t periudhs s von romake. Nj fragment stele ose guri miliar prej mermeri t bardh faqja e shkruar e s cils sht mjaft e lmuar. Ajo ka prmasa 20 x 18 x 12cm. dhe ruan disa germa t mbishkrimit latin n 3 rreshta. Rreshti i par ka vetm nj V, rreshti i dyt ka gjysmn e H nj I dhe nj A, ndrsa rreshti tret ka nj N dhe nj tjetr N t pjesshm. Objekti tjetr sht prej guri glqeror dhe ka prmasa 20 X 15 X 10cm. N fushn e shesht ai ka t stampuar dorn njerzore. Kto dy objekte lidhen me nj vendbanim t zhvilluar romak pran t cilit kalonte edhe rruga e karvaneve. Lokaliteti Vorret e Latinve N perndim t fshatit, n nj kodr t ult gjendet nj varrez q njihet nga banort vendas me emrin Vorret e Latinve. N siprfaqe nuk dallohet asgj prve gurve kufizues t anve t ngushta t varreve. Orientimi i varreve sht lindje-perndim. Nj pjerrsi t kodrs gjendet nj kryq i madh prej guri (fig. 2.27) me prmasa 1.40m x 0.56m. Kryqi ka trup t gjat dhe krah t shkurtr. Krahu i majt sht i thyer. Fusha e prparme e kryqit ka t stilizuara dy vija t skalitura n trajt kryqi. a) b)
119
Fig.2.27 a) Kryqi mbi varr dhe b) skicimi i kryqit, Vorret e Latinve, Kopiliq i Eprm.
Fig.2.28 ( a - ortofoto dhe b- harta topografike) e lokalitetit Troje, Kopili i Eprm Harta Arkeologjike e Kosovs II
120 2.31 SYRIGAN (SUHOGERLL) Shtrihet rreth 20km n veriperndim t Sknderajt. Gjyteti Lokaliteti arkeologjik i njohur si Gjyteti (fig 2.29), ndodhet n ann veriore t fshatit afro 500m n afrsi t sholls fillore n nj kresht shkmbore n trajt cilindrike q ngrihet mbi kodr me pjerrtsi relativisht t theksuar. Siprfaqja e kreshts sht relativisht e shesht dhe z nj hapsir rreth 15 ari. Pjesa e kalueshme e terrenit shtrihet n ann lindore dhe verilindore, ndrsa n pjest e tjera ka mbrojtje natyrore. Gjurmt q konstatuam, konsistojn n gur me mbetje horasani n faqet e tyre, tulla me trashsi 5cm, tjegulla t tipit solen, fragmente t qeramiks parahistorike dhe t antikitetit t vonshm. N pjesn qendrore t platos ruhet nj trakt muri rreth 5m i gjat. Ktu vrehen gjurm, por q vshtir dallohen, prve konfiguracionit natyror q ka mbetur. N baz t materialit t luajtshm arkeologjik mund t konstatojm q lokaliteti n fjal ka qen i banuar gjat periudhs s bronzit t von (shek. XIIIXII para.Kr), periudhs s hekurit t hershm (shek. XI-IX para.Kr) dhe ka vazhduar deri n mesjet.
121
Fig.2.29 Lokaliteti Gjyteti, Syrigan.
Fig.2.30 Ortofoto dhe harta topografike e Gjytetit t Syrigans
122 Lokaliteti Gradina Lokaliteti i njohur si Gradina (fig 2.31) gjendet n ann veriore t fshatit Syrigan e cila sht e ngritur mbi nj kodr e cila ka form elipsoide. Kalaja sht e ngritur mbi nj shkmb natyror dhe ka shtrirje lindje-perndim. Kalaja ka mbrojte natyrore nga ana jugore, perndimore dhe veriore, prve nga ana lindore e cila ka nj rnje t leht. Kodra ku sht e ngritur kalaja, ka nj vegjetacion shum t dendur pra, sht shum e pyllzuar. Mendohet se kalaja n baz t terrenit sht e formuar nga dy pllato. Pllatoja e par sht e ngritur n pjesn e lart, ndrsa pllatoja e dyt vrehet n ann juglindore, ku vrehet nj pjes e terrenit e cila sht e zhveshur, ku n baz t konfiguracionit mund t jet edhe muri rrethues i saj. Nga pjesa e eprme e Kalas ka nj dominim mbi nj pjes t madhe t territorit t Drenics dhe Dukagjinit. Kalaja korrespondon shum mir me Sukn e Cermjanit, ndrsa n ann juglindore vrehet shum mir edhe Kalaja e Kotorrit. Ktu u hasn fragmente qeramike, gjurm t horasanit si dhe pjes t tjegullave (Tab VII, 11-14). N baz t materialit arkeologjik kjo kala i takon periudh s antikitetit t von (shek. IV-VI pas.K).
123
Fig.2.31 Gradina e Syrigans.
Lokaliteti Kisha Jon N ann jugore posht Gjytetit n largsi rreth 300m nn nj kresht ruhen gjurm arkitektonike t nj objekti pr t cilin mendohet se ka qen kish. N kt lokalitet ruhet nj fasad muri e ndrtuar me blloqe gursh. Prve prdorimit t gurve t ndryshm, vrehet edhe gur shtufi t lidhur me horasan. Orientimi i murit t ruajtur sht lindje-perndim me gjatsi 7m dhe lartsi t ruajtur 0.80m. N faqen e shpatit vrhen nga izohipset edhe objekte t tjera t mundshme. Gjithashtu, po ktu, u gjet edhe nj sasi e konsiderueshme t fragmenteve t qeramiks t antikitetit t von. Lokaliteti Kisha te Bota Ndodhet n oborrin e shtpis s Rasim Rushitit cili ka ndeshur n nj material ndrtimor, si : gur t parregullt me lidhje horasani, pak tulla dhe gur shtufi. Gjat prnjohjs siprfaqsore t vendgjetjs, n profilin e pusit n form ovale me diametr rreth 2m. vrehen gur ndrtimor me lidhje horasani n nj thellsi t cekt.
Fig.2.32 Ortofoto dhe harta topografike e Gradins, Syrigan.
124 2.32 PADALISHT Shtrihet rreth 13km. n veriperndim t Sknderajt. Lokaliteti Te Kisha
125
Lokaliteti ndodhet n perndim t fshatit n nj kodr, q, n ann perndimore vjen duke u ulur. N fund t ksaj kodre ndodhn varre me kryqe n form t svastiks t punuar me gur prej shtufi. Aty ka edhe varre me kryq, t cilt kan edhe shkrim cirilik, e q do t thot se kto varre jan shum t vona. Aty mezi dallohen edhe kontura arkitektonike q supozohet se mund t ket qen nj kish e vogl ose kapel. Prreth varreve thuhet se ka ekzistuar nj mur rrethues. Fshatart edhe sot e ksaj dite gjat punimit t toks hasin n fundamentin e ktij muri. N baz t vshtrimit q u b, mund t konstatojm se kemi t bjm me nj lokalitet shum t von t shek. XIX-XX.
2.33 KASTRIOT (KOSTRCI) Shtrihet rreth 9km. n veriperndim t Sknderajt. Lokaliteti Te ara ndr shtpi. Lokaliteti ndodhet n arn e Musli Zenel Topallajt, ktu u has fragmente qeramik q i takojn periudhs antike dhe mesjetare.
2.34 QUBREL Shtrihet rreth 4km. n veriperndim t Sknderajt. Lokaliteti Kisha e Rimit Lokaliteti Kisha e Rimit18 ndodhet n lindje t fshatit Qubrel-rreth 200-300m larg shtpis s Xhemajl Milazim Rrustemit, fare pran ku kalon nj prrock. Gjurmt arkeologjike nuk ruhen, mirpo sipas informatorit n fjal, gurt jan nxjerr para lufts nga vet fshatart dhe jan prdorur pr ndrtimin e nj shtpie.
Fig.2.33 Ortofoto dhe harta topografike e lokalitetit Kisha Jon, Syrigan.
126 Prnjohja u realizua n vitin 2004 e drejtuar nga dr. Jahja Dranolli n bashkpunim me Kemajl Lucin dhe Tomor Kastratin. Raporti u plotsua me t dhna shtes n vitin 2012 nga Kustos Kemajl Luci dhe Premtim Alaj.
Crepulja Crepulja Crepulja Crepulja Crepulja Crepulja Dren Dren Dren Dren Dren Dren Dren Dren Dren
Harta Arkeologjike e Komuns Sknderaj Harta Arkeologjike e Komuns Skenderaj MITROVICA MITROVICA Sternac Sternac SternaciiiEprm Eprm Eprm
Eprm Sternac Sternac SternaciiiEprm Eprm Gornji Gornji Strmac Strmac Gornji GornjiStrmac Strmac Gornji Gornji Strmac Strmac Kosutovo Kosutovo Kosutovo Kosutovo Kosutovo Kosutovo Kopriv Kopriv Kopriv Kopriv Kopriv Kopriva Kopriva Kopriva Kopriva Kopriva Kopriva ZhabariiiiiEprm Eprm Zhabar Eprm Zhabar Eprm Zhabar Eprm Zhabar Gornje GornjeZabare Zabare Zabare Gornje Zabare Gornje Zabare Gornje Gornje Zabare Lusht Lusht Lusht Ljusta Ljusta Ljusta Ljusta Ljusta Ljusta Donje Donje DonjeZabare Zabare Zabare Shipol Shipol Shipol Sipolje Sipolje Sipolje Vaganic Vaganic Vaganic Vaganica Vaganica Vaganica Vaganica Vaganica Frashr Frashr Frashr Svinjare Svinjare Svinjare Svinjare Svinjare Svinjare Pantin Pantin Pantin Pantina Pantina Pantina Pantina Pantina Pantina Herzegov Herzegov Herzegov Herzegov Herzegov Hercegovo Hercegovo Hercegovo
Malo Malo MaloKicice Kicice Kicice Kicice Malo Malo Malo Kicice Kiq Kiq Madh Madh Kiq KiqiiiiiiMadh Madh Kiq Kiq Madh Madh VelikiKicic Kicic Veliki Kicic Veliki Kicic Veliki Kicic Veliki
Smrakonic Smrakonic Smrakonic Smrakonic Smrakonic Smrakonic Smrekovnica Smrekovnica Smrekovnica Smrekovnica Smrekovnica Smrekovnica Banjsk Banjsk Banjsk Banjsk Banjsk Banjsk Banjska Banjska Banjska Banjska Banjska Banjska
T T T T T T
Km
Referencat: Osmani, J., 2005, Vendbanimet e Kosovs 15, Prishtin. Bunguri, A., Luci, K., Kastrati, T.,2006, Harta Arkeologjike e Kosovs I, Qendrat prehistorike, f. 67-68; Bunguri. A; 2007-2008 T dhna t reja mbi neolitin dhe eneoliti n Kosov, ILIRIA Nr. XXXIII, f. 55. 3 Kastrati, T., -Sh. Gashi, 2004, Raport i grmimit t sondazhit n Polac, Arkivi i IAK. 4 Sh. Gashi, 2012, Raport grmimi n Tic. Arkivi i IAK-ut 5 Mirdita, Z., 1980, Novitates Epigraphicae e Dardania Collectae, AV, XXXI, f. 186. 6 Kastrati, T., -Sh. Gashi, 2004, Raport i grmimit t sondazhit n Polac, Arkivi i IAK. 7 Po Aty 8 Sh. Gashi, 2012, Raport grmimi n Tic. Arkivi i IAK-ut 9 Po Aty 10 Mirdita, Z, 1980, Antroponimia e Dardanis n koh romake, Rilindja Prishtin, f. 261. 11 Bunguri, A., Luci, K., Kastrati, T.,2006, Harta Arkeologjike e Kosovs I, Qendrat prehistorike, f. 67-68. 12 Po aty. 13 Berisha, M., 2012, Guid Arkeologjike e Kosovs, Runik, f. 17, Prishtin. 14 E. erkov, Romakt n Kosov, Prishtin, 1973, f-49. 15 Mirdita, Z., 1980, Novitates Epigraphicae e Dardania Collectae, AV, XXXI, f. 186. 16 Po aty 17 Po Aty 18 Kisha e Rimit njihet ndryshe edhe si Lugina e Kishs dhe Ara e kishs. .
1 2
Crkolez Crkolez Crkolez Crkolez Crkolez Crkolez Crkolez Crkolez Zhakov Zhakov Zhakov Zhakov Zhakov Zhakov Zakovo Zakovo Zakovo Zakovo Zakovo Zakovo U U U Ukca Ukca Ukca Ukca Ukca Ukca
Suhogrll Suhogrll Suhogrll Suvo Grlo Suvo Suvo Grlo Suvo Suvo Grlo SuvoGrlo Grlo Grlo
Radishev Radishev Radishev Radisevo Radisevo Radisevo Radisevo Radisevo Radisevo Baj Baj Baj Baj Baj Baj Banja Banja Banja Banja Banja Banja
Krligat Krligat Krligat Krligate Krligate Krligate Krligate Krligate Krligate
Brobaniq Brobaniq Brobaniq Brabonjic Brabonjic Brabonjic Brabonjic Brabonjic Brabonjic
Dubrlluk Dubrlluk Dubrlluk Dubrlluk Dubrlluk Dubrlluk Dobra DobraLuka Luka Luka Dobra Luka Dobra Luka Dobra Dobra Luka Shtitaric Shtitaric Shtitaric Shtitaric Shtitaric Shtitaric Stitarica Stitarica Stitarica Stitarica Dalak Dalak Dalak Doljak Doljak Doljak Doljak Doljak Doljak Bukosh Bukosh Bukosh Bukos Bukos Bukos Bukos Bukos Novolan Novolan Novolan Novolan Nevoljane Nevoljane Nevoljane Nevoljane Nevoljane Nevoljane Brusnik Brusnik Brusnik Brusnik Brusnik Brusnik Brusnik Brusnik Brusnik Brusnik Brusnik Koll Koll Koll Kolo Kolo Kolo Kolo Kolo Kolo
Sllatin Sllatin Sllatin Slatina Slatina Slatina Slatina Slatina Slatina
Vrbnic Vrbnic Vrbnic Vrbnica Vrbnica Vrbnica Vrbnica Vrbnica Vrbnica
Begaj Begaj Begaj Novo Novo NovoSelo Selo Selo SeloBe Be B Be Novo Novo Novo Selo Selo B
20
Suhogrll Suhogrll Suhogrll SuvoGrlo Grlo Suvo Grlo Suvo Grlo Suvo Grlo Suvo
13
Runik Runik Runik Runik Rudnik Rudnik Rudnik Rudnik Rudnik
Kotorr Kotorr Kotorr Kotore Kotore Kotore Kotore Kotore
Kuqic Kuqic Kuqic Kucica Kucica Kucica Kucica Kucica Kucica
Akrashtic Akrashtic Akrashtic Okrastica Okrastica Okrastica Okrastica Okrastica Okrastica Balinc Balinc Balinc Balince Balince Balince Balince Balince Balince
Trnafc Trnafc Trnafc Trnafc Trnafc Trnafc Trnavce Trnavce Trnavce Trnavce Trnavce Trnavce
VUSHTR VUSHTR VUCITR VUCITR
14
12
Klin e Eprme Klin Klin e Eprme Kline eEprme Eprme Gornja GornjaKlina Klina Klina Gornja Klina Gornja Klina Gornja Gornja Klina Vitak Vitak Vitak Vitak Vitak Vitak Vitak Vitak ubrel ubrel ubrel ubrel ubrel ubrel Cubrelj Cubrelj Cubrelj Cubrelj Cubrelj Cubrelj Klin e Mesme Klin Klin e Mesme Kline eMesme Mesme Klin e Mesme Srednja Klina Srednja Klina SrednjaKlina Klina Srednja Srednja Klina Srednja Klin Kline e ePoshtme Poshtme Poshtme Klin DonjaKlina Klina Donja Klina Donja Klina Donja Klina Donja Prekaz Eprm Prekaz Eprm Prekaz Eprm PrekaziiiiiEprm Eprm Prekaz Gornje GornjePrekaze Prekaze Prekaze Gornje Prekaze Gornje Prekaze Gornje Gornje Prekaze Lubovec Lubovec Lubovec Lubovec Lubovec Lubovec Ljubovac Ljubovac Ljubovac
Oshlan Oshlan Oshlan Osljane Osljane Osljane Osljane Osljane Osljane
Jezerc Jezerc Jezerc Jezero Jezero Jezero Jezero Jezero Jezero
S S S S S S D D D D D D Neda Ned Ned Neda Ned Neda Ned Ned Neda Ned Ned
Sushic Sushic
Rakosh Rakosh Rakosh Rakos Rakos Rakos Rakos Rakos Rakos Padalisht Padalisht Padalisht Padalisht Padalisht Padaliste Padaliste Padaliste Padaliste Padaliste Padaliste
itak itak itak Citak Citak Citak Citak Citak Citak Leqin Leqin Leqin Leqin Leqin Leqin Leocina Leocina Leocina Leocina Leocina Leocina
21
Kosterc Kosterc Kosterc Kostrc Kostrc Kostrc Kostrc Kostrc Kostrc
Galic Galic Galic Galica Galica Galica Galica Galica Galica
Taraxh Taraxh Taraxh Taraxh Taraxh Taraxh Taradza Taradza Taradza Taradza Taradza Taradza
Vernic Vernic Vernic Vernic Vernic Vernic Vrnica Vrnica Vrnica Vrnica Vrnica Vrnica Reznik Reznik Reznik Resnik Resnik Resnik Resnik Resnik
Mikushnic Mikushnic Mikushnic Mikusnica Mikusnica 4 Mikusnica Mikusnica Mikusnica Mikusnica Prekaz Poshtm Prekaz Poshtm Prekaz Poshtm PrekaziiiiiPoshtm Poshtm Prekaz DonjePrekaze Prekaze Donje Prekaze Donje Prekaze Donje Prekaze Donje
Krrnin Krrnin Krrnin Krrnin Krrnin Krrnin Krnjina Krnjina Krnjina Krnjina Krnjina Krnjina Banj Banj Banj Banja Banja Banja Banja Banja Banja
Dubofc Dubofc Dubofc Dubofc Dubofc Dubofc Dubovac Dubovac Dubovac Dubovac Dubovac Dubovac Beiq Beiq Beiq Becic Becic Becic Becic Becic Becic Krasaliq Krasaliq Krasaliq Krasaliq Krasaliq Krasaliq 6 Krasalic Krasalic Krasalic Krasalic Krasalic Krasalic Prelloc Prelloc Prelloc
Belic Belic Belic Belica Belica Belica Belica Belica Izbic Izbic Izbic Izbica Izbica Izbica Izbica Izbica Vojnik Vojnik Vojnik Vojnik Vojnik Vojnik Vocnjak Vocnjak Vocnjak Vocnjak Vocnjak Vocnjak
SKENDERAJ SKENDERAJ
9 Llaush Llaush Llaush Llaush Llaush Llaush
Lausa Lausa Lausa
Shalc Shalc Shalc Salce Salce Salce Salce Salce Salce
Klladernic Klladernic Klladernic Kladernica Kladernica Kladernica Kladernica Kladernica Kladernica Rakinic Rakinic Rakinic Rakinic Rakitnica Rakitnica Rakitnica Rakitnica Rakitnica Rakitnica
3
Novosell Novosell Novosell NovoSelo Selo Novo Selo Novo Selo Novo Selo Novo
Polan Polan Polan Polan Polan Polan Poljane Poljane Poljane Poljane Poljane Poljane
Polac Polac Polac Vjetr Vjetr PolaciiiVjetr Polac Stare StarePoljance Poljance Stare Poljance Poljance Stare Poljance Stare Stare Krajic Krajic Krajic Krajic Krajic Krajic Kraljice Kraljice Kraljice Kraljice Kraljice Kraljice 1 Baks Baks Baks Baks Baks Baks Baks Baks Baks Baks Baks Dashec Dashec Dashec Dosevac Dosevac Dosevac Dosevac Dosevac Dosevac
Prelovac Prelovac Prelovac Prelovac 5 Prelovac
16
Kopiliqi Kopiliqi Kopiliqi Eprm Eprm Eprm Kopiliqi Kopiliqi KopiliqiiiiiiiEprm Eprm Eprm Gornji Gornji Obilic Obilic Gornji GornjiObilic Obilic Gornji Gornji Obilic Obilic
10
Kozhnic Kozhnic Kozhnic Kozica Kozica Kozica Kozica Kozica
19
Krushec Krushec Krushec Krusevac Krusevac Krusevac Krusevac Krusevac Marin Marin Marin Marina Marina Marina Marina Marina Marina
Polac Ri Ri Polac PolaciiiiiRi Polac Ri Ri 2 NovoPoljance Poljance Novo Poljance Novo Poljance Novo Poljance Novo
irez irez irez irez irez irez Cirez Cirez Cirez Cirez Cirez
Krasmirofc Krasmirofc Krasmirofc Krasmirovac Krasmirovac Krasmirovac Krasmirovac Krasmirovac
Beuk Beuk Beuk Bencuk Bencuk Bencuk Bencuk Bencuk Bencuk
Turiec Turiec Turiec Turiec Turiec Turiec Turicevac Turicevac Turicevac Turicevac Turicevac Turicevac
Tushil Tushil Tushil Tushil Tushil Tushil Tusilje Tusilje Tusilje Tusilje Tusilje Tusilje Kopiliq Poshtm KopiliqiiiiPoshtm Poshtm Kopiliq Kopiliq Poshtm Donji Donji Donji Obilic Obilic Donji Donji DonjiObilic Obilic Obilic Obilic
Strofc Strofc Strofc Strovc Strovc Strovc Strovc Strovc Strovc Gradic Gradic Gradic Gradic Gradica Gradica Gradica Gradica Gradica
15
11
Rrezall Rrezall Rrezall Rezala Rezala Rezala Rezala Rezala Rezala
Binxh Binxh Binxh Binxh Binxh Binxh Bica Bica Bica Bica Bica Bica
Grabc Grabc Grabc Grabc Grabc Grabc Grabac Grabac Grabac Grabac Grabac Grabac
Buroj Buroj Buroj Buroj Buroj Buroj Brocna Brocna Brocna Brocna Brocna Brocna
Palluzh Palluzh Palluzh Poluza Poluza Poluza Poluza Poluza Poluza Makermal Makermal Makermal Makrmalj Makrmalj Makrmalj Makrmalj Makrmalj Makrmalj
Shtutic Shtutic Shtutic Shtutic Shtutic Shtutic Stutica Stutica Stutica Stutica Stutica Stutica Vrboc Vrboc Vrboc Vrboc Vrboc Vrboc Vrbovac Vrbovac Vrbovac Vrbovac Vrbovac Vrbovac
Likoshan Likoshan Likoshan Likoshan Likoshan Likosane Likosane Likosane Likosane
Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z
18
Shtupel Shtupel Shtupel Shtupel Shtupel Shtupel Stupelj Stupelj Stupelj Stupelj Stupelj Stupelj Gjurgjevik Gjurgjevik Gjurgjevik Vogl Vogl Gjurgjevik Gjurgjevik GjurgjevikiiiiiiVogl Vogl Vogl Vogl Mali Mali MaliDjurdjevik Djurdjevik Djurdjevik Djurdjevik Mali Mali Mali Djurdjevik Djurdjevik
Krnic Krnic Krnic Krnic Krnic Krnic Krnjice Krnjice Krnjice Krnjice Krnjice Krnjice
Jashanic Jashanice eEprme Eprme Jashanic e Eprme e Eprme Jashanic e Eprme Jashanic Jashanic Gornja Gornja Gornja Josanica Josanica Gornja Gornja GornjaJosanica Josanica Josanica Josanica
Resnik Resnik Resnik Resnik Resnik Resnik Resnik Resnik Resnik Resnik Resnik Resnik Jelloc Jelloc Jelloc Jelloc Jelloc Jelloc Jelovac Jelovac Jelovac Jelovac Jelovac Jelovac Aqarev Aqarev Aqarev Aqarev Aqarev Aqarev Ovcarevo Ovcarevo Ovcarevo Ovcarevo Ovcarevo Ovcarevo
Tic Tic Tic Tic Tic Tic Tica Tica Tica Tica Tica Tica
Likoc Likoc Likoc Likoc Likoc Likoc Likovac Likovac Likovac Likovac Likovac Likovac ePoshtm Abri Poshtm Abri Abrie e Poshtm Poshtm e Abri e Donje Donje DonjeObrinje Obrinje Obrinje Abrie eEprme Eprme Abri e Eprme Abri e Eprme Abri e Eprme Abri Gornje Obrinje Gornje GornjeObrinje Obrinje Gornje Obrinje
Gllanasell Gllanasell Gllanasell Gladno GladnoSelo Selo Selo Gladno Selo Gladno Gladno Selo Qikatov e Vjetr Qikatove eVjetr Vjetr Qikatov Qikatov e Vjetr Staro Staro Staro Cikatovo Cikatovo Cikatovo Staro Staro Cikatovo StaroCikatovo Cikatovo
Godanc Godanc Godanc Godance Godance Godance Godance Godance Godance
Trstenik Trstenik Trstenik Trstenik Trstenik Trstenik Trstenik Trstenik Trstenik Glabar Glabar Glabar Glabar Glabar Glabar Globare Globare Globare Globare Globare Globare
Dobrashec Dobrashec Dobrashec Dobrashec Dobrashec Dobrosevac Dobrosevac Dobrosevac Dobrosevac Dobrosevac Dobrosevac
Graboc Graboc Grabociii Graboc Graboc Graboc Gornji GornjiGr Gr G Gornji G Gornji Gornji G
Jashanic Jashanic Jashanice e ePoshtme Poshtme Poshtme e Poshtme Jashanic Jashanic Jashanic e Poshtme DonjaJosanica Donja Josanica Josanica Donja Josanica Donja Donja Pograxh Pograxh Pograxh Pograxh Pograxh Pograxh Pogradje Pogradje Pogradje Pogradje Pogradje Pogradje Duseviq Duseviq Duseviq Duseviq Duseviq Duseviq Dusevic Dusevic Dusevic Dusevic Dusevic Dusevic
17
Plluzhin Plluzhin Plluzhin Pluzina Pluzina Pluzina Pluzina Pluzina Pluzina
Baic Baic Baice e eElshanit Elshanit Elshanit Shtarica Shtarica Shtarica Klin Shtarica Shtarica Shtarica Banjica Banjica Trdec Trdec Banjica Trdec Banjica Banjica Trdec Trdec Harta Arkeologjike e Komuns Skenderaj Starica Starica MITROVICA MITROVICA Starica Ujmir Ujmir Ujmir Starica Damanek Damanek Ujmir Ujmir Ujmir Sternac Sternac Sternac Eprm Eprm Damanek Trdevac Damanek Damanek Trdevac Murg Murg Sternac Sternac SternaciiiiiiEprm Eprm Eprm Eprm Starica Smrakonic Smrakonic Trdevac Murg Kosutovo Kosutovo Malo MaloKicice Kicice Kicice Smrakonic Trdevac Trdevac Murg Murg Kosutovo Malo Kicice Klina Drsnik Smrakonic Smrakonic Kosutovo Kosutovo Malo Malo Kicice Donje Donje Donje Zabare Zabare Crepulja Crepulja Crepulja Donje Donje DonjeZabare Zabare Zabare Zabare Crepulja Crepulja Crepulja 8 Drsnik Gornji GornjiStrmac Strmac Strmac Gornji Dobra Dobra DobraVoda Voda Voda Drsnik
Dren Dren Dren Dren Dren Dren Dren Dren Dren
Klinafc Klinafc Klinafc Klinafc Klinafc Klinafc Klinavac Klinavac Klinavac Klinavac Klinavac Klinavac
Siqev Siqev Siqev Siqev Siqev Siqev Sicevo Sicevo Sicevo Sicevo Sicevo
Baic Baic Baice e eElshanit Elshanit Elshanit
Qikatov Qikatov Qikatove e e eRe Re Re Re Qikatov Qikatov Qikatov e e Re Re NovoCikatovo Cikatovo Novo Cikatovo Novo Cikatovo Novo Cikatovo Novo
Trlabuc Trlabuc Trlabuc Trlabuc Trlabuc Trlabuc
Paklek Paklek Paklek Paklek Paklek Paklek Poklek Poklek Poklek Poklek Poklek Poklek
Vasilev Vasilev Vasilev Vasiljevo Vasiljevo Vasiljevo Vasiljevo Vasiljevo Vasiljevo
Drsnik Drsnik Drsnik Drsnik Drsnik Drsnik Drsnik Drsnik
Gjurgjevik GjurgjevikiiiiiMadh Madh Madh Gjurgjevik Madh Gjurgjevik Gjurgjevik Madh Durdevik Durdevik Durdevik Durdevik Durdevik
Gornji GornjiStrmac Strmac Strmac Gornji
Dollc Dollc Dollc Dollc Dollc Dolac Dolac Dolac Dolac Dolac Dolac
Crkolez Crkolez Crkolez Crkolez Crkolez Crkolez Crkolez Crkolez Zhakov Zhakov Zhakov Zhakov Zhakov Zhakov Zakovo Zakovo Zakovo Zakovo Zakovo U U U Ukca Ukca Ukca Ukca Ukca Ukca
Suhogrll Suhogrll Suhogrll Suvo Grlo Suvo Grlo SuvoGrlo Grlo Suvo Suvo Suvo Grlo Grlo
Brabonjic Brabonjic Brabonjic Brabonjic Brabonjic Lokalitetet arkeologjike sipas numrit rendor t vendbanimeve q prfshijn periudhat Pantin Pantin Pantin Radishev Radishev Pantin Pantin Pantin Radishev Radishev Radishev Vrbnic Vrbnic Begaj Begaj Vrbnic Begaj Vrbnic Vrbnic Begaj Krligat Krligat Krligat Shtitaric Shtitaric Shtitaric Krligat Krligat Shtitaric Begaj Shtitaric Shtitaric Pantina Pantina Pantina Radisevo Radisevo Pantina Pantina Radisevo Radisevo parahistori, Krligate Radisevo Vrbnica Vrbnica Novo NovoSelo Selo SeloBegovo Begovo Begovo antik dhe mesjet. Vrbnica Novo Selo Begovo Vrbnica Vrbnica Novo Novo Selo Begovo Krligate Krligate Stitarica Stitarica Stitarica Krligate Krligate Stitarica Stitarica Stitarica
Gllarev Gllarev Gllarev Gllarev Gllarev Gllarev
ZhabariiiiiEprm Eprm Zhabar Eprm Dobra Dobra DobraVoda Voda Voda Zhabar Eprm Murga Murga Zhabar Eprm Murga Zhabar Murga Murga Murga Gornje GornjeZabare Zabare Zabare Gornje Zabare Gornje Zabare Gornje Gornje Zabare abiq abiq abiq Shipol Shipol Shipol Shipol Shipol Kopriv Kopriv Dobrdol Dobrdol Kopriv Kopriv Dobrdol DobrdolKopriv Dobrdol Golluboc Golluboc Golluboc Lusht Golluboc Golluboc Sipolje Sipolje Lusht Cabic Cabic Cabic Sipolje Lusht Lusht Sipolje Sipolje Cabic Lusht Cabic Cabic Kopriva Kopriva Kopriva Kopriva Dobri Dobri DobriDol Dol DolKopriva Ljusta Ljusta Golubovac Golubovac Ljusta Ljusta Ljusta Golubovac Golubovac Vaganic Vaganic Golubovac Vaganic Brobaniq Brobaniq Brobaniq Vaganic Vaganic Vaganic Vaganica Vaganica Vaganica Vaganica Vaganica
Frashr Frashr Frashr Svinjare Svinjare Svinjare Svinjare Svinjare Svinjare
Kiq Madh Kiq Madh Kiq Madh KiqiiiiiMadh Madh Kiq VelikiKicic Kicic Veliki Kicic Veliki Kicic Veliki Kicic Veliki
Domanek Domanek Domanek Smrekovnica Smrekovnica Smrekovnica Domanek Domanek Banjsk Banjsk Banjsk Banjsk Banjsk Banjsk Banjska Banjska Banjska Banjska Banjska Banjska
Km Strbulovo Strbulovo Strbulovo Strbulovo Strbulovo
Shtrubollov Shtrubollov Shtrubollov
GLLOGOC GLLOGOC GLOGOVAC GLOGOVAC Karretice eEprme Eprme Karretic e Eprme Karretic e Eprme Karretic e Eprme Karretic
Qendra komunale Fshat / Vendbanim
Gornja GornjaKoretica Koretica Koretica Gornja Koretica Gornja Gornja Koretica
Dubrlluk Dubrlluk Dubrlluk Dubrlluk Dubrlluk NVuak Vuak Vuak Vuak Vuak
Krajkov Krajkov Krajkov Sllatin Sllatin Sllatin Krajkov Krajkov Krajkov Sllatin Sllatin Slatina Slatina Slatina Krajkovo Krajkovo Krajkovo Slatina Slatina Krajkovo Krajkovo Dobra DobraLuka Luka Luka Krajkovo Dobra Luka Dobra Luka Dobra Dobra Luka
Karretic Karretic Karretice e eKufinj Poshtme Poshtme Poshtme shtetror DonjaKoretica Koretica Donja Koretica Donja Donja Koretica
Kufinj komunal
Lokalitet Arkeologjik Rrug magjistrale Rrug dytsore Rrug fshati Hekurudh Liqen Lum
20
Baj Baj Baj Baj Baj Baj Banja Banja Banja Banja Banja Banja Runik Runik Runik Runik Runik Runik Rudnik Rudnik Rudnik Rudnik Rudnik Rudnik
Suhogrll Suhogrll Suhogrll SuvoGrlo Grlo Suvo Grlo Suvo Grlo Suvo Grlo Suvo
14
Sushic Sushic
Rakosh Rakosh Rakosh Rakos Rakos Rakos Rakos Rakos Rakos Padalisht Padalisht Padalisht Padalisht Padalisht Padaliste Padaliste Padaliste
itak itak itak Citak Citak Citak Citak Citak Citak Leqin Leqin Leqin Leqin Leqin Leqin Leocina Leocina Leocina Leocina Leocina Leocina
21
Kosterc Kosterc Kosterc Kostrc Kostrc Kostrc Kostrc Kostrc Kostrc
Krrnin Krrnin Krrnin Krrnin Krrnin Krrnin Krnjina Krnjina Krnjina Krnjina Krnjina Krnjina
Banj Banj Banj Banja Banja Banja Banja Banja
Belic Belic Belic Belica Belica Belica Belica Belica Belica Izbic Izbic Izbic Izbica Izbica Izbica Izbica Izbica
1) Parahistori 12) Antik / Mesjet Kuqic Kuqic Kuqic Kuqic Kuqic 2) Antik 13) Antik 13 Trnafc Trnafc Trnafc Trnafc Trnafc Kucica Kucica Kucica Kucica Kucica Kotorr Kotorr Kotorr Kotorr Kotorr Trnavce Trnavce 3) Mesjet 14) Parahistori/Antik Trnavce Trnavce Trnavce Balinc Balinc Balinc Oshlan Oshlan Balinc Balinc Oshlan Oshlan Oshlan Kotore Kotore Kotore Jezerc Jezerc Jezerc Jezerc Jezerc Balince Balince Balince Osljane Osljane Balince Balince Osljane Osljane Osljane 4) Antik 15) Antik 12 Jezero Jezero Jezero Jezero Jezero Jezero Prekaz Prekaz i i Eprm Eprm Prekaz i Eprm Lubovec Lubovec Lubovec 5) Parahistori /Antik / Mesjet 16) Antik PrekaziiiEprm Eprm Prekaz Prekaz Eprm Lubovec Lubovec Lubovec Klin Klin Kline e eEprme Eprme Eprme Klin Gornje Gornje Prekaze Prekaze Gornje Prekaze Ljubovac Ljubovac Ljubovac GornjePrekaze Prekaze Gornje Gornje Prekaze Ljubovac Ljubovac Ljubovac Gornja GornjaKlina Klina Klina Gornja Klina Gornja Klina Gornja Klina 6) Parahistori Gornja 17) Mesjet Galic Galic Galic Galic Galic Taraxh Taraxh Taraxh Taraxh Taraxh Taraxh Galica Galica Galica Galica Galica Taradza Taradza Taradza Taradza Taradza 7) Parahistori/Mesjet 18) Antik Vitak Vitak Vitak Vitak Vitak Mikushnic Mikushnic Kline eMesme Mesme Klin e Mesme Mikushnic Klin e Mesme Mikushnic Mikushnic Klin e Mesme Klin 8) Antik 19) Antik Vitak Vitak Vitak Vitak Vitak Mikusnica Mikusnica Srednja Klina Srednja Klina SrednjaKlina Klina Mikusnica Mikusnica 4 Mikusnica Srednja Srednja Klina Srednja Klina Dubofc Dubofc 9) Parahistori 20) Parahistori/Antik Dubofc Dubofc Dubofc PrekaziiiiiPoshtm Poshtm Prekaz Poshtm Prekaz Poshtm Prekaz Poshtm Prekaz Dubovac Dubovac Dubovac Dubovac Dubovac ubrel ubrel Kline ePoshtme Poshtme Klin e Poshtme ubrel Klin e Poshtme ubrel ubrel Klin e Poshtme Klin DonjePrekaze Prekaze Donje Prekaze 10) Parahistori/Antik 21) Antik / Mesjet Donje Prekaze Donje Prekaze Donje DonjaKlina Klina Donja Klina Cubrelj Cubrelj Cubrelj Donja Klina Beiq Beiq Beiq Donja Klina Donja Krasaliq Krasaliq Krasaliq Krasaliq Krasaliq Krasaliq 11) Antik SKENDERAJ Becic Becic Becic Becic Becic SKENDERAJ 6
Akrashtic Akrashtic Akrashtic Okrastica Okrastica Okrastica Okrastica Okrastica
Herzegov Herzegov Herzegov Hercegovo Hercegovo Hercegovo Hercegovo Hercegovo
Dalak Dalak Dalak Doljak Doljak Doljak Doljak Doljak Doljak Bukosh Bukosh Bukosh Bukos Bukos Bukos Bukos Bukos Bukos
VUSHTRRI VUSHTRRI VUCITRN VUCITRN

Sfracaku Sfracaku SfracakuiiiiiPoshtm Poshtm Poshtm Poshtm Sfracaku Sfracaku Sfracaku Poshtm Donji DonjiSvracak Svracak Svracak Donji Svracak Donji Donji Svracak Nedakoc Nedakoc Nedakoc Nedakoc Nedakoc Nedakovac Nedakovac Nedakovac Nedakovac Nedakovac
Novolan Novolan Novolan Nevoljane Nevoljane Nevoljane Nevoljane Nevoljane Nevoljane Brusnik Brusnik Brusnik Brusnik Brusnik Brusnik Brusnik Brusnik Brusnik Brusnik Koll Koll Koll Kolo Kolo Kolo Kolo Kolo
0
Vernic Vernic Vernic Vernic Vernic Vernic Vrnica Vrnica Vrnica Vrnica Vrnica Reznik Reznik Reznik Resnik Resnik Resnik Resnik Resnik Resnik
2.5 KM
Shalc Shalc Shalc Salce Salce Salce Salce Salce Salce
Druar Druar Druar Druar Drvare Drvare Drvare
Klladernic Klladernic Klladernic Kladernica Kladernica Kladernica Kladernica Kladernica Kladernica Rakinic Rakinic Rakinic Rakinic Rakinic Rakinic Rakitnica Rakitnica Rakitnica Rakitnica Rakitnica Rakitnica
9 Llaush Llaush Llaush Llaush Llaush Llaush

Lausa Lausa Lausa
Novosell Novosell Novosell NovoSelo Selo Novo Selo Novo Selo Novo Selo Novo
Polan Polan Polan Polan Polan Polan
Polac PolaciiiVjetr Vjetr Vjetr Polac Stare StarePoljance Poljance Poljance Stare Krajic Krajic Krajic Krajic Krajic Krajic Kraljice Kraljice Kraljice Kraljice Kraljice Kraljice 1
10
Krasalic Krasalic Krasalic Krasalic Krasalic Krasalic Prelloc Prelloc Prelloc Prelovac Prelovac Prelovac Prelovac Prelovac 5 Prelovac Kozhnic Kozhnic Kozhnic Kozhnic Kozhnic Kozica Kozica Kozica Kozica Kozica
Krasmirofc Krasmirofc Krasmirofc Krasmirovac Krasmirovac Krasmirovac
Beuk Beuk Beuk Bencuk Bencuk Bencuk Bencuk Bencuk Bencuk
128
129
III. Harta Arkeologjike e Komuns Gllogoc (Drenas)
130
131
3.GLLOGOC (DRENAS)
Pozita gjeografike Rajoni i Komuns s Drenasit (fig. 3.1) prfshin pjesn kryesore t zons s Drenics dhe shtrihet n zonn qendrore t Kosovs. N pikpamje gjeografike, Drenica shtrihet n mes t Rrafshit t Dukagjinit dhe atij t Kosovs. N pikpamje gjeomorfologjike hapsira e Drenics ndahet n nnzonn lindore, at ! n qendrore dhe perndimore.
Vushtrri Skenderaj Obiliq (Kastriot)
in
ic
3.1 DRENARI (SHTUBULLOV) Shtrihet rreth 6km n lindje t Drenasit Seisht Me kt toponim njihet nj fush e shesht me siprfaqe rreth 3ha n juglindje t fshatit eponym n krahun e majt t lumit t Drenics. N siprfaqen e saj u gjetn fragmente ensh mesjetare, kryesisht parete, por edhe funde e vegj disa prej t cilave t glazuara. Ngjyrat kryesore t prdorura jan: kafe, e verdh, e gjelbr, e zez dhe e bardh. Prve monokromis prdoret edhe glazura polikrome. Poashtu u gjet nj vegj shiritore vorbe e zbukuruar me shpim, teknik tipike mesjetare. Datimi paraprak sht periudha e von mesjetare. Banesat duket se kan qen me konstruksion druri t lyera me lla balte (argjili) pasi q n kt vend gjenden rrnoja arkitektonike me mbresa drursh e purtekash. Vite m par, sipas udhrrfyesit n skajin juglindor t Seishts n vendin e quajtur Rrezja e Suls sht gjetur nj vatr zjarri me shum djegie e thngjij. Vorret e Mome
MALI I ZI
SERBIA
!
Gllogoc (Drenas) !
PRISHTIN
Dr
c eni
Gllogoc (Drenas)
! Fush Kosov
!
SHQIPRIA MAQEDONIA
B
0 510 20 Km

Legjenda:
nk Graa
Vorret e mocme gjenden n nj kodr t ult n juglindje t fshatit e cila sht prer nga hekurudha PrishtinPej n kohn e ndrtimit t saj. Mbi siprfaqen e kodrs duken vetm gurt kufizues t anve t ngushta t varrit. Varret kan prmasa t vogla me gjatsi 1.80-2m. Orientimi lindje-perndim. Varre t ngjashme gjenden n shum fshatra t Kosovs. Nga tipologjia mund t datohen n mesjetn e von dhe mund t lidhen me vendbanimin e Seishts q gjendet shum afr tyre.
q
Lipjan
! P
!
3.2 DOMANEK Shtrihet rreth 4km. n jugperndim t Drenasit.
Malishev
0 1.5 3 6 Km
Lum Liqen
Fig.3.1 Harta e Komuns s Drenasit (Gllogocit).

!
Pjesa lindore prfshin zonn malore e kodrinore t saj, ku vendin kryesor e z mali i Qyqavics (1091m) q sht maja m e lart e Drenics. Pjesa perndimore prfshin Bjeshkt e Llapushnikut dhe Kozmait (979 m), ndrsa, pjesa qendrore prfshin fushn e Drenics me lartsi mbidetare 700m. Drenica ka nj pozit gjeografike t favorshme pasi q ndodhet n udhkryqin q lidh Rrafshin e Dukagjinit me Fushn e Kosovs. E prcaktuar nga pozita gjeografike dhe relievi, klima e Drenics sht kontinentale, me ver t nxeht e t that dhe dimr t ashpr e t ftoht. Reshjet jan t pamjaftueshme, sasia mesatare vjetore e tyre sht 673mm. Shprndarja n koh t reshjeve sht e rregullt. Rreth 50% e tyre bien gjat muajve t dimrit. Numri mesatar i ditve me bor sht 20.5 dit. N aspektin hidrografik, Drenica ka vetm nj lum t vogl i cili mban emrin e ksaj krahine dhe ka gjatsi 50.5km. Drenica dallohet pr tok me prbrje pedologjike t mir q kushtzojn nj zhvillim t knaqshm t bujqsis e blegtoris. N pikpamje administrative, Drenica ka 37 vendbanime, vetm nj prej t cilave-Drenasi ka cilsin e qytezs. Komuna e Drenasit ka nj siprfaqe prej 290km katror dhe nj popullsi 72 mij banorsh. Kushtet relativisht t mira t rajonit t Drenics, kan qn faktor prcaktues pr banimin e ktij rajoni q n periudhat prehistorike e deri n mesjet.
N vendin e quajtur Lluga e Ali Bibs n veri t fshatit n vitet 1940 sht gjetur nj bazament skulpture. Bazamenti sht punuar prej mermeri me ngjyr t bardh e gri. Sot ruhet n kopshtin e z. Qamil Hoxha. Bazamenti ka lartsi 1.56m dhe prbhet nga: trungu me prerje katrkndshe ( 0.55x0.44m) baza m e zgjeruar trungkonike (0.72x0.55x0.30m) dhe frontoni (0.55x0.24m). Trungu i kolons n pjesn e siprme t tij zbukurohet nga dy korniza plastike me gjersi 10 dhe 6cm t ndara nga hulluk horizontal prej 4cm. Nuk ka edikul apo fush t shkruar. Frontoni n pjesn e siprme sht i thyer, por nuk duket vrima e plumbit pr lidhjen e koks s trajtuar vemas. Mendojm se i prket bazamentit t nj skulpture t periudhs romake.
3.3 KROJETI (KRAIKOV) Shtrihet rreth 4km n jugperndim t Drenasit. Kisha e Kozmait Rrnojat gjenden mbi fshatin Kraikov n vendin e quajtur Vrella afr malit t Kozmait, n nj pozit dominante. Ruhen n gjendje t rrnuar themelet e kishs q jan t mbuluara nga dheu dhe mund t ndiqet vetm konfigurimi i tyre.
132 Prmasat e kishs jan10 x 9m, gjurm t qarta t mureve e t absids nuk duken. Rreth e rrotull ka shnja varresh t ndrtuara me rrasa guri. Gjat ndrtimit t depos s ujit disa prej tyre jan shkatrruar. Datimi: Periudh mesjetare. Vorret e vjetra Gjenden n lindje t lagjes Buzak t fshatit n krahun e majt t rrugs s Paterkut ose t Llapushnikut. Varrezat kan siprfaqe rreth 1 ha dhe gjysma lindore e saj shfrytzohet edhe sot. Varret e vjetra kan konstruksion gursh t cilt kufizojn vetm ant e ngushta dhe vendosen n trajt pllakash. Ant gjatsore nuk kan gur kufizues. Orientimi lindjeperndim. Prmasat jan 1.80 x 2m, 0.60 x 0.70m. Datimi: Periudha e von mesjetare.
133 n nj gjatsi 25m sepse funksionin mbrojts ktu e kryen vet shkmbi natyror q ka trajtn e nj bordure me latrsi 2m. Kto cilsi teknike q u prshtaten fortifikimeve t periudhs s bronzit t von dhe t hekurit t hershm. Pr kt arsye mendojm se muret e periudhs s von antike jan mbivendosur mbi linjn e mureve prehistorike.
3.4 GRYKAS (TRDECI) Shtrihet rreth 11km. n perndim t Drenasit. Arat e Kishs Me kt toponim quhet nj bregore me nj pjerrtsi t leht jugore n krahun e djatht t rrugs Baic Kiev. Ajo ka siprfaqe rreth 2ha dhe sht pron e z. Xhelil Halilaj. Gjat punimeve bujqsore jan gjetur her pas here mbeturina t mureve, gjurm llai etj. Gjat verifikimit konstatuam se nuk ruhet asnj gjurm muri prve mbetjeve t llait glqeror. Disa fragmente ensh t gjetura n siprfaqe ndihmojn pr datimin e ksaj kishe n mesjetn e von.
Fig.3.2 Gradinat e Vuakut
3.5 NNKALA (VUAK) Shtrihet rreth 12km. n jugperndim t Drenasit. Gradina e Vuakut (fig. 3.2) Gjendet e vendosur n dy maja kreshtash shkmbore t njohura me emrin Gradina e Madhe dhe Gradina e Vogl, n rrethinn veriore t fshatit Vuak dhe n perndim t vargmalit t Kozmait. Kreshtat shkmbore ku sht vendosur Gradina e Madhe me lartsi mbidetare 930m lidhet me Gradinn e Vogl me an t nj qafe t ult n trajt shale kali. Gradina ka nj pozicion dominant dhe strategjik. Ajo ka komunikim vizual me Gradinn e Llandroniqit dhe t Llapushnikut n jug, Gradinn e Kievs n perndim dhe malin e Shishavics n lindje. Gradina e madhe ka trajtn e nj kodre trungkonike me siprfaqe t shesht dhe eliptike. Diametri i saj lindjeperndim sht 82m ai verijug sht 55m dhe siprfaqja rreth 0.5ha. N konturet e saj ruhen gjurm muresh t peridhs s von antike. Muri sht n gjendje t rrnuar dhe n traktet m t mira ruhet n lartsin e rreshtit t par. sht i ndrtuar me gur t terrenit me prmasa mesatare, t lidhura me lla glqeror t cilsis s dobt sipas tekniks opus incertum. Muri arrin gjersin 2.20-2.40m. Ai krijon faqe t brendshme e t jashtme. Struktura e tij prbhet nga dy kmisha dhe brthama qendrore ose emplektoni. Muri krijon nj linj planimetrike eliptike me kalime t buta n knde e kthesa. Perimetri i taracs sht 228m ndrsa gjatsia e trakteve t mureve arrin 118m. Hyrja e kalas duket se gjendet n ann verilindore dhe ka gjersi 4-5m. Muri shfrytzon aftsit mbrojtse t terrenit duke futur n strukturn e tij shkmbinj t shkputur natyror kur ato gjenden n linjn e murit. Gjithashtu ai mungon n ann veriore
N siprfaqen e kalas dhe shpatet e saj u gjetn pak fragmente ensh pa form, q pr nga faktura i takojn periudhs s von t bronzit dhe t hekurit t hershm (Tab. XIII, 8-12). Qeramika sht e punuar me dor dhe sht mjaft e konsumuar. N siprfaqen e brendshme t Gradins shihen rrnoja t shumta muresh t lidhura me lla glqeror q duhet tu takojn banesave e godinave t tjera t shek.VI e.s. Prveq periudhs prehistorike Gradina e Vuakut sht e banuar edhe gjat periudhs s von antike. Pr kt dshmojn gjurmt e sistemit fortifikues t ksaj periudhe si dhe rrnojet e shumta t mureve q shihen n brendsi t kalas, si dhe fragmente t enve t gjetura n siprfaqe (fig. 3.3). Muret e periudhs s von antike jan mbivendosur mbi linjn e murit prehistorik.
Fig.3.3 Frag. fibulash dhe en t antikitetit t von. Harta Arkeologjike e Kosovs II
134 Gradina e Vogl ndodhet n nj kresht shkmbore n perndim t Gradins s Madhe. Ajo ka siprfaqe t rrumbulakuar dhe t pjerrt q arrin deri n rreth 0.1ha. Diametri i saj lindjeperndim sht 60m dhe ai veri-jug 20m. Ajo prfundon n tri an me rnje shkmbore e t thikta, prve ans lindore ku me nj pjerrtsi m t but lidhet me qafn ndrmjetse me Gradinn e Madhe. Ajo ka nj pozit mjaft t mir strategjike dhe kontrollon lvizjet e krahut perndimor t ktij rajoni. N kt kuptim ajo mund t konsiderohet si parafortes e Gradins s Madhe. Cilsit mbrojtse t Gradins s Vogl prforcohen edhe nga fortifikimi i saj me mure gursh. Dallohen dy linja muresh t periudhs s von antike. Linja e par n gjendje shum t rrnuar ruhet n nj trakt me gjatsi 14m i cili bashkon hapsirn midis dy shkmbinjve natyror n ann perndimore. Hyrja duhet t jt n ann lindore ku gjithashtu vrehen gjurm muresh e llai me nj gjatsi prej 20m. Linja e dyt e murit sht vendosur aty ku mbaron pjerrsia e faqes lindore dhe fillon sheshi i qafs. Matja e pjesshme n gjatsi 62m nuk e prcakton gjatsin e plot pr shkak t vegjetacionit t dendur. Distanca e linjs s dyt t dyt, nga linja e par e murit, sht 15m. Ky element fortifikues i njohur si proteizm fillon t shoqroj kalat q nga shek.VI pas. Kr. N mes t dy gradinave, prkatsisht n qafn n trajt shale q i lidh dy gradinat, gjendet nj tum ilire (fig. 3.4). Ajo ka formn e ksuls me prmasa t vogla q nuk kalojn 10-12m dhe me lartsi 0.6m. sht e ndrtuar me pak dhe dhe me shum gur glqeror t terrenit q shihen edhe n siprfaqen e saj.
135
Fig.3.4 Pamje e tums s Vuakut
Fig.3.5 Ortofoto dhe harta topografike e Gradins s Vuakut Harta Arkeologjike e Kosovs II Harta Arkeologjike e Kosovs II
136 3.6 LLAPUSHNIK Shtrihet rreth 10km. n jugperndim t Drenasit. Gradina e Llapushnikut Gjendet n nj kresht t lart shkmbore n trajtn e nj anijeje lundruese n mesin e bjeshkve t Llapushnikut. Pjesa m e lart e gradins sht kryesisht shkmbore dhe njihet me emrin Shkmbi i gradins (fig. 3.6). Siprfaqja e ksaj kreshte sht e shkallzuar dhe mund t quhet Citadel. Ajo ka trajtn e nj platforme shkmbore t shkallzuar me gjatsi 27-30m, gjrsi 13-18m dhe siprfaqe rreth 550600m. Gradina e Llapushnikut ka nj pozicion dominant dhe mjaft strategjik, ajo ka komunikim pamor me nj rajon t gjer rretheprqark; n lindje mali i Goleshit, n perndim Gradishta e Zatriit, n veri Gradina e Vuakut dhe n jug bjeshkt e Berishs. Citadela sht pjesa m e fortifikuar n pikpamjen natyrore. Jeta n kt gradin duket se sht e zhvilluar n shpatet q rrethojn pjesn shkmbore, ku u gjeten fragmente qeramike dhe gjurm t mureve rrethuese. Hyrja e citadels gjendet n ann veriore t fortifikimit. N kt an vrehet nj mur n trajt ledhi q bashkon dy shkmbinj natyror t vendosur 24m larg njri- tjetrit. Ledhi mund t ndiqet n gjatsin 4-5m, meq vegjetacioni sht shum i dendur. Shfrytzimi i aftsive natyrore mbrojtse t gradins dhe plotsimi i tyre me ledh fortifikuese si dhe fragmentet e enve q tipologjikisht i prkasin periudhs s von t bronzit (shek. XIII-XII para.Kr) si dhe periudhs s hershme t hekurit (shek. XI-IX para.Kr) e datojn Gradinn e Llapushnikut si fortifikim t ksaj periudhes.
137 Gradina sht e pajisur me nj mur t dyt rrethues t ngritur gjat periudhs s von antike. Ai sht vendosur 45m n veri t ledhit t prmendur m lart dhe sht dmtuar nga hapja e transheve ushtarake gjat luftimeve t vitit 1999. Nga kto transhe jan zbuluar mjaft fragmente ensh t periudhs s von t bronzit, ndr to nj kup e plot me fron1 (fig. 3.8). Gjithashtu jan gjetur fragmente ensh t periudhs s von antike. Muri i ksaj periudhe rrethon nj siprfaqe shum m t madhe. Edhe ai shfrytzon aftsit mbrojtse t terrenit, prkatsisht rrnjt shkmbore dhe shkmbinj natyror. Ai sht ndrtuar me gur t terrenit me madhsi mesatare dhe tulla me trashsi 4 cm, t lidhura me lla glqeror me cilsi Fig.3.8 Kup, Llapushnik. t dobt. Linja e murit krijon nje planimetri eliptike. Ai nis tek Shkmbi i Shqiponjs dhe qarkon gati t gjith gradinn pr tu mbyllur tek shkmbi i quajtur Burgu i Gradines. Distanca midis ktyre dy shkmbinjve n ann jugperndimore prej mse 60m sht krejtsisht shkmbore dhe fortifikimi i panevojshm. N ant e tjera t gradins muri mund t ndiqet me ndrpreje dhe arrin nj gjatsi prej 355m. Hyrja e ktij fortifikimi ndodhet n ann juglindore dhe ka nj gjersi rreth 4m. Menjher pas hyrjes n ann lindore t gradins hapet nj lndin e shesht mjaft e prshtatshme pr banim me siprfaqe 40x60m. Ajo nga perndimi mbrohet prej shkmbit t gradins, nga lindja prej Sofrs s Gradins si dhe linja e murit n pjest e tjera. Gradina e Llapushnikut (fig.3.7) sht banuar n dy periudha, n at t bronzit t von dhe hekurit t hershm shek. XI-IX p.K. Mendohet q sht njra nga kalat e rindrtuara nga Justiniani.
Fig.3.6 Shkmbi masiv i (Citadela) Kalas s Llapushnikut. Harta Arkeologjike e Kosovs II
Fig.3.7 Gradina e Llapushnikut. Harta Arkeologjike e Kosovs II
138 Boka e Llapushnikut Prfaqson nj qaf t zhveshur nga bimsia q lidh fshatin e Llapushnikut me gradinn eponyme. Aty gjendet nj varrez e vogl tumulare me disa tuma t dmtuara. Populli e njeh edhe me emrin Varret e Gjata. Tuma m e ruajtur gjendet n vendin e quajtur Udht e Gradins. Tuma ka form rrethore me diametr 10.5m dhe lartsi 0.60m. N qendr ka nj dmtim me prmasa 2 x 2m. Tuma sht ndrtuar me gur dhe me dhe. N siprfaqe duken disa gur t vegjl t murans qendrore. Rreth e rrotull saj gjenden 3-4 tuma m t vogla t dmtuara, pothuajse plotsisht. Ruhet vetm shtresa e par q mbulon ndoshta varrin qendror. Varret e Junanve N krahun e djatht t rrugs t madhe ende pa hyr tek Lugu i Kumbullave n Zabelin e Shuaip Gashit, gjendet nj varrez e vjetr me sip. 0.5ha, e quajtur Varret e Junanve2. Varret jan t konturuara me gur shtufor n ant e ngushta. N disa raste ndeshen edhe pllaka t vna pingul n ant e ngushta. Orientimi sht lindjeperndim pr t dy grupet e varreve. Tuma N afrsi t shtpis s Nuhi Sopit n vendin e quajtur gomile, gjendet nj tum e vetmuar (fig. 3.9). Ajo ka form rrethore me diametr 20m, dhe lartsi 0.70m. Tuma sht dmtuar gjat lufts me hapjen e transheve, t cilt nuk kan ndeshur n varre.
139
Fig.3.10 Ortofoto dhe harta topografike e Gradins s Llapushnikut Fig.3.9 Tuma e Llapushnikut Harta Arkeologjike e Kosovs II Harta Arkeologjike e Kosovs II
140 3.7 ARLLAT Shtrihet rreth 15km. n jugperndim t Drenasit. Kisha N vendin e quajtur Bregu i Kishs n lagjen e xhamis ruhen rrnojat e nj kishe mesjetare dhe varrezs prreth saj. Kisha sht nj nefshe me prmasa 14 x 7m. Absida kap bazn 6m dhe rrezen 5m, ndrsa prmasat e hyrjes nuk mund t maten. Dallohet konfigurimi i mureve, gjrsia e t cilave 0.60m, q mund t lexohet vetm n disa trakte t veanta. Muret kan qen t lidhura me lla glqeror. Varret kan pasur konstruksion me rrasa guri prej t cilave mund t dallohen me vshtirsi ant e ngushta, dhe orientimi sht lindjeperndim. Prmasat e tyre nuk mund t matn pasi q gurt kufizues shpesh jan t mbuluar me dhe. Datimi pas shekullit XIV. 3.9 KOMORAN (BUSHAT) Shtrihet rreth 7km. n jug t Drenasit. Bregu i Kishs
141
Gjendet n nj kodr t vogl eliptike n mes t fushs t ktij fshati n krahun e majt t lumit t Drenics. Kodra ka siprfaqe rreth 0.40ha. dhe sht n pronsi t z. Adem Cakaj. Pjesa qendrore e saj sht pyllzuar dendur dhe nuk mund t hyhet pr nj vrojtim m t hollsishm. Sipas shoqruesit, njhersh edhe pronar i ksaj parcele, brenda pjess s pyllzuar gjenden varre t vjetra t kufizuara me pllaka guri n ant e ngushta. Toponimi dhe varret tregojn pr pranin e nj kishe mesjetare.
3.8 KISHAREK (KRUJASI) Shtrihet rreth 10km. n jug t Drenasit. Shpell prehistorike Prball lagjs Goraj n krahun e majt t prroit t fshatit ndodhet nj masiv shkmbor i quajtur Gllavic. N faqen jugore t fshatit gjendet nj shpell karstike (fig. 3.11). Hyrja e shpells ka prerje konike me baz 8m dhe lartsi 2.60m. N krahun e majt t saj vijon nj korridor n trajt tuneli me gjatsi 20m pas t cilit hapet nj ambient banimi, q sipas udhrrfyesit (Xhevat Berisha) ka prmasa 5x4x4-6m. Gjithashtu sipas tij, atje jan gjetur fragmente ensh. Para hyrjes s shpells ka nj shesh pushimi mjaft t prshtatshm pr banim. Gjat vizits nuk arritm t gjejm material arkeologjik.
3.10 NEKOC (NIKAJ) Shtrihet rreth 11km. n jug t Drenasit. Shpell prehistorike N faqen jugore t malit t Peshterit, n perndim t fshatit Nekoc3 dhe n krahun e majt t prroit t that, gjendet shpella e Peshterit (fig. 3.12). Hyrja e orientuar nga jugu ka prerje konike me baz 7.5m dhe lartsi 5.30m. Korridori i shpells ka gjatsi 22m, gjrsi 15m dhe lartsi 4-5m. N pjesn fundore t korridorit ka nj tunel m t ngusht q zgjatet deri n 10m thellsi.
Fig.3.11 Shpella prehistorike e Kishareks. Harta Arkeologjike e Kosovs II
Fig.3.12 Shpella prehistorike e Nekocit, AMK. Harta Arkeologjike e Kosovs II
142 Shpella ka siprfaqe banimi rreth 200m katror dhe ndriim natyror t mjaftueshm. Grmimet e kryera ktu, n vitin 1985 (fig. 3.14) e kan datuar n neolitin e von dhe eneolit. Prve gjetjeve t ksaj epoke u gjetn edhe dy fragmente ensh t zbukuruara me impreso thoi q i takojn kulturs s Starevs. Gjithashtu u gjetn fragmente ensh mesjetare q provojn banimin pr nj koh t gjat n kt shpell(Tab X - XI). 3.11 IKATOV E VJETR Shtrihet rreth 2km. n verilindje t Drenasit. Gradina
143
Ndodhet n nj kodr t vogl konike midis fshatrave ikatov e Vjetr4, Gllanasell dhe Dobroshec. Ajo ka nj pozicion strategjik n kontroll t rrugkalimeve t ktij rajoni dhe ka komunikim pamor n nj hapsir m t gjer q kufizohet nga mali i Qyqavics n lindje dhe n verilindje, vargu kodrinor i Kamenics n perndim dhe ai i Kozmait n jug - perndim, dhe nga mali i Goleshit n juglindje. Kodra e gradins (fig.3.15) sht shkmbore dhe n pjes t veanta t saj vrehen mbetje t sistemit t dikurshm fortifikues, prkatsisht gur t shkputur dhe gjurme llai glqeror. N ann veriore nga hapja e nj transheje gjat lufts t vitit 1998, u gjetn disa fragmente ensh tipike t periudhs s hershme t hekurit. Nga verifikimi i faqeve t transhes shihet se shtresa kulturore e ksaj periudhe sht 0.35-0.45m kto t dhna mjaftojn pr ta konsideruar kt gradin si fortifikim tipik Ilir. Gjithashtu u gjet edhe pak qeramik ndrtimore e periudhs s von antike, prkatsisht tulla me trashsi 4cm dhe tjegulla t tipit kalipter me trashsin e mureve 2cm dhe thellsin e pragut 2.5cm. Paraprakisht mendojm se kjo gradin sht banuar n dy periudha, prkatsisht n periudhn e bronzit t von (shek. XIII-XII para. Kr) dhe fazn e hershme t periudhs s hekurit (shek. XI-IX para.Kr) si dhe antikitetit t von (shek. IV-VI. para.Kr).
Fig.3.13 Shpella prehistorike e Nekocit
Fig.3.15 Gradina e ikatovs
3.12 DOBRASHEC (DRITAN). Shtrihet rreth 6km. n lindje t Drenasit. Arnica Me kt emr quhet nj tok e shesht me siprfaqe 1.2ha pran shtpis s Kamber Hajdarit. Nga punimet bujqsore dalin her pas here fragmente ensh. Gjat vrojtimit ne gjetm fragmente ensh me glazur q datojn periudhn mesjetare.
Fig.3.14 aste pune gjat grmimit n shpelln prehistorike t Nekocit, AMK Harta Arkeologjike e Kosovs II
144 Seisht Me kt emr thirrn tokat para shtpive t lagjs Hajdari. Gjat vrojtimit siprfaqsor nuk u gjetn fragmente ensh, ndoshta ngaq tokat ishin t papluguara. Kish5 N jugperndim t fshatit Dobrashec, n krahun e djatht t lumit t Drenics dhe n lindje t lagjes Abdyli, n pjerrtsin perndimore t nj kodre, gjenden rrnojat e nj kishe t vjetr. Kisha sht nj nefshe dhe ka prmasa t vogla. Prmasat e brendshme t saj jan: 5 x 10m, ndrsa rrezja e absidas sht 3m. Hyrja nuk mund t matet. Linja e mureve mund t ndiqet vetm nga konfigurimi i terrenit q ka trajtn e ledhit. Pran kishs gjenden edhe toponimet Lugu i Kishs dhe Livadhet e Kishs. Varret e Malokve Gjendn n krahun e majt t lumit Drenica, n t djatht t rrugs q lidh shkolln fillore me fshatin Dobrashec. Varreza ka sip. rreth 1ha. Varret jan me konstruksion gurrsh n ant e gjata dhe pllaka vertikale n ato t ngushta. Orientimi lindjeperndim kurse prmasat jan 1.40 x 2.70m. Tipologjikisht i takojn periudhs mesjetare.
145
3.13 GODANC (SHPATI) Shtrihet rreth 8km. n verilindje t Drenasit. uka Me kt emr njihet nj kodr trung konike (fig. 3.16) me siprfaqe t shesht eliptike q ndodhet n jug t fshatit Godanc. Siprfaqja e saj e brendshme me diametr verijug 70m dhe lindjeperndim 26m arrin n afro 0.2ha. Ajo ka nj pozit mjaft strategjike n kontroll t rrugs magjistrale Drenas-Prishtin q kalon midis uks s Godancit dhe Gurit t Plaks.
Fig.3.17 Godanc.
Fig.3.16 uka e Godancit. Harta Arkeologjike e Kosovs II
Nga siprfaqja e saj shihet nj hapsir e gjr e kufizuar q nga iavica n lindje n malin e Kozmait n perendim dhe n malin e Goleshit n juglindje. N konturet e siprfaqes s uks vrehn gjurm t nj ledhi fortifikues (fig. 3.17) i cili sht m i qart n ann lindore. Ledhi shfrytzon aftsit mbrojtse t terrenit dhe mungon n ann jugore t uks, e cila mbrohet nga shkmbinj natyror me faqe t thikta. Hyrja e ktij fortifikimi duket se sht n ann veriore t uks prej nga me ann e nj qafe t leht realizohet komunikimi me viset prreth. Gjat kontrollit siprfaqsor mund t gjejm mjaft fragmente ensh tipologjikisht t lidhura me periudhn e bronzit t von dhe t hekurit t hershm (fig. 3.18). Qeramika sht e punuar me dor me brum argjilor t przier me kokriza rrnore me pjekje t mir, por jo t plot, me ngjyr kafeje, t kuqrremt dhe gri. Jan prfaqsuar t tri kategorit baz t qeramiks me mbizotrim t asaj me fraktur t trash dhe mesatare. Ndr format e enve prmendim: tenxhere me buz t drejta, en me vegj vertikale me prerje trekndshe etj., tipike pr periudhn n shqyrtim. T mbshtetur n pozicionin topografik t ktij vendbanimi, n formn eliptike t tij, n shfrytzimin e aftsive mbrojtse t terrenit dhe fortifikimin me trajt ledhi, si dhe n tipologjin e qeramiks, mendojm se kjo gradin i prket fazs finale t periudhs s bronzit t von (shek. XIII-XII para.Kr) dhe fazs s hershme t periudhs s hekurit (shek. XI-IX para.Kr) (Tab XIII, 1-7). Fig.3.18 Gjetje qeramike n ukn e Godancit
146 Kish
147
N veri t fshatit Godanc n vendin t quajtur Mali i vogl gjenden rrnojat e nj kishe t vogl nj nefshe. Ato jan t mbuluar nga dheu dhe linja e mureve mund t ndiqet nga konfigurimi i terrenit. Prmasat e brendshme t kishs jan 9x5m. Absida ka bazn 3.5m dhe rrez 2m, ndrsa hyrja nuk mund t matet. Tipologjikisht i prket periudhs mesjetare.
3.14 VRBOVC (FORTESA) Shtrihet rreth 7km. n veri t Drenasit. Kalaja Kalaja e Vrbocit ndodhet n dy kodra shkmbore (fig. 3.20) t quajtura Lama e Kalas dhe Kalaja e Madhe, t lidhura midis tyre me nj qaf n trajt shale.
Fig.3.20 Kalaja e Vrbovcit.
Lama e Kalas Gjendet n nj kodr shkmbore n veri t lagjes Gashi n krahun e djatht t prroit t Vrbocit. Ajo ka orientim lindje-perndim, veri-lindje dhe kufizohet nga lindja me vargun kodrinor t Kamenics, dhe n perndim me majn e gradins. N lindje t saj kalon rruga e vjetr Drenas-Vushtrri e quajtur rruga e Bullakut. Kalaja bie me rrnje shkmbore n tri an prve ans verilindore, ku me an t nj qafe t ult lidhet me kalan e madhe.
Fig.3.19 Ortofoto dhe harta topografike e uks s Godancit. Harta Arkeologjike e Kosovs II
148 Siprfaqja e brendshme e Lams s Kalas, me form eliptike dhe diametr 90 x46m arrrin rreth 0.4ha dhe sht pjesrisht e shesht. Zona qendrore sht shkmbore dhe vetm n pjeset ansore gjenden lndina t vogla t prshtatshme pr banim. N pjesn jug-lindje, t saj gjenden themelet e nj banese me prmasa 15x8m. Muret jan t lidhura me lla dhe kan trashsi 0.70m. edhe n skajin veri-lindje t saj gjenden rrnojat e nj ndrtimi me prmasa 12x4.5m. Hyrja pr n Lamn e Kalas gjendet n pjesen veri-lindje t saj. N ann lindore t qafs s kalas gjenden rrnojat e nj ndrtese me prmasa 17x14m t ndara n 2 ambiente me prmasa 5x14m dhe 12x14m. Muret kan qen t ndrtuara me lla dhe gjrsia e mureve sht 1.20-1.30m. Aty gjetm edhe mbeturina zgjyre hekuri. N siprfaqen dhe shpatet e Lams s Kalas u mblodhn fragmente ensh q tipologjikisht u prkasin 4 periudhave t ndryshme. a) periudha e hershme e hekurit b) periudha antike romake6 c) periudha e von antike7 d) periudha mesjetare e von. Kalaja e Madhe Gjendet n veri t Lams s Kalas, n nj kodr t lart shkmbore, t zhvilluar n dy pjes. Pjesa m e lart ose akropoli ka nj pozit mjaft dominante dhe nj shesh me pamje t admirueshme. Nga siprfaqja e tij vshtrimi pushton nj hapsir t gjr t kufizuar nga bjeshkt e Qyqavics n veri-lindje deri n malin e Kozmait n perndim, nga bjeshkt e Berishs dhe Llapushnikut n jug-perndim, deri n malin e Goleshit n jug. Forma e tij sht kryesisht eliptike me diametrin e madh 73m, dhe diametrin e vogl 38m. Duhet t shnojm se nga lindja n perndim kufizohet nga lndina t pjerta me gjatsi prafrsisht me 26-29m. Siprfaqja e akropolit brenda mureve arrin n mbi 0.5ha.
149 Ai sht i ndar me mur edhe n ann jugore me pjesn tjetr t kalas. Pjesa tjetr e kalas gjendet n ann jugore t akropolit dhe ka nj disnivel kuotash prej 8-10m. Siprfaqja e brendshme e saj sht shkmbore dhe pjesrisht e shesht. Ajo ka gjatsi 108m dhe gjrsi 20-30m, dhe arrin siprfaqen rreth 0.5ha. E gjith kalaja ka qen e rrethuar me mure q sot ruhen n trajt rrnojash. Muret jan t ndrtuara me gur mesatar t lidhura me llaq glqeror (opus incertum) me gjrsi 2.40m. Kalaja sht e pajisur me dy hyrje t vendosura pothuajse n nj aks veri-jug, sipas parimit via principalis. Hyrjet kan gjersi 4m dhe secila prej tyre mbrohet nga dy kulla n form patkoi. Gjersia e brendshme e murit sht 1.40m. prve tyre sistemi fortifikues sht forcuar edhe me 3 kulla t tjera t tipit patkoi t vendosura n kndet dhe kthesat e murit. Gjersia e lexueshme e ktij muri sht 6-8m. Perimetri i sistemit fortifikues arrin n 387m duke mos llogaritur ktu gjersin e hyrjeve. N siprfaqen e brendshme t akropolit dhe t pjess tjetr t kalas gjenden rrnojat e mureve t ndrtimeve ushtarake apo civile. N siprfaqen e saj mundem t gjejm pak fragmente ensh q e datojn kt kala n periudhn e von antike. Ajo mund t konsiderohet si nj nga kalat e rindrtuara nga Justiniani n mbrojte t rrugve q lidhnin Rrafshin e Dukagjinit me Fushn e Kosovs (Tab XII). Tarrishta e Kalas Shtrihet n veri t kalas s madhe n perndim t prroit t Vrbocit dhe fushs s Molls. Qafa q lidh Tarrishten me Kalan e madhe, krijon nj shesh mjaft t prshtatshm pr banim. Tarrishta prfaqson nj kodr t ult konike me siprfaqe cca 0.3ha. N ann lindore t saj duket se ka qen e mbrojtur nga nj ledh gursh (fig. 3.22) dhe dheu q mungon n ant e tjera t saj. Ledhi sht vazhdim i nj muri taracimi i rrugs s hyrjes veri-lindje t Kalas s madhe. Ai ka gjatsi 130m dhe ka prerje trapezoidale me bazn e madhe 4m, bazn e vogl 2m, dhe lartsin 0.30-0.50m. Gjat kontrollit siprfaqsor nuk u gjet asnj fragment arkeologjik.
Fig.3.21 Pamje t nj trakti t murit n kalan e madhe t Vrbovcit. Harta Arkeologjike e Kosovs II
Fig.3.22 Mure n form ledhi prehistorik n tarrisht t Kalas s Vrbocit. Harta Arkeologjike e Kosovs II
150 3.15 PALLUZH Shtrihet rreth 8km. n veriperndim t Drenasit. Troje
151
Me kt emr quhet nj fush e shesht pran shtpis s z. Kajtaz Kastratit me siprfaqe rreth 3ha. Punimet bujqsore nxjerrin n drit fragmente ensh mesjetare t zbukuruara me glazur monokrome dhe polikrome. Vendbanimi ndodhet n pronn e z. Hajdin Kastratit.
3.16 TRSTENIK (QNDRESA) Shtrihet rreth 5km. n veriperndim t Drenasit. Kish N lagjen e Munishve n pronn e z. Adem Munishit gjenden themelet e nj kishe t vjetr. Muret jan t mbuluara me dhe n trajtn e ledhit megjithat mund t ndiqet konfigurimi i tyre. Kisha ka prmasat e prgjithshme 10x4m, dhe rreze t absides 2m. Me kishn jan t lidhura disa toponime t vendeve pran saj si; livadhi i kishs, prroi i kishs udha e kishs etj. Udha e Kallugjerve Ruhet vetm si toponim q lidhte Trstenikun me Bajic. Ajo kalonte prgjat kodres sipr fshatit dhe sot sht e mbuluar nga dhe dhe shkurre. 3.17 POKLEK I VJETR Shtrihet rreth 2km. n juglindje t Drenasit. Troje N veriperndim t fshatit dhe burimit t ujit t thart, ngjitur me mullirin e blojes, nj tok e shesht me siprfaqe 5-6 ha njihet me emrin Troje ose Arat e Livadhit. Nga punimet bujqsore n t gjith kt siprfaqe gjenden fragmente ensh, q u takojn 4 (katr) periudhave t ndryshme kohore dhe e prcaktojn at si nj vendbanim shum shtresor. a) periudha e hershme e hekurit8 b) periudha antike romake9 c) periudha e von antike10 d) periudha mesjetare e von11.
Fig.3.23 Ortofoto dhe harta topografike e Kalas s Vrbocit
152 3.18 FUSHTICA E EPRME Shtrihet rreth 10km. n jug t Drenasit. Livadhet e mdha N jugperndim t ktij fshati gjendet nj fush me siprfaqe rreth 1ha e njohur me toponimin e msiprm12. Gjat vrojtimit siprfaqsor u gjetn fragmente t qeramiks ndrtimore prkatsisht tulla me trashsi 4-5cm dhe tjegulla kalipter me trashsi 3cm dhe thellsin e pragut 2cm. Fragmentet e enve jan m t pakta. Datimi paraprak, periudha e von antike. 3.21 KORETIC E ULT Shtrihet rreth 3km n jug t Drenasit Kish
153
3.19 FUSHTIC E ULT Shtrihet rreth 10km. n jug t Drenasit. Arat pas Rudine N lindje t ktij fshati, n krahun e djatht t prroit t tij gjendet nj fush e shesht q njihet me kt toponim13. Gjat kontrollit siprfaqsor u gjet nj fragment kup t eneolitike. U gjetn gjithashtu edhe fragmente ensh me glazur t periudhs mesjetare t von. Kish N juglindje t fshatit n nj kodr t ult ngjitur me rrugn Lipjan-Caralev gjenden rrnojat e nj Kishe t Vogl. Mund t ndiqen vet konturet e mureve. Kisha ka kto dimensione: 10 x 5m dhe rreze t absides 1.5m. Me kt kish lidhen toponimet Livadhet e Kishs n veri dhe Lugi i Kishs n perndim.
N mes t fshatit Koretic e Ult dhe Koretic e Eprme n vendin e quajtur Varret e Dushkut gjenden rrnojat e nj kishe14. Kisha gjendet n nj pyll t rrall dushku. Gurt e themeleve jan nxjerr pr nevoja ndrtimi dhe mund t ndiqen vetm linjat e tyre. Aty-ktu gjenden gjurm llai glqror t cilsis s dobt. Kisha ka prmasa t prafrta 20x10m dhe rreze t absides 3m. Kisha sht e orientuar n drejtimin lindje-perndim me nj shmangie prej 20 nga ky aks. Rreth 1000m n perndim t kishs gjendet nj varrez e vjetr krejtsisht e rrafshuar q lidhet me kishn n fjal. Prnjohja u drejtua nga: Prof. as. dr. Adem Bunguri, n bashkpunim me arkeologt Luan Kobashliu dhe Masar Valla, n vitin 2004 Raporti u plotsua me t dhna shtes n vitin 2012 nga dr. Shafi Gashi.
3.20 STANKOFC (FLAMURASI) Shtrihet rreth 7km. n lindje t Drenasit. Kulla Me kt emr njihet nj koder konike me vegjetacion dushku q ndodhet n veri t malit t Goleshit dhe n ann veri-perndimore t fshatit. Maja e saj sht e shesht me form eliptike dhe ka orientim jugperndim-verilindje dhe sht e zhveshur nga bimsia. Siprfaqja e saj me diametr 50 x 20m arrin n 0.1ha. Prej aty kontrollohen lvizjet n veri dhe n jug t saj, prkatsisht rruga Prishtin-Pej dhe lugina e Stankovcit. Nga vrojtimi siprfaqsor nuk u gjet asnj fragment ene, prve disa gurve t vegjl q gjenden n perimetrin e saj dhe t krijojn prshtypjen e nj ledhi mbrojts. I vetmi funksion i saj mund t kt qen i lidhur me karakollat osmane.
154
Referencat:
1
Lausa Lausa Lausa Lausa Lausa Lausa Krushec Krushec Krushec Krusevac Krusevac Krusevac Krusevac Krusevac Krusevac Marin Marin Marin Marin Marin Marin Marina Marina Marina Marina Marina Marina
Arkeologjike e Komuns Gllogoc (Drenas) Kraljice Kraljice Kraljice Kraljice Kraljice e Komuns Gllogoc (Drenas) HartaHarta Arkeologjike Krasmirofc Krasmirofc Krasmirofc Krasmirofc Krasmirofc Krasmirofc
PolaciiiiiRi Ri Polac Ri Polac Ri Polac Ri Polac Novo NovoPoljance Poljance Poljance Novo Krasmirovac Krasmirovac Krasmirovac Baks Baks Baks Baks Baks Baks Baks Baks Baks Dashec Dashec Dashec Dosevac Dosevac Dosevac Dosevac Dosevac Dosevac Palluzh Palluzh Palluzh Poluza Poluza 20 Poluza Shtutic Shtutic Shtutic Stutica Stutica Stutica Stutica Stutica Stutica Likoshan Likoshan Likoshan Likoshan Likoshan Likosane Likosane Likosane Likosane Likosane irez irez irez Cirez Cirez Cirez Cirez Cirez Cirez Strofc Strofc Strofc Strovce Strovce Strovce Strovce Strovce Strovce
Glavotina Glavotina
Kupa sht gjetur nga Bekim Sopi ish-ushtar i UK, i cili e posedon at. 2 Varret e Junanve i prkasin popullsis ortodokse shqiptare t mesjets. 3 Informacion i dhn nga kolegu K. Luci. (materiali i pabotuar ruhet n Muzeun e Kosovs). 4 N betejn e dats 22 shtator 1998 n kt Gradin u vra heroi i popullit Fehmi Lladrovci dhe bashkshortja e tij Xhev Lladdrovci, n luft pr mbrojtjen e vendit. N kujtim t ksaj qndrese, n Gradinn n fjal, sht ngritur nj monument q prjetson aktin e tyre sublim. 5 Livadhet e kishs me siprfaqe rreth 20 ha jan pron e familjeve Kastrati dhe Hajdari t ktij fshati. 6 Dy monedha argjendi t periudhs romake na jan dorzuar nga z. Liman Gashi, banor i fshatit dhe nj e tret u gjet nga kolegu L. Kobashliu. 7 N arn e z. Beqir Gashit, ngjitur me kt kala, nga punimet bujqsore gjenden herpashere themele banesash dhe gjurm llai glqror q dshmojn shtrirjen e banimit jasht kalas n kt periudh. 8 Pr periudhn e bronzit t von karakteristike sht qeramik e punuar me dor me brum argjilor t przier me kuarcite dhe pak rr me pjekje e lmim t mir, ku dominon ngjyra kafe n t kuqe dhe m pak n t zez. 9 Pr periudh antike romake, prmendim ent t tipit pseudoterra sigilatta, q i takojn periudhs s hershme perandorake si dhe fragmente kanash tipike pr periudhn e von perandorake. 10 Ksaj periudhe i takon edhe nj peshore piramidale me baz 7cm. 11 Ksaj periudhe i takon nj paret ene i zbukuruar me breza t krehrit horizontal tipik pr kt periudh. Ksaj periudhe i takojn fragmente t enve me glazur monokrome dhe polikrome. 12 Pron e z. Ramadan Emrush Bytyit 13 N kt vend ka qen gjetur nj ekan guri t cilin e posedon z. Milaim Ferizi. Tani pronsia e ksaj are sht e Isuf dhe Rexhep Ferizit. 14 Pron e z. Hajredin Fetahut.
Vrmic Vrmic Vrmic Vrmic Vrmic Vrmic Vrmnica Vrmnica Vrmnica Vrmnica Vrmnica
Gradic Gradic Gradic Gradic Gradic Gradic Gradica Gradica Gradica Gradica Gradica Gradica
Zhilivod Zhilivod Zhilivod Zilivoda Zilivoda Zilivoda Zilivoda Zilivoda Zilivoda
Rrezall Rrezall Rrezall Rezala Rezala Rezala Rezala Rezala Rezala Makermal Makermal Makermal Makrmalj Makrmalj Makrmalj Makrmalj Makrmalj Makrmalj
19
Vrboc Vrboc Vrboc Vrbovac Vrbovac Vrbovac Vrbovac Vrbovac Vrbovac Gllanasell Gllanasell Gllanasell Gladno Gladno Selo Selo Gladno GladnoSelo Selo Gladno Gladno Selo Selo
18
Likoc Likoc Likoc Likovac Likovac Likovac Likovac Likovac Likovac
Trstenik Trstenik Trstenik Trstenik Trstenik Trstenik Trstenik Trstenik Trstenik
Abrie ePoshtm Poshtm Abri e Poshtm Abri e Poshtm Abri e Poshtm Abri Donje Donje Obrinje Obrinje Donje DonjeObrinje Obrinje Donje Donje Obrinje Obrinje
Qikatov e Vjetr Qikatove eVjetr Vjetr Qikatov Qikatov e Vjetr Staro Staro Cikatovo Cikatovo Staro StaroCikatovo Cikatovo Staro Staro Cikatovo Cikatovo Glabar Glabar Glabar Globare Globare Globare Globare Globare Globare
15
Dobrashec Dobrashec Dobrashec Dobrashec Dobrashec Dobrashec Dobrosevac Dobrosevac Dobrosevac Dobrosevac Dobrosevac Dobrosevac
16
GrabociiiiiEprm Eprm Graboc Eprm Graboc Eprm Graboc Eprm Graboc Gornji GornjiGrabovac Grabovac Grabovac Gornji
17
Graboc Graboc Graboc Poshtm Poshtm Graboc Graboc GrabociiiiiiPoshtm Poshtm Poshtm Poshtm Donji Donji DonjiGrabovac Grabovac Grabovac Grabovac Donji Donji Donji Grabovac Grabovac
Abri Abri e e Eprme Eprme Abri Abrie eEprme Eprme Abri Abri e e Eprme Eprme Gornje GornjeObrinje Obrinje Obrinje Gornje Obrinje Gornje Obrinje Gornje Gornje Obrinje Baice eElshanit Elshanit Baic e Elshanit Baic e Elshanit Baic e Elshanit Baic Banjica Banjica Banjica Damanek Damanek Damanek Domanek Domanek Domanek Domanek Domanek Domanek Qikatov Qikatove e eRe Re Re Qikatov e Re Qikatov e Re Qikatov Qikatov e Re Novo NovoCikatovo Cikatovo Cikatovo Novo
Paklek Paklek Paklek Poklek Poklek 21 Poklek Poklek Poklek Poklek
Vasilev Vasilev Vasilev Vasiljevo Vasiljevo Vasiljevo Vasiljevo Vasiljevo
Trdec Trdec Trdec Trdevac Trdevac Trdevac Trdevac Trdevac Trdevac
3
Shtrubollov Shtrubollov Shtrubollov Strbulovo Strbulovo Strbulovo Strbulovo Strbulovo
GLLOGOC GLLOGOC GLOGOVAC GLOGOVAC

e Karretic Karretice eEprme Eprme Eprme Karretic e GornjaKoretica Koretica Gornja Koretica Gornja Koretica Gornja Koretica Gornja Karretic Poshtme Karretic Karretice e ePoshtme Poshtme Karretic Poshtme Donja Donja Donja Koretica Koretica Donja Donja DonjaKoretica Koretica Koretica Koretica Zabel Poshtm Zabel Poshtm Zabel Poshtm ZabeliiiiiPoshtm Poshtm Zabel Donji DonjiZabelj Zabelj Zabelj Donji Zabelj Donji Donji Zabelj Zabel Zabel ZabeliiiiiiEprm Eprm Eprm Eprm Zabel Zabel Zabel Eprm Eprm Gornji GornjiZabelj Zabelj Zabelj Gornji Zabelj Gornji Gornji Zabelj Sankofc Sankofc Sankofc Sankofc Stankovce Stankovce Stankovce Stankovce Stankovce Stankovce Fushtic Fushtic Fushtice e eEprme Eprme Eprme Gornja Gornja Fustica Fustica Gornja GornjaFustica Fustica Gornja Gornja Fustica Fustica Miren Miren Miren Miren Miren Miren Mirena Mirena Mirena Mirena Mirena Mirena
Golluboc Golluboc Golluboc Golluboc Golluboc Golluboc Golubovac Golubovac Golubovac Golubovac Golubovac Golubovac Vuak Vuak Vuak Vuak Vuak Vuak Vucak Vucak Vucak Vucak Vucak Vucak
Krajkov Krajkov Krajkov Krajkov Krajkov Krajkovo Krajkovo Krajkovo Krajkovo Krajkovo Krajkovo
Harilaq Harilaq Harilaq Harilaq Harilaq Harilaq Ariljaca Ariljaca Ariljaca Ariljaca Ariljaca Ariljaca
Negroc Negroc Negroc Negroc Negroc Negroc Negrovce Negrovce Negrovce Negrovce Negrovce
7
Llapushnik Llapushnik Llapushnik Llapushnik Llapushnik Llapushnik Lapusnik Lapusnik Lapusnik Lapusnik
Vukofci Vukofci Vukofci Vukofci Vukofci Vukofci Vukovce Vukovce Vukovce Vukovce Vukovce Vukovce
Kamaran Kamaran Kamaran Kamaran Kamaran Kamaran Komorane Komorane Komorane Komorane Komorane Komorane
Gjergjica Gjergjica Gjergjica Gjergjica Gjergjica Gjergjica Djurdjica Djurdjica Djurdjica Djurdjica Djurdjica Djurdjica Balinc Balinc Balinc Balinc Balinc Balinc Balince Balince Balince Balince Balince Balince Arllat Arllat Arllat Arllat Arllat Arllat Orlate Orlate Orlate Orlate Orlate Orlate
8 11 12 9
Berish Berish Berish Berish Berish Berish Nekoc Nekoc Nekoc Nekoc Krzharek Krzharek Krzharek Krzharek Krzharek Krzharek Kisna KisnaReka Reka Reka Kisna Reka Kisna Kisna Reka
22
Fushtic Fushtic Fushtice e e ePoshtme Poshtme Poshtme Poshtme Fushtic Fushtic Fushtic e e Poshtme Poshtme Donja Donja Fustica Fustica Donja DonjaFustica Fustica Donja Donja Fustica Fustica
10
23 13
Glavotina Glavotina
Lausa Lausa Lausa Lausa Lausa Lausa Krushec Krushec Krushec Krusevac Krusevac Krusevac Krusevac Krusevac Krusevac Marin Marin Marin
Shkarashnik Shkarashnik Shkarashnik Shkarashnik Shkarashnik Shkarashnik Skorasnik Skorasnik Skorasnik Skorasnik Skorasnik Skorasnik
Berisa Berisa Nekovce Nekovce Berisa Nekovce Berisa Berisa Nekovce Nekovce Harta Arkeologjike e Komuns Gllogoc (Drenas) Kraljice Kraljice Kraljice Kraljice Kraljice
Polac Ri Polac Ri Polac Ri PolaciiiiiRi Ri Polac NovoPoljance Poljance Novo Poljance Novo Poljance Novo Poljance Novo
Trpez Trpez Trpez Trpez Trpez Trpez Trpeza Trpeza Trpeza Trpeza Trpeza Trpeza Baks Baks Baks
Baks Baks Baks Baks Baks Baks Baks Baks
Krasmirofc Krasmirofc Krasmirofc Krasmirofc Krasmirofc Krasmirofc 14 Krasmirovac Krasmirovac Krasmirovac Krasmirovac Krasmirovac Krasmirovac
Marina Marina Carralluk Carralluk Carralluk Marina Marina Marina Carralluk Carralluk Carralluk
Trpez Trpez Trpeze e eUlt Ult Ult e Ult Trpez Trpez Trpez e Ult DonjeTrpeze TrpezeDashec Donje Trpeze Donje Trpeze Donje Trpeze Donje Dashec Dashec Dashec Dashec Dashec
irez irez irez irez irez irez Cirez Cirez Cirez Cirez Cirez Cirez
Baic Baic Baic Banjica Banjica Banjica Banjica Banjica Banjica Strofc Strofc Strofc Strofc Strofc Strofc
Rusinoc Rusinoc Rusinoc Rusinoc Rusinoc Rusinoc Rusinovce Rusinovce Rusinovce Rusinovce Rusinovce Rusinovce
Qendra komunale Fshat / Vendbanim Kufinj shtetror Kufinj komunal

17 2
Leletiq Leletiq Leletiq Leletiq Leletiq Leletiq Laletic Laletic Laletic Laletic Laletic Laletic
Dosevac Dosevac Dosevac Dosevac Dosevac Dosevac
Novosell Novosell Novosell Novosell Novosell Novosell NovoSelo Selo Novo Selo Novo Selo Novo Selo Novo
Strovce Strovce Strovce Strovce Strovce Strovce
Rrezall Rrezall Rrezall Rezala Rezala Rezala Rezala Rezala Rezala
Sedllar Sedllar Sedllar Zhilivod Zhilivod Sedllar Sedllar Zhilivod Lokalitetet arkeologjike sipas numrit rendor t vendbanimeve q prfshijn periudhat Zhilivod Zhilivod Gradica Gradica Gradica Gradica Gradica Likoshan Likoshan Likoshan Likoshan Likoshan Likoshan Sedlare Sedlare Zilivoda Zilivoda Shtutic Shtutic Zilivoda Sedlare Shtutic Lladroc Lladroc Zilivoda Zilivoda Shtutic Shtutic Sedlare Sedlare Lladroc Lladroc Lladroc Palluzh Palluzh Palluzh Palluzh antik dhe Palluzh parahistori, mesjet. Likosane Likosane Likosane Likosane Likosane Stutica Stutica Stutica Stutica Stutica
Divjak Divjak Divjak Divjak Divjak Divjak Divljaka Divljaka Divljaka Gradic Divljaka Divljaka Divljaka Gradic Gradic Gradic Gradic
Lokalitet Arkeologjik Rrug magjistrale Rrug dytsore Rrug fshati Hekurudh Liqen Lum
Lipovic Kilometers Lipovica Lipovica Lipovica Lipovica Lipovica Lipovica
Likoc Likoc Likoc Likovac Likovac Likovac Likovac Likovac Likovac
1) Mesjet 2) Mesjet Makermal Makermal Makermal Makermal Makermal 3) Antik Makrmalj Makrmalj Makrmalj 4) Mesjet 5) Mesjet 6)Parahistori/
Poluza Poluza Poluza Poluza Poluza Poluza
20
Trstenik Trstenik Trstenik Trstenik Trstenik Trstenik Trstenik Trstenik Trstenik
Antik 7) 19 Parahistori/Mesjet Vrboc Vrboc Vrboc Vrboc Vrboc Vrboc 8) Parahistori Vrbovac Vrbovac Vrbovac Vrbovac Vrbovac 9) Mesjet 10) Parahistori 11) Mesjet
12) Parahistori 18) Parahistori 18 Parahistori / Mesjet 13) Parahistori 19) Godanc Godanc Godanc Godanc Godanc 14) Mesjet 20) Mesjet Godance Godance Godance Godance Godance 15) Parahistori / Antik 21) Parahistori / Mesjet Gllanasell Gllanasell Gllanasell Gllanasell Gllanasell Gladno GladnoSelo Selo Selo Gladno 16) Mesjet 22) Antik 17) Mesjet 23) Parahistori / iiiMesjet Graboc Eprm Graboc Eprm Graboc Eprm Graboc iiEprm Eprm Graboc
Qikatov Qikatove e eVjetr Vjetr Vjetr Qikatov e Vjetr Qikatov e Vjetr Qikatov Qikatov e Vjetr StaroCikatovo Cikatovo Staro Cikatovo Staro Cikatovo Staro Cikatovo Staro
2.5 KM
15
Abri e Poshtm Abri Poshtm Abri e Poshtm Abrie ePoshtm Poshtm Abri e DonjeObrinje Obrinje Donje Obrinje Donje Obrinje Donje Obrinje Donje
Dobrashec Dobrashec Dobrashec Dobrashec Dobrashec Dobrashec Dobrosevac Dobrosevac Dobrosevac Dobrosevac Dobrosevac Dobrosevac
16
GornjiGrabovac Grabovac Gornji Grabovac Gornji Grabovac Gornji Grabovac Gornji
Glabar Glabar Glabar Glabar Glabar Glabar
17
Graboc Graboc GrabociiiiiPoshtm Poshtm Poshtm Poshtm Graboc Graboc Graboc Poshtm Donji DonjiGrabovac Grabovac Grabovac Donji Grabovac Donji Donji Grabovac
156
157
IV. Harta Arkeologjike e Komuns Vushtrri
158
159
4.VUSHTRRI
Komuna e Vushtrris (fig. 4.1), sht e pasur e me tok pjellore, kullosa, bimsi e faun. Shtrihet n pjesn veriore t Kosovs. Territori i saj sht i gjat 34km, i gjer afro 23km, me vij prkufizuese afro 104.5km, prfshin siprfaqe prej 345km2. N veri kufizohet me Mitrovicn, n lindje me Besiann (Podujevn), n perndim me Sknderajn, Drenasin (Gllogocin) n jugperndim, sikurse edhe n jug, me komunen e Kastriotit (Obiliqin) t formuar n vitin 1990. Veorit gjeomorfologjike e karakterizojn komunn e Vushtrris zon fushore, kodrinore dhe malore, me mbizotrim t zons fushore e cila shtrihet kryesisht n t dyja ant e lumit Sitnica, kurse zonat malore e kodrinore shtrihen n jugperndim, prgjat kurrizit dhe rrz maleve t Qyqavics dhe n verilindje n vazhdimin e vargmaleve t Kopaonikut. Lartsia mbidetare e ksaj treve lviz prej 508m n afrsi t derdhjes s lumit Smerkovnic n Sitnic deri n 1380m n Majn e Zez. Pozita e favorshme gjografike dhe begatit natyrore kan ofruar kushte t mira pr fillet e jetess, s paku q nga epoka e neolitit e deri n mesjet.
4.1 URA MESJETARE ME NNT HARQE Ura e Vushtrris (fig. 4.2) gjendet n perndim t qytetit. Hyn n radhn e urave me t lashta n Kosov dhe mund t rreshtohet krahas kryeveprave arkitekturale t Evrops Juglindore. sht ngritur n shek. XIV mbi rrjedhen e mesme t lumit Sitnic. Shtrati i Sitnics sht shmangur n shek. XX duke krijuar nj fenomen natyror, ur pa lum. Ura sht e gjat rreth 135m dhe e gjer rreth 5m. Konstrukcioni i urs i cili prej brigjeve ngrihet n trajt kurrizi. sht murosur nga blloqet e lmuara m prkushtim e t rreshtuar me mjeshtri t pashoqe, kurse traseja sht shtruar me kalldrm. Ura prbhet nga nnt harqe, pes nga t cilat jan n trajt gjysmrrethi dhe katr syresh n trjat prafrsisht trekndeshi. Harqet e ndrtuara n kt mnyr krijojn zgjidhje t suksesshme inxhinierike, mbajn ngarkesat dhe bjn shprndarjen harmonike t mbipeshave.
MALI I ZI
Vushtrri !
SERBIA
Zvean !
Podujev (Besian) !
Ll ap
PRISHTIN
! Mitrovic
Vushtrri
!
SHQIPRIA
B at
l l av
MAQEDONIA
0 510 20 Km

Legjenda:
Kufinj Shtetror
Skenderaj
Kufinj Administrativ
! P
!
Kryeqytet Qytet Komunat e prfshira n Vllimin I t Harts Arkeologjike t Kosovs
!
Sit
ic
Komunat e prfshira n Vllimin II t Harts Arkeologjike t Kosovs
PRISHTIN
Obili (Kastriot)
Drenas (Gllogoc)
Drenic
8 Km
Lum Liqen
Fig.4.1 Harta e Komuns s Vushtrris
! P
do c
Fig.4.2 Ura e Vushtrris Harta Arkeologjike e Kosovs II Harta Arkeologjike e Kosovs II
160 4.2 KALAJA E VUSHTRRIS N qendr t brthams s vjetr t qytetit t Vushtrris e n terren t shesht fushor, disa qindra metra larg nga bregu i majt i lumit Sitnica, gjendet Kalaja mesjetare (fig. 4.3). Kalaja ka planimetri drejtkndshi.Prbhet prej dy pjesve: Kulls dykatshe n lindje dhe mureve rrethuese n perndim. Muret rrethuese mbesheten n skajet e mureve ansore t Kulls, duke ln pjesn m t madhe t Kulls jasht mureve rrethuese. Kulla ka prmasa 11.30 x 11.30m. Lartsia e mureve ruhet deri n 8m, ndrsa trashsia e tyre sht 2m. Muret rrethuese kan prmasa 32 x 32m, me lartsi rreth 6m dhe trashsi rreth 2m. Kalaja ka pasur dy hyrje, nj hyrje qendrore pr karroca e cila me gjas ndodhej n mes t murit rrethues n ann jugore, aty ku edhe sot gjendet porta e kohs s re dhe nj hyrje ansore pr kmbsor e cila gjendet n skajin lindor t murit rrethues. Hyrja e veant n kull ndodhet n mes t murit perndimor. Kalaja sht ndrtuar nga gurt ranor dhe gurt lumor t lidhur me lla gelqereje t cilsis s mir. Pjes t mureve sidomos pjesa jugore jan t dmtuara n mas t konsiderushme. Kalaja supozohet se sht ndrtuar n shek. XIV, pa prjashtuar mundsin e shtresave kulturore t mhershme .
161 N vitin 2011-2012 Instituti Arkeologjik i Kosovs ka ndrmarr grmime arkeologjike t udhhequra nga L. Gashi, rezultate t cilat do t prcaktojn t dhna m konkrete lidhur me lashtsin dhe vlerat kulturore t ktij lokaliteti (L. Gashi, raport paraprak i grmimeve n Kalan e Vushtrris, 2012, Arkivi IAK).
Fig.4.4 Planimetria e Kalas s Vushtrris (L. Gashi), 2012.
Altari kushtuar hyjit dardan N Hamamin e Gazi Ali Beut (shek. XV) n Vushtrri deri n vitin 1986 ruhej nj altar mermeri, kushtuar hyjit dardan t pjelloris dhe vegjetacionit, i cili tashm ka humbur. Altari kishte t skalitur mbishkrimin: Deo IIII | [An(d)[in]o)] IIII | VI. P IIIII DA [..]..
Fig.4.3 Kulla e Kalas s Vushtrris dhe Muri Jugor Harta Arkeologjike e Kosovs II
Datohet n shek. I pas Kr.

162 4.3 CECELI Gjendet rreth 14km n verilindje t Vushtrris. Grmadhat e Kishs N periferi t fshatit Ceceli, rreth 1km n juglindje t fshatit Sllakovc, n t djatht t rrugs CeceliSllakovc gjendet toponimi Lugu i Kishs (fig. 4.5). Me gjas gjurmt e nj kishe gjenden rrz shpatit perndimor t nj kodre t ult. Prfaqsohen nga ledhe dheu me planimetri t paqart, nga gur t thyer, gjurm llai glqereje t bardh t przier me rr t trash lumi. Shpati n lindje zbret n nj lugin t vogl cila prshkohet nga prroi q buron n fshatin Ceceli dhe lidhet n ann jugore me luginn e Lumkuqit. Anet tjera t terrenit prbhen nga relievi i prthyer malor, kodrat dhe shpatijet e buta.
163 Ajo ruan kndin e drejt n ann perndimore, kurse n ann lindore ka form prafrsisht t dy gjysmrrathve. N veri, ku terreni ngrihet n form terrace, platforma sht ndrprer nga trasimi i rrugs s prmendur, ndrsa n lindje dukja e platforms cenohet nga ngritja e nj shtpie. N siprfaqen e saj ndeshm fragmente t qeramiks atipike, q sipas brumit t argjils dhe mnyrs s punimit do ti ken takuar epoks mesjetare. Pronari gjat punimit t toks ka hasur n mure t objekteve t lidhura me lla gelqereje dhe n fragmente t enve t qeramiks, ndrsa n ann veriore, rreth 30m n veri t platforms, jan gjetur gypa t qeramiks q vinin n drejtim t qendrs s platforms. Gjetjet e qeramiks, ekzistimi i themleve t mureve t ndrtuara me gur e lla glqereje, sikurse edhe shtrirja e platforms pran rrugs q lidh qytetin e Vushtrris me viset malore t saj nuk prjashtojn mundsin e ekzistimit t nj hani mesjetar.
4.4 SLLAKOVC Gjendet rreth 18km. n verilindje t Vushtrris. Kisha mesjetare N lagjen e Bunjakve t Sllakovcit, rreth 50m nga krahu i majt i prroit t fshatit, nj kodr trung konike e cila n ann perndimore zbret n trajt tarrace t ult, njihet nga banort vends me emrin Bregu i Kishs (fig. 4.6). Emrtimi prcakton nj kish, rrnojat e s cils gjenden n fund t terracs s kodrs. Ambienti i kishs sht i prthyer. Prbhet nga masivi i kurorave t kodrave n lindje, veri dhe jug, ndrsa n perndim hapen terracat e ulta q prfundojn n luginn pjellore t Lumkuqit. Kisha sht nj nefshe. Prbhet nga narteksi me nj absida gjysmrrethi n lindje dhe nga naosi n perndim. Banort vends gjat punimit t tarracs n verilindje t kishs, ku terreni favorizonte ngritjen e vendbanimit, kan hasur n themele t mureve t lidhura me lla glqereje, n tulla dhe tjegulla. Tani nuk vrehen kurrfar gjurmsh.
Fig.4.5 Lugu i Kishs
Gjat zgjrimit t rrugs q lidh fshatin Sllakovc me fshatin Ceceli, n ann jugperndimore t topogrmadhs, jan gjetur skelete varresh dhe tjegulla. Vendi n afrsi t gjurmve t kishs sht prdorur pr varrime deri n vitet 60 ta t shekullit XX. Kjo hetohet nga nj mbishkrim i skalitur n gur varri. Hani mesjetar N t djatht t rrugs CeceliSamadregj n veri t qendrs s fshatit Ceceli, rreth 50m buz rrjedhs s majt t prroit Reka e Cecelis gjenden gjurm banimi mbi nj platform dheu n nj siprfaqe prej rreth 0.10ha. Platforma me faqe t pjerrta ngrihet mbi nivelin e lugins s prroit rreth 3m.
Fig.4.6 Bregu i Kishs Harta Arkeologjike e Kosovs II
164
165 Katr trakte t rrathve t mureve n form ledhesh t dheut, hasn n nj distanc prej 80-100m edhe prgjat gjersis s vendbanimit. Ato me gjas lidhen me muret rrethuese gjatsore, q m s miri do t saktsohej me grmime arkeologjike. Qasja n kshtjell sigurohej nga ana jugperndimore n nj gjatsi prej 200-300m dhe gjersi prej 3m. Ruhet traseja e rrugs s shtruar me kalldrm. Kshtjella z pozit t mir strategjike duke mbizotruar terrenin q e rrethon. Rrez saj n verilindje dhe jugperndim rrjedhin dy prroje t thell. N juglindje vrojtohen vargmalet e Qyqavics. N veri shihet terreni i prthyer kodrinor dhe fushor si dhe kodrat e larta t Shals s Bajgors. Brenda kshtjells kryesisht pran ledheve t mureve rrethuese, n pjesn m t lart t skajtit veriperndimor t terracs dhe n perndim t saj, gjat prnjohjes ndeshen n fragamente t enve t qeramiks nga periudha parahistorike dhe nga periudha e antikitetit. Brenda kshtjells, nga vendsit, sht gjetur nj stel e fragmentuar dardane me mbishkrim dhe dy pjes t shtyllave . Stela dim. 60 x.55cm (fig. 4.9a)., sht punuar nga mermeri i bardh. Prbhet nga fusha mbishkrimore e profiluar anash dhe e zbukurar me korniz. N fushn mbishkrimore ruhet mbishkrimi i skalitur n tre rreshta me shkronja kapitale. Lartsia e shkronjave sillet prej 67cm., ndrsa gjrsia 34cm. Mbishkrimi i datuar n shek. II (Z. Mirdita, Antoponomia,Prishtin,1981, f. 247) sht ky: [..] BICI FILICI ANUS FC Lexohet: [..] bici Felici-/anus f (aciendum ) c ( uravit) ?. Kolonada nr.1 ka kto prmasa: diametrin 1.13m dhe lartsin 0. 60m. sh e punuar n mermer t bardh. Kolonada nr. 2 ruhet me lartsi prej 50cm, ndrsa ka diameter prej 1.13m. Ajo sht punuar nga meremeri i bardh me nuansa t ngjyrs s kuqe t errt (fig.4.9b). Vrojtimet tona gjat prnjohjes dhe studimi i literaturs pararendse dshmojn s kemi t bjm me nj venbanim t rndsishm shumshtresor, ku jetesa z fill s paku n epokn e bronzit t von, prkatsisht n kaprcyell t bronzit t von n hekurin e hershm, pr t vazhduar n fazn e dyt t hekurit, gjat periudhs t sundimit romak, n antikitetin e von sikundr edhe n mesjetn e hershme. (Tab XIV - XV)
Fig.4.7 Rrnojat e mureve n lokalitetin Bregu i Kishs
4.5 DUBOVC Gjendet rreth 11km. n jugperndim t Vushtrris. Vendbanim shumshtresor Kodra e but n form t rregullt konike, 673m mbi nivelin e detit, n juglindje t lagjs s Zyqakve t fshatit Dubovc njihet me emrtimet Gjyteti i Dubovcit, Kodra e Kalas dhe Mali i Kodrs (fig. 4.8). Mbi tarracn e kodrs n form prafrsisht t elipsit me an t zgjatura nga lindja n perndim, sht ngritur Kshtjella me mure rrethuese t cilat fortifikojn nj siprfaqe rreth 4 hektar. Muret, tashm t rrnuara nga nxjerrja sistematike e gurve. Ruhen kryesisht n form ledhesh t gurve dhe t dheut sikundr edhe nga mbetje gursh t thyer, rrasa gursh copa t tjegullave dhe tullave t lidhura me lla cilsor t ngjyrs s bardh q ta kujtojn teknikn e murimit opus incertum. Ato, prgjithsisht, ndjekin vijen me t lart t izohipsit i cili bie thikt n ant perndimore, jugore dhe veriore, ndrsa n verilindje kodra shnon nj rnie t but.
a)
b)
Fig.4.8 Gjyteti i Dubovcit Harta Arkeologjike e Kosovs II
Fig.4.9 a) - b) Plastika e gurit, Dubovc. Harta Arkeologjike e Kosovs II
166 Kallariq-Vendbanim mesjetar
167
Shpatin e but, me gjurm banimi, i cili gjendet rreth 1km n verilindje t fshatit Dubovc, vendsit e njohin me toponimin Kallariq. N nj siprfaqe prej rreth 1ha ndeshen copa llai, gur t papunuar (fig. 4.11) dhe fragmente atipike t epoks mesjetare t von. Fshatart kan hasur n themele t mureve q tani nuk vrehen. Shpati i Kallariqit gjendet n nj ambient t pasur bujqsor dhe blegtoral. N perndim rrethohet me shpatije dhe kodra t buta, ndrsa n lindje veri dhe jug me terren fushor. Rreth 200m n juglindje qarkullon prroi i fshatit.
Fig.4.11 Kallariq
4.6 SAMADREXH Gjendet rreth 11km. n lindje t Vushtrris. Vendbanimet kshtjllore t epoks parahistorike Rreth 200m n veriperndim t lagjes s Malokve t Samadrexhs, ngrihen dy kodra dhe nj shpat shkmbor. Kodrat jan emrtuar nga banort vendor Gradina e Madhe, Gradina e Vogl, ndrsa shpati mban emrin Kodra e Topit. Banort e fshatrave prreth Samadrexhs kodrat i njohin me emrin Gradina e Malokve (fig. 4.12). Gradina e Madhe dhe Gradina e Vogl jan vendbanime kshtjellore, ndrsa Kodra e Topit e emrtuar, me gjas, nga disa shkmbinj q mbizotrojn tarracn e q njherit ishin t prshatshm pr vendosjen e topave t ndonj garnizoni t ushtris osmane. Ruan gjurm t shumta t nxerrjes s gurve q me gjas kan shrbyer pr ndrtimin e kshtjellave. Kodra e Gradins s Madhe n trajt bukur t rregullt konike n maje ka nj siprfaqe t shesht e t prshatshme pr ndrtim q prfundon anash me faqe t rrpishme. Nga perndimi drejt lindjes ajo shnon nj zbritje t leht. N platon e shesht sht ngritur njri ndr vendbanimet m t mdha kshtjellore n trevn e Vushtrris. Kshtjlla z pozit t rndsishme strategjike kundruall terrenit q e rrethon. N verilindje qarkullon prroi i Lumkuqit. Rreth 34km n vije ajrore shihet Gradina e fshatit Ceceli dhe zona kodrinore e fshatit. N jug rreth 2km n vij ajrore komunikon me Gradinn e Studimes s Eprme. N lindje hapet horizonti vrojtues deri n trevn e Llapit. Ndrsa ana jugperndimore siguron pamje t fushgrops s Vushtrris deri t vargmalet e Qyqavics.
Fig.4.10 Ortofoto dhe harta topografike e Gjytetit t Dubovcit
168 4.7 STROVC Gjendet rreth 18km. n jug t Vushtrris. Vendbanimi kshtjellor i antikitetit
169
Rrz maleve t Qyqavics, mbi nj kodr disa qindra metra n perndim t fshatit Strofc, sht ngritur nj kshtjell me mbrojtje t mir natyrore, e cila nga banort vendor njihet me emrtimin Gjytet (fig. 4.13). Kodra me terren t prshtatshm n maje, pr ngritje t objekteve, prfundon me shpatije t pjerrta n lindje, veri dhe jug, kurse n perndim me ann e nj qafe t but lidhet me malet e Qyqavics. N ann jugore, siguron mbrojtje t mir natyrore edhe nga nj shkmb i lart e i thikt q prshkon mesin e shpatit. Shpati jugor i kodrs n rrzn e tij mbyllet nga nj prrua i thell dhe nga Kodra e Ahishts. Pejsazhi i horizontit vrojtues hapet n ann verilindore, prej nga, si n pllmb t dors mbikqyret lugina e lumit Sitnic, rrafshet fushore t komuns s Kastriotit dhe t komuns s Fush Kosovs. N largsi vrehen pejsazhet e Prishtins deri te malet e Grmis dhe t Sofalis.
Fig.4.12 Gradina e Samadrexhs
Mbetjet e kshtjlls prfaqsohen nga ledhe gursh t mureve t rrnuara t cilat ndjekin pothuajse me prpikmri vijn rrushkulore t izohipsit t thyer t kodrs duke fortifikuar nj siprfaqe prafrsisht n trajt rrethore prej afro 3 hektar. Kudo brenda kshtjells hasen pirgje gursh t objekteve t rrnuara, t prbra nga gur t mdhenj e mesatar n trajt drejtkndshi, me faqe t latuara, gur t thyer dhe rrasa gursh. N ann lindore t kshtjells n nj gjatsi prej rreth 3m ruhet nj pjes e faqes s jashtme t murit rrethues i ndrtuar nga gur t mdhenj e mesatar. Gurt jan rreshtuar n teknik t that murimi. Pr taban t murit sht shfrytzuar shkmbi natyror. Po n kt an, n gjatsi prej rreth 2m muri sht ndrprer, me gjas pr lnien e nj hyrjeje q lidhte kumunikimin e kshtjells s Gradins s Madhe me kshtjelln pararoj t Gradins s Vogl. Qasja n kshtjelln e madhe favorizohej edhe nga ana perndimore ku topografia e terrenit t kodrs shnon nj zbrtitje me t but kundruall anve t tjera. N kt an, n shpatin e kodrs, vrehen gjurmt e nj rruge t shtruar me kalldrm. Rreth 100-150m n lindje t Gradins s Madhe terreni i pjerrt shkmbor dhe traseja e nj rruge n mes t shkmbinjve t Kodrs s Topit shpien n kodrn e Gradins s Vogel. Kshtjlla n Gradinn e Vogel sht ngritur n majen m t shesht t kodrs. Gjurmt e mureve q fortifikojn siprfaqe prafrsisht t rrumbullakt rreth 30ha, vrehen nga konfiguracioni i ledheve t shtresuara t dheut dhe nga mbetejet e gurve mbi siprfaqe. Terreni i pyllzuar brenda kshtjellave, rrnojat e mureve rrethuese t mbushura m bimsi e vshtirsojn prcaktimin e sakt t tekniks s murimit sikundr edhe kohn e ngritjes s ktyre vendbanimeve. Megjithat, prania e gurve t latuar, mungesa e materialit lidhs dhe gjetja e nj pareti t ens s qeramiks t punuar pa qark n pjesn m t lart perndimore brenda Gradins s Madhe, jan udhrrefyes t sigurt sepse kemi t bjm me vendbanime kshtjellore t epoks parahistorike, me gjas t fazs s par t hekurit.
Fig.4.13 Gjyteti i Strovcit
Muret rrethuese gjatsore t orientuara nga lindja n drejtim t ans perndimore dhe t gjersis nga veriu n jug (fig. 4.14), fortifikojn nj siprfaqe prej rreth 1ha, me planimetri t prafrt t drejtkndshit. N pjesn m t madhe, muret jan rrnuar nga nxerrja e gurve n koh s sotme. Megjithat, linja e tyre mund t ndiqet nga traktet e mureve t mbetura mbi siprfaqe n ant lindore, perndimore dhe veriore, sikundr edhe nga gjurmt e trases s mureve t nxjerra n jug t kshtjells. Traktet e mureve n veri dhe n perndim kan qen t ngritua nga gurt e thyer glqeror, t lidhur me lla glqereje cilsore, t ngjyrs s bardh, t przier me rr lumi. Trashsia e mureve tani nuk mund t prcaktohet me saktsi, meq atyre u jan dmtuar faqet ansore nga nxjerrja e gurve. Trheq vmendjen pr teknikn e murimit nj pjes muri n lindje t kshtjlls i cili ruhet n gjatsi 2.00m dhe lartsi 1.07m. Gjrsia e ktij muri luhatet, n baz sht i gjer 2.40m. q vjen duke u ngushtuar shkall-shkall deri n 1.40m. Murimi sht realizuar me gur mesatar t lidhur me lla glqereje t przier me rr lumi dhe nga tre breza tullash t alternuara me fugatura opus mixtum.
170 a) b) 4.8 NADAKOVC (BREGLUM) Gjendet rreth 4km. n juglindje t Vushtrris. Vendbanimi antik
171
Fig.4.14 Muri rrethues jugor dhe lindor i Gjytetit
Prmasat e tullave jan 32 x 26 x 4-5cm. Ndrsa trashsia e fugave sillet prej 2-3cm. Gjetjet e kshtjells prfaqsohen nga fragmente atipike t qeramiks dhe nga dy baza t shtyllave t mermerit t godinave monumentale e luksoze (fig. 4.15). Hyrja n kshtjell gjendej n ann perndimore. Kjo dshmohet nga gjurmt e trases s nj rruge t shtruar me kalldrm. Gjersia e rrugs sht 3m, ndrsa gjatsia e saj mund t ndiqet deri n rreth 30m. Rruga fillon prej mesit t murit rrethues n perndim dhe lakohet n drejtim t lindjes. Ajo, sipas t gjitha gjasave, ka prshkuar lugun e p-rroit pr tu ndrlidhur n lindje me trasn e rrugs antike Nais-Lissus. N nj segment t saj rreth 10m larg murit perndimor t kalas, pr tiu prshtatur terrenit, kjo rrug ka qen e nivelizuar me gur t thyer t madhsish mesatare, t rreshtuar n teknik t that murimi. Gjurm banimi, gjykuar sipas konfiguracionit t terrenit, gjetjeve rastsore vrehen edhe jasht mureve t kshtjells, veanrisht n shpatin jugor t prroit. Rrz shkmbit t shpatit jugor t kodrs Fig.4.15 Bazament shtylle, Gjyteti i Strovcit s kshtjells gjendet edhe shpella e prmendur. Ajo ka trajt trekndshi, gryk t gjer 10m, rreze m t gjat n mesin e saj prej 8.5m dhe lartsi prafrsisht prej 5m. Gryka e shpells ka qen e murosur me qllim t adaptimit t shpells me gjas pr objekt kulti. Tani ruhen vetm mbetjet e ledhit t dheut dhe t materialit ndrtimor (gur e gjurm llai) t lart 0.40-0.60m dhe t gjer 1.20m. Teknika e murimit, gjetjet e bazamanteve t shtyllave dhe tregues t tjer jan udhrrfyes pr datimin e kshtjells n antikitetin e von pa prjashtuar mundsin e ekzistimit t shtresimeve edhe m t hershme, sikurse edhe shtresave m t vonshme.
N krahun e majt t magjistrales NadakovcStudime, n veri t fshatit Nadakovc, gjendet toponimi T Shpijat. Vendi sht fushor dhe i rrethuar me tok pjellore, si n nj siprfaqe prej afro 3-4ha vrehen gjurmt e nj vendbanimi antik t prfaqsuara nga fragmente tullash, fragmente tjegullash t tipit kalipter me lugje dhe parete t imta t enve t qeramiks. Vendsit kan hasur n themele t objekteve t ndrtuara me gur dhe t lidhura me lla glqereje, t cilat tashti nuk vrehen. Rrreth 100m n jug t vendbanimit, gjat punimeve bujqsore sht ndeshur n nj varr me skelet t mbuluar me nj pllak guri1. Pllaka n trajt drejtkndore me prmasa 1.77 x 0.57 x 0.20m sht latuar nga guri ranor i ngjyrs s prhimt. Sadoq nga vendsit nuk jepen rrethanat e gjetjes s pllaks, gjykuar sipas prmasve dhe mnyrs s punimit, kemi t bjm me pllak (kapak) q ka shrbyer pr mbulimin horizontal t ndonj varri t murosur.
4.9 PESTOV Gjendet rreth 6km. n juglindje t Vushtrris. Vendbanimi shumshtresor Gjat punimeve bujqsore n toponimin Bregun e Kullave (fig. 4.16) kan dalur n shesh gjurmt e nj venbanimi t prfaqsuara nga en t qeramiks, tulla, tjegulla, mure t ndrtuara me gur e lla glqereje, si dhe nj monedh ari.
Fig.4.16 Bregu i kullave Harta Arkeologjike e Kosovs II
172 Bregu i Kullave ndodhet buz krahut t majt t rrjedhs s lumit Sitnic, rreth 1km n veriperndim t fshatit Pestov. Vendbanimi shtrihet mbi nj terren t shesht t rrethuar me dy ledhe natyrore t dheut, njri n perndim dhe tjetri n veri q e ngrisin terrenin n trjat bregu kundrejt lugins lumore. Ledhi perndimor ngrihet rreth 5m mbi nivelin e lugins me nj gjatsi rreth 200m. Ledhi verior i cili lidhet me ledhin prndimor sht i lart rreth 2m dhe i gjat rreth 70m. Ai kufizohet me shtratin e nj pellgu, t formuar nga rrjedha e dikurshme e lumit. Lindja, veriu dhe jugu i vendbanimit rrethohen nga peisazhi fushor i tokave pjellore. Brenda ledheve dhe n vijim t tyre n ant e sheshta fushore, n lindje dhe n jug, n nj syprin rreth 3 deri 4ha gjenden fragmente t qeramiks, tjegulla me lugje t tipit kalipter dhe tulla. Gjetjet m me shumic hasn sidomos pran ledheve t Fig.4.17 Pllak varri prmendura n nj siprfaqe rreth 2ha. Gjykuar sipas qeramiks, vendbanimi rezulton t jet shumshtresor. I takon epoks parahistorike t metaleve dhe periudhs s antikitetit. N toponimin Bregu i Kullave n fshatin Pestov vrojtohen gjurmt e nj vendbanimi t prfaqsuara nga fragmente t enve t qeramiks, fragmente tullash, tjegullash dhe gjurmve t glqeres. Bregu i Kullave ndodhet buz krahut t majt t rrjedhs s lumit Sitnic, rreth 1km n veriperndim t fshatit Pestov. Vendbanimi shtrihet mbi nj terren t shesht t rrethuar me dy ledhe natyrore t dheut, njri n perndim dhe tjetri n veri. Ledhi perndimor ngriht rreth 5m mbi nivelin e lugins me nj gjatsi rreth 200m. Ledhi verior i cili lidhet me ledhin perndimor sht i lart rreth 2m dhe i gjat rreth 70m. Ai kufizohet me shtratin e nj pellgu, t formuar nga rrjedha e dikurshme e lumit. Lindja, veriu dhe jugu i vendbanimit rrethohen nga peizazhi fushor i tokave pjellore. Brenda ledheve dhe n vijim t tyre n ant e sheshta fushore n lindje dhe n jug, n nj syprin rreth 3 deri 4ha gjenden fragmente t qeramiks parahistorike, antike, fragmente tjegullash kalipter dhe tulla. Gjykuar sipas qeramiks, vendbanimi rezulton t jet shumshtresor. I takon epoks parahistorike t metaleve dhe periudhs s antikitetit. Edhe n vendin e quajtur Kukuliq i cili gjendet n rreth 10km n jugperndim t Bregut t Kullave her pas her gjat punimeve vendsit kan hasur n mure, tjegulla, tulla dhe n nj varr t murosur me tulla. Vend gjetja sht dmtuar me ndrtimin e shtpive. N vendin e quajtur Ulic i cili gjendet n qendr t fshatit rreth 200m n lindje t Kukuliqit jan gjetur rrnojat e nj kishe, disa varre me trup vnie dhe nj pjes e shtalks s ports t punuar nga guri glqeror n trajt drejtkndshi, prmasash 1.30 x 0.44 x 0.44m (fig. 4.18).
Fig.4.18 Ulic, Pestov Harta Arkeologjike e Kosovs II
173 N lagjen Maxhunaj t ktij fshati, m 2005 Instituti Arkeologjik i Kosovs ka ndrmarr grmim shptimi dhe ka zbuluar gjurmt e nj villae rusticae (fig. 4.19 a-b) t shek. III IV pas Kr2. Grmimi u udhhoq nga arkeologt e IAK-ut, M. Berisha dhe Sh. Gashi (Raport paraprak i grmim shptimit n Pestov, 2005, Arkivi IAK-ut). a)
b)
Fig.4.19 a) - b) Pamje t Villae Rusticae, Pestov. Harta Arkeologjike e Kosovs II
174
175
Fig.4.20 En, e zbuluar gjat grmimeve arkeologjike n Pestov, 2005, AIAK.
4.10 STUDIME E POSHTME Gjendet rreth 3km. n lindje t Vushtrris. Vendbanimi i fortifikuar parahistorik Rreth 1km n veriperndim t fshatit Studime e Poshtme, buz bregut t djatht t prroit t fshatit, gjendet nj kodr e but n form t rregullt konike me lartsi mbidetare 587m, e cila nga vendsit njihet me emrin Gradin (fig. 4.21). Maja e saj me nj siprfaqe t rrafsht prej rreth 20ha prfundon me faqe shpatesh t pjerrta n ant jugore dhe perndimore, kurse ana lindore bije thikt n luginn e prroit. N veri dhe veriperndim faqet e buta lidhen me nj rrafshlart. Rrnza jugperndimore e kodrs prshkohet nga nj prrua i thell. Nga maja e kodrs n veri rreth 2km larg shihen fare qart vendbanimet kshtjellore t Samadrexhs. N verilindje kundrohet peisazhi fushor dhe kodrinor i fshatrave Repic dhe Dumnic, n jug lugina e lumit Sitnic deri te vargmalet e Qyqavics, kurse n perndim rrethina fushore dhe kodrinore e fshatit Begaj. Gjurmt e fortifikimit t ruajtura nga ledhe t dheut hetohen n lindje t kodrs n nj gjatsi prej afro 20m dhe lartsi m t madhe rreth 1.20m dhe n veri n nj gjatsi prej 4m dhe lartsi perafrsisht prej 1m. Hyrja m e prshtatme n vendbanim do t ket qen nga ana perndimore ku ruhen gjurmt e rrugs t trasuara n terren fushor dhe mbi terrac shkmbore t kodrs. Kundrejt ans jugperndimore t Gradins, n krahun e djath t prroit rrz nj shpati ngrihen tre grumbuj dheu (kodrvarre), t cilt n popull njihen me emrin Kungullart. Grumbujt e dheut n nj largsi prej 8-10m nga njri-tjetri ruhen n lartsi prafrsisht 1.201.50m mbi siprfaqen e toks. Ata jan t mbushur me bimsi (therra, shkurre e barishta), kshtu q nuk mund tu prcaktohet diametri dhe as lartsia e sakt. Tradita gojore kodrvarret i v n lidhshmri me kasollet e tre vllzrve. Gjat prnjohjes n ann perndimore, jasht Gradins u gjetn dy fragmente t pareteve t vazove luksoze, t lyera nga ana e brendshme me vernik t zi, t cilat jan karakteristike pr fazen e dyt t hekurit. Kto en jan udhrrfyes bukur i sigurt pr datimin e vendbanimit n fazn e dyt t hekurit t shekujve IV dhe III p. Kr.
Harta Arkeologjike e Kosovs II Fig.4.21 Gradina e Studimes s Poshtme.
Vendbanimi mesjetar N krahun e djatht t prroit t fshatit Studime e Poshtme gjendet topogrmadha e cila nga vendsit quhet Arat e ajrit. Topogrmadha shtrihet n terren t rrafsht fushor me nj zbritje t leht nga perndimi n drejtim t lindjs. Prfshin siprfaqe prej afro 2ha. Her pas here, ktu, vendsit kan hasur n themele t objekteve t arkitekturs, t ngitura me gur e lla glqereje dhe gjurm t tjera t nj vendbanimi. Gjetjet arkeologjike t prfituara nga prnjohjet prbhen kryesisht me fragmente t enve t qeramiks me gllazuar q e datojn vendbanimin n epokn e von mesjetare.
4.11 NOVOSELL E BEGUT (BEGAJ) Gjendet rreth 2 km. n lindje t Vushtrris. Sistemet e ujsjellsit Fshati Begaj sht fshat i rrafsht fushor i cili shkputet nga rrafshi prmes shpatijesh e kodrash t ulta vetm n ann veriore. N qender t fshatit dhe n perndim t tij jan gjetur gypa t disa sistemeve t ujsjllesit t bra nga argjila, q vinin nga veriu n drejtim t jugut. N vendin ku jan gjetur gypat nuk hetohen gjurm t tjera shoqruese q do t ndihmonin rreth datimit t ujsjllsve3.
176 4.12 SLLATIN Gjendet rreth 4km. n verilindje t Vushtrris. Vendbanimi mesjetar dhe varreza Toponimi Seisht ndodhet n veri t fshatit Sllatin, n ann e djath t lugines s prroit Reka dhe t Kronit t Gjelbishts. Prfshin siprfaqe rreth 5ha. Lugina e hapur n ann jugore, n veri dhe lindje, kufizohet me shpatije dhe kodra t buta, kurse n perndim ngrihet leht nga rrafshi n trjat terrace. Koh pas kohe sht hasur n mure t objekteve t arkitekturs, n tjegulla dhe n tulla. Gjurmt e objekteve t arkitekturs tani nuk vrehen. Mirpo mbi siprfaqe t toks kan mbetur gjurm t materialit ndrtimor, gur t thyer t madhsive t ndryshme, lla gelqereje, sikurse edhe fragmente t shumta t qeramiks. Qeramika prfaqsohet nga tjegulla n trajt gjysm harku (tjegulla lugore), tjegullat e sheshta dhe nga ent e prdorimit t prditshm t epoks mesjetare. M saktsisht ent e glazuara, si duket, prcaktojn kohn e ngrtijes s vendbanimit n mesjetn e von. Rreth 100m n veriperndim t Seishts n nj shpat t but gjendet varreza e rrafsht e cila nga vendsit njihet si varrez e mome. Varreza sht mbushur me therra e barishta, kshtuq nuk mund tu prcaktohen kufinjt e shtrirjes. Varret kan qen t orientuara lindjeperndim. Disa varre jan shnuar me gur t papunuar apo me rrasa gursh t latuara shkarazi. Varreza me gjas i takon epoks mesjetare sikurse vendbanimi. 4.13 NOVALAN I EPRM (QELTIN) Gjendet rreth 6km. n jugperndim t Vushtrris. Vendbanim shumshtresor Brenda arealit t fshatit Novalan i Eprm, buz ans s djatht t lugins s prroit, nj terrac e cila lartsohet n drejtim t ans lindore njihet me emrin Arat e Shehrit. Terraca n juglindje rrethohet me terren t prthyer t shpatijeve dhe kodrave t buta. N jugperndim kufizohet me luginn e prroit t fshatit, kurse n veriperndim kufizohet me peisazh fushash pjellore t lugins s lumit Sitnica. Syprina e Arave t Shehrit n afro 2ha ruan gjetje t pakta n numr t fragmenteve t enve t qeramiks, t cilat tipologjikisht mund t vhn n antikn e von dhe n mesjetn e hershme.
177
Fig.4.22 Rrafshlarta e quajtur Seisht, Bajsk.
Vendsit gjat lvrimit t toks kan hasur n gjurm themelesh t gjata t mureve t organizuara n drejtim lindjeperndim. Muret, sipas tyre, hetohen fare qart gjat stinve t vitit kur vyshkt bimsia. N juglindje t Seishts n nj ngastr prej rreth 0,50ha e cila ngrihet n form t nj terrace t but, hasen kryesisht fargmente ensh mesjetare t pakta n numr, t cilat jan t prziera vetm me fragmente t enve t epoks parahistorike. Gjykuar sipas gjetjeve t qeramiks, kemi t bejm me vendbanim shumshtresor, ku jetesa ka nisur n epokn e neolitit, pr t vazhduar n epokn e hershme t bronzit, n antikitet dhe n mesjeten e von. N perndim t Seishts aty ku rrafshlarta vie e ngritet n trjat t nj terrace, n nj vend t pyllzuar e t ln djerrin, nga shkaku s mbahet i shenjt, gjenden rrnojat e nj kishe mesjetare t cilat nga vendsit njihet me emrin Kisha e Vogl (fig. 4.23). Kisha sht orientuar lindjeperndim. Vrehen faqet e mureve t brendshme t naosit dhe t absidas. Ndrsa pronaosi, me gjas, fshihet prfundi ledheve t dheut n ann perndimore.
4.14 BAJSK Gjendet rreth 4km. n veri t Vushtrris. Vendbanimi shumshtresor Rrafshlarta n jug t fshatit Bajsk, buz ans s djatht t prroit t fshatit njihet me emrin Seisht (fig. 4.22). N jugperndim t saj gjenden disa burime uji n mesin e t cilve edhe nj burim me uj t vakt i cili ia ka dhn emrin fshatit. T shprndara kudo n nj siprfaqe fushore prej 56ha ndeshen fragmente t enve t prziera t qeramiks nga epokat parahistorike, antike dhe mesjetare, sikurse edhe tjegulla kalipter t epoks antike me lugje t theksuara.
Fig.4.23 Kisha e Vogl, Bajsk. Harta Arkeologjike e Kosovs II
178 Trheq vmendjen zbulimi i nj altari votiv (Fig. 4.24) i cili ndodhej rreth 70cm larg mesit t absids. Altari n prdorim dytsor ka shrbyer si bazament pr vendosje t tryezs. sht punuar nga guri glqeror. Ka trajt drejtkndshi me kuror dhe baz katrori. N fushn mbishkrimore me shkronja kapitale, ku n munges hapsire jan vn n prdorim edhe shkronjat e prngjitura dhe (ligatura) sht shkruar mbishkrimi votiv n shtat rreshta. Altari i prkushtohet hyut Jupiter, hyjnive dhe hyjneshave t tjera nga Gavarius Marcus Pialis i cili ishte optimo viro. (Tab XVI, 7)
Fig.4.24 Altar kushtuar hyut dardan t mjeksis.
179 4.17 DUMNIC E POSHTME (KRASNIQE E POSHME) Gjendet rreth 8km. n juglindje t Vushtrris. Vendbanim mesjetar N jug t lagjes s Bullakve, buz ans s djatht t prroit t fshatit Dumnic e Poshme, n nj lugin me tok pjellore, t hapur n drejtim verijug, e cila n lindje dhe perndim rrethohet me shpatije dhe kodra t buta gjenden ku gjurmt e nj vendbanimi. Vendsit kan hasur n themele t mureve, n nj bunar, n qeramik dhe n nj parmend metali. Gjurmt e vendbanimit prfaqsohet nga gjetje t pakta n numr t fragmenteve t qeramiks t cilat gjenden t shprndara n nj siprfaqe prej rreth 4 hektar. Qermaika q do t shrbente si udhrrefyes pr prcaktimin e jetess s vendbanimit prbhet nga fragmente t primtuara dhe atipike. Megjithat, gjykuar sipas disa fragmenteve t gllazuara, kemi t bjm me nj vendbanim mesjetar. Rreth 50m n perndim t vendbanimit n nj kodr t ult e cila lartsohet mbi luginn e prroit, n toponimin T Rrushi sipas vendeve ekzistonin deri n koht e vona rrnojat e mureve t nj kishe. Tani muret e saj jan nxjerr. Hetohen vetm ledhe t dheut me planimetri t paqart sikurse edhe mbetje t gurve me gjurm llai gelqeror t nj cilsie t dobt t przier me rr t trash lumi.
4.15 NOVOSELL E MAXHUNIT (MAXHUNAJ) Gjendet rreth 6km. n juglindje t Vushtrris. Vendbanim shumshtresor N krahun e majt t rrugs s asfaltuar Prishtin Vushtrri n nj terren t rrafsht fushor i emrtuar nga banort e vendit me emrin Plehnisht gjenden gjurm t nj vendbanimi. Plehnishta n tri an t horizonit rrethohet me tok t but pjellore, me prjashtim t ans perndimore, n an rrethohet me tok moalore, t njohur me emrin Baltak. T shprndara n nj siprfaqe bukur t madhe prej rreth 5ha e t pakta n numr, gjenden fragmente t enve t qeramiks, kaliptere dhe tjegulla lugore (harkore). Fragmentet e qeramiks kryesisht prbhen nga paretet e enve t kuzhins, disa prej t cilave jan t glazuara. Gjetjet e tjegullave me lugje t tipit kalipter, sikundr edhe ent e gllazuara dshmonj pr vendbanim shumshtresor, q n vija t prgjithsuara mund t vendoset n periudhn e antikitetit dhe n mesjet.
4.18 DUMNIC E MESME Gjendet rreth 12km. n juglindje t Vushtrris. Shpati i but i cili lartsohet n krahun e mjat t lugins s prroit t fshatit Dumnic e Mesme sht emrtuar nga banort vends Roga e Lejthis. Sipas pronarit gjat punimeve bujqsore ktu jan gjetur: gur t oxhakut dhe knata. Gjat kontrollit t terrenit n Rogn e Lejthis ne nuk hasm n asnj gjetje arkeologjike apo gjurm t gjetjeve rastsore.
4.16 VELIKAREK (LUMMADH) Gjendet rreth 9km. n jug t Vushtrris. Vendbanim shumshtresor Toponimi Troje, sht vend fushor i cili gjendet n ann e majt t rrugs automobilistike Prishtin Vushtrri, buz krahut t majt t prroit t fshatit Velikarek. Q prej kohsh, vendsit kan hasur n gjurm muresh, tjegulla dhe fragmente t enve t qeramiks. Gjat prnjohjes q i bm ktij lokaliteti, n nj siprfaqe prej rreth 2ha hasm vetm n fragmente sporadike t tjegullave lugore, t primtuara me lvrime intensive t toks. Gjetjet e tjegullave dshmojn pr nj vendbanim t ngritur n mesjetn e von. Rreth 100m n juglindje t vendbanimit mesjetar, n nj ngastr t posalvruar, gjetm nj fragment ene t zbukuruar t qeramiks nga epoka parahistorike q lejojn mundsin pr nj venbanim shumshtresor.
4.19 DUMNIC E EPRME (DOMNIKAJ) Gjendet rreth 14km. n juglindje t Vushtrris. N veri t fshatit Dumnic e Eprme (Domnikaj), n afrsi t ndrtess s vjetr t shkolls fillore Bajram Curri, terraca e but e cila ngrihet n t djatht t prroit t fshatit sht emrtuar Arat e Kishs. Sipas vendsve, deri n koht e vona, ktu gjendeshin rrnojat e nj kishe. Gjat prnjohjeve ne nuk hasem n asnj gjurm q do t ndimonte prcaktimin e vendit t kishs s dikurshme.
180 4.20 DRVAR Gjendet rreth 7km. n jug t Vushtrris. Vendbanim antik N lindje t fshatit Drvar, gjendet nj kodr e but me toponimin Livadhi i Qejs e cila ngrihet mbi nj ultsir t rrethuar me tok pjellore n lindje, perndim dhe veri, ndrsa n ann jugore prmes shpatijeve lidhet me malet e Qyqavics. Rrz ans juglindore qarkullon nj prrua i cekt i cili buron n malet e Qyqavics. Siprfaqja e kodrs me rnie t leht nga jugu n veri sht e prshtatshme pr ngritje t vendbanimit. Vendsit kan hasur n fragmente t enve t qeramiks, tjegulla dhe n themele t mureve. N siprfaqen prej rreth 3ha ndeshen fragmente t pakta e t shprndara t enve t qeramiks, shumica syresh nga ana kronologjike jan t paqarta. Kronologjikisht e qart duket t jet nj vegje amfore e cila do t jet udhrrfyes pr datimin e vendbanimit n epokn e antikitetit (Tab XVI, 8-11). Venbanimi mesjetar N veri t fshatit Drvar rreth 2km vij ajrore nga vendbanimi i Livadhit t Qejs, ndodhet nj vendbanim tjetr i ngritur mbi shpatin e but t njohur me emrin Seisht. Shpati shnon nj rnie t leht nga perndimi n drejtim t lindjes, ku kufizohet me luginn e prroin e fshatit dhe shpatin e Mihaliqit. N jugperndim t vendbanimit lartsohen shpatijet dhe kodrat e buta t rrz maleve t Qyqavics, ndrsa n verilindje hapen fushat pjellore. N siprfaqe rreth 1-1.5ha ndeshen fragmente t qeramiks t pakta n numr. Prbhen kryesisht nga fragmente t enve t kuzhins t cilat jan glexhosur me ngjyr t verdh, ngjyr t gjelbrt, ngjyr kafeje etj. Kto gjetje, krahas t dhnave gojore, lidhur me pranin e mureve t ngritura me lla glqereje, prligjin ekzistimin e nj vendbanimi mesjetar. Toponimi Kroni i Kishs Rreth 3km n jug t fshatit Drvar, n malet e Qyqavics nj lndin n form prafrsisht trekndeshi pran ans s djatht t burimit t ujit quhet Kroni i Kishs. Lndina prfshin siprfaqe afro 0.10ha. Ajo n lindje, perndim dhe jug rrethohet me kodra t pyllzuara, ndrsa n ann veriore zbret n gryken e prroit i cili hap shteg komunikimi me fshatin. N Kronin e Kishs nuk ndeshen gjetje inventari t imt arkeologjik ashtu si nuk vrehen as gjurm t objekteve t arkitekturs. Madje edhe n kujtesn e banorve vends ka mbetur vetm toponimi. 4.22 SHTITARIC Gjendet rreth 4km. n verilindje t Vushtrris.
181
Toponimi Strana shtrihet n nj rrafsh fushor t fshatit Shtitaric. N perndim kufizohet me kodra t ulta, ndr t cilat me e larta sht Bregu i Kuq, kurse ant e tjera t horizontit prbhen nga fushat pjellore t lugins s Sitnics. Sipas informacioneve t banorve vends gjat ndrtimit t shkolls fillore Naim Frashri, sht hasur n themele muresh t ngritura me gur glqere t bardh dhe n nj en t madhe t qeramiks (pitos). Vendsit gjat punimit t toks edhe n kndet e tjera t toponimit kan hasur n themele muresh, copa enesh t qeramiks, tjegulla dhe tulla. Tani vendi i gjetjeve sht zn n masn m t madhe nga ndrtimi i shtpive t fshatit dhe nuk vrehen gjurm e as gjetje arkeologjike. Qendra parahistrorike Gjurm t nj qendre parahistorike pr t cilin nuk kishim kurrfar informate hasm n veri t Strans n Arat e Avdullahut n fshatin Shtitaric. Vendi i gjetjeve sht ultsir me zbritje t leht n drejtim t fushave t lugins s lumit Sitnic. Gjetjet jan t pakta n numr. Prbhen nga copa t qeramiks trashanike t epoks parahistorike, atipike.
4.23 VERNIC (VRRIN) Gjendet rreth 7km. n jug t Vushtrris. Vendbanimi antik Kodra e but n veri t fshatit Vrnic e cila ngrihet pran krahut t majt t rrugs automobilistike DrvarVrnic apo rreth 200m larg vijs hekurudhore VushtriFush Kosov, njihet me emrin Seisht (fig. 4.25).
4.21 NOVALAN I EPRM (QELTIN) Gjendet rreth 6km. n jugperndim t Vushtrris. Vendbanim shumshtresor Brenda arealit t fshatit Novalan i Eprm, buz ans s djatht t lugins s prroit, nj terrac e cila lartsohet n drejtim t ans lindore njihet me emrin Arat e Shehrit. Terraca n juglindje rrethohet me terren t prthyer t shpatijeve dhe kodrave t buta. N jugperndim kufizohet me luginn e prroit t fshatit, kurse n veriperndim kufizohet me peisazh fushash pjellore t lugins s lumit Sitnica. Syprina e Arave t Shehrit n afro 2ha ruan gjetje t pakta n numr t fragmenteve t enve t qeramiks, t cilat tipologjikisht mund t vhn n antikn e von dhe n mesjetn e hershme.
Fig.4.25 Seisht, Vernic Harta Arkeologjike e Kosovs II
182 Ajo mbizotron rrafshin fushor t lugins s lumit Sitnic n veri dhe veriperndim, ndrsa n jug-glindje lidhet me terren t prthyer terracash dhe shpatijesh t ulta t fshatrave Brusnik dhe Novalan. Mbi platon e shesht t shprndara n nj siprfaqe rreth 3-4ha gjenden fragmente t kaliptereve dhe fragmente t primtuara e atipike t enve t qeramiks. Gjetjet me numr m t madh t tjegulave kalipter jan t prqendruara n perndim t platos n syprinn q prfshin rreth 0.50ha. Tullat me lugje t tipit kalipter vn n pah ekzistimin e nj vendbanimi antik. 4.25 KOLL (KULL) Gjendet rreth 8km. n jug t Vushtrris. Vendbanimi antik
183
4.24 OGRASHTIC (AKRASHTIC) Gjendet rreth 6km. n perndim t Vushtrris. Venbanimi mesjetar Terraca e cila ndodhet n hyrje t fshatit Ograshtic, n krahun jugor t rrugs q lidh Pantinn me Ograshticn, njihet me emrin Seisht(fig. 4.26). Rrethohet me nj ambient t prthyer e t pasur me kullosa n ann jugore dhe me tok pjellore n veri, lindje e perndim. Nj pjes bukur e madhe e Seishts sht zn me ndrtimin e shtpive t fshatarve, ku sipas tregimeve gojore kan hasur n mure dhe n copa t enve t qeramiks. Gjetjet e qeramiks q hasen tani n ngastrat prreth shtpive jan t pakta n numr, t primtuara dhe t prziera me qeramik t kohrave t vona. Megjithat, gjykuar sipas disa fragmenteve t qeramiks dhe t toponimit Seisht, nuk prjashtohet mundsia e ekzistimit t nj vendbanimi mesjetar.
N perndim t fshatit Koll, nj terrac e but me zbritje t leht n drejtim t ans veriore njihet me emrin Livadhi i Vitoshit (fig. 4.27). E rrethuar me ambient bujqsor dhe blegtoral, terraca n lindje kufizohet me kodra t ulta t Zabelit t Nebihut, n jug me Shpatin e That t rrzmaleve t Qyqavics, kurse n veriperndim hapet peisazhi i terracave t buta dhe fushave me tok pune. Rrz ans verilindore rrjedh nj prrua i cekt i cili buron n malet e Qyqavics. Livadhi i Vitoshit ruan gjurmt e nj vendbanimi n nj siprfaqe rreth 0.80ha, t prfaqesuara n radh t par, nga tjegulla kaliptere, e s dyti, nga fragmente t pakta t qeramiks t enve t kuzhins q jan atipike dhe kronologjikisht t pahetueshme. Gjetjet e tjegullave, n veanti, gjenden t koncentuara n nj siprfaqe rreth 0.30ha, n juglindje t tarracs. Nga gjetja e tjegllave t tipit kalipter mund t nxirren prfundime t qarta pr nj qendr, vendbanim t vogl nga epoka e antikitetit.
Fig.4.27 Livadhi i Vitoshit, Koll.
Varreza Rreth 2km n perndim t fshatit Koll, nj terrac e cila prshkohet nga prroi i cili buron n Lugun e Kishs, rrz maleve t Qyqavics, njihet me toponimin Rashev. Terraca n jug kufizohet me shpatijet e vargmaleve t Qyqavics, n veri peisazhi i saj sht i prthyer, prbhet nga shpatije dhe kodra t ulta, ndrsa n perndim kufizohet me fusha pjellore. Prroi sipas t dhnave t banorve vends ka qitur n shesh eshtrat e nj varreze sikurse edhe nj Byzylyk argjendi4. Vendi ku shtrihet varreza sht i pyllzuar dhe nuk mund t vrehet konfiguracioni i varrezs. N shtratin e prroit gjetm dy femure skeletesh t shkputura nga varrezat q jan t pamjafueshme pr t nxjerr prfundime lidhur me periudhn e varrezs.
Fig.4.26 Seisht, Ograshtic Harta Arkeologjike e Kosovs II
184 4.26 BALINC Gjendet rreth 10km. n perndim t Vushtrris. Vendbanimi mesjetar me kish e varrez Kodra me trajt eliptike dhe syprin t shesht n maje, e cila ndodhet n krye t fshatit Balinc nga vendsit njihet me emrin Arat e Kishs. Nga maja e kodrs, n lindje, mbizotrohet rrafshi fushor i fshatit. N perndim kodra lidhet me nj rrafshlart t prkufizuar me kurora kodrash e pyjesh, n veri me Malin e Bajgorve, kurse ne juglindje faqet e kodres bien thikt n prroin e thell mbi t cilin ngrihet mali i emrtuar Shpati. Fshatart gjat punimeve bujqsore, n ann lindore t kodrs, kan hasur n themele t nj kishe dhe n disa skelete varresh. Vendi ku gjendej kisha me varrez sht shndrruar n lm, kurse siprfaqja e shesht n perndim t kishs sht zn me ndrtimin e dy shtpive dhe me oborre, kshtuq tani pothuajse nuk vrehen gjurm t objekteve. Vetm rrz ans juglindore t faqeve t pjerrta t kodrs gjenden copa t enve t qeramiks n nj gjatsi prej rreth 100m dhe gjersi prej rreth 10-15m. Qeramika riprodhon trajta t enve t prdorimit t prditshm (en kuzhine). Disa en jan t glegjosura. Mbizotron qeramika e glegjosur e ngjyrs s gjelbrt e cila sht karakteristike pr mesjetn e von. Themelet e kishs, varret me skelet sikurse edhe qeramika e shprendar n nj siprfaqe bukur t madhe dshmojn pr ekzistimin e gjurmve t nj kishe me varrez sikurse edhe t nj vendbanimi mesjetar. 4.27 SHALC Gjendet rreth 10km. n perndim t Vushtrris. Kshtjella antike N vargun e kshtjellave t ngritura n malet e Qyqavics, krahas kshtjlls s Dubovcit, kshtjlls s Strovcit, bn pjes edhe Kshtjlla e fshatit Shalc. Kshtjlla gjendet afro 1km n perndim t fshatit mbi nj kodr t ciln banort vends e quajn me emrat Gjytet dhe Kodra e Gjytetit (fig. 4.28), kurse majen m t lart t saj Gumuri i Gjytetit.
185 Rrnojat e mureve rrethuese q fortifikojn nj Kshtjll t vogl m siprfaqe rreth 0.100.15ha, revijzohen nga linjat e ledheve. Kshtjlla ka planimetri t rregullt drejtkndshi, me mure t gjatsis, t orientuara lindje-perndim. Murt rrethues n prshtatje t terrenit t kodrs ndjekun vijn e thyer t izohipsit n lindje, perndim dhe n veri, ndrsa n ann jugore, sadoq n kt an ledhi nuk vrehen mir pr shkak t dndsis s pyllit dhe zgjerimit t rrugs q lidh fshatin me malet e Qyqavics. Si duket muri ngrihet n pjesn e shesht t kodrs. N lindje t Kshtjlls hetohen muret e dy kullave me nj port n mes, t ndrtuara me gur t thyer, t lidhur me lla gelqereje t bardh. Kodra e Kshtjlls n jug dhe n perndim lidhet me malet e Qyqavics, kurse nga ana verilindore hapet rrafshi fushor. Ngjitja m e leht n kshtjell mundsohej nga ana juglindore, lugut t prroit i cili ndodhet n mes t Kodrs s pa emr dhe Kodrs s Gjytetit. Rreth 20m n veri t kshtjells gjendet nj burim uji i emrtuar Kroni i Gjytetit. Rrz ans lindore t kodrs jan gjetur eshtra t nj varreze dhe nj ark rrethore e bunarit e latuar n gur i brekqe t shpatit. Edhe pse nuk ka gjetje t qarta q do t ishin ndihmes lidhur me kohn e ngritjes t Kshtjells n Shalc, megjithat, emrtimet Gjytet, Kodra e Gjytetit, Gumuri i Gjytetit, Kroni i Gjytetit dhe tregues t tjer pothuajse nuk ln fije dyshimi q kemi t bejm me Kshtjell t epoks s antikitetit.
4.28 MIRASH Gjendet rreth 10km. n jug t Vushtrris. Me toponimin Shpati (fig. 4.29) sht emrtuar nj shpat i but i cili lartsohet n veriperndim t fshatit Mirash, duke e mbizotruar rrafshin fushor. Terraca gjendet n nj ambient t pasur bujqsor dhe blegtoral. N lindje, veri dhe perndim rrethohet nga peisazhe t fushave me tok pjellore, kurse n jug me shpatijet e maleve t Qyqavics. N siprfaqen e Shpatit rreth 1.5 2ha ndeshen gjurm t nj vendbanimi, t prfaqsuara nga tjegulla kalipter, fragmente t enve t qeramiks dhe nga nj fragment i zgjyrs s metalit. Gjetjet e kaliptreve dhe t enve t qeramiks e datojn n priudhn e antikitetit.
Fig.4.28 Kodra e Gjytetit, Shalc Harta Arkeologjike e Kosovs II
Fig.4.29 Shpati i Mirashit Harta Arkeologjike e Kosovs II
186 4.29 BEQUK Gjendet rreth 19km. n jug t Vushtrris. Rrafshlarta trapezoidale n grykn ndrmalore n perndim t fshatit Bequk q lidh fshatin me malet e Qyqavics, njihet me emrin Kroni i Krshit. N veri kufizohet me malin e quajtur Rrezja, n jug me malin Ahishta e Krshit, n perndim rrez kodrs shkmbore Kroni i Krshit hapet gryka ndrmalore, kurse n lindje rrafshlarta lidhet me fshatin. Rrz rrafshlarts n ann e saj juglindore rrjedh prroi i thell i Kronit t Krshit. Sipas t dhnave gojore, n krye t rrafshlarts gjat punimit t toks jan gjetur themele t mureve t ndrtuara me gur e lla glqereje t bardh, vegsha dhe kalanica. Gjetjet q vrehen n topogrmadhen Kroni i Krshit jan t pakta. Prbhen nga disa gur t thyer me madhsi mesatare q ruajn gjurm llai t glqers cilsore me ngjyr t bardh e t przier me rr t imt lumi, si dhe copza t tjegullave lugore pr mbulimin e ative. Tjegullat lugore, me gjas, jan udhrrfyes pr gjurm t nj vendbanimi t mesjets s vonshme. Vendbanim shumshtresor Me toponimin T Rrushi (fig. 4.30) quhet nj ngastr e rrafshnalts me platform t shesht q gjendet n juglindje t fshatit Bequk. Platforma e rrafshlarts n t katr ant e horizontit rrethohet me mjedis t pasur kullosash, tok bujqsore, shpatije, kodra dhe terrace t buta.
187 Platforma e cila prfshin siprfaqe rreth 1.5ha n verilindje prfundon me nj ledh natyror t dheut me gjatsi rreth 100m dhe lartsi q luhatet prafrsisht nga 1 deri n 2m. Brenda ksaj platforme n siprfaqen e prmendur jan gjetur grmadhat e nj vendbanimi, t prfaqsuara nga themele t mureve, copza t enve t qeramiks, tjegulla dhe tulla. Gjetjet e qeramiks dhe t gurve me qllim t pastrimit t arave, tani gjenden kryesisht t deponuara pran ledhit t dheut. Jasht vendbanimit, n Arn e Madhe e cila shtrihet n veri t toponimit T Rrushi hasn copa t tjegullave dhe t tullave, kurse n jug rreth 50m larg vendbanimit, vendsit her pas her kan gjetur skelete varresh t nj varreze t rrafsht dhe gur me t cilt kan qen t shnuara varret. N mesin e varreve sht gjetur nj kryq i latuar nga guri i breks (fig. 4.31), prmasat: 0. 41 x 0. 24 x 0. 10m. Gjykuar sipas gjetjeve t qeramiks, kemi t bjm me vendbanim mesjetar shumshtresor.
Fig.4.31 Kryqi i gurit, Bequk.
4.30 ZHILIVOD (TRIMOR) Gjendet rreth 21km n jug t Vushtrris. Venbanim parahistorik Kodra shkmbore me trajt trung konike t prer e t dalur si kup vullkanike, me toponimin Krshi e cila gjendet n fshatin Trimor, n pjesn verilindore t tij, sipas gjetjeve t fragmenteve t enve t qeramiks dhe t suvas argjilore t kasollave ka qen banuar n periudhn parahistorike (fig. 4.32). Kodra me pozit t mir strategjike mbizotron ambientin e prthyer bujqsor dhe blegtoral n t katr ant e horizontit. N lindje dhe n veri ajo prfundon me faqe t thikta shkmbore, kurse ant e tjera q sipas tregimeve gojore prfshinin rreth tri t katrtat e kodrs jan rrnuar e gjymtuar gjat hapjs s rrugs dhe zgjerimit t oborrit nga pronari.
Fig.4.30 Vendbanimi te rrushi, Bequk.
188 Maja e mbetur e kodrs me siprfaqe t bukur t pjerrt, me zbritje nga lindja n drejtim t perndimit dhe nga veriu n drejtim t jugut, sht e gjat n lindjeperndim rreth 35m dhe e gjer verijug rreth 12m. N profilin veriperndimor t gjat rreth 7-8m dhe t trash rreth 0.500.60m, t mbetur pas gjymtimit t kodrs dhe shkatrrimit t pjess m t madhe t vendbanimit. Gjetm fragmente t qeramiks dhe nj kup dykonike t plot, me konin e siprm t ult. Ent e qeramiks, n veanti disa fragmente t zbukuruara me motive kanelyrash, kronologjikisht t qarta, dshmojn pr nj vendbanim t epoks s neolitit, pa prjashtuar mundsin e prfaqsimit edhe t nj shtrese t neolitit t von. (Tab XVI, 1-6)
189
Fig.4.33 Vendbanimi i antikitetit t von Arat e Kishs, Zhilivod.
Gjetjet e kalipterve jan tregues t sakt pr nj vendbanim t periudhs s antikitetit. Vendbanimi sht vendosur n nj ambient blegtoral dhe bujqsor. N perndim kodrat Hija e Ahishts dhe Balli i Seqit formojn nj gryk ndrmalore q lidhin kt zon me trevn e Drenics. Ndrsa n tri ant e tjera t horizontit, n lindje, veri dhe n jug, vendbanimi kufizohet me terren t prthyer t shpatijeve t buta dhe t fushave me tok t plleshme.
4.31 BEIQ (BESNIK)

Fig.4.32 Vendbanimi parahistorik Krshi, Zhilivod.
Gjendet rreth 10km. n jugperndim t Vushtrris. Vendbanimi dhe varreza mesjetare
Venbanim i antikitetit N rrafshlartn e emrtuar Arat e Kishs (fig. 4.33) e cila ndodhet 1km n perndim t fshatit Trimor, vendsit kan hasur n mure t ndrtuara me gur e lla glqereje, varre me trupvnie, tulla dhe tjegulla. Tullat nga Arat e Kishs n prdorim dytsor vrehen edhe n nj shtpi t fshatit. Gjat prnjohjes n nj siprfaqeje rreth 1 ha ndeshm n copa t tjegullave t tipit kalipter dhe n gur t thyer t mureve t objekteve t arkitekturs. Topografia e kishs s dikurshme q e prjetson toponimi, tani n fazn e prnjohjeve nuk mund t saktsohet, mirpo n siprfaqe rreth 0.40ha rivijzohen ko-nturat e ledheve t godinave, t organizuara me murt e gjata n drejtim veri-jug.
Me toponimin Arat Matan njihet nj shpat n jugperndim t fshatit Beqiq, n bregun e majt t prroit t fshatit i cili ka mbetje t pakta t nj qendre banimi dhe t nj varreze. Shpati shtrihet n drejtim lindje-perndim dhe ka nj pjerrtsi t dukshme n drejtim t lindjes. Gjurmt e vendbanimit hetohen vetm nga copa t pakta t enve t qeramiks, t shprndara n mesin e shpatit n nj siprfaqe rreth 4050ha. Ndrkaq prania e varrezs dshmohet nga eshtrat e gjymtyrve (llret, femurt etj.), q kan dalur n shesh gjat lvrimit t toks rrz shpatit pran nj terreni t pyllzuar pjesrisht. Ndihmes pr prcaktimin e kohs s ngritjes s vendbanimit, mbase edhe t varrezs, shrben qeramika e glexhosur e cila n linja t prgjithsuara mund t vendoset n epokn mesjetare. Pra, qeramika e daton kt qendr arkeologjike n mesjet.
190 Varreza e Mortajs N perndim t fshatit ndodhet nj varrez q n traditn popullore njihet me emrat Vorrt e Lis dhe Vorrt e Mortajs. Varret jan t orientuara lindje-perndim, me ndonj shmangie juglindjeveriperndim. Disa varre jan t shnuara me gur t papunuar apo me gur e rrasa t latuara shkarazi. Ka t ngjar q kjo varrez ti ket takuar shek. XVII apo XVIII, n koh sipas burimeve historike n Kosov dhe prgjithsisht n Evropn Juglindore ka qen e prhapur mortaja. 4.35 SMERKOVNIC (QYTEZ) Gjendet rreth 6km n verilindje t Vushtrris. Kish mesjetare
191
4.32 GALIC DHE GLLAVOTIN Galica gjendet rreth 14km. n perndim ndrsa Gllavotini 11km. jug t Vushtrris. Gjat prnjohjes me interes pr tu shnuar pr mitologjin e lashtsis shqiptare na u duk toponimi Lugu i Zanave i cili ndodhet n fshatin Galic. N fshatin Gllavotin nuk ka toponim Selisht, por ka toponim Soisht, q do t thot tok e plleshme. Soishta nuk ka gjurm vendbanimi. Andaj interpretimet e A. Urosheviqit (Kosovo), pr ekzistimin e nj fshati serb t braktisur n shek. XVII dalin krejtsisht t paqena.
Rreth 4km n veriperndim t fshatit Smerkovnic (Qytez) gjendet nj kodr shkmbore e emrtuar nga popullata vendse Birat e Kishs (fig. 4.34). Emrtimi prcakton vrimat shpellore q vrehen prej s largu, tri sosh, t thelluara n shkmbin e kodrs, n shenj kujtese pr kishn e mome, rrnojat e t cils ndodhen vetm disa metra rrz ans veriore t kodrs, n lugin, buz ans s majt t prroit t thell t Reks s Keqe, n nj ambient pitoresk, t trhequr e paqsor.
4.33 KARAQ Galica gjendet rreth 7km n verilindjs t Vushtrris. Toponimi Bregu i Kishs N veri t fshatit Karaq mbi nj koder t ult e cila mbizotron luginn e prroit Reka e Trstens, gjendet toponimi Bregu i Kishs. Gjat prnjohjes nuk hetuam asnj gjurm t mbetur, q do t prligjte ekzistimin e kishs q jep toponimi.
4.34 SKROM Gjendet rreth 15km. n verilindje t Vushtrris. Kish me varreza N verilindje t fshatit Skrom, rreth 1 km larg fshatit ruhet toponimi Llazi i Kishs. Toponimi emrton nj qaf t shesht ndrmalore si dhe gjurmt e nj kishe. Qafa e Llazit t Kishs n veri ndrlidhet me kodra dhe terraca, n perndim me nj rrafshlart, ndrsa n lindje dhe jug terreni prfundon thikt n luginn e prroit. Gjurmt e kanaleve t dheut, ku jan nxjerrur gurt e themeleve dshmojn pr rrnojat e nj kishe t vogl varrezash nj nefshe t orientuar saktsisht lindjeperndim me 9 x 4m. N juglindje t kishs n nj siprfaqe prej rreth 20 ari vrehen varrezat e shnuara me gur t palatuar ose rrasa gursh t latuara shkarazi.
Fig.4.34 Lokaliteti Birat e Kishs, Smerkovnic.
Kodra e Birave t Kishs n veri, s bashku me Kodrn e Crnushs n jug, formojn nj gryk t ngusht ndrmalore. Kjo gryk e cila prshkohet nga prroi i zn ngoj, zgjerohet n drejtim t ans lindore n lugin t njohur me emrin Lugu i Reks s Keqe. Lugina n trajt kanjoni n t dy ant rrethohet me nj varg kodrash t larta. Kisha ndodhet n terren t pyllzuar. Fjala sht pr nj kish e orientuar n drejtim lindje-per-ndim (fig. 435). Vrehet qart naosi qendror n trajt drejtkndshi, prmasash rreth 12 x 6m, me absida gjysmrrethore nga ana e brendshme, e cila si duket nga ana e jashtme mbaron n trajt trekndshi. Muret e naosit ruhen prej lartsis 0.6 deri n 2.0m. Murt e kompleksit t baziliks (fig. 4.36) jan ndrtuar me gur t thyer, t mdhenj e mesatar, t lidhur me lla cilsor, me qllim q t arrihet vendosja vertikale e rreshtave t gurve. Kjo teknik murimi e cila ndesh n nj varg kshtjellat e atikitetit t von n Dardani sht element mjaft shpresdhnse pr datimin e baziliks n antikitetin e von, prkatsisht n mesjetn e hershme.
192 4.36 DOBRLLUK (FUSHMIR) Gjendet rreth 3km. n veri t Vushtrris. Vendbanim antik
193
Toponimi Artat e Gjoks (fig. 4.37), n fshatin Dobrlluk (Fushmir) ka gjurm t nj vendbanimi. Kjo hetohet qart nga gjetjet e fragmenteve t tullave t tipit kalipter prmasash t larmishme, copave atipike t tjegullave dhe nga fragmente t pakta n numr t enve t qeramiks t prdorimit t prditshm. Vendbanimi shtrihet rreth 200m n veriperndim t lagjes s Bajshorve, n nj ultsir me fush pjellore, diku rreth 500-600m nga krahu i majt i rrjedhs s lumit Sitnic.
Fig.4.35 Planimetria e baziliks s Smerkovnics
Fig.4.37 Arat e Gjoks, Dobrlluk.
Shkputja nga ultsira prms terracash e kodrash t ulta vije vetm nga ana veriore ku terreni ndrlidhet me rrnzn e fshatrave malore t trevs s Vushtrris. Gjetjet shtrihen mbi nj siprfaqe prej rreth 4 hektar, ndrsa n veanti ato jan t prqendruara n nj siprfaqe prej rreth 20-30 ari. Banort vends, tregojn se gjat punimit t toks kan hasur n themele t objekteve t ndrtuara me gur dhe t lidhura me lla glqereje t bardh, e veanrisht n tjegulla e tulla t cilat jan prdorur pr shtrimin e rrugve. Tashi nuk hetohen gjurmt e objekteve t arkitekturs. Vendbanimi, sipas gjetjeve t kalipterve q kronologjikisht jan m t arta se sa gjetjet e tjera, mund t datohet n periudhn e antikitetit.
Fig.4.36 Gjurm arkitektonike t murit t Baziliks, Smerkovnic. Harta Arkeologjike e Kosovs II Harta Arkeologjike e Kosovs II
194 4.37 GUMNISHT (MALET) Gjendet rreth 18km. n verilindje t Vushtrris. Gumnishta (Maleta) bn pjes n zonat e thela malore dhe kodrinore t komuns s Vushtrris. Tri lagje t shprndara (lagjet Mehmeti, Ismajli dhe Zeka), jan tipike pr zonat malore q prbjn fshatin. Vendbanimi dhe kisha N lagjen Mehmeti t fshatit Gumnisht (Malet) (fig. 4.38), n krahun e djatht t prroit, n nj terrac e cila n t katr ant e horizontit rrethohet me terren t prthyer, kodrash e shpatijesh,ku hetohen gjurm objektesh t nj vendbanimi. Kto gjurm jan t pranishme n oborrin e shtpis s Gani Mehmetit dhe n juglindje t shtpis. N oborr vrehen n siprfaqe gjurmt e dy mureve, njri i drejtuar nga veriu n jug, i gjat rreth 6 m dhe tjetri nga juglindja n veriperndim i gjat rreth 3.5m. Muret e ndrtuara nga gurt me madhsi mesatare t lidhur me lla glqereje jan t gjra rreth 0.60m. N juglindje t shtpis, n vazhdim t mureve t prmendura hetohen ledhet e objekteve t vendbanimit, n nj siprfaqe rreth 0.50-60ha. Rreth 200m n juglindje t gjurmve t prmedura t vendbanimit, gjithnj n krahun e djatht t prroit, nj lugin e ngusht emrtohet Livadhi i Kishs (fig. 4.39). Gjurmt e nj kishe vrehen n nj shpat n jug t lugins. Prfaqsohen nga ledhet dhe nga pirgu i gurve t mdhenj e mesatar, disa prej t cilve jan t latuar. N kt qendr t prnjohur nuk gjetem inventar t imt q sadopak do t ndihmonte n prcaktimin kronologjik t vendbanimit dhe t kishs. Kisha e shkatrruar
195
Midis zons s lagjs Ismajli dhe Lagjs Zeka, n veriperndim t lagjes Zeka nj rrafshlart e cila quhet Lugu i Kishs, ruante gjurmt e grmadhave t nj kishe. Kishs i jan mar gurt e mureve. Nn siprfaqe ka mbetur shtrati i themeleve i thell rreth 40-60cm, q ravijzon planimetrin e kishs nj nefshe. Kisha prbhej nga naosi me absida n ann lidore dhe nga narteksi n ann perndimore. Prmasat e saj jan, gjatsia rreth 10m, gjersia rreth 5m dhe trashsia e murve rreth 0.60 m. Naosi me absida sht i gjat rreth 7m, ndrsa nartkesi rreth 3m. Nga gjurmt e mbetura mbi siprfaqe shihet q muret e kishs ngriteshin nga gurt e latuar kuadratik t lidhur me lla glqereje t bardh.
Fig.4.39 Livadhi i Kishs n Lagjen Zeka, Gumnisht.
4.38 VESEKOC Galica gjendet rreth 21km n verilindje t Vushtrris. N fshatin Vesekoc ruhet toponimi Gradisht mirpo nuk hasm n gjurm t qendrave arkeologjike. N fshatrat q vijojn ekipi i puns nuk hasi n gjurm arkeologjike: 1. Svaraak i Siprm 2. Svaraak i Mesm 3. Svaraak i Poshtm 4. Miroqa 5. Gojbula 6. Skona
Fig.4.38 Lagjja Mehmeti, Gumnisht. Harta Arkeologjike e Kosovs II
Harta Arkeologjike e Komuns Vushtrri

196 Prnjohja n Komunn e Vushtrris u drejtua nga Haxhi Mehmetaj n bashkpunim me Bedia Rraci, Ruzhdi Panxha dhe dr. sc. Fejaz Dranolli. Raporti u hartua n vitin 2004 dhe u plotsua me t dhna shtes n vitin 2012 nga Haxhi Mehmetaj.
Referencat: Varri me pllak sht gjetur n pronn e Mustaf Zeqirit. Gjendet n oborrin e shtpis s tij. 2 Raport grmimi Pestov, M. Berisha dhe Sh. Gashi, 2005, Arkivi IAK. 3 Gypat jan gjetur n pronat e Latif Hysenit dhe t Ra- madan Krasniqit. Dy gypa jan marr pr studim. 4 Byzylyku sht gjetur nga Sahit Arifi dhe Sef Shaqiri nga fshati Breznik
1
Serbovec Serbovec Serbovec Srbovac Srbovac Srbovac Srbovac Srbovac Srbovac Graboc Graboc Graboc Graboc Graboc Graboc Grabovac Grabovac Grabovac Grabovac Grabovac Grabovac Zhazh Zhazh Zhazh Zaza Zaza Zaza Zaza Zaza Zaza Boletin Boletin Boletin Boletin Boletin Boletin Boljetin Boljetin Boljetin Boljetin Boljetin Boljetin Lip Lip Lip Lip Lip Lipa Lipa Lipa Rahov Rahov Rahov Rahov Rahov Rahov Orahovo Orahovo Orahovo Orahovo Orahovo
Harta Arkeologjike e Komuns Vushtrri

Melenic Melenic Melenic Meljenica Meljenica Meljenica Meljenica Meljenica Meljenica Kovaic Kovaic Kovaic Kovacica Kovacica Kovacica Kovacica Kovacica Kovacica Trep Trep Trep Trepca Trepca Trepca Trepca Trepca Trepca Mazhiq Mazhiq Mazhiq Mazic Mazic Mazic Mazic Mazic Mazic Trsten Trsten Trsten Trstena Trstena Trstena Trstena Trstena Trstena Gumnisht Gumnisht Gumnisht Gumnisht Gumniste Gumniste Gumniste Gumniste Gumniste Vesekofc Vesekofc Vesekofc Vesekovce Vesekovce Vesekovce Vesekovce Vesekovce Vesekovce Boshlan Boshlan Boshlan Boshlan Bosljane Bosljane Bosljane Bosljane Bosljane Kurillov Kurillov Kurillov Kurilovo Kurilovo Kurilovo Kurilovo Kurilovo Kurilovo Bradash Bradash Bradash Bradash Bradash Bradash Bradas Bradas Bradas Bradas Bradas Bradas
Vidusic Vidusic Vidusic Vidusic Vidusic Vidusic
Literatura 1. Jovanovic, B., ber den frhmitelarterchen Schuch von Cecan auf Kosovo, Balcanoslavica 5, Prilep, 1976, f. 123145. 2. Z. Mirdita, Antroponomia e Dardanis n priudhn romake, Prishtin, 1981, f. 246, nr. 205 (4). 3. Backalov. A., Rani srednji vek, Arheoloko Blago Kosova od neolita do ranog srednjeg veka, Beograd, 1998, katalog nr. 391- 394. 4. Mehmetaj H. Kalorsi n reliev i Ulpians dhe altari i Vushtrris (Kosov), Candavia 3, Tiran 2011, f. 377379.
Rudar Rudar RudariiiiiVogl Vogl Vogl Vogl Rudar Rudar Rudar Vogl Malo MaloRudare Rudare Rudare Malo Rudare Malo Malo Rudare
ZVEAN ZVEAN ZVECAN ZVECAN
Rudar RudariiiiiMadh Madh Rudar Madh Madh Rudar Madh Rudar Rudar Lisic Lisic Lisic VelikoRudare Rudare Lisic Veliko Rudare Veliko Rudare Veliko Rudare Veliko Lisica Lisica Lisica Lisica Lisica
Stantrg Fshati Stantrg Fshati Stantrg Fshati StantrgFshati Fshati Stantrg Stari StariTrg Trg Stari Trg Trg Stari Trg Stari Stari Tuneli Par TuneliiiiiPar Par Tuneli Tuneli Par Prvi Prvi PrviTunel Tunel Tunel Prvi Tunel Kutlloc Kutlloc Kutlloc Kutlloc Kutlloc Kutlloc Kutlovac Kutlovac Kutlovac Kutlovac Kutlovac Kutlovac
N
Velikarek Velikarek Velikarek Velika VelikaReka Reka Reka Velika
Suhodoll SuhodolliiiiiiPoshtm Poshtm Poshtm Suhodoll Poshtm Suhodoll Poshtm Suhodoll Suhodoll Poshtm DonjeSuvi SuviDo Do Donje Suvi Do Donje Suvi Do Donje Suvi Do Donje
Zasell Zasell Zasell Zasela Zasela Zasela Zasela Zasela Zasela Stran Stran Stran Strana Strana Strana Strana Strana
Rashan Rashan Rashan Rasane Rasane Rasane Rasane Rasane Rasane
Shupkofc Shupkofc Shupkofc Supkovac Supkovac Supkovac Supkovac Supkovac Supkovac
Suhodoll Suhodoll SuhodolliiiiiEprme Eprme Eprme Eprme Suhodoll Suhodoll Suhodoll Eprme MITROVIC MITROVIC Gornje GornjeSuvi Suvi SuviDo Do Do Gornje Suvi Do Gornje Gornje Suvi Do MITROVICA Kiq MITROVICA KiqiiiiiVogl Vogl Vogl Kiq Vogl Kiq Vogl Zhabar ZhabariiiiiiPoshtm Poshtm Zhabar Poshtm Poshtm Zhabar Poshtm Zhabar Zhabar MaloKicice Kicice Malo Malo Kicice Malo Kicice Malo DonjeZabare Zabare Donje Zabare Donje Zabare Donje Zabare Donje Shipol Shipol Shipol Sipolje Sipolje Sipolje Sipolje Sipolje Sipolje Vaganic Vaganic Vaganic Vaganica Vaganica Vaganica Vaganica Vaganica Vaganica Vrbnic Vrbnic Vrbnic Vrbnic Vrbnic Vrbnic Herzegov Herzegov Herzegov Herzegov Herzegov Herzegov Hercegovo Hercegovo Hercegovo Hercegovo Hercegovo Hercegovo KiqiiiiiMadh Madh Kiq Madh Kiq Madh Kiq Madh Kiq VelikiKicic Kicic Veliki Kicic Veliki Kicic Veliki Kicic Veliki Frashr Frashr Frashr Frashr Frashr Svinjare Svinjare Svinjare
Pasorn Pasorn Pasorn Pasoma Pasoma Pasoma Pasoma
Shlivovic Shlivovic Shlivovic Shlivovic Shlivovic Shlivovic Sljivovica Sljivovica Sljivovica Sljivovica Sljivovica Sljivovica
Skrom Skrom Skrom Skrovna Skrovna Skrovna Skrovna Skrovna Skrovna
Llapashtic Llapashtice e eEprme Eprme Eprme Llapashtic e Eprme Llapashtic e Eprme Llapashtic Llapashtic e Eprme GornjaLapastica Lapastica Gornja Lapastica Gornja Lapastica Gornja Lapastica Gornja
35 35
Smrakonic Smrakonic Smrakonic Smrakonic Smrakonic Smrakonic Smrekovnica Smrekovnica Smrekovnica Smrekovnica Smrekovnica Smrekovnica
Trllobuq Trllobuq Trllobuq Trlabuc Trlabuc Trlabuc Trlabuc Trlabuc Trlabuc
Kara Kara Kara Kara Karace Karace Karace Karace Karace Karace Mira Mira Mira Mira Mira Mira Miroce Miroce Miroce Miroce Miroce Miroce
Sllakofc Sllakofc Sllakofc Sllakofc Sllakofc Slakovce Slakovce Slakovce Skocan Skocan Skocan Skocna Skocna Skocna Skocna Skocna Skocna Studimee eEprme Eprme Studime e Eprme Studime e Eprme Studime e Eprme Studime Gornja GornjaSudimlja Sudimlja Sudimlja Gornja Sudimlja Gornja Sudimlja Gornja Gornja Sudimlja Kunovik Kunovik Kunovik Kunovik Kunovik Kunovik Kunovik Kunovik Kunovik
Popov Popov Popov Popov Popov Popovo Popovo Popovo
Banjsk Banjsk Banjsk Banjsk Banjska Banjska Banjska Banjska Banjska Banjska
18 18
Dubrlluk Dubrlluk Dubrlluk Dobra DobraLuka Luka Luka Dobra Luka Dobra Luka Dobra Dobra Luka
Sllatin Sllatin Sllatin 17 Slatina Slatina 17 Slatina Slatina Slatina Slatina
Gojbuj Gojbuj Gojbuj Gojbulja Gojbulja Gojbulja Gojbulja Gojbulja
Cecelija Cecelija Cecelija 4 Cecelija 4
Ceceli Ceceli Ceceli
Lup Lup Eprm Eprm Lup LupiiiiiiEprm Eprm Lup Lup Eprm Eprm GornjeLjupce Ljupce Gornje Ljupce Gornje Ljupce Gornje Ljupce Gornje
Penuh Penuh Penuh Penuh Penuh Penuh Penduha Penduha Penduha Penduha Penduha Penduha
Pantin Pantin Pantin Pantina Pantina Pantina Pantina Pantina Pantina Akrashtic Akrashtic Akrashtic 26 26 Okrastica Okrastica Okrastica Okrastica Okrastica
16
Begaj Begaj Begaj Novo NovoSelo Selo SeloBegovo Begovo Begovo Novo Studimee ePoshtme Poshtme Studime e Poshtme Studime e Poshtme Studime e Poshtme Studime Donja DonjaSudimlja Sudimlja Sudimlja Donja
Shtitaric Shtitaric Shtitaric 24 Stitarica 24 Stitarica Stitarica Stitarica Stitarica Stitarica
14
8 8
Dalak Dalak Dalak Doljak Doljak Doljak Doljak Doljak Doljak Bukosh Bukosh Bukosh Bukosh Bukosh Bukos Bukos Bukos Bukos Bukos Bukos Novolan Novolan Novolan Novolan Novolan Novolan Nevoljane Nevoljane Nevoljane Nevoljane Nevoljane Nevoljane Brusnik Brusnik Brusnik Brusnik Brusnik Brusnik Brusnik Brusnik Brusnik Brusnik Brusnik Brusnik
23 23
VUSHTRRI VUSHTRRI VUCITRN VUCITRN

1 1 3 3
2 2
Samadrexh Samadrexh Samadrexh Samodreza Samodreza Samodreza Samodreza Samodreza
Zagor Zagor Zagor Zagor Zagorje Zagorje Zagorje Zagorje Zagorje Sallabaj Sallabaj Sallabaj Sallabaj Sallabaj Sallabaj Kisela Kisela Kisela Banja Banja Kisela Kisela KiselaBanja Banja Banja Banja Dumnic eEprme Eprme Dumnic e Eprme Dumnic e Eprme Dumnice e Eprme Dumnic GornjaDubnica Dubnica Gornja Dubnica Gornja Dubnica Gornja Dubnica Gornja Majac Majac Majac Majac Majac Majac Majance Majance Majance Majance Majance Majance Kozaric Kozaric Kozaric Kozaric Kozaric Kozarica Kozarica Kozarica Kozarica Breznic Breznic Breznic Breznic Breznic Breznic Breznica Breznica Breznica Breznica Breznica Breznica
15
Oshlan Oshlan Oshlan Osljane Osljane Osljane Osljane Osljane Osljane Lubovec Lubovec Lubovec Lubovec Lubovec Lubovec Ljubovac Ljubovac Ljubovac Ljubovac Ljubovac Galic Galic Galic Galic Galic Galic Galica Galica Galica Galica Galica Galica Mikushnic Mikushnic Mikushnic Mikushnic Mikushnic Mikushnic Mikusnica Mikusnica Mikusnica Mikusnica Mikusnica Mikusnica Prekaz Prekaz PrekaziiiPoshtm Poshtm Poshtm Donje Donje Donje Prekaze Prekaze Donje Donje DonjePrekaze Prekaze Prekaze Prekaze
Balinc Balinc Balinc 27 27 Balince Balince Balince Balince Balince Balince
Jezerc Jezerc Jezerc Jezerc Jezerc Jezerc Jezero Jezero Jezero Jezero Jezero Jezero
Sfracaku SfracakuiiiPoshtm Poshtm Poshtm Sfracaku Donji DonjiSvracak Svracak Svracak Donji Nedakoc Nedakoc Nedakoc Nedakoc Nedakoc Nedakoc Nedakovac Nedakovac Nedakovac Nedakovac Nedakovac Mavriq Mavriq Mavriq Mavriq Mavriq 11 Mavrice Mavrice Mavrice Mavrice Mavrice Vernic Vernic 25 Vernic 25 Reznik Reznik Reznik Reznik Reznik Resnik Resnik Resnik Resnik Resnik Resnik Vernic Vernic Vernic Vrnica Vrnica Vrnica Vrnica Vrnica Vrnica
Sfraak Sfraak Eprm Eprm Sfraak SfraakiiiiiiEprm Eprm Sfraak Sfraak Eprm Eprm Gornji GornjiSvracak Svracak Svracak Gornji Gornji Gornji Gornji Svracak Svracak Svracak Ropic Ropic Ropic Ropic Ropic Ropic Ropica Ropica Ropica Ropica Ropica Vilanc Vilanc Vilanc Vilanc Vilanc Vilanc Viljance Viljance Viljance Viljance Viljance
Taraxh Taraxh Taraxh Taradza Taradza Taradza Taradza Taradza Taradza
13 Pestov Pestov Pestov Pestov Pestov

Pestovo Pestovo Pestovo Pestovo Pestovo Pestovo
Maxhunaj Maxhunaj Maxhunaj Maxhunaj Maxhunaj Maxhunaj 19 19 Novo Novo Selo Selo Madjunsko Madjunsko NovoSelo SeloMadjunsko Madjunsko Novo Novo Novo Selo Selo Madjunsko Madjunsko
Dumnic Dumnice e eLlugave Llugave Llugave Dumnic e Llugave Dumnic e Llugave Dumnic Dumnic e Llugave Lug Lug LugDubnica Dubnica Dubnica Dubnica Lug Lug Lug Dubnica Dubnica Dumnic Dumnic e ePoshtme Poshtme Poshtme Dumnic e Poshtme Dumnic Dumnice e Poshtme Donja DonjaDubnica Dubnica Dubnica Donja Dubnica Donja Dubnica Donja Donja Dubnica
20 20
12
6
Dubofc Dubofc Dubofc Dubovac Dubovac Dubovac Dubovac Dubovac Dubovac
5 5
28 Koll Koll 28 Koll Kolo Kolo Kolo Kolo Kolo
34 Beiq 34 Beiq Beiq Beiq Beiq

Becic Becic Becic Becic Becic Becic
7 7
Shalc Shalc Shalc 29 Salce Salce Salce 29 Salce Salce Salce
Druar Druar 22 Druar 22 Drvare Drvare Drvare Drvare Drvare Drvare Mihaliq Mihaliq Mihaliq Mijalic Mijalic Mijalic Mijalic Mijalic
Velikorek Velikorek Velikorek Velikorek Velikorek Velikorek VelikaReka Reka Velika Reka Velika Reka Velika Reka Velika
21 21
Statofc Statofc StatofciiiEprm Eprm Eprm Gornje Gornje Stanovce Stanovce Gornje GornjeStanovce Stanovce Gornje Gornje Stanovce Stanovce Grac Grac Grac Grac Grac Grac Grace Grace Grace Grace Grace Grace Stanofc Stanofc Poshtm Poshtm Stanofc Poshtm Stanofc StanofciiiiiPoshtm Poshtm Donje DonjeStanovce Stanovce Stanovce Donje Stanovce Donje Stanovce Donje Donje Stanovce
Barilev Barilev Barilev Barilev Barilev Barilev Bariljevo Bariljevo Bariljevo Bariljevo Bariljevo Bariljevo Babimoc Babimoc Babimoc Babin BabinMost Most Most Babin Most Babin Babin Most Raskov Raskov Raskov Raskov Raskov Raskov Raskovo Raskovo Raskovo Raskovo Raskovo Raskovo Miloshev Miloshev Miloshev Miloshev Miloshev Milosevo Milosevo Milosevo Milosevo Milosevo Bakshi Bakshi Bakshi Bakshi Bakshi Qendra komunale Baksija Baksija Baksija Baksija Baksija Fshat / Vendbanim Drenoc Drenoc Drenoc Drenoc Drenovac Drenovac Drenovac Drenovac Drenovac Drenovac
Prugoc Prugoc Prugoc Prugoc Prugoc Prugoc Prugovac Prugovac Prugovac Prugovac Prugovac Prugovac
Krasaliq Krasaliq Krasaliq Krasalic Krasalic Krasalic Krasalic Krasalic Krasalic Prelloc Prelloc Prelloc Prelloc Prelloc Prelloc Prelovac Prelovac Prelovac Prelovac Prelovac Prelovac
31 31
Polac Polac PolaciiiiiVjetr Vjetr Vjetr Vjetr Polac Polac Polac Vjetr Stare Stare StarePoljance Poljance Poljance
Vidusic Vidusic Vidusic Vidusic Vidusic Polac Polac PolaciiiiiRi Ri Ri Ri irez irez Baks Baks Polac Polac Polac Ri irez Baks irez irez Baks Baks Novo NovoPoljance Poljance Poljance Novo Poljance Cirez Cirez Baks Baks Novo Novo Poljance Cirez Baks Melenic Melenic Melenic Cirez Cirez Baks Baks Melenic Melenic Melenic Zhazh Zhazh Zhazh Meljenica Meljenica Meljenica Zhazh Zhazh Zhazh Meljenica Meljenica Meljenica Rahov Rahov Rahov Rahov Rahov Dashec Dashec Dashec Zaza Zaza Zaza Dashec Dashec Zaza Zaza Zaza Orahovo Orahovo Orahovo Trep Trep Trep Orahovo Orahovo Graboc Graboc Graboc Graboc Graboc Dosevac Dosevac Dosevac Dosevac Dosevac Dosevac Trepca Trepca Trepca Grabovac Grabovac Trepca Trepca Trepca Grabovac Grabovac Grabovac Boletin Boletin Boletin Boletin Boletin Mazhiq Mazhiq Mazhiq Likoshan Likoshan Likoshan Stantrg Stantrg Fshati Fshati Stantrg Fshati Likoshan Likoshan Likoshan StantrgFshati Fshati Stantrg Stantrg Fshati Shtutic Shtutic Shtutic Boljetin Boljetin Boljetin Boljetin Boljetin Mazic Mazic Mazic Mazic Mazic StariTrg Trg Stari Trg Likosane Likosane Likosane Stari Trg Stutica StuticaMazic Stutica Stari Trg Stari Likosane Likosane Trsten Trsten Trsten Stutica Stutica Stutica Trsten Likosane Trsten Tuneli TuneliiiiiiiPar Par Par Tuneli Par Trstena Trstena Rudar RudariiiiiVogl Vogl Vogl Tuneli Par Tuneli Tuneli Par Trstena Rudar Vogl Trstena Trstena Lip Lip Rudar Rudar Vogl Lip Lip Lip Prvi PrviTunel Tunel Tunel Prvi Tunel Malo MaloRudare Rudare Rudare Prvi Tunel Prvi Prvi Tunel Malo Rudare Lipa Lipa Lipa Kutlloc Kutlloc Kutlloc Malo Malo Rudare Lipa Lipa Lipa Kutlloc Kutlloc Kutlloc Vrboc Vrboc Vrboc Vrboc Kutlovac Kutlovac Vrboc Kutlovac Gumnisht Gumnisht Gumnisht Kutlovac Kutlovac Kutlovac Gumnisht Gumnisht Gumnisht Vrbovac Vrbovac Vrbovac Vrbovac Vrbovac Rudar Rudar Madh Madh Rudar RudariiiiiiMadh Madh Rudar Rudar Madh Madh Gumniste Gumniste Gumniste Gumniste Gumniste Lisic Lisic Lisic Lisic Lisic Veliko Veliko Rudare Rudare Veliko Rudare VelikoRudare Rudare Veliko Veliko Rudare Rashan Rashan Rashan Lisica Lisica Lisica Lisica Lisica ZVEAN ZVEAN Rasane Rasane Rasane Zasell Zasell Zasell Zasell Zasell ZVECAN ZVECAN Zasela Zasela Zasela Zasela Zasela Shlivovic Shlivovic Shlivovic Shlivovic Shlivovic Suhodoll Suhodoll Poshtm Poshtm Suhodoll SuhodolliiiiiiPoshtm Poshtm Suhodoll Suhodoll Poshtm Poshtm Shupkofc Shupkofc Shupkofc Sljivovica Sljivovica Sljivovica Sljivovica Sljivovica Stran Stran Stran Stran Stran Pasorn Pasorn Pasorn Donje Donje Suvi Suvi Do Do Donje Suvi Do Pasorn Pasorn Supkovac Supkovac Supkovac DonjeSuvi SuviDo Do Donje Donje Suvi Do Supkovac Supkovac Supkovac Strana Strana Strana Strana Strana Pasoma Pasoma Pasoma Pasoma Pasoma Pasoma Suhodoll SuhodolliiiiiEprme Eprme Eprme Suhodoll Eprme Suhodoll Suhodoll Eprme MITROVIC MITROVIC Gornje Gornje GornjeSuvi Suvi Suvi SuviDo Do Do Do Gornje Gornje Gornje Suvi Suvi Do Do Trllobuq Trllobuq Trllobuq Trllobuq Trllobuq Trllobuq MITROVICA Kiq MITROVICA Kiq Kiq Vogl Vogl KiqiiiiiiVogl Vogl Kiq Kiq Vogl Vogl 35 35 Zhabar ZhabariiiiiiPoshtm Poshtm Poshtm Zhabar Poshtm Zhabar Poshtm Zhabar Zhabar Poshtm Trlabuc Trlabuc Trlabuc Trlabuc Trlabuc Trlabuc Malo Malo Kicice Kicice Malo MaloKicice Kicice Malo Malo Kicice Kicice Smrakonic Smrakonic Smrakonic Donje DonjeZabare Zabare Zabare Donje Smrekovnica Smrekovnica Smrekovnica Smrekovnica Smrekovnica Smrekovnica Mira Mira Mira 18 18 KiqiiiiiMadh Madh Kiq Madh Kiq Madh Kiq Madh Kiq Miroce Miroce Miroce Banjsk Banjsk Banjsk Miroce Miroce Banjsk Banjsk Banjsk VelikiKicic Kicic Veliki Kicic Veliki Kicic Shipol Shipol Shipol Veliki Kicic Veliki Banjska Banjska Banjska Banjska Banjska Banjska Sipolje Sipolje Sipolje Frashr Frashr Frashr Frashr Frashr Sllatin Sllatin Sllatin Sllatin Sllatin Gojbuj Gojbuj Gojbuj Svinjare Svinjare Svinjare Gojbuj Gojbuj Svinjare Svinjare Svinjare 17 Vaganic Vaganic Vaganic 17 Slatina Slatina Dubrlluk Dubrlluk Slatina Dubrlluk Slatina Slatina Dubrlluk Dubrlluk Gojbulja Gojbulja Gojbulja Gojbulja Gojbulja Vaganica Vaganica Vaganica Dobra DobraLuka Luka Luka Dobra Luka Dobra Luka Dobra Dobra Luka Serbovec Serbovec Serbovec Serbovec Serbovec Serbovec Srbovac Srbovac Srbovac Srbovac Srbovac Srbovac Vrbnic Vrbnic Vrbnic Vrbnic Vrbnic Vrbnic Pantin Pantin Pantin
Harta Arkeologjike e Komuns Vushtrri Krasmirofc Krasmirofc Krasmirofc Krasmirofc Krasmirofc
Krajic Krajic Krajic Krajic Krajic Krajic Kraljice Kraljice Kraljice Kraljice Kraljice Kraljice
Kozhnic Kozhnic Kozhnic Kozica Kozica Kozica Kozica Kozica Kozica
Beuk Beuk Beuk Beuk Bencuk Bencuk Bencuk Bencuk Bencuk Bencuk
Krasmirovac Krasmirovac Krasmirovac

10 Strofc 10 Strofc Strofc Kovaic Kovaic Kovaic Kovaic Strofc Kovaic Kovaic
Gllavatin Gllavatin Gllavatin Glavotina Glavotina Glavotina Glavotina Glavotina Glavotina
Prelluzh Prelluzh Prelluzh Prelluzh Prelluzh Prelluzh Priluzje Priluzje Priluzje Priluzje Priluzje
32 32
Trud Trud Trud Trud Trud Trud Trudna Trudna Trudna Trudna Trudna Trudna Nnt Nnt NntJugoviqt Jugoviqt Jugoviqt Jugoviqt Nnt Nnt Nnt Jugoviqt Devet DevetJugovica Jugovica Jugovica Devet Jugovica Devet Devet Jugovica
Strovce Strovce Kovacica Kovacica Strovce Kovacica Gradic Gradic Gradic Gradic Gradic Gradic Gradica Gradica Gradica Gradica Gradica Gradica
Bivolak Bivolak Bivolak Bivolak Bivolak Bivolak Bivoljak Bivoljak Bivoljak Bivoljak Bivoljak
Bradash Bradash Bradash Plemetin Plemetin Plemetin Plemetin Plemetin Bradas Bradas Bradas Plemetina Plemetina Plemetina Bradas Bradas Plemetina Plemetina Plemetina
Vesekofc Vesekofc Vesekofc Vesekovce Vesekovce Vesekovce Vesekovce Vesekovce Vesekovce Kurillov Kurillov Kurillov Kurilovo Kurilovo Kurilovo Kurilovo Kurilovo
Zhilivod Zhilivod Zhilivod Zhilivod Zhilivod Zhilivod Zilivoda Zilivoda 33 Zilivoda 33 Zilivoda Zilivoda Zilivoda
Lokalitetet arkeologjike sipas numrit rendor t vendbanimeve q prfshijn periudhat OBILIC OBILIC Crkvena CrkvenaVodica Vodica Vodica Crkvena Vodica Crkvena Crkvena Vodica Hekurudh parahistori, antik dhe mesjet. Liqen Llapashtic Llapashtice e eEprme Eprme Eprme Llapashtic e Eprme Llapashtic e Eprme Llapashtic Llapashtic e Eprme 10) Antik Skrom 19) Antik / Mesjet 1) Mesjet Lum Gornja Lapastica Gornja Lapastica Gornja Lapastica Gornja Lapastica Gornja Lapastica Skrom Skrom Skrom Skrom Skrom 11) Antik Skrovna 20) Mesjet 2) Mesjet Skrovna 2.5 0 Skrovna Skrovna Skrovna 12) Prehistori 21) Mesjet 3) Antik 13) Antik 22) Antik / Mesjet 4) Mesjet Sllakofc Sllakofc Sllakofc Sllakofc Sllakofc Slakovce Slakovce 23) Antik / Mesjet 28) Antik 33) Parahistori / Antik 5) Parahistori / Antik 14) Parahistori Slakovce Slakovce Slakovce Popov Popov Kara Kara Kara Popov Popov Popov Kara Kara Kara 29) Antik 34) Mesjet 24) Prehistori 6) Parahistori / Antik 15) Mesjet Kunovik Kunovik Kunovik Kunovik Kunovik Popovo Popovo Karace Karace Karace Popovo Popovo Popovo Karace Karace Karace Skocan Skocan Skocan Skocan Skocan 30) Antik Kunovik Kunovik Kunovik Kunovik Kunovik 16) Antik 25) Antik 7) Mesjet Skocna Skocna Skocna Skocna Skocna 31) Mesjet 26) Mesjet 8) Parahistori / Antik 17) Mesjet 32) Mesjet LupiiiiiEprm Eprm Lup Eprm Lup Eprm Lup Eprm Lup 18) Parahistori /Antik 9) Antik Studime eEprme Eprme / Mesjet 27) Mesjet Studime e Eprme Studime e Eprme Studime e Eprme Studime e
KM
Boshlan Boshlan Boshlan Boshlan Bosljane Bosljane Bosljane Bosljane Bosljane
Sibofc Sibofc Sibofc Sibofc Sibofc Sibofc Sibovac Sibovac Sibovac Sibovac Sibovac
Hamidi Hamidi Hamidi Hamidi Hamidi Hamidi Hamidija Hamidija Hamidija Hamidija Hamidija Hamidija
Velikarek Velikarek Velikarek Velikarek Velikarek VelikaReka Reka Velika Reka Velika Reka Velika Reka Velika Leshkoshiq Leshkoshiq Leshkoshiq Leshkoshiq Leshkoshiq Leskovcic Leskovcic Leskovcic Leskovcic Leskovcic Leskovcic
Llazarev Llazarev Kufinj shtetror Llazarev Lazarevo Lazarevo Lazarevo Lazarevo Lazarevo Lazarevo Brrnic Brrnic Brrnic e e Poshtme Poshtme Brrnic Brrnic Brrnice e e ePoshtme Poshtme Poshtme Poshtme Kufinj komunal DonjaBrnjica Brnjica Donja Brnjica Donja Brnjica Donja Brnjica Donja Lokalitet Arkeologjik 2 Mazgit Mazgit Mazgit Mazgit Rrug magjistrale Mazgit Mazgit Mazgit Mazgit Mazgit Mazgit Rrug dytsore
Rrug fshati
Caravadic Caravadic Caravadic Caravadic Caravadic Caravadic
Gornja GornjaSudimlja Sudimlja Sudimlja Gornja Sudimlja Gornja Sudimlja Gornja Gornja Sudimlja
Ceceli Ceceli Ceceli Cecelija Cecelija Cecelija Cecelija Cecelija 4 Cecelija 4
GornjeLjupce Ljupce Gornje Ljupce Gornje Ljupce Gornje Ljupce Gornje
Penuh Penuh Penuh Penuh Penuh Penuh Penduha Penduha Penduha Penduha Penduha Penduha
16
Begaj Begaj Begaj
8 8
198
199
V. Harta Arkeologjike e Komuns Obiliq (Kastriot)
200
201
5.OBILIQ (KASTRIOT)
Hyrje Komuna e Obiliqit (Kastrioti) gjendet n pjesn qendrore t Republiks t Kosovs dhe z nj siprfaqe prej 105km (10.542 hektar). Kjo komun prfshin qytezn e Obiliqit (Kastriot) dhe 15 fshatra. Qyteza e Obiliqit (Kastriot) sht kryeqendra e komuns me t njrin emrtim dhe gjendet vetm 6 kilometr n veriperndim t Prishtins, pozicionuar prgjat rrugs Prishtin-Mitrovic, kjo komun karakterizohet nga nj topografi me relief t ndryshm pjesrisht kodrinoro-malor dhe n masn m t madhe konfiguracioni i terrenit sht fushor. Pjesa qendrore shtrihet rreth lumit Sitnic, ndrsa n perndim reliefi ngritt n kodra deri lugina t malit Qyqavic. Dy termocentrale: Kosova A dhe Kosova B gjenden n afrsi t qytezs s Obiliqit (Kastriotit) dhe n disa lokacione t ksaj komuna gjendn miniera t thngjillit/lignitit. Ndrtimi i termocentraleve n kt areal lidhet me faktin se ktu kemi nj pasuri t madhe nntoksore me lignit dhe thngjill, burime kto natyrore q shkojn deri n thellsin prej 55m. Komuna e Obiliqit bn pjes n zonat m pak t studiuara prsa i prket aspektit arkeologjik. Ndrtimet moderne t dy termocentraleve A dhe B si dhe shfrytzimi i minierave t thngjillit, ka mundsi t ken ndikuar n ! zhdukjen e disa pikave arkeologjike.
Podujev
5.1 GRABOC I EPRM Shtrihet rreth 12km n perndim t Obiliqit (Kastriot) Ndr pika t rndsishme mund t renditet Gradina n fshatin Graboc i Eprm. Fortifikimi ndodhet i vendosur n vendin e njohur me toponimin Maja e zez. N ann perndimore ka nj horizont t gjer shikimi n nj pjes t madhe t lugins s lumit t Drenics, nga fshatrat Dobroshevc dhe Godanc e deri n Qikatovn e vjetr. N ann veriore sht mali i Bardiqve, afr fshatit Gradic, ndrsa n jug prshkon luginn e Drenics, nga fshati Grabovc i Ult dhe i Eprm. Nga hulumtimet siprfaqsore q ne kryem n kt fortifikim, u vrejt se gradina ka nj siprfaqe prej afro 100 x 60m pra afro 0,60ha. Ai sht i fortifikuar me mure t lidhur me lla t dobt, gj q vrehet nga glqerja me cilsie dobt dhe zhavori i lumit me njgyr kafeje. N disa vende, n przierjen e llait u gjetn fragmente tullash dhe tjegullash. Kontrolli n siprfaqe nuk dha gjurm t fragmenteve t qeramiks s prdorimit t prditshm. Ktu bjn prjashtim disa fragmente tullash dhe tjegullash q afrojn me tipet e periudhs s von antike. Nisur nga linjat e mureve t cilat tani kan formn e nj ledhi gursh, mund t themi se vendbanimi ndjek pak a shum izoipsin e lart t kodrs. Disa gjurm muresh n faqen e jashtme t rrethimit n form gjysm harku, kryesisht n pjesn perndimore, flasin m sa duket, pr disa kulla t cilat fortifikonin pjesn nga e cila survejohej lugina e Drenics. Po ashtu brenda siprfaqes vrehen gjurm banesash, nj pjes e t cilave ka shfrytzuar pr ndrtim masivin shkmbor. Pozita gjeografike sht mjaft e favorshme e vendosur n pikn m t lart t Majs s Zez, tregon se funksioni i ktij fortifikimi ka qen vetm pr raste t nj rreziku eminent. Gjithashtu, mendojm paraprakisht se ky fortifikim ka disa faza prdorimi n koh t ndryshme. Nj pik tjetr q i prket ktij fshati sht edhe Lugu i Kishs i cili ndodhet n verilindje t fshatit. Gjendja e ruajtjes s kishs sht shum e dobt pr shkak t shfrytzimit t gurve. N ann jugore ndodhet Kroi i lugut t kishs.
MALI I ZI
Obiliq (Kastriot) !
SERBIA
PRISHTIN
Vushtrri
c t ni Si
SHQIPRIA
MAQEDONIA
0 510 20 Km

Legjenda:
Obiliq (Kastriot) !
Dr
! P
!
en
i c
q
PRISHTIN
Aeroporiti Ndrkombtar i Prishtins 'Adem Jashari' Autostrada 'Ibrahim Rugova' Rrug Magjistrale Rrug Dytsore Hekurudh Lum Liqen
Drenas (Gllogoc)
! P
Fush Kosov
1.25
2.5
5 Km
!
Fig.5.1 Harta e komuns s Obiliqit (Kastriotit).
Bad
oc
Fig.5.2 Pamje e lokalitetit Maja e Zez, Graboc i Eprm. Harta Arkeologjike e Kosovs II Harta Arkeologjike e Kosovs II
202 5.2 HADE Shtrihet rreth 5km n perndim t Obiliqit (Kastriot)
203
N lagjen Mirena t fshatit ruhet toponimi Lugu i Bucakut. Nga kontrolli q u krye n kt vend, rezulton se gjendet pak qeramik, m s shumti atipike e periudhs mesjetare.
5.3 BABIMOC Shtrihet rreth 8km n verilindje t Obiliqit (Kastriot). Vendbanim parahistorik dhe romak N nj teras t ngritur n krahun e djatht t rrjedhs s lumin Llap jan evidentuar gjurmt e nj vendbanimi shumshtresor, fragmente qeramike t periudhs s hekurit si dhe tjegulla t periudhs romake1. 5.4 BAKSHIA Shtrihet rreth 8km n verilindje t Obiliqit (Kastriot) ukisht Ndodhet 100m nga rruga tranzite pr n Podujev. Ara sht e shtrir n nj vend pothuajse t rrafsht. Gjat konstatimit n kt vend u gjetn fragmente qeramike si, tjegulla, tulla dhe en. Fragmente t shumta t qeramiks (enve) jan me glazur.
Fig.5.4 Fragmente qeramike t gjetura n lokalitetin ukisht, Bakshi
Fig.5.3 Ortofoto dhe harta topografike e lokalitetit t Maja e Zez. Harta Arkeologjike e Kosovs II Harta Arkeologjike e Kosovs II
204 5.5 SIBOVC Shtrihet rreth 6km n perndim t Obiliqit (Kastriot) 5.6 DARDHISHT Shtrihet rreth 3km n jug t Obiliqit (Kastriot)
205
IAK-u n vern e vitit 2012, pas lajmrimit pr gjetje t rastit n fshatin Dardhisht, komuna e Kastriotit, diku rreth 7km n jugperndim t Prishtins, doli n vendin e ngjarjes pr hulumtime arkeologjike. Arkeologu i IAK-ut L. Gashi, pas konstatimit t vlerave arkeologjike zhvilloi nj grmim me karakter sondazhi. Grmimi dha rezultate pr nj shtres kulturore t pasur arkeologjike ku prfshihen dhe hulumtimet siprfaqsore t periudhs neolitike. Lokaliteti n fjal, prfshin nj siprfaqe prej 1.3ha. Nga materiali i lvizshm arkeologjik zbuluar n grmimet-sondazhet e ndrmarra, doln n drit gjurm t nj vendbanimi parahistorik q pasqyron gjurm me vlera t lashtsis. N shtresat e ndryshme t vendbanimit u zbuluan materiale arkeologjike t prbra kryesisht nga fragmente ensh prej balte, kocka kafshsh dhe vegla pune nga stralli i kualitetit t lart. Vendin m t vlefshm n mesin e gjetjeve z qeramika dhe figurinat antropomorfe dhe zoomorfe, tavolina kulti e objekte t tjera t karakterit ritual.
Fig.5.6 Ortofoto e Sibovcit.
Lagjia e Quvrilve-Kisha Rreth 6km n perndim t Obiliqit (Kastriot) n lokalitetin Quvrilat - Kisha jan evidentuar fragmente t qeramiks t antikitetit t von.
Fig.5.5 Fragmente qeramike t gjetura n Lagjen e Quvrilve-Kisha, Sibovc.
Fig.5.7 Kok antropomorfe, Dardhisht. Harta Arkeologjike e Kosovs II Harta Arkeologjike e Kosovs II
206
207 Nga pikpamja e tekniks s punimit t qeramiks, dallohet qeramika e punuar me dor e prodhimit lokal. Qeramika e zbuluar ktu sht shum e fragmentuar dhe i prket periudhave parahistorike deri n Mesjet. Ornamentet n qeramik jan t ndryshme, duke filluar nga dekorimi me shtypje gishti apo impresso n form t shiritit, pastaj qeramika me kanelyra. Nga qeramika mesjetare dominon ajo me glazur, e prodhimit lokal dhe pa ndonj tipar t veant. Specifike n figurinat antropomorfe dhe zoomorfe jan motivet dhe ornamentet, ndrsa ngjashmria e materialit arkeologjik flet pr nj lidhje me vendbanimet e tjera si Tjerrtorja, Vallai, Barileva, Gradaci, Plloniku, Novi Pazari etj. q lidheshin nprmjet lumenjve si Morava, Ibri dhe degve t tyre. (Raport paraprak nga grmimi arkeologjik, L. Gashi, 2012, Arkivi i IAK). (Tab XVII)
Fig.5.9 Kok antropomorfe, Dardhisht.
Fig.5.10 Gjetje stralli, Dardhisht.
Fig.5.8 Terrakot n pozit t ulur, Dardhisht.
208 5.7 RASKOV (BALSHAJ) Fshati Raskov (Balshaj) gjendet rreth 8km. n verilindje t Obiliqit (Kastriotit). N krahun e djatht t lumit Llap, sipr fshatit mbi nj terrac natyrore, jan dshmuar gjurmt e nj vendbanimi t kohs s eneolitit. Prkatsisht materiali i luajtshm arkeologjik n masn m t madhe prbhej nga fragmente t qeramiks q i takojn kompleksit etnokulturor t Baden-Kostolac kjo e cila lidhet shum mir me fazen Bubajn-Hum I.B.3
Vernic Vernic Vernic Vrnica Vrnica Vrnica Vrnica Vrnica Vrnica Nedakoc Nedakoc Nedakoc Nedakovac Nedakovac Nedakovac Nedakovac Nedakovac Nedakovac
Harta Arkeologjike e Komuns Obiliq (Kastriot)

SfracakuiiiiiPoshtm Poshtm Sfracaku Poshtm Sfracaku Poshtm Sfracaku Poshtm Sfracaku Donji DonjiSvracak Svracak Svracak Donji Svracak Donji Svracak Donji Ropic Ropic Ropic Ropica Ropica Ropica Ropica Ropica
Harta Arkeologjike e Komuns Obiliq (Kastriot) Gornja GornjaDubnica Dubnica Dubnica Gornja Dubnica Gornja Gornja Dubnica
N
Majac Majac Majac Majac Majac Majac Majance Majance Majance Majance Majance Majance
Mavriq Mavriq Mavriq Mavrice Mavrice Mavrice Mavrice Mavrice Mavrice
Vilanc Vilanc Vilanc Viljance Viljance Viljance Viljance Viljance Viljance Maxhunaj Maxhunaj Maxhunaj NovoSelo SeloMadjunsko Madjunsko Novo Selo Madjunsko Novo Selo Madjunsko Novo Selo Madjunsko Novo
Dumnic Dumnice e eLlugave Llugave Llugave Dumnic e Llugave Dumnic e Llugave Dumnic Dumnic e Llugave Lug LugDubnica Dubnica Dubnica Lug Dubnica Lug Dubnica Lug Lug Dubnica
Kozaric Kozaric Kozaric Kozarica Kozarica Kozarica Kozarica Kozarica
Pestov Pestov Pestov Pestov Pestov Pestov Pestovo Pestovo Pestovo Pestovo Pestovo Pestovo
Dumnice ePoshtme Poshtme Dumnic e Poshtme Dumnic e Poshtme Dumnic e Poshtme Dumnic Donja DonjaDubnica Dubnica Dubnica Donja
Breznic Breznic Breznic Breznica Breznica Breznica Breznica Breznica Breznica
Reznik Reznik Reznik Reznik Reznik Reznik Resnik Resnik Resnik Resnik Resnik Resnik Statofc Statofc Eprm Statofc Eprm Eprm Statofc Statofc Eprm StatofciiiiiiEprm Eprm Gornje GornjeStanovce Stanovce Stanovce Gornje Stanovce Gornje Stanovce Gornje Gornje Stanovce Druar Druar Druar Drvare Drvare Drvare Drvare Drvare Drvare Velikorek Velikorek Velikorek VelikaReka Reka Velika Reka Velika Reka Velika Reka Velika Barilev Barilev Barilev Bariljevo Bariljevo Bariljevo Bariljevo Bariljevo Bariljevo Grac Grac Grac Grace Grace Grace Grace Grace Grace Prugoc Prugoc Prugoc Prugovac Prugovac Prugovac Prugovac Prugovac Prugovac
5.8 PLEMETIN Fshati Plemetin shtrihet n mes t dy lumenjve, Llapit dhe Sitnics rreth 3km. n veri t Obiliqit. N lokalitetin Markovac fare pran varrezave t reja ortodokse jan hasur gjurm t fragmenteve t qeramiks atipike por q mbase i takojn periudhs s antikitetit t von-mesjets s hershme. Po n kt fshat u prnjohn edhe lokalitetet me mikrotoponimi karakteristike si: Gradec-Bregali, Zakop, Kuk dhe Selisht por nuk u evidentua ndonj gjetje siprfaqsore.4
Mihaliq Mihaliq Mihaliq Mijalic Mijalic Mijalic Mijalic Mijalic Mijalic Stanofc Poshtm Stanofc Poshtm Stanofc Poshtm StanofciiiiiPoshtm Poshtm Stanofc DonjeStanovce Stanovce Donje Stanovce Donje Stanovce Donje Stanovce Donje Beuk Beuk Beuk Beuk Beuk Beuk Bencuk Bencuk Bencuk Bencuk Bencuk Bencuk
Babimoc Babimoc Babimoc Babimoc BabinMost Most Babin Most Babin Most Babin Most Babin
Drenoc Drenoc Drenoc Drenovac Drenovac Drenovac Drenovac Drenovac
6
Gllavatin Gllavatin Gllavatin Gllavatin Gllavatin Glavotina Glavotina Glavotina Glavotina Glavotina Glavotina Prelluzh Prelluzh Prelluzh Priluzje Priluzje Priluzje Priluzje Priluzje Priluzje Miloshev Miloshev Miloshev Milosevo Milosevo Milosevo Milosevo Milosevo Milosevo
Raskov Raskov Raskov Raskovo Raskovo Raskovo Raskovo Raskovo Raskovo
5
Bakshi Bakshi Bakshi Baksija Baksija Baksija Baksija Baksija Baksija
Trud Trud Trud Trud Trud Trud Trudna Trudna Trudna Trudna Trudna Trudna
5.9 OBILIQ - AREALI I TC KOSOVA B Lugu i Kishs N vitet e 80-ta sipas banorve lokal n vendin me mikrotoponimin Lugu i Kishs ka ekzistuar nj kish ilire (mbase paleokristiane) kjo e cila sht dmtuar gjat ndrtimit t TC-Kosova B. Megjithat nj e dhn e till nuk u arrit t konfirmohej5.
Nnt Nnt NntJugoviqt Jugoviqt Jugoviqt Jugoviqt Nnt Nnt Nnt Jugoviqt Devet DevetJugovica Jugovica Jugovica Devet Jugovica Devet Devet Jugovica
Strofc Strofc Strofc Strofc Strofc Strofc Strovce Strovce Strovce Strovce Strovce Strovce
Bivolak Bivolak Bivolak Bivoljak Bivoljak Bivoljak Bivoljak Bivoljak Bivoljak
Plemetin Plemetin Plemetin Plemetin Plemetin Plemetina Plemetina Plemetina Plemetina Plemetina Hamidi Hamidi Hamidi Hamidija Hamidija Hamidija Hamidija Hamidija Hamidija
Llazarev Llazarev Llazarev Lazarevo Lazarevo Lazarevo Lazarevo Lazarevo Lazarevo
Brrnic Brrnic Brrnic e e Poshtme Poshtme Brrnic Brrnic Brrnice e e ePoshtme Poshtme Poshtme Poshtme Donja DonjaBrnjica Brnjica Brnjica Donja Brnjica Donja Brnjica Donja Donja Brnjica
Zhilivod Zhilivod Zhilivod Zhilivod Zhilivod Zhilivod Zilivoda Zilivoda Zilivoda Zilivoda Zilivoda Zilivoda Sibofc Sibofc Sibofc Sibovac Sibovac Sibovac Sibovac Sibovac
Mazgit Mazgit Mazgit Mazgit Mazgit Mazgit Mazgit Mazgit Mazgit Mazgit Mazgit Mazgit
Prnjohja n Komunn e Obiliqit (Kastriot) u drejtua nga dr. Luan Przhita n bashkpunim me ma. Sonila Kora, Mithat Selimi dhe Milot Berisha, n vitin 2004. Raporti u plotsua me t dhna shtes n vitin 2012 nga Milot Berisha dhe Luan Gashi.
Referencat: Prnjohje e terrenit 1965, J. Glii (Arkivi i Muzeut t Kosovs ). 2 Raport paraprak i grmimeve t sondazhit, 2012 L. Gashi, Arkivi i IAK. 3 Mirdita, Z. 1995, Kosovo od prapovijesti do kasne antike, Pril. Inst. arheol. Zagrebu, 11-12/1994-95, f. 170. 4 Luci, K. 2007, Raport pune i prnjohjes arkeologjike t zons s interesit (TC-Kosova A - Obiliq, TC-Kosova B -Plemetin dhe Bivolak), AMK. 5 Luci, K. 2007, Raport pune i prnjohjes arkeologjike t zons s interesit (TC-Kosova A - Obiliq, TC-Kosova B -Plemetin dhe Bivolak), AMK.
1
Leshkoshiq Leshkoshiq Leshkoshiq Leshkoshiq Leshkoshiq Leshkoshiq Leskovcic Leskovcic Leskovcic Leskovcic Leskovcic Leskovcic
Caravadic Caravadic Caravadic Caravadic Crkvena Crkvena CrkvenaVodica Vodica Vodica Vodica Crkvena Crkvena Crkvena Vodica Vodica
OBILIQ OBILIQ OBILIC OBILIC

Krushec Krushec Krushec Krushec Krushec Krushec Krusevac Krusevac Krusevac Krusevac Krusevac Krusevac
Shipitull Shipitull Shipitull Shipitull Shipitull Shipitull Sipitula Sipitula Sipitula Sipitula Sipitula Sipitula Graboc GrabociiiiiiEprm Eprm Eprm Graboc Eprm Graboc Eprm Graboc Graboc Eprm Gornji Gornji GornjiGrabovac Grabovac Grabovac Grabovac Gornji Gornji Gornji Grabovac Grabovac
Literatura: 1. Vendbanimet e Kosovs, Prishtina, Kastrioti dhe Fush Kosova, J. Osmani, Prishtin 2003.
Nedakoc Nedakoc Nedakoc Nedakovac Nedakovac Nedakovac Nedakovac Nedakovac Nedakovac Mavriq Mavriq Mavriq Mavrice Mavrice Mavrice Mavrice Mavrice Mavrice
Hade Hade Hade Hade Hade Hade Ade Ade Ade Ade Ade Ade
Shkabaj Shkabaj Shkabaj Shkabaj Shkabaj Shkabaj Orlovic Orlovic Orlovic Orlovic Orlovic Orlovic
Harta Arkeologjike e Komuns Obiliq (Kastriot)

SfracakuiiiiiPoshtm Sfracaku Poshtm Sfracaku Poshtm Poshtm Sfracaku Sfracaku Donji DonjiSvracak Svracak Svracak Donji Svracak Donji Svracak Donji Ropic Ropic Ropic Ropica Ropica Ropica Ropica Ropica Ropica Graboc Graboc GrabociiiiiiPoshtm Poshtm Poshtm Poshtm Graboc Graboc Graboc Poshtm Poshtm DonjiGrabovac Grabovac Donji Grabovac Donji Grabovac Donji Grabovac Donji Gornja Gornja GornjaDubnica Dubnica Dubnica Dubnica Gornja Gornja Gornja Dubnica
Fshat Fshat Mir Mir Fshat Mir Fshat FshatiiiiiMir Mir Dobro DobroSelo Selo Selo Dobro Selo Dobro Selo Dobro Dobro Selo Majac Majac Majac Majac Majac Majac Majance Majance Majance Majance Majance Majance Nakarad Nakarad Nakarad Nakarada Nakarada Nakarada Nakarada Nakarada Nakarada Qendra komunale Fshat / Vendbanim Kufinj shtetror Kufinj komunal
Vilanc Vilanc Vilanc Vilanc LokalitetetVilanc arkeologjike sipas numrit rendor t vendbanimeve q prfshijn Dumnic Dumnic e eLlugave Llugave Llugave Dumnic e Kozaric Kozaric Kozaric Kozaric periudhat Kozaric Viljance Viljance Viljance Viljance Viljance 2.5 0 Lug Lug Dubnica Dubnica Lug LugDubnica Dubnica Lug Lug Dubnica Dubnica Kozarica Kozarica Kozarica Kozarica Kozarica parahistori, antik dhe mesjet. Maxhunaj Maxhunaj Maxhunaj NovoSelo SeloMadjunsko Madjunsko Novo Selo Madjunsko Novo Selo Madjunsko Novo Selo Madjunsko Novo
Bardh Bardh BardhiiiMadh Madh Madh
Lismir Lismir Lismir Lismir Lismir Lismir Dobri Dobri DobriDub Dub Dub Dub Dobri Dobri Dobri Dub Dub
2.5
Lokalitet Arkeologjik
Vernic Vernic Vernic Vrnica Vrnica Vrnica Vrnica Vrnica Vrnica
Pestov Pestov Pestov Pestov Pestov Pestov Pestovo Pestovo Pestovo Pestovo Pestovo Pestovo
Reznik Reznik Reznik Resnik Resnik Resnik Resnik Resnik Resnik
1)Parahistori 2) Antik / Mesjet Dumnice ePoshtme Poshtme Dumnic e Poshtme Dumnic e Poshtme Dumnic e Poshtme Dumnic 3) Mesjet Donja DonjaDubnica Dubnica Dubnica Donja 4) Parahistori/ Antik 5) Mesjet 6) Parahistori
Statofc Statofc Eprm Statofc Eprm Eprm Statofc Statofc Eprm StatofciiiiiiEprm Eprm Gornje GornjeStanovce Stanovce Stanovce Gornje Stanovce Gornje Stanovce Gornje Gornje Stanovce
Rrug magjistrale Rrug dytsore Rrug fshati Hekurudh Liqen Lum
Km
Breznic Breznic Breznic Breznica Breznica Breznica Breznica Breznica Breznica
2.5 KM
Druar Druar Druar Drvare Drvare Drvare Drvare Drvare Drvare
Velikorek Velikorek Velikorek VelikaReka Reka Velika Reka Velika Reka Velika Reka Velika
Barilev Barilev Barilev Barilev Barilev Barilev Bariljevo Bariljevo Bariljevo Bariljevo Bariljevo Bariljevo
Prugoc Prugoc Prugoc Prugovac Prugovac Prugovac Prugovac Prugovac Prugovac
210
211
VI. Harta Arkeologjike e Komuns Fush Kosov
212
213
6.FUSH KOSOV
Hyrje Komuna aktuale e Fush Kosovs ndodhet n pjesn qendrore t Rrafshit t Kosovs, 4-5km n perndim t Prishtins. Kjo zon prgjithsisht mbizotrohet nga nj reliev fushor, me prjashtim t pjess perndimore q prbhet nga malet (Golesh, Blinisht, Gospoj) t cilat bjn kufizimin e ksaj komune me Drenasin, Lipjanin dhe Shtimen. Komuna ka nj lartsi mesatare q luhatet nga 530-550m. Qafat malore si t Goleshit, apo luginat e lumenjve t Drenics, Graanks dhe Sitnics, kan krijuar kushte mjaft t prshtatshme pr zhvillimin e komunikacionit q n lashtsi. Nuk sht e rastit q n kt zon jan evidentuar disa qendra arkeologjike me shtrirje kohore q nga periudha e hekurit e deri n mesjetn e zhvilluar. Krkimet e herpashershme t kryera dekada m par n vendbanimin e fortifikuar t Bellaevcit1 kan pasqyruar se fillimet e jets n kt vendbanim nisin q n shekujt VIII-VII para K. Si pjes prbrse e vijs transballkanike LissusNaissus me nj pozicion t favorshm, rreth saj u ngritn disa qendra urbane t prmasave t ndryshme t cilat ishin n lidhje t drejtprdrejt, jo vetm me rrugt qarkulluese t tregtis pr kohn, por njkohsisht shrbenin pr lidhje me pjesn tjetr t Dardanis (Rrafshi i Dukagjinit). Sipas E. ershkov2 , nj ndr stacionet rrugore t shnuara n Tabula Peuntengeriana, Vicianum mund t identifikohet me fshatin e sotm Uglar. Zbulimi i nj mbishkrimi latin n fshatin Batus3, rithekson edhe njher se qendrat e zons s sotme t Fush Kosovs ishin integruar n zhvillimin e jets n qytetin antik t Ulpians (Justiniana Secunda) i cili ndikonte drejt prsdrejti n zonat periferike. Gjat viteve t fundit krkimet rreth lashtsis s ksaj treve nuk kan munguar. sht me interes q t veojm publikimin e fundit i cili prmbledh toponimin, historikun e disa komunave q jep informacion rreth disa qendrave arkeologjike t ksaj zone4.
6.1 SLLATIN E VOGL (ALBANA E VOGL) Shtrihet rreth 5km n perndim t Fush Kosovs. Kodrvarrez ilire Krkimet e kryera n kt fshat konstatuan gjurm t ndryshme t qendrave arkeologjike. Ndr to mund t veojm nj kodrvarrez (tum) e cila ndodhet n vendin e njohur me toponimin Arat n rrug. N pjesn qendore t ksaj hapsire ndodhet nj kodr n form tume5. Pjesa qendrore e tums sht e dmtuar nga punimet bujqsore si dhe nga bimsia e zhvilluar ku n qendr t saj sot sht rritur nj lis i madh. Ndrsa n pjest e tjera tuma sht n gjendje t mir. Gjat kontrollit n siprfaqe t tums nuk u gjetn gjurm qeramike. Prmasat e tums jan: gjatsia 15m gjersia 12m lartsia e ruajtjes afro 1.00m. Vendbanim i periudhs romake (shek. III-IV). Vendbanimi shtrihet n nj siprfaqe prej disa hektar n t djatht t rrugs automobilistike Prishtin-Pej6. Gjat punimeve bujqsore jan konstatuar herpashere gjurm themelesh, pjes guri t punuar t lidhura me lla. Gjurm t tilla u vrejtn n materialin e nxjerr gjat hapjes s nj pusi7. Po aty, u gjetn disa fragmente qeramike, kryesisht tjegulla t tipit kalipter dhe tulla dyshemeje n form katrore me ngjyr t kuqe. N masn e gjetjeve bjn pjes edhe disa fragmente qeramike t cilat mund t arrijn deri n shekujt III-IV. Gjat punimeve pr hapjen e puseve jan zbuluar disa gjurm muresh t lidhura me lla8. Po ashtu n Arat ndr Shpia gjenden gjurm fragmente tullash dhe tjegullash9.
Si
SERBIA
6.2 BELLAEVC I MADH (BARDH I MADH) Shtrihet rreth 5km n perndim t Fush Kosovs. Kshtjella (Gradina) e Bellaevcit
Obili (Kastriot)
tni c
MALI I ZI
Dr
PRISHTIN
en
ic
PRISHTIN
! P
Drenas (Gllogoc)
! Fush Kosov
SHQIPRIA
Ba
doc
MAQEDONIA
0 510 20 Km

Legjenda:
Gra an
Kufinj Shtetror
Kufinj Administrativ Kryeqytet Qytet Komunat e prfshira n Vllimin I t Harts Arkeologjike t Kosovs Komunat e prfshira n Vllimin II t Harts Arkeologjike t Kosovs
! P
!
q
Lipjan
Graanic
Aeroporiti Ndrkombtar i Prishtins 'Adem Jashari' Autostrada 'Ibrahim Rugova' Rrug Magjistrale Rrug Dytsore
1.25
2.5
5 Km
Hekurudh Lum Liqen
Fig.6.1 Harta e Komuns s Fush Kosovs Harta Arkeologjike e Kosovs II
Kshtjella e Bardhit t Madh (Bellaevcit), ndodhet n perndim t fshatit njemrsh, pran bregut t djatht t lumit Drenica, rrz vargmaleve t Goleshit dhe Qyqavics, afro 5km n jugperndim t Fush Kosovs. Rrethohet nga nj ambient i pasur bujqsor, blegtoral, t mineraleve e t xeheve. Nga vendsit njihet me toponimet Gradin dhe Kala. Ngrihej mbi nj kodr t but me siprfaqe t prshtatshme pr banim e mbrojtje, m lartsi mbidetare absolute q luhatet nga 555m n jug deri n 604.85m n veri dhe lartsi relative 6065m. Prfshin siprfaqe prej 1.2 hektar. Kshtjella ka form trapezi t rregullt, me diametr lindjeperndim 124m dhe veri jug 123m dhe fortifikohej nga t gjitha ant. Fortifikimi ndjek linjn m t lart dhe m t prshtatshme t izohipss s kodrs, t ndrvarur nga pozita e terrenit. Prgjat ans veriore dhe perndimore, ku kodra ishte m ult kundruall anve t tjera dhe ndrlidhej me terren t shesht, ruhen m s miri ledhet e dheut, n lartsi nga ana e brendshme 24m, nga ana e jashtme prej 3 deri n 6m. Po n kto an, rrz ledheve shihen qart gjurmt e hapura t hendekut mbrojts me gjatsi rreth 120m dhe gjersi 3-5 dhe vende-vende thellsi deri n 2m. Gjurmimet arkeologjike dshmojn se kshtjella kishte nisur t banohej n epokn e neolitit t hershm, pr t vazhduar gjat bronzit t von, kurse kulmin e zhvillimit e arrin gjat shekujve VII, VI dhe
214 VI V para Kr, duke u shndrruar n model t kshtjellave dardane t epoks s hekurit. (H. Mehmetaj, Qendrat arkeologjike ....) (Tab XVIII - XIX - XX)
215
Fig.6.2 En qeramike
Fig.6.3 Urn qeramike
Fig.6.4 Ortofoto dhe harta topografike e Gradins s Bellaevcit
216 Vendbanim fushor i neolitit t hershm dhe i antikitetit t von-Seisht Pran krahut t majt t lumit Drencia, prball kshtjells dardane t Bardhit t Madh, n vendin e quajtur Seisht gjat krkimeve t vitit 1968 ishin zbuluar gjurm t nj vendbanimi rrafshinor fushor nga epoka e neolitit t hershm, sikurse edhe gjurmt e nj vendbanimi t antikitetit t von. Vendbanimi i neolitit prfaqsohej nga gjetje t qeramiks, ndrsa vendbanimi i antikitetit t von nga materiali ndrtimor (lla glqeror, tjegulla, tulla) dhe fragmente t enve t qeramiks.
217
6.3 BELLAEVC I VOGL (BARDH I VOGL) Shtrihet rreth 7km. n perndim t Fush Kosovs. Nga gjurmimet n territorin e fshatit rezultoi se ekziston nj qendr e banuar e njohur me emrin Arat e Komanovs n t ciln u zbuluan gjetje t pakta fragmentesh qeramike atipike t cilat, mendojm se shtrihen n kohn e periudhs mesjetare. 6.4 GRABOVC (GURSHKAB) Shtrihet rreth 9km n perndim t Fush Kosovs. Vendbanim i periudhs s antikitetit t von dhe t mesjets N nj pllaj t rrafsht mbi fshat e njohur nga vendsit me toponimin Krshat e Halitajve vazhdimish jan vrejtur gjurm fragmentesh qeramike t cilat prfaqsohen nga tulla, tjegulla, imbrikse etj. Gjithashtu, n kt mas t gjetjeve, jan konstatuar edhe fragmente ensh. Nj pjes e tyre jan vorba, tase etj. Nga vzhgimi n siprfaqe t ksaj pjese, mendojm se dallohen qart dy periudha kohore: antikitet i von dhe mesjet. Paraprakisht jemi t prir t mendojm se gjurmt e zbuluara n kt qendr (themele banesash, etj.) flasin pr ekzistencn, ktu t nj vendbanimi. Vendbanim i antikitetit t von dhe t mesjets Nj vendbanim i ngjashm me at t Krshat e Halitajve10 ndodhet n vendin e njohur me emrin Bahe ku jan konstatuar gjurm qeramike t periudhs mesjetare, pikrisht n afrsi t hekurudhs . Varrez mesjetare N fshatin Graboc n mnyr t vazhdueshme gjat punimeve bujqsore ose pr hapjen e themeleve t shtpive, jan gjetur gjurm skeletsh si dhe objekte arkeologjike si stoli (unaz, Byzylyk), objekte prej hekuri dhe fragmente qeramike11. Gjat punimeve pr sistemimin e oborrit t shtpis12, jan zbuluar herpashere gjurm varresh. Pr verifikimin e t dhnave u organizua nj grmim kontrolli n shtpin e A. Berishs, pikrisht n vendin ku ishin gjetur m par gjurmt e skeleteve. Grmimi13 i vitit 2004 kryer n kt lokalitet, zbuloi dhjetra varre, pjesa m e madhe e t cilave ruanin skelete n gjendje t mir. Inventari i varreve si dhe mnyra e punimit si dhe trajtimi stilistik i stolive (unaza bronzi, byzylyk, varse etj) e afrojn me gjetjet e varrezs t Matianit n Kosov, datuar n shek. IX-XI, prkatsisht i prket kulturs arbrore t Komanit. Mendojm se varreza ka nj shtrirje t madhe hapsinore, kryesisht tek Krshat e Halitajve dhe se lidhet me qytezn antike mesjetare q gjendet n pllajn e ktij fshati.
Harta Arkeologjike e Kosovs II Fig.6.5 Varrez mesjetare n Graboc
Fig.6.6 Gjetje, Graboc
218 Vendbanim kodrinor i epoks se bronzit t von Buz ans s majt t lumit Drenica, n perndim t fshatit Graboc i Poshtm, mbi nj kodr t ult me mbrojtje t mir natyrore, me lartsi absolute 568m dhe lartsi relative rreth 35m, gjenden gjurm t nj vendbanimi t epoks s von t bronzit. Kodra me zgjatim verijug e cila nga popullata vendse njihet me ermin Krshi i Halitjave bije me pjerrtsi t madhe me faqe shkmbore n ann perndimore mbi luginn e lumit, kurse n tri an t tjera mbaron me faqe shpatesh me t pjerrtsi t but. Rrz shpatit jugor, gjat gjurmimeve t varrezs mesjetare t kulturs arbrore n vitin 2010, Instituti i Monumenteve dhe Muzeu Rajonal i Prishtins, n nj sond prmasash 6 x 4m zbuloi fragmente t enve t qeramiks, t cilat dshmojn pr ekzistimin e vendbanimit njshtresor i cili i takon periudhs dardane t bronzit t von14. Vendbanim i bronzit t von N veriperndim t fshatit Graboc i Poshtm gjat prnjohjeve t vitit 1968 u evidencuan gjurmt e nj vendbanimi fushor nga periudha e von e bronzit. Vendbanimi ndodhet pran krahut t majt t grykrr -jedhs s lumit Drenica, n mes t mullirit t fshatit, kryqzimit t hekurudhs dhe rrugs industriale t minierave t qymyrgurit t Kastriotit dhe Bardhit t Madh. Prfaqsohet nga gjetjet siprfaqsore t fragmenteve t enve t qeramiks t prqendruara n siprfaqe prej rreth 0.20 hektar, kryesisht pran mullirit. 6.5 HARILAQ Shtrihet rreth 8km n jugperndim t Fush Kosovs. Kalaja e Harilaqit - Vendbanim prehistorik, antiks s von dhe mesjets Vendbanimi gjendet mbi fshatin Harilaq e q njihet me toponimin Kalaja (fig. 6.7). Ajo gjendet n pjesn perndimore t fshatit rrz malit t Goleshit. Kalaja sht vendosur mbi nj kodr me zgjatim lindje-perndim n pjesn perndimore t fshatit rrethuar n t dy ant nga Lugu i dy Krojeve dhe nga Kroi i Spahis. Kodra ndodhet 736-767m15 mbi nivelin e detit. Fortifikimi ka nj pozit t rndsishme gjeografike nga ku mund t shikohet nj pjes e mir e Rrafshit t Kosovs, n hapsirn q prmbledh Drenasin, Lipjanin dhe nj pjes t Obiliqit. Ajo bn pjes n kurorn fortifikuese q ndodhet n pikn lidhse ndrmjet Rrafshit t Dukagjinit dhe Rrafshit t Kosovs. Nga viti 2005-2012 sht grmuar nj siprfaqe e madhe arkeologjike dhe sht grmuar gjith faqja e jashtme e murit rrethues. Deri m tani mund t themi se gjatsia e murit arrin mbi 225m q ndjek izohipsin e kodrs dhe ka prmasa 1.60-2.20m16. Muri rrethues sht i prbr nga 4 porta n pozicione t ndryshme t kalas, po ashtu jan dokumentuar edhe tri kulla me forma t ndryshme. N brendsin e vendbanimit sht zbuluar nj kish e madhe paleokristiane si dhe 2 objekte arkitektonike n form unazore. Objektet arkitektonike jan t ndrtuara kryesisht me gur terreni dhe n disa raste t lidhura me llaq glqeror. N disa raste pr nivelizim t radhve t gurit jan prdorur edhe tullat17. Deri m tani nga materiali i bollshm arkeologjik mund t themi se kalaja sht prdorur n disa periudha kohore. Horizonti m i hershm i banimit i takon periudhs neo-eneolitike q sht i prfaqsuar nga disa fragmente t thikave t strallit q jan tipike pr periudhn neo-eneolitike. Horizonti tjetr i banimit i takon periudhs s hekurit18. Nga kjo periudh m s miri sht e paraqitur periudha e hekurit I dhe II, ku materiali arkeologjik sht shum i ngjashm me at t kalas se Bellaqevcit, Gadimes s Eprme, Tics etj. Po ashtu n kala sht zbuluar edhe nj sasi e konsiderueshme e materialit arkeologjik q i takon periudhs helenistike, bhet fjal per nj kantaros (fig. 6.8) dhe fragmente ensh importi19 etj.
Harta Arkeologjike e Kosovs II b)
N
219
a)
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
15
30m
Fig.6.7 a) Ortofoto e kalas s Harilaqit dhe b) Planimetria e kalas s Harilaqit (Monografia e Harilaqit, a-f.10, b-f. 76). Harta Arkeologjike e Kosovs II
220 Horizonti q sht i prfaqsuar m s miri i prket periudhs s antikitetit t von. Ai sht i prfaqsuar nga sasi e konsidesrueshme e veglave t puns, en t ndryshme, stoli dhe monedha t shumta (fig. 86.9). I gjith materiali arkeologjik e n veanti monedhat i takojn kryesisht periudhs s sundimit t perandorit Justinian20. Nga burimet e shkruara t kohs potencohet se n Dardani u ndrtuan 68 kala prej t cilave 8 u ndrtuan t reja. Kto ndrtime t perandorit Justiniani i Madh (527-565) u bn me qllim q tu rezistohej sulmeve intezive t fiseve barbare nga veriu. Gjetje rasti Pjes arkitrau me rozet 21
221
Spolie e riprdorur n murin rrethues t shtpis. Arkitrau ka formn e nj trekndshi me kndet e harkuara, punuar prej guri dhe n qendr t tij shte punuar me dalt nj rozet. Prmasat e saj jan: - gjatsia e bazs 0,40m - trashsia e bazs ofro 0.08m - gjatsia e brinjve 0,25cm.
Fig.6.10 Fragment arkitrau me rozet - Harilaq.
Fragment kolone22
Fig.6.8 Kantaros, (Monografia e Harilaqit, f. 46)
Pjes kolone prej guri t punuar. Prmasat: Lartsia e kolons 0.25-0.27m Perimetri 0.60m Diametri 0.22m Kolona ka form unazore, pak t ngritur me trashsi t prgjithshme t bazamentit 4.5cm. Trashsia e bordurs s poshtme sht 2.5cm, ndrsa e bordurs s siprme sht 2cm. Tull me monogram
Fig.6.11 Fragment kolone - Harilaq.
Prbn nj gjetje rasti me shum interes23. Tulla ruhet prgjithsisht e plot. Ajo ka nj trashsi prej 0,04m dhe gjatsi maksimale e ruajtur, sht 0.22m. N pjesn e siprme sht stampuar nj kryq n nj siprfaqe prej 6,4 x 5,5cm dal mbi reliev. Mendojm se sht nj monogram i periudhs s Justinianit. Gjetje t tjera
Gjat krkimeve siprfaqsore n kt fshat u zbuluan fragmente tullash dhe tjegullash24 t periudhs antike t von si dhe nj fragment kolone parapeti i ikonostasit. Gjetjet e msiprme tregojn se rrez kalas s Harilaqit gjat periudhs paleobizantine ishte ndrtuar nj objekt kulti.
Fig.6.9 Folis Justiniani shek. VI pas Kr, (Monografia e Harilaqit, f.61). Harta Arkeologjike e Kosovs II Harta Arkeologjike e Kosovs II
222 6.6 HENC Gjendet rreth 5km. n jugperndim t Fush Kosovs. Vendbanim i periudhs mesjetare N vendin e njohur me toponimin Konabare24 gjat punimeve bujqsore jan zbuluar herpashere fragmente qeramike. Gjurmimi n siprfaqe n kt vendbanim tregoi se qeramika prfaqsohet nga dy periudha kryesore. N masn e fragmenteve t zbuluara vrehen pjes ensh si, vorba, tas, amforiska, kupa etj., t cilat kohsisht lidhen me periudhn e antikitetit t von. Ndrsa gjetja e enve t tilla si, shtama me glazur n ngjyr jeshile apo roz, t zbukuar mbi siprfaqe me shirita t bardh, kupa, amfora etj., prcaktojn periudhn mesjetare si nj faz t dyt t jets n kt vendbanim. Prmasat: Lartsi 5cm Trashsi e bordurs 2.5cm Thellsi 2cm Lartsi e vogl 3.5cm Tjegull e tipit kalipter26
223
Bazament guri masiv Ekzemplari 127
N pjesn e siprme t tij bazamenti ka nj vrim me prmasa: d.7cm dhe thellsi 4cm, ndrsa prmasat e bazamentit jan: Lartsi maksimale e ruajtur e bazamentit sht 34cm, Gjatsia horizontale 78cm Gjatsia vertikale 80cm, Trashsia e bordurs s siprme 2.5cm Prmasat: Gjatsia 75cm, gjersia 60cm dhe trashsia e mundshme e matur 10cm. Bazament guri masiv Ekzemplari 2 28
a)
b)
Fig.6.12 Gjetje qeramike, Henc.
6.7 LISMIR Shtrihet rreth 2km n perndim t Fush Kosovs. Gjetje rasti: Bazament guri25
Fig.6.14 a) Bazament guri - Ekzemplari I dhe b) Bazament guri - Ekzemplari II
N pjesn e siprme bazamenti ka nj vrim me thellsi 10cm dhe diametr 4cm. prmasat e bazamentit jan: diametri i bazs: 1.10m d. i kolons: 85cm d. i pjess s siprme t kolons: 50cm lartsia e bazs: 8cm lartsia nga baza n fillimin e kanelyrs: 11cm largsia ndrmjet kanelyrave: (gjithsej 30) 6-6.5cm
Fig.6.13 Bazament guri, Lismir. Harta Arkeologjike e Kosovs II Harta Arkeologjike e Kosovs II
224 6.8 VRAGOLI (LIVRAGON) Shtrihet rreth 3km n jugperndim t Fush Kosovs. Vendbanimi fushor i bronzit t von Vendbanimi prfshin nj pjes t terrenit t shesht fushor n periferin perndimore t fshatit Livragon (Vragoli)29, pran bregut t djath t lumit Drenic. N profilin e lart t bregut t lumit dhe mbi siprfaqe t toks gjat prnjohjeve t vitit 1974, t ndrmarra nga Muzeu i Kosovs, jan vrejtur gjetje t pakta n numr t fragmenteve t qeramiks t periudhs s von t bronzit. Vendbanim i antiks (shek. III-IV)
225
Krkimet siprfaqsore n vendbanimin me toponimin Kumanovk dshmuan prezencn e fragmenteve t qeramiks, pjes tullash. Bimsia e dendur n pjesn e papunuar pengoi zbulimin dhe qartsimin e t dhnave mbi densitetin e jetess n t. Megjithat, fragmentet e qeramiks t gjetura n t (fragmente vorbash dhe tasash me parete mesatar dhe t holl), dshmojn periudhn e shekujve III-IV. Periudha mesjetare Periudha mesjetare prfaqsohet nga fragmente ensh me glazur, ngjyr jeshile portokalli ose t p- rzier. Format kryesore t enve jan: amforiska, kupa, tase etj., (en t prdorimit t prditshm). Materiali arkeologjik i gjetur sht shum i przier, gj q ka ardhur si pasoj e punimeve t kryera her pas here.
6.9 DOBREV E ULT (MIRADI E ULT) Shtrihet rreth 4km n jugperndim t Fush Kosovs. Arat e Kishs N vendin e njohur me toponimin Arat e Kishs30 i cili ndodhet n pjesn verilindore t fshatit (n lindje kan si kufi linjn hekurudhore, n perndim Prroin e Graanks, n veri rrugn automobilistike Prishtin-Pej).
Fig.6.15 Gjetje qeramike, Vragoli
Varrez e periudhs romake N t majt t lumit Drenic 150 m larg n perndim t lumit Sitnic te vendi i njohur me mikrotoponimin Te mulliri, n afrsi t varreve t Maxhupve sht nj mulli i vjetr pron e Hamdi Isuf Dervishalls. Vendi njihet me emrin Varret e Maxhupve. Gjurmimi i br evidentoi nj gur glqeror me madhsi mesatare i orientuar nga veriu. Guri dshmon ekzistencn n kt vend t varreve. Varrez N afrsi t varreve dhe mullirit t vjetr n t majt t lumit Drenic n drejtim t Sllatins s Vogl (Alban Vogl), ndodhet nj vend i njohur nga vendsit me mikrotoponimin Kumanovk. Sipas banorve vends, aty ka ekzistuar nj varrez e vjetr. Ekipi konstatoi disa varre t orientuar n drejtimin lindje-perndim. Gjurmt e fragmenteve t disa varreve dshmojn mnyrn e konstruksionit. Ndrtimi i varreve sht br me gurr n form arke drejtkndore mbuluar me pllak guri. Hapja e varreve t reja n pjesn perndimore ka dmtuar varret e vjetra. N to nuk jan konstatuar objekte arkeologjike. Duket me interes gjurmimi n t ardhmen.
Fig.6.16 Miradi e Ult Harta Arkeologjike e Kosovs II Harta Arkeologjike e Kosovs II
226 a) b) 6.10 DOBREV E EPRME (MIRADI E EPRME) Shtrihet rreth 4km n jug t Fush Kosovs. Kodrvarrez (tum)
227
N vendin ku ndodhen varrezat e erkezve gjendet toponimin i quajtur Bregu i vogl. Territori i tij ka qen lvruar n mnyr t vazhdueshme, por sipas dshmive t vendsve31 ka pasur form tume.
Fig.6.17 a) Rrotull boshti dhe b) Fragmente qeramike me dekorim kanelyre t lokalitetit Arat e osmanics, Miradi e Ult.
6.11 FUSH KOSOV Gjat prnjohjes s arealit nuk u gjetn dshmi arkeologjike n qytetin Fush Kosov. N Muzeun komunal t Fush-Kosovs jan t ekspozuara objekte t gjetura nga kalaja e Harilaqit: nj vegl pun kazm, datimi i s cils nuk sht prcaktuar, bagllam dyersh t drurit, nj parmak hekuri, fragmente ene prej qeramike t gjetura etj.
Krkimet siprfaqsore dshmuan dendsi gjetjesh, kryesisht qeramik t formave t ndryshme dhe en t luksit me glazur, pr t cilat paraprakisht jemi t mendimit se flasin pr periudhn mesjetare si dhe nj rrotull boshti e cila mund ti prket parahistoris. Aktualisht mbi siprfaqe nuk ruhen gjurm ndrtimi. Dheu n ngjyr gri q shtrihet n nj siprfaqe rreth 200-250m2, dallohet nga ai i tokave prreth, gj q mendojm se vjen si pasoj e przierjes s dheut me ngjyr t zez me mbeturinat e ndrtimeve kryesisht glqere. Jemi t mendimit se, Kisha e ndrtuar n kt zon, ishte pjes e nj vendbanimi q shtrihej n pjesn jugore i njohur me toponimin Arat e Osmanishtes. Krkimet treguan ekzistencn e fragmenteve t qeramiks (fig. 6.17) q lidhen me periudhn mesjetare. Venbanim dhe varrez mesjetare Toponimet Llatkavic dhe Arat e Kishs, t cilat ndodhen n pjesn verilindore t fshatit Miradi e Poshtme, n vend t shesht fushor, pran lumit Graanka, ruajn gjurm t nj venbanimi, varreze dhe kishe mesjetare. Kjo u qartsua nga prnjohjet dhe grmimet arkeologjike t cilat u kryen gjat viteve 20082010 nga Instituti i Monumenteve dhe Muzeu Rajonal i Prishtins. Grmimet treguan lidhur me prfaqsimin e vendbanimit t tipit rural, ku banesat ishin ngritur nga lnda e drurit, kurse dyshemet ishin shtruar me dhe t kuq e t shtypur. Lnda arkeologjike prbhet nga gjetje t qeramiks, hekurit dhe t eshtrave. Prin qeramika m en t kuzhins, ku veohen, vorbat, tast, kupat, anakt, erept dhe amforat. Varret t cilat ndodheshin n veriperndim t vendbanimit mesjetar prfaqsohen nga varre t krishtera me vnie t trupit, t vendosur n gropa dheu t orientuar lindjeperndim. Kronologjikisht vendbanimi dhe varreza arbrore mund t vendosen n dy faza, faza a) shekujt IX-XI, faza b) shekujt XII-XIV. Vendbanim i bronzit dhe antikitetit Nga prnjohjet e viteve 1983 dhe 1986, t kryera nga Instituti i Monumenteve dhe Muzeu Rajonal i Prishtins, n fshatin Miradi e Poshtme n rrafshinn fushore t emrtuar Llatkavic, e cila ndodhet n jug t fshatit homonim, e kufizuar n veriperndim me magjistralen PrishtinPej dhe n juglindje me trasen e hekurudhs FushKosovShkup, jan evidencuar gjurmt e nj vendbanimit nga periudha e von e bronzit dhe nga periudha e antikitetit t von. Vendbanimi i bronzit t von (13001100 para Krishtit) prfaqsohet nga fragmente ensh t kuzhins, tasa, pjata, filxhan etj. Ndrsa vendbanimin e periudhs s antikitetit t von (shek. III IV pas Krishtit) e vn n pah tjegullat e tipit kaliptr.
6.12 BRESJE Vendbanim shumshtresor Kur punohej n linjn hekurudhore t Fush Kosovs, n fshatin Bresje, n vitin 1984 u gjetn gjurmt e nj vendbanimi fushor i cili shtrihej n t dyja ant e lumit Prishtevka. Gjurmimet e kryera nga Instituti i Kosovs pr Mbrojtjen e Monumenteve u shtrin n nj siprfaqe prej 100m katror, t cilat sqaruan prfaqsimin e nj vendbanimi shumshtresor. Jetesa kishte nisur n epokn dardane t bronzit t von (shek. XIII XI para Kr.), me nj boshllk kronologjik gjat hekurit t hershm, pr t vazhduar pandrprerje gjat fazs paraqytetare dhe qytetare dardane t shekujve VIIV para Kr.32
Itinerari i ekspedits: Dat 20 shtator - qendrat Sllatin e Vogl Sllatin e Madhe Pomozotin. Dat 21 shtator - qendrat Bellaevc i Madh Bellaevc i Vogl Grabovc Dat 22 shtator - qendrat- Harilaq Henc Dat 23 Lismir Dat 24 shtator - qendrat- Vragoli Dobrev e ult Dat 25 shtator - qendrat- Dobrev e Eprme Fush Kosov. Nga itinerari i kryer, n ekspeditn prnjohse t ksaj komune u arrit q t mblidhet informacione pr 13 qendra t ksaj zone nga 21 fshatra q jan t shnuara. Si rrezulatat i puns krkimore n terr -en u arrit t saktsohen qendra arkeologjike, nj pjes e t cilave jan zbulime t reja q prfshijn periudha t ndryshme kohore. Kshtu, tashm kemi nj pasqyr t re mbi zhvillimin e ktyre qendrave arkeologjike sipas periudhave kronologjike. Ekspedita prnjohse ka kryer krkimet e saj siprfaqsore n gjith komunn Fush Kosov, duke prshkuar kshtu 22 fshatra. Prnjohja n Fush Kosovs u drejtua nga dr. Luan Przhita n bashkpunim me ma. Sonila Kora, Mithat Selimi dhe Milot Berisha, n vitin 2004. Raporti u ripunua me t dhna shtes dhe u plotsua n vitin 2012 nga Haxhi Mehmetaj dhe dr. Enver Rexha.
228
Referencat:
Harta Arkeologjike e Kosovs II N. Djuri, Gradina kod Belaevca, Buletini i Muzeut t Kosovs dhe Metohis, 10, 1970. E. Shukriu, Dardania paraurbane, Pej, 1993. 2 E. erkov, Rimljani na Kosovo i Metohiju, Beograd, 1969, f. 22; Akademia e Shkencave t Beogradit, Kosova dikur dhe sot, Beograd 1972, f. 855. 3 Z. Mirdita, Mbishkrim i periudhs romake, Antroponimia e Dardanis, Prishtin, 1981, f. 255. 4 J. Osmani, Vendbanimet e Kosovs 1, Prishtina, Kastrioti dhe Fush-Kosov, Prishtina, 2003. 5 Pron e Nezir Grgutit. 6 Vendbanimi ndodhet n arat e z. Shaip Relica, Nazmi Kelmendi, Xhemal Gashi, etj. 7 Pron e Ismail Kelmendit 8 Nj pik tjetr n kt territor jan Arat e Kishs ku sot gjenden varret e serbve si dhe nj kish e shkatrruar plotsisht nga serbt n periudhn e paralufts. 9 Banort tregojn se dikur ky vendbanim ka qen s bashku me nj vendbanim tjetr n fshatin e sotm Graboc. 10 Kjo pjes sht pron e z. R. Berisha. 11 Gjat hapjes s themeleve t shtpis t z. R. Berisha, jan gjetur disa skelete. Sipas tij, ai ka zbuluar nj unaz, fusha e s cils kishte nj kryq, si dhe objekte t tjera prej hekuri dhe qeramike. N shpatin perndimor t kodrs gjat kohs s vrshimit t ujrave mund t shikohen gjurmt e skeleteve. Po ashtu, nga z. Afrim Berisha u njoftuam se gjat punimeve n oborrin e tij ai kishte zbuluar disa varre. 12 Pron e Brahim Berishs. 13 F. Peja, J. Dranolli, 2004, Grmime arkeologjike n Graboc t Ult, Kosova Arkeologjike I, 2006, Prishtin. 14 H. Mehmetaj, Qendrat arkeologjike nga mijvjeari i gjasht deri n shek. VI/V p. K, Lashtsia e Fush Kosov, libr i prgatitur pr shtyp. 15 F. Peja, A. Hajdari, B. Rraci, 2012, Kalaja e Harilaqit, f. 15. 16 Po aty. 17 Po aty, f. 27-40. 18 Po aty, f. 54. 19 Po aty, f. 54-55. 20 Po aty, f. 59. 21 N shtpin e Abdyl Ram Berishs sht gjetur nj gur n form drejtkndore i dekoruar. Muri rrethues i baness sht 2 m i lart. Guri i dekoruar sht murosur n lartsin 1.17 m. 22 N oborrin e po t njjts shtpi gjat punimeve t bra ishte gjetur rastsisht nj fragment kolone, baza e poshtme e saj. 23 Tulla me monogram sht zbuluar n oborrin e z. Xhafer Berisha. 24 Fragmentet e tjegullave jan t tipit kalipter t periudhs bizantine. Ato ruajn prmasat 5.5 cm x.5 cm x 4 cm. N shtpin e z. Isuf Zogaj u konstatuan gjurm t tullave dhe tjegullave si dhe t disa fragmenteve t qeramiks me flazure. Po aty, u zbulua nj kolon e vogl e parapetit t ikonostasit.
25
N oborrin e shtpis s Abdulla Trnovs u gjet nj bazament, lartsia e mundshme e t cilit arrin n 35 cm. Bazamenti sht gjetur para disa vitesh nga Mehmet Mexhit Trnova. 26 Fragmenti u gjet n oborrin e po t njjts shtpi. 27 Gjetur n shtpin e Bajazit Gojnovcit 28 Gjetur n t njjtn shtpi. 29 Vendsit japin t dhna pr ekzistencn e nj varreze t vjetr rreth 3-4 ha t periudhs romake. Toponimet Haxhi Breg dhe Varret e Maxhupve. 30 N territorin pron e Osman Ajvazit. Arat e familjes Ajvazi njihen me emrin Osmanic. Prbri tyre gjenden Arat e Kishs. 31 Msuesi i historis s shkolls s fshatit. 32 H. Mehmetaj, Qendrat arkeologjike nga mijvjeari i gjasht deri n shek. VI/V p.K, Lashtsia e Fush Kosov, libr i prgatitur pr shtyp.
Harta Arkeologjike e Komuns Fush Kosov

Harta Arkeologjike e Komuns Fush Kosov

Shipitull Shipitull Shipitull Shipitull Sipitula Sipitula Sipitula Sipitula Sipitula Sipitula Graboc Eprm GrabociiiiEprm Eprm Graboc Graboc Eprm Gornji GornjiGrabovac Grabovac Grabovac Gornji Grabovac Gornji Grabovac Gornji Gornji Grabovac
Caravadic Caravadic Caravadic Caravadic CrkvenaVodica Vodica Crkvena Vodica Crkvena Vodica Crkvena Vodica Crkvena
OBILIQ OBILIQ OBILIC OBILIC
Qendra komunale Fshat / Vendbani Krushec Krushec Krushec Krushec Kosov Krushec Harta Arkeologjike e Komuns Fush
Hade Hade Hade Ade Ade Ade Ade Ade
OBILIQ OBILIQ Krusevac Krusevac Krusevac
Shkabaj Shkabaj Shkabaj Orlovic Orlovic Orlovic Orlovic Orlovic Orlovic

Caravadic Caravadic Caravadic Caravadic CrkvenaVodica Vodica Crkvena Vodica Crkvena Vodica Crkvena Vodica Crkvena
Kufinj shtetror
OBILIC OBILIC
Qendra komunale Shkabaj Shkabaj Shkabaj Orlovic Orlovic Orlovic Orlovic Orlovic Orlovic Shipitull Shipitull Shipitull Sipitula Sipitula Sipitula Sipitula Sipitula Sipitula Hade Hade Hade Ade Ade Ade Ade Ade Ade Krushec Krushec Krushec FshatiiiiiMir Mir Fshat Mir Fshat Mir Fshat Mir Fshat Krusevac Krusevac Krusevac Krusevac Krusevac Dobro DobroSelo Selo Selo Dobro
Kufinj komunal
Lokalitet Arkeolo
N
DobroSelo Selo Dobro Dobro Selo
Graboc GrabociiiiiiEprm Eprm Eprm Graboc Eprm Graboc Eprm Graboc Graboc Eprm Graboc GrabociiiiiiPoshtm Poshtm Poshtm Graboc Poshtm Gornji GornjiGrabovac Grabovac GrabovacGraboc Gornji Grabovac Graboc Poshtm Graboc Poshtm Gornji Grabovac Gornji Gornji Grabovac
obrashec brashec brashec obrashec brashec brashec obrosevac brosevac brosevac obrosevac brosevac brosevac
Fshat / Vendbanim PRISHTIN Kufinj shtetror PRISTINA Kufinj komunal
Rrug magjistral Rrug dytsore

2
Lokalitet Arkeologjik
6
Donji DonjiGrabovac Grabovac Grabovac Donji
FshatiiiiiMir Mir Fshat Mir Fshat Mir Fshat Mir Fshat Dobro DobroSelo Selo Selo Dobro Selo Dobro Selo Dobro Dobro Selo
Rrug fshati
Dobrashec Dobrashec Dobrashec Dobrashec Dobrashec Dobrashec Dobrosevac Dobrosevac Dobrosevac Dobrosevac Dobrosevac
N
8
Nakarad Nakarad Nakarad Nakarada Nakarada Nakarada Nakarada Nakarada Nakarada
6 Graboc Graboc Poshtm Poshtm Graboc GrabociiiiiiPoshtm Poshtm Graboc Graboc Poshtm Poshtm Donji Donji Grabovac Grabovac Donji Grabovac 7 Grabovac 4 Donji Grabovac Donji Donji Grabovac
PRISHTIN PRISTINA
Lismir Lismir Lismir Dobri DobriDub Dub Dub Dobri Dub Dobri Dub Dobri Dobri Dub Bardh Bardh Madh Madh Bardh BardhiiiiiiMadh Madh Bardh Bardh Madh Madh 8 Veliki Veliki Belacevac Veliki Belacevac VelikiBelacevac Belacevac Veliki Belacevac
75
Bardh BardhiiiMadh Madh Madh Bardh Veliki Veliki Belacevac Belacevac Veliki VelikiBelacevac Belacevac Veliki Veliki Belacevac Belacevac
Rrug magjistrale Rrug dytsore Rrug fshati Hekurudh Liqen
Hekurudh Liqen Lum
11
4
Lismir Lismir Lismir Dobri DobriDub Dub Dub Dobri Dub Dobri Dub Dobri Dobri Dub
Nakarad Nakarad Nakarad Nakarada Nakarada Nakarada Nakarada Nakarada Nakarada
0
Lum
2.5
v v v vo vo vo vo vo
Vasilev Vasilev Vasilev Vasilev Vasilev Vasilev Vasiljevo Vasiljevo Vasiljevo Vasiljevo Vasiljevo Vasiljevo
11 5
Kuzmin Kuzmin Kuzmin Kuzmin Kuzmin Kuzmin Kuzmin Kuzmin Pomazotin Pomazotin Pomazotin Pomazatin Pomazatin Pomazatin Pomazatin Pomazatin Pomazatin
Kuzmin Kuzmin Kuzmin Kuzmin Kuzmin Kuzmin Kuzmin Kuzmin Kuzmin Pomazotin Pomazotin Pomazotin Pomazatin Pomazatin Pomazatin Pomazatin Pomazatin Pomazatin
Bresje Bresje Bresje Bresje Bresje Bresje Bresje Bresje Bresje
Bresje Bresje FUSH KOSOV FUSH KOSOV Bresje Bresje Bresje Bresje Bresje Bresje Bresje Bresje KOSOVO POLJE KOSOVO POLJE
18
FUSH KOSOV KOSOV FUSH KOSOVO POLJE POLJE KOSOVO

18 12
Bardh BardhiiiiiVogl Vogl Vogl Bardh Vogl Bardh Vogl 3 Bardh e e e e e e
Karretic Karretic Karretice e eEprme Eprme Eprme e Eprme Karretic Karretic Karretic e Eprme Uglar Uglar Uglar Ugljare Ugljare Ugljare Ugljare Ugljare Ugljare
2.5 KM
Uglar Uglar Uglar Uglar Uglar Uglar Ugljare Ugljare Ugljare Ugljare Ugljare Ugljare
agllavic agllavic agllavic Caglavica Caglavica Caglavica Caglavica Caglavica Caglavica Vragoli Vragoli Vragoli 14
agllavic agllavic agllavic agllavic agllavic Lokalitetet Caglavica Caglavica Caglavica Vragoli Vragoli Vragoli Vragoli Vragoli Vragoli Vragolija Vragolija Vragolija 12 Vragolija Vragolija Vragolija Vragoli Vragoli Vragoli Mali Belacevac Mali Belacevac Mali Belacevac Mali Belacevac Mali Belacevac Bardh Bardh Vogl Vogl Bardh Vogl Bardh iiiiiVogl Vogl 3 Bardh
MaliBelacevac Belacevac Mali Belacevac Mali Belacevac Mali Belacevac Mali
arkeologjike sipas numrit rendor t vendbanimeve q prfshijn periudhat parahistori, antik dhe mesjet.
Vragolija Vragolija Vragolija Vragolija Vragolija 14 Vragolija 13 13
1
Velika Slatina VelikaSlatina Slatina Velika
2
Sllatin Sllatin e e Madhe Madhe Sllatine eMadhe Madhe Sllatin Sllatin e Madhe Sllatin e Madhe Sllatin Sllatin e e Madhe Madhe Sllatine eMadhe Madhe Sllatin Sllatin Sllatin e e Madhe Madhe Velika Slatina Velika Slatina Velika Slatina Velika Slatina Velika Slatina Velika VelikaSlatina Slatina Slatina Velika
Donje Donje DonjeDobrevo Dobrevo Dobrevo Dobrevo Donje Donje Donje Dobrevo
Miradi Miradi Miradie e ePoshtme Poshtme Poshtme 16 Miradi Miradi Miradi e e Poshtme Poshtme Poshtme Donje Donje Dobrevo Dobrevo Miradi Miradi Miradie e e e Poshtme Poshtme Poshtme Donje Dobrevo Donje Donje Dobrevo Dobrevo Sllatin e Vogl Sllatin Sllatin2 e eVogl Vogl e Vogl 1 Sllatin Sllatin Sllatin Sllatine e e eVogl Vogl Vogl Vogl Sllatin Sllatin Sllatin e e Vogl Vogl Mala Slatina Mala Slatina Mala Slatina Mala Slatina Mala Slatina
MalaSlatina Slatina Mala Slatina Mala Slatina Mala Slatina Mala
16
15
15
1010
Henc Henc Henc Henc Henc Henc Henc Henc Henc Henc Henc Ence Ence Ence Ence Ence Ence
Miradi Miradi e eEprme Eprme Eprme Miradi e Eprme Miradi Miradie e Eprme Miradi Miradi Miradi e eEprme Eprme Eprme Miradi Miradie Gornje Dobrevo Gornje Gornje Dobrevo Dobrevo Gornje GornjeDobrevo Dobrevo Gornje Gornje Dobrevo GornjeDobrevo Dobrevo Gornje Gornje Dobrevo Dobrevo
17
17
Preoc Preoc Preoc Preoc Preoc Preoce Preoce Preoce Preoce Preoce Preoce Llapllasell Llapllasell Llapllasell Llapllasell Llapllasell Preoc Preoc Preoc Preoc Preoc Preoc Llapllasell Laplje LapljeSelo Selo Selo Laplje Selo Laplje Selo Preoce Preoce Laplje Preoce Preoce Preoce Preoce
Ence Ence Ence Ence Ence Ence

Harilaq Harilaq Harilaq Harilaq Harilaq Harilaq Harilaq Harilaq Harilaq Harilaq Harilaq Ariljaca Ariljaca Ariljaca Ariljaca Ariljaca
Batush Batush Batush Batush Batush Batush Batush Batush Batush Batush Batuse BatuseBatush Batuse Batuse Batuse Batuse
Ariljaca Ariljaca Ariljaca 9
Batuse Batuse Batuse
9
Sankofc Sankofc Sankofc Sankofc Sankofc Sankofc Stankovce Stankovce Stankovce Stankovce Stankovce Stankovce Vrell Vrell Vrell Vrelo Vrelo Vrelo Vrelo Vrelo Vrelo Radev Radev Radev Radevo Radevo Radevo Radevo Radevo Radevo
Sankofc Sankofc Sankofc Sankofc Sankofc Sankofc Stankovce Stankovce Stankovce Stankovce Stankovce Stankovce
Fushtic Fushtic Fushtice e eEprme Eprme Eprme e Eprme Fushtic Fushtic Fushtic e Eprme Gornja GornjaFustica Fustica Fustica Gornja Fustica Gornja Gornja Fustica
Vrell Vrell Vrell Vrelo Vrelo Vrelo Vrelo Vrelo Vrelo prme prme prme prme prme prme ca ica ca ca ica
Radev Radev Radev Radevo Radevo Radevo Radevo Radevo Radevo
Lepi Lepi Lepi Lepi Lepi Lepi Lepina Lepina Lepina Lepina Lepina
Lepi Lepi Lepi Lepi Lepi Lepi Lepina Lepina Lepina Lepina Lepina Lepina
Scale 1:75,000
Miren Miren Miren Miren Miren Miren 2.5 Mirena Mirena Mirena Mirena Mirena Mirena
2.5
Scale 1:75,000
Miren Miren Miren Miren Miren Miren 2.5 Mirena Mirena Mirena Mirena Mirena Mirena
Medvec Medvec Medvec Medvec Medvec Medvec Medvece Medvece Medvece Medvece Medvece Medvece
2.5
Medvec Medvec Medvec Medvec Medvec Medvec Medvece Medvece Medvece Medvece Medvece Medvece
Llug Llug Llug Lug Lug Lug Lug Lug Lug
Km
5
Llug Llug Llug Lug Lug Lug Lug Lug Lug
Skullan Skullan Skullan Skullan Skullan Skullan Skulanevo Skulanevo Skulanevo Skulanevo Skulanevo Skulanevo
1) Antik 2) Antik 3) Parahistori 4) Antik 5) Mesjet Llapllasell Llapllasell Llapllasell Llapllasell Llapllasell Llapllasell Laplje Selo LapljeSelo Selo Laplje Selo 6) Parahistori Laplje Laplje Selo 7) Antik / Mesjet 8) Mesjet 9) Antik / Mesjet 10) Antik / Mesjet 11) Antik / Mesjet 12) Parahistori 13) Antik 14) Antik / Mesjet 15) Parahistori/Antik / Mesjet 16) Mesjet 17) Antik 18) Parahistori
Km
Skullan Skullan Skullan Skullan Skullan Skullan Skulanevo Skulanevo Skulanevo Skulanevo Skulanevo Skulanevo
230
231
VII. Harta Arkeologjike e Komuns Lipjan
232
233
7.LIPJAN
Hyrje Komuna e Lipjanit si njsi administrative territoriale shtrihet n pjesn qendrore t Rrafshit t Kosovs n rrugn Prishtin-Prizren dhe jo larg rrugs tjetr Prishtin-Shkup. Prbhet nga 69 fshatra dhe ka nj gjatsi prej 42km dhe gjersi 20km, duke prfshir nj pjes t territorit t rajonit t Drenics (fig. 7.1). Kjo komun administrativisht kufizohet: nga veriu me komunn e Prishtins dhe t Fush Kosovs, n verilindje me komunn e Novobrds (Artans), n lindje me komunn e Gjilanit, n jug me komunn e Ferizajit dhe t Shtims, n jugperndim me komunn e Suhareks (Therands), n perndim me komunn e Malishevs dhe n veriperndim me komunn e Gllogocit (Drenasit). N baz t veorive morfologjike, n territorin e ksaj komune mund t dallojm tri trsi relievi: pjesa fushore, kodrinore dhe ajo malore. Pjesa m e madhe e ksaj komune karakterizohet nga territori fushor q prfshin pjesn qendrore t Rrafshit t Kosovs. Zona kodrinore sht m e zhvilluar n ann lindore dhe perndimore t territorit t komuns. N ann lindore shtrihet zona m malore e ksaj komune. Gjurmt e banueshmris n kt komun jan dshmuar q nga parahistoria (grmimet arkeologjike n Gadimn e Eprme m 1973) e n mnyr kontinuele vazhdojn edhe n periudhat e mvonshme. Afrsia e ksaj komune me Ulpiann bn q t konstatohet ekzistimi i rrjetit rrugor n periudhn antike, i cili ka kaluar npr kt komun si ndrlidhje e Ballkanit Qendror dhe t Detit Egje. Kshtu q gjat prnjohjes s terrenit sht br verifikimi i tyre dhe jan evidencuar n baz t materialit t gjetur siprfaqsor edhe shum vendbanime t tjera t pasura me material arkeologjik.
Obili (Kastriot)
7.1 TORIN (TERIN) Fshati shtrihet rreth 7km n perendim t Lipjanit. Lokaliteti: Arat mbi shpia (fig. 7.2)
Lokaliteti gjendet n nj tip kodre shum e gjer e cila pson nj ngritje shum t leht mbi territorin e rrafsht. Gjat vzhgimit t terrenit u gjetn fragmente qeramike, tjegulla dhe tulla. Gjithashtu pr kt vend thuhet se ka pasur gurthemeli, por gjat punimit t toks sht br pastrimi dhe tashm nuk vrehet ndonj konstruksion arkitektonik. Datimi: Materiali i gjetur ishte shum i fragmentuar dhe i prket periudhs romake.
PRISHTIN
SERBIA
Dr
c e ni
! P
MALI I ZI
Gllogoc (Drenas) !
Fush Kosov
Bad
oc
!
PRISHTIN
P
! Lipjan
k Graan
! Graanic
q
SHQIPRIA
Fig.7.2 Lokaliteti Arat mbi shpia

!
MAQEDONIA
0 510 20 Km
Lipjan

Legjenda:
7.2 POTUROVC (ARBAN) sht vendbanim fushor. Shtrihet rreth 8km, n perndim t Lypjanit. Lokaliteti: Arat e Ahmetit Arat e Ahmetit gjenden n vendin t cilin banort1 e quanin Arat mbi stupe q gjendet n pjesn perndimore t fshatit. Ky vendbanim ka nj shtrirje shum t gjer dhe sht i ndar nga Prroi i Blinait. Territori shtrihet n nj siprfaqe t rrafsht prej 10ha. Gjat vzhgimit t terrenit n disa pika u has material arkeologjik si fragmente ensh, tulla, tjegulla e gur t sjellura aty. Te t njjtit vendbanim i takojn edhe gjetjet m n lindje, q tani quhen Arat e Rrahut. Datimi: Materiali i gjetur ishte shum i fragmentuar dhe ky material i prket periudhs romake. Vendbanimi i takon vendbanimeve t hapura e t ngritura n rrafsh. N kt vendbanim gjat punimit t toks nga ana e banorve sht hasur n konstruksion arkitektonik, t ndrtuara me gur e lla glqeror, por q tani nuk dallohet asgj.
! P
Shtime !
q
Ferizaj !
Aeroporiti Ndrkombtar i Prishtins 'Adem Jashari' Autostrada 'Ibrahim Rugova' Rrug Magjistrale
!
0 1.5 3 3 6 6 12 Km Km
Rrug Dytsore Hekurudh Lum Liqen
Fig.7.1 Harta e komuns s Lipjanit.
234 7.3 QYLAG sht vendbanim fushor. Shtrihet rreth 12km, n perndim t Lipjanit. Lokaliteti Mllaka Ky lokalitet i takon t t njjtit vendbanim q shtrihet edhe n territorin e fshatit Arban, por fshatart e quajn Mllak. Gjat punimit t toks n vitin 1989 pronari Sherif Adem Mrtezi2 i cili na dha informacione t plota ka hasur n mure t ndrtuara me gur e lla si dhe ka gjetur nj mokr t plot dhe nj fragment tjetr t mokrs (fig. 7.3). Mokra sht e prbr nga dy pjest e plota dhe ka dimensione: gjersi 32cm dhe lartsi 12cm. Vrehen vrimat ku kan qen t vendosura pjest e metalta q kan shrbyer pr ta rrotullar pjesn e eprme. Kjo mokr tani gjendet te pronari. Lokaliteti Bregu Ky lokalitet sht nj tip kodre me gjatsi rreth 150m n form vezore. Fshatart gjat nxjerrjes s gurve n kt vend kan hasur skelete t cilt ishin pa konstruksion dhe inventar. Gjat vzhgimit n terren nuk u has ndonj gjurm. Ky lokalitet gjendet pothuajse n mes t fshatit. Lokaliteti Kodrat e Madhe Thuhet se n kt vend ka ekzistuar nj kish. Gjat verifikimit n vend vrehen vetm hendeqe q jan krijuar gjat nxjerrjes s gurve. Vendi ka nj pozit shum t favorshme gjeostrategjike dhe sht i ngritur me dhjetra metra mbi rrafsh. M n lindje gjendet edhe Zabeli i Pashs q thuhet se jan hasur mure guri t lidhura me lla glqeror. Lokaliteti Arat e mdha
235
Lokaliteti gjendet n nj siprfaqe paksa t pjerrt n ann e majt t rrugs CarralevKomoran. Gjate punimit t toks jan gjetur4 fragmente ensh prej balte. Gjat vzhgimit t terrenit u gjet material shum i fragmentuar5. Datimi: Materiali i pakt i gjetur i takon periudhs romake e asaj mesjetare.
7.5 BANJICA (BAJ) sht vendbanim kodrinor dhe shtrihet rreth 18-19km. n perndim t Lipjanit. Gjendet n trevn e Drenics. Lokaliteti Livadhi i Kishs (fig. 7.4) Ky vend ndodhet n mes t fshatit Baj e Nikaj n nj territor t pjerrt. Gjat punimit t toks pronari Jahir Krasniqi ka hasur konstruksione muresh t lidhura m lla glqeror dhe fragmente qeramike. Gjat vzhgimit t terrenit n nj shkurre shum t madhe s cils i ishte vn zjarri u arrit t dallohej grmadha arkitektonike dhe disa fasada t mureve. Grmadhat shtrihen n nj siprfaqe 30 x 30m dhe prmasat e nj grmadhe jan 11 x 7m. Aty afr thuhet se ka ekzistuar nj bunar (pus) i cili ka qen i ndrtuar me gur por q tani sht pothuajse i mbyllur. Datimi: Materiali i gjetur i takon periudhs romake dhe antiks s von.
Fig.7.3 Mokr guri
7.4 RUSINOFC (ARBNOR) Shtrihet rreth 24km. n perendim t Lipjanit dhe gjendet n treven e Drenics. Lokaliteti Bregu i Tafilit Lokaliteti gjendet disa metra i ngritur n rrafsh dhe ndodhet n kryqzimin e rrugs KomoranCaralev dhe rruga tjetr q vazhdon pr Magur. Gjat punimit t toks jan hasur konstruksione arkitektonike si dhe tjegulla kulmi (atie). Gjat verifikimit u gjetn tjegulla kulmi (atie) si dhe fragmente qeramike. Qeramika u gjet n nj siprfaqe3 t vogl prej 1 ha. Datimi: Materiali i pakt i gjetur i prket periudhs romake.
Fig.7.4 Livadhi i Kishs, Banjic
236 Lokaliteti Kodra e Gjytetit N jug t fshatit Baic n nj kodr q ngrihet fort rreth 300500m mbi rrafsh ndodhet nj kala e njohur nga banort6 si Kodra e gjytetit(fig. 7.5). Kalaja sht pjes e rrafshit t gjytetit dhe komunikon prmes nj qafe e cila e ndan nga territori malor q shtrihet n lindje. Kalaja ka form eliptike dhe u arrit t dallohen tre kulla. Muret jan ndrtuar me mallter (lla) shum t varfr. N brendsi dallohen rrnojat arkitektonike. Gurt q prbjn kt kala jan gur glqeror. N ann veriore muri vjen duke zbritur posht dhe t krijohet prshtypja se edhe ktu kemi t bjm me nj kull tjetr. N kt kala nuk pati gjetje qeramike. 7.8 RIBAR I MADH (ILIRION) sht vendbanim fushor-kodrinor. Shtrihet rreth 6-7km n jugperndim t Lipjanit. Lokaliteti Qeramidnic
237
N kt lokalitet gjat punimit t toks sht hasur material i shumt arkeologjik. Gjithashtu nga banort thuhej se m par dheu i ktij vendi sht prdorur pr prodhimin e materialeve t ndryshme t qeramiks. Gjat vizits n kt vend me siprfaqe t rrafsht u gjet material i imt i konsiderueshm si dhe nj pus q tani nuk funksionon. Materiali gjendet n nj siprfaqe prej 10ha. Datimi: Materiali q ishte shum i fragmentuar i takon antikitetit t von dhe t mesjets. Arat e Kishs Ndodhet 200m n perndim t lokalitetit Qeramidnic n nj siprfaqe t rrafsht prej 2ha ku u gjetn fragmente t ndryshme qeramike dhe fragmete gursh shtufi. Banort8 tregojn se aty kishte ekzistuar nj kish, por tani nuk mund t vrehej ndonj gjurm arkitektonike. Datimi: Pr t dyja kto lokalitete u v re se ishin t s njjts periudh, d.m.th antikitet i von-mesjet. 7.9 ZLLOKUQAN (ZALLKUQ) sht vendbanim fushor-kodrinor. Shtrihet rreth 13km. n jug-perndim t Lipjanit. Lokaliteti Arat e Kishs N ann lindore t fshatit n nj territor paksa t pjerrt, thuhet se ka ekzistuar nj kish. Pronari i parcels Nehaz Trpeza9 gjat punimit t toks ka hasur n mure t ndrtuara me gur e n fragmente qeramike. Aty tani nuk arrihet t dallohet ndonj konstruksion arkitektonik por u gjet material arkeologjik shum i fragmentuar dhe shum i przier. Materiali u gjet n nj siprfaqe prej 0.5ha. Datimi: Nga materiali i mbledhur u krijua ideja se kemi t bjm me periudh mesjetare-osmane. 7.10 KROISHT sht vendbanim fushor-kodrinor. Shtrihet rreth 9-10km n jug-perndim t Lipjanit. Lokaliteti Vorre t mome Ky lokalitet10 gjendet n ann lindore t fshatit dhe ka nj siprfaqe prej 0.1ha. Varret jan t ndrtuara me rrasa t mdha dhe disa me konstruksion prej gursh. Orientimi i tyre sht lindjeperndim. Datimi: Varrezat i takojn periudhs osmane. Lokaliteti Bregu (Vuck) Lokaliteti gjendet n nj kodr n lindje t fshatit i cili pson nj ngritje shum t leht mbi territorrin e rrafsht. Pronari i parceles Avni Dedushi11 thot se gjat punimit t toks kan hasur n gur e materiale t qeramiks. Nga konstatimi u vrejt se nuk kemi ndonj konstruksion arkitektonik por vetm materiale t fragmentuara arkeologjike q gjenden n nj siprfaqe prej 3-4 ha. Datimi: Materiali i gjetur n kt vend i prket periudhs romake.
Fig.7.5 Kodra e Gjytetit, Banjic.
7.6 LELETIQ (RREZJE) sht vendbanim kodrinor dhe shtrihet rreth 14 km. n perndim t Lipjanit. Lokaliteti: Kodra e Danit Gjendet n pjesn perndimore t fshatit ku thuhet se ka pasur gjurm t nj vendbanimi, q tani duken vetm grumbujt e gurve t mbledhur nga fshatart7. Aty nuk u gjet asnj material datues.
7.7 DOBRAJA E MADHE (KROIBARDH) shte venbanim fushor. Shtrihet rreth 7km n perndim t Lipjanit. Lokaliteti Selisht Prsa i prket ktij fshati mund t themi se ky lokalitet nuk ka asnj informacion arkeologjik prve toponimis s fjals Selisht.
238 7.11 VARIGOSH sht vendbanim kodrinor. Shtrihet rreth 12km n perndim t Lipjanit. Lokaliteti Vorre t Mome Kto varre jan shum afr shkolls fillore t fshatit dhe jan t ndrtuara me pllaka t mdha guri. Nga tipologjia e varreve mund t konstatojm se ato i takojn periudhs osmane. Gjat hapjes s rrugs s fshatit thuhet12 se sht gjetur nj pllak e madhe guri me nj kryq t gdhendur n t e q tani nuk dihet se ku sht. Lokaliteti: esmja e Fshatit
239
N qndr t fshatit ndodhet nj mbules e sarkofagut q tani shfrytzohet si vask (korit) uji t esms (kroi i fshatit fig. 7.6). Sarkofagu supozohet se sht i sjellur n fshat n shek. XIX dhe deri von ka ekzistuar pjesa tjetr e sarkofagut13. Sarkofagu sht i punuar nga guri shtuf - glqeror. Prmasat e ketij sarkofagu jan 2.20 x 1.17m.
7.12 BREGZI sht vendbanim fushor-kodrinor. Shtrihet rreth 11km n jug-perndim t Lipjanit. Lokaliteti Fusha Gjat nxjerrjes s dheut pr prodhimin e tjegullave sht hasur n mure dhe en balte. Gjat vshtrimit t terrenit nuk u gjet material arkeologjik, sepse tani territori sht lndin. Lokaliteti ndodhet pothuajse n rrafsh afr shkolls fillore dhe sht pron e fshatit.
Fig.7.6 Kapaku i sarkofagut i kthyer n govat n kroin e fshatit, esmja e fshatit, Topliqas.
7.13 TOPLIQAS sht vendbanim fushor. Shtrihet rreth 14km n jug t Lipjanit Lokaliteti Stupe Kto ara gjenden n ann veriperndimore t fshatit n nj kodr q ngrihet leht mbi rrafsh. Edhe m par gjat punimit t toks, jan gjetur themele e fragmente ensh. Aty n nj siprfaqe prej 10-15ha u gjetn fragmente qeramike, por nuk u vrejtn ndrtime arkitektonike. Lokaliteti ndodhet n pronsi t Daut Bytyit, Kadri Shillovs, Naser Lecit etj. Datimi : Nga materiali i gjetur mendohet se kemi t bjm me periudh mesjetare. Lokaliteti Vorret e Shkijeve Ndodhet n ann e majt t rrugs e cila t shpie n fshat. Ka shum varre me kryq n form svastike t ndrtuar nga gur shtufi. Mu pran rrugs gjenden rrnojat e nj kish njnefshe me prmasa 11 x 4.5m me orientim lindje-perndim. Kjo kish nuk e ka absidan e cilsuar. Arrijn t dallohen dy faza ndrtimi. Faza e par sht me gur e lidhje llai kurse faza e dyt e cila sht e prbr nga dy rradh gursh shtufi. Mendohet se sht e t njjts periudh me ndrtimin e varreve t cilt jan aty pran. Altari dhe stela e periudhs romake me dy figura e me mbishkrim nuk deshifrohen pr shkak t dmtimit. Stela ka dimensione 1.5 x 0.75m.
7.14 GLLOGOFCI (RRAFSHOR) sht vendbanim fushor. Shtrihet rreth 2km n juglindje t Lipjanit. Lokaliteti Kodra e Begut Lokaliteti gjendet n pjesn perndimore t fshatit 500-700m n juglindje t lumit Sitnic, jo larg hekurudhs. Ara ku ka pasur materiale arkeologjike pson nj ngritje t lehte 1.5m n krahasim me hapsirn prreth. Gjat vzhgimit u gjetn gur e shum fragmente qeramike, ku disa prej tyre ishin t glazuara. Informatori tregon se gjat lvrimit t toks ka hasur n nj gur t madh i cili kishte kryq t gdhendur, por q nuk sht nxjerr nga toka. Banort14 tregojn se gjat dimrit e tr zona prreth lokalitetit prmbytet nga reshjet atmosferike. Kjo gj na tregon se nuk kemi t bjm me ndonj vendbanim t madh. Siprfaqja ku u hasn gjetjet sht rreth 2-3ha.
7.15 KOJSKA (FRASHNJET) sht vendbanim fushor. Shtrihet rreth 4km n jug t Lipjanit. Lokaliteti Livadhet e Trojeve Kto lokalitete u vizituan, por nuk u vrejtn gjurm t ndonj vendbanimi apo t gjetjeve t qeramiks15.
240 7.16 RUBOVC (FUSHLOT) sht vendbanim fushor. Shtrihet rreth 6-7km n jug t Lipjanit. Lokaliteti Afr shtpis s Shaban Zaskokut Gjat hapjes s themeleve pr ndrtimin e shtpis, pronari i toks has n skelete t vendosura n dhe pa konstruksion varri dhe n disa monedha (bakr-argjend) me mbishkrim osman t cilat sot nuk ekzistonj. Lokaliteti sht i ngritur 2-3m nga hapsira prreth dhe aty pran ndodhet nj kish ortodokse e cila thuhet se sht ndrtuar mbi fondamentet e nj kishe t mparshme. Jo vetm n kt vend, por edhe n hapsirat aty afr kishs, jan hasur varre dhe u krijua mendimi se aty kemi t bjm me nj nekropol16. Lokaliteti arshia Ky vend ndodhet n nj ultesir n jug-perndim t fshatit ku gjat dimrit kjo zon prmbytet nga uji. Gjat verifikimit nuk u gjetn gjurm kulturore17. 7.19 SLLOVIA (MANASTIR) sht vendbanim fushor-kodrinor. Shtrihet rreth 8km n lindje t Lipjanit. Lokaliteti Kroni i Kallugjerit
241
Ky lokalitet njihet edhe si Livadhet e Manastirit dhe shtrihet n nj lugin shum t ngusht dhe n t dy ant sht i pyllzuar. N lindje t kishs, n nj parcel18 t punuar u arrit t gjenden fragmente ensh dhe gur terreni. N kt vend u gjet nj kish s cils i dalloheshin dy faqet e brendshme. Njra an e murit (fig. 7.7), m sakt, faqja veriore, ishte e ndrtuar me gur e lla me lartsi 0.80cm.
7.17 SHISHAR sht vendbanim kodrinor. Shtrihet rreth 14km n verilindje t Lipjanit. Lokaliteti Lugu i Reks s Hanrocit Thuhej se n kt lokalitet ishin hasur gjurmt e nj kishe t vjetr. N kt lokalitet nuk u arrit t shikohej asgj q do t kishte lidhje me ndonj konstruksion ndrtimi.
7.18 KOZNIC (DALMATI) sht vendbanim kodrinor-malor. Shtrihet rreth 16km n verilindje t Lipjanit. Lokaliteti Vojisllovec T dhnat pr ekzistencn e nj kishe (Manastir) e cila sipas burimeve serbe i prket shek. XIV. Nuk u arrit t shihej asgj. Ky lokalitet ndodhej n maj t nj kodre e cila ndodhej n nj pozit shum t favorshme gjeografike. Nga maja e ksaj kodre mund t shihej shum mir nj pjes e mir e komuns s Lipjanit dhe deridiku arrihej t dallohej edhe Prishtina.
Fig.7.7 Kroni i Kallugjerit, Sllovi.
Muri sht i ndrtuar me gur masiv, rrasa guri e lla. N pjesn tjetr t murit mund t vrehen vetm gur pa lidhje llai. Ky fragment i murit na ndihmon pr t ndjekur vazhdimsin e murit t kishs. Orientimi sht pothuajse i njjt lindje perndim dhe kemi nj devijim prej 15 shkall. Brenda mureve t kishs gjenden gur t punuar (gdhendur), gjithashtu gjenden edhe gur shtufi. Gurt e gjetur brenda kishs jan si pasoj e shembjes. Ky objekt mund t jt nj kish trinefshe, por t dy pjest e tjera nuk mund t ndiqen me saktsi. Prmasat: Gjatsia 34m Gjersia 14.5m N ambientet e brendshme: mur- narteks 5m narteksi- fund 6m gjersia 6m Trashsia e murit ndars: 50cm
242 Lokaliteti Tedullak
243
N kt lokalitet ku thuhej se kishte nj kish, u arrit t evidentohen disa gjurm (fig. 7.9-a). Ajo ndodhet n nj shpat n lindje t fshatit me nj devijim prej 15. Nga banort19 ky vend njihet me emrin uk. Kjo kish sht e mbuluar me vegjetacion dhe mund t dallohet vetm muri verior i kishs, ndrsa nga ana tjetr mund t dallohen vetm ledhet e dheut. N murin verior arrijn t dallohen gurt t cilt jan t lidhur me lla. Po n kt an arrihet t dallohet nj fragment shum i vogl afresku (fig. 7.9-b). Kisha sipas gjurmve afrsisht ka gjatsi prej 15m dhe gjersi prej 5m. Muri i cili arrin t dallohet ka lartsi prej 0.70cm. N ann perndimore t kishs ka varre t cilt kan orientim lindjeperndim. a)
b)
Fig.7.8 Ortofoto dhe harta topografike e lokakitetit Kroni i Kallugjerit, Sllovi
Fig.7.9 a) Pamje e prgjithsme dhe b) trakt muri, lokaliteti Tedulak, Manastir. Harta Arkeologjike e Kosovs II
244 7.20 GUMNASELL (BUJARI) sht vendbanim fushor. Shtrihet rreth 3km n juglindje t Lipjanit. Lokaliteti Torlina Lokaliteti ndodhet pothuajse n rrafsh dhe n drejtim t lindjes. Pson nj ngritje t leht si dhe ndodhet n lindje t fshatit, rreth 200-250m n t majt t rrugs FerizajPrishtin. Pronari i parcels Feriz Ahmeti gjat lvrimit t toks ka hasur themele t ndrtuara me gur e lla glqeror. Gjat vizits18 u gjetn tjegulla dyshemeje jo t plota me trashsi 4 cm, si dhe fragmente t enve. Datimi: Materiali i gjetur i takon periudhs s antikitetit t von dhe nj pjes e vogl i takon mesjets. 7.21 GADIME E POSHTME sht vendbanim fushor-kodrinor. Shtrihet rreth 12km n juglindje t Lipjanit. Lokaliteti Arat nn Leki Lokaliteti gjendet n ann e majt t rrugs pr n fshat dhe gjendet n nj shpat q vazhdon e ngrihet n ann perndimore. Gjat punimit t toks m par sht gjetur material arkeologjik. Gjat vshtrimit t terrenit u hasn fragmente qeramike dhe gur terreni. N fund t lokalitetit20 paralel me rrugn e asfaltuar ekziston lokaliteti me emrin Rruga e Rimit. Pronari i parcels thot se gjat lvrimit t toks ka hasur gur terreni t lumit. Materiali gjendet n nj siprfaqe prej 10ha. Datimi: Materiali i fragmentuar i prket periudhs romake. 7.22 GADIME E EPRME sht vendbanim fushor-kodrinor. Gjendet rreth 14-15km n juglindje t Lipjanit. Lokaliteti Gradin Ky lokalitet ndodhet n pjesn lindore t fshatit dhe prfshin cepin perndimor t maleve t Zhegovcit. Gradina (fig. 7.10) ka nj pozicion t prshtatshm gjeostrategjik dhe i prket tipit t vendbanimeve kodrinore t eneolitit dhe hekurit.
245 N vitet 1973-1974 nn udhheqjen e J. Gliiit21-Muzeu i Kosovs, u kryen dy grmime sistematike. Nga grmimi rezultoi se materiali kulturor i shtresave t fundit i takon eneolitit prgjithsisht grupit kulturor Bubanj SallkucaKrivadoll. Sipas studiueses E. Shukriu22 pasqyra stratigrafike e Gradins n Gadime t Eprme sht kjo: Faza e I - Epoka eneolitike Faza IIa - shek. VIII-VII p.e.s Faza IIb - shek. VI- mesi i shek.V p.e.s Faza IIc - mesi i shek .V - mesi i shek. IV p.e.s
Fig.7.11 Harta topografike e Gradins n Gadime t Eprme (AMK).
Fig.7.10 Gradina n Gadime t Eprme Harta Arkeologjike e Kosovs II
Gjat vitit 2012 u b edhe inventarizimi i materialit shum t pasur arkeologjik t ktij lokaliteti. Shtresa eneolitike prfaqsohej nga materiali i pakt n raport me lokalitetin e Hisarit t Therands ku shtresa arrin n nivelin mbi 2m thellsi.
246 Lokaliteti Lugu i kishs ose Bira e kishs
247
Informacioni ku thuhej se ekzistonte nj kish nuk ishte i sakt. Ky lokalitet ndodhet n ann e majt t lugins dhe ngrihet 7-10m mbi lugin. Nga konstatimi n vend kemi t bjm me nj shpell e cila kishte nj hyrje nga ana veriore e fshatit. Kjo shpell nuk kisht asnj mundsi banimi n nj koh t mparshme. Kjo shpell mund t ket shrbyer si objekt kulti. Lokaliteti Lugu i Vorreve
Fig.7.13 En qeramike me mbishkrim grek (AMK).
Prsa i prket ktij lokaliteti, mund t themi se kemi t bjm me varre t ndrtuara me rrasa guri ku 2-3 nga to jan me konstruksion. Mendohet se kto varre i prkasin periudhs osmane.
Shiquar n prgjithsi format e enve kan afrsi m shum me pellgun e Shkupit, gjegjsisht me materialin eneolitik t kalas s Shkupit. Epoka e hekurit sht e prfaqsuar m mir dhe krahas materialit t prodhimit lokal vrehet edhe prania e nj sasie t madhe t importit, kjo q e dshmon ekzistimin e lidhjeve t ngushta tregtare (fig. 7.12) (Tab. XXII, 4-8, XXII-a). Gadimja e Eprme, Bellaqevci, Hisari, Vlashnja etj, paraqesin vendbanimet m t mira pr studimin e shum proceseve etnokulturore.
7.24 BRUS sht vendbanim kodrinor-malor, gjendet n verilindje t Lipjanit. Lokaliteti Kalaja (fig. 7.14) Ky vend ndodhet n verilindje t fshatit. Njihet nga banort si Arat e Ahmetit. N ann verilindore arrin t vrehen gjurm gursh por pa asnj lloj konstruksioni dhe aty ndodhet nj prrua. Siprfaqja mendohet t jet rreth 10-15ari. Tani ky lokalitet sht i mbuluar nga bimsia24.
7.23 AKLLAP sht vendbanim kodrinor. Shtrihet rrz maleve t Zhegocit rreth 11 km n lindje t Lipjanit. Lokaliteti Ograxh Ky lokalitet ndodhet n ann lindore t fshatit. Kodra23 (fig. 7.13) ku shtrihet ky lokalitet vjen duke u ngritur butshm mbi nj rrafsh dhe hyn n grupin e vendbanimeve prehistorike. Thuhet se aty para shum kohsh jan gjetur vath ari, por t cilat tani nuk dihet se ku jan. Gjat konstatimit n vend u gjetn fragmente shum t pakta qeramike. Fragmentet e gjetura n kt lokalitet i prkasin periudhs s prehistoris dhe mesjets. Ky vend sht n pronsi t Xhemal Gashit.
Fig.7.14 Kalaja e Brusit. Fig.7.12 Lokaliteti Ograxh, Akllap. Harta Arkeologjike e Kosovs II Harta Arkeologjike e Kosovs II
248 Lokaliteti Samakov N kt lokalitet q ndodhet n ann perndimore, i cili vjen duke u ngritur, ka pasur nxjerrje t xeheve deri n vitin 1970. N kt areal thuhej se ka pasur gjetje t monedhave, por nuk u konstatua nj shtje e till. Lokaliteti Livadhi i Priftit Ky lokalitet ka nj siprfaqe prej 0.60ha e pozicionuar n lugin e cila shtrihet n verilindje dhe kemi t bjm me nj pozit shum t favorshme gjeografike. Aty thuhej se ka ekzistuar nj kish. Gjat konstatimit u gjetn tjegulla atie q ngjasojn me tegola t periudhs romake. N kt vend tani mund t vrehen vetm disa gur siprfaqsor. Lokaliteti gjendet n pronn e Bexhet Kryeziut. Datimi: IV - VI. 7.27 BABUSHI I MUHAXHIRVE (BABUSHI) sht vendbanim fushor, gjendet n juglindje t Lipjanit. Lokaliteti Arat e Gata
249
Ky lokalitet gjendet n t djatht t magjistrales PrishtinFerizaj. Gjat punimit t toks aty jan hasur fragmente t ndryshme qeramike dhe themele me lla. U arrit t konstatohej nj sasi e madhe materiali. U gjetn fragmente t tullave dhe tjegullave t atis, fragmente pitosash dhe fragmente t ndryshme ensh. Ky lokalitet q shtrihet n rrafsh ka siprfaqe prej 5 ha. Lokaliteti (fig. 7.15) q sht i shtrir n nj siprfaqe prej 5 ha sht n pronsi t Avdi e Bekim27 Lushit dhe Kastriot Hysit.
7.25 HANROSI sht vendbanim kodrinor-malor. Shtrihet rreth 20km. n verilindje t Lipjanit. Lokaliteti Lugu i Madh Ky lokalitet ndodhet n lagjen e Llozanve ku thuhet se ekzistonin themelet e 3 kishave. Nga konstatimi yn n vend u vrejtn grmadha pa konstruksion, kurse n ann lindore u gjet nj sasi shum e vogl llai. Lokalitet Prroni i Koznics ose Te Kisha Ky vend25 ndodhet n zonn e djatht t rrjedhs s prroit dhe sht 10m e lart mbi rrafsh. Aty ka ekzistuar nj kish q tani sht e dmtuar dhe thuhet se aty ka pasur grmime klandestine. Aty nuk u vrejt asnj konstruksion. Orientimi n kt vend sht i pamundur pr tu prcaktuar. Aty pran n rrafsh u hasn konstruksione arkitektonike q tani duken si ledhe dheu. Arrihen t dallohen rreth 10 konstruksione dhe kan nj disnivel rreth 1m nga rrjedha e prrocks. Materiali i gjetur ishte shum i pakt dhe ishin me glazur.
Fig.7.15 Lokaliteti Arat e Gata, Babush i Muhaxhirve.
7.28 ELLOPEK 7.26 BUKOVIC (BUNGET) sht vendbanim kodrinor-malor. Shtrihet rreth 16km n lindje t Lipjanit. Lokaliteti Bajraku Pr kt lokalitet thuhej se ka pasur gjurm themelesh. Nga konstatimi nuk u vrejt asgj. Kodra ndodhej n jug t Janjevs dhe ka nj pozit shum t favorshme gjeografike. Kjo kodr mund t thuhet se ka t njjtn lartsi me kalan e Veletinit. Lokaliteti Crkfina Ky lokalitet ndodhej n nj lugin e cila n ann lindore ishte e rrethuar me pyll. Aty thuhej26 se ruheshin themele por nga verifikimi n vend nuk u gjet asnj gjurm konstruksioni apo ndonj themel.
sht vendbanim fushor. Gjendet rreth 4km n juglindje t Lipjanit. Lokaliteti Zallina N vendin e quajtur Zallina pronari i toks Haki Bedrolli tregon se gjat punimit t toks para disa vitesh ka hasur n nj rrug t shtruar me gur28. Kta gur jan nxjerr gjat punimt t toks dhe tani nuk mund t shihet asgj. Rruga ka orientim verilindje. N kt vend i zoti i toks tregon se ka hasur n themele me dimensione 8 x 8m dhe rreth 80cm t gjr Po n kt vend u hasn fragmente qeramike. Ky lokalitet mendohet se sht rreth10ha. Lokaliteti Bregu i Xhaqit N kt lokalitet u hasn fragmente qeramike t t njjtit lokalitet t vendit t quajtur Zallina (Tab. XXII, 1-3).
250 7.29 HALLAQ I VOGL sht vendbanim fushor-kodrinor. Shtrihet rreth 4km n jugperndim t Lipjanit. Lokaliteti Bregu i Hallait Ky vend gjendet n nj territor n jugperndim t fshatit dhe sht i vendosur n nj siprfaqe kodrinore e cila n ann veriperndimore pson nj ngritje t leht. M par n kt vend banort29 kan hasur themele me gur t gjatsive t mdha t cilt tani nuk mund t dallohen sepse jan larguar nga vendi pr shkak t punimit t toks. N kt lokalitet u gjendn fragmente tjegullash, ensh, etj. Ky vend i takon vendbanimeve t hapura romake dhe fragmentet gjenden n nj siprfaqe prej m shum se 10ha. Arat tani jan n pronsi t shum pronarve. 7.30 GLLANIC (LESHAN) sht vendbanim fushor. Gjendet rreth12km n veriperendim t Lipjanit. Lokaliteti Arat e kishs Lokaliteti gjendet n nj rrip t gjat me orientim veri-lindje dhe n an t saj gjenden gjurm arkeologjike si tjegulla, rrasa guri t gjat etj. Ai gjendet ndrmjet Lepies, Dobrajs dhe Glanicit. Tjegullat e gjetura kan trashsi 4.5-5cm kurse pllakat e gurit kan prmasat 1.5-2cm. Aty arrihet t dallohen edhe gjurm t llait. N kt vend nuk u arrit t vrehej ndonj konstruksion arkitektonik. Ky si lokalitet i takon periudhs mesjetare30. 7.31 KROIMIR sht vendbanim kodrinor. Shtrihet rreth 28km n perndim t Lipjanit n trevn e Drenics. Lokaliteti: Gryka e Kroimirit - Shpati - Biga Jan gjetur vegla pune prej hekuri si dara, pllug, grojse etj., maje shigjete, peshore. T gjitha gjenden te Selatin Rizvani31. N baz t ktyre materialeve, prafrsisht mund t konstatojm se ato i prkasin antikitetit t von dhe mesjets s hershme. Gjendet rreth 12km. n lindje t Lipjanit. Gjetje rasti nga Janjeva 7.32 JANJEV
251
N vitin 1934, Muzeu Popullor i Beogradit ka bler nj koleksion t gjetjeve t cilat thuhet se jan zbuluar n nj depo n Janjev32. Kjo depo prbhej nga byzylyk me skaje t kryqzuara, byzylyk n form t spirals s prdredhur, torkves (qafore) t torduar, kto t prpunuara nga bronzi me ornamente t gravuara, nga t cilat me karakteristike jan ato me motive t rrathve koncentrik dhe me linja t pikzuara ose me vijza t gravuara, fushat e zbukuruara te t cilave ndahen n metope. Byzylykt prfundojn me skaje t gjra n form t vulave. (Tab. XXV, XXVI). Pr datimin e depos s Janjevs rndsin me t madhe e kan byzylykt e ngjajshm t depove q jan gjetur nn tempujt grek dhe t cilat datohen rreth shekullit t VIII p.e.s., t epoks s hekurit t zhvilluar. Byzylyk t ksaj tipologjije jan t perhapur n territoret Ilire si dhe ne bregdetin e Egjeut33. Gjurm t minierave antike dhe gjetje rasti nga Janjeva N prapatokn e qytezs s Janjevs34, n kodrat q e rrethojn at, jan dshmuar gjurm t shumta t minierave antike, kto t shtrira dhe t shprndara n mbi 12 kilometr katror. Edhe n vet Gradinn e Janjevs, gjithnj jan vrejtur gjurm t galerive t vjetra dhe mbetje t zgjyrs. Krahas gjurmve t minierave, jan dokumentuar edhe gjurm t aktiviteteve pr shkrirjen e metaleve, prkatsisht t xeheve t mueshme35, kto t konfirmuara edhe nga mbetje te shumta t xeheve t paprpunuara, dhe zgjyrs36. Prpos ktyre dshmive, n t kaluarn, n territorin n fjal, gjat eksploatimit t minierave gjat kohve moderne, prkatsisht n njrn nga galerit q m pas rezultoi se ishte e kohs romake, jan gjetur edhe materiale t ndryshme t antikitetit si dhe monedha t kohs romake, si; nj monedh e tipit denar e perandorit Trajan dhe poashtu, po n kt areal, n nj galeri tjetr, rastsisht u zbulua nj numr i konsiderueshm i monedhave t perandorit Konstantini I dhe nj solidus i art i perandorit Leoni I37. Stel nga Janjeva Stela e identifikuar ishte n kuadr t territorit t Ulpians e zbuluar n Janjev dhe q ka kt prmbajtje si vijon38 : D(is) m(anibus) Publius N. Severus vix(it) .
Fig.7.17 Stela39 e fragmentuar sht gjetur n murin e shkolls pran kishs katolike dhe sht e punuar nga mermeri i bardh me prmasa 143 x41 x 24cm. Datimi: shekulli II.
Fig.7.16 Stel mermeri e gjetur n Janjev. Harta Arkeologjike e Kosovs II Harta Arkeologjike e Kosovs II
252 Koleksion i monedhave antike nga Janjeva n Muzeun Kombtar t Sarajevs Arkeologu austriak Carl Ludwig Patsch (1865-1945) gjat periudhs kohore 1895-1910, bleu nj koleksion prej 741 monedhash antike nga tregtart e Janjevs39, pr t pasuruar koleksionin numizmatik t Muzeut Kombtar n Sarajev. Edhe pse ky koleksion ishte bler n Janjev, monedhat jan nga vendgjetje t ndryshme t Kosovs e prtej dhe ishin mbledhur nga antikuariant dhe tregtart Janjevs pr prfitime materiale. N kt koleksion bjn pjes si vijon: 53 monedha Greke t shekujve V, IV, III dhe II p.e.s. Nga t cilat 12 monedha ishin t Dyrrahiumit dhe 2 monedha vinin nga Apolonia. 55 monedha ishin denar t kohs s Republiks Romake 579 monedha ishin t kohs s Perandoris Romake 36 monedha ishin Thrakase dhe Maqedonase 18 monedha ishin Bizantine Sipas studiuesit Evans40 sasia e monedhave antike q n masn m t madhe vinin nga vendet fqinje dhe q ishin n pronsi t argjendtarve t Janjevs ishte mbreslnse. Studiuesi n fjal dshmon se n koleksionin e argjendarve t Janjevs monedhat kryesisht ishin romake dhe bizantine, ndr t cilat prfshiheshin rreth tre apo katrmij monedha t bakrit ku dominonin monedhat e perandorve Valens, Valentian dhe Claudius Gothicus. Gjithashtu ktu u dshmuan tetradrahma Maqedonase t Filipit t dyt, t Aleksandrit t Madh dhe monedha t vendeve tjera. Nj dshmi tjetr e autorit41 n fjal q vizitoi Janjevn n erekun e fundit t shekullit XIX, ka t bj me nj mbishkrim epigrafik q gjendej afr kishs Latine (katolike) t Janjevs dhe q ishte prshkruar edhe nga udhprshkuesi Hahn42 qysh n shekullin e XVII. Gjithashtu edhe jasht xhamis gjendej nj punim i mire i nj kornize romake. 7.33 QYTEZA E LIPJANIT Gjendet rreth 16km. n jug t Prishtins. Stel nga Lipjani Nj stel mbivarrore e punuar n mermer e zbuluar n Lipjan43, territorin e Ulpians antike, n ditt e sotme ekspozohet n Lapidariumin e Muzeut t Kosovs (Fig. 7.18). Bhet fjal pr nj mbishkrim t lart 154cm, 68cm t gjer dhe 25cm trashsi. Dimensionet e edikuls jan 41 x 48cm dhe jan t paraqitur 7 portrete, ndonse bhet fjal pr nj familje prej nnt antarve, portretet e dy fmijve jan t paraqitura n trakn q ndante edikuln me fushn mbishkrimore. Elementi dekorativ sht i ngjajshm me stelat e tjera dardane44 . Stela ishte ngritur n fund t shekullit t II-fillimi i shekullit t III. Sipas studiuesuit Z.Mirdita45 , mbishkrimi ka kt prmbajtje: D(is) m(anibus) | Aurelia Iusta se vi|va posuit Ulp(io) Casti|no aedelicio v[ixit] an|nis VLV(?) fil(ii)Castus v|iv(it) [an]n(i)s XIIII Iovius an(nis) XI | Aurelianus an(nis) X | Ninis an(nis) III Utinadi|us an(nis) III Ulpia | Castina coniugi | bene merito o(pto) s(it) t(erra) l(evis)
Fig.7.18 Stel-gur mbivarror e shekujve II-III me paraqitjen e portreteve t skalitura t nj familjeje, zbuluar n Lipjan-territori i Ulpians antike, e ekspozuar n Lapidariumin e Muzeut t Kosovs. Harta Arkeologjike e Kosovs II Fig.7.19 Pamje e kishs.
253 Kisha e Paraqitjes s Virgjreshs n tempull-Lipjan Kisha (fig. 7.19) ishte ngritur n shekullin e XIV mbi themelet e nj bazilike bizantine nj nefshe. Sipas studiuesit Evans46, kisha e vjetr bizantine q gjendet n Lipjan i ngjason nj bazilike t vogl me nj absid trilaterale q sht karakteristik pr kishat e periudhs s bizantit t hershm (fig. 7.20).
Fig.7.20 Planimetria e kishs sipas Evans, f.65 (Vol. XLIX, fig.35). E ripinuar n Autoocad. Harta Arkeologjike e Kosovs II
254 Sipas studiuesit n fjal47 altari brenda kishs ishte nj monument sepukral romak i kthyer mbrapsht (Fig. 7.21) si edhe jasht kishs ishte dshmuar nj mbishkrim i fragmentuar (Fig. 7.22). Prnjohja n Komunn e Lipjanit u drejtua nga Fatmir Peja dhe Shafi Gashi n bashkpunim me Genta Kosturin, n vitin 2004. Raporti u plotsua me t dhna shtes n vitin 2012 nga dr. Shafi Gashi.
Referencat: U intervistuan Ismet Izjadini dhe Ismail Sahiti me profesion arsimtar. 2 U intervistua Sherif Mrtezi 54 vje. 3 Parcela sht pron e Bajram Ahmetit 4 U intervistua: Ajet Ahmeti 5 Ky vend si dhe parcelat prreth jan n pronsi t Fehmi Rrahim Sinanit. 6 Informoi: Arian Hasani. 7 U intervistua: Sherif Rexhepi 8 U intervistua: Mustaf Avdullah Graievci, 76 vje i cili sht edhe pronar i njrs prej parcelave. 9 U intervistua vet pronari i toks Nehaz Trpeza 10 Informoi Idriz Dedushi. 11 U intervistua dhe informoi Avni Dedushi, msues i gjeografis. 12 U intervistua Vebi Zeqiri. 13 U intervistua dhe informoi Rrahim Sulejmani. 14 Informuan: Ismet Abdullahu dhe Hysen Beslimi. 15 Informoi: Gani Maxheri. 16 U intervistua dhe informoi Shaban Zaskoku. 17 U intervistua Gzim Budakova 18 Ky vend sht n pronsi t Nezir Gashit. 19 U intervistua dhe na shoqroi Gjelal Sylaj. 20 Informuan: Nazif Tasholli dhe Bujar Leka. 21 Hulumtoi J. Glii, Material i pabotuar, AMK. 22 Shukriu. E, 1996, Dardania paraurbane, f. 112. 23 Informoi: Isa Demiri. 24 U intervistua dhe shoqroi Shaip Gashi. 25 Ky lokalitet sht n pronsi t Mehmet Gajtanit. 26 Informoi dhe shoqroi Ambroz Kryeziu. 27 Informoi dhe shoqroi Bekim Lushi 28 Informoi Haxhi Bedrolli 29 Informoi dhe shoqroi : Rexhep Behi (bujk 54 vje). 30 Ara sht n pronsi t Vehbi Xheladinit nga fshati Dobraj. 31 Informoi: Gafur Dugolli 32 Galovi, R., 1959-1960. Haltadski depo iz Janjeva,IV-V GMKM, f. 255-269. 33 Po aty 34 Evans, A., Antiquarian Researches in Illyricum, f.62. 35 Davies, O., 1935, Roman Mines in Europe, Oxford. f.222. 36 erkov, E., Romakt n Kosov, 1969, Beograd.f. 34 37 Simi, V.1951. Istorijski razvoj naeg rudarstva, str. 229. 38 Mirdita, Z., 1981.Antroponomia e Dardanis n Kohn Romake, Rilindja, Prishtin. f.248. 39 Dobruna-Salihu, E., 2005, Plastika dekorative dhe figurative e gurit n Dardani gjat kohs romake, 2, Prishtin, f. 695, Tab. 57, f. 103-N.111. 39 Kraljevi, G., 1984, Antiki novci nabavljeni u Janjevu za zbirku Zemalskog Muzeja u Sarajevo. GM, XIII-XIV, Prishtin,f.67-76 40 Evans, A.,1885. Antiquarian Researches in Illyricum, f.62. 41 Po aty.
1
255
Hahn, G., 1691. Reise von Belgrad nach Salonik, C.I.L. iii. f.240. Sipas Evans, murgjit e kishs i kishin thn se mbishkrimi ishte gjetur n Veletin. 43 Mirdita, Z., 1980. Novitates Epigraphicae e Dardania Collectea, AV, XXXI, Ljubljana. f.192. 44 Po aty 45 Po aty 46 Evans, A.,1885. Antiquarian Researches in Illyricum, f.64-66. 47 Evans, A., 1885. Antiquarian Researches in Illyricum, f.58-59. (sipas Evans, n fqinjsi t kishs kishte nj cistern q n masn m t madhe prmbante fragmente romake).
42
Fig.7.21 Altari brenda kishs sipas Evans, ( Evans, A., 1885. Antiquarian Researches in Illyricum, fig.29. f.59).
Fig.7.22 Mbishkrimi i fragmentuar jasht kishs sipas Evans, (Evans, A., 1885. Antiquarian Researches in Illyricum, fig.28. f.59).
Staro Staro StaroCikatovo Cikatovo Cikatovo Cikatovo Staro Staro Staro Cikatovo
Qendra komunale Fshat / Vendbanim Paklek Paklek Paklek
Dobrosevac Dobrosevac Dobrosevac Dobrosevac Dobrosevac Dobrosevac Graboc Graboc Graboc Poshtm Poshtm Graboc GrabociiiiiiPoshtm Poshtm Poshtm Graboc Poshtm Donji DonjiGrabovac Grabovac Grabovac Donji Grabovac Donji Grabovac Donji Donji Grabovac BardhiiiiiMadh Madh Bardh Madh Bardh Madh Bardh Madh Bardh VelikiBelacevac Belacevac Veliki Belacevac Veliki Belacevac Veliki Belacevac Veliki Dobri DobriDub Dub Dub Dobri Dub Dobri Dub Dobri Dobri Dub Matian Matian Matian Matian Matian Matian Maticane Maticane Maticane Maticane Maticane Maticane Zllatar Zllatar Zllatar Zlatare Zlatare Zlatare Zlatare Zlatare Zlatare Novo NovoSell Sell Sell Novo NovoSelo Selo Novo Selo Novo Selo Novo Selo Novo Busi Busi Busi Busi Busi Businje Businje Businje
Glabar Glabar Glabar Glabar Glabar Glabar Globare Globare Globare Globare Globare Globare
Zagul Zagul Zagul Zagulje Zagulje Zagulje Zagulje Zagulje Zagulje
Harta Arkeologjike e Komuns Lipjan PRISTINA Dobro DobroSelo Selo Selo Dobro Selo Dobro Dobro Selo Nakarad Nakarad Nakarad Nakarad Nakarad Nakarada Nakarada Nakarada Nakarada Nakarada Harta Arkeologjike e Komuns Lipjan Lismir Lismir Lismir Lismir Lismir
FUSH FUSH KOSOV KOSOV
agllavic agllavic agllavic Caglavica Caglavica Caglavica Caglavica Caglavica Caglavica Ajvali Ajvali Ajvali Ajvalija Ajvalija Ajvalija Ajvalija Ajvalija Graanic Graanic Graanic Gracanica Gracanica Gracanica Gracanica Gracanica Shashkofc Shashkofc Shashkofc Shashkofc Shashkofc Shashkofc Saskovac Saskovac Saskovac Saskovac Saskovac Saskovac Tee Tee Tee Tee Tee Tee Teca Teca Teca Teca Teca Teca Shishare Shishare Shishare Shishare Shishare Shishare Sisarka Sisarka Sisarka Sisarka Sisarka Sisarka Bukovic Bukovic Bukovic Bukovica Bukovica Bukovica Bukovica Bukovica Bukovica Janjev Janjev Janjev Janjevo Janjevo Janjevo Janjevo Janjevo Janjevo Vogoic Vogoic Vogoic Vogacica Vogacica Vogacica Vogacica Vogacica Akllap Akllap Akllap Oklap Oklap Oklap Oklap Oklap
11 11
Poklek Poklek Kufinj shtetror Poklek Poklek Poklek

Kufinj komunal Lokalitet Arkeologjik
Paklek Paklek Paklek Vasilev Vasilev Vasilev Vasilev Vasilev Vasiljevo Vasiljevo Vasiljevo Vasiljevo Vasiljevo Vasiljevo Kuzmin Kuzmin Kuzmin Kuzmin Kuzmin Kuzmin Kuzmin Kuzmin Bresje Bresje Bresje Uglar Uglar Uglar KOSOVO POLJE KOSOVO Uglar POLJE Uglar Bresje Bresje Bresje Bresje Bresje Bresje Ugljare Ugljare Ugljare Ugljare Ugljare Ugljare Badofc Badofc Badofc Badovac Badovac Badovac Badovac Badovac Badovac Okosnic Okosnic Okosnic Okosnica Okosnica Okosnica Okosnica Okosnica Okosnica Pomazotin Pomazotin Pomazotin Pomazatin Pomazatin Pomazatin Pomazatin Pomazatin Pomazatin Bardh BardhiiiiiiVogl Vogl Vogl Bardh Vogl Bardh Vogl Bardh Bardh Vogl Mali MaliBelacevac Belacevac Belacevac Mali Vragoli Vragoli Vragoli Vragolija Vragolija Vragolija Vragolija Vragolija Vragolija Miradi Miradie e ePoshtme Poshtme Poshtme Miradi e Poshtme Miradi e Poshtme Miradi Miradi e Poshtme DonjeDobrevo Dobrevo Donje Dobrevo Donje Dobrevo Donje Dobrevo Donje Miradi e Eprme Miradie eEprme Eprme Miradi Miradi e Eprme Gornje GornjeDobrevo Dobrevo Dobrevo Gornje Dobrevo Gornje Dobrevo Gornje Gornje Dobrevo Batush Batush Batush Batuse Batuse Batuse Batuse Batuse Shushic Shushic Shushic Shushic Shushic Shushic Susica Susica Susica Susica Susica Susica Livaxh Livaxh Livaxh Livadje Livadje Livadje Livadje Livadje Gushterice eUlt Ult Gushteric e Ult Gushteric e Ult Gushteric e Ult Gushteric Donja DonjaGusterica Gusterica Gusterica Donja Preoc Preoc Preoc Preoce Preoce Preoce Preoce Preoce Preoce Llapllasell Llapllasell Llapllasell Llapllasell Llapllasell Llapllasell Laplje Laplje Selo Selo Laplje LapljeSelo Selo Laplje Laplje Selo Selo
Qikatov e Re Qikatove eRe Re Qikatov Qikatov e Re NovoCikatovo Cikatovo Novo Cikatovo Novo Cikatovo Novo Cikatovo Novo
25 25
Damanek Damanek Damanek Damanek Damanek Damanek Domanek Domanek Domanek Domanek DrenDomanek Dren Dren
Dren Dren Dren Dren Dren Dren Dren Dren Rrug dytsore Rrug fshati Karretic Poshtme Karretic e Poshtme Karretic e e Poshtme Karretic Poshtme Karretic e Poshtme Donja Donja Koretica Koretica Donja Koretica Hekurudh
Shtrubollov Shtrubollov Shtrubollov Strbulovo Strbulovo Strbulovo Strbulovo Strbulovo Strbulovo Gornja GornjaKoretica Koretica Koretica Gornja Koretica Gornja Koretica Gornja Gornja Koretica Sllatin Sllatine e eMadhe Madhe Madhe Sllatin e Madhe Sllatin e Madhe Sllatin Sllatin e Madhe VelikaSlatina Slatina Velika Slatina Velika Slatina Velika Slatina Velika Sllatin Sllatine e eVogl Vogl Vogl Sllatin e Vogl Sllatin e Vogl Sllatin Sllatin e Vogl Mala Mala Slatina Slatina Mala MalaSlatina Slatina Mala Mala Slatina Slatina Henc Henc Henc Henc Henc Henc Ence Ence Ence Ence Ence Ence Vrell Vrell Vrell Vrelo Vrelo Vrelo Vrelo Vrelo Vrelo Lepi Lepi Lepi Lepina Lepina Lepina Lepina Lepina Lepina Skullan Skullan Skullan Skulanevo Skulanevo Skulanevo Skulanevo Skulanevo Skulanevo Suhodoll Suhodoll Suhodoll SuviDo Do Suvi Do Suvi Do Suvi Do Suvi Rufc Rufc Vjetr Vjetr Rufc RufciiiVjetr Staro StaroRujce Rujce Staro Rujce Rujce Staro Rujce Staro Staro Konjuh Konjuh Konjuh Konjuh Konjuh Konjuh Konjuh Konjuh Konjuh Medvec Medvec Medvec Medvece Medvece Medvece Medvece Medvece Medvece Magure Magure Magure Magura Magura Magura Magura Magura Magura Gllanic Gllanic Gllanic Gllanic Gllanic Glanica Glanica Glanica Glanica Glanica Leletiq Leletiq Leletiq Laletic Laletic Laletic Laletic Laletic Laletic Dobraj eMadhe Madhe Dobraj e Madhe Dobraj e Madhe Dobraje e Madhe Dobraj VelikaDobranja Dobranja Velika Dobranja Velika Dobranja Velika Dobranja Velika 1 Qylag Qylag Torin Torin Poturoc Poturoc Poturoc Qylag Torin Qylag Poturoc Qylag Torin Torin Poturoc Poturoc Cuculjaga Cuculjaga Torina Torina Poturovce Cuculjaga Torina Poturovce Cuculjaga Poturovce Cuculjaga Torina Torina Poturovce Poturovce Dobraj Dobraje e eVogl Vogl Vogl Llug Dobraj Llug Llug Llug MalaDobranja Dobranja Lug Mala Dobranja Mala Dobranja Lug Mala Dobranja Mala Lug Lug Lug Radev Radev Radev Radevo Radevo Radevo Radevo Radevo Radevo Harilaq Harilaq Harilaq Ariljaca Ariljaca Ariljaca Ariljaca Ariljaca Ariljaca
GLLOGOC GLLOGOC GLOGOVAC GLOGOVAC Karretic Karretice e eEprme Eprme Eprme Karretic Rrug magjistrale
Slivov Slivov Slivov Slivovo Slivovo Slivovo Slivovo Slivovo Slivovo
Kukavic Kukavic Kukavic Kukavic Kukavic Kukavica Kukavica Kukavica Kukavica Kukavica Kukavica
Krajkov Krajkov Krajkov Krajkov Krajkov Krajkov Krajkovo Krajkovo Krajkovo Krajkovo Krajkovo Krajkovo
Hanrofc Hanrofc Hanrofc Hanrofc Hanrofc Hanrofc Androvac Androvac Androvac Androvac Androvac Androvac
12 12
Dragoc Dragoc Dragoc Dragoc Dragoc Dragoc Dragovac Dragovac Dragovac Dragovac Dragovac Dragovac Brus Brus Brus Brus Brus Brus Brus Brus Brus
uhogrll uhogrll uhogrll uvo Grlo uvo uvoGrlo Grlo Llapushnik Llapushnik uvo Grlo Llapushnik Llapushnik Llapushnik Suhogrll Suhogrll Suhogrll Suhogrll Suhogrll Suhogrll Suvo Grlo Suvo SuvoGrlo Grlo Grlo Suvo Suvo Grlo Suvo Grlo
4
0
Lapusnik Lapusnik Lapusnik Lapusnik Lapusnik Lapusnik
Llabjan Llabjan Llabjan Llabjan Llabjan Llabjan Labljane Labljane Labljane Labljane
Arllat Arllat Orlate Orlate Orlate Orlate Orlate Orlate

itak itak itak itak itak itak Berish Citak Citak Berish Citak Berish Berish Citak Citak Berish
Zabel Poshtm ZabeliiiiPoshtm Poshtm Zabel Zabel Poshtm Liqen DonjiZabelj Zabelj Donji Zabelj Donji Zabelj Donji Zabelj Donji Lum Zabel Zabel Eprm Eprm Zabel ZabeliiiiiiEprm Eprm Zabel Zabel Eprm Eprm Gornji GornjiZabelj Zabelj Zabelj Gornji Zabelj 2.5 KM Gornji Zabelj Gornji Gornji Zabelj Vukofci Vukofci Vukofci Vukofci Vukofci Kamaran Kamaran Kamaran Kamaran Kamaran Kamaran Sankofc Sankofc Sankofc Vukovce Vukovce Sankofc Sankofc Sankofc Vukovce Vukovce Komorane Vukovce Komorane Komorane Komorane Komorane Komorane Stankovce Stankovce Stankovce Stankovce Stankovce Stankovce Fushtic Fushtice e eEprme Eprme Eprme Fushtic e Eprme Fushtic e Eprme Fushtic Fushtic e Eprme Miren Miren Miren Miren Miren Gornja Fustica GornjaFustica Fustica Gornja Gornja Fustica Mirena Mirena Mirena Mirena Mirena Krzharek Krzharek Krzharek Krzharek Krzharek Krzharek KisnaReka Reka Kisna Reka Kisna Reka Kisna Reka Kisna Fushtice ePoshtme Poshtme Fushtic e Poshtme Fushtic e Poshtme Fushtic e Poshtme Fushtic Donja Donja Fustica Fustica Donja DonjaFustica Fustica Donja Donja Fustica Fustica
14 14
Gushteric e Gushterice eEprme Eprme Gushteric e Eprme Gushteric Gushteric e Eprme GornjaGusterica Gusterica Gornja Gusterica Gornja Gusterica Gornja Gusterica Gornja
Parl Par Par Parl Par Par Par Par Par Par Par Par Vrbic e Zhegofcit Vrbic Vrbic e Zhegofcit Vrbice eZhegofcit Zhegofcit Vrbic e Zhegofcit ZegovackaVrbica Vrbica Zegovacka Vrbica Zegovacka Vrbica Zegovacka Vrbica Zegovacka Belenic Belenic Belenic Belenic Belenic Belenic Belenica Belenica Belenica Belenica Belenica Belenica
Berisa Berisa Berisa
Nekoc Nekoc Nekoc Nekoc Nekovce Nekovce Nekovce Nekovce Nekovce Nekovce
13 13
Vogl Halla Halla HallaiiiiVogl Vogl Vogl Halla LIPLJAN LIPLJAN MaliAlas Alas Mali Alas Mali Alas Mali Alas Mali Banull Banull Banull Banull Bandulic Bandulic Bandulic Bandulic Bandulic Bandulic
9 9
LIPJAN LIPJAN
Dobratin Dobratin Dobratin Dobrotin Dobrotin Dobrotin Dobrotin Dobrotin
Leqin Leqin Leqin Leqin Leqin Leqin Leocina Leocina Leocina Leocina Leocina
Novosell Novosell Novosell Novosell Novosell Novosell Novo Novo Novo Selo Selo Novo Novo NovoSelo Selo Selo Selo
Baic Baic 4 Baic Banjica Banjica Banjica Banjica Banjica Banjica
Rusinoc Rusinoc Rusinoc Rusinovce Rusinovce Rusinovce Rusinovce Rusinovce Rusinovce
Sllovi Sllovi Sllovi Slovinje Slovinje Slovinje Slovinje Slovinje Slovinje ellapek ellapek ellapek ellapek ellapek ellapek Celopek Celopek Celopek Celopek Celopek Celopek Smallush Smallush Smallush Smolusa Smolusa Smolusa Smolusa Smolusa Smolusa
3 5
Halla HallaiiiMadh Madh Madh Halla Veliki VelikiAlas Alas Alas Veliki Alas Veliki Veliki Alas Grack Grack Grack Grack Grack Grack Gracko Gracko Gracko Gracko Gracko Lipovic Lipovic Lipovic Lipovic Lipovic Lipovic Lipovica Lipovica Lipovica Lipovica Lipovica Lipovica Zllokuqan Zllokuqan Zllokuqan Zlokucane Zlokucane Zlokucane Zlokucane Zlokucane Zlokucane
7 Kraisht Kraisht Kraisht 7 Kraisht 6 6
2
Gllogoc Gllogoc Gllogoc Glogovce Glogovce Glogovce Glogovce Glogovce
Divjak Divjak Divjak Divljaka Divljaka Divljaka Divljaka Divljaka Sedllar Sedllar Sedllar Sedllar Sedllar Sedllar Sedlare Sedlare Sedlare Sedlare Sedlare Sedlare Krajiste Krajiste Krajiste Krajiste Bregu Bregu Zi Zi Bregu Zi Bregu Bregu Zi BreguiiiiiiZi Zi Crni Crni Crni Breg Breg Crni Crni CrniBreg Breg Breg Breg Bujan Bujan Bujan Bujan Bujan Bujan Bujance Bujance Bujance Bujance Bujance Bujance Godan Poshtm Godan GodaniiiiPoshtm Poshtm Godan Poshtm DonjeGodance Godance Donje Godance Donje Godance Donje Godance Donje Davidofc Davidofc Davidofc Davidofc Davidovce Davidovce Davidovce Davidovce Davidovce Davidovce
15 15
Vrshec Vrshec Vrshec RibariiiiiVogl Vogl Vogl Ribar Vogl Ribar Ribar Vogl Vrsevce Vrsevce Vrsevce Vrsevce Vrsevce Vrsevce RibariiiiiMadh Madh Malo Ribar Madh MaloRibare Ribare Malo Ribar Madh Malo Ribare Ribar Madh Ribar Malo Ribare Veliko Veliko Veliko Ribare Ribare Veliko VelikoRibare Ribare Ribare Ribare 5 Veliko
Rufc RufciiiiiRi Ri Rufc Ri Ri Rufc Ri Rufc Rufc NovoRujce Rujce Novo Rujce Novo Rujce Novo Rujce Novo Grack e Vjetr Gracke eVjetr Vjetr Grack Grack e Vjetr Staro Staro StaroGracko Gracko Gracko Gracko Staro Staro Staro Gracko Gracko
Zhegoc Zhegoc Zhegoc Zhegoc Zhegoc Zhegoc Zegovac Zegovac Zegovac Zegovac Zegovac Zegovac Marec Marec Marec Marec Marec Marec Marevce Marevce Marevce Marevce Marevce Marevce Gumnasell Gumnasell Gumnasell Gumnasell Gumnasell Gumnasell GuvnoSelo Selo Guvno Selo Guvno Selo Guvno Selo Guvno Plitkoviq Plitkoviq Plitkoviq Plitkovic Plitkovic Plitkovic Plitkovic Plitkovic Gadime Gadime Gadime e e Eprme Eprme Gadime Gadime Gadimee e e eEprme Eprme Eprme Eprme GornjeGadimlje Gadimlje Gornje Gadimlje Gornje Gadimlje Gornje Gadimlje Gornje
10 10
Klek Klek Klek Klecka Klecka Klecka Klecka Klecka Klecka Javor Javor Javor Javor Javor Javor Javor Javor Pjetrshtic Pjetrshtic Pjetrshtic Petrastica Petrastica Petrastica Petrastica Petrastica Petrastica Zborc Zborc Zborc Zborc Zborc Zborce Zborce Zborce Zborce Zborce Zborce Caralev Caralev Caralev Caralev Caralev Caralev Crnoljevo Crnoljevo Crnoljevo Crnoljevo Crnoljevo Belinc Belinc Belinc Belinc Belinc Belinc Belince Belince Belince Belince Belince vendbanimeve Petroviq Petroviq Petroviq Petroviq Petroviq Petrovic Petrovic Petrovic Godan Godan Eprm Eprm Godan GodaniiiiiiEprm Eprm Godan Godan Eprm Eprm Gornje GornjeGodance Godance Godance Gornje Godance Gornje Gornje Gornje Godance Godance Karaic Karaic Karaic Karaic Karaic Karaic Karacica Karacica Karacica Karacica Karacica Karacica Dug Dug Dug Dug Dug Dug Duga Duga Duga Duga Duga Krojmir Krojmir Krojmir Krojmir Krojmir Krojmir Krajmirovce Krajmirovce Krajmirovce Krajmirovce Krajmirovce Krajmirovce Varigoc Varigoc Varigoc Varigoc Varigoc Varigoc Varigovce Varigovce Varigovce Varigovce Varigovce Varigovce
Lladroviq Lladroviq Lladroviq Lladroviq Lladroviq Lladroviq Izbic Izbic Izbic Izbic Izbic Ladrovic Ladrovic Ladrovic Ladrovic Ladrovic Ladrovic
Izbica Izbica Izbica Izbica Izbica Izbica
Vojnik Vojnik Vojnik Vojnik Vojnik Vojnik Vocnjak Vocnjak Vocnjak Vocnjak Vocnjak Vocnjak
Ngucat Ngucat Ngucat Ngucat Ngucat Guncat Guncat Guncat Guncat Guncat Guncat Luzhnic Luzhnic Luzhnic Luznica Luznica Luznica Luznica Luznica
Topliqan Topliqan Topliqan Kojsk Topliqan Topliqan Topliqan Kojsk Kojsk Kojsk Gllavic Gllavic Gllavic Gllavic Llugaxhi Llugaxhi Llugaxhi Llugaxhi Llugaxhi Llugaxhi Gllavic Toplicane Toplicane Toplicane Konjsko Konjsko Toplicane Toplicane Toplicane Konjsko Konjsko Konjsko Konjsko Glavica Glavica Glavica Glavica Lugadzija Lugadzija MaloGracko Gracko Malo Gracko Malo Gracko Lugadzija 8 Malo Gracko Lugadzija Lugadzija Glavica Malo 8 MaloGracko Gracko Malo Gracko Malo Gracko Malo Gracko Malo Rubofc Rubofc Rubofc Rubofc Rubofc Rubofc Babush BabushiiiiMuhaxhirve Muhaxhirve Muhaxhirve Gjurkoc Gjurkoc Babush Muhaxhirve Gjurkoc Babush Babush Muhaxhirve Gjurkoc Gjurkoc Rabovce Rabovce Rabovce Rabovce Rabovce Muhadzer Muhadzer Muhadzer Babus Babus Djurkovce Djurkovce Djurkovce MuhadzerBabus Babus Muhadzer Muhadzer Babus Babus Djurkovce Djurkovce Djurkovce Muzeqin Muzeqin Muzeqin Muzeqin Muzeqin Muzeqin Muzicane Muzicane Muzicane Muzicane Muzicane Muzicane Vojnofc Vojnofc Vojnofc Vojinovce Vojinovce Vojinovce Vojinovce Vojinovce Vojinovce Babushi Babushi Serb Serb Babushi Serb Babushi BabushiSerb Serb Srpski SrpskiBabus Babus Babus Srpski Babus Srpski Babus Srpski Term Term Term Term Term Term Trn Trn Trn Trn Trn Trn antik Bablak Bablak Bablak Bablak Bablak Bablak Babljak Babljak Babljak mesjet. Babljak Babljak
Gadimee Gadime Gadime e ePoshtme Poshtme Poshtme Gadime e Poshtme Gadime Donje Donje Donje Gadimlje Gadimlje Donje Donje DonjeGadimlje Gadimlje Gadimlje Gadimlje
Golesko GoleskoVrelo Vrelo Vrelo Golesko Vrelo Golesko Vrelo Golesko Golesko Vrelo Golesko Golesko GoleskoVrelo Vrelo Vrelo Vrelo Golesko Golesko Golesko Vrelo Vrelo Gadish Gadish Gadish Gadish Gadish Gadish Gadis Gadis Gadis Gadis Gadis Gadis Crnill Crnill Crnill Crnill Crnill Crnill Crnilo Crnilo Crnilo Crnilo Crnilo Crnilo Mirash Mirash Ri Ri Mirash Ri Mirash MirashiiiiiRi Ri NoviMiras Miras Novi Miras Novi Miras Novi Miras Novi Kishnapol Kishnapol Kishnapol Kishnapol Kishnapol Kisno KisnoPolje Polje Polje Kisno Sllakofc Sllakofc SllakofciiiiiiPoshtm Poshtm Poshtm Poshtm Sllakofc Poshtm Sllakofc Sllakofc Poshtm Donje Slakovce Donje DonjeSlakovce Slakovce Donje Slakovce
Po Po Po Po Po Po Po Po Po Po Po Po
Temeqin Temeqin Temeqin Temeqin Temeqin Temeqin Tumicina Tumicina Tumicina Tumicina Tumicina Tumicina
Lokalitetet arkeologjike sipas numrit rendor t

Ranc Ranc Ranc Ranc Ranc Ranc Rance Rance Rance Rance Rance
Rashinc Rashinc Rashinc Rashinc Rashinc Rashinc Rasince Rasince Rasince Rasince Rasince Rasince periudhat parahistori,
Surqin Surqin Surqin Svrcina Svrcina Svrcina Svrcina Svrcina Svrcina Papaz Papaz Papaz Papaz Papaz Papaz Papaz Papaz Papaz Prelez Prelez Prelez
Mirash MirashiiiVjetr Vjetr Vjetr Mirash Stari StariMiras Miras Miras Stari Miras Stari Stari Miras
Sllakofc Sllakofc SllakofciiiiiEp Ep E Ep Sllakofc Sllakofc Sllakofc E Gornje GornjeSlak Slak Slak Gornje Slak Gornje Gornje Slak
1) Antik Bllac Bllac Bllac Bllac Bllac Blace Blace Blace 2) Antik Blace Blace / Mesjet 3) Antik
Grejcevce Grejcevce Grejcevce
2.5 Rahovic Rahovic Rahovic Rahovic Rahovic

Rahovica Rahovica Rahovica Rahovica Rahovica Rahovica
2.5
Kilometers
Ball Ball Bal Ball Ball Bal
4) Antik 5) Antik / Mesjet Greiec Greiec Greiec Greiec Greiec 6) Mesjet Grejcevce Grejcevce Grejcevce
q prfshijn dhe SHTIME SHTIME Gllavic Gllavic Gllavic Gllavic Gllavic Prelez PreleziiiiiMuhaxherve Muhaxherve Muhaxherve Prelez Muhaxherve Prelez Prelez Muhaxherve 7) Antik 10) Prehistori / Antik 13) Antik STIMLJE STIMLJE Glavica Glavica Glavica Glavica Glavica Glavica Reak Reak Reak Muhadzer MuhadzerPrelez Prelez Prelez Muhadzer Reak Reak Reak 8) Mesjet 11) Prehistori / Mesjet 14) Mesjet Racak Racak Racak Racak Racak Racak Koshare Koshare Koshare 9) Antik / Mesjet 12) Antik Koshare Koshare 15) AntikKosin / Mesjet Prelez Slivov Slivov Slivov Slivov Slivov Kosin Kosin Kosin Kosin Prelez Prelez
259
VIII. Harta Arkeologjike e Komuns Shtime
260
261
8.SHTIME
Hyrje Komuna e Shtimes ka nj siprfaqe prej 134km2 (fig. 8.1) dhe kufizohet me: Komunn e Ferizajit n juglindje kurse n veriperndim me Komunn e Lipjanit, Komunn e Gllogocit (Drenasi) dhe n perndim me komunn e Suhareks (Therands). Ajo shtrihet n skajin perndimor t Rrafshit t Kosovs dhe prfshin pjesn ndrmjet rrafshit t Kosovs dhe hapsirs malore t Carralevs, q shtrihet deri n Drenic dhe bashk me malet e Jezercit dhe t Nerodimes q e ndajn rrafshin e Kosovs me rrafshin e Dukagjinit1. Lartsia mbidetare e pjess verilindore t komuns s Shtimes sht 500-600 m. Pjesa jugore, perndimore dhe juglindore kap lartsin mesatare mbidetare prej 700 deri n 1350 m. Shumica e fshatrave t rajonit t Shtimes prmenden n shek. XV si Belinci, Carraleva, Davidovci, Duga, Devetaku, Gjurkovci, Godanci, Karaica, Llanishti, Mollopolci, Muzeqina, Petrova, Pjetershtica, Raaku, Rashinca, Topilla, Vojnovci, Zborci2. Krkimet arkeologjike n kt zon kan munguar prve nj grmimi arkeologjik i zhvilluar n vitin 1975 n fshatin Mollopolc, prkatsisht n nekropolin tumular t Porodimes3. Nuk ekziston asnj hulumtim arkeologjik, apo ekspedit e karakterit prnjohs q sht kryer m par n ket territor. Nisur nga mungesa e t dhnave arkeologjike pr komunn e Shtimes, organizimi i ksaj ekspedite kishte pr qllim, evidentimin e qendrave arkeologjike dhe u arrit t mblidhet nj material modest, t dhna kto, t cilat u integruan m pas n Hartn Arkeologjike t Kosovs, Vellimi II.
Lipjan !
8.1 CARRALEV Fshati Carralev shtrihet n t dy ant e rrugs automobilistike ShtimeSuharek, rreth 6km n perndim t qytezs s Shtims. Varrez mesjetare Ndodhet prgjat rrugs automobilistike q lidh fshatrat Carralev-Zborc, n t djatht t saj. Gjat punimeve pr hapjen e nj rruge t re q lidh Caralevn me lagjen Bezhenik, u vrejtn gjurm varresh ndrtuar me pllaka guri t pmasave t mdha si dhe skelete. Nga kontrolli i kryer, u konstatuan gjurmt e varreve n shpatin e kodrs, si dhe prgjat kurrizit t saj. Orientimi i varreve sht lindje-perndim. Ato jan ndrtuar me pllaka guri, praktik kjo e konstatuar prej nesh n profilin e kodrs s grmuar. Njkohsisht dallojm fragmente skeletesh te hedhur ne dhe. Me gjith kontrollin e ushtruar nuk arritm t gjejm objekte t tjera q lidhen me varrezn. Ka njoftime se mbi kt kodr ka ekzistuar nj kish4.
8.2 RRANZ Fshat malorkodrinor q shtrihet n shpatet jugore t malit t Carralevs, rreth 5-6km n perndim t Shtimes. Lartsia mbidetare mesatare e tij sht 880-906m. Varrez mesjetare (afr kishs) Varreza ndodhet n juglindje t fshatit n nj kodrin t zhveshur n afrsi t kishs. Ajo shtrihet n nj siprfaqe prej afro 25 x 60m. Varret jan ndrtuar me gur, t cilt dallohen me vshtirsi n siprfaqe. Jan me prmasa mesatare, me gjatsi q luhatet nga 1.70m e deri n 2.10m. Orientimi i varreve sht VL-JP. Kish
MALI I ZI
SERBIA
PRISHTIN
! Shtime
Shtime
!
SHQIPRIA
MAQEDONIA
0 510 20 Km

Legjenda:
! P
!
Kryeqytet Qytet Komunat e prfshira n Vllimin I t Harts Arkeologjike t Kosovs
Therand (Suharek)
Ferizaj !
Komunat e prfshira n Vllimin II t Harts Arkeologjike t Kosovs
1.5
6 Km
Lum Liqen
Ktij fshati i prket edhe nj monument tjetr q njihet me toponimin Arat e Kishs. Gjat punimeve bujqsore n kt vend, si duket sht ngjitur me varrezn e msiprme, jan zbuluar herpashere fragmente tullash, tjegullash si dhe pak qeramik5. Nga vzhgimi yn n siprfaqe u arrit q t dallohen gjurmt e mureve t kishs t cilat prfshijn nj siprfaqe prej 24 x 18m. Muret ishin punuar me gur mesatar dhe t lidhur me lla ku verhet n przierje dhe prdorimi i glqers. Prdorimi i tulls zbuluar n siprfaqe, tregon se ky material ndrtimor sht infiltruar n muret e kishs ose n shtrojet e saj. Gjetja e disa pllakave t holla prej guri, flet mesa duket, se mbulesa e ktij objekti ka qen trajtuar me pllaka, material ky q gjendet n afrsi t monumentit. Gjat kontrollit n siprfaqen e kishs u gjetn fragmente tullash dhe tjegullash t cilat flasin pr periudhn e hershme bizantine. Mbase kt kish duhet par si nj objekt i cili ka disa faza zhvillimi gjat aktivitetit t tij religjoz, mbase ktu konstatohet edhe periudha mesjetare.
Fig.8.1 Harta e Komuns s Shtimes
262 8.3 ZBORC Fshat kodrinor-malor. Shtrihet rreth 6km n veri-perndim t Shtimes dhe n veri t gryks se Carralevs. Vendbanim i hapur mesjetar6 Vendbanimi ndodhet n lagjen Gjinofc t fshatit. Punimet e herpashershme t bra n Livadhet e Dermakut, kan evidentuar gjurm fragmentesh qeramike, veanrisht t asaj ndrtimore. Gjat shpyllzimit t ksaj pjese, koht e fundit jan vn re gjurm t tjera themelesh dhe qeramike7. Vzhgimi n siprfaqe tregoi pr pranin e fragmenteve t tullave dhe tjegullave si dhe t disa fragmenteve t qeramiks atipike. Paraprakisht mendojm se ky sht nj vendbanim i braktisur gjat periudhs mesjetare. Duhet t theksojm s gjurmt e ktij vndbanimi shtrihen deri n fshatin fqinj t Pjtrshtics dhe njihet me toponimin Mhalla.
263 N profilin e grmuar u vrejtn rreth 25 varre t prmasave t ndryshme. Orientimi i varreve sht lindje-perndim. Gjat kontrollit t dherave t rn u gjetn disa pjes kockash si dhe u vrejtn pjes t mbuless s varreve. Kjo qendr prbn nj pik me shum interes pr gjurmime n t ardhmen.
8.4 PJETRSHTICA Fshat malor-kodrinor i cili ndodhet 10km n lindje t Shtimes. N veri kufizohet me Krojmirin, n perndim me Karaicn dhe Dugn, n jug me Carralevn, ndrsa n lindje me Zborcin. Kish mesjetare8 Kisha e fshatit Pjetrshtic9 ndodhet n afrsi t Kronit t Mitrit, ndrtuar mbi nj rrafshir me siprfaqe t kufizuar. Ajo sht e orientuar nga perndimi vendosur n nj zon paksa t mnjanuar nga rrugt e komunikacionit. Aktualisht, kisha ruhet dobt mbi siprfaqe. Muret jan ndrtuar me gur t lidhur me horasan ku n prmbajtjen e tij prve glqeres, vrehet pluhur tulle, por ka edhe gjurm rre t trash dhe mesatare. Nga vzhgimi i kryer u arrit t saktsojm vendshtrirjen dhe teknikn e punimit t saj. Me shum vshtirsi vrehen gjurmt e absidas n ann lindore, ku nj pjes e saj sht dmtuar nga rrshqitjet e dherave. Gjurmt e ndrtimit t saj shtrihen n nj siprfaqe prej 12m x 8m. Gjat krkimeve n terren u zbuluan disa rrasa guri me seksion t holl, gj q tregon se mbulesa e kishs ka qen trajtuar me kt material. Varri Balosh I10 Fjala sht pr nj grumbull varresh q ndodhen n lagjen e Sehitajv n fshatin Pjetrshtic. Varret jan t orientuar lindje-perndim dhe kan prmasa t ndryshme. Tek koka dhe kmbt kan t vendosur nga nj gur. E gjith varreza prfshin nj siprfaqe prej 3 ari. Varri Balosh II11 Rreth 500m n veri me Varrin Balosh I, shtrihet nj varrez tjetr me siprfaqe rreth 5 ari e cila quhet me po t njjtin emr Varri Balosh II(fig. 8.2). Pas verifikimit t varrezs e cila dallohej shum qart n profilin e grmimeve t kryera, mund t sqarojm se: varret jan hapur direkt n masivin shkmbore dhe ato jan mbuluar me pllaka guri t prmasave t mdha. Ndrtimi i varreve sht kryer n formn e nj arke prej guri. Kjo mnyr e punimit sht shum e rrall dhe tregon pr ndrtim monumental t varreve.
Fig.8.2 Varri Balosh II
8.5 DUK Shtrihet rreth 13km n perndim t Shtimes. Fshat kodrinor-malor i cili ndodhet n afrsi t fshatit Karaic12. Gjurmt arkeologjike n kt fshat prfaqsohen nga dy kisha, njra prej t cilave u vizitua nga ekipi13. Kisha n fshatin Duk, ndodhet n vendin e njohur me toponimin Ogragje14. Ruhet shum dobt n nj siprfaqe prej 15 x 10m. Ajo sht ndrtuar mbi nj kodr t vogl, ku punimet e herpashershme kan nxjerr mbi siprfaqe skelete si dhe gjurm themelesh. Gjithsesi u arrit t zbulohet nj linj muri, n krahun perndimor, i cili ishte punuar me gur t lidhur dobt me lla. Paraprakisht mendojm se kjo kish i prket periudhs s mesjets s zhvilluar.
264 8.6 GODANC I ULT Fshat15 q shtrihet n rrezn lindore t malit t Carralevs, 3km n veri t Shtimes, i cili paraqet karakteristikat e nj vendbanim rrafshinor. Vendbanim mesjetar16 Vendbanimi shtrihet n nj siprfaqe shum t madhe dhe njihet me toponimin Bujrume. Vite m par gjat punimit t toks, jan vrejtur gjurm themesh dhe fragmente qeramike. Gjat kontrollit q ne ushtruam n kt pjes, rezultoi se ekszistojn gjurm t materialit ndrtimor, si jan gurt e mbledhur n pjest e kanalizimeve t fushs dhe fragmente shum t grimzuara t tullave dhe t tjegullave. Njkohsisht u gjeten edhe disa fragmente pjessh t eneve t prdorimit t prditshm. Materiali i grumbulluar, veanrisht fragmentet e qeramiks, me glazure dhe ent e guzhins (fig. 8.3), mendojm se flasin paraprakisht pr nj qendr t banuar gjat shekujve XIV-XV e cila duket se ka qen e lidhur me kishn. 8.7 PETROVIQ (PAJTIMI) Ndodhet 2km larg Shtimes n afrsi t fshatit Godanc i Poshtm
265
Nga grmimet e rastit t kryera ktu si dhe gjat punimit t toks apo hapjes s themeleve t shtpive, jan gjetur herpashere fragmente qeramike si dhe monedha18. Gzon nj pozit t rndsishme ndrmjet fshatrave Lipjan dhe Shtime, n nj terren t prshtatshm pr zhvillimin e kulturave bujqsore. Vendbanim i hapur i shek. III-IV Ndodhet n linjat e fshatit Davidovc, n vendin e njohur me toponimin Lluga. Shtrihet n nj siprfaqe prej disa hektar. Krkimet tona siprfaqsore konstatuan fragmente t shumta tjegullash dhe tullash si dhe imbrikse. N kt mas gjetjesh, bjn pjes disa fragmente qeramike t guzhins dhe tryezs. Tjegulla t tipit kalipter, tullat, imbrikset e materiali tjetr shoqrues mendojm se flasin pr periudhn e shek. III-IV19.
8.8 MOLLOPOLC Fshat malorkodrinor n shpatijet veriore t maleve t Nerodims, rreth 4km n jugperndim t Shtimes. N lindje kufizohet me fshatin Koshare, n juglindje me fshatin Dramjak, n jugperndim me fshatin Jezerc, ndrsa n perndim me fshatrat Petrov dhe Devetak. Lokaliteti Porodimje Nekropoli tumular-lokaliteti arkeologjik Porodimje gjendet n krahun e djatht t rrugs Shtime- Ferizaj gjegjsisht rreth 3km larg Shtimes. N kt lokalitet jan evidentuar 8 tuma t cilat jan t vendosura n largsi relative rreth 20-30m larg njra-tjetrs. Diametri i tumave shkon prej 8-14m20. N kuadr t projektit t Muzeut t Kosovs Dardant parahistorik n dritn e hulumtumeve arkeologjike n vitin 1976 nn udhheqjen e E. Shukriut21 u realizuan grmime arkeologjike n kt lokalitet. Grmimet arkeologjike u prqendruan n 3 tuma (tumat nr: IV, VI dhe VII) t cilat ishin m t ruajtura.
Fig.8.3 Gjetje qeramike nga lokaliteti Bujrume
Varreza Gjinofc Ndodhet n nj kodr shkmbore e orientuar nga veriu17. Varreza shtrihet n nj siprfaqe relati-visht t madh, kryesisht n ann perndimore t kodrs s Gjinofcit. Varret jan me orientim lindje-perndim. N t dy pjest ekstreme, tek koka dhe tek kmbt kan t vendosur her nj pllak guri e n disa raste edhe gur t punuar n form pilastrash. Pllakat dhe gurt e punuar nuk kan iniciale apo shenja t tjera q t mundsojn nj klasifikim kronologjik t tyre. Lartsia e gurit te koka n njrin prej varreve sht 0.35 x 19 x 0.40 m. Mendojm se kjo varrez mund t integrohet n koh s bashku me vendbanimin e Bujrume q ndodhet rrz nekropolit dhe kishs tek Arat e Kishs, duke formuar, kshtu, nj kompleks banimi mesjetar.
Fig.8.4 Pamje e tums s grmuar n Porodime, E. Shukriu-AMK. Harta Arkeologjike e Kosovs II
266 Pjesa drmuese e tumave ishin t dmtuara nga punimet agrikulturore. Tuma nr. IV e cila ishte edhe m e ruajtura, prbhej nga konstruksioni i unazs rrethore e punuar me gur. N mesin e materialit t luajtshm22 veohet nj sasi e konsiderueshme e stolive si dhe en t ndryshme, fibula bronzi, maje heshte hekuri, thik e gjat hekuri e korroduar dhe e dmtuar, rruaza bronzi dhe rruaza prej brumit t qelqit, torkves i punuar prej bronzi me zbukurim prej kanelyrash etj. Tumat dhe inventari arkeologjik jan tipike dardane (Tab XXIII, 1-7). Kurse sa i prket fazave t varrimit sipas studiueses E. Shukriu23 i takon dy fazave: Faza I - Shek. VIII-VII p.e.s. Faza II - Shek. VI-IV p.e.s. 8.9 PETROV
267
Shtrihet n dalje t pjess grykore t ultsirs q sht krijuar nga lumi i Topills. Gjendet 3km n jug t Shtimes. Informacionet e marra pr kt fshat pasqyrojn m s shumti, qendra t periudhs s mesjets s zhvilluar25. N afrsi t Gurit t shtrenjt gjendet nj guf shkmbore n formn e nj shpelle me nj hyrje t vogl e cila njihet si shpella e lakuriqve. Nga vrojtimet e kryera nuk arritm t gjenin gjurm t materialit arkeologjik n pjesn e jashtme t shpells26. Jemi t mendimit se prbn nj pik me rndsi pr krkimet n t ardhmen n fushn e prehistoris. Mbetjet e themeleve t Kishs n Petrov Ekzistuese jan vetm gjurmt e themeleve q mund ti takojn periudhs se mesjets.
Fig.8.6 Kisha e Petrovs, (Arkivi i MK). Fig.8.5 Inizimi gjeodezik i nekropolit tumular t Porodimjes, E. Shukriu-(Arkivi i MK).
8.10 LLANISHT Fshat malorkodrinor me lartsi mbidetare 1062m. Gjendet afro 14km larg Shtimes. Ekzistojn dy qendra arkeologjike t evidentuara nga ne. Varret e mome27 Varret e mome ndodhen mbi lumin Papaz, me nj siprfaqe rreth 3 ari. Gjurmt e ksaj varreze jan mjaft t dobta, gj q vrshtirson prcaktimin e strukturs ndrtimore t tyre. Aktualisht vrehen vetm disa gur t cilt prcaktojn ekzistencn e ksaj varreze. Njkohsisht krkimet n siprfaqe nuk dhan asnj gjurm t materialit arkeologjik.
Tumat ne Livadhin e Madh Ne pronen e familjes Sopaj ne vitin 1974 jane evidentuar 4 tuma te cilat nuk egzistojne m si rezulltat i demtimeve. Varrez mesjetare24 Varret e vjetra shtrihen n nj siprfaqe prej 2 ari, kryesisht n pjesn e poshtme t kodrs e cila ndo-dhet prball shkolls s fshatit. Gjurmt e tyre jan shum t paqarta. Orientimi i varreve sht verilindje-jugperndim me gjatsi 2.80 m. Tek kmbt dhe tek koka kan t vendosur nga nj gur me lartsi 0.45m.
268 Troje. Gjat ndrtimit t shkolls s re n vitin 1972 jan konstatuar ktu gjurmt e nj vendbanimi. Mbi shkolln e fshatit vrehen gjurm ndrtimesh. Njra nga banesat m t ruajtura ka prmasat 9 x 9m. Pjesa tjetr e vendbanimit n t ciln sot gjendet shkolla sht e dmtuar28. Varrez
269
Ktij fshati i prket edhe varreza e njohur me toponimin Varret e Topills30. Ato jan ndrtuar me rrasa t mdha guri, fenomen ky i njohur dhe n lokalitete t tjera t Rrafshit t Dukagjinit. Ruajn prmasa shum t mdha me gjatsi deri n 3m e gjersi 1.50m.
8.11 TOPILL Shtrihet n masivin e maleve t Carralevs n ann e majt t lugins s Topills me lartsi mesatare mbidetare 1000m. Kodra e Topills kap lartsin mbidetare prej 1177m. Fshati sht 16km n jugperndim t Shtimes. Gjyteti i Topills - Guri i Markut Gjendet mbi nj kodr sipr fshatit t Topills e pozicionuar prgjat prroit t Topills dhe njihet si Gjyteti i Topills (fig. 8.7)-fortifikat mesjetare rrnojat e s cils jan m evidente n pjesn perndimore dhe at jugore. N pjesn lindore vrehet linja e murit e cila zbret posht n drejtim t rrugs s fshatit.
8.12 REAK Shtrihet n shpatijet e malit Grkova pjes e maleve t Carralevs. Gjendet 2km larg gryks s Carralevs dhe 1km n jugperndim t Shtimes. Lartsia mbidetare e fushes s fshatit sht 635m. Afr fshatit kalon lumi i Carralevs. Objekt kulti31 N afrsi t toponimit Vrella, ruhen gjurmt e nj objekti kulti q pr ne sht me interes t veant. N vendin e njohur me toponimin Kisha vrehen gjurm themelesh shum t dobta n siprfaqe n formn e nj ledhi. Pr shkak t rrshqitjes s dheut, pjesa lindore e ktij monumenti sht dmtuar, megjithat, nga vzhgimi siprfaqsor u arrit t prcaktohen me prafrsi prmasat e ktij objekt kulti. Ai ka form drejtkndore me absidn n pjesn lindore. Gjatsia e kishs sht 26 m duke integruar ktu edhe absidn, ndsa gjersia arrin prafrsisht 16.8m (fig. 8.8).
Fig.8.7 Gjyteti i Topills, (Foto nga AMK).
Vendbanim mesjetar N vendin e njohur me toponimin Arat e Rexhepit29 ndodhet nj vendbanim i hapur. Krkimet n siprfaqe zbuluan disa linja muresh me gjersi 0.50 0.80m dhe gjatsi 15m. Muret jan t ndrtuar me gur mesatar t palidhur me lla. Mbi siprfaqen e ktij vendbanimi nuk u gjetn gjurm fragmentesh qeramike, ndonse sipas informacionit, gjat punimit t toks m par ishin zbuluar fragmente qeramike. N fund t vendbanimit ndodhet nj grumbull mbeturirash prej guri e dheu n t cilat u gjetn vetm dy fragmente qeramike mesjetare.
Fig.8.8 Objekt kulti, Reak. Harta Arkeologjike e Kosovs II
270 Absida e vendosur n pjesn lindore del jasht murit t kishs 3.8 m, por duhet t theksojm q prmasat e saj nuk jan t sigurta, pasi q pjesa ballore e absidas ka psuar dmtime. Muret e ktij objekti ruajn gjersin nga 0.80 deri n 0.90m. Orientimi i kishs sht lindje-perndim me nj devijim t vogl n pjesn veriore. Prmasat e ktij objekti paracaktojn se ndoshta kemi t bjm me nj ndrtim paleokristian t tipit bazilikal. Megjithat, krkimet n t ardhmen do t sqarojn akoma m mir tipin dhe kohn e ndrtimit t ktij objekt kulti.
271
Fig.8.9 Fragmente t qeramiks, Reak
Fig.8.10 Ortofoto dhe harta topografike, Reak
272
8.13 DAVIDOVC
273 8.14 MYZEQIN Fshat rrafshinor n lartesin mesatare mbidetare 552m. Shtrihet n nj fush t gjer rreth 4km n verilindje t Shtimes. Krkimet n kt qendr zbuluan: Vendbanim i hapur mesjetar32 Gjurmt e ktij vendbanimi ndodhen n vendin e njohur me emrin Starasella. Gjurmimet n siprfaqe treguan pr nj densitet gjetjesh t fragmenteve t qeramiks e cila sht shum e pasur me forma ensh t prdorimit t prditshm si vorba, tasa dhe ent me glazur. Dheu n t gjith shtrirjen e vendbanimit sht i przier me glqere. njkohsisht grmimet e rastit t kryera nga vendsit, kan zbuluar dhe puse uji mesa duket t prdorura nga ky fshat mesjetar i braktisur. Vendbanim i hapur romako-bizantin Ndodhet n perndim t fshatit n afrsi t lumit n vendin e njohur me toponimin Qeramidnica. Mbi siprfaqe ka gjurm fragmentesh qeramike ndr t cilat mund t veojm tulla e tjegulla t tipit kalipter. N kt mas vrehen edhe fragmente qeramike me glazur t periudhs mesjetare. (Tab XXIV). Shtojc Informacion mbi fshatra t tjer. Ekspedita prnjohse e kryer n Komunn e Shtimes prfshiu t gjith territorin e saj nga ku nj pjes e fshatrave rrezultuan pa t dhna arkeologjike. Ndr to prmendim: Karaic33, Devetak34, Belinc35, Godanc i Ult36, Rashic37, Gllavic38, Gjukovc, Shtime dhe Vojnovc39. Prnjohja n Komunn e Shtimes u drejtua nga Prof. as. dr. Luan Przhita me bashkpunim e ma. Sonila Kora, Mithat Selimi dhe Milot Berisha, n vitin 2004. Raporti u plotsua me t dhna shtes n vitin 2012 nga Milot Berisha.
Referencat: Osmani, J. 2003. Vendbanimet e Kosovs. Ferizaji, Shtimja dhe Shtprca, 9. f. 152. 2 Imeri, B., 2003. Shtimja me rrethin, Prishtin. f.32-39. 3 Shukriu, E., 2004, Kosova Antike, Muzeu i Kosovs, Prishtin, f. 12. 4 Imeri, B., 2003. Shtimja me rrethin, Prishtin, f.32. 5 N masn e gjetjeve, sipas pronarit t ksaj parcele z. Zejnulla Sheshivarit, vite m par sht gjetur dhe nj kryq prej metali, stoli dhe monedha t cilat aktualisht nuk ruhen. 6 N livadhet e Dermakut t ktij fshati, lagja Gjinovc, gjat punimeve bujqsore jan konstatuar fragmente qeramike. Po ashtu, gjate hapjes s themeleve t shtpis, n vitin 1992, jan zbuluar themele t tjera m t vjetra. 7 Pronat e ksaj pjese jan t z. Rexhep Dautit. 8 N fshatin Pjetrshtic u hasn disa toponime q lidhen me ekzistencn e nj objekti religjoz. Kshtu mund t veojm toponimet si Te kisha, Kroni i Mitrit, apo Loza e Kishs. Me termin lloza fshatart kuptojn nj vend t zhveshur n mes t pyllit. 9 Kisha gjendet n lagjen e Dugollve. 10 Fshati Pjetrshtic ka disa gjurm varrezash si Varri Ba1
Fshat rrafshinor rreth 2km n verilindje t Shtimes, pran rrugs magjistrale PrizrenShtime Pishtin.
Fig.8.11 Gjetje qeramike, Davidovc
Starasell
Ky vendbanim ndodhet rrz lugins s Krroit t Shtimes n t majt t tij n kufi me Rashicn. Gjurmt e tij njihen nga vendsit me toponimin Starasell ose Katunishte. Kjo qendr sht vendosur n lagjen Goran t fshatit Davidovc. Gjat kontrollit n nj nga parcelat e punuara u zbuluan shum fragmente qeramike t tipave t ndryshm (vorba, tasa, kupa, afora, pjes llampe, pjes kapaksh t pitosave etj.) si dhe material ndrtimor kryesisht fragmente llai t przier me tok bujqsore. Vendbanimi shtrihet n nj siprfaqe prej disa hektar. Paraprakisht jemi t mendimit se ai i prket periudhs mesjetare t zhvilluar.
Fig.8.12 Gjetje qeramike, Starasell Harta Arkeologjike e Kosovs II
losh,Varret e Murtajs (gjenden rreth 300 m larg shkolls n ann perndimore, pikrisht ku sot jan varrezat e lagjes s Lugit. Kjo varreza shtrihet n nj siprfaqe rreth 25 ari. Ajo sht e panjohur n kujtesn e banorve t fshatit. Orientimi i varreve sht lindje- perndim N mesin e varreve ekzistojn varre me prmasa shum t mdha 3.5 x 1m etj., si dhe varre q kan shenja t periudhs osmane). Varr i paidentifikuar, i cili ndodhet rreth 50 m larg nga Varret e Murtajs n ann jug perndimore. sht fjala pr nj varr q sipas gojdhnave sht i pa identifikuar. Nga kontrolli q iu b rezultoi se terreni i ksaj pjese ka formn e nj tume? por q nuk ka asnj gjurm q mund t dallohet n siparfaqe. 11 Sipas fshatarve, gjat punimeve pr hapjen e rrugs q lidh fshatin Pjetrshtic me malin e Bu najs u zbuluan disa varre t cilt ishin me skelet. 12 Aktualisht ky fshat sht i braktisur. N nj lagje t fshatit n afrsi t shkolls sot banojn vetm dy familje. 13 Kisha tjetr ndodhej n nj zon ende t minuar e njohur me toponimin Kroi i Ibrit. 14 Pron e z. Sulejman Krasniqi. 15 N ket fshat ekzistojn dhe dy varreza; njra e njohur Harta Arkeologjike e Kosovs II
274
Dragaqin Dragaqin Dragaqin Dragaqin Dragaqin Dragaqin Dragaqin Dragaqin Dragacina Dragacina Dragacina Dragacina Dragacina Dragacina Dragacina Dragacina
Harta Arkeologjike e Kosovs II me toponimin Kratina e cila n baz t gjurmimeve tona prfshihet n periudhn osmane dhe nj varrez tjetr e njohur me emrtesn Gjinofc. 16 Ndodhet n pronat e z. Ramush Hoxhs. N afrsi t ksaj qendre ruhet dhe toponimi Arat te Kisha. Krkimet n ket zon nuk konstatuan gjurm t ktij objekti religjoz. 17 Kjo kodr shfrytzohet pr nxjerrjen e gurit pr ndrtim. Pjesa ku shtrihet varreza sht tepr e pyllzuar. Banort tregojn se kjo varreza sht m e vjetr se ajo q ndodhet n Kratin. 18 Fatkeqsisht ato nuk ruhen. 19 Njoftime pr gjetjet e rastit kemi nga z. Bajrush Topilla, i cili ka zbuluar n oborrin e shtpis 4 monedha dhe fragmente qeramike. 20 Shukriu, E., 1996, Dardania Paraubane, f. 114. 21 Shukriu, E., 1976, Izvestaj sa iskopovanja na lokalitetu Porodimje kod Stimlja, AMK (pa botuar) 22 Po Aty. 23 Shukriu, E., 1996, Dardania Paraubane, f. 114. 24 N lagjen e Ismailajve ruhet toponimi Arat e Kishs. Prball shkolls s fshatit ne konstatuam gjurmt e nj varreze e cila pr momentin nuk mund t datohet sakt. Po ashtu, n kt fshat, tek pronat e Hasan Ismailit gjat hapjes s nj kanali pr devijimin e lumit t fshatit jan gjetur skelete. Aktualisht nuk ruhet asnj gjurm nga kjo varrez. N afrsi t varrezs ruhet toponimi Tu kisha por jo gjurm t ktij monumenti. 25 Varret e kryshqve ndodhen n t dy ant e rrugs automobilistike, me shtrirje nga shkolla e deri tek ura. Jan varreza t njohura dhe n vende t tjera, ku spikasin rasa t mdha gurrsh n kmb dhe kok. Po ashtu, n vendin e njohur me toponimin Te kisha afr urs s Petrovs eksitojn ndrtime moderne. Nj situat t ngjashme pasqyron dhe ura e Petrovs nga e cila prve toponimit nuk ka gjurm t ndrtimit t vjetr. Guri i shtrenjt prfaqson vetm nj pik gjat rrugs automobilistike pr n fshatin Llanisht. 26 Ekipi nuk arriti t kontrolloj n brendsi t shpells, meqnse hyrja e saj ishte e paprshtatshme pr kalim. 27 Esht pron e Riza Rexhepit. 28 Sipas njoftimeve gjat ndrtimit t shkolls jan zbuluar objekte qeramike dhe gjurm themelesh. 29 Ndodhet tek toponimi Rrahi i Haxhs. 30 N fshatin Topill, kemi dhe toponimin Varret e kryshqve q sipas tregimeve kan patur formn e tumave. Ndrtimet e shtpive t reja n kt lagje kan shkatrruar trsisht varrezn. 31 Territori n t cilin ndodhet kisha vazhdimisht ka qen prdorur nga besimtart si vend pelegrinazhi me rastin e fests fetare t Shn Gjergjit. Kjo praktik e ndjekur nga besimtart mund t indikoj faktin se Kisha sht ndrtuar pr nder t ktij shenjti. 32 N afrsi t Starasells ndodhen edhe gjurmt e nj varreze t njohur me emrin Vorret e mome. 33 Esht fshat malor, aktualisht i braktisur. N dy indikacionet e marra pr Gurrt te Xhamia dhe toponimi Selishte nuk hasm n gjurm materiali arkeologjik. 34 Pr motive t komunikimit jo t mundur, nuk arritm t vizitonim fshatin n fjal.
35
Harta Arkeologjike e Komuns Shtime Krajiste Krajiste Krajiste Krajiste Harta Arkeologjike e Komuns Harta Arkeologjike e Komuns ShtimeLipjan
Krajiste Krajiste Krajiste Krajiste
Ekziston toponimi Rasadisht. N kt vend jan zbuluar herpashere gurr themelesh. Po ashtu, n pronn e zotit Rexhep Ahmeti kemi informacione se dikur ka qen ndrtuar nj kish. Njkohsisht n kt fshat ruhet dhe toponimi Varri i Matis dhe Razoj. Ekipi ekspedits kreu vzhgimin n t gjith kto vende i cili nuk dha asnj gjurm arkeologjike. 36 N kt fshat ekziston toponimi Mogure. Esht fjala pr nj kodr t madhe natyrore q shtrihet n qendr t pjess fushore t fshatit. 37 Krkimet arkeologjike n kt fshat treguan pr pranin e nj vendbanimi t hapur n vendin e njohur me toponimin Gomure ose Arat e Kishs. Nisur nga disa fragmente qeramike me glazur mendojm se bhet fjal pr nj fshat t braktisur rreth 2 shekuj m par. 38 N vendin me toponimin Mhalla rrezultoj se kemi t bjm me nj fshat t braktisur von. 39 Esht me interes t theksojm se gjat punimeve q jan br nga z. Idriz Mehmeti n vitin 1984, jan zbuluar objekte qeramike, skelete, etj., Sipas informacionit, pjesa e grmuar ka pasur formn e nj tume. Gjithashtu n kt fshat, ekipi vizitoi Arat e Breneshve, Zojanishtn, Kanlin dhe Varret e mome, t cilat nuk ruajn gjurm me vlera arkeologjike.
Qendra komunale Fshat / Vendbanim Qendra komunale Kufinj shtetror Fshat / Vendbanim Topliqan Topliqan Toplicane Toplicane Toplicane Toplicane Topliqan Topliqan Topliqan Topliqan Toplicane Toplicane Toplicane Toplicane Kufinj komunal Kufinj shtetror
25 25
Krojmir Krojmir Krajmirovce Krajmirovce Krajmirovce Krajmirovce Krojmir Krojmir Krojmir Krojmir Krajmirovce Krajmirovce Krajmirovce Krajmirovce
4
Pjetrshtic4 Pjetrshtic Petrastica Petrastica Petrastica Petrastica Petrastica Petrastica Pjetrshtic Pjetrshtic Pjetrshtic Pjetrshtic Petrastica Petrastica 5 Petrastica Petrastica
Varigoc Varigoc Varigovce Varigovce Varigovce Varigovce Varigovce Varigovce Varigoc Varigoc Varigoc Varigoc Varigovce Varigovce Varigovce Varigovce
Bregu BreguiiiiiiZi Zi Zi Bregu Zi Bregu Zi Bregu Bregu Zi Crni CrniBreg Breg Breg Crni Breg Crni Breg Crni Crni Breg Bregu ii Zi Zi Bregu Crni Breg Breg Crni
Bujan Bujan Bujance Bujance Bujance Bujan Bujan Bujan Bujan Bujance Bujance Bujance Bujance
Malo Gracko Malo MaloGracko Gracko Malo Gracko MaloGracko Gracko Malo Malo Gracko Malo Gracko Gracko MaloGracko Malo Gracko Gracko MaloGracko Malo Gracko Malo Malo Gracko
N
5
Zborc Zborc Zborc 3 Zborc 3 Zborce Zborce Zborce Zborce Zborc Zborc Zborc 3 Zborc 3 Zborce Zborce Zborce Zborce Godan Eprm GodaniiiiiEprm Eprm Godan Eprm Godan Godan Eprm GornjeGodance Godance Gornje Godance Gornje Godance Gornje Godan Eprm Godan iii Eprm Eprm Godan GornjeGodance Godance Gornje Godance Gornje Godance Gornje Gjurkoc Gjurkoc Djurkovce Djurkovce Djurkovce Djurkovce Gjurkoc Gjurkoc Gjurkoc Gjurkoc Djurkovce Djurkovce Djurkovce Djurkovce
Kojsk Kojsk Kojsk Kojsk Konjsko Konjsko Konjsko Konjsko Kojsk Kojsk Kojsk Kojsk Konjsko Konjsko Konjsko Konjsko
25 25
Lokalitet Arkeologjik Kufinj komunal

Lokalitet Arkeologjik Rrug magjistrale
Rrug dytsore Rrug magjistrale Rrug fshati Rrug dytsore Hekurudh Rrug fshati Liqen Hekurudh
Karaic Karaic Karaic Karaic Karacica Karacica Karacica Karacica
Karaic Karaic Karacica Karacica Karacica Karacica
Liqen Lum
Dug Dug Duga Duga Duga Dug Duga Dug Dug Dug Duga Duga 6 Duga Duga
1
Caralev Caralev Caralev Caralev 1 Crnoljevo Crnoljevo Caralev Caralev Crnoljevo Crnoljevo Caralev Caralev Crnoljevo Crnoljevo Crnoljevo Crnoljevo
GodaniiiiPoshtm Poshtm Godan Poshtm Godan Poshtm Godan Donje Godance Donje Godance Donje Godance Donje Godance Godan Poshtm Godan iiiiPoshtm Godan Poshtm Godan Poshtm 7 DonjeGodance Godance Donje Godance Donje Godance Donje
Lum
2.5 KM
7 8 8
Petroviq Petroviq Petroviq Petroviq Petroviq Petroviq Petrovic Petrovic Petroviq Petroviq Petrovic Petrovic 9 Petrovic Petrovic Belinc Belinc Belinc Belinc Belince Belince Belinc Belinc Belince Belince Belince Belince Belince Belince
Davidofc Davidofc Davidofc Davidofc Davidovce Davidovce Davidofc Davidofc Davidovce Davidovce Davidofc Davidofc Davidovce Davidovce Davidovce Davidovce
Muzeqin Muzeqin Muzeqin Muzeqin Muzicane Muzicane Muzicane Muzicane Muzeqin Muzeqin Muzicane Muzicane Muzicane Muzicane
Vojnofc Vojnofc Vojnofc Vojnofc Vojinovce Vojinovce Vojinovce Vojinovce Vojnofc Vojnofc Vojnofc Vojnofc
Vojinovce Vojinovce
2.5 KM
17 17
Rashinc Rashinc Rashinc Rasince Rashinc Rashinc Rasince Rasince Rasince Rasince Rasince Rasince
Term Term Term Term Term Term Trn Trn Term Term Trn Trn Trn Trn Trn Trn
Ranc Ranc Ranc Ranc Ranc Ranc Ranc Ranc Rance Rance Rance Rance Rance Rance Rance Rance 2
Reak Reak Reak Reak Reak Reak Reak Reak Reak Racak Racak Racak Racak Racak Racak Racak Racak Racak
16 16
SHTIME SHTIME SHTIME SHTIME STIMLJE STIMLJE STIMLJE STIMLJE
Gllavic Gllavic Gllavic Gllavic Gllavic Gllavic Gllavic Glavica Glavica Glavica Glavica Glavica Glavica Glavica Glavica
Lokalitetet arkeologjike sipas numrit rendor t vendbanimeve q prfshijn periudhat parahistori, antik dhe mesjet.
Greiec Greiec Greiec GreiecGreiec Greiec Greiec Greiec Grejcevce Grejcevce Grejcevce Grejcevce Grejcevce Grejcevce Grejcevce Grejcevce Topilo Topilo Topilo Topilo Topilo Topilo 14 14 Topilo Topilo ardak ardak ardak ardak ardak ardak ardak ardak CajdrakCajdrak Cajdrak Cajdrak Cajdrak Cajdrak Topill Topill Topill Topill Topill Topill Topill Topill Petrov Petrov Petrov Petrov Petrov Petrov Petrov Petrov Petrovo Petrovo Petrovo Petrovo Petrovo Petrovo Petrovo Petrovo
Koshare Koshare Koshare Koshare Koshare Koshare Koshare Kosare Kosare Kosare Kosare Kosare Kosare Kosare Kosare
Slivov Slivov Slivov Slivov Slivov Slivov Slivovo Slivovo Slivovo Slivovo Slivovo Slivovo Slivovo Slivovo
Kosin Kosin Kosin Kosin Kosin Kosin Kosin Kosin Kosin Kosin Kosin Kosin Kosin Kosin
15 15
12 12
Devetak Devetak Devetak Devetak Devetak Devetak Devetak Devatak Devatak Devatak Devatak Devatak Devatak Devatak
Vrshec Vrshec Vrshec Vrshec Vrshec VrshecVrshec Vrshec Vrsevce Vrsevce Vrsevce Vrsevce VrsevceVrsevce Vrsevce Vrsevce Lanisht Lanisht Lanisht Lanisht Lanisht Lanisht Laniste Laniste Laniste Laniste Laniste Laniste Laniste Laniste
10 10
Mullopolc Mullopolc Mullopolc Mullopolc Mullopolc Mullopolc Malopoljce Malopoljce Malopoljce Malopoljce Malopoljce Malopoljce Malopoljce Malopoljce
11 11
Muhaxher Muhaxher Muhaxher Muhaxher Muhaxher Muhaxher Muhadzeri Muhadzeri Muhadzeri Muhadzeri Muhadzeri Muhadzeri Muhadzeri Muhadzeri
Lloshkobaj Lloshkobaj Lloshkobaj Lloshkobaj Lloshkobaj Lloshkobaj Lloshkobaj Lloshkobaj Lasko Bare Lasko Bare Lasko Bare Lasko Bare Lasko Bare Lasko Bare Lasko Bare Lasko Bare
13
Muhlan Muhlan Muhlan Muhlan Muhlan Muhlan Movljane Movljane Movljane Movljane Movljane Movljane Movljane Movljane Papaz Papaz Papaz Papaz Papaz Papaz Papaz Papaz Papaz Papaz Papaz Papaz Papaz Papaz Papaz
13
Dramjak Dramjak Dramjak Dramjak Dramjak Dramnjak Dramnjak Dramnjak Dramnjak Dramnjak Dramnjak Dramnjak
Katund Vjetr Katund KatundiiiiVjetr Vjetr Katund Vjetr KatundiiiiVjetr Vjetr Katund Vjetr Katund Vjetr Katund Katun Katun Katun Katun Katun Katun Katun Katun
Balaj Balaj Balaj Balaj Balaj Balaj Balaj Balaj Balic Balic Balic Balic Balic Balic Balic Balic Nerodimee eEprme Eprme Nerodime e Eprme Nerodime e Eprme Nerodime Nerodime eEprme Eprme Nerodime e Gornje Gornje Nerodimlje Nerodimlje Gornje GornjeNerodimlje Nerodimlje
1) Mesjet 2) Mesjet 3) Mesjet 4) Mesjet 5) Mesjet 6) Mesjet 7) Mesjet 8) Mesjet 9) Antik 10) Parahistori 11) Mesjet 12) Mesjet 13) Mesjet 14) Mesjet 15) Mesjet 16) Antik / Mesjet 17) Mesjet 18) Mesjet 19) Antik / Mesjet
277
Tabela qeramike
Istog Tab.I Tab.II Tab.III Tab.IV Sknderaj Tab.V Tab.VI Tab. VI-a Tab. VI-b Tab.VII Tab.VIII Tab.IX Drenas Tab.X Tab.XI Tab.XII Tab.XIII
Tabelat
Vushtrri Tab.XIV Tab.XV Tab.XVI Obiliq (Kastriot) Tab.XVII Fush Kosov Tab.XVIII Tab.XIX Tab. XX Tab. XXI Lipjan Tab. XXII Tab. XXII-a Tab. XXII-b Shtime Tab. XXIII Tab. XXIV
278 Tab.I Tab.II
279
2 1 2 3
Banj e Pejs (P 1:2)

Vrell 1-5 (P 1:1); 6-7 (P 1:2)

280 Tab.III Tab.IV
281
4 10 11
12 5 6
13
1-4 Kovrag (P 1:1); 5-6 Lubozhd (P !:2)

Rakosh (P 1:2)
282 Tab.V Tab.VI
283
5 1
2 10 11
Polac (P 1:2)
Runik (P 1:1)
284 Tab. VI-a Tab. VI-b
285
Runik - Kultura e Starevs (P 1:2)

Runik - Kultura e Vins (P 1:1)

286 Tab.VII Tab.VIII
287
4 3
1 5 6 7 4
10
11
12
13
14
15
16
1-2 Llaush ; 3-10 Prellovc; 11-14 Syrigan; 15-16 Tushil (P 1:2)

1-6 Tic (1-2 P=1:4) - (3-6 P=1:2)

288 Tab.IX Tab.X
289
3 4 5 6
8 6 7 8
10
1-9 Tic (P 1:4)

Peshter - Nekovc (P 1:2)

290 Tab.XI Tab.XII
291
2 2 3
10
11
9 12 13
Peshter - Nekovc (P 1:2)

Vrboc (P 1:2)
292 Tab.XIII Tab.XIV
293
1 1 2
3 3 4
5 6 7
10
11 10 11
1-7 Godanc; 8-12 Vuak (P 1:2)

Dubovc (P 1:2)
294 Tab.XV Tab.XVI
295
2 1 2 3
9 10 11
10
11
Dubovc (P 1:2)
1-6 Zhilivode; 7 Banjske; 8-11 Drvar; (P 1:2)

296 Tab.XVII Tab.XVIII
297
2 4 3 4
3 5
10
Dardhisht (P 1:1)
Bellaqevc (P 1:2)
298 Tab.XIX Tab.XX
299
10
Bellaqevc (P 1:2)
Bellaqevc (P 1:2)
300 Tab.XXI Tab.XXII
301
1 1
2 2
6 5 6
1- Miradi e Ult; 2-6 Henc (P 1:1)

1-3 ellopek; 4-8 Gadime e Eprme (P 1:2)

302 Tab. XXII-a Tab. XXV
303
Gadime e Eprme 1-7 (P 1:2), 8-9 (P 1:1)

Janjev (P 1:2)
304 Tab. XXVI Tab.XXIII
305
9 3 4 5 6 7 8
10
Janjev (P 1:2)
1-7 Molopollc; 8-10 Reak (P 1:2)

306 Tab.XXIV
307
Lista e koordinatave t qendrave arkeologjike Istog (Burim)

Nr.
1
Vendbanimi Dragolec i Eprm Trubuhoc Bellopoj Crkolez Syrigen (Suhogerlla) Banja e Pejs Banjic Orobrd (Arbanesh) Kalian Staradoran Rakosh Kernin Belanic Istog (Burim) Crrc Studenic Lubozhda (Nngurra) Vrell (Tedeli) Sushica (Gashaj) Mojstir Zhakov (Dardh) Veric (Verrini) Sinaj Zallq Llukafc i That Carralluk Prigod Kosh Kovrag (Krasniqaj) Gurakoc Padalisht (Pemisht) Tomoc Dobrush Zhakov
North/Veri 424614.25 424122.52 427738.89 424904.66 424855.40 424841.63 424326.00 427275.00 424522.99 424148.61 424636.00 424455.25 424500.00 424653.98 424644.75 424557.74 424635.40 424613.06 427933.33 428002.78 426411.11 424508.71 424729.04 424134.45 424403.07 424310.54 424536.72 424121.66 424506.64 424333.33 424716.19 424416.50 424250.97 424759.08
East/Lindje 203101.55 202733.24 205655.56 203732.83 203921.82 204019.26 202325.05 204847.16 202119.37 202540.38 203635.34 203553.88 203800.00 202919.68 202726.90 202320.28 2026.01.06 202413.81 205763.89 205427.78 202855.56 203305.20 203126.25 203003.06 203025.47 202405.83 202547.61 203345.63 203047.34 202828.35 203821.36 202815.22 202553.07 203600.08
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34
Elevation/ LMB 488 422 520 702 687 709 520 570 570 445 537 498 490 473 483 526 483 485 510 550 550 509 566 414 462 479 444 486 473 438 570 435 448 591
1-9 Myzeqin (P 1:2)

308
309
Sknderaj
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 Sknderaj Polac Mikushnic Prellovc Krasaliq Kozhic Qirez Marin Rezall Tic Likoc Plluzhin Obri e Ult Murg Llaush Tushill Kuqic Strmc i Ult Trnavc Kotorr Runik Turiec Buroj Vojnik Izbic Klladrnic Aarev Kopiliq i Ult Kopiliq i Eprm Suhogrll (Syrigan) Qubrel Padalisht (Pemisht) Kostrc (Kastriot) Klin e Eprme Klin e Mesme 424438.58 424355.04 427675.00 427372.16 427438.92 424339.31 427158.32 424046.50 426938.94 426864.06 423856.20 423904.32 423829.29 423630.31 424347.08 424153.42 424837.55 425359.06 424834.38 424817.03 424742.48 424219.53 424123.67 424141.02 424532.20 424500.24 423838.33 424150.05 424350.02 424851.76 424626.52 424707.02 424601.75 424735.02 424620.34 204705.52 204902.81 208436.11 208764.18 209041.72 205431.68 208936.13 204926.05 207769.4 208052.81 204400.37 204517.81 204512.54 204513.16 204613.36 204433.35 204626.66 204159.26 204818.85 204420.51 204129.21 204056.87 204028.64 204004.91 203939.58 204143.35 204240.65 204211.04 204146.51 203924.23 204404.53 203837.34 204141.70 204656.13 204712.24 651 678 650 701 779 761 750 650 660 700 709 714 750 647 592 556 667 580 711 806 679 567 565 515 675 608 499 600 650 700 699 549 635 640 627
Gllogoc (Drenas)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Strubullov (Drenari) Domanek Kraikov (Krojeti) Trdec (Grykas) Vuqak (Nnkala) Arllat Llapushnik Komoran (Bushat) Kisharek (Krujas) Nekoc (Nikaj) ikatov e Vjetr Dobrashec (Dritan) Godanc (Shpati) Vrboc (Fortes) Palluzh Trstenik (Qndresa) Poklek i Vjetr Koretic e Ult Stankofc (Flamuras) Fushtic e Eprme Fushtic e Ult 423601.99 423710.64 423548.07 423721.60 423516.14 423557.97 423356.01 423440.10 423312.17 423219.37 423917.00 423903.94 424048.27 424052.58 424121.88 423924.61 423720.61 423646.97 423418.83 423317.77 423361.84 205208.33 205041.21 205113.96 204641.49 204916.04 204957.20 205038.97 205412.67 205325.52 205408.80 205427.98 205614.90 205612.27 205110.99 204947.95 205108.46 205446.84 205416.12 205609.93 205540.20 205538.62 640 639 640 675 711 633 697 587 616 611 610 572 637 644 623 602 593 591 668 662 614
Vushtrri
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Ura mesjetare (Ura e Gurit) Kalaja e Vushtrris Ceceli Sllakovc Dubovc Samadrexh Strofc Nadakovc (Breglum) Pestov Studime e Poshtme Novosell e Begut (Begaj) Sllatin Bajsk Novosell e Maxhunit (Maxhunaj) 424925.27 424919.54 425047.23 425222.55 424636.40 424927.96 424230.37 424758.33 424702.77 424920.91 424654.82 425117.64 425130.77 424658.88 205737.32 205803.84 210321.75 210259.19 205346.31 210257.76 205915.88 205946.06 210003.10 210011.46 210041.05 205816.92 205711.81 210115.20 513 528 622 666 715 591 647 527 527 541 529 555 571 541
310 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 38 39 40 41 42 Dumnic e Poshtme (Krasniqe e Poshtme) Dumnic e Mesme Dumnic e Eprme (Domnikaj) Lumi i Madh (Velika rek) Drvar Novolan i Eprm (Qeltin) Vrnic (Vrrini) Shtitaric Ograshtic (Akrashtic) Balinc Koll (Kull) Shalc Mihaliq (Mirash) Bequk Bivolak (Burim) Zhilivod (Trimor) Beiq (Besnik) Smrekovnic (Qytez) Dobrlluk (Fushmir) Karaq Skrom Gumnisht Gllavotin Galic Vesekoc 424707.38 424758.16 424845.50 424526.98 424540.84 424727.51 424729.07 424933.37 424916.01 424871.71 424605.19 424520.46 424443.66 424323.60 424251.45 424157.23 424513.16 425150.18 425034.49 425232.16 425330.32 425431.51 424318.66 424655.04 425554.64 210251.10 210423.04 210600.30 210142.02 205907.15 205718.47 205809.35 205609.47 205400.37 205411.63 205609.72 205652.76 200001.09 205854.71 210027.05 205923.12 205313.93 205628.00 205656.08 205950.23 210113.89 205957.02 210031.62 205156.04 210152.03 554 577 655 526 554 538 521 514 564 613 630 686 548 638 557 637 674 553 522 638 890 981 549 665 1215
311
Fush Kosov
Sllatin e Vogl (Albana e Vogl) Bellaevc i Vogl 2 (Bardh i Vogl) Bellaevc i Madh 3 (Bardh i Madh) 4 Grabovc (Gurshkab) 5 Harilaq 6 Henc 7 Lismir 8 Vragoli Dobrev e Ult 9 (Miradi e Ult) Dobrev e Eprme 10 (Miradi e Eprme) 11 Fush Kosov 12 Bresje 1 423621.80 423634.44 423758.57 423849.32 423441.63 423524.77 423828.29 423632.48 423614.92 423602.62 423806.21 423735.54 210135.94 210211.59 210127.01 205949.68 205948.71 210252.35 210336.71 210336.31 210415.84 210529.37 210504.26 210529.18 576 541 554 563 754 540 537 537 540 544 541 542
Lipjan
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 Rusinofc (Arbnor) Banjica (Baj) Ribar i Madh (Ilirion) Zllokuqan (Zallkuq) Kroisht Topliqas Gllogofci (Rrafshor) Gumnasell (Bujari) Gadime e Poshtme Sllovia Akllap Brus Hanrosi Babushi I Muhaxhirve (Babushi) Cellopek Halla i Vogl Torin (Terin) Poturovc (Arban) 423118.57 423056.85 423119.14 423019.74 423000.02 422858.40 423014.29 423009.86 422828.38 423115.13 423217.26 423507.38 423553.46 422816.61 423023.16 423102.38 423135.01 423138.31 215611.59 205512.05 210627.07 210125.18 210311.03 210720.74 210834.27 210953.77 211217.42 211351.66 211427.86 211939.81 211709.79 211014.75 211048.58 210554.37 210333.91 210238.77 657 609 546 599 566 549 552 561 594 614 693 820 877 558 572 548 555 553
Obiliq (Kastriot)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 Graboc i Eprm Bakshi Hade Dardhisht (Krushec) Babimoc Sibovc Raskov (Balshaj) Plemetin Obiliq 423854.00 424338.52 423954.10 423957.11 424425.21 424118.87 424344.05 424225.67 424117.25 210015.37 210550.70 210146.89 210448.99 210415.76 210032.00 210531.54 210250.40 210451.18 573 535 623 631 549 575 537 531 526
312 19 Qylag 20 Leletiq (Rrezje) Dobraja e Madhe 21 (Kroibardh) 22 Kojska (Frashnjet) 23 Rubovc (Fushlot) 24 Gadime e Eprme 25 Bukovica (Bunget) 26 Shishar 27 Koznica (Dalmati) 28 Gllanic (Leshan) 29 Kroimir 30 Janjev 31 Lipjan 32 Varigosh 33 Bregzi 423152.00 423238.31 423238.27 422908.50 422803.80 422802.77 423308.63 423343.69 423823.00 423252.70 422925.88 423430.77 423206.64 422849.59 422824.88 210133.39 210346.92 210255.99 210824.20 210848.06 211053.10 211332.47 211228.64 212217.00 210247.44 215723.00 211505.34 210648.18 215716.66 210324.33 564 553 550 550 549 561 669 652 827 546 694 777 550 661 573
313
Lista e ilustrimeve sipas kapitujve

1.Istog (Burim) Fig. 1.1 Harta e Komuns s Istogut (Burimit) Fig. 1.1 Pjes e harts Tabvla Imperi Romani Fig. 1.2 Kisha e Rimit Fig. 1.4 Kodra e Kishs Fig. 1.3 Bira e Kamberit Fig. 1.5 Pamje e pllaks s gurit Fig. 1.6 Pamje e kryqit n pllak Fig. 1.7 (a. ortofoto; b. harta e lokalitetit)-Kodra e Kishs Fig. 1.9 a) Unaza argjendi, b) byzylyk dore t argjendit dhe c) byzylyk argjendi. Fig. 1.8 Prkrenare Ilire Fig. 1.10 a) Kopsa t farktuara n bronz dhe b) Rruaza nga qelibari Fig. 1.11 Rruaza qelqi, Banj e Pejs Fig. 1.12 En qeramike t importit grek. Fig. 1.13 Pamje e tums s Banjics s Pejs. Fig. 1.14 Varri qendror i tums s Banjics s Pejs. Fig. 1.15 a) Planimetria ;b) Prerja e Krips s Banjics. (sipas V. Jovanovic, Arheoloki Pregled 9, Beograd, 1967),Tab. XLII. Fig. 1.16 Altar me mbishkrim: SILVANO DEO S(acrum) RVFVS. Fig. 1.17 Stela e Banjics. Fig. 1.18 Fragment arkitektonik i nj postamenti. Fig. 1.19 (a. ortofoto; b. harta e lokalitetit) Varret e Banjics Fig. 1.20 Livadhi Gjyzel par nga Kodra e Kishs Fig. 1.22 Mbishkrimi i ruajtur i steles s Kaliqanit Fig. 1.21 Stela mbivarrore e fragmentuar e Kaliqanit Fig. 1.25 Pamje e kolons. Fig. 1.23 Spat e latuar guri (gri)-periudha neolitike. Fig. 1.24 Bazament kolone Fig. 1.26 a) Fragment i pllaks s mermerit t bardh me prmasat 23 x 15 cm dhe b) Fragment i pllaks prej mermeri me prmasat 17 x 23,5 cm, lartsia e germave 4 cm. Fig. 1.27 Material ndrtimi (periudha romake) n lokalitetin Arat e Gjata. Fig. 1.28 Vendndodhja e Kishs s Llugiqve Fig. 1.29 Ortofoto e qytetit t Istogut (Burimit) Fig. 1.30 Tuma e Istogut te kisha e Shn Pjetrit dhe Palit Fig. 1.31 Arat e Njoma - Kisha e Vjetr, Crrc. Fig. 1.32 Laterkuli-Pllak-tull dyshemeje me mbishkrim latin Fig. 1.34 a) Trakt muri dhe b) Veku i Kralit dhe Kralics. Fig. 1.33 Trakt muri, Golina. Fig. 1.35 Planimetria e kompleksit kishtar t Studenics
Shtime
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Caralev Rranz Zborc Pjetrshtic Duk Godanc i Ult Petroviq Mollopolc Petrov Llanisht Topill Reak Davidovc Myzeqin 422720.53 422603.53 422812.00 422837.32 422729.24 422732.56 422700.76 422405.20 422419.90 422258.38 422421.26 422546.39 424469.41 422658.44 205817.48 205817.48 205943.36 205707.70 205559.72 210249.58 210225.48 210321.55 210227.50 205649.72 205718.51 210059.43 210647.20 210544.24 690 690 765 665 965 571 578 654 603 912 1058 613 559 555
314 Fig. 1.36 Pamje e kompleksit kishtar t Studenics. Fig. 1.37 Fragment i pllaks mbivarrore e murosur n xhamin e fshatit Studenic. Fig. 1.38 Fragment i pllaks mbivarrore, n kishn orthodokse serbe Bogorodica Hvostanska. Fig. 1.39 Ortofoto dhe harta topografike e kompleksit kishtar t Hvosns Fig. 1.40 a) Byzylyk i argjendit me motive t koks s gjarprit dhe b) Byzykyk t argjendit t ornamentuara Fig. 1.41 (a. harta e lokalitetit; b. ortofoto)-Lubozhd Fig. 1.43 Pllak mermeri Fig. 1.42 Pamje nga Fshati Krye, Vrell Fig. 1.45 Planimetria e pjesshme e Kishzs n Vrell. Fig. 1.44 Pamje e Kishzs n Vrell. Fig. 1.46 a) Pamja e jashtme dhe b) pamja e brendshme e varrit-kript t kishzs s Vrells. Fig. 1.48 Monedh e Justinianit t Madh - zbuluar n Vrell. (Muzeu i Kosovs) Fig. 1.47 Foto t unazs s zbuluar n kishzn e Vrells. Fig. 1.49 Ortofoto dhe harta topografike e Vrells Fig. 1.50 Krshi i Vogl Fig. 1.51 Pamje e nj pjese t Lndins s Kishs n lokalitetin Starasell-fshati Mojstir Fig. 1.52 Altari i fragmentuar dedikuar Jupiterit, Veriq. Fig. 1.53 a) Foto dhe b) Vizatimi i spats s Sinajs sipas D. Garaanin. 1955. O problematici sekira Jadranskog tipa-povodom sekire iz Sinaja. Arheoloki Vestnik, VI/2. Fig. 1.54 Ura e gurit n Zallq. Fig. 1.55 Serapi (conser) vatori. Sipas Z. Mirdita, 1981, Antroponomia e Dardanis n kohn romake, Prishtin. 2.Sknderaj Fig. 2.1 Harta e Komuns s Sknderajt Fig. 2.2 Pamje e sonds s grmuar n Polac. Fig. 2.3 Lokaliteti Qukisht, Polac. Fig. 2.4 Spat guri e peridudhs neo-eneolitike. Fig. 2.5 Vegla pune t periudhs s Antikitetit t Von-Mesjet. Fig. 2.6 Mbetjet e Kishs s Madhe (Radecit), Rrezall. Fig. 2.7 En t zbuluara in situ, lokaliteti Arat e Hamitit, Tic. Fig. 2.8 En t zbuluara in situ dhe t restauruara. Fig. 2.9 (a. harta e lokalitetit; b. ortofoto)- Arat e Hamitit, Tic. Fig. 2.10 Pitos i zbuluar n Murg, (Muzeu i Kosovs). Fig. 2.11 Gradina e Llaushs Fig. 2.12 (a. ortofoto; b. harta e lokalitetit ) e Gradins s Llaushs. Fig. 2.13 Foto e gurit dhe skicimi i gurit n lokalitetin Varret e Mome, Llaush Fig. 2.14 Gjyteti i Madh dhe Gjyteti i Vogl, Tushil. Fig. 2.15 Trakt muri n Gjytetin e Madh, Tushil.
315 Fig. 2.16 Fig. 2.17 Fig. 2.18 Fig. 2.19 Fig. 2.20 Fig. 2.21 Fig. 2.23 Fig. 2.22 Fig. 2.24 Fig. 2.25 Fig. 2.26 Fig. 2.27 Fig. 2.28 Fig. 2.29 Fig. 2.30 Fig. 2.31 Fig. 2.32 Fig. 2.33 Ortofoto dhe harta topografike e Gjytetit t Madh, Tushil. Gradina e Kotorrit dhe Gradina e Syrigans (a. harta e lokalitetit; b. ortofoto)-Gradina, Kotorr. Vendndodhja e Runikut n Komunn e Sknderajt. Vazo e zbuluar n Runik t Sknderajt, Kultura e Starevs, (Muzeu i Kosovs). Okarina (Muzeu i Kosovs). Pitos i zbuluar n Runik t Sknderajit (Muzeu i Kosovs). Vazo neolitike nga Runiku. Altari i Turiecit. Ortofoto dhe harta topografike e lokalitetit Arat e Hanit - Turiec Lokaliteti Prroni i Kishs, Izbic. a) Kryqi mbi varr dhe b) skicimi i kryqit, Vorret e Latinve, Kopiliq i Eprm. ( a - ortofoto dhe b- harta topografike) e lokalitetit Troje, Kopili i Eprm Lokaliteti Gjyteti, Syrigan. Ortofoto dhe harta topografike e Gjytetit t Syrigans Gradina e Syrigans. Ortofoto dhe harta topografike e Gradins, Syrigan. Ortofoto dhe harta topografike e lokalitetit Kisha Jon, Syrigan.
3.Gllogoc (Drenas) Fig. 3.1 Harta e Komuns s Drenasit (Gllogocit). Fig. 3.3 Frag. fibulash dhe en t antikitetit t von. Fig. 3.2 Gradinat e Vuakut Fig. 3.4 Pamje e tums s Vuakut Fig. 3.5 Ortofoto dhe harta topografike e Gradins s Vuakut Fig. 3.6 Shkmbi masiv i (Citadela) Kalas s Llapushnikut. Fig. 3.7 Gradina e Llapushnikut. Fig. 3.8 Kup, Llapushnik. Fig. 3.9 Tuma e Llapushnikut Fig. 3.10 Ortofoto dhe harta topografike e Gradins s Llapushnikut Fig. 3.11 Shpella prehistorike e Kishareks. Fig. 3.12 Shpella prehistorike e Nekocit, AMK. Fig. 3.14 aste pune gjat grmimit n shpelln prehistorike t Nekocit, AMK Fig. 3.13 Shpella prehistorike e Nekocit Fig. 3.15 Gradina e ikatovs Fig. 3.16 uka e Godancit. Fig.3.17 Godanc. Fig. 3.18 Gjetje qeramike n ukn e Godancit Fig. 3.19 Ortofoto dhe harta topografike e uks s Godancit. Fig. 3.20 Kalaja e Vrbovcit. Fig. 3.21 Pamje t nj trakti t murit n kalan e madhe t Vrbovcit.
316 Fig. 3.22 Mure n form ledhi prehistorik n tarrisht t Kalas s Vrbocit. Fig. 3.23 Ortofoto dhe harta topografike e Kalas s Vrbocit 4.Vushtrri Fig. 4.1 Harta e Komuns s Vushtrris Fig. 4.2 Ura e Vushtrris Fig. 4.3 Kulla e Kalas s Vushtrris dhe Muri Jugor Fig. 4.4 Planimetria e Kalas s Vushtrris (L. Gashi), 2012. Fig. 4.5 Lugu i Kishs Fig. 4.6 Bregu i Kishs Fig. 4.7 Rrnojat e mureve n lokalitetin Bregu i Kishs Fig. 4.8 Gjyteti i Dubovcit Fig. 4.9 a) - b) Plastika e gurit, Dubovc. Fig. 4.10 Ortofoto dhe harta topografike e Gjytetit t Dubovcit Fig.4.11 Kallariq Fig. 4.12 Gradina e Samadrexhs Fig. 4.13 Gjyteti i Strovcit Fig. 4.14 Muri rrethues jugor dhe lindor i Gjytetit Fig. 4.15 Bazament shtylle, Gjyteti i Strovcit Fig. 4.16 Bregu i kullave Fig. 4.18 Ulic, Pestov Fig. 4.17 Pllak varri Fig. 4.19 a) - b) Pamje t Villae Rusticae, Pestov. Fig. 4.20 En, e zbuluar gjat grmimeve arkeologjike n Pestov, 2005, AIAK. Fig. 4.21 Gradina e Studimes s Poshtme. Fig. 4.22 Rrafshlarta e quajtur Seisht, Bajsk. Fig. 4.23 Kisha e Vogl, Bajsk. Fig. 4.24 Altar kushtuar hyut dardan t mjeksis. Fig. 4.25 Seisht, Vernic Fig. 4.26 Seisht, Ograshtic Fig. 4.27 Livadhi i Vitoshit, Koll. Fig. 4.28 Kodra e Gjytetit, Shalc Fig. 4.29 Shpati i Mirashit Fig. 4.30 Vendbanimi te rrushi, Bequk. Fig. 4.31 Kryqi i gurit, Bequk. Fig. 4.32 Vendbanimi parahistorik Krshi, Zhilivod. Fig. 4.33 Vendbanimi i antikitetit t von Arat e Kishs, Zhilivod. Fig. 4.34 Lokaliteti Birat e Kishs, Smerkovnic. Fig. 4.36 Gjurm arkitektonike t murit t Baziliks, Smerkovnic. Fig. 4.35 Planimetria e baziliks s Smerkovnics Fig. 4.37 Arat e Gjoks, Dobrlluk.
317 Fig. 4.38 Lagjja Mehmeti, Gumnisht. Fig. 4.39 Livadhi i Kishs n Lagjen Zeka, Gumnisht. 5.Obiliq (Kastriot) Fig. 5.1 Harta e komuns s Obiliqit (Kastriotit). Fig. 5.2 Pamje e lokalitetit Maja e Zez, Graboc i Eprm. Fig. 5.3 Ortofoto dhe harta topografike e lokalitetit t Maja e Zez. Fig. 5.4 Fragmente qeramike t gjetura n lokalitetin ukisht, Bakshi Fig. 5.5 Fragmente qeramike t gjetura n Lagjen e Quvrilve-Kisha, Sibovc. Fig. 5.6 Ortofoto e Sibovcit. Fig. 5.7 Kok antropomorfe, Dardhisht. Fig. 5.8 Terrakot n pozit t ulur, Dardhisht. Fig. 5.9 Kok antropomorfe, Dardhisht. Fig. 5.10 Gjetje stralli, Dardhisht. 6.Fush Kosov Fig. 6.1 Fig. 6.2 Fig. 6.3 Fig. 6.4 Fig. 6.5 Fig. 6.6 Fig. 6.7 Harta e Komuns s Fush Kosovs En qeramike Urn qeramike Ortofoto dhe harta topografike e Gradins s Bellaevcit Varrez mesjetare n Graboc Gjetje, Graboc a) Ortofoto e kalas s Harilaqit dhe b) Planimetria e kalas s Harilaqit (Monografia e Harilaqit, a-f.10, b-f. 76). Fig. 6.9 Folis Justiniani shek. VI pas Kr, (Monografia e Harilaqit, f.61). Fig. 6.8 Kantaros, (Monografia e Harilaqit, f. 46) Fig. 6.10 Fragment arkitrau me rozet - Harilaq. Fig. 6.11 Fragment kolone - Harilaq. Fig. 6.12 Gjetje qeramike, Henc. Fig. 6.13 Bazament guri, Lismir. Fig. 6.14 a) Bazament guri - Ekzemplari I dhe b) Bazament guri - Ekzemplari II Fig. 6.15 Gjetje qeramike, Vragoli Fig. 6.16 Miradi e Ult Fig. 6.17 a) Rrotull boshti dhe b) Fragmente qeramike me dekorim kanelyre t lokalitetit Arat e osmanics, Miradi e Ult. 7.Lipjan Fig. 7.1 Fig. 7.2 Fig. 7.3 Fig. 7.4 Harta e komuns s Lipjanit. Lokaliteti Arat mbi shpia Mokr guri Livadhi i Kishs, Banjic
318 Fig. 7.5 Kodra e Gjytetit, Banjic. Fig. 7.6 Kapaku i sarkofagut i kthyer n govat n kroin e fshatit, esmja e fshatit, Topliqas. Fig. 7.7 Kroni i Kallugjerit, Sllovi. Fig. 7.8 Ortofoto dhe harta topografike e lokakitetit Kroni i Kallugjerit, Sllovi Fig. 7.9 a) Pamje e prgjithsme dhe b) trakt muri, lokaliteti Tedulak, Manastir. Fig. 7.10 Gradina n Gadime t Eprme Fig. 7.11 Harta topografike e Gradins n Gadime t Eprme (AMK). Fig. 7.13 En qeramike me mbishkrim grek (AMK). Fig. 7.12 Lokaliteti Ograxh, Akllap. Fig. 7.14 Kalaja e Brusit. Fig. 7.15 Lokaliteti Arat e Gata, Babush i Muhaxhirve. Fig.7.17 Stela39 e fragmentuar sht gjetur n murin e shkolls pran kishs katolike dhe sht e punuar nga mermeri i bardh me prmasa 143 x41 x 24cm. Datimi: shekulli II. Fig. 7.16 Stel mermeri e gjetur n Janjev. Fig. 7.18 Stel-gur mbivarror e shekujve II-III me paraqitjen e portreteve t skalitura t nj familjeje, zbuluar n Lipjan-territori i Ulpians antike, e ekspozuar n Lapidariumin e Muzeut t Kosovs. Fig. 7.20 Planimetria e kishs sipas Evans, f.65 (Vol. XLIX, fig.35). E ripinuar n Autoocad. Fig. 7.19 Pamje e kishs. Fig. 7.22 Mbishkrimi i fragmentuar jasht kishs sipas Evans, (Evans, A., 1885. Antiquarian Researches in Illyricum, fig.28. f.59). Fig. 7.21 Altari brenda kishs sipas Evans, ( Evans, A., 1885. Antiquarian Researches in Illyricum, fig.29. f.59). 8.Shtime Fig. 8.1 Harta e Komuns s Shtimes Fig. 8.2 Varri Balosh II Fig. 8.3 Gjetje qeramike nga lokaliteti Bujrume Fig. 8.4 Pamje e tums s grmuar n Porodime, E. Shukriu-AMK. Fig. 8.5 Inizimi gjeodezik i nekropolit tumular t Porodimjes, E. Shukriu-(Arkivi i MK). Fig. 8.6 Kisha e Petrovs, (Arkivi i MK). Fig. 8.7 Gjyteti i Topills, (Foto nga AMK). Fig. 8.8 Objekt kulti, Reak. Fig. 8.9 Fragmente t qeramiks, Reak Fig. 8.10 Ortofoto dhe harta topografike, Reak Fig. 8.11 Gjetje qeramike, Davidovc Fig. 8.12 Gjetje qeramike, Starasell
319
Shkurtesat
ABKM Arheoloko Blago Kosova i Metohije., 1998, KATALOG, Beograd-Pritina. AAM Acta Archaeologica, Macedoniae AIAT Arkivi i Institutit Arkeologjik, Tiran AIAK Arkivi Institutit Arkeologjik t Kosovs AIMMGJ Arkivi i Institutit t Mbrojtjes s Monumenteve, Gjakov AIMP Arkivi i Institutit Monumenteve, Prizren AIW Archaologischen Institutes in Wien AK Archologisches Korespondenzblatt AMK Arkivi i Muzeut t Kosovs ANUBH Akademija Nauka i Umjetnosti, Bosne i Hercegovine AP Arheoloki Pregled ASHIH Akademia e Shkencave-Instituti i Historis, Tiran. ATKM The Archaeological Treasures of Kosovo and Metohija AV Archeoloki Vestnik AY Archaeologica Yugoslavica BA Buletini Arkeologjik Universitetit i Tirans, Instituti i Historis dhe Gjuhsis-Sekto ri i Arkeologjis BSHSH Buletini i Shkencave Shoqrore BFFUP Buletini i Fakultetit Filozofik, Universiteti i Prishtins. BUSHT Buletin i Universitetit Shtetror t Tirans CPM Civilizacii na Povata na Makedonija GDKS Glasnik Drutva Konzervatora Srbije, Beograd GMK Glasnik Muzeja Kosova GSKD Glasnik Srpskog Kraljevskog Drutva GSKA Glas Srpske Kraljevske Akademije GJA Gjurmime albanologjike HPSH I Historia e Popullit Shqiptare, (Grup autoresh) ,Tiran I.I.A.A. Iliret dhe Iliria te Autort Antik, (Grup autoresh) ,Tiran IR Itineraria Romana JAI Jahreshefte des sterreichischen archologischen Institut JRA Journal of the Roman Archaeology KA Kosova Arkeologjike KSI Kuvendi I i Studimeve Ilire MEFR Mlanges de lcole Franaise de Rome MKADJ Muzej Kosova-Arheoloko Drutvo Jugoslavije, Pritina-Beograd. PJZ Praistorija Jugoslavenskih Zemalja SA Studia Albanica SADJMK Savez Arheolokih Drutava Jugoslavije, Muzej Kosova, Pritina. SANU Srpska Akademija Nauka i Umetnosti, Beograd. SKM Starine Kosova i Metohije TIR Tabula Imperii Romani: Naissus-Dyrrachion-Scupi-Serdica-Thessalonike. VG Vranjski Glasnik, Vranje. A iva Antika, Skoplje
320
321 BAE, A., -PAPAJANI, L. BARALIU, S. BASLER, D. BAVANT, B. BELA, M. BELA, M. dhe PRZHITA. L. BENAC, A. BERISHA, M. 1981, Kshtjella e Paleokastrs, Iliria 2, Tiran. 1983, Kshtjella dhe monumente t tjera n rrethet Puk, Tropoj dhe Kuks,Monumentet 1, Tiran. 2008, Rites funeraires en Dardanine a l age du fer L Illyrie me ridionale et L epire dan l antiquite V 1979, Paleolitske i mezolitske Regije i Kulture u Crnoj Gori, PJZ, I, Sarajevo. 1979, Rad na istraivanju Paleolitskog i Mezolitskog Doba u Bosni i Hercegovini, PJZ, I, Sarajevo. 1984, La ville dans le nord de lIllyricum (Pannonie, Msie I, Dacie et Dardanie), Villes et Peuplemment dans lIllyri cum Protobyzantin, (Actes du colloque organis par lcole Franaise de Rome, Rome, 12-14 mai, 1982), f. 286, Rom. 1990,Tumat e My-Hasit, Iliria, 2. 2012, Krkime prehistorike n bashkimin e Drinit, QSA-IA 1990, Harta arkeologjike e krahins s Hasit dhe rrafshit t Lums (rrethi i Kuksit), Iliria 2, Tiran. 1979, Prelazna Zona, Juna Metohija, PJZ,I, Neolitsko Doba, Sarajevo
Literatura
ADAMI, I. ALAJ, P., 1953, Rrugt e Shqipris gjat pushtimit turk, BShSh, III, f. 24, Tiran. 2009, Necropole de age de fer sur le teritoire de l actuel Kosovo, Disertacion Masteri-AIAK
ALFLDY, G., 1965. Bevlkerung und Gesellschaft der rmischen Provinz Dalmatien, Budapest. 1969. Die Personennamen in der rmischen Provinz Dalmtia (Beitrge zur Namenforschung, Beiheft 4), Heildelberg. 1972, Sdosteuropa im Altertum: Von der Vielfalt zur Ein heit, Sdostforschungen 31, 1-16.1988. Die Romanisierung in den Donauprovinzen Roms, Alte Geschichte und Wis- senschaftsgeschichte: Feschrift fr Karl Christ zum 65. Geb- urtstag. Hrsg. Von P. Kneissl und V. Losemann, Darmstadt,1-21. ALIU, S. 1984, Tuma e Prodanit, Iliria, 1. 1994, Varreza e Borovs, Iliria, 1-2. 2004, Tumat e Luarasit, ASHASH, Tiran. ANDREA, ZH. ANAMALI, S. ANAMALI, S dhe SPAHIU, H. ANON.XI. 1,46, ARPAD, B., 1985, Kultura ilire e tumave n pellgun e Kors, Tiran, 1996, Vendbanimi i Zagores, Iliria, 2. 1986, Proese shndrrimi n trevn jugore ilire n shek.I-IV, Iliria 1, Tiran. 1979-1980, Varreza arbrore e Krujs, Iliria IX-X, Tiran. 1965, Ilirt dhe Iliria te autort antik, Tiran. 1918, Krkime arkeologjike n Shqipri (prkthyer nga B. Kasmi) 1918, Rgszeti Kutats Allaniban, Dolgozatok az edlyi nemzeti Mzeum rem-s rgisgtrbol II, Kolozvr.
2005, Raport i grmim shptimit n Pestov-zbulimi i nj Vil la Rustica. AIAK 2007, Archaeological Monitoring and Recording at the yard of the Saints Peter and Paul Church in Istog, Reconstruction Implementation Commission. European Commission Liai son Office implemented by the Council of Europe. AIAK 2012, Guid arkeologjike e Kosovs, 2012, IAK-MKRS, Prisht in
ARCHAEOLOGICAL TRESURE OF KOSOVO 1998, SANU, Belgrade BABI, S., BAE, A.

2002, Princely graves of the central Balkans a critical histo ry of research, European Journal of Archaeology, Volume 5, Number 1, f. 70-88(19) 1977, Kshtjella e Vigut, arkitektura, konstruksioni dhe restaurimi i saj, Monumentet, 14, Tiran. 1980, Banjot romake t shekujve t par n Shqipri, Monu mentet,
BERISHA, M. - DRAFEHN, A. Archologisch-geophysikalische Prospektion im Kosovo Er GASHI, SH. GAUSS. R. ste Resultate einer bilateralen Forschungskooperation (n bo- HELFERT, M. LUCI, K tim). LETH, F. MERTL, P. REICHLER, S. SCHAFERER, G. TEICHNER, F. WENDLING, H., BODINAKU, N. 1984, Fibulat harkore prej bronzi t hekurit t hershm, Iliria, 2. 1981, Krkime arkeologjike n rrethin e Prmetit, Iliria 2. 1982, Varreza tumulare e Pazhokut, Iliria, 1. 1985, Migrimet e periudhs s bronzit t hershm dhe roli i tyre n formimin e etnosit ilir, Iliria 2. 2001-2002, Varreza tumulare e Dukatit n rrethin e Vlors
322 BOKOVI, DJ. BOU, A. BOVAN, V., BUKUMIRI, M., BULI, D. (Grmime t viteve 1973-1974) Iliria. 1933-34, Beleke sa putovanja, Starinar VIII-IX, Beograd. 1854, Recueil ditineraires dans la Turquie, Tome I, Vienne. 2002, Lipljan u istoimenoj studiji Atanasija Uroevia i u zapi sima Dene Debeljkovia, Batina 14, Beograd. 2011, Iz onomastike lipljanske okoline, Onomatoloki prilozi 21, 2007, Ranovizantijsko utvrenje Gradina-Lisina na zapad nom Kopaoniku, Istorijski asopis 54. 2008, Utvrenje Gradina - Konuli kod Rake, Istorijski asopis 57 GMKM, IRKOVI, S.M. DAVIES, O., DJURI, N. DOBRUNA, E., DOMASZEWSKI, v. A., DRANOLLI, J., BERISHA, M. GASHI., SH. VALLA, M. DUANI, S., 1961. Rimski put Naissus-Scupi i stanica Viano, 1969, Romakt n Kosov, Beograd.
323
123-9. Pritina.1964. Kasnoantika ostava iz Dobrotina na Kosovu, GMKM7-8, Pritina. 1970, Kosovo and Metohia in the antique peroid, GMK X, Pr ishtin. 1973. Romakt n Kosov dhe Municipiumi D.D. te Soanca, Prishtin. 1984. Vladarski dvori oko jezera na Kosovu. Zbornik Matice srpske za likovne umetnosti, 20. 1935. Roman Mines in Europe, Oxford 1936. Ancient Mining in the Central Balkans, RIEB 3. 1970, Gradina kod Belaevca, GMKM, X, Prishtin. 1984, Bronzanodobski nalaz iz Iglareva, GMKM, XIIIXIV, Prishtin. 1981. Nj stele sepulkrale nga rrafshi i Kosovs, GJASSHH 10, 21-7. Prishtin 1982. Tipologjia e monumentve sepulkrale t periudhs romake n Kosov, Iliria 2,197-220. 1982, Mbi disa toponime t kohes antike n Kosov, Shqi tart dhe trojet e tyre Tiran. 1987. Nadgrobne stele rimskog perioda sa podruja Kosova: Arhitektonika i plastika, A K38, 193-205. 1990. Motivet astrale n monumentet mbivarrore t periu dhs romake n Dardani dhe prania e tyre n kulturn popullore shqiptare, Studimi etnografik., 91-102. Prishtin 1992. Sarkofagt e gurit me dekorime n relieve gjat peri udhs romake n Dardani, GJASSHH 22, 7-26. 1994. Veprat e artit ilir n plastikn portretore t kohs ro make n `trevn e Dardanis, GJASSHH 24, 21-42. Prisht in 1995. Mbi dardant dhe Dardanin n baz t materialit arkeologjik, GJASSHH 25,9-20. 2003. Plastika Dekorative dhe Figurative e Gurit ne Darda ni gjate Kohes Romake (Sepulkrale dhe e Kultit). Vellimet 1 dhe 2. Prishtine. 1890, Die Grenzen von Moesia Superior und der illyrische Grenzzoll, 13,129-54. 2006, Kosova Arkeologjike I, Nj laterkul i veant i zbuluar n Crc t Istogut. Instituti Arkeologjik i Kosovs, Prishtin 1977a. Iz istorije rimskog rudarstva u Gornjoj Meziji, AV2 1977b. Mounted Cohorts in Moesia Superior, Limes: Akten
BUNGURI, A. 1994, Vendbanimi ilir i Psjaks, Iliria, 1-2. 1989, Arm ilire n krahinn e Dibrs, Iliria, 1. 2006, Pellgu i Drinit t Bardh n prehistori, HAK I. 2007-2008, T dhna t reja mbi neolitin dhe eneolitin n Kosov, ILIRIA Nr. XXXIII. 2010, Prehistoria e Dibrs, QSA, Tiran. BUNGURI, A.-LUCI, K. - KASTRATI, T. 2006, Qendrat prehistorike, HAK I, ASHAK-ASHSH, Prishtin. BUNGURI, A. GASHI, SH., BCHNER, L., 1901, CEKA, H dhe ANAMALI, S. CEKA, N. ABEJ, E. ERKOV, E.,
2004, Raport mbi grmimet e shptimit n vendbanimin prehistorik t Korishs, AIAK. 2006, T dhna t reja mbi kronologjin e Hisarit, Kosova Arkeologjike 1. Dardania, RE IV 2, 2157-8. 1961, Mbishkrime latine t pabotuara t Shqipris, BUSHT,I, f. 104-124,Tiran. 1972, Vshtrim arkeologjik mbi rrethin e Elbasanit, Monu mentet 3, f. 14-16, Tiran. 1974, Fortifikimet e vona antike pran rrugs Egnatia, Monu mentet 7-8, f. 84, Tiran. 2001. Dardant-Ilirt e par dhe t fundit. ILIRT, kreu VIII- Tiran. 1974, Problemi i vendit t formimit t gjuhs shqipe, KSI (Ti ran 15-20 shtator 1972), II, Tiran. 1957. Oko problema komunikacija i poloaja naselja na Kos ovu i Metohiji u rimsko periodu, GMKM2, 65-82. Pritina.
324 DJORDJEVI, Z. DJURI, N., ELEZOVI, EUSEB. EPIST. XL, 16. EVANS, A. J., FERRI, N., FIDANOVSKI, S.,
325 des XI internationalen Limeskongresses. Hrsg. vonJ. Fitz, Bu dapest,. 1977c. Aspects of Roman Mining in Noricum, Pannonia, Dal matia and Moesia Superior, ANRW II 6,52-94. 1980. Organizacija rimskog rudarstva u Noriku, Panoniji, Damlaciji i Gornjoj Meziji, IG 1-2, 7-55. 1980. Beograd. 2002, Metohija u delu Atanasija Uroevia, Batina, br. 14. 1970, Gradina kod Belaevca. Buletini i Muzeut t Kosovs, 10, Prishtin 1998, Pritina, Batina, 9-10. Ilirt dhe Iliria te autort antik, Tiran. 1885, Antiquarian Researches in Illyricum, part III-IV, Ar- chaeologia, XLIX, Westminster. 1984. Karakteristike antikih nadgrobnih spomenika sa pod ruja Pei, A 34, 213-18 (= Ferri, N, 1988. Stelat e periud hs antike t Pejs, GJASSHH 17,27-40). 1987. Rezulatet e hulumtimeve arkeologjike n trevn e Pe js, shtje t studimeve albanologjike. 1990a. Seviri Augustales i Augustales libertiniskog porijek la u Gornjoj Meziji, AVAl, 597-606 (= Ferri, N, 1989. T liru arit si barts t kultit perandorak n Mezi t Eprme, GJASSHH 18. 1990b. Disa elemente t veshjes dhe. t stolive n paraqitjen figurale t stelave t periudhs antike n Dardani, Studimi et nografik. 1996. Statusi shoqroro-ekonomik i t liruarve n provincn romake Moesia Superior (IAP), Prishtin. 2001. Monumentet Ushtarake t Periudhs Romake n Mezi t Eprme, Pej. 2006. Disa zbulime arkeologjike t rastit n rajonin e Istogut, Koha Ditore 12.08.2006, f.28. 2007, Rajoni i Istogut gjat shekujve. Buletini i Fakultetit Filo zofik, XXVII-XXVIII/1997-1998. Prishtin. 2008, Zri, 26 prill 2008, Kultura, Numizmatik, Nj moned h interesante romake e gjetur n Dobrush t Istogut, faqe 31. 2011, Kultovi i Religiozna vjerovanja u antici na podru ju Pei (Pej) na Kosovu. Godinjak, CBI, Knjiga 40, Sarajevo. 1984. Pregled rezulatata dosadanjih istraivanja antikog perioda u SAP Kosovu, GMK13-14. 1988. Nekropole Municipijuma DD u svetlu novih istraivan ja, GMK 15-16. 1990. Rimska kermika Ulpijane, Beograd. GABROVEC, S. - OVI, B. GALOVI, R. GARAANIN, D. GARAANIN, M, GASHI, L., GASHI, SH, 1996. Keramiki kalup iz Ulpijane, ZNM16/1,183-6. 1998. Rimski i ranovizantijski period, Arheoloko Blago. 1987, Periodizacija i hronologija, PJZ V, eljezno Doba, Sarajevo. 1956, Uvod u praistoriju Kosova i Metohije, BMKM, I, Prisht in. 1959-1960. Haltadski depo iz Janjeva, GMKM, IV-V. 1955, O Problematici Sekira Jadranskog Tipa Povodom Sekire iz Sinaja na Kosmetu, Arheoloki Vestnik VI/2, Lju- bljana. 1966, Rogova Fushe Djakovica, Praistorija nekropola sa humkama, AP 8. 1973, Praistorija na tlu Srbije, Beograd. Archeoloski Vestnik, AA VI, 2, Ljubljana. 1979, Centralnobalkanska zona, Starevska grupa, PJZ, Neo litsko Doba, Sarajevo. 1983 a, Bronzano Doba na Kosovu, PJZ IV, Bronzano Doba, Sarajevo. 1983 b, Grupa Donja Brnjica-Gornja Straava, PJZ IV, Bron zano Doba, Sarajevo. 1988, Nastanak i poreklo Ilira, Iliri i Albanci, Beograd. 1998, The Vina Culture and the Adriatik Influences, ATKM from the Neolithic to the Early Middle Ages, Beograd. 2012, Raport paraprak i grmimeve n Kalan e Vushtrris, Arkivi i IAK. 2012, Raport paraprak nga grmimi arkeologjik n lokalitetin neolitik t Dardhishts, arkivi i IAK. 2007, Raport paraprak i grmim sondazhit n lokalitetin parahistorik t Nishorit. AIAK 2009a, Raport paraprak i grmim shptimit n stacionin rru gor romak t Poslishts. AIAK 2009b, Raport paraprak i grmimit me karakter shptimi n nekropolin tumular t Ponoshecit. AIAK 2010-2008-2007-2006-2002, Raporte preliminare nga grmi met me karakter shptimi n Vlashnje t Prizrenit. AIAK 2011a. Raport paraprap nga germim me karaker shpetimi n Tumat e Fshajt. AIAK 2011b. Raport paraprap nga germim me karaker shpetimi n Tumat e Rogovs s Hasit.AIAK 2011c. Raport paraprap nga germim me karaker shpetimi n nekropolin mesjetar t Bllacs KK Suharek. AIAK 2012a. Raport me karakter studimi n Nekropolin tumuar t Volljaks.AIAK 2012b. Raport paraprap nga germim me karaker shpetimi n nekropolin tumuar t Llashtics KK Gjilan. AIAK
326 GASHI, SH. VALLA, M. GAVELA, B. GALOVI, R., GLII, J. GRUJI, R., GJINI, G, GJIPALI, I., HADIBEGI, H., HANDI, A., KOVAEVI, E., HAHN, J. 2012c, Raport paraprak nga germimi me karakter shpetimi ne lokalitetin parahistorik t Tics AIAK. 2012d.Raport paraprak nga germimi me karaker studimi n lokalitetin shum shtresor n Kalan e Dardans- Kamenic. 2009, Raport i grmim shptimit n Vrell, AIAK. 2012, Raport i grmim shptimit n Vrell, AIAK 1979, Paleolitske i mezolitske regije i kultura u Srbiji, PJZ I, Sarajevo 1959-1960,Haltadski depo is Janjeva, GMKM, IV-V, Prishtin. 1957, Rezultatet m t reja pr parahistorin e Kosov-Meto his, Prparimi, Revist kulturore, Prishtin nr. 11-12. 1961, Pojava ranih Bronzanodopskih kultura na Kosovu i Me tohiji, GMKM, VI, Prishtin. 1965, Rekognosciranje SO Vuitrn, Babin Most, Praistorisko i rimsko naselje. AKM, Pritina 1967, Nauni Starinar V, 1928-1930, f. 13; D. Tasi, Hvostans ka platnica, Starinar XIII-XIV, 1992. Ipeshkvija Shkup Prizren nder Shekuj. Drita Ferizaj. 2012, Epoka e Gurit dhe Shqipria, QSA-IA, Tiran. 1972, Oblast Brankovia - opirni katastarski popis iz 1455. godine. Sarajevo 1869, Reise durch die Gebiete des Drin und Vardar, Wien. 1691. Reise von Belgrad nach Salonik, C.I.L. iii. HOXHA, G. HOXHA, G. HOXHAJ, E., ILI, J.& STANKOVI, S. IMERI, B., IVANIEVI, V.& PEHAR, P. IVANOV, T. IVANOVI, M. IVANOVI, M.
327 1994, Muri rrethues i periudhs s von antike n qytetin e Shkodrs, Iliria 1-2. Tiran. 2001, Philon von Byzanz und die sptantiken Befestigungen in Albanien, n AK, Band 31, Heft 4 f. 601-616, Mainz am Rhein. 2000, Untersuchungen Zur Geschichte Des Kosova In Der Rmerzeit, Disertion Thessis. Wien 2007, Geografski centar - geografski centri Republike Srbije, centralne Srbije, Autonomne Pokrajine Vojvodine i Autonomne Pokrajine Kosova i Metohije, Zbornik Matice srpske za drutvene nauke, no. 123. 2003, Shtimja me rrethin dshmi egzistence dhe qndrese, Prishtin. 2005, Kasnoantiki nalazi sa eana i Gornjih Streoca (Kosovo), Starinar, no. 55 1967 Arheologieski prouvanjima u Panonii, Archeologia, f.48, Sofia. 1961, Crkva Preobraenja u Budisavcima, SKM I, p. 204, Pr ishtin. 1997, Kulturna batina Kosova i Metohije, I, Deo, (od prahis torije do XII Veka)
ILIRET DHE ILIRIA TE AUTORT ANTIK, 2002. Grup autorsh, Tiran JASTREBOV. I. S., JANJI, D., JANKOVI ore N. JAOVI, G.M. 1904. Stara Srbija i Albnanija. Putevija zapiski. Spomenik SKA XLI/36. Beograd. 2011. Iustiniana secunda - lipljanska episkopija, Crkvene studije, , vol. 8. 2004, Sloveni u severnom Iliriku 6. stolea Glasnik Srpskog arheolokog drutva vol. 21, br. 20, str. 39-61. 2010, Toponimija sela Ugljara kod Pritine, Zbornik radova Filozofskog fakulteta u Pritini, no. 40, pp. 13-24. 1990, Master of Silver: The Iron Age in Serbia, Belgrade. 1877b. Inschrift aus Lipljan, AEM1, 66-7.
HARTA ARKEOLOGJIKE E KOSOVS I, 2006, Grup autorsh. ASHAK-ASHASH, Prishtin. HODDINOTT, R.F., HONIGMANN, E. HOTI, A. HOXHA, A., MULHAXHA, A., GORANI, A., NIKI, XH.
1963,Early Byzantine Churches in Macedonia and South Ser bia 1936, Recherches sur le listes des Peres de Nices et de Constantinopol, Byzantiun 11. 1981, Tumat e fshatit Knet, Iliria, 1. 1982, Varreza tumulare e Bardhocit n rrethin e Kuksit, Iliia, 1. 2009, Trashgimia e evidentuar n regjionin e Pejs, Pej.
JEVTOVI, J., (ed.), JIREEK, K.,
328 JOJI, JOVANOVI, V., JOVANOVI, B. JUBANI, B. JUBANI, B. dhe CEKA, N., KALAJA-HAJDARI, E., KANITZA, F., KASTRATI,T., KILIAN, K., KOMATA, D. dhe KOKA, A.
329 1931Razvaljine crkve Male studenice, Juni pregled, god- VI, No.1, Skopje 1967. Banjica kod Pei u Metohiji: kasnoantika funerarna graevina, AP 9, 121-5. 1978. Nakit u rimskoj Dardaniji, Beograd. 1988. Arheoloka istraivanja srednjovekovnih spomenika i nalaza na Kosovu, n Zbornik okruglog stola o naunom is traivanju Kosova, SANU, Beograd 1979, Rudarstvo i metalurgija eneolitskog perioda Jugoslavi je, PJZ III, Eneolitsko Doba, Sarajevo. 1976, ber den frhmitelaterchen schuh von Cecan auf Koso vo, Balcanoslavica 5, Pripel, 1976. 1972, Qeramika ilire e qytezs s Gajtanit, IliriaII.1974, T dhna pr kulturn tumulare t Shqipris verilindore, KSI,(Tiran 15-20 shtator 1972 b, I, Tiran. 1983, Tumat ilire t Knets, Iliria 2. 1985, Tipare t kulturs ilire n trevn e Dardanis, Iliria 2, Tiran. 1986, Plotsime pr hartn arkeologjike t Shqipris s Ve riut, Monumentet 1, Tiran. 1990, Qeramika e zbukuruar me motiv vijash paralele, Iliria 1,247,Tiran. 1971, Grmime n qytezn ilire t Rosujs, Iliria I, f. 49-65, Tiran. 2010. Prania e elementit ilir n administratn e periudhs ro make i dshmuar n monumentet epigrafike nga territori i Kosovs, f . 225- 231, VJETARI, 43 /44, Agjencia Shtetrore e Arkivave t Kosovs, Prishtin. 2010, Zyrtaret e Periudhes Romake te paraqitur ne monu mentet epigrafike te zbuluara ne territorin e Kosoves Kosova 33/34, Instituti i Historise-Prishtine. 2011/2012, Stacionet beneficiare n pjesn qendrore t Darda nis, f. 49-54, KOSOVA, 35 / 36, Prishtin. 1892, Rmische Studien in Serbien. 2006, Kosova Arkeologjike I, Gjetje rasti nga Banja e Pejs, 2004, Raport i grmim sondazhi n Polac, AIAK. 1974, Koha e hershme e hekurit n Shqipri, KSI, Tiran. 1975. Tranchtzubehor der Eisenzeit zwischen Agais und An dria, Band 1975. Zur Frueisenzeit Albaniens, KSI, Iliria IV. 1976, T dhna nga lugina e mesme e Drinit, Iliria VI, f.110, Tiran. KOSOVA N VSHTRIM ENCIKLOPEDIK, 1999. Grup autorsh. ASHSH, Qendra e Enciklopedis Shqip tare, Tiran. KRASNIQI, M. KORA, V. KORKUTI, M. KRALJEVI, G., LISIAR., P. LJUBINKOVIC, R. LUCI, K. MAYER, A., 1982, Zonat etnografike t Kosovs, Shqiptaret dhe trojet e tyre Tiran. 1976, Studenica Hvostanska, Beograd. 1995, Neolithicum und Chalkolithicum in Albanien, Mainz am Rhein. 1984, Antiki novci nabavljeni u Janjevu za zbirku Zemalsk- og Muzeja u Sarajevo. GM, XIII-XIV, Prishtin. 1980. Tabula Peuntingeriana i rimski itinerari-Pregled i prim jedbe, Putevi i komunikacije u Antici, Beograd. 1959, Konzervatorski radovi na crkvi Vavedenja u Lipljanu ,Zbornik zastite spomenika kltre, no. 10, pp. 69-136 1980, Raport mbi grmimet arkeologjike n tumn e Banjics s Pejs, 1979-80. Arkivi i Muzeut t Kosovs 1984, Raport preliminar n hulumtimet n lokalitetin para historik t Kllokotit, Arkivi i Muzeut t Kosovs 1985, Raport preliminar n hulumtimet n kalan e Pidiqit- Gjilan-Arkivi i Muzeut t Kosovs 1998, Hronoloki poloaj nekropole Donja Brnjica na osn ovu metalnih nalaza, Simpozium Rad Dragoslava Srejovia, (Kragujevac 27-29 november 1997), Kragujevac. 1997, Relations between Kosovo and Mycenae during the Bronze Age, Macedonian and the Neighbouring Regions from 3rd to 1st Millenium B.C., Struga. 1998, The Bronze Age, ATKM, Beograd. 1998, Arheoloko Blago Kosova, Peka Banja, Kneevski grobovi, Katalog 2001, Dating the Donja-Brnjica Culture basen on metal finds, The Struma-Strymon River Valley in Prehistory. 2007, Raport pune i prnjohjes arkeologjike t zons s interesit (TC-Kosova A - Obiliq, TC-Kosova B - Plemetin dhe Bivolak), AMK. 2011, Prezantimi i rezultateve t grmimeve arkeologjike n tumat e Llashtics-Raport preliminar-Arkivi i Muzeut t Kosovs. 1957-9. Die Sprache der alten Illyrier 1-2 (Schriften der Balkankommission, linguistische Abteilung, Heft 15) Wien. 1988. Nj skulpture antike nga Municipiumi DD t Soanica, GMK 15-16,51-5. Prishtine.
MEHMETAJ, H.,
330 METCALF, D. MILLER, K. MIRDITA, Z.,

331 1990. Iskopavanje Kuline kod Tenesdola. GMKM, Separat, Pristina. 1993, Praistorijska nekropola i Grashtici, Beograd,GDKS, 17. 2011, Kalorsi n relievin e Ulpiansdhe altari i Vushtrris, Kosov, Candavia 3, Tiran. Qendrat arkeologjike nga mijvjeari i gjasht deri n shek. VI/V p.K, Lashtsia e Fush Kosov, libr i prgatitur pr shtyp. 1991, Avar and slav invasions in to the Balkan Penisule (c.575-625): the nature of the numismatic evidence. JRA, vol. 4, f. 139-148, Rom. 1916 a. Itineraria Romana: Rmische Reisewege an der Hand der Tabula Peutingeriana, Stuttgart. 1916 b, IR, col. 555.558. tek Ilirt dhe Iliria te autort antik, Tiran, 1965. 1971. Kosova n periudhen e ilirve dhe t perandoris ro make, GJASHH. Pristin. 1973a. About the Name Dardanian, BFF10. 1973b. Das Christentum und seine Verbreitung in Darda nien, Balcanica 4. 1975. Problem der Urbanisation Dardaniens zur Rmerzeit, GCBI14. 1979. Studime dardane, Prishtin. 1980 Novitates epigraphicae e Dardania collectae. AV3l. 1981a. Antroponomia e Dardanis n kohn romake, Prisht in. 1981b.Rndsia dhe mundsit e materialit epigrafik n ndriimin e strukturave etnike dhe politike n Dardani n kohn romake, SH3,201-15. 1981c. Problemi i rekonstruimit t drejtimit t rrugs Vicia num-Gabuleum, Krkime-Istrazivanja 1, ASHAK, 123-37 (= Mirdita, Z., Problem rekonstrukcije pravca puta Vicia num-Gabuleum, Putevi i komunikacije u antici - Materijali 17, Pe. 1978, 53-68). 1982 a, Studime Dardane, Tiran. 1982 b. Novoodkriveni natpis u Kaaniku, AV33,79-83 1984. Jedna antika skulptura iz Dardanije, GMK 13-14,63-5. 1986a. Zur Frage der Romanisierung der Dardaner, Die Al baner und ihre Gebiete, Hrsg. vonA. Buda u.a., Tirana. 1986b. Kontribut pr njohjen religjionit dhe kultve t Dar danve n kohn pararomake, GJASSHH16,19-38. Pristin. 1987a. O jednoj ari iz centralnog podruja Dardanije, AV38. 1987b. Romanizimi dhe problemi i substratit n Dardani n kohn romake, Perparimi 1-2,45-54. Pristin. 1987-1988. Die wirtschaftlichen und gesellschaftlichen Ver hltnisse des Zentralgebietes Dardaniens in der Antike, Balca nica 18-19. MIRKOVI, M., MCSY, A., MUAJ, S. NIKOLAJEVI-STOJKOVI, I. NIKOLAJEVI, I. NOVAKOVI, R. NIKOLI, O. OSMANI, J., 1988. Kultet e plleshmris s Dardanis antike dhe disa specifika t tyre me kultet t njjta n Istrin antike, GJASSHH. Pristin. 1991a. Jo jednom o problemu etnogeneze Dardanaca, Il iro-traki simpozijum., 101-10. 1991b. Mbi kufirin perndimor t dardanve dhe t Dardan is n antik, GJASSHH 20,7-32. Pristin. 1995, Kosovo od prapovijesti do kasne antike, Pril, Inst, Arhe ol, Zagreb, 11-12. 1998, Krishtenizmi ndr Shqiptar, 1998, Prizren. 2001, Religjioni dhe kultet e Dardanve dhe Dardanis n An tik, Harta e Dardanis n Antik, faqe-209, Zagreb. 1960. Rimski put Naissus-Scupi i stanice ad fines, A 10,249-57. 1968a. Rimskih gradovi na Dunavu u Gornjoj Me siji (Arheoloko drutvo Jugoslavije: Dissertationes) Beograd. 1969. Urbanisierung und Romanisierung Ober moesiens: ber die Anwednung der statistisch-onomas tischen Forschungsmethode, A 19. 1971. Benificijama stanica kod Novog Pazara, A 21,263-71. 1967. Muncipale Gemeinden und ihre Territorien in Moesia Superior, GCBI 5,151-66. 1970a, Gesellschaft und Romanization in romischen Provinz Moesia Superior. Budapest. 1970b. Vorarbeiten zu einem Onomasticon von Moesia Supe rior, GCBI 8. 1974. Pannonia and Upper Moesia: A History of the Middle Danube (Provinces of the Roman Empire) London-Boston. 1990, Sistemi fortifikues i qytetit t Bylisit n antikitetin e von, Iliria 1. Tiran. 1957, Ranovizantijska arhitektonska dekorativna plastika u Makedoniji, Srbiji i Crnoj Gori, Beograd. 1978, Sahranjivanije u ranihrianskim crkvama na podruju Srbije, AV XXIX, f. Pritina. 1984, Oko problema prouavanja gradina na Kosovu, (Mbi problemin e studimit t fortifikatave t Kosovs). BMK XIII- XIV, Prishtin. 1997, Knjievna kultura u hramovima Drenice, Batina, no.8. 2003, Vendbanimet e Kosovs, 1, Prishtina, Kastrioti dhe Fus h-Kosova. Prishtin, 2003, Vendbanimet e Kosovs, 1, Lypjani. Prishtin. 2004, Vendbanimet e Kosovs 9, Ferizaj, Shtimja dhe Shtrpca, Prishtin.
332 2004, Vendbanimet e Kosovs 12, Burimi (Istogu), Prishtin. 2005, Vendbanimet e Kosovs, 15, Drenica. Prishtin. 2005, Vendbanimet e Kosovs, 16, Vushtrria, Prishtin. PAPAZOGLU, F. 1969, Srednjobalkanska plemena u predrimsko doba, ANUBH knj. XXX, Sarajevo. 1978. The Central Balkan Tribes in pre-Roman times, Amsterdam. PAROVI-PEIKAN, M., 1978, Greek Alphabetic Inscription from Lipljan, AI 19. Beograd. 1991. Peka Banja i importovana grka keramika iz kneevskih grobnica, Starinar 40-41,189-94. Beograd. 1995. Zapaanja o mikenskom uticaju na podruju central nog Balkana Starinar 45-46, 1998. Greek Ceramics, ATKM from the Neolithic to the Ear ly Middle Ages, Beograd. PATSCH, C., PALAVESTRA, A., PALAVESTRA, A., KRSTI, V., PEJA, F., 1898. Der Landtag von Moesia Superior, Festschrift fr Otto Benndorf, Wien, 287-8. 1901. Dardani.AEJV 2,2155-7. 1993, Praistoriski ilibar na centralnom i zapadnom Balka nu. SANU-BI. Beograd 2006, Magija ilibara, Beograd. 1998. Epigrafski spomenici, Arheoloko blago., 354-9. 2000, Contribution a letude des monnaies de metalli Darda nici. XII International Numismatischer Kongress Berlin 1997. Akten I, Berlin. 2008. Monedhat Antike t Kosovs, Muzeu i Kosovs. Prisht in 2006, Grmime arkeologjike n Graboc t Ult 2004, Kosova Arkeologjike I, 2006, Prishtin. 2008, The fortress of Harilaq, L Illyrie meridionale et L epire dan l antiquite V, 2012, Kalaja e Harilaqit, Fush Kosov 1975. Paleografija rimskih natpisa u Gornjoj Meziji (Arhe oloki Institut, knj. 14) Beograd. 2007. Pre-Roman and Roman Dardania: Historical and Geo graphical consideration. Balcanica XXXVII, 7-25. Beograd. 2010, Gora Prozrak i dvor Nerodimlja, Istorijski asopis, br. 59. PRZHITA, L.
333 1986, Kshtjella e Bushatit, Iliria 2, f. 187-208, Tiran. 1990, Kshtjella e Pecs n periudhn e antikitetit t von dhe mesjets(rrethi i Kuksit), Iliria 1. Tiran. 1993, Gradishta e Bardhocit, Iliria 1-2, 219-240, Tiran. 1995, Kshtjella e von antike e Domajve (Ujmisht), Iliria 1-2. Tiran. 1996, Gjetje nga varreza e Bicajve, Iliria 1-2, Tiran. 1992-1999, Kshtjella t periudhs antike t von prgjat rrugs Lissus-Naissus, Monumentet. Tiran. 2004, T dhna t reja pr fortifikime t shek. IV-VI n lug inn e Drinit. 2003. Fortifikimet IV-VI ne Dardani. Tiran.
PRZHITA, L.,- HOXHA, G.,
PRZHITA, L. - HOXHA, G. - PEJA, F. 2004, Grmime arkeologjike t vitit 2002 n vendbanimin e ifllakut (Kosov), Candavia 1. PRZHITA, L.-LUCI, K - HOXHA, G. 2006, Harta Arkeologjike e Kosovs I, ASHAK-ASHSH, Pr- BUNGURI, A.-PEJA, F, -KASTRATI, T ishtin. PRZHITA, L. - PEJA. F PETROVI, P. PETROVI, J. PETKOVI, V. PERI, S. PLINI, XLIV, 31.5, POPOVI, V. 2009, Mbi disa tipare t zhvillimit kulturor n dardanin perndimore (shek. I-IV), ILIRIA Nr. XXXII 2005-2006. 1984, Zidinac, Speculum antique tardif, Starinar, Beograd. 1994-1995, Les forteresses de la basse antiquit dans la rgion du Haut Timok, Starinar, Beograd. 1966, Radavake peine, Beograd, 33/ f. 311-325. 1950, Pregled crkvenih spomenika kod srpskog naroda, Beo grad. 2001, Kulturni karakter i hronologija strevakih elemenata u neolitu zapadnih oblasti Balkana, Starinar, no. 51. 1965 tek Ilirt dhe Iliria te autort antik, Tiran. 1975, Les temoins archologiques des invasions avaro-slaves dans lIllyricum Byzantin, MFR, Tome 87. 1, f. 445-504, Rom.
PEJA, F.,- DRANOLLI, J., PEJA, F.,- HAJDARI, A., PEJA, F., -RRACI, B.,-HAJDARI, A., PETROVI, P., PETROVI, V.,
PRAISTORIJA JUGOSLOVENSKIH ZEMALJA V. 1987, eljezno doba, Sarajevo PRENDI, F. 1974, Vshtrim mbi kulturn e periudhs s pare t epoks s hekurit, Iliria III. 1974, Kultura ilire e periudhs s hekurit, Iliria III. 1977-1978, Epoka e bronzit n Shqipri, Iliria VII-VIII, Ti ran. 1979-1980, Nj varrez e kulturs arbrore n Lezh, Iliria
334 PRENDI, F.-ANDREA, A. PROC. CAESARES, PREMESTEIN, V. A. - VULI, N., RAJKI, P. ROSTOVTZEFF, M., SALIHU, E., SEKULI, V., SIMI, V., SLAVKOVI-DJURI, N. SMIRNOV, S. ET BOKOVI, DJ., SPOMENIK., SREJOVI, D., IX-X, Tiran. 1985, Mbi formimin e kulturs dhe t etnosit ilir n territorine Shqipris gjat epoks s bronzit dhe fillimit t asaj t heku rit, Iliria,2. 1974, T dhna t reja mbi neolitin n Shqipri, Iliria 1981,2. De Aedificis, IV,4 Ilirt dhe Iliria tek autort antik, Tiran, 1965, f. 441. De bello gotico, VIII, (IV) 25, 13 Ilirt dhe Iliria tek autort antik Tiran. 1900. Antike Denkmler in Serbien, JAI3. 1901. Antike Denkmler in Serbien II, JAI4, 73-162. 1903. Antike Denkmler in Serbien und Macedonien, JAI6. 1961, Seoske crkve u dolini Belog Drima, SKM I, p. 171, Pritina. 1984, Seoske crkve XVI i XVII veka na Kosovu, GMK, XIII- XIV, p. 131, Prishtin. 1957. The Social and Econornic History of the Roman Empire. Oxford. 1985. Plastika dekorative dhe figurative e stelave mbivarrore t periudhs romake n Kosov, GJASSHH 14. 1987. Mbi gjendjen dhe Perspektiven e studimve arkeolog jike t kohs antike n Kosov, shtje t studimve alban ologjike,. 197-204. Pristin. 1989. Boa e pishs si motiv dekorativ i plastiks sepulkrale n koh romake dhe tradita simbolike e saj n trevn e Darda nis, GJASSHH 18. 1998-1999, Nova knjiga o Drenici - Olga Nikoli: Drenica - batina Brankovia, Institut za srpsku kulturu, Narodna i Univerzitetska biblioteka, Kulturna manifestacija Gligorije Glia 1951, Istorijski razvoj naek rudarstva. 1979, Redeterminacija nekropole u Duboaku kod Suve Reke, Sahranjivanje kod Ilira, Simpozium, Zlatibor (10-12.05.1976), Beograd. 1964, Ilirski tumuli kod Suve Reke, GMKM IX, Prishtin. 1935-1936, Leglise de la Mere de Dieu de Hvosno, Starinar, IX-XI. F.47-82. 1941-1948, XCVII, 77, Beograd, f.51. 1973. Karaga and the Problem of the Ethnogenesis of the Dardanians, Balkanica 4,39-80. 1975, Karaga and the problem of ethnogenesis of Darda niens, Balcanica IV, Beograd.
335
STADTMLLER, G. STRABONI VII, SUTJELICA, AL. AEL, J., SHTYLLA, V. SHUKRIU, E.,
1966, Forschungen zur albanischen Frhgeschichte, Wies- baden. 5, 3, 10, tek Ilirt dhe Iliria te autort antik, Tiran 1965. 1987, Toponimski tragovi latinskog hrianstva u unutranos ti prednemanjike Srbije, Beograd. 1981. Dardania, Furii e Pntii, Scritti sul antico in memoria di Fulvio Grosso. Pubblicazioni della Facolt die lettere e fdoso fia 9, Marcerata, 587-94 (=ael, J.,1992. Opera selecta, Ljubljana). 1983, T dhna mbi rrugt dhe urat e vjetra n Kosov, Mon umentet 1. Tiran. 1997, Rrugt dhe urat e vjetra n Shqipri, Tiran. 1976, Izvetaj sa iskopavanja na lokalitetu Porodimje kod timja, Arkivi i Muzeut t Kosovs 1990. Veletin. Vendbanim shumshtresor, Arheoloski Pre gled, 29 (1988), Ljubljana. 1996a. Dardania paraurbane, Dukagjini, Pej. 1996b. Aspekte t historis politike t Mbretris s Dardan is, BFF24, 19-24. Pristin. 1999-2000, Mbretria dardane, Iliria 1-2, f. 7-27, Tiran. 2004, Kosova Antike, Muzeu i Kosovs, Prishtin. 1976, Naissus-Dyrrachion-Scupi, Serdica-Thesalonike, Slov enska Akademia Zannosti in Umjetnosti, Ljubljana. 1973, Boka u Prevu, Optina Klina (Metohija), AP 15. 1979, Sahranjivanje na nekropoli Boka u Prevu kod Kline (Kosovo), Sahranjivanje kod Ilira, (Zlatibor 10-12 maj 1976), Beograd. 1983 a, Bubanj-Salcuta-Krivodol Kompleks, PJZ III, Eneolits ko Doba, Sarajevo. 1983 b, Kostolaka kultura, PJZ III, Eneolitsko Doba, Saraje- vo. 1995, Eneolithic Cultures of Central and West Balkans, Beo grad 1998, The Iron Age, ATKM from the Neolithic to the Early Middle Ages, Beograd. 1998, The Starevo Culture, ATKM from the Neolithic to the Early Middle Ages, Beograd. 1990, Crkva Sv. Petar kod Ujmira, SK IX, 1989-1990, p. 5-34,
TABULA IMPERII ROMANI TASI, N. TODI, B.
336 TODOROVI, J. TRUHELKA, C., UROEVI, A. VASI, R. VULI, N, WILKES, J. J., Prishtin. 1963, Die Grabung Hisar und ihre verhaltnisse zum Aeneo lithikum und der Fruhen Bronzezeit, AY IV, Beograd. 1929. DARDANCI (Arheoloske beleske iz Juzne Srbije), Glas nik Sk. N. D. V. Skopje-Beograd. 1957, Lipljan - antropogeografska ispitivanja. Glasnik Et nografskog instituta SANU, knj II-III (1953-1954). 1987, Oblast Istonog Kosova, June Srbije i Severne Make donije, PJZ V, eljezno Doba, Sarajevo. 2009, Beleke o Glasincu - hronologija kneevskih grobova, Starinar, no. 59. 1925a. Dardanci, Glas SKA WA, 90. 1931. Spomenik 71 1976, Arthur Evans in the Balkans 1875-81, reprinted from Bulletin No. 13 of the Institute of Archaeology, London.
337
Indeksi i emrave t vendgjetjeve arkeologjike
Afr shtpis s Shaban Zaskokut, Rubovc (Fushlot), Lipjan, 240 Altar, Veriq (Verrin), Istog (Burim), 78 Altari kushtuar hyjit dardan, Vushtrri, 161 Ara te Kisha, Klina e Mesme, Sknderaj, 107 Arat e Gata, Babushi i Muhaxhirve (Babushi), Li-pjan, 249 Arat e Ahmetit, Poturovc (Arban), Lipjan, 233 Arat e gjata, Krnin, Istog (Burim), 60 Arat e Hamitit, Tic, Sknderaj, 96 Arat e Hanit, Turiec, Sknderaj, 113 Arat e Kishs, Dobrev e Ult (Miradi e Ult), Fush Kosov, 225 Arat e Kishs, Gllanic (Leshan), Lipjan, 250 Arat e Kishs, Grykas (Trdeci), Gllogoc (Drenas), 132 Arat e Kishs, Ribar i Madh (Ilirion), Lipjan, 237 Arat e Kishs, Vojnik, Sknderaj,115 Arat e Kishs, Zllokuqan (Zallkuq), Lipjan, 237 Arat e kronit, Krnin, Istog (Burim), 60 Arat e Mdha, Rusinofc (Arbnor), Lipjan, 235 Arat e Njoma-Kisha e Vjetr, Crrc, Istog (Burim), 64 Arat e shpatit, Kozhic, Sknderaj, 99 Arat e Shpatit, Polac, Sknderaj, 91 Arat e Villave, Llaush, Sknderaj,103 Arat mbi shpia, Torin (Terin), Lipjan, 233 Arat nn Leki, Gadime e Poshtme, Lipjan, 244 Arat pas Rudine, Fushtic e Ult, Gllogoc (Drenas), 152 Arnica, Dobrashec (Dritan), Gllogoc (Drenas),143
Bregu (Vuck), Kroisht, Lipjan, 237 Bregu i Hallait, Hallaq i Vogl, Lipjan, 250 Bregu i Kishs, Komaran (Bushat), Gllogoc (Drenas), 141 Bregu i Tafilit, Rusinofc (Arbnor), Lipjan, 234 Bregu i Xhaqit, ellopek, Lipjan, 249 Bregu, Qylag, Lipjan, 234
C
Carralluk (Fushmir), Istog (Burim), 82 Crkfina, Bukovic (Bunget), Lipjan, 248

arshia, Rubovc (Fushlot), Lipjan, 240 esmja e fshatit, Topliqas, Lipjan, 239 uka, Godanc (Shpati), Gllogoc (Drenas), 144 ukisht, Bakshia, Obiliq (Kastriot), 203
D
Dardhisht, Obiliq (Kastriot), 205 Domanek, Gllogoc (Drenas), Gllogoc (Drenas), 131 Duk, Shtime, Shtime, 263 Dumnic e Eprme (Domnikaj), Vushtrri, 179 Dumnic e Mesme, Vushtrri, Vushtrri, 179
B
Bajraku, Bukovic (Bunget), Lipjan, 248 Banja e Pejs, Istog (Burim), Istog (Burim), 49 Bazament kolone, Rakosh, Istog ( Burim), 58 Bellaevc i Vogl (Bardh i Vogl), Fush Kosov, 216 Biga, Prellovc, Sknderaj, 93 Bira e Kamberit, Syrigan (Suhogrll), Istog (Burim), 46 Boka, Llapushnik, Gllogoc (Drenas), 138
F
Ferma e Osman Hotit, Marin, Sknderaj, 95 Fshati Krye , Vrell (Tedeli), Istog (Burim), 72 Fusha, Bregzi, Lipjan, 238 Fush Kosov, Fush Kosov, 227
338
339
G
Galic, Vushtrri,190 Gllavotin, Vushtrri, 190 Grmadhat e Kishs, Ceceli, Vushtrri, 162 Gjetje rasti, Harilaq, Fush Kosov, 221 Gjetje rasti, Janjev, Lipjan, 251 Gjurm t minierave antike dhe gjetje rasti, Janjev, Lipjan, 251 Gjyshkoka, Kaliqan, Istog (Burim), 57 Gjyteti i Madh, Tushil, Sknderaj, 104 Gjyteti i Topills - Guri i Markut, Topill, Shtime, 268 Gjyteti i Vogl, Tushil, Sknderaj, 106 Gjyteti, Syrigan (Suhogerll), Sknderaj, 120 Gllavic, Klin e Eprme, Sknderaj, 106 Graboc i Eprm, Obiliq (Kastriot), 201 Gradina e Vuakut, Nnkala (Vuak), Gllogoc (Drenas), 132 Gradina, ikatov e Vjetr, Gllogoc (Drenas), 143 Gradina, Llapushnik, Gllogoc (Drenas),136 Gradina, Llaush, Sknderaj,101 Gradina, Syrigan (Suhogerll), Sknderaj, 122 Gradin, Gadime e Eprme, Lipjan, 244 Gradin, Kotorr, Sknderaj, 108 Gryka e Kroimirit-Shpati-Biga, Kroimir, Lipjan, 250 Gurakoc, Istog (Burim), Istog ( Burim), 82 Gurt e Rrasalive, Qirez, Sknderaj, 94
K
Kalaja e Harilaqit, Harilaq, Fush Kosov, 218 Kalaja e Madhe, Vrbovc (Fortesa), Gllogoc (Drenas), 148 Kalaja, Brus, Lipjan, 247 Kalaja, Vrbovc (Fortesa), Gllogoc (Drenas), 147 Kalaja, Vushtrri, Vushtrri, 160 Kallariq-Vendbanim mesjetar, Vushtrri, Dubovci, 167 Krshi i Prellovcit, Prellovc, Sknderaj, 93 Krshi i Vogl, Sushic (Gashaj), Istog ( Burim), 76 Kshtjella (Gradina), Bellaevc i Madh (Bardh i Madh), Fush Kosov, 213 Kshtjella antike, Shalc, Vushtrri, 184 Kisha e Drushtinit, Crrc, Istog ( Burim), 65 Kisha e Kozmait, Krojeti (Kraikov), Gllogoc (Drenas), 131 Kisha e Llugiqve, Belanic, Istog ( Burim), 61 Kisha e Lugut t Vaut, Obria e Ult, Sknderaj, 100 Kisha e Madhe, Rrezall, Sknderaj, 95 Kisha e Paraqitjes s Virgjreshs n tempull, Lipjan, 253 Kisha e Rimit, Dragolec i Eprm, Istog ( Burim), 45 Kisha e Rimit, Qubrel, Sknderaj, 125 Kisha e shkatrruar, Gumnisht (Malet), Vushtrri, 195 Kisha e Vjetr, Sushic (Gashaj), Istog ( Burim), 76 Kisha e Vjetr, Zhakov (Dardh), Istog ( Burim), 77 Kisha e Vogl, Rrezall, Sknderaj, 96 Kisha Jon, Syrigan (Suhogerll), Sknderaj, 122 Kisha mesjetare, Sllakovc, Vushtrri, 163 Kisha te Bota, Syrigan (Suhogerll), Sknderaj, 122 Kisha, Arllat, Gllogoc (Drenas), 140 Kisha, Sinaj, Istog ( Burim), 79 Kish , Godanc (Shpati), Gllogoc (Drenas), 147 Kish me varreza, Skrom, Vushtrri, 190 Kish mesjetare, Pjetrshtic, Shtime, 262 Kish mesjetare, Smerkovnic (Qytez), Vushtrri, 191 Kish, Dobrashec (Dritan), Gllogoc (Drenas), 144 Kish, Fushtic e Ult, Gllogoc (Drenas), 152 Kish, Koretic e Ult, Gllogoc (Drenas), 153 Kish, Trstenik (Qndresa), Gllogoc (Drenas), 151
H
Hade, Obiliq (Kastriot), 203 Hani mesjetar, Ceceli, Vushtrri, 162
Kish, Rranz, Shtime, 261 Kletin, Likoc, Sknderaj, 99 Kodrvarrez (tum), Dobrev e Eprme (Miradi e Eprme), Fush Kosov, 227 Kodrvarrez ilire, Sllatin e Vogl (Albana e Vogl), Fush Kosov, 213 Kodra e Begut, Gllogofci (Rrafshor), Lipjan, 239 Kodra e Danit, Leletiq (Rrezje), Lipjan, 236 Kodra e Gjytetit, Banjica (Baj), Lipjan, 236 Kodra e Kishs, Kuic, Sknderaj, 103 Kodra e Kishs, Orobrda (Arbnesh), Istog ( Burim), 56 Kodra e Kishs, Syrigan (Suhogrll), Istog ( Burim), 46 Kodra e Kishs, Trnavc, Sknderaj, 107 Kodra e Xanit, Polac, Sknderaj, 92 Kodrat e Madhe, Qylag, Lipjan, 234 Koleksion i monedhave antike nga Janjeva n Muzeun Kombtar t Sarajevs, Janjev, Lipjan, 252 Kolon, Rakosh, Istog ( Burim), 58 Kompleksi kishtar paleokristian, Vrell (Tedeli), Istog ( Burim), 73 Kopili i Ult, Sknderaj, 117 Kosh, Istog (Burim), Istog ( Burim), 82 Kovrag (Krasniqaj), Istog (Burim), 81 Kroni i Kallugjerit, Sllovia (Manastir), Lipjan, 241 Kroni i kishs, Prellovc, Sknderaj, 93 Kukavic, Buroj, Sknderaj, 115 Kulin, Turiec, Sknderaj, 113 Kulin, Vojnik, Sknderaj, 115 Kulla, Stankofc (Flamurasi), Gllogoc (Drenas), 152 KunjSeishte, Sinaj, Istog ( Burim), 79
(Drenas), 152 Livadhi i Kishs, Banjica (Baj), Lipjan, 235 Livadhi i Kishs, Tushil, Sknderaj, 106 Livadhi i Priftit, Brus, Lipjan, 248 Llukafc i That, Istog (Burim), 81 Lokaliteti Golina, Crrc, Istog ( Burim), 66 Lokaliteti Crkvisht, Dobrush, Istog ( Burim), 81 Lokaliteti Porodimje, Mollopolc, Shtime, 265 Lokaliteti Vorre t Mome, Varigosh, Lipjan, 238 Lubozhda - Nngurra, Istog (Burim), 70 Lugu i Vorreve, Akllap, Lipjan, 247 Lugu i Arave, Buroj, Sknderaj, 115 Lugu i Kishs ose Bira e Kishs, Akllap, Lipjan, 247 Lugu i Kishs, Obiliq (Kastriot), 208 Lugu i Madh, Hanrosi, Lipjan, 248 Lugu i Madh, Vrell (Tedeli), Istog ( Burim), 72 Lugu i Reks s Hanrocit, Shishar, Lipjan, 240
M
Martiriumi paleokristian, Banjic, Istog ( Burim), 52 Mbetjet e themeleve t Kishs, Petrov, Shtime, 267 Melluh, Polac, Sknderaj, 91 Mirash, Vushtrri, Vushtrri, 185 Mllaka, Qylag, Lipjan, 234 Murinat (Zidinat), Tushil, Sknderaj, 106
N
N oborrin e Ahmet Januzit, Likoc, Sknderaj, 99 N pronn e Ismajl Nurs, Prellovc, Sknderaj, 93
I
Ish-prona e Shaban Aruit, Strmc i Ult, Sknderaj, 106
L
Lagjia e Quvrilve-Kisha, Sibovc, Obiliq (Kastriot), 204 Lama e Kalas, Vrbovc (Fortesa), Gllogoc (Drenas), 147 Laterkuli i Crrcs, Crrc, Istog ( Burim), 65 Ldina e Kishes, Mojstir, Istog ( Burim), 77 Leht e Kaurrit, Cerkolez, Istog ( Burim), 83 Lisi i Kishs, Trubuhoc, Istog ( Burim), 45 Lismir, Fush Kosov, 222 Livadhet e mdha, Fushtica e Eprme, Gllogoc
O
Objekt kulti, Reak, Shtime, 269 Oborri i shtpis s Azem Veliut, Polac, Sknderaj, 91 Ograxh, Akllap, Lipjan, 246
J
Joshe, Bellopoj, Istog ( Burim), 83
340
341 (Drenas), 140 Shpell prehistorike, Nekoc (Nikaj), Gllogoc (Drenas), 141 Shpia e Kaurrit, Prellovc, Sknderaj, 93 Shtpia e Nebi Avdiut, Murg, Sknderaj, 100 Shtitaric, Vushtrri, 181 Sinaj, Istog (Burim), Istog ( Burim), 79 Sistemet e ujsjellsit, Novosell e Begut (Begaj), Vushtrri, 175 Staradoran, Istog (Burim), Istog ( Burim), 59 Starasell, Davidovc, Shtime, 272 Stel, Janjev, Lipjan, 251 Stel, Lipjan, 252 Stodorek (Sudorek ), Rakosh, Istog ( Burim), 58 Studenic, Istog (Burim), 67 Stupe, Topliqas, Lipjan, 238 Tuma n Oborrin e Kishs s Shn Pjetrit dhe Palit, Istog (Burim), 62 Tuma, Llapushnik, Gllogoc (Drenas), 138 Tumat ne Livadhin e Madh, Mollopolc, Shtime, 266 Vushtrri, 182 Vendbanim shumshtresor, Bresje, Fush Kosov, 227 Vendbanim antik, Drvar, Vushtrri, 180 Vendbanim antik, Dobrlluk (Fushmir), Vushtrri, 193 Vendbanim fushor i neolitit t hershm dhe i antikitetit t von-Seisht, Bellaevc i Madh (Bardh i U Madh), Fush Kosov, 216 Vendbanim i antiks (shek. III-IV), Vragoli Udha e Kallugjerve, Trstenik (Qndresa), Gllogoc (Livragon), Fush Kosov, 225 (Drenas), 151 Vendbanim i antikitetit t von dhe t mesjets, Ura e Gurit n Zallq, Zallq, Istog ( Burim), 80 Grabovc (Gurshkab), Fush Kosov, 216 Ura mesjetare me nnt harqe, Vushtrri, 159 Vendbanim i bronzit dhe antikitetit, Dobrev e Ult (Miradi e Ult), Fush Kosov, 226 Vendbanim i bronzit t von, Grabovc (Gurshkab), Fush Kosov, 218 V Vendbanim i hapur i shek. III-IV, Petroviq (Pajtimi), Shtime, 265 Varret e Junanve, Llapushnik, Gllogoc (Drenas), Vendbanim i hapur mesjetar, Myzeqin, Shtime, 138 273 Varret e Malokve, Dobrashec (Dritan), Gllogoc Vendbanim i hapur mesjetar, Zborc, Shtime, 262 (Drenas), 144 Vendbanim i hapur romako-bizantin, Myzeqin, Varret e mome, Llanisht, Shtime, 267 Shtime, 273 Varreza Gjinofc, Godanc i Ult, Shtime, 264 Vendbanim i periudhs mesjetare, Henc, Fush Varreza e Fshatit, Polac, Sknderaj, 92 Kosov, 222 Varreza e Mortajs, Vushtrri, 190 Vendbanim i periudhs romake (shek. III-IV), Varreza e Vjetr, Aarev, Sknderaj, 116 Sllatin e Vogl (Albana e Vogl), Fush Kosov, Varreza t mome, Zallq, Istog ( Burim), 80 213 Varreza, Koll (Kull), Vushtrri, 183 Vendbanim i periudhs s antikitetit t von dhe Varrez e periudhs romake, Vragoli (Livragon), t mesjets, Grabovc (Gurshkab), Fush Kosov, Fush Kosov, 224 216 Varrez mesjetare (afr kishs), Rranz, Shtime, Vendbanim kodrinor i epoks se bronzit t von, 261 Grabovc (Gurshkab), Fush Kosov, 218 Varrez mesjetare, Carralev, Shtime, 261 Vendbanim mesjetar , Topill, Shtime, 268 Varrez mesjetare, Grabovc (Gurshkab), Fush Vendbanim mesjetar, Dumnic e Poshtme (KrasKosov, 216 niqe e Poshme), Vushtrri, 179 Varrez mesjetare, Mollopolc, Shtime, 266 Vendbanim mesjetar, Godanc i Ult, Shtime, 264 Varrez, Topill, Shtime, 269 Vendbanim parahistorik dhe romak, Babimoc, Varrez, Vragoli (Livragon), Fush Kosov, 224 Obiliq (Kastriot), 203 Varri Balosh II, Pjetrshti, Shtime, 262 Vendbanim shumshtresor , Velikarek Varri Balosh I, Pjetrshtic, Shtime, 262 (Lummadh), Vushtrri, 178 Venbanim dhe varrez mesjetare, Dobrev e Ult Vendbanim shumshtresor, Bequk, Vushtrri, 186 (Miradi e Ult), Fush Kosov, 226 Vendbanim shumshtresor, Novalan i Eprm Venbanim i antikitetit, Zhilivod (Trimor), Vush- (Qeltin), Vushtrri, 176 trri, 188 Vendbanim shumshtresor, Novalan i Eprm Venbanim parahistorik, Zhilivod (Trimor), Vush- (Qeltin), Vushtrri, 180 trri, 187 Vendbanim shumshtresor, Novosell e Maxhunit Venbanimi mesjetar, Drvar, Vushtrri, 180 (Maxhunaj), Vushtrri, 178 Venbanimi mesjetar, Ograshtic (Akrashtic), Vendbanim shumshtresor, Vushtrri, Dubovc,164
P
Padalisht (Pemisht), Istog (Burim), 82 Periudha mesjetare, Vragoli (Livragon), Fush Kosov, 225 Plemetin, Obiliq (Kastriot), 208 Pozita gjeografike, Qubrel, Sknderaj, 130 Prona e Alush Shaqir Xhemajlit, Izbic, Sknderaj, 116 Prona e Habib Xhemajlit, Qirez, Sknderaj, 94 Prona e Murat Smajlit, Tic, Sknderaj, 97 Prroni i Kishs, Izbic, Sknderaj, 115 Prroni i Koznics ose Te Kisha, Hanrosi, Lipjan, 248
Q
Qendra parahistrorike, Shtitaric, Vushtrri, 181 Qeramidnic, Ribar i Madh (Ilirion), Lipjan, 237 Quka e Madhe, Sinaj, Istog ( Burim), 79 Qukisht, Mikushnic, Sknderaj, 92
T
Tarrishta e Kalas, Vrbovc (Fortesa), Gllogoc (Drenas), 149 Te ara ndr shtpi, Kastriot (Kostrci), Sknderaj, 125 Te drrasat, Krasaliq, Sknderaj, 94 Te kisha, Krnin, Istog ( Burim), 60 Te Kisha, Klina e Mesme, Sknderaj, 107 Te Kisha, Padalisht, Sknderaj, 125 Te mulliri i Halilit, Prigod, Istog ( Burim), 82 Te shkallt-Veki i Kralit dhe Kralics, Crrc, Istog ( Burim), 66 Te varret e fshatit, Trubuhoc, Istog ( Burim), 46 Te Vorret e vjetra ose te vakfet, Krojeti (Kraikov), Gllogoc (Drenas), 132 Tedullak, Sllovia (Manastir), Lipjan, 243 Tomoc, Istog (Burim), Istog ( Burim), 83 Toponimi Bregu i Kishs, Karaq, Vushtrri, 190 Toponimi Kroni i Kishs, Drvar, Vushtrri, 180 Torlina, Gumnasell (Bujari), Lipjan, 244 Trakti i rrugs s karvaneve, Aarev, Sknderaj, 117 Troje, Kopiliq i Eprm, Sknderaj, 118 Troje, Llanisht, Shtime, 268 Troje, Palluzh, Gllogoc (Drenas), 151 Troje, Poklek i Vjetr, Gllogoc (Drenas), 151 Trojet e Gerive, Istog (Burim), 63 Trojet-Vendi i Kishs, Istog (Burim), 63 Trojeve, Kojska (Frashnjet), Lipjan, 239 Tuma e Banjics, Banjic, Istog ( Burim), 51
R
Raskov (Balshaj), Obiliq (Kastriot), 208 Rrasa e Kishs, Krasaliq, Sknderaj, 94 Runik, Sknderaj, Sknderaj, 110
S
Samakov, Brus, Lipjan, 248 Seisht, Dobrashec (Dritan), Gllogoc (Drenas), 144 Seisht, Drenari (Shtubullov), Gllogoc (Drenas), 131 Seisht, Klina e Mesme, Sknderaj, 107 Seisht, Sushic (Gashaj), Istog ( Burim), 76 Seishte, Zhakov (Dardh), Istog ( Burim), 77 Selisht, Dobraja e Madhe (Kroibardh), Lipjan, 236 Shkoza e Bashots, Murg, Sknderaj, 100 Shpati i kishs, Prellovc, Sknderaj, 93 Shpell prehistorike, Kisharek (Krujasi), Gllogoc
342 Vendbanimet kshtjllore t epoks parahistorike , Samadrexh, Vushtrri, 167 Vendbanimi antik, Koll (Kull), Vushtrri, 183 Vendbanimi antik, Nadakovc (Breglum), Vushtrri, 171 Vendbanimi antik, Vernic (Vrrin), Vushtrri, 181 Vendbanimi dhe kisha, Gumnisht (Malet), Vushtrri, 194 Vendbanimi dhe varreza mesjetare, Beiq (Besnik), Vushtrri, 189 Vendbanimi fushor i bronzit t von, Vragoli (Livragon), Fush Kosov, 224 Vendbanimi i fortifikuar parahistorik, Studime e Poshtme, Vushtrri, 174 Vendbanimi kshtjellor i antikitetit, Strovc, Vushtrri, 169 Vendbanimi mesjetar dhe varreza, Sllatin, Vushtrri, 176 Vendbanimi mesjetar me kish e varrez, Balinc, Vushtrri, 184 Vendbanimi mesjetar, Studime e Poshtme, Vushtrri, 175 Vendbanimi romak, Banjic, Istog ( Burim), 54 Vendbanimi shumshtresor, Bajsk, Vushtrri, 176 Vendbanimi shumshtresor, Pestov, Vushtrri, 171 Vendi i Kishs, Klin e Eprme, Sknderaj, 106 Vendi i Kishs, Klladernic, Sknderaj, 116 Vendi i kishs, Marin, Sknderaj, 94 Vendi i Kishs, Pluzhin, Sknderaj, 99 Vendi i Kishs, Polac, Sknderaj, 91 Vendi i Kishs, Veriq (Verrin), Istog ( Burim), 78 Vesekoc, Vushtrri, 195 Vojisllovec, Koznic (Dalmati), Lipjan, 240 Vorre t mome, Kroisht, Lipjan, 237 Vorret e Kishs, Pluzhin, Sknderaj, 99 Vorret e Latinve, Kopiliq i Eprm, Sknderaj, 118 Vorret e Mome , Drenari (Shtubullov), Gllogoc (Drenas), 131 Vorret e Mome, Trnavc, Sknderaj, 107 Vorret e Para, Kuic, Sknderaj, 103 Vorret e Rimit, Murg, Sknderaj, 100 Vorret e Shkijeve, Topliqas, Lipjan, 238
343
Z
Zallina, ellopek, Lipjan, 249
344
Katalogimi n botim (CIP) Biblioteka Kombtare dhe Universitare e Kosovs 903/904(496.51) Harta arkeologjike e Kosovs / Redaktor prgjegjs Enver Rexha. - Prishtin : Instituti Arkeologjik i Kosovs, 2013. - libra ; 30 cm. [Vllimi] II. - 344 f. : ilustr. me ngjyra Parathnie=Foreword / Memli Krasniqi: f. 18-19. - Lista e ilustrimeve sipas kapitujve : f. 313-318. - Shkurtesat : f. 319- 336. - Indeksi i emrave t vendgjetjeve arkeologjike : f. 337-342 1. Rexha, Enver
ISBN 978-9951-604-01-7 ISBN 978-9951-604-02-4

Harta Arkeologjike e Kosoves II

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Harta Arkeologjike e Kosoves II

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MINISTRIAE EKULTURS, KULTURS, RINIS DHE SPORTIT MINISTRIA RINIS DHE SPORTIT INSTITUTI ARKEOLOGJIK ARKEOLOGJIK I KOSOVS INSTITUTI

HARTA ARKEOLOGJIKE E KOSOVS VLLIMI II

HARTA ARKEOLOGJIKE E KOSOVS ARCHAEOLOGICAL MAP OF KOSOVA VLLIMI II II

HARTA ARKEOLOGJIKE E KOSOVS

ISBN 978-9951-604-01-7 ISBN 978-9951-604-02-4

Prishtin 2012 Prishtin, 2012

MINISTRIA E KULTURS, RINIS DHE SPORTIT INSTITUTI ARKEOLOGJIK I KOSOVS

HARTA ARKEOLOGJIKE E KOSOVS VLLIMI II

HARTA ARKEOLOGJIKE E KOSOVS

ISBN 978-9951-604-01-7 ISBN 978-9951-604-02-4

MINISTRIA E KULTURS, RINIS DHE SPORTIT

HARTA ARKEOLOGJIKE E KOSOVS

INSTITUTI ARKEOLOGJIK I KOSOVS

Redaktor prgjegjs: Enver Rexha

Lektor: Syhejl Havolli Realizimi Teknik:

Faik S. Berisha - Realizimi kompjuterik Faik Kelmendi - GIS

Koordinatore: Vjollca Aliu

Ortofotot dhe hartat topografike : Agjensioni Kadastral i Kosovs Skicimet / Vizatimet:

Pasqyra e lnds / Contents

Harta Arkeologjike e Kosovs II

Harta Arkeologjike e Kosovs II

Memli KRASNIQI Ministr i Kulturs, Rinis dhe Sportit

Memli KRASNIQI Minister of Culture, Youth and Sports

Harta Arkeologjike e Kosovs II

Harta Arkeologjike e Kosovs II

On the occasion of publication

Harta Arkeologjike e Kosovs II

Harta Arkeologjike e Kosovs II

Harta Arkeologjike e Kosovs II

Harta Arkeologjike e Kosovs II

Komunat e Republiks s Kosovs t prnjohura n Vllimin II

Sknderaj ! Obili (Kastriot) ! PRISHTIN

Novobrd (Artan) ! Kamenic (Dardan) !

Rahovec ! Suharek (Therand) ! ug

Parahistori, Antik dhe Mesjet.

Harta Arkeologjike e Kosovs II

Harta Arkeologjike e Kosovs II

I. Harta Arkeologjike e Komuns Istog (Burim)

Harta Arkeologjike e Kosovs II

Harta Arkeologjike e Kosovs II

Harta e Republiks s Kosovs

Rrug Dytsore Hekurudh Lum Liqen

Fig.1.1 Harta e Komuns s Istogut (Burimit)

Fig.1.1 Pjes e harts Tabvla Imperi Romani

Harta Arkeologjike e Kosovs II

Fig.1.2 Kisha e Rimit

Fig.1.6 Pamje e kryqit n pllak

Fig.1.4 Kodra e Kishs Harta Arkeologjike e Kosovs II

48 1.4 BANJA E PEJS Gjendt 15km. n jugperndim t Istogut.

Fig.1.8 Prkrenare Ilire

Fig.1.9 a) Unaza argjendi, b) byzylyk dore t argjendit dhe c) byzylyk argjendi.

Fig.1.10 a) Kopsa t farktuara n bronz dhe b) Rruaza nga qelibari

Fig.1.11 Rruaza qelqi, Banj e Pejs

Fig.1.13 Pamje e tums s Banjics s Pejs.

Fig.1.12 En qeramike t importit grek.

Fig.1.14 Varri qendror i tums s Banjics s Pejs. Harta Arkeologjike e Kosovs II

Fig.1.16 Altar me mbishkrim: SILVANO DEO S(acrum) RVFVS.

Fig.1.17 Stela e Banjics.

Fig.1.18 Fragment arkitektonik i nj postamenti.

Fig.1.20 Livadhi Gjyzel par nga Kodra e Kishs

Fig.1.22 Mbishkrimi i ruajtur i steles s Kaliqanit

b) diametri i vrims: 0,15m thellsia e vrims: 0,25m kolona ka vrima n t dy kraht

Fig.1.25 Pamje e kolons.

Fig.1.27 Material ndrtimi (periudha romake) n lokalitetin Arat e Gjata.