SISTEM FINANSIRANJA LOKALNE SAMOUPRAVE U CRNOJ GORI I INSTITUCIONALNA RJEENJA Sistem finansiranja lokalne samouprave ureen je Zakonom o finansiranju

lokalne samouprave (Slubeni list RCG", br.42 !" i 44 !"#. $%re%bama to& 'akona pre%vieno je %a se sre%stva 'a finansiranje i'vorni( na%lenosti op)tina obe'bjeuju u nji(ovim bu%etima i %a op)tine samostalno raspolau tim sre%stvima. *'vorne na%lenosti lokalne samouprave o%nose se na + - staranje o obavljanju komunalne %jelatnosti (snab%ijevanje vo%om, o%ravanje &ra%ske (i&ijene, po&rebne uslu&e, &ra%sko 'elenilo, i'&ra%nja lokalni( puteva, 'a)tita re,ni( vo%otoka#, - staranje o ureenju prostora i 'a)titi ivotne sre%ine (%onosi ra'li,ite planove, pro&rame i sl.#, - staranje o lokalnom &ra%skom prevo'u (uklju,uju-i i ta.i prevo'# - staranje o stvaranju uslova 'a masovno bavljenje &raana sportom (rekrea/ija#, - kao i obavljanje %ru&i( na%lenosti utvreni( Zakonom o lokalnoj samoupravi ("Slubeni list RCG", br. 42 !",.....0" !1# i posebnim 'akonima. Za i'vr)avanje preneseni( i povjereni( poslova i' na%lenosti poje%ini( ministarstava i %ru&i( republi,ki( or&ana uprave, lokalnoj samoupravi se sre%stva obe'bjeuju i' 2u%eta Republike. II FINANSIRANJE LOKALNE SAMOUPRAVE

$%re%bama Zakona o finansiranju lokalne samouprave pre%vieno je %a se sre%stva 'a finansiranje i'vorni( na%lenosti lokalne samouprave obe'bjeuju se i' ,etiri i'vora, i to+ - i'vorni( pri(o%a (op)tinski pore'i, takse, nakna%e i %r.# koje op)tine same uvo%e, s(o%no posebnim 'akonima3 - ustupljeni( (%iobeni(# republi,ki( pri(o%a (pri(o%i o% pore'a na %o(o%ak fi'i,ki( li/a, pri(o%i o% pore'a na promet nepokretnosti i pri(o%i o% kon/esioni( nakna%a 'a kori)-enje priro%ni( %obara#3 - 4&ali'a/iono& fon%a 'a koji se sre%stva obe'bjeuju i' pri(o%a o% pore'a na %o(o%ak fi'i,ki( li/a u visini o% 0!5 napla-eni( pri(o%a po tom osnovu3 6 uslovni( %ota/ija i' 2u%eta Republike.

1. Izvorni priho i !o"#!n$ %#&o'pr#v$

$pstine, s(o%no ovla)-enjima i' Zakona o finansiranju lokalne samouprave i posebnim poreskim 'akonima mo&u uvo%iti sle%e-e poreske oblike+ lokalne poreze ( pore' na nepokretnosti, prire' pore'u na %o(o%ak fi'i,ki( li/a, pore' na potro)nju, pore' na firmu ili na'iv, pore' na nei'&raeno &raevinsko 'emlji)te, pore' na i&re na sre-u i 'abavne i&re#, - lokalne takse (boravi)nu taksu, lokalne a%ministrativne takse i lokalne komunalne takse# 3 - lokalne naknade (nakna%u 'a kori)-enje &raevinsko& 'emlji)ta, nakna%u 'a ureivanje &raevinsko& 'emlji)ta i nakna%e 'a kori)-enje op)tinski( puteva#. Lokalni porezi pore' na nepokretnosti ( 7la-anje ovo& pore'a ureeno je Zakonom o pore'u na nepokretnosti ("Slubeni list RCG", br. 18 !0# i 9re%bom o bliim kriterijumima i meto%olo&iji 'a o%reivanje tri)ne vrije%nosti nepokretnosti ("Sl. list RCG", br. 2" !", 21 !4 i "0 !8#. $bve'nik pla-anja pore'a na nepokretnosti je pravno i fi'i,ko li/e koje je vlasnik nepokretnosti ('emlji)ta, '&ra%e, stambene i poslovne je%ini/e '&ra%e ili %ru&o& &raevinsko& objekta#, na %an 0. januara &o%ine 'a koju se utvruje pore', a osnovi/a 'a pla-anje to& pore'a je tri)na vrije%nost nepokretnosti na taj %an. Stopa pore'a na nepokretnosti moe i'nositi o% !,!:5 %o !,:!5 tri)ne vrije%nosti nepokretnosti, a njenu visinu o%re%juje op)tina svojom o%lukom, u 'avisnosti o% vrste, loka/ije, kvaliteta, starosti nepokretnosti. prire' pore'u na %o(o%ak fi'i,ki( li/a ( $vaj pore' se pla-a na pri(o%e o% pore'a na %o(o%ak fi'i,ki( li/a, i' svi( i'vora (li,ni( primanja, samostalne %jelatnosti, imovine i imovinski( prava i kapitala#. Stopa prire'a pore'u na %o(o%ak fi'i,ki( li/a moe i'nositi %o 0"5, osim 'a Glavni &ra% i 7restoni/u, 'a koje stopa moe i'nositi %o 085. pore' na potro)nju 6 $vaj pore' se pla-a se na promet alko(olni( i be'alko(olini( pi-a u u&ostiteljskim objektima, osim na promet kafe i ,aja. $bve'nik pore'a na potro)nju je pravno ili fi'i,ko li/e koje prua u&ostiteljske uslu&e. Stopa pore'a na potro)nju moe i'nositi %o "5, osim 'a Glavni &ra% i 7rijestoni/u 'a koje stopa moe i'nositi %o 85. ;isinu stope pore'a na potro)nju o%reuje op)tina svojom o%lukom.

pore' na firmu ili na'iv ( $bve'ni/i pla-anja ovo& pore'a su pravna i fi'i,ka li/a koja su obve'ni/i pla-anja pore'a na %o(o%ak fi'i,ki( li/a ili pore'a na %obit pravni( li/a i koja su re&istrovana 'a obavljanje %jelatnosti. 7ore' na firmu ili na'iv pla-a se u &o%i)njem i'nosu koji ne moe biti ve-i o% "!! < po svakoj firmi, o%nosno na'ivu. *'nos pore'a na firmu o%reuje op)tina svojom o%lukom, u 'avisnosti o% povr)ine poslovno& prostora, loka/ije i %ru&i( spe/ifi,nosti. pore' na nei'&raeno &raevinsko 'emlji)te ( $bve'ni/i pla-anja ovo& pore'a su pravna i fi'i,ka li/a, vlasni/i nei'&raeno& &raevinsko& 'emlji)ta. $snovi/a pore'a na nei'&raeno &raevinsko 'emlji)te je povr)ina nei'&raeno& &raevinsko& 'emlji)ta i'raena u m2. 7ore' na nei'&raeno &raevinsko 'emlji)te pla-a se &o%i)nje u visini o% !,!" %o !,"! < po m2 to& 'emlji)ta. pore' na i&re na sre-u i 'abavne i&re ( $bave'a pla-anja ovo& pore'a ureena je Zakonom o pore'u na i&re na sre-u i 'abavne i&re ("Slubeni list RCG", broj 2= !1#. Zakonom su ureeni osnovni elementi (obve'nik, osnovi/a i %r.#, a op)tina svojom o%lukom propisuje visinu, na,in obra,unavanja i pla-anja pore'a. $bve'ni/i pla-anja pore'a na i&re na sre-u su privre%na %ru)tva koja su re&istrovana ko% na%leno& su%a i koja su o% >inistarstva finansija %obila li/en/u 'a prireivanje ti( i&ara. $bve'ni/i pla-anja pore'a na 'abavne i&re su pravna li/a i pre%u'etni/i koji stavljaju u upotrebu automate 'a 'abavne i&re. Stopa pore'a 'a prireivanje i&ara na sre-u (osim na automatima#, moe i'nositi %o 0!5 kon/esione nakna%e koja se pla-a 'a prireivanje ti( i&ara. Za prireivanje i&ara na sre-u na automatima pore' moe i'nositi %o 2!< po automatu. Za prireivanje 'abavni( i&ara, pore' moe i'nositi %o 08 < po automatu. Lokalne takse boravi)na taksa ( Sistem pla-anja ove takse ureen je Zakonom o boravi)noj taksi ("Slubeni list RCG", br.00 !4 i 0" !4#. $bve'nik pla-anja boravi)ne takse je li/e koje i'van svo& prebivali)ta koristi uslu&e smje)taja u smje)tajnom objektu u kojem se obavlja turisti,ka ili u&ostiteljska %jelatnost. 2oravi)na taksa se pla-a 'a svaki %an boravka u turisti,kom objektu %o "! %ana.. Zakonom je utvreno %a boravi)na taksa moe i'nositi o% !,0! < %o !,:! <. lokalne a%ministrativne takse ( Sistem pla-anja ovi( taksa ureen je Zakonom o a%ministrativnim taksama ("Slubeni list RCG", br. 88 !" i :0 !8#. $bve'nik pla-anja lokalni( a%ministrativni( taksa je li/e po ,ijem se 'a(tjevu postupak pokre-e, o%nosno vr)i ra%nja pre%viena taksenom tarifom 'a lokalne a%ministrativne takse. ;isinu lokalni( a%ministrativni( taksa o%reuje op)tina svojom o%lukom. ?okalna

a%ministrativna taksa ne moe biti ve-a o% takse koja se pla-a 'a sli,ne spise i ra%nje koji se vo%e pre% republi,kim or&anima uprave. lokalne komunalne takse ( Sistem pla-anja ovi( taksa ureen je Zakonom o lokalnim komunalnim taksama ("Slubeni list RCG", broj 2= !1#. $bve'nik pla-anja lokalni( komunalni( taksa je korisnik prava, pre%meta i uslu&a 'a ,ije je kori)-enje propisano pla-anje lokalne komunalne takse. ;isina lokalni( komunalni( taksa se o%reuje u 'avisnosti o% vrste %jelatnosti, povr)ine, loka/ije, o%nosno 'one u kojoj se nala'e objekti, pre%meti, o%nosno vr)e uslu&e 'a koje je propisano pla-anje takse. Zakonom o lokalnim komunalnim taksama %ata je mo&u-nost op)tinama %a %o kraja 2!!=. &o%ine mo&u napla-ivati takse po osnovu kori)-enja infrastrukturni( objekata (objekata kojima se vr)i prenos elektri,ne ener&ije, objekata i' oblasti telekomunika/ija, ra%io6 %ifu'ije i sl.#, i to najvi)e %o i'nosa utvreno& Zakonom. Lokalne naknade naknada za korienje graevinskog zemljita ( $bave'a pla-anja ove nakna%e ure%jena je Zakonom o graevinskom zemljitu ("Slubeni list RCG", broj 88 !!#. @akna%a 'a kori)-enje &raevinsko& 'emlji)ta pla-a se 'a kori)-enje &ra%sko& &raevinsko& 'emlji)ta (i'&raeno& i nei'&raeno&#. $bve'nik pla-anja nakna%e 'a kori)-enje i'&raeno& &ra%sko& &raevinsko& 'emlji)ta je vlasnik, o%nosno nosila/ prava kori)-enja stambeno&, poslovno& objekta ili otvoreno& poslovno& prostora. $bve'nik pla-anja nakna%e 'a kori)-enje nei'&raeno& &ra%sko& &raevinsko& 'emlji)ta je vlasnik nei'&raeno& 'emlji)ta ili li/e koje je steklo pravo na privremeno kori)-enje to& 'emlji)ta. ;isina nakna%e 'a kori)-enje &raevinsko& 'eklji)ta utvruje se o%lukom op)tine, u 'avisnosti o% stepena komunalne opremljenosti 'emlji)ta i po&o%nosti koje korisni/i sti,u ili imaju nji(ovim kori)-enjem. naknada za ureivanje graevinskog zemljita ( $bave'a pla-anja ove nakna%e ure%jena je Zakonom o graevinskom zemljitu ("Slubeni list RCG", broj 88 !!#. @akna%u 'a ureivanje &raevinsko& 'emlji)ta pla-a investitor i'&ra%nje objekta i njena visina 'avisi o% stepena ureenosti &raevinsko& 'emlji)ta i pro&rama ureivanja &raevinsko& 'emlji)ta. 7la-anje nakna%e 'a ureivanje &raevinsko& 'emlji)ta %efini)e se posebnim u&ovorom 'aklju,enim i'meu investitora i'&ra%nje objekta i op)tine. naknade za korienje optinskih puteva ( $bave'a pla-anja ovi( nakna%a ureena je Zakonom o putevima ("Slubeni list RCG", broj 42 !4#. Zakonom su propisane vrste nakna%a 'a kori)-enje op)tinski( puteva koje moe uvesti op)tina. ;isinu nakna%a 'a kori)-enje op)tinski( puteva utvruje op)tina svojom o%lukom.

). U%*'p!+$ni r$p',!i-"i priho i

Aio sre%stava 'a finansiranje i'vorne na%lenosti lokalnoj samoupravi se obe'bjeuje i' republi,ki( pri(o%a i to+ 0!5 pri(o%a o% poreza na dohodak fizikih lica 'a sve op)tine, osim 'a 7restoni/u kojoj se ustupa 085 nave%eno& pore'a, 8!5 pri(o%a o% poreza na promet nepokretnosti ostvareni( na teritoriji o%nosne op)tine, "!5 pri(o%a o% koncesionih naknada za korienje prirodnih dobara ( )uma, vo%a, ru%no& bo&atstva#, 0!!5 pri(o%a o% naknade za registraciju motornih vozila.

.. Sr$ %*v# E/#!iz#0iono/ 1on #

4&ali'a/ioni fon% je ustanovljen u /ilju uje%na,avanja finansijski( uslova manje ra'vijeni( op)tina. Sre%stva 4&ali'a/iono& fon%a se obe'bjeuju i' pri(o%a o% pore'a na %o(o%ak fi'i,ki( li/a u visini o% 0!5 ti( pri(o%a, koja se upla-uju na poseban ra,un >inistarstva finansija i koriste se u vi%u e&ali'a/ioni( i stimulativni( %ota/ija, u sra'mjeri B!5 + 0!5. $ raspore%u sre%stava 4&ali'a/iono& fon%a o%lu,uje posebna Comisija koja broji se%am ,lanova (po je%an ,lan i' >inistarstva finansija i >inistarstva prav%e i pet ,lanova i' re%ova pre%stavnika op)tina#. Raspo%jela sre%stava po osnovu egalizacionih dotacija vr)i se na osnovu tri kriterijuma+ in%eksa fiskalne sposobnosti, in%eksa bu%etske potro)nje i stepena i'&raenosti lokalne infrastrukture, svake op)tine. $vi kriterijumi u raspo%jeli sre%stava u,estvuju u sra'mjeri 8!5 + 4!5 + 0!5. 7ravo na kori)-enje stimulativnih dotacija imaju op)tine koje su 'abiljeile pove-anje i'vorni( pri(o%a u teku-oj, u o%nosu na pret(o%nu &o%inu.

2. U%!ovn$

o*#0i+$

$p)tine imaju pravo %a 'a finansiranje kapitalnih investicija, 'atrae %a im se i' 2u%eta Republike o%obre uslovne %ota/ije. 7ravo na kori)-enje uslovni( %ota/ija imaju op)tine koje su %onijele vi)e&o%i)nji investi/ioni plan i ,iji su i'vorni pri(o%i ispo% prosje,no ostvareni( i'vorni( pri(o%a svi( op)tina.

$p)tinama se, na ime uslovni( %ota/ija, mo&u o%obriti sre%stva u visini o% 0!5 %o 8!5 pre%ra,unske vrije%nosti prioritetno& investi/iono& projekta, u 'avisnosti o% nivoa ostvareni( i'vorni( pri(o%a. $ %o%jeli uslovni( %ota/ija o%lu,uje ;la%a Republike. 9 nare%nim tabelama (tab. 0 i 2# %aju se pre&le%i strukture pri(o%a lokalne samouprave i u,e)-a ras(o%a lokalne samouprave u 2A76u.

pregled strukture prihoda lokalne samouprave Dabela 0 Godina 0 2!!" 2!!4 2!!8 Lokalni prihodi 2 8=,04 =0,04 =2,18 stupljeni prihodi " 4!,B0 01,8" 0=,0: !redstva "galizacionog fonda 4 6 02,02 B,1" #otacije iz $ud%eta &epublike 8 0,B8 !,20 !,84 kupno 1 0!!,!! 0!!,!! 0!!,!!

pregled uea rashoda lokalne samouprave u $#'(u 2!!" $ruto domai proizvod ) mil. *+ ee rashoda lokalne samouprave u $#'(u ),+ 0."B2,!! 8,88 2!!4 0.818,!! 4,:8 Dabela 2 2!!8 0.1B!,!! 8,0=

KOVILJKA MI3AILOVI45 po&o6ni" &ini%*r#5 GOR7ANA RA7OVI45 %#&o%*#!ni %#v+$*ni" I