ZEOLT KATKILI BETONLARIN FZKSEL VE MEKANK ZELLKLERNN ARATIRILMASI

Hakan SARIKAYA

Danman Yrd.Do.Dr. Celalettin BAYT

YKSEK LSANS TEZ YAPI ETM ANABLM DALI ISPARTA 2006

T.C. SLEYMAN DEMREL NVERSTES FEN BLMLER ENSTTS

ZEOLT KATKILI BETONLARIN FZKSEL VE MEKANK ZELLKLERNN ARATIRILMASI

Hakan SARIKAYA

YKSEK LSANS TEZ YAPI ETM ANABLM DALI ISPARTA 2006

ZEOLT KATKILI BETONLARIN FZKSEL VE MEKANK ZELLKLERNN ARATIRILMASI Hakan SARIKAYA YKSEK LSANS TEZ YAPI ETM ANABLM DALI ISPARTA 2006

Fen Bilimleri Enstits Mdrlne; Bu alma jrimiz tarafndan Yap Eitimi Anabilim Dalnda YSEK LSANS TEZ olarak kabul edilmitir. Bakan : Yrd. Do. Dr. Celalettin BAYT ( Danman )

ye

: Prof. Dr. Mmin FLZ

ye

: Yrd. Do. Dr. Mustafa TRKMEN

ONAY Bu tez ... / ... /2006 tarihinde Enstit Ynetim Kurulunca belirlenen yukardaki jri yeleri tarafndan kabul edilmitir. / /2006

Prof. Dr. Fatma GKTEPE S.D.. FEN BLMLER ENSTTS MDR

NDEKLER

Sayfa NDEKLER . ZET ABSTRACT .. NSZ ve TEEKKR ... SMGELER DZN . EKLLER DZN .. ZELGELER DZN . 1. GR 1.1. Zeolitler .. 1.2. Zeolitlerin naat Sektrnde Kullanm Alanlar ... 1.3. nceki almalar .. 2. MATERYAL ve METOD 2.1. imentonun Salanmas 2.2. Kimyasal Katk .. 2.3. Su ... 2.4. Agregann Salanmas ... 2.5. Agrega Deneyleri ... 2.6. Beton Karm Hesaplar 2.7. Betonlarn retimi . 2.8. Beton Deneyleri . 3. DENEY SONULARI . 3.1. Zeolit ve Normal Agregaya ait zellikler .. 3.1.1. Granlometri Analizi .. 3.1.2. Birim Arlk .. 3.1.3. zgl Arlk .. 3.1.4. Su Emme . 3.2. Zeolit Agregal Betonlarn zellikleri ... 3.2.1. Zeolit Agregal Betonlarn Fiziksel zellikleri .. i iii iv v vi vii ix 1 4 6 9 12 12 13 14 16 16 19 24 26 32 32 32 35 37 40 42 42

3.2.2. Zeolit Agregal Betonlarn Mekanik zellikleri . 4. TARTIMA ve SONU ... 5. KAYNAKLAR . ZGEM ..

43 53 54 59

ZET ZEOLT KATKILI BETONLARIN FZKSEL VE MEKANK ZELLKLERNN ARATIRILMASI Hakan SARIKAYA

Bu almada Atabey agregas ile Manisa-Grdes blgesinden kartlan zeolit agregas kullanlmtr. Bu agregalar ile elde edilen betonlarn zerinde deneyler yaplarak fiziksel ve mekanik zellikleri aratrlmtr. Deneysel almalarda Atabey agregas ve zeolit agregasnn elek analizi deneyi yaplmtr. Bulunan deerlerin standart deerler dnda olduu grlerek bir iyiletirme yaplmtr. yiletirilmi agregalar zerinde deneyler yaplmtr. Atabey ve zeolit agregalarndan su/imento oran 0,50 olan 350 dozlu katkl ve katksz olmak zere sekiz farkl seri beton numuneler retilmitir. Deneysel almalar sonucu retilen betonlarn Ultrases hz, zeolit miktar arttka Ultrases hz da artmtr, Katkl betonun Ultrases hz ise normal betona gre yksektir. retilen betonlarn Schmidt Sertlikleri, zeolit miktar arttka Schmidt Sertlikleri azalmtr. Katkl betonun Schmidt Sertlikleri ise normal betona gre yksektir. retilen betonlarn Basn dayanmlar zeolit miktar arttka basn dayanmlar azalmtr. Katkl betonun Basn dayanmlar ise normal betona gre yksektir. Katkl betonun Eilme dayanmlar ise zeolit miktar arttka eilme dayanm azalmtr.

Anahtar kelimeler: Normal beton, Hafif beton, Zeolitli beton

ABSTRACT RESEARCH OF PHYSICAL AND MECHANICAL CHARACTERISTICS OF ZEOLITE ADDED CONCRETES Hakan SARIKAYA

In this study, we have used Atabey aggregate and zeolite aggregate removed from Manisa-Grdes region. We have carried out some surveys on concrete which was obtained by using these zeolites, the physical and mechanical properties of concrete have been analyzed. In this study we have Atabey aggregate and zeolite aggregate use of sieve analysis. We have improved the results of the analysis because the normal results weremuch more beyond the standard valves. Eight different concrete samples whose water and cement ratios are 0,50 and which are 350 doses have been produced from Atabey and zeolite aggregates and these concretes differs in that they are both admixtures and witness admixtures. Ultra sound speed of the concretes produced by experimental studies increased as the zeolite amout was increased . Ultra sound speed of admixtures concrete is higher than the normal concrete. Schmidt stifness reduced as the zeolite amount increased. Schmidt stifness of admixtures concrete is higher than the normal concrete. Pres strenght admixtures concrete is higher than normal concrete. Droop strenght of that concretes reduced as the zeolite amount was increased.

Key words: Normal concrete, Lightweight concrete, Zeolite concrete

NSZ ve TEEKKR Bu almada normal Atabey agregas ile Manisa-Grdes blgesinden kartlan zeolit agregasnn fiziksel zellikleri tespit edilmi ayrca bu agregalar ile elde edilen betonlarn zerinde deneyler yaplarak fiziksel ve mekanik zellikleri aratrlmtr. Tez almam sresince tezimi yneten ve almalarmda ilgi ve teviklerini esirgemeyen, danman hocam Yrd. Do. Dr. Celalettin BAYT e kranlarm sunarm. almam boyunca desteklerini yardmlarn benden esirgemeyen Yrd. Do. Dr. emsettin KILINARSLAN a ve Yap Eitimi Blm bakan Prof. Dr. Mmin FLZ e ve akademik personeline en iten teekkrlerimi sunarm. Zeolit Katkl Betonlarn Fiziksel ve Mekanik zelliklerinin Aratrlmas adl ve YL094 numaral alma SD Bilimsel Aratrma Projesi tarafndan desteklenmitir. SD bilimsel Aratrma Projesi Komisyon yelerine ve projenin kabul edilmesinde emei geenlere teekkr ederim. Ayrca yetimemde emei geen aileme ve ho grlerinden dolay nianlm Hatice DELCE ye ok teekkr ederim.

SMGELER DZN A1 A1 A2 A2 H V L t P A fcf F L d1, d2 Karmdaki imento miktar Karmdaki ince malzeme miktar nce malzemenin younluu Karmdaki kaba malzeme miktar Kaba malzemenin younluu imentonun younluu 1 m3 Betondaki Hava Miktar Ultrases hz Numune boyu Ultrases gei sresi Basn dayanm Krlma yk Numunenin Alan Eilme dayanm En byk yk Mesnet silindirleri arasndaki aklk Numunenin en kesit boylar

EKLLER DZN

Sayfa ekil 2.1. Terazi ekil 2.2. Elek analizi deneyinde kullanlan standart elekler ekil 2.3. Etv ... ekil 2.4. N 35 beton serisinin hacimce karm oranlar . ekil 2.5. NZ 10 beton serisinin hacimce karm oranlar ... ekil 2.6. NZ 30 beton serisinin hacimce karm oranlar ... ekil 2.7. NZ 50 beton serisinin hacimce karm oranlar ... ekil 2.8. NK 35 beton serisinin hacimce karm oranlar .. ekil 2.9. NZK 10 beton serisinin hacimce karm oranlar ekil 2.10. NZK 30 beton serisinin hacimce karm oranlar .. ekil 2.11. NZK 50 beton serisinin hacimce karm oranlar .. ekil 2.12. 10x10 cm kp kalplar ekil 2.13. Dey eksenli cebri kartrmal beton mikseri .. ekil 2.14. Sarsma tablas . ekil 2.15. Schmidt ekici ve deneyin yapl . ekil 2.16. Ultrases aleti ... ekil 2.17. 300 ton kapasiteli beton presi . ekil 3.1. Normal agregann granlometri erisi (dmax =16 mm) . ekil 3.2. Zeolitin granlometri erisi (dmax =16 mm) . ekil 3.3.yiletirilmi ve beton yapmnda kullanlacak olan Atabey ve Zeolit agregalarnn ortak granlometri erisi .. ekil 3.4. Normal agregann birim arlk deerleri . ekil 3.5. Zeolit agregasnn birim arlk deerleri . ekil 3.6. Normal agrega ve Zeolit agregasnn zgl arlk deerleri ... ekil 3.7. Normal agrega ve Zeolit agregasnn su emme yzdeleri . ekil 3.8. retilen beton numunelerin kme deerleri ... ekil 3. 9. Betonlarn Ultrases Hzlar .. ekil 3.10. Betonlarn Schmidt Sertlikleri 34 36 37 39 41 43 44 44 17 17 18 21 22 22 22 23 23 23 24 25 25 26 27 28 29 32 33

ekil 3.11. Betonlarn 7 gnlk Basn Dayanmlar ekil 3.12. Betonlarn 28 gnlk Basn Dayanmlar .. ekil 3.13. Betonlarn 90 gnlk Basn Dayanmlar .. ekil 3.14. N 35 beton serisinin basn dayanmlar . ekil 3.15. NZ 10 beton serisinin basn dayanmlar .. ekil 3.16. NZ 30 beton serisinin basn dayanmlar .. ekil 3.17. NZ 50 beton serisinin basn dayanmlar .. ekil 3.18. NK 35 beton serisinin basn dayanmlar .. ekil 3.19. NZK 10 beton serisinin basn dayanmlar ... ekil 3.20. NZK 30 beton serisinin basn dayanmlar ... ekil 3.21. NZK 50 beton serisinin basn dayanmlar ... ekil 3.22. Katkl beton serisinin eilme dayanmlar . ekil 3.23. Zeolit orannn basn dayanmna etkisi ( 28. gn ) ( Katk kullanlmam beton ) ekil 3.24. Zeolit orannn basn dayanmna etkisi ( 28. gn )( Katk kullanlm beton )

45 46 46 47 47 48 48 49 49 50 50 51 52 52

ZELGELER DZN

Sayfa izelge 2.1. P 42,5 imentosunun kimyasal zelikleri ... izelge 2.2. P 42,5 imentosunun fiziksel ve mekanik zelikleri .. izelge 2.3. S.D.. ebeke suyunun kimyasal analizleri .. izelge 2.4. Beton yapmnda kullanlan agrega yzdeleri ... izelge 2.5. retilen betonlarn karm yzdeleri ... izelge 2.6. Karma giren beton bileenleri (kg/m3) .. izelge 2.7. Betonlarn Schmidt Sertlikleri .. izelge 2.8. Betonlarn Ultrases Hzlar ... izelge 2.9. Betonlarn 7 gnlk basn dayanmlar ... izelge 2.10. Betonlarn 28 gnlk basn dayanmlar ... izelge 2.11. Betonlarn 90 gnlk basn dayanmlar ... izelge 2.12. Betonlarn 28 gnlk eilme dayanmlar ... izelge 3.1. Normal agregann elek analizi deney sonular izelge 3.2. Zeolitin elek analizi deney sonular izelge 3.3. Normal agrega iin gevek ve sk birim arlk deney deerleri.. izelge 3.4. Normal agrega birim arlklar (gr / cm ) izelge 3.5. Zeolit agregas iin gevek ve sk birim arlk deney deerleri.. izelge 3.6. Zeolit Birim Arlklar (gr / cm3) izelge 3.7. Normal agrega iin zgl arlk deney deerleri izelge 3.8. Zeolit agregas iin zgl arlk deney deerleri . izelge 3.9. Agregalarn zgl arlk deerleri ... izelge 3.10. Normal agregann su emme deney deerleri .. izelge 3.11. Zeolit agregasnn su emme deney deerleri .. izelge 3.12. Zeolit ve normal agregann su emme yzdeleri .. izelge 3.13. Betonlarn birim arl ve su emme yzdeleri . izelge 3.14. retilen beton numunelerin kme miktarlar izelge 3.15. Betonlarn Ultrases Hzlar . izelge 3.16. Betonlarn Schmidt Sertlikleri
3

12 13 15 19 20 21 27 28 30 30 31 31 32 33 35 35 36 37 38 38 39 40 40 41 42 42 43 44

izelge 3.17. Betonlarn Basn Dayanmlar ... izelge 3.18. Betonlarn Eilme Dayanmlar ..

45 51

1. GR Beton; kum, akl, krma ta veya dier agregalarn su, baz katk maddeleri ve imento ile birlikte meydana getirdii bir bileimdir. Bileime giren malzemeler zel olarak oranland zaman karm herhangi bir yere dklebilir ve ebad ile ekli nceden belli kalplarn eklini alabilen plastik bir ktle meydana getirir. imentonun hidratasyonu sonunda beton, birok gayeler iin kullanlabilecek mukavemete ve sertlie eriir. Beton teknolojisinin tarihi ancak 1850 yllarnda, betonda ilk tehizatn kullanlmasna kadar gitmektedir. Bu tarih, imento patentinin alnndan 25 yl kadar sonrasna rastlar. Betonarme yaplarn nem kazanmas 19. yzyl banda olmutur. Beton malzemeleri ve sertlemi beton zellikleri hakknda en ayrntl aratrmalarn yaplmas ve karm hesaplar iin esaslarn getirilmesi, 19501960 yllar aras rastlanr. Daha sonraki yllarda betonun uzun sredeki davran, dkm teknii, ekipman, kalitesinin devamll, kalite kontrol deneyleri, betonda ekonomiyi artrma, daha zor artlarda beton yaplarn inas, yeni malzemeler, kat maddeleri, i programlamas, ynetimi ve ekonomisi konularnda byk gelimeler olmutur. Ancak, betonun temel zellikleri konusunda 19501960 yllarnda getirilen esaslarda byk bir deiiklik olmamtr. Yalnz, gelien teknoloji ile kullanlabilecek zel beton tipleri getirilmitir. Uzun yllar hafif agregal beton, duvar ve blok eleman retiminde kullanlan bir malzeme olarak grlmtr. 1950 lerden sonra hafif agregal betonun tayc olarak kullanlmas gndeme gelmitir. Yapay hafif agregalarn retimine balanmas ile, yksek dayanml hafif agregal betonlar retilmeye balanmtr. Gnmzde kullanlmakta olan hafif betonlar retmek iin beton iinde eitli yntemlerle boluk oluturmak genel kuraldr. Ancak boluk oluturma ya har iinde veya iri agrega daneleri arasnda yaplr. Hafif betonlar ncelikle ekonomik olmalar nedeniyle kullanlrlar. ok katl yaplarn artmas sonucu, yap yklerinde azalma salama gerei de ortaya kmaktadr. Hafif agregal beton kullanarak, elik gereksinimi azalmakta, temellerde ve dier tayc yap ksmlarnda tasarruf

salanmakta, depreme kar daha gvenilir yap elde edilmektedir. Betonun arlk olarak hafif olmas yani arlnn azalmas sonucu tama kolayl ve inaat yerinde montaj kolayl salamaktadr. stn yanlarnn yannda, hafif agregal baz olumsuz ve sorun oluturan yanlar da vardr. Hafif agregalarn przl yzeye sahip olmas nedeniyle, doal agregaya gre ilenebilirlii daha az beton elde edilebilmektedir. Belirli bir dayanm salamak iin imento gereksinmesi daha fazla olmaktadr. Dier bir olumsuzluk, yapay hafif agregalarn doal agregalara oranla pahal olmalardr. Ancak bu nedenle oluan maliyet art, tama masraflarnn azalmas ile dengelenmektedir. Hafif agregal beton retiminde daha fazla itina gerekmektedir. Boluklu olmalar nedeniyle dayanmlar dk, su emme oranlar yksek ve elastisite modlleri dktr. Bu nedenle tayc betonarme eleman retiminde hafif beton kullanlacaksa, hesaplarda farkl kriterler kullanmak gerekir. Hafif betonlar; kullanlan hammaddeye ve yapm tekniine gre aada akland gibi balca ekilde retilir. a) Karmda normal agregalar ( kum, akl, krma ta) yerine hafif agrega kullanarak retilen, hafif mineral agregal betonlar, b) Beton veya har ktleleri iinde ok miktarda boluklarn oluturulmasyla elde edilen boluklu, kpkl veya gaz beton gibi adlar alan betonlar, c) Karmda genellikle normal iri agrega kullanlarak retilen ince agregasz betonlardr. Hafif agregalarla yaplan betonun zellikleri agregann mineralojik yaps ile birlikte granlometrik dalmna, imento miktarna, su-imento oranna ve skma derecesine baldr. Sertlemi betonlarn birim arl, su emmesi, dayanm ve s yaltm birbirleriyle ilikili olan zellikleridir. Betonun tm mekanik zellikleri arasnda en nemli olan ve deeri en yksek olan basn dayanmdr. Ancak betonun ekme dayanm olduka zayftr. Malzemenin bu zellii gz nne alnarak betonarme yap sistemi domutur. Beton gevrek bir malzemedir. ekme dayanmnn ok kk olmas nedeniyle, pratikte beton

yalnzca basnca altrlr. Basn dayanm betonun tm olumlu nitelikleriyle paralellik gsterir. Ayrca betonun kalitesi basn dayanm ile tanmlanr. Betonun en nemli zellii olan basn dayanm zamann artan bir fonksiyonudur ve dayanm artm yllarca srebilir. Ancak betonarme yaplarda genel olarak 28 gnlk dayanm esas alnarak, emniyet gerilmeleri saptanmaktadr. Hafif betonun dayanm agrega dayanm ve imento hamuru dayanm tarafndan oluturulur. Hafif agregalarn dayanm sertlemi imento hamuru dayanmndan dktr. Bu nedenle genel bir kural olarak hafif betonlarnn dayanmlarnn da genellikle imento hamuru dayanmndan dk deerlerde olabilecei sylenebilir. Ayn imento dozajnda, agrega dayanm azaldka hafif betonun dayanm dk deerler almaktadr. Hafif agregal betonlarn dayanmlarnn imento dayanmna bal olarak dorusal bir ekilde deiir fakat dayanmdaki gerek deimenin farkl agregalar nedeniyle olumaktadr. Hafif agregal betonlarnn ounun dayanmdaki art, zamana bal olarak normal betonda olduu gibi geliir. Dnya nfusu her geen yl hzla artan bir hal almtr. Artan nfusa paralel olarak gelien teknoloji insanlk rahatl asndan ok ynl taleplerin artmasna sebep olmutur. Dnya zerinde gelien doal afetler gvenli yap gereksinimini, artan nfus ve teknolojiye ramen temiz bir evrede yaama isteini, enerjinin tasarrufuna ve buna benzer balca taleplerdir. Bu taleplerin karlanmas amacyla yaplacak yatrmlarn yeni teknoloji retimini belirleyen ana faktrler, ekonomiklik ve evre dostu olmasdr. Yap endstrisinde s ve ses yaltm yksek, sya dayankl, hafif, yksek basn dayanml, elde edilii ve kullanm rahat malzemelere ihtiya duyulmaktadr. Yapsal zelliklerinin yannda ekonomiklik ve dekoratif zellikte de olmas arzu edilen bir zelliktir. Yaplan aratrmalar sz edilen zellikleri tayabilen malzemenin zeolitlerden retilebilecei saptanmtr. Zeolit, geni anlamndaki tanmyla alkali ve toprak alkali katyonlar ihtiva eden sulu almina silikat olarak tanmlanr. Doal zeolitler yaygn kullanm alanlarnn varl ve byk pazar potansiyeline ramen, birok Pazar alannda daha yeni yeni kabul grmeye balamtr. Zeolitler endstriyel alanlarda kullanlabildii 1940 l yllarda ortaya konulmasna ramen tali mineral

olarak volkanik kayalarn boluk ve atlaklarnda bulunduunun bilinmesi kullanmlarn snrlamtr. Ancak 1950li yllardan sonra denizel ve glsel tflerin de zeolit ierdiklerinin saptanmasyla zeolitlerin kullanm alanlar hzla genilemitir. 1.1. Zeolitler Zeolit doal ya da yapay olmak zere atomik dzeyde gzenekli yapya sahip sulu almina silikat bileiklerine verilen isimdir. lk olarak sve li mineralog Fredrick Cronstedt tarafndan 1756 ylnda bulunmutur. Bu kristaller stldklarnda yaplarnda bulunan suyun kprmesinden dolay Yunanca kaynayan ta anlamna gelen Zeolit adn almtr. 1756 ylnda sveli kimyac ve mineralog Frederic Cronstedt in bir bakr madeninde yeni bir mineral bulmasyla tanmlanan doal zeolitler iki asr boyunca yalnzca volkanik kayalarn boluklarnda yer alan mineraller gzyle baklm ve kristal yapnn analizi yaplmamtr. Zeolitler zerinde ilk deneysel almalar 1857 ylnda A. Dumour tarafndan yaplan zeolitlerin su tutma tersinirlii ile 1858 ylnda E. Erchorn un gerekletirdii iyon deiim zelliklerinin incelenmesi zerinde younlamtr. Dnya zeolit rezervlerini tam olarak tespit edilmi rakamlarla vermek mmkn deildir. Dnyada zeolit oluumlar 1950 lerden sonra saptanmaya balam ve hemen hemen btn ktalarda yaygn olarak grlmtr. Yeryznde sedimanter kayalarda en fazla klinoptilolit mevcut olmakla birlikte, en az onun kadar ticari deeri olan mordenit, filipsit, abazit, erionit ve analsim minerallerine de olduka sk rastlanmaktadr. Zeolit konusunda rezerv miktarlarndan ziyade, tespit edilen oluumlarndan yaplmadndan mineralojik-kimyasal-fiziksel bahsetmek daha yerinde detay aratrmalarnn nk yaplp zellikle olacaktr.

volkanosedimanter blgelerde tesbit edilen zeolit oluumlar, en kaba tahminler ile ve tm snr deerleri en dk seviyelerde tutulsa bile milyar ton lar ifade edilebilen yaylmalara sahiptir. Bu tip jeolojik blgelere sahip lkelerin birou yksek zeolit rezervlerine sahiptir. Bu durumda teknolojik parametreler asndan aratrmalarn tamamlam lkeler sanki dnya lkeleri arasnda en byk rezervlere

sahip gibi grnmektedir. Bu deerlendirmeler erevesinde nemli zeolit reticisi olan Kba, Eski SSCB, A.B.D, Japonya, talya, Gney Afrika, Macaristan ve Bulgaristan n nemli rezervlere de sahip olduu sylenebilir. lkemiz ise doal zeolitler asndan ideal jeolojik ortamlara sahip olmasna ramen, lkemizde ilk defa 1971 ylnda Glpazar-Gynk civarnda analsim oluumlar saptanmtr. Daha sonra Ankarann batsnda analsim ve klinoptilolit yataklar bulunmutur. Volkano tortul oluumlarnn gzlenebildii lkemizde daha ok klinoptilolit ve analsim trleri younlukta olup dier trlere ok az rastlanlmtr. Trkiye de detayl etd yaplm tek zeolit sahas Manisa Grdes civarndaki MTA ruhsatl sahadr. Sahada 18 milyon ton grnr zeolit rezervi ve 20 milyon ton zeolitik tf rezervi tespit edilmitir. Balkesir-Bigadi blgesinde ise, Trkiyenin en nemli zeolit yaltaklanmalar tespit edilmi olup kolaylkla iletilebilir. Nitelikte yaklak 500 milyon ton rezerv 1995 ylnda tahmin edilmektedir. Dier blgelerde detayl bir alma yaplmam olup, lkemiz genelinde toplam rezervin 50 milyar ton civarnda bulunduu tahmin edilmektedir. lkemizde kesin doal zeolit rezerv tespit almas bulunmamaktadr. Bunun balca nedeni, henz bilinen zeolit oluumlarnn birounda volkanik ierisindeki zeolit zonalarnn snrlarnn belirlenmemi olmasdr. Ancak, Grdes, Bigadi, Emet, Krka ve Karamrsel gibi baz blgeler iin gerekli zeolitli zonlar gerekse kaya ierisindeki zeolit oranlar ile ilgili yaplan ayrntl almalar milyarlarca ton zeolit tf rezervini ortaya koymutur. zellikle Grdes ve Bigadide kaya ierisindeki zeolit oran ortalama % 80 civarndadr. Trkiye deki yataklarn bykl ve kalitesine ramen iletilebilirlii ve kullanm alanlar zerindeki bilgilerin azl, zeolit kaynaklarnn deerlendirilmesine engel olmaktadr. Dnyada doal zeolitlerin kullanm ve retimi hzla gelimekte ise de lkemizde bu zamana kadar, zeolit retimi yaplmamtr. Pilot apta rn kullanm belirleme almalar iin kk yaplmaktadr.

1.2. Zeolitlerin naat Sektrnde Kullanm Alanlar Zeolitler inaat sektrnde balca u ekillerde kullanlrlar. Puzzolan imento Hafif agrega Boyutlandrlm ta

Doal zeolitlerin sulu alt yaplarda kullanlacak puzzolan imento retiminde kullanlmas, yksek silis iermeleri nedeniyle betonun katlama srecinde aa kan kirecin ntrlemesine salayabilmektedir. lk puzzolan imentosu yol, su geidi ve kamu binalarnn yaplmas iin Napoli yaknlarndaki zeolitik tfler kullanlarak talya tarafndan retilmitir. Zeolitik puzzolan imentolar srekli su ile temas iinde olan yaplarda etkin bir biimde kullanlmaktadr. Zeolitik tfler dnyann birok yerinde ilerinde zeolit olduu bilinmeden yalnz silis bileimlerinden yararlanlmak amacyla kullanlmaktadr. Yugoslavya, Bulgaristan ve Almanya da byk miktarlarda zeolitik tf, puzzolan imentosu retimi iin iletilmektedir. Zeolitler 200 yldan beri yap ta olarak kullanlmlardr. Zeolitli tflerin hafif oluu kadar dayankl olular ve kolaylkla kesilip ilenebilmeleri de yap ta olarak kullanlmalarnn en nemli nedenleridir. Gney Meksika da birok binalar % 90 mordenit ve klinoptilolit ieren zeolitik tflerden kesilmi talardan yaplmlardr. Ayn ekilde Japonya nn Otsunomiyo kenti yaknlarnda yzlerce yldr yap ta olarak iletilen zeolitler 100 metreden fazla kalnla sahiptirler. Bu yap ta olarak iletilen zeolitler, % 8085 klinoptilolit yannda az miktarlarda montmorilonit, kaledonit ve volkanik cam ierirler. Orta talya daki nl Napoli kentinin hemen hemen tm binalar byk miktarlarda abazit ve filipsit ieren sar zeolit tflerinden yaplmlardr. Orta Avrupa daki birok byk binalarda, Almanya daki Leacher blgesindeki zeolitik tflerden kesilmi yap talar kullanlmtr. Avrupa daki birok lkede, zeolitlerin yap endstrisinde deiik biimlerde kullanlma olanaklar aratrlmaktadr. Klinoptilolit, perlit gibi, 12001400 oC ye kadar stldnda, ierdii suyun ani olarak buhar fazna gemesi ile genlemekte ve bu anda souma

salanrsa hafif ve gzenekli bir silikat malzemesi olumaktadr. Bylece genletirilmi zeolitlerde younluk 0,8 g/cm3 e kadar dmekte, gzeneklilik de % 65 e kadar kabilmektedir. Genletirilmi doal zeolitlerin skma ve anmaya kar dayanm daha yksek olup, genletirilmi hafif agrega retilmektedir. Doal zeolitik tfler dk arlkl, yksek gzenekli, homojen, sk-salam yapldrlar. Bu zelliklerinden dolay hafif yap ta olarak yap endstrisinde kullanmlar mmkndr. Gelimi lkelerde doal zeolitlerin yap endstrisinde kullanm grlmektedir. Bu lkelerin banda Rusya, Kanada, A.B.D., Japonya ve Belika gelmektedir. zellikle Rus bilim adamlar doal zeolitlerden yap endstrisinde, dekoratif sslemelerde kullanlmas iin almalar yapmlar ve bu almalarn sonularn patent alarak hayata geirmilerdir. Zeolitik tf yataklar birok lkede puzzolonik hammadde olarak kullanlmaktadr. Zeolit puzzolanlar, son beton rnnn daima yeralt su korozyonuna maruz kalaca hidrolik imentolarda, nemli uygulamalar bulmaktadr. Zeolitlerin sulu altyaplarda kullanlacak puzzolan imento retiminde kullanlmas, yksek silis iermeleri nedeniyle, betonun katlama srecinde aa kan kirecin ntrlemesini salayabilmektedir. Zeolitik tfler, dk alkl, yksek gzenekli, homojen, sk-salam yapldrlar. Kolayca kesilip ilenebilmeleri ve hafiflikleri ile iyi bir yap ta olarak kullanlabilirler. Doal zeolitlerden elde edilen hafif yap malzemelerinin kullanlmasyla, yap arlklarnn azaltlmas sonucu, deprem gvenliinin artmas da salanacaktr. Bu malzemelerin hafif olmas yaplarn tayc sistemlerinde ekonomi saland gibi, deprem yklerine kar gvenlii de arttrmaktadr. Doal zeolitlerin kullanlmasyla elde edilen hafif yap malzemeleri, yksek s yaltm zellii ile stma ve soutma sistemlerinin hem ilk yatrmlarnda hem de yaplarn kullanmlar sresince ortaya kan enerji harcamalarnda nemli tasarruflar salayacaktr. Bu malzemelerin istenilen boyutlarda retilebilmesi, ahap gibi kolay

ilenebilmesi, delme ve oyma ilemlerinin ok kolay gerekleebilmesi, milimetrik duyarlktaki boyutlar nedeniyle dzgn derzler elde edilmesi, sva ilemlerinin en az kalnlklara indirilmesi mmkndr. Btn bunlarn sonucunda elde edilen dzgn yzeyler nedeniyle bu malzemelerin retilmesi, yapmclara ada teknolojinin stn zelliklerini sunacaktr. Doal zeolitlerden yaplan hafif yap malzemelerinin, tama ve iilik giderlerinde nemli tasarruf salayaca bir gerektir. Bu malzemeler ile yaplan yapnn al azalacak ve deprem gvenlii artacaktr. Bu malzemelerden yaplan bloklarn dzgn yzeyli ve dzgn kenarl olmas, duvarlarn svasz braklmasna veya sadece ince sva ile svanmas olanak verecektir. Bu malzemelerin eitli yksek dayanm gcne sahip trde retilmeleri mmkndr. Bu malzemeler yksek dzeyde s yaltm zelliine sahiptirler. Doal zeolitlerin zelliklerinden dolay bu malzemeler, iklim ve evre koullarndan etkilenmez. Dayankl ve uzun mrldr. Bu malzemelerin hafiflii nedeniyle, byk boyutlarda retilmesi mmkndr. Byk boyutlu ve dzgn yzeyli bloklarla duvar rlmesi zel bir beceri gerektirmez. Ahap gibi kesilebilir, delinebilir, tesisat kanallar alabilir. Bu zellikleri ile yapm hzlandrr, malzeme israfn ortadan kaldrr. Doal zeolitlerden yaplan bu yap malzemelerinin atae dayankl olmas yangn gvenliini artrr ve yangndan korunmu meknlarn yaratlmasn salar. Avrupa'nn bilinen ve ana hammadde olarak silika kumu kullanarak hafif inaat bloklar reten "Autoclaved Cellular Concrete, (ACC)" teknolojisine rakip olarak gelitirilen yeni bir teknolojide doal zeolitler kullanlarak daha ekonomik olarak daha stn zelliklerde hafif inaat bloklar gelitirilmitir. "Light Zeolite Concrete (LZC)" olarak adlandrlan bu yeni hafif inaat bloklarnn baz zellikleri aada zetle verilmektedir. LZC deiik younluklarda retilebilmektedir. 7501000 kg/m3 younluklar en yaygn olanlardr. Bu younluklarda retilen hafif inaat blok'unun sktrlablme gc (compressive, strength) 7,510 Mpa'dr. 750 kg/m3 younluktaki bir blok ayn boyutlardaki bir beton bloun 1/3 arlnda,

dier yntemlerle retilmi olan gzenekli hafif bloklarn 2/3 arlndadr. Bu nedenle tama ve inaat-montaj ilemlerinde nemli tasarruflar salamaktadr. LZC hafif inaat bloklarnn sktrlabilme gc 530 Mpa arasnda istenilen deerde ayarlanabilmektedir. i bo olarak retilerek hafif olmalar salanan dier inaat bloklarndan daha fazla tama gcne sahiptir. LZC, klasik inaat bloklarna kyasla, boyutlar ok daha deimez ve tekrarlanabilir olarak retilebilir. Bu nedenle inaat svasnda bloklar arasnda kullanlacak hartan nemli tasarruflar yaplabilir. Bir LZC reticisinin iddiasna gre klasik inaat bloklarnda bloklar aras iin 10 mm har kalnlna ihtiya duyulurken, bu kalnlk LZC iin 4 mm'dir. LZC bloklarn s yaltm dier inaat bloklarna kyasla ok stndr. LZC bloklar ayrca ses ve grlt yaltm da salamaktadr. LZC bloklar yanmaz malzemelerdir. Yaplan bir test 1000 C scaklkta bile LZC'de herhangi bir deiiklik olmadn; 1250 C'de hafif ergimelerin baladn ve 1800 C'de ergidiini gstermitir. LZC atmosferik koullarda ok dayankldr.

1.3. nceki almalar Bu tez almasn konu alan literatr bilgileri tarand zaman, yaplan almalar u ekilde toplayabiliriz. Poon, Lam, Kou ve Lin (1999), 0,25 ve 0,30 su/imento oranna sahip beton dkm gerekletirmiler ve bu rneklerde imento yerine imento arlnn %0, %15 ve %25 oranlarnda zeolit kullanarak basn dayanmlarn ve zeolitin puzolanik aktivitesi ile porozitesini incelemiler. Mol (2001), deiik oranlarda pomza-zeolit karmlarnn kimi fiziksel ve kimyasal zelliklerini belirlemitir.

Saka (2001), Zeoliti endstriyel atklarn p depolama alan dizaynnda geirimsizlik malzemesi olarak deerlendirmitir. Ouz (1989), Hafif ve yar hafif betonlarn fiziksel ve mekanik zellikleri arasndaki ilikileri ve hafif betonun basn ykleri altnda davrann ve bunlarn yk tayc elemanlarnda kullanlamayacan incelemitir. Serbest (1999), Manisa-Grdes yresi ve Balkesir-Bigadi yresine ait iinde doal zeolitlerden klinoptilolit bulunan zeolitik tf rnekleriyle deneyler yaplmtr. Deneyler sonucunda Manisa-Grdes blgesine ait ve iinde doal zeolitlerden klinoptilolit bulunan zeolitik tflerden retilen, Anafom adl malzemenin, hafif yap endstrisinde kullanmnn daha uygun olduunu saptamtr. Apaydn ve Sunay (2004), imento yerine farkl oranlarda zeolit kullanarak beton zerinde etkisini aratrmlar ve ayrca ayn oranlarda uucu kl kullanarak, zeolitli rneklerle kyaslayarak dayanmlarn incelemiler. htiyarolu (1984), Tabii hafif agregalarla imal edilen hafif beton bloklarnn duvar eleman olarak zelliklerinin tayini zerinde incelemeler yapmtr. Uygunolu (2005), Afyon ve evresindeki hafif agregalarla retilen blok elemanlarnn fiziksel ve mekanik zelliklerinin aratrm, Deiik agrega granlometrisi ve imento miktarnn blok elemanlarn fiziksel ve mekanik zelliklerine etkisi incelemitir. Canpolat Ylmaz, Kse, Yurdasev ve Soma (2002), Zeolitin har zerindeki kullanmn incelemiler ve bu almada puzolanik malzemelerin harcn; hacim genlemesi, priz sresi ve su yzdelerine olan etkilerini aratrmlar. Kocakuak (2001), doal zeolitler ve uygulama alanlarn incelemi. lk ve Turgut (1991), zeolitler ve uygulama alanlarn incelemi. Felekolu (2003), Kendiliinden yerleen betonun fiziksel ve mekanik zelliklerini incelemi.

Kaya (2003), Pomza tandan hafif beton retmi ve onun zelliklerini incelemi. zdemir (1998), Radyoaktif atklarn doal saklanma ortamnda zeolit ile imento ve bentonit kili kullanlarak uygun koullardaki davranlarn incelemi. Bekta, Uzal ve Turanl (2003), tlm doal zeolitin doal alkali-silika reaksiyonu ve slfat etkisi ile genlemesinin incelenmesi San (2005), Pomza ile retilen hafif beton bloklarnn fiziksel zelliklerini incelemitir. Kocaman (2000), Dou Anadolu Blgesindeki doal hafif ve normal agregalarla retilen betonlarn fiziksel, mekanik ve s iletkenlik zelliklerini incelemi.

2. MATERYAL ve METOD Bu almada, Manisa ilinin Grdes ilesinde bulunan Enli Madencilik A.. tarafndan karlan doal zeolit agregas ile Isparta ili Atabey ilesinde bulunan doal agrega yataklarndan elde edilen normal agrega kullanlmtr. Belirli oranlarda ve belli granlometriye sahip zeolit, agrega yerine konularak farkl mukavemetlere sahip betonlar elde edilmeye allmtr. Beton yapmnda balayc olarak portland imentosu ve S.D..nin ebeke suyu kullanlmtr. Yaplan almalarda Trk standartlar Enstitsnn agregalar ve betonlar zerine yapt deneyler uygulanmtr. Bu almada su/imento oran 0,50 olan katkl ve katksz olmak zere beton serileri dklmtr. 2.1. imentonun Salanmas Bu almada Isparta da bulunan Glta imento Fabrikasnda retilmi P 42,5 imentosu kullanlmtr. P 42,5 imentosunun Glta imento Fabrikasnda yaplm olan kimyasal zellikleri izelge 2.1., fiziksel ve mekanik zellikleri izelge 2.2. de verilmitir. izelge 2.1. P 42,5 imentosunun kimyasal zelikleri Bileen MgO Al2O3 SiO2 CaO Fe2O3 SO3 K2O Na2O Cl Kzdrma Kayb znmeyen Kalnt P 42,5 ( % ) 1,91 6,20 20,60 61,40 3,01 2,53 1,03 0,19 0,007 1,35 0,30

izelge 2.2. P 42,5 imentosunun fiziksel ve mekanik zelikleri Bileen zgl Arlk (gr/cm3) ncelik (cm2/gr) 7 gnlk basn dayanm (N/mm2) 28 gnlk basn dayanm (N/mm2) 7 gnlk eilme-ekme dayanm (N/mm2) 28 gnlk eilme-ekme dayanm (N/mm2) P 42,5 ( % ) 3,10 2914 37,7 49,8 5,9 7,5

2.2. Kimyasal Katk Deney almalarnda Sika Yap Kimyasallar A.. nin rettii FFN sper akkanlatrc katk maddesi kullanlmtr. Yksek oranda su azaltc ve erken yksek dayanm salayan bu katk maddesi ASTM C 494 Tip F ye uygundur. Deme betonu, temeller, youn donatlar nedeniyle beton yerletirmenin g olduu kesitler ile her trl perde ve kolon betonlarnda sper akkanlatrc olarak kullanlan bu katk maddesi su miktarn arttrmadan ve ayrma riski olmadan alabilme olana salamaktadr. imento arlnn % 0,83 orannda kullanlabilen ve su azaltc olarak kullanlan bu katk maddesi dozajna bal olarak % 2530 su azaltarak betonun 28 gnlk dayanmnda % 1040 orannda art salamaktadr. (Sika rn Klavuzu)

2.3. Su Beton yapmnda kullanlan temel malzemelerden biriside sudur. Su olmadan imento hidratasyona urayamaz, yani sertleemez. Betonun mukavemetini direk etkileyen bir faktr karmda kullanlan su/imento orandr. Genel olarak iilebilen her su, betonda karm suyu olarak rahatlkla kullanlabilir. na edilecek yap cinsi ve evre artlarna gre deniz suyu da beton karm suyu olarak kullanlabilir. Deniz suyu ile yaplan yaplarda kazanlan nihai mukavemet normal betona nazaran biraz dktr. Ancak bu mukavemet dmesi, betonda dk su/imento oranlar kullanarak telafi edilebilir. Betonarme yaplar iin deniz suyunun paslanmay kolaylatrc etkisi ( iindeki klorr tuzlar nedeniyle ) nem kazand iin tehizatl betonlarda deniz suyu kullanlmaldr. Keza ngerilmeli beton elemanlarnn yapmnda deniz suyu kullanlmamaldr. Baka are yok ise, tehizatl beton yapmnda, demirler etrafndaki beton rt ( pas pay ) kalnlatrlp, geirimsiz ve hava katkl bir beton yaparak deniz suyu kullanlmamasnn olumsuz etkilerindeki risk azaltlabilir. Denizden karlan kum ve akllar deniz suyuna nazaran daha az tuz tadklar iin beton yapmnda normal su ile beraber kullanlabilir. Deniz suyu ile yaplan betonlarda izlenen mukavemet dmesi normal su ile yaplan betonlara kyasla % 20 ye kadar kabilir. Agregann emdii su miktar tanelerin kkenine, yapsna ve granlometri bileimine bal bulunmaktadr. Su miktarnn optimum deerden dk olmas betonun mukavemetini azaltacaktr.

Yaplan aratrmada kullanlan su S.D..nin ebeke suyudur ve malzemede ne kadar kullanlaca hesaplanmtr. S.D.. Jeotermal Enerji, Yeralt suyu ve Mineral Kaynaklar Aratrma ve Uygulama Merkezinden alnan suyun zellikleri aadaki izelge 2.3. de verilmitir. izelge 2.3. S.D.. ebeke suyunun kimyasal analizleri Na+ (mg/l) K+ (mg/l) Mg2+(mg/l) Ca2+(mg/l) Fe2+(mg/l) Pb2+(mg/l) Zn2+ (mg/l) Cu 2+ (mg/l) Al3+ (mg/l) Cl- (mg/l) SO42-(mg/l) NO3-(mg/l) NH4(mg/l) NO2-(mg/l) CO32- (mg/l) % Na SAR Toplam Sertlik (of) Karbonat Sertlii (of) 9,95 3,51 35,0 82,04 0,12 0,14 < 0,2 0,22 < 0,05 6,0 20 12,3 < 0,06 < 0,07 0 6,93 0,23 40,9 43,2

2.4. Agregann Salanmas almada blgenin nemli derecede agrega ihtiyacn karlayan Atabey kum akl ocandan getirilen normal agrega ve Manisa Enli Madencilik iletmesinden alnan zeolit olmak zere iki tip agrega kullanlmtr. Normal agrega; Atabey Belediyesinin iletmeciliini yapt Ispartann Atabey lesinde bulunan, Akay Deresinden salanmtr. Ocaktan S.D.. Teknik Eitim Fakltesi Yap Malzemeleri ve Beton Teknolojisi Laboratuarna getirilen yaklak 3 m3 agrega ykanp kurutulduktan sonra ASTM standartl elekler ile elenmilerdir. Manisa Enli Madencilik iletmesinden getirilen yaklak 3 m3 zeolit dorudan elenmitir. Agregalar nem ve sudan korunacak ekilde depolanmtr. 2.5. Agrega Deneyleri Manisa Enli Madencilik iletmesinden gelen zeolit ve Atabey Belediyesi Ocandan gelen normal agrega TS 707 ye gre, orta blmeden ve i ksmlardan olmak zere toplam alt deiik blmden yaklak 60 kg malzeme alnm ve agrega deneyleri yaplmak zere saklanmlardr. Granlometri analizi iin agrega deneyleri yapmak zere saklanan normal agrega ve zeolitten alnan numuneler, TS 130a uygun olarak etve konulmu, 24 saat sonra etvden karlmtr. Deney elekleri, yukardan aaya doru gz aklklar giderek klecek ekilde st ste yerletirilmitir. Kurutulup tartlm deney numunesi en stteki elein iine konmu ve eleme ilemi yaplmtr. Eleme ilemi sonunda her elekte kalan malzeme hassas terazide tartlmtr.

ekil 2.1. Terazi

ekil 2.2. Elek analizi deneyinde kullanlan standart elekler

ekil 2.3. Etv Birim arlk deneyleri, TS 3529a gre gevek birim arlk ve sk birim arlk olmak zere iki durumda yaplmtr. Gevek birim arlk ve sk birim arlklarn saptanmas iin deneyler TS 707 de belirtildii ekilde yaplmtr. Agregadaki zgl arlk ve su emme oran deneyi TS 3526ya uygun olarak yaplmtr. 800 gram numune alnarak 24 saat su iinden braklmtr. Numunenin serbest yzey suyu szlerek aktlm ve kuruma tepsisi zerine konularak doygun kuru yzey hali meydana gelinceye kadar kurumaya braklmtr. Agregalarn su emme yzdelerini belirlemek amac ile yaplan deneyde; zgl arlk deney metodunda kullanlan yntem ile numuneler doygun kuru yzey durumuna getirilmi ve sonra agregalarn su emme tayini deneyleri yaplmtr.

2.6. Beton Karm Hesaplar Beton bileimlerinde normal agrega kullanlarak TS 802 ye gre 350 dozlu betonlar retilmesi hedeflenmitir. Karn hesaplar, retilecek betonun kuru plastik kvamda ve maksimum dane ap 16 mm. olacak ekilde birim hacim arlk yntemine gre yaplmtr. Agrega karm oranlar % 40 ince (04 mm.) ve % 60 kaln (416 mm.) olacak ekilde alnmtr. Karmda kullanlan agrega granlometri deeri izelge 2.4.de verilmitir. Bu almada hesaplanan agrega miktarnn tamam normal agrega olmak zere N35 serisi kontrol betonlar retilmitir. Agrega hacminin %10u, %30u, %50si kadar ayn hacimde zeolit kullanlarak NZ10, NZ30, NZ50 serisi betonlar retilmitir ve ayn serilerden katkl betonlar retilmitir. Beton karm agregas A16-B16 blgesi iinde kalacak ekilde alnmtr. retilen betonlarn kodlar izelge 2.5. de verilmitir. izelge 2.4. Beton yapmnda kullanlan agrega yzdeleri Agrega Boyutu 0 - 0.25mm 0.25mm - 0.5mm 0.5mm -1mm 1mm - 2mm 2mm - 4mm 4mm - 8mm 8mm - 16mm Kaba nce Agrega Snf Karmda Kullanlan Agrega Yzdesi 4 5 6 10 15 25 35 60 40 4 9 15 25 40 65 100 Ym

izelge 2.5. retilen betonlarn karm yzdeleri Kodu N35 NZ10 NZ30 NZ50 NK35 NZK10 NZK30 NZK50 Beton Snf 350 Dozlu 350 Dozlu 350 Dozlu 350 Dozlu 350 Dozlu 350 Dozlu 350 Dozlu 350 Dozlu Agrega ( % ) 100 90 70 50 100 90 70 50 Zeolit ( % ) --10 30 50 --10 30 50

Su/imento (w/c) oran; retilecek betonlarn 28 gnlk basn dayanm gz nne alnarak seilmitir. Su/imento oran 0.50 alnmtr. TS 802 de belirtilen karm suyu ve hava miktarlar alnarak 1m3 sktrlm betonda bulunacak beton bileenlerinin miktarlar denklem 2.1. de yerine konularak hesaplanmtr.

A1 A2 ----- + S + ----- + ----- + H = 1 m3 A1 A2

(2.1)

Burada : Karmdaki imento miktar : imentonun younluu (kg/m3) A1: Karmdaki ince malzeme miktar (kg) A1: nce malzemenin younluu (kg/m3) A2: Karmdaki kaba malzeme miktar (kg)

A2: Kaba malzemenin younluu (kg/m3) H: Karmdaki toplam hava miktar (m3) hapis olmu hava miktar 20 dm3 alnmtr. Karmdaki 1 m3 iin kullanlan miktarlar izelge 2.6 da verilmitir. izelge 2.6. Karma giren beton bileenleri (kg/m3) Beton N35 NZ10 NZ30 NZ50 NK35 NZK10 NZK30 NZK50 171,5 3,5 350 175 --Su imento Katk nce Agrega 704 633 493 352 704 633 493 352 Kaba Agrega 1128 1015 790 564 1128 1015 790 564 nce Zeolit --57 176 296 --57 176 296 Kaba Zeolit --82 250 418 --82 250 418

N 35 Beton Serisi
Su 7.42% imento 14.85%

Kaba Agrega 47.86%

nca Agrega 29.87%

ekil 2.4. N 35 beton serisinin hacimce karm oranlar

NZ 10 Beton Serisi
Kaba Zeolit 3.55% nce Zeolit 2.47% Kaba Agrega 43.90% nca Agrega 27.38% Su 7.57% imento 15.14%

ekil 2.5. NZ 10 beton serisinin hacimce karm oranlar

NZ 30 Beton Serisi
Kaba Zeolit 11.19% nce Zeolit 7.88% Su 7.83% imento 15.67%

Kaba Agrega 35.36%

nca Agrega 22.07%

ekil 2.6. NZ 30 beton serisinin hacimce karm oranlar

NZ 50 Beton Serisi
Su 8.12% imento 16.24% nce Zeolit 13.74% Kaba Agrega 26.17% nca Agrega 16.33%

Kaba Zeolit 19.40%

ekil 2.7. NZ 50 beton serisinin hacimce karm oranlar

NK 35 Beton Serisi
Su 7.28% imento 14.85% Kaba Agrega 47.86% Katk 0.15% nca Agrega 29.87%

ekil 2.8. NK 35 beton serisinin hacimce karm oranlar

NZK 10 Beton Serisi
Kaba Zeolit 3.55% nce Zeolit 2.47% Kaba Agrega 43.90%

Su 7.42%imento 15.14% Katk 0.15% nca Agrega 27.38%

ekil 2.9. NZK 10 beton serisinin hacimce karm oranlar

NZK 30 Beton Serisi
Kaba Zeolit 11.19% nce Zeolit 7.88% Su 7.68% imento 15.67% Katk 0.15% nca Agrega 22.07%

Kaba Agrega 35.37%

ekil 2.10. NZK 30 beton serisinin hacimce karm oranlar

NZK 50 Beton Serisi

Su 7.96% Kaba Zeolit 19.40% nce Zeolit 13.75% Kaba Agrega 26.17% imento 16.24% Katk 0.15% nca Agrega 16.33%

ekil 2.11. NZK 50 beton serisinin hacimce karm oranlar

2.7. Betonlarn retimi S.D.. Teknik Eitim Fakltesi Yap Malzemeleri ve Beton Teknolojisi Laboratuarnda yaplan almalarda 8 seri beton retilmitir. Bunlar 350 dozlu, katksz ve katkl beton serileridir. Katkl beton serilerinin retiminde sper akkanlatrc katk maddesi kullanlmtr. Karmlarda maksimum dane ap 16 mm seilmitir ve btn karmlarn granlometrisi ayn kalmtr. Karma giren agrega, zeolit, su ve imento retilecek betonun koduna gre nceden tartlp hazrlanmtr. Karm suyu S.D..nin ebeke suyu kullanlmtr. Harc kartrmada kullanlacak dey eksenli cebri kartrmal mikser su yardm ile nemlendirilmitir. nce agregalar miksere katlarak be dakika kartrlm, daha sonra imento katlarak dakika daha bileimdeki kuru maddeler kartrlmtr. Daha sonra mikser deki karma gerekli su ilave edilerek kartrma dakika daha srdrlmtr. Numunelerin kvamn belirlemek amacyla abrams konisi ile kme miktarlar bulunmutur. eitli deneylerde kullanlmak zere sarsma tablas zerindeki 100 mm. 100 mm. 100 mm. boyutlu kp kalplara ve 100 mm.150 mm. 300 mm. boyutlu silindir

kalplara har aamada konmu ve her aamada 10 sn. sarsma tablas aleti ile sarslmtr. Her seri beton iin 20 adet kp ve 3 adet silindir numune retilmitir. Numunelerin st slak keten rt ile rtlerek 24 saat kalp iinde braklm, bu srenin sonunda lastik takozlar yardmyla kalptan karlmtr. Numuneler deneylerin yaplaca gne kadar bal nemi % 65 olan ve scakl 22 C olan kr odasnda saklanmtr.

ekil 2.12. 10x10 cm kp kalplar

ekil 2.13. Dey eksenli cebri kartrmal beton mikseri

ekil 2.14. Sarsma tablas 2.8. Beton Deneyleri Betonlarn mekanik zelliklerinin saptanmas iki aamada yaplmtr. Bunlar tahribatsz testler ve tahribatl testlerdir. Tahribatsz test yntemlerinden Schmidt sertlik deneyi ve Ultrases gei deneyi uygulanmtr. Schmidt sertlik deneyleri S.D.. Teknik Eitim Fakltesi Yap Malzemeleri ve Beton Teknolojisi Laboratuarnda gerekletirilmitir. Deney balamadan Schmidt ekici kalibre edilmitir. Deneyler 10 15 30 cm3 numunelerde betonlar 28 gnlk iken yaplmtr. Deney her bir beton serisi iin farkl numune zerinde ve her numune iin 5 farkl noktasndan uygulanmak sureti ile gerekletirilmitir. Kp numunelerin st yzeyinden 90 a ile alnan deerler ile alnan deerler, kullanm klavuzunda yer alan grafikte bu deerlere karlk gelen dayanm deerleri bulunmutur.

ekil 2.15. Schmidt ekici ve deneyin yapl izelge 2.7. Betonlarn Schmidt Sertlikleri Beton serisi N35 NZ10 NZ30 NZ50 NK35 NZK10 NZK30 NZK50 1.deer 32,00 25,90 21,80 17,70 42,00 33,00 27,50 23,40 2.deer 32,10 26,00 21,80 17,60 42,10 33,00 27,50 23,50 3.deer 32,00 26,00 21,90 17,40 42,10 33,10 27,50 23,60

Ultrases gei hzlarn lmek iin S.D.. Teknik Eitim Fakltesi Yap Malzemeleri ve Beton Teknolojisi Laboratuarnda bulunan Ultrases cihaz kullanlmtr. Ultrases hz lm 12 voltluk akmlatr ile alan dijital gstergeli Ultrases lme aleti ile yaplmtr. Aletin nce sfr ayar yaplm sonra kalibre edilmitir. Numunelerin her iki yanna gres ya srlerek proplar ile numune arasnda boluk olumas nlenmitir. Silindir adet numune zerinde yaplan

deney ile ses dalgalar geirme sreleri llmtr. Ultrases hz deney sonularnn deerlendirilmesinde mikro saniye (sn) olarak okuna Ultrases hz gei sresi deerleri denklem 2.2. forml ile hesaplanarak Ultrases hz km/sn cinsinden bulunmutur. L V = ---t (2.2)

V: Ultrases hz (km/sn) L: Numune boyu (km) t: Ultrases gei sresi (sn)

ekil 2.16. Ultrases aleti izelge 2.8. Betonlarn Ultrases Hzlar Beton serisi N35 NZ10 NZ30 NZ50 NK35 NZK10 NZK30 NZK50 1.deer 2,05 2,19 2,49 2,92 2,11 2,23 2,53 3,05 2.deer 2,05 2,20 2,48 2,92 2,11 2,23 2,54 3,05 3.deer 2,05 2,19 2,49 2,92 2,11 2,23 2,54 3,05

Tahribatl test ynteminde tek eksenli basn deneyi yaplmtr. Bu deney iin S.D.. Teknik Eitim Fakltesi Yap Malzemeleri ve Beton Teknolojisi Laboratuarnda bulunan 300 ton kapasiteye sahip tek eksenli basn presi kullanlmtr. Basn deneylerinde ykleme hz saniyede 0.35 Mpa olarak sabit tutulmutur. Bu amala daha nceden hazrlanan kp beton numunelerinden 3 er adedi 7. ve 5 er adedi 28., 90. gnde krlarak krlma anndaki okunan deer denklem 2.3. de yerine konularak bulunan basn dayanm deerleri verilmitir. P = ---A : Basn dayanm (MPa) P : Krlma yk (N) A: Numunenin yk dorultusundaki kesit alan (mm2) (2.3)

ekil 2.17. 300 ton kapasiteli beton presi

izelge 2.9. Betonlarn 7 gnlk basn dayanmlar Basn Dayanm Beton serisi N35 NZ10 NZ30 NZ50 NK35 NZK10 NZK30 NZK50 ( 7 gnlk ) (MPa) 1.deer 36,47 36,17 17,50 13,35 39,08 36,93 26,01 17,04 2.deer 35,29 36,39 17,85 14,28 38,62 35,74 27,17 16,34 3.deer 36,95 35,56 18,53 13,86 38,78 36,34 26,37 16,86

izelge 2.10. Betonlarn 28 gnlk basn dayanmlar Beton serisi N35 NZ10 NZ30 NZ50 NK35 NZK10 NZK30 NZK50 Basn Dayanm 1.deer 46,51 45,39 24,75 19,56 48,74 45,50 34,58 22,04 2.deer 46,11 43,70 25,25 20,44 48,24 45,00 33,50 22,48 ( 28 gnlk ) (MPa) 4deer 45,18 45,86 24,13 18,14 47,58 44,44 34,06 22,51 5.deer 45,52 44,27 25,19 19,45 48,62 45,73 33,08 21,87 46,54 44,47 23,93 19,30 46,80 46,47 34,15 22,31 3.deer

izelge 2.11. Betonlarn 90 gnlk basn dayanmlar Beton serisi N35 NZ10 NZ30 NZ50 NK35 NZK10 NZK30 NZK50 Basn Dayanm ( 90 gnlk ) (MPa) 1.deer 52,31 48,08 23,30 17,55 62,61 55,68 30,53 20,65 2.deer 51,58 48,79 21,70 16,93 60,63 57,78 31,70 20,89 3.deer 49,45 49,26 23,93 16,45 61,29 57,15 30,76 21,28 4deer 51,03 49,08 22,95 17,78 59,99 54,86 30,85 21,12 5.deer 51,25 48,85 22,56 17,01 61,50 56,45 31,28 20,54

Tahribatl test ynteminde eilme deneyi yaplmtr. Bu deney iin S.D.. Teknik Eitim Fakltesi Yap Malzemeleri ve Beton Teknolojisi Laboratuarnda bulunan 10 ton kapasiteli eilme cihaz kullanlmtr. Bu amala daha nceden hazrlanan katkl beton numunelerinden 3 adedi 28. gnde krlarak krlma anndaki okunan deer denklem 2.4. de yerine konularak bulunan eilme dayanm deerleri verilmitir. 3. F. L fcf = -----------2.d1.d22 fcf F L : Eilme dayanm (MPa) : En byk yk (N) : Mesnet silindirleri arasndaki aklk (mm) izelge 2.12. Betonlarn 28 gnlk eilme dayanmlar Beton Serisi NK35 NZK10 NZK30 NZK50 Eilme Dayanm (28 gnlk) (MPa) 1.deer 317,90 261,95 151,38 115,84 2.deer 310,24 257,35 148,12 104,36 3.deer 314,16 266,90 154,44 111,82 (2.4)

d1, d2 : Numunenin en kesit boylar

3. DENEY SONULARI 3.1. Zeolit ve Normal Agregaya ait zellikler 3.1.1. Granlometri Analizi Normal agrega ve zeolit iin yaplan elek analiz deney sonular izelge 3.1. ve izelge 3.2. de verilmitir. izelge 3.1. Normal agregann elek analizi deney sonular Elek Boyutu Elek stnde Kalan Malzeme (gr) 16 8 4 2 1 0.5 0.25 Tava 0,00 585,02 1220,38 1174,94 778,58 527,16 238,08 475,84 Elekten Geen Malzeme miktar(gr) 5000 4414,98 3194,60 2019,66 1241,08 713,92 475,84 0 Elek stnde Kalan Malzeme Miktar( % ) 0,00 11,7 36,1 59,6 75,2 85,7 90,5 100 Elekten Geen Malzeme Miktar( % ) 100 88,3 63,9 40,4 24,8 14,3 9,5 0

100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 pan 0,25 0,5 1 2 4 8

Agrega A16 B16 C16

ekil 3.1. Normal agregann granlometri erisi (dmax =16 mm)

izelge 3.2. Zeolitin elek analizi deney sonular Elek Boyutu Elek stnde Kalan Malzeme (gr) 16 8 4 2 1 0.5 0.25 Tava 0,00 1042,11 1093,97 992,04 564,68 394,17 305,32 607,71 Elekten Geen Malzeme miktar (gr) 5000 3957,89 2863,92 1871,88 1307,2 913,03 607,71 0 Elek stnde Kalan Malzeme Miktar (%) 0,00 20,8 42,7 62,6 73,9 81,7 87,8 100 Elekten Geen Malzeme Miktar (%) 100 79,2 57,3 37,4 26,1 18,3 12,2 0

100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 pan 0,25 0,5 1 2 4 8 16

Zeolit A16 B16 C16

ekil 3.2. Zeolitin granlometri erisi (dmax =16 mm)

Yukardaki elek analizi sonulara gre bu agregalardan beton yaplamayaca aktr. nk doal haldeki atabey agregasnn ve zeolitin granlometrik erisine gre kalm malzeme oran ok fazladr. Bu agregalar zerinde iyiletirmeler yaplmaldr. Bu iyiletirme ilemi 16 mm elekten balayarak her elek iin ayr ayr eleme ilemi yaplm ve mevcut agregalar snflandrlmtr. Bu ekilde atabey ve zeolit agregasnn granlometri erisini istenen ekilde ayarlanabilmektedir. Bu ayarlama sonucunda agrega karmlarnn beton retimi iin uygun olduu gzlenmitir. Betonda agrega karm granlometrisinin A16-B16 erileri arasnda olduu zaman En yksek doluluk oran, En az su miktar ile kalba iyi yerleebilecek kvam, Taze betonda ayrmay (segregasyon) nlemek ve yapkanl (kohezyonu), Taze betonun iyi ve kolay yerlemesi ve Taze betonda terlemenin azalmas salanm olur. yiletirilmi ve beton yapmnda kullanlacak olan Atabey ve Zeolit agregalarnn ortak granlometri erisi ekil 3.3. de verilmitir.

100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 pan 0,25 0,5 1 2 4 8

Karm A16 B16 C16

ekil 3.3. yiletirilmi ve beton yapmnda kullanlacak olan Atabey ve Zeolit agregalarn ortak granlometri erisi

3.1.2. Birim Arlk Birim arlk deneyleri gevek birim arlk ve sk birim arlk olmak zere iki durumda yaplmtr. Deney sonular normal agrega ve zeolit iin srasyla izelge 3.3., izelge 3.4., izelge 3.5. ve izelge 3.6.da verilmitir. izelge 3.3. Normal agrega iin gevek ve sk birim arlk deney deerleri 4 mm alt numune Kap Arl Kap Hacmi Gevek Kap + Numune Numune Gevek Birim Arlk Kap + Numune Sk Numune Sk Birim Arlk 4 mm st numune Kap Arl Kap Hacmi Gevek Kap + Numune Numune Gevek Birim Arlk Kap + Numune Sk Numune Sk Birim Arlk 1 3805 934,1 5200 1395 1,49 5461 1656 1,77 1 3805 934,1 5195 1390 1,48 5461 1656 1,77 2 3805 934,1 5184 1379 1,48 5452 1647 1,76 2 3805 934,1 5165 1360 1,46 5457 1652 1,77 3 3805 934,1 5197 1392 1,49 5467 1662 1,78 3 3805 934,1 5180 1386 1,48 5440 1635 1,75

izelge 3.4. Normal agrega birim arlklar (gr / cm3) Gevek 4 mm. st 4 mm. alt 1,47 1,49 Sk 1,76 1,77

2,00 1,80 1,60 1,40 1,20 1,00 0,80 0,60 0,40 0,20 0,00

1,76 1,77 1,47 1,49 4 mm. st 4 mm. alt

Gevek Birim Arlk

Skk Birim Arlk

ekil 3.4. Normal agregann birim arlk deerleri izelge 3.5. Zeolit agregas iin gevek ve sk birim arlk deney deerleri 4 mm alt numune Kap Arl Kap Hacmi Gevek Kap + Numune Numune Gevek Birim Arlk Kap + Numune Sk Numune Sk Birim Arlk 4 mm st numune Kap Arl Kap Hacmi Gevek Kap + Numune Numune Gevek Birim Arlk Kap + Numune Sk Numune Sk Birim Arlk 1 3805 934,1 4740 935 1,00 4834 1029 1,11 1 3805 934,1 4514 709 0,76 4647 842 0,90 2 3805 934,1 4742 937 1,00 4844 1039 1,11 2 3805 934,1 4506 701 0,75 4658 853 0,91 3 3805 934,1 4728 923 0,99 4840 1035 1,11 3 3805 934,1 4515 710 0,76 4653 848 0,91

izelge 3.6. Zeolit Birim Arlklar (gr / cm3) Gevek 4 mm. st 4 mm. alt 0,76 1,00 Sk 0,91 1,11

1,20 1,00 0,80 0,60 0,40 0,20 0,00 0,76

1,00

1,11 0,91 4 mm. st 4 mm. alt

Gevek Birim Arlk

Skk Birim Arlk

ekil 3.5. Zeolit agregasnn birim arlk deerleri

3.1.3. zgl Arlk Agregann zgl arlklarn belirlemek amac ile yaplan deney sonular izelge 3.7. ve izelge 3.8. de gsterilmitir.

izelge 3.7. Normal agrega iin zgl arlk deney deerleri Numune Su 4 mm st dolu cam kap Arl (gr) Numune Arl (gr) Kap+numune+su Arl (gr) Su 4 mm alt dolu cam kap 636,6 40 660,7 636,6 40 660,7 636,6 40 660,7 Arl(gr) Numune Arl (gr) Kap+numune+su Arl (gr) 40 661,7 40 661,7 40 661,7 1 636,6 2 636,6 3 636,6

izelge 3.8. Zeolit agregas iin zgl arlk deney deerleri Numune Su 4 mm st dolu cam kap Arl (gr) Numune Arl (gr) Kap+numune+su Arl (gr) Su 4 mm alt dolu cam kap 636,6 40 657,7 636,6 40 657,7 636,6 40 657,7 Arl (gr) Numune Arl (gr) Kap+numune+su Arl (gr) 40 656,5 40 656,5 40 656,5 1 636,6 2 636,6 3 636,6

Deney deerleri kullanlarak elde edilen doygun kuru yzey zgl arlk deerleri izelge 3.9. de verilmitir. izelge 3.9. Agregalarn zgl arlk deerleri Agrega 4 mm. st 4 mm. alt 2,68 2,51 Zeolit 2,11 1,99

3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00

2,68

2,51 2,11 1,99 4 mm. st 4 mm. alt

Agrega

Zeolit

ekil 3.6. Normal agrega ve Zeolit agregasnn zgl arlk deerleri

Agregalarn arlna gre snflandrlmasnda Atabey agregas 2,68 gr / cm3 deeri ile normal agrega snfna, zeolit de 2,11 gr / cm3 deeri ile normal agrega snfna girmilerdir.

3.1.4. Su Emme Agregann su emme yzdelerini belirlemek amac ile yaplan deney sonular izelge 3.10. ve izelge 3.11. de gsterilmitir. izelge 3.10. Normal agregann su emme deney deerleri Arlk Kap Arl 4 mm st Kap + Numune (P1) Etvde kurutulduktan sonra Kap + Numune (P0) Kap Arl 4 mm alt Kap + Numune (P1) Etvde kurutulduktan sonra Kap + Numune (P0) 318 359,6 342,4 Normal Agrega 318 360,2 355,9

izelge 3.11. Zeolit agregasnn su emme deney deerleri Arlk Kap Arl 4 mm st Kap + Numune (P1) Etvde kurutulduktan sonra Kap + Numune (P0) Kap Arl 4 mm alt Kap + Numune (P1) Etvde kurutulduktan sonra Kap + Numune (P0) 200 1124 925 Zeolit 200 1128 928

Su emme miktar yzde olarak ( S ) = ( P1 P0 ) * 100 / P0 forml ile hesaplanmtr. Agregalarn yzde su emme sonular izelge 3.12.de gsterilmitir. izelge 3.12. Zeolit ve normal agregann su emme yzdeleri Agrega 4 mm st 4 mm alt 1,20 5,02 Zeolit 29,30 30,10

35 30 25 20 15 10 5 0 Agrega 1,20 5,02

29,30 30,10

4 mm. st 4 mm. alt

Zeolit

ekil 3.7. Normal agrega ve Zeolit agregasnn su emme yzdeleri

Zeolitin su emme yzdesi, Atabey agregasna gre yksek kmtr. Normal agregann 4 mm. alt deerinin % 5 kmasna ramen standart deerler iinde kalmtr. Zeolitin su emme yzdesinin yksek kmas, zeolitli betonlarn su emme deerinin yksek kacann bir gstergesidir.

3.2. Zeolit Agregal Betonlarn zellikleri 3.2.1. Zeolit Agregal Betonlarn Fiziksel zellikleri alma kapsamnda retilen eitli beton serilerinin fiziksel zellikleri aada sunulmutur. izelge 3.13. Betonlarn birim arl ve su emme yzdeleri Beton Serisi N35 NZ10 NZ30 NZ50 NK35 NZK10 NZK30 NZK50 Doygun Birim Arl (kg / m ) 2,538 2,497 2,241 2,111 2,525 2,437 2,236 2,072
3

Kuru Birim Arl (kg / m ) 2,498 2,445 2,154 2,008 2,499 2,405 2,187 2,005
3

Su Emme (%) 1,60 2,13 4,04 5,08 1,04 1,33 2,24 3,34

Taze betonun abrams konisi ile yaplan kme deney deerleri izelge 3.14de verilmitir. izelge 3.14. retilen beton numunelerin kme miktarlar Beton Kodlar N35 NZ10 NZ30 NZ50 NK35 NZK10 NZK30 NZK50 kme miktarlar ( mm. ) 42 33 26 20 65 55 40 33

70 60 50 40 30 20 10 0 N35 NZ10 NZ30 NZ50 42 33 26 20

65 55 40 33

NK35

NZK10 NZK30 NZK50

ekil 3.8. retilen beton numunelerin kme deerleri

3.2.2. Zeolit Agregal Betonlarn Mekanik zellikleri eitli serilerde retilen betonlarn mekanik zellikleri izelge 3.15., izelge 3.16., izelge 3.17. ve izelge 3.18. de verilmitir. izelge 3.15. Betonlarn Ultrases Hzlar Beton Serisi N35 NZ10 NZ30 NZ50 NK35 NZK10 NZK30 NZK50 Ultrases Hz 2,05 2,19 2,49 2,92 2,11 2,23 2,54 3,05

3.50 3.00 2.50 2.00 1.50 1.00 0.50 0.00 N35 NZ10 NZ30 2.05 2.19 2.49

2.92 2.54 2.11 2.23

3.05

NZ50

NK35

NZK10 NZK30 NZK50

ekil 3. 9. Betonlarn Ultrases Hzlar izelge 3.16. Betonlarn Schmidt Sertlikleri Beton Serisi N35 NZ10 NZ30 NZ50 NK35 NZK10 NZK30 NZK50
45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 N35 NZ10 NZ30 NZ50 NK35 NZK10 NZK30 NZK50 32.00 26.00 21.80 17.60 33.00 27.50 23.50

Schmidt Sertlii 32,00 26,00 21,80 17,60 42,10 33,00 27,50 23,50
42.10

ekil 3.10. Betonlarn Schmidt Sertlikleri

izelge 3.17. Betonlarn Basn Dayanmlar Beton Serisi (MPa) N35 NZ10 NZ30 NZ50 NK35 NZK10 NZK30 NZK50 36,24 36,04 17,96 13,83 38,83 36,34 26,52 16,75 Basn Dayanm 7 gnlk 28 gnlk (MPa) 45,97 44,74 24,65 19,38 47,99 45,43 33,87 22,24 90 gnlk (MPa) 51,12 48,81 22,89 17,14 61,20 56,38 31,02 20,90

Betonun mekanik dayanmlarn belirleyen en nemli faktr 28 gnlk basn dayanmdr. izelge 3.15.de verilen Ultrases hzlar, izelge 3.16.da Schmidt sertlii, izelge 3.17.de ise 7 gnlk ve 90 gnlk Basn dayanmlar mekanik zelliklerini daha iyi ortaya koymak iin ve 28 gnlk basn dayanmlar ile ilikisini ortaya karmak iin verilmitir.

45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 N35 NZ10 NZ30 NZ50 17.96 13.83 36.24 36.04

38.83

36.34 26.52 16.75

NK35

NZK10 NZK30 NZK50

ekil 3.11. Betonlarn 7 gnlk Basn Dayanmlar

60 50 40 30 20 10 0 N35 NZ10 NZ30 NZ50 NK35 NZK10 NZK30 NZK50 24.65 19.38 45.97 44.74 47.99 45.43 33.87 22.24

ekil 3.12. Betonlarn 28 gnlk Basn Dayanmlar

70 60 50 40 30 20 10 0 N35 NZ10 NZ30 NZ50 22.89 17.14 51.12 48.81

61.20

56.38

31.02 20.90

NK35

NZK10

NZK30 NZK50

ekil 3.13. Betonlarn 90 gnlk Basn Dayanmlar

60 50 40 30 20 10 0 7. gn 28.gn 36,24 45,97

51,12

N35

90. gn

ekil 3.14. N 35 beton serisinin basn dayanmlar

60 50 40 30 20 10 0 7. gn 28.gn 90. gn 36,04 44,74 48,81

NZ 10

ekil 3.15. NZ 10 beton serisinin basn dayanmlar

30 25 20 15 10 5 0 7. gn 28.gn 90. gn 17,96 NZ30 24,65 22,89

ekil 3.16. NZ 30 beton serisinin basn dayanmlar

25 20 15 10 5 0 7. gn 28.gn 90. gn 13,83 NZ50 19,38 17,14

ekil 3.17. NZ 50 beton serisinin basn dayanmlar

70 60 50 40 30 20 10 0 7. gn 28.gn 38,83 47,99

61,2

NK 35

90. gn

ekil 3.18. NK 35 beton serisinin basn dayanmlar

60 50 40 30 20 10 0 7. gn 28.gn 36,34 45,43

56,38

NZK 10

90. gn

ekil 3.19. NZK 10 beton serisinin basn dayanmlar

40 35 30 25 20 15 10 5 0 7. gn 28.gn 90. gn NZK 30 26,52 33,87 31,02

ekil 3.20. NZK 30 beton serisinin basn dayanmlar

25 20 15

22,24 16,75

20,9

NZK 50 10 5 0 7. gn 28.gn 90. gn

ekil 3.21. NZK 50 beton serisinin basn dayanmlar

izelge 3.18. Betonlarn Eilme Dayanmlar Beton Serisi NK35 NZK10 NZK30 NZK50 Eilme Dayanm 28 gnlk (MPa) 314,10 262,06 151,30 110,67

350 300 250 200 150 100 50 0

314.10 262.06

151.30 110.67

NK35

NZK10

NZK30

NZK50

ekil 3.22. Katkl beton serisinin eilme dayanmlar

50 40 30 20 10 0 0 10 20 30 40 Agregadaki zeolit oran 50 60 y = - 0.6035 x + 47.415 R = 0.9315

2

28 gnlk dayanm

ekil 3.23. Zeolit orannn basn dayanmna etkisi ( 28. gn ) ( Katk kullanlmam beton )

50 40 30 20 10 0 0 10 20 30 40 Agregadaki zeolit oran 50 60 y = - 0.5392 x + 49.649 R = 0.9929

2

28 gnlk dayanm

ekil 3.24. Zeolit orannn basn dayanmna etkisi ( 28. gn ) ( Katk kullanlm beton )

4. TARTIMA ve SONU Bu almann temel amac, Manisa ilinin Grdes ilesinden doal zeolit agregas ile elde edilen betonun fiziksel ve mekanik zelliklerini tespit etmek, Zeolit agregasnn fiziksel zelliklerini aratrmak ve bunlar normal beton ve agrega ile karlatrmaktr. Bu amala yaplan deney sonucunda aada verilen sonular elde edilmitir. Zeolit agregasnn gevek birim arl 7001000 arasnda olurken, skk birim arl ise 9001200 kg/m3 arasndadr. Atabey agregasnn gevek birim arl 14001600 kg/m3 arasnda olurken skk birim arl ise 17001900 kg/m3 arasndadr. Zeolit agregasnn zgl al 1.992.11 gr/cm3 dolaylarnda olurken, Atabey agregasnn zgl arl ise 2.512.68 gr/cm3 dolaylarnda olmaktadr. Zeolitin su emme yzdesi, Atabey agregasna gre yksek kmtr. Normal agregann 4 mm. alt deerinin % 5 kmasna ramen zeolitin su emme yzdesi % 30 kmtr. retilen betonlardaki zeolit miktar arttka su emme deeri de artmtr. retilen betonlardaki Ultrases hz, zeolit miktar arttka Ultrases hz da artmtr. Katkl betonun Ultrases hz ise normal betona gre yksektir. retilen betonlardaki Schmidt Sertlikleri, zeolit miktar arttka Schmidt Sertlikleri azalmtr. Katkl betonun Schmidt Sertlikleri ise normal betona gre yksektir. retilen betonlarn Basn dayanmlar zeolit miktar arttka basn dayanmlar azalmtr. Katkl betonun Basn dayanmlar ise normal betona gre yksektir. %30 zeolitli ve % 50 zeolitli betonlarn basn dayanmlar dk kmtr ve bu nedenden dolay bu betonlarda imento miktar normal betonlara gre daha yksek tutulmaldr. Katkl betonun Eilme dayanmlar ise zeolit miktar arttka eilme dayanmlar azalmtr.

5. KAYNAKLAR Anonim, 1996. imento hammaddeleri ve Yap Maddeleri, 7. Be Yllk Kalknma Plan zel htisas komisyon Raporu, Cilt 1, 2, 3, DPT, Ankara. Baradan, B., 2004. Yap Malzemesi II Dokuz Eyll niversitesi Mhendislik Fakltesi Yaynlar, No:207, 222s, zmir. Bekta, F., 2002. Preventive Measures Against Alkali-Silica Reaction, Fen Bilimler Enstits, Yksek Lisans Tezi, Orta Dou Teknik niversitesi, Ankara. Bekta, F., Uzal, B., Turanl, L., 2003. tlm Doal Zeolitin Doal AlkaliSilika Reaksiyonu ve Slfat Etkisi ile Genlemesinin ncelenmesi, 5. Ulusal Beton Kongresi, naat Mhendisleri Odas stanbul ubesi. Bingl, A. F., 2002. Pomza ile retilen hafif betonlarn yangna kar dayanm, Atatrk niversitesi, Fen Bilimleri Enstits, naat Mhendislii Anabilim dal, Yksek Lisans Tezi, Erzurum. Bozkurt, R., 1995. Mineral Tanma El Kitab, Anadolu niversitesi Yaynlar No: 113, Eskiehir. Bykakyol, M., 1998. Doal Zeolitler, Etibank Blteni, Ankara. Dikmen, Z., 1998. Karbondioksitin Doal Zeolitlerde Adsorpsiyonu, Anadolu niversitesi Fen Bilimler Enstits, Eskiehir. Dikmen, S., Yrkoullar, E., 2001. Bigadi (Balkesir) Yresi Doal Zeolit ve Modifiye Formlarnn N2 Adsorpsiyonu, 10. Ulusal Kil Sempozyumu, Konya. Ercan, V.L., 1993. Standart Koullarda ve Deniz Ortamnda Dklen Betonlarn Basn Dayanmlarnn Aaratrlmas, Dokuz Eyll niversitesi, Yksek Lisans Tezi, zmir. Ermutlu, E., 1961. Standart Beton Agrega Deneyleri, D.S.. Laboratuar, Anakara.

Felekolu, B., 2003. Kendiliinden Yerleen Betonun Fiziksel ve Mekanik zelliklerinin Aratrlmas, Dokuz Eyll niversitesi, Fen Bilimleri Enstits, Yksek Lisans Tezi, zmir. Fu, Y., Ding, J., Beauddin, J.J., 1996. Zeolite-Based ighht useight Concrete Products, United States Patent. Gottardi, G., Galli, E., 1985. Naturel Zeolits, Springer Verlag, Berelin. Gktekin, A., 1989. Bigadi Tl Ovas Zeolitlerinin Teknolojik zelliklerinin Aratrlmas Projesi Kesin Raporu, stanbul Teknik niversitesi, Yerbilimleri ve Yer alt Kaynaklar Uygulama-Aratrma Merkezi, stanbul. Kaya, B., 1989. Pomza Tandan Hafif Beton retimi, Dokuz Eyll niversitesi, Bitirme Tezi, zmir. Klnarslan, ., 2004. Barit Agregal Ar Betonlarn Radyasyon Zrhlanmasndaki zellikleri Optimal Karmlarnn Aratrlmas, Fen Bilimler Enstits, Doktora Tezi, Isparta. Kocakuak, S., 2001. Doal Zeolitler ve Uygulama Alanlar, Malzeme ve Kimya Teknolojileri Aratrma Enstits, Tbitak Marmara Aratrma Merkezi, Kocaeli. Kocaman, B., 2000. Dou Anadolu Blgesindeki doal hafif ve normal agregalarla retilen betonlarn fiziksel, mekanik ve s iletkenlik zelliklerinin belirlenmesi ile tarmsal yaplarda kullanlma olanaklar zerine bir aratrma, Atatrk niversitesi, Fen Bilimleri Enstits, Doktora Tezi, Erzurum. Kosmatka, S. H., Kerkhoff, B., Panarese, W. C., 2002. Design and Control of Concrete Mixtures, ISBN 0-89312-217-3, USA. Kumbasar, I., 1977. Silikat Mineralleri, stanbul Teknik niversitesi, stanbul. Murdock, L.J., Brook, K.M., 1991. Concrete Materials and Practice, ISBN 0-71313653-7, London.

Mol, F., 2001. Deiik Oranlarda Pomza-Zeolit Karmlarnn Kimi Fiziksel ve Kimyasal zellikleri, Fen Bilimler Enstits, Yksek Lisans Tezi. Neville, A., 1993. Properties of Concrete, ISBN 0-582-23070-5, 3rd edition London. Onaran, K., 1993. Malzeme Bilimi, Bilim Teknik Yaynevi, stanbul. Orchard, D.F., 1974. Concrete Technology, 4 th Edition, Mc Graw Hill Book Co.,139-144. Orhun, ., 1997. Yrkoullar, E., nald, T., Doal Zeolitin (Klinoptilolit) Katyon Deiim Kapasitesinin Tayini, Eskiehir. Orhun, ., 1997. Zeolitlerde yon Deiimi, Anadolu niversitesi Yaynlar, Eskiehir. zdemir, N., 1998. Radyoaktif Atklarn Saklanmasnda Zeolit ve Bentonit Kullanlmas, Fen Bilimler Enstits, Doktora Tezi. Postacolu, B., 1982. Betonun Yerinde Yaplan Muayene Sonularnn

Deerlendirilmesi, Malzeme Semineri, stanbul. Postacolu, B., 1986. Beton Cilt I, Teknik Kitaplar Yaynevi, Matbaa Teknisyenler Basmevi, stanbul. Postacolu, B., 1987. Beton Cilt II, Teknik Kitaplar Yaynevi, Matbaa Teknisyenler Basmevi, stanbul. San, S., 2005. Pomza ile retilen hafif beton bloklarnn fiziksel zelliklerinin incelenmesi, Afyon Kocatepe niversitesi, Fen Bilimleri Enstits, Yap Eitimi Anabilim dal, Yksek Lisans Tezi, Afyon. Saka, N., 2001. Endstriyel Atklarn p Depolama Alan Dizaynnda Geirimsizlik Malzemesi Olarak Deerlendirilmesi, Fen Bilimler Enstits, Yksek Lisans Tezi.

Sekizinci Be Yllk Kalknma Plan, 2001. Madencilik Endstriyel Hammaddeler (Genel Endstri Mineralleri) II, zel htisas Komisyonu Raporu, Ankara. Serbest, D., 1999. Doal Zeolitlerin Hafif Yap Endstrisinde Kullanm, Fen ahin, R., 1996. Kocapnar pomzas ile retilen hafif betonun mukavemetin aratrlmas, Atatrk niversitesi, Fen Bilimleri Enstits, naat Mhendislii Anabilim dal, Yksek Lisans Tezi, Erzurum. Tstsshvll, G.V., 1992. Naturel Zeolites, Ellis Harwood, Bilimler Yksek Lisans Tezi. TS 706 EN 12620 Beton Agregalar, Trk Standartlar Enstits, Ankara, 2003. TS 707 Beton Agregalarndan Numune Alma ve Deney Numunesi Hazrlama Yntemi, Trk Standartlar Enstits, Ankara, Aralk, 1980. TS 802 Beton Karm Hesaplar, Trk Standartlar Enstits, Ankara, 1985. TS 1226 Deney Elekleri-Metal Levhal Yuvarlak veya Kare Delikli, Trk Standartlar Enstits, Ankara, 1985. TS 1227 Deney Elekleri-Tel Kafesli, Kare Gz Akl, Trk Standartlar Enstits, Ankara, 1984. TS 1247 Beton Yapm, Dkm ve Bakm Kurallar, Trk Standartlar Enstits, Ankara, 1985. TS 2871 Taze Beton Kvam Deneyi, Trk Standartlar Enstits, Ankara, Aralk, 1977. TS 2941 Taze Betonda Birim Arlk, Verim ve Hava Miktarnn Arlk Yntemi ile Tayini, Kvam Deneyi, Trk Standartlar Enstits, Ankara, Ocak, 1978. TS 3068 Laboratuarda Beton Deney Numunelerinin Hazrlanmas ve Bakm, Trk Standartlar Enstits, Ankara, Mart, 1978. Enstits,

TS 3114 Beton Basn Dayanm Deney Metodu, Trk Standartlar Enstits, Ankara, Aralk, 1990. TS 3526, Beton Agregalarnda zgl Arlk ve Su Emme Oran Tayini, Trk Standartlar Enstits, Ankara, Aralk, 1980. TS 3529 Beton Agregalarnda Birim Arlklarnn Tayini, Trk Standartlar Enstits, Ankara, Aralk, 1980. TS 3530 Beton Agregalarnn Tane Byklk Dayanmnn Tayini (Granlometrik Bileim Tayini), Trk Standartlar Enstits, Ankara, 1980. TS10465 Beton Deney Metodlar-Yap ve Yap Bileenlerinde Sertlemi Betondan Numune Alnmas ve Basn Dayanmnn Tayini, Trk Standartlar Enstits, Ankara, Kasm, 1992. Uygunolu, T., 2005. Afyon ve evresindeki hafif agregalarla retilen blok elemanlarnn fiziksel ve mekanik zelliklerinin aratrlmas, Afyon niversitesi, Afyon. Uysal, H., 1996. Kocapnar pomzas ile retilen hafif betonun s geirgenliinin aratrlmas, Atatrk niversitesi, Fen Bilimleri Enstits, naat Mhendislii Anabilim dal, Yksek Lisans Tezi, Erzurum. lk, S., Turgut, F., 1991. Zeolitler ve Uygulama Alanlar, 5. Ulusal Kil Sempozyumu, Eskiehir. nald, T., 1995. Bigadi Doal Zeolitinin yon Deitirilmi Formlarnn CO2 Adsorpsiyonu, Doktora Tezi, Osmangazi niversitesi Fen Bilimler Enstits, Eskiehir. Yrkoullar, E., 1997. Doal Zeolitlerde Fiziksel Adsorpsiyon Uygulamalar, Anadolu niversitesi Yaynlar, Eskiehir. Ycel, H., 1987. Zeolitler ve Uygulama Alanlar, 3. Ulusal Kil Sempozyumu, Bildiriler.

ZGEM

Ad Soyad Doum Yl

: Hakan SARIKAYA : 1979

Doum Yeri : Denizli Medeni Hali : Bekar

Eitim ve Akademik Durumu: Lise Lisans 1992 1995 : Bozkurt ok Programl Lisesi 1998 2002 : Sleyman Demirel niversitesi Teknik Eitim Fakltesi
Yap Eitimi Blm

Yabanc Dil

: ngilizce

Deneyimi: 2004 SD Teknik Eitim Fakltesi Yap Eitimi Blm, Aratrma Grevlisi