1.

Tng quan v bo tr phn mm

hiu c ng dng bo tr phn mm chng ta cn phi tr li c cc cu hi sau Bo tr phn mm l g? Ti sao cn phi bo tr phn mm? Bo tr phn mm nh th no?

1.1. Khi nim bo tr phn mm

Bo tr phn mm (software maintenance) bao gm iu chnh cc li m cha c pht hin trong cc giai on trc ca chu k sng ca mt phn mm, nng cp tnh nng s dng v an ton vn hnh ca phn mm. Bo tr phn mm c th chim n 65%-75% cng sc trong chu k sng ca mt phn mm. Qu trnh pht trin phm mm bao gm rt nhiu giai on: thu thp yu cu, phn tch, thit k, xy dng, kim tra, trin khai v bo tr phn mm. Nhim v ca giai on bo tr phn mm l gi cho phn mm c cp nht khi mi trng thay i v yu cu ngi s dng thay i. Theo IEEE (1993), th bo tr phn mm c nh ngha l vic sa i mt phn mm sau khi bn giao chnh li cc li pht sinh, ci thin hiu nng ca phn mm hoc cc thuc tnh khc, hoc lm cho phn mm thch ng trong mt mi trng b thay i. Bo tr phn mm c chia thnh 4 loi:

Hnh 1: Cc loi bo tr phn mm Sa li cho ng (corrective): l vic sa cc li hoc hng hc pht sinh. Cc li ny c th do li thit k, li logic hoc li coding sn phm. Ngoi ra, cc li cng c th do qu trnh x l d liu, hoc hot ng ca h thng.

 Thch ng (adaptative): l vic chnh sa phn mm cho ph hp vi mi trng thay i ca sn phm. Mi trng y c ngha l tt cc cc yu t bn ngoi sn phm nh quy tc kinh doanh, lut php, phng thc lm vic,... Hon thin: chnh sa p ng cc yu cu mi hoc thay i ca ngi s dng. Loi ny tp trung vo nng cao chc nng ca h thng, hoc cc hot ng tng cng hiu nng ca h thng, hoc n gin l ci thin giao din. Nguyn nhn l vi mt phn mm thnh cng, ngi s dng s bt u khm ph nhng yu cu mi, ngoi yu cu m h ra ban u, do , cn ci tin cc chc nng. Phng nga (preventive): mc ch l lm h thng d dng bo tr hn trong nhng ln tip theo.

1.2. S cn thit ca bo tr phn mm

Bo tr phn mm chc chn rng phn mm c th tha mn c cc yu cu ca ngi dng. Bo tr c th c p dng cho phn mm c pht trin theo bt k mt m hnh vng i phn mm no (nh m hnh thc nc, m hnh xon c). Cc thay i v h thng gy ra cc hnh ng thiu chnh xc ca phn mm. Bo tr cn phi thc hin : Chnh sa cc li Nng cao thit k Cc ci t nng cao Giao tip vi cc h thng khc Thch ng chng trnh vi cc phn cng, phn mm, cc phng tin truyn thng khc nhau facility Gip h thng d s dng li hn trong nhng ln tip theo Ngi bo tr cn phi thc hin mt s cng vic sau: Bo tr iu khin cc chc nng thng ngy ca phn mm Bo tr iu khin cc thay i phn mm Hon thin cc chc nng c ca h thng Ngn nga vic gim hiu nng phn mm

1.3. Quy trnh bo tr phn mm

Quy trnh bo tr phn mm cung cp cc hot ng v chi tit u vo u ra cho cc hot ng , v n c miu t trong chun bo tr phn mm IEEE 1291 v ISO/IEC 14764. M hnh quy trnh bo tr c m t trong chun bo tr phn mm IEEE1291 bt u vi vic c gng bo tr phn mm trong giai on sau khi giao hng v cc vn tho lun nh k hoch bo tr[1]

Hnh 2: Cc hot ng trong quy trnh bo tr phn mm ISO/IEC 14764 l kt qu ca quy trnh bo tr IEEE/EIA 12207.0-96. Cc hot ng ca quy trnh bo tr ISO/IEC cng ging vi cc hot ng ca IEEE tr mt vi khc bit nh

Hnh 3: ISO/IEC 14764 Mi mt hot ng bo tr phn mm chnh ca ISO/IEC 14764 u c chia nh hn thnh cc tc v nh sau: Ci t quy trnh Phn tch sa i v phn tch li Ci t sa i Xem xt bo tr v chp nhn

Di tr Rt li phn mm (software retirement)

Trnh t bo tr c th c th hin nh sau:

Hnh 4: Trnh t bo tr Cng on hiu phn mm c: Theo ti liu nm chc cc chc nng Theo ti liu chi tit hy nm vng c t chi tit, iu kin kim th, . . . D c chng trnh ngun, hiu trnh t x l chi tit ca h thng Cng on tu sa phn mm c: Bo tr chng trnh ngun, to cc mun mi v dch li. Thc hin kim th unit v tu chnh nhng mc lin quan c trong t liu c t. Ch theo st tc ng ca mun c sa n cc thnh phn khc trong h thng. Cng on pht trin phn mm mi: Khi thm chc nng mi phi pht trin chng trnh cho ph hp vi yu cu Cn tin hnh t thit k, lp trnh, g li v kim th unit Phn nh vo giao din ca phn mm (thng bo, phin bn, . . .)

1.4. Cc hot ng bo tr
Nhiu hot ng bo tr tng t nh qu trnh pht trin phn mm. Ngi bo tr thc hin cc phn tch, thit k, coding, kim th v vit ti liu. H phi nm c cc yu cu ca cc hot ng thc hin trong qu trnh pht trin, cp nht ti liu. Chun ISO/IEC14764 kin ngh rng, khi mt ngi bo tr p dng mt quy trnh pht trin

tng t, h phi thch ng n vi cc kh nng ca mnh. Tuy nhin, i vi vic bo tr phn mm, s c mt vi hot ng gn vi mt quy trnh duy nht bo tr phn mm [1].
1.4.1. Cc hot ng duy nht

C mt vi tin trnh, hot ng v thc hnh l duy nht i vi bo tr phn mm. V d: Chuyn i: mt chui cc hot ng c kim xot v iu phi trong qu trnh m phn mm c chuyn giao t ngi pht trin cho ngi bo tr Chp nhn hoc t chi yu cu sa i: yu cu sa i lm vic c th b t chi bi ngi bo tr Cc yu cu sa i v bn tr gip bo co vn : ngi dng cui cng h tr chc nng m khi ng vic thm nh, vic u tin v chi ph ca cc yu cu sa i Phn tch tc ng H tr phn mm: gip v hng dn cho ngi s dng lin quan n mt yu cu c c thng tin (v d, cc lutdoanh nghip, xc thc, d liu c ngha) Tha thun mc dch v (SLA- Service Level Agreements) v cc hp ng bo tr chuyn mn l trch nhim ca ngi bo tr
1.4.2. Cc hot ng h tr

Ngi bo tr c th cng thc hin cc hot ng h tr khc nh bo tr k hoch, qun l cu hnh phn mm, kim tra v xc thc, bo m cht lng phn mm, review li, kim ton v o to ngi dng.

2. Phn tch hin trng ca h thng bo tr phn mm

2.1. Chi ph bo tr phn mm
Chi ph cho bo tr phn mm l rt ln so vi cc chi ph khc trong quy trnh pht trin phn mm. Hnh 5 m t chi ph ca tng giai on trong quy trnh pht trin phn mm. Jussi Koskinen thng k nh sau: Chi ph ton b cho bo tr phn mm: Chi ph bo tr phn mm hng nm ca M c tnh khong hn 70 t , trong ring chnh ph lin bang tiu tn khang 8.38 t trong giai on 5 nm khc phc s c Y2K mc cng ty, v d Nokia s dng khang 90 triu cho vic ngn nga s c Y2K Chi ph cho cc cng vic bo tr Khong 50% thi gian bo tr c dnh cho qu trnh c hiu code Khong 65% chi ph bo tr dnh cho vic hon chnh, chnh sa cc chc nng

 Lng code bo tr Trong nm 1990 c tnh khong 120 t dng source code c bo tr (Ulrich) Trong nm 2000 c tnh khong 250 t dng source code c bo tr (Sommerville) v con s ny ngy cng tng nhanh Trung bnh 100 cng ty bo tr khong 35 triu dng code (Muller) v sau mi nm s dng code bo tr li tng ln khong 10%. V kt qu l lng code phi bo tr tng ln gp i trong vng 7 nm

Hnh 6: Chi ph pht trin phn mm

2.2. Nhng kh khn gp phi trong qu trnh bo tr phn mm

H thng phn mm v thng tin i km lun c bin ng ln theo thi gian, gy kh khn trong vic c hiu v bo tr, do khng c s kt ni cht ch gia cc thnh phn phn mm v metadata ca h thng. Cha kha ca vic bo tr mt h thng phc tp l phi hiu chng, phi hiu su v cc thnh phn chc nng, phi chc nng, v cc tng tc gia chng. c bit, kh khn nht nm trong phn source code; nhiu nghin cu ch ra rng chi ph dnh cho vic c hiu code chim mt phn rt ln trong ton b chi ph bo tr phn mm. Theo quy m ca h thng, lng source code v cc mi quan h gia cc thnh phn source code cng ngy mt tng nhanh, c v s lng v phc tp, gy ra rt nhiu kh khn cho ngi bo tr trong vic c hiu v xc nh on code cn c tp trung bo tr.

Cc lin kt truy vt gip cho cc k s phn mm hiu c mi quan h v s ph thuc gia cc thnh phn phn mm t gip cho qu trnh c hiu code. Tuy nhin, ngay trong cc t chc v d n vi quy trnh pht trin phn mm thun thc, cc thnh phn phn mm c to ra trong cc bc ca quy trnh ny cui cng cng b mt lin kt vi cc thnh phn khc. Cc nhn t ch yu dn n vic mt lin kt gia cc thnh phn phn mm bao gm: Cc thnh phn phn mm khc nhau c vit bng cc ngn ng khc nhau (ngn ng t nhin v ngn ng lp trnh) Cc thnh phn phn mm m t h thng phn mm cc cp tru tng khc nhau (cp thit k v ci t) Cc quy trnh lm thay i mt thnh phn artefact khng dn n cc sa i lin kt ang tn ti gia n vi cc thnh phn artefact khc (V d: khi sa code th khng c a ra cnh bo cho vic sa ti liu s dng ca code ) Thiu cc cng c h tr vic to v duy tr cc lin kt truy vt ny. Cc nghin cu to lin kt truy vt gia source code v ti liu cho n nay ch yu tp chung vo vic kt ni ti liu v source code da trn nhng lin kt mt-mt. Hn ch ln nht ca phng php ny l b qua cc thng tin ng ngha, c cu trc c th tm thy trong cc document v source code, dn n s thiu chnh xc v kh nng ng dng trong thc t khng c cao. Mt thch thc khc l vic xc nh cc nguy c bo mt. i vi cc ng dng c t vo cc mi trng thay i s c ri ro bo mt cao (v d nh cc mi trng h phn tn, cc ng dng web-centric), vic xc nh nhng l hng bo mt ny trong cc h thng phn mm tn ti tr thnh mt trong nhng cng vic quan trng trong giai on bo tr phn mm. Trong khi source code ngy cng tng nhanh th vn ny li cng tr ln ngy cng kh khn bi pht hin c cc nguy c bo mt th ngi bo tr phi thc s hiu c h thng ca mnh. Mt thch thc khc gp phi trong qu trnh bo tr h thng l mt k s phn mm, theo thi gian cng khng cn nm r c cc thng tin v kin trc, v source code, hay rng hn l cc artefact do chnh h to ra na. Kh khn thm ch cn tng nn gp bi nu k s bo tr khng trc tip tham gia trong qu trnh pht trin phn mm. Tng t nh vy, nu khng c h tr, ngi k s s gp kh khn khng nh khi mun ti s dng cc artefact ca chnh mnh, cha ni n ti s dng artefact sn c ca ngi khc. Vic tm kim, phn tch v tm hiu source code ng vai tr rt quan trng. Tuy nhin, ngay trong nhng IDE pht trin phn mm mnh nht nh Eclipse, vic h tr tm kim cng khng mnh m khi ch n thun tm kim text ring l, thng thng theo tn cc method, class, m khng h tr tm kim kt hp gia cc thnh phn ny. Ngi lp trnh rt hay gp phi nhng tnh hung tm kim nh: tm kim cc phng

thc nhn mt kiu no lm i s u vo hay tm kim cc phng thc tr v mt kiu d liu no . Hin nay cha c mt IDE no tha mn cc yu cu tm kim ny n gin l bi v chng khng khai thc tnh ng ngha gia cc thnh phn ca source code thc hin tm kim.