Professional Documents
Culture Documents
bài thuyết trình phản ứng thế
bài thuyết trình phản ứng thế
1) Nguyn Hng Hi 2) Trn Quc t 3) L nh Thng 4) L c Anh 5) Trnh Thnh Cng 6) Nguyn vn Tng 7) Nguyn Trng Hong
Phn ng th l mt phn ng ph bin trong ha hc hu c.Phn ng c biu din tng qut nh sau:
A+B-C Trong : AB + C
B l trung tm b th C l nhm b th
2) Phn loi -Nu trung tm B giu in t th l phn ng th i in t S E , A l nhm ngho in t (A l cation.) n c phn thnh 2 loi nh +Th i in t n phn t S E 1 : +Th i in t lng phn t S E 2 -Nu trung tm B ngho in t th l phn ng th i nhn, SN v A l nhm giu in t ( l anion). N cn c phn ra thnh: +Th i nhn n phn t S N 1 +Th i nhn lng phn t S N 2
II) C ch phn ng
1) c ch phn ng SN
a) c ch phn ng th SN 1 L phn ng xy ra theo c ch 2 giai on ion ha v kt hp cation: Giai on 1: ion ha, chm R-X R(+) + X(-) Giai on 2: kt hp cation, nhanh R(+) +Y(-) Y-R v R-Y ( bin th raxemic) Nh vy tc phn ng ch ph thuc vo [RX]. Phn ng bc 1. v=k[RX]. N lm quay mt phn cu hnh
V d:
CH 3 + NaOH
CH3 - C - Cl CH 3 tert-butyllorua
CH3 CH3 - C CH 3 + Cl
CH3 CH3 - C CH 3 + OH
Nh ta bit, cacbocation hnh thnh c cu trc phng nn tc nhn nucleophin c th tn cng t pha trn hoc pha di mt phng cacbocation vi xc sut nh nhau nn nu cht u l mt cht quang hot th sn phm hnh thnh s l bin th raxemic:
Ngoi ra cn do hin tng chuyn v nn cn c thm nhng sn phm khc, nh: CH3CH2CH2CH2(*) => CH3CH2CH(*)CH3 (bn hn) nn s c thm nhng sn phm khc nh 2-X Butan
b) phn ng th SN2
Nhn xt: Nu y- khng d nhiu th Phn ng bc 2 Th t tham gia phn ng SN2 nh sau: metyl > dn xut bc 1 > dn xut bc 2 > dn xut bc 3
V d
c) Cc yu t nh hng n c ch phn ng +nh hng bi gc R R nh hng chnh n c ch th Nu gc R la ankyl bc thp SN 2 xy ra d dng Nu gc R la anlkyl , ankyl bc cao SN1 xy ra d dng Nu gc R la allyl, aryl metyl xy ra ng thi SN1 va SN2 Nu gc R la vinyl hay phenyl kh xy ra SN1 ln SN2
Cacbocation cng bn th phn ng xy ra theo c ch SN1 cng thun li, c th ta ch tng gc:
Gc ankyl: bc ca cacbon mang X cng cao th kh nng tham gia SN2 cng gim, trong khi kh nng tham gia SN1 cng tng Gc hidrocacbon c nh hng ti tc phn ng th nucleophin. i vi cc gc no, tc cc phn ng th nucleophin nh sau: SN2 : CH3- > CH3CH2- > (CH3)2CH- > (CH3)3CSN1 : CH3- < CH3CH2- < (CH3)2CH- < (CH3)3C-
nh hng ca nhm b th ( nhm i ra X- ) Kh nng phn ng ca cc dn xut RX trong cc phn ng SN1 cng nh SN2 khng nhng ph thuc vo gc hidrocacbon m mt phn cn c quyt nh bi bn cht ca nhm b thay th X.
+
Kh nng phn ng: i vi R-X th: I > Br > Cl >> F , nguyn nhn l do di lin kt C-I l ln nht v s phn cc ha I l ln nht. Cc nhm -OH phn ng km nht, do bnh thng khng tch ra ion -OH c, chnh v th ancol ch c este ha trong mi trng axit v ete chi c phn ct trong mi trng axit.
-tc phn ng SN2 tng theo nng l lc Nu ca Y-. Lc Nu tun theo quy tc sau: Anion c lc Nu cao hn phn t trung ha tng ng: RO- > ROH; OH- >H2O; NH2- >NH3 Lc Nu tng khi m in gim: I- >Br- > Cl- >FNH2- >RO- >HO- >R2 NH>NH3 >F- > H2O HS->HOC2 H5 S- >C2 H5 O-
+ nh hng ca dung mi
oDung mi c vai tr rt quan trng. Nu khng c tng tc vi dung mi th phn ng th hu nh khng xy ra.
oKhi chuyn t dung mi ny sang dung mi khc th tc phn ng s thay i, ng thi cn c th thay i c c ch phn ng.
2) C ch phn ng th electrophin Tc nhn phn ng l nhm thiu ht e, chng tn cng vo trung tm giu e. Nhm b thay th e tch ra khng mang theo cp e lin kt.
*c ch phn ng SE thng gp cc phn ng th vng thm, nn nn trong ti ny ch trnh by phn ng th electron vo nhn thm. (SEAr)
a) C ch chung Tt c cc phn ng SEAr u din ra theo mt con ng , v bt u bng s tn cng ca cc tc nhn electronphin vo h thng thm to thnh phc khng thm, sau to ra hp cht c mt nhm mi tn cng vo (to li h thng electron ca vng thm c cha nhm th E) C ch gm 2 giai on:
giai on 1:
H
Tn cng ca tc nhn
electronphin
Giai on 2:
H E
+
Ti to hp cht thm
Giai on 1 din ra chm, giai on 2 din ra nhanh chng, nn giai on 1 quyt nh tc phn ng. S ny mi ch l n gin ha qu trnh, thc cht cn nhiu qu trnh c th to phc trc khi to phc
Halogen ha
Br
Br2/FeBr3
C ch:
Br2
FeBr3
Br H
Br
+ [FeBr4]
Br
+
Brom benzen
HBr
Br
Br
H+
Benzen
phc
phc
Nitro ha
NO2
HNO3/H2SO4
C ch:
O
HNO3 + H2SO4
NO2 +
H NO NO 2 2H
2HSO4 + H2O
NO NO 2 2
HSO HSO 4 4
-
O O N N ++
+
Nitro benzen
H 2O
+ N + N O
Benzen
phc
phc
phc
phc
Sunfo ha
SO3H
H2SO4
C ch:
O: -
H2SO4
SO3 +
SO3 H
H3O + HSO4
SO3 SO3H H+
: :
+
Axit benzen sunfonic
H2O
+ :S O:
HSO4
Benzen
phc
C ch:
+
Benzen
R-X
(R : gc ankyl X : halogen)
H - X + AlX3
Alkyl benzen
C ch:
+ H - halogenua X + AlX3 AlX4 dng l cc axyl ha +thng RCOX hoc cc anhydrit axit (RCO)2O:
R - C - X + AlX3 O
AlX3 khan
X
O H C R + AlX4 + H - X + AlX3 R C O
X-C-R
(R : gc ankyl X : halogen)
C O
Aryl alkyl xeton
R + HX
R + C O ..... AlX3 X
: :
: :
+ C O ..... AlX3
b) Cc yu t nh hng n c ch b.1. nh hng ca nhm th n s th SEAr: Mt nhm th R c sn nhn thm c nh hng n v tr ca cc nhm vo sau gi l nhm R nh hng. R
+ E xc t c E
Nguyn nhn: + Khi benzen cha b th, mt electron 6 nguyn t C trong vng l nh nhau vo ch thu c mt sn phm khi th ln u.
+ Khi th ln th hai, nhm th mi c th nh hng vo cc v tr ortho, meta v para so vi nhm nh hng, s thu c mt hn hp 3 sn phm ng phn c t l phn trm khc nhau.
Khi nhn thm c sn mt nhm th: Da trn c s tc dng nh hng ngi ta chia lm 2 loi nhm th: Nhm th loi I: Tc dng nh hng nhm th vo sau u tin vo v tr ortho v para so vi nhm th nh sn: gm cc nhm th hot ha nhn thm (O-, NR2, NH2, -OH, -OR, -NHCOCH3, -CH3, C(CH3), C6H5-) v mt s nhm th phn hot ha nhn thm (halogen, -CH Cl,)
I ortho para
Nhm th loi II: Tc dng nh hng nhm th vo sau u tin vo v tr meta so vi nhm th nh sn; ng thi cc nhm th ny th ng ha s th: gm cc nhm th phn hot ha nhn thm (-NO2, -NR3, CF3, -CN, -COOH, -COOR, -SO3H, SO2R, -CHO, -COR.) V d nh:
Lo i I CH3 ortho ortho para ortho Lo i I OCH3 ortho
II
meta
Lo i I I NO2
meta para
Khi nhn thm c sn nhiu nhm th: Trng hp nhn thm c sn nhiu nhm th th v tr nhm th vo sau c quyt nh bi nhm th c tc dng nh hng mnh hn. Trng hp nhm th nh sn cng loi: Da vo thc nghim lp c trt t nh hng cc nhm th nh sn cng loi theo dy sau: Nhm th loi I: O- > -NR2 > -NHR > NH2 > -OH > -OR > NHCOR > halogen (F > Cl > Br > I) > > - OCOR > - R > -ankenyl Nhm th loi II: -NO2 > -NR3 > -CN > -COOH > -COOR > SO H > -CHO> -COR
V d
Lo i I OCH3 ortho Cl Lo i I para ortho Lo i I OCH3 CH3 Lo i I para Lo i II NO2 Lo i II COOH meta
Trng hp nhm th nh sn khc loi: Nhm th loi I ng vai tr nh hng nhm th vo sau. V d:
Lo i I NHCOCH3 ortho para NO2 Lo i I I ortho para SO3H Lo i I I Lo i I OH Lo i I CH3 NO2 Lo i I I para
Lo i I CH3 ortho
Lo i I I COOH Cl Lo i I para
NO2 Lo i I I
Phn loi nhm th nh vng: Nhm th hot ha nhn thm: gm cc nhm th th hin cc hiu ng dng (+C, +I, +H) y electron vo vng lm tng kh nng tham gia phn ng SE ca vng benzen thun li cho phn ng SEAr. V d: cc nhm th O-, -NR2, NH2, -OH, -OR > NHCOR
I ortho para
Nhm th phn hot ha nhn thm: gm cc nhm th th hin cc hiu ng m (-C, -I) ht electron vo vng lm gim kh nng tham gia phn ng SE ca vng benzen kh khn cho phn ng SEAr. V d: cc nhm th NO2, COOR, -CN
II meta II II II II
b.2) nh hng ca cht xc tc Cc phn ng th SEAr u cn s c mt ca cc cht xc tc. Vai tr ca cht xc tc l lm tng qu trnh to tc nhn electrophin b3 )nh hng ca tc nhn electrophin Tc nhn electrophin nh hng n kh nng phn ng ch khng nh hng ti con ng phn ng. V n ch c mt con ng i ra sn phm.
3) C ch phn ng SR
Thng gp hydrocacbon no hoc nhnh no ca
hydrocacbon thm -Cc gc t do l tiu phn trung gian, khng bn, c thi gian sng ngn -Vi tc nhn l cc gc t do tn cng vo S phn ng theo c ch gc t do:
R -H + X -Y
mu
Phn ng xy ra c chiu sng hoc c cht khi mu c im: phn ng dy chuyn to ra sn phm trung gian l gc cacbo t do R, Bc quyt nh to thnh sn phm l bc pht trin mch, trong bc pht trin l giai on chm, n quyt nh tc phn ng
. phn ng C 3 bc chnh
. 2X
. R + HX (*)
. X + RH . R + . R . X . R + + + XX . R . X . X
. RX + X R-R
X2
R-X
3.2) cc yu t nh hng
a) nh hng ca halogen
Bn cht halogen c nh hng trc tip ti
phn ng. Ni chung, F2 phn ng mnh, I2 phn ng kh khn nn dng Cl2 v Br2. Kh nng phn ng nh sau: F2 > Cl2 > Br2 > I2
b) nh hng ca ankan:
Cc nguyn t H c kh nng th khc
c) nh hng ca dung mi
Khc vi phn ng ion, phn ng gc t
nhy vi tnh phn cc ca dung mi. Chng hn, khi chuyn t dung mi hydrocacbon ( = 2) ti dung mi nitrometan ( = 39) tc ca phn ng gc ch tng 10 ln, (trong phn ng ion tng 102 104 ln).
d) nh hng ca tnh lp th
Phn ng th gc ca H t chu nh hng khng gian ca nhm th, ngay vi H bc ba, phn ng cng xy ra vi tc ln. nh
hng lp th ch c nhng trng hp ring v d: Khi clo ha H bc ba trong 2,4- imetylpentan hay 2,2,4- trimetylpentan, tc phn th gim do kh khn lp th v tc th cng gim khi dng tc nhn gc c th tch ln
trong qu trnh lm khng trnh nhng thiu st, hy vng cc bn v c gio b sung bi c hon thin hn