T.C.

Ege niversitesi
Dihekimlii Fakltesi
Protetik Di Tedavisi Anabilim Dal












DENTAL PROTEZLERDE BAARISIZLIK
NEDENLER

BTRME TEZ











Stajyer Dihekimi Aya AIKALIN


Danman retim yesi: Prof. Dr. Birgl ZPINAR








ZMR-2007











NSZ
Tezimizin hazrlanmasnda yardmlarn esirgemeyen Deerli Hocam Prof.
Dr.Birgl ZPINAR, Dt.Gkhan Uzel ve her zaman yanmda olan aileme
ilgilerinden dolay teekkr ediyorum.
ZMR/2007
Stj. Dihekimi Aya Akaln


















NDEKLER
GR VE AMA... 1
GENEL BLGLER. 2
1.TAM PROTEZLER.. 2
1.1.1GENEL ZELLKLER 2
1.1.ANAMNEZ . 2
1.1.2.FZKSEL ZELLKLER.... 2
1.1.3.KLNK DEERLENDRME.. 3
1.2. Tam Protezlerin Yapm Aamalar ve Bu Aamalarda Karlalan
Problemler:.. 4
1.2.1. L... 4
1.2.1.1. l maddeleri.. 5
1.2.1.2. l maddesi sertleirken, dokulara uygulad basn asndan
ller.. 5
1.2.1.2.1. MUKOSTATK L YNTEM. 6
1.2.1.2.2. MUKUKOMPRESF L YNTEM.. 7
1.2.1.2.3. MUKOSELEKTF L YNTEM.. 7
1.2.2. MAKSLLO-MANDBULER LK KAYDI... 8
1.2.2.1. Dikey Boyut.. 8
1.2.2.1.1. Dikey Boyut Yksek Saptanmsa. 8
1.2.2.1.2. Dikey Boyut Dk Saptanmsa... 9
1.2.2.2. Sentrik iliki 10
1.2.2.2.1. Disiz Azlarda Sentrik liki Kaydn Etkileyen Etkenler 10
1.2.2.2.2. Hastada sentrik iliki saptanrken u yntemler kullanlabilir. 12
1.2.3. MAKSLLO-MANDBULER LKLERN ARTKLATRE
TAINMASI. 13
1.2.4. D SEM... 13
1.2.4.1. Yapay di malzemesi seimi ve yaplan hatalar. 16
1.2.4.1.2. Porselen yapay dilerin zellikleri ve uyulmas gereken kurallar 16
1.2.4.1.2. Plastik yapay dilerin zellikleri ve uyulmas gereken kurallar... 16
1.2.5. DL PROVA 18
1.2.5.1. Dili Provada Ortaya kan Sorunlar. 18
1.2.5.1.1. Estetik sorunlar 18
1.2.5.1.2. Teknik Sorunlar. 20
1.2.6. LABORATUVARDA PROTEZN BTRLMES 22
1.2.6.1 Laboratuvar lemlerine Bal Olarak Ortaya kan Hatalar 22
1.2.6.2. Tesviye ve Cila 23
1.2.7. PROTEZLERN HASTAYA TESLM VE NERLER 23
1.2.7.1 Protezlerin hastaya teslimi 23
1.2.7.2. Bitirilmi Protezlerin Hastaya Tesliminden nce Azda Son Bir Defa
Denenmesi 24
1.2.8. KARILIKLI D LKLERNN DZELTLMES... 28
1.2.8.1. likilerin bozulma nedenleri 28
1.2.8.2. Andrma ileminin yaplmamasnn sonular 28
1.2.8.3. Andrma ilemi iin gerekli malzemeler 29
1.2.8.4. Sentrik Okluzyonun Dzeltilmesi 29
1.2.8.5. Lateral Oklzyonlarn Dzeltilmesi 30
1.2.8.6. Protrusiv Oklzyonun Dzeltilmesi: 31
1.2.9. PROTEZ SONRASI SORUNLARI 31
1.2.9.1. Tam Protez Kullanan Hastalarda ok Sk Grlen ikayetler.. 32
1.2.9.2. Tam Protez Kullanan Hastalarda Daha Az Rastlanlan ikayetler :... 34
1.2.10. YANAN AIZ SENDROMU 39
2. HAREKETL BLML PROTEZLER 40
2.1. TERM ve TERMNOLOJ 40
2.2. SINIFLANDIRMA. 41
2.3. KROEL PROTEZLERDE BAARISIZLIA NEDEN OLABLEN
ETKENLER 42
2.4. TANI VE TEDAV PLANLANMASI 43
2.4.1. D grn ve anamnez 43
2.4.2.Az muayenesi 43
2.4.3. Rontgenografik Muayene 44
2.4.3.1. Az i Radyografi 45
2.4.3.2. Az D Radyografi 46
2.4.4. Tan Modellerinin Deerlendirilmesi 46
2.5. PROTETK TEDAVDE TANI VE PLANLAMA 47
2.5.1. nerilecek protez trne etken olan extraoral faktrler 47
2.5.2. Sabit Blml Protez yapmna etki eden Faktrler 48
2.6. AIZ HAZIRLII 49
2.6.1. Cerrahi Hazrlklar 49
2.6.2. Periodontal Hazrlklar 49
2.6.3. Konservatif Di Tedavisi ve Endodontik Hazrlklar 50
2.6.4. Ortodontik Tedavi 50
2.6.5. Doku Tedavisi 51
2.6.6. TME hastalarnn tedavisi 51
2.6.7. Destek Dilerin zerinde Protetik Hazrlklar 52
2.7. L YNTEMLER 54
2.7.1. Anatomik l teknii 54
2.7.2. Fonksiyonel l teknii 54
2.8. KROE TUTUCULU PROTEZN PARALARI 55
2.9.PLANLAMA 55
2.9.1. Planlama prensipleri 55
2.10. PLANLAMA UYGULAMALARI 64
2.11. METAL PROVA VE KAPANI 73
2.12. DL PROVA 75
2.13. BTM PROTEZN HASTA AIZINDA KONTROL 76
2.14. PROTEZN KULLANILMASINA LKN NERLER 76
2.15. PROTEZ TAKILDIKTAN SONRA HASTA KAYETLER 77
2.15.1. Ar 77
2.15.2. Protezin hareket etmesi 78
2.15.3. Yemek srasndaki glkler. 78
2.15.4. Konuma bozukluklar: 79
2.15.5. Yapay dilerin ses karmas 79
2.15.6. Metal tad 79
2.15.7. Mide bulants 79
2.15.8.Tkrk salgsnn artmas 79
2.15.9.Yanma hissi 79
2.15.10. Grn 79
3.SABT PROTEZLER 82
3.1. TERM VE TERMNOLOJ: 82
3.2. SINIFLANDIRMA: 82
3.2.1. Kuron trleri: 82
3.2.2. Kpr Protezleri: 83
3.3. KLNK UYGULAMALAR: 83
3.3.1Kuron ve kpr yapmnda Hasta Muayenesi: 83
3.3.2.Di Kesimi 86
3.3.3.Geici kronlar 88
3.3.3.1Geici restorasyonlarn yaplmad takdir de karlalabilecek
problemler: 89
3.3.3.2.Geici Kron yapmnda kullanlan materyaller: 89
3.3.3.3Geici restorasyon simantasyonunda kullanlan materyaller 90
3.3.4.Gingival retraksiyon 90
3.3.5.Kron ve kpr protezlerde l alma 91
3.3.5.1ift kartrma Yntemi 91
3.3.5.2.Wash l yntemi 91
3.3.6.Metal prova: 91
3.3.7.Daimi restorasyonun Geici simantasyon 92
3.3.8. Kron-kpr karlmas 92
3.3.9.Daimi simantasyon 93
3.3.9.1.Sabit protezleri Hangi simanla yaptrmalyz: 94
3.4. ZEL SABT PROTEZLER 95
3.4.1. JAKET KURONLAR: 95
3.4.1.1.Akrilik Jaket Kuronlar: 96
3.4.1.2.Porselen Jaket Kuronlar 96
3.4.1.2.1Di hekimliinde kullanlan porselenin yaps 97
3.4.1.2.2.Porselenin ierii 97
3.4.1.2.2.1.Ana maddeler 97
3.4.1.2.2.2.Yapya eklenen maddeler 97
3.4.1.2.3.Tam porselen sistemlerin kullanm alanlar 98
3.4.1.2.4.Uygulanmasnn sakncal olduu durumlar 98
3.4.1.2.5.Tam seramiklerin dezavantajlar 99
3.4.1.2.6.Tam seramik porselenlerin yapm aamalarnda karlalabilecek
problemler 99
3.4.1.2.6.1.Di kesimi 99
3.4.1.2.6.2.Renk seimi 99
3.4.1.2.6.3.Simantasyon 100
3.4.2. TAM DKM FULL KRONLAR 101
3.4.2.1.Tam Dkm Kronlar 101
3.4.2.1.1.Di kesimi 102
3.4.2.1.2.Laboratuar aamalar sonrasnda karlalabilecek problemler 102
3.4.2.2.Estetik fasetli (veneer ) kuronlar 103
3.4.3. Metal Destekli Porselen Kprler 104
3.4.3.1.Hekim d hatalar 104
3.4.3. 2.Hekim Hatalar 109
3.4.4. ADHESV KPRLER 110
3.4.5.LAMNATE VENEERLER 112
3.5. ST ENEDE BR YA DA BRDEN FAZLA D NOKSANLIINDA
KPR PLANLANMASI 115
3.6. ALT ENEDEK DLERN NOKSANLIINDA KPR
PLANLAMASI 121
SONU 125
ZET 126
KAYNAKLAR 127
ZGEM 131






























GR VE AMA

Protez genel anlamda vcudun kayba urayan herhangi bir ksmnn
yapay olarak tamamlanmas eklinde tanmlanabilir. Di hekimliinde protez
deyimi, basit olarak bir veya daha fazla diin ve ilikili yaplarn yapay olarak yerine
konmasn ifade eder. Bir baka deyile kaybedilen dilerin ve komu yaplarn
ineme, konuma ve grnm gibi az ii fonksiyonlarnn iade ve idamesini
salayan suni aygtlara protez denir.
Protez, di hekimliinde uygulama alanlarna gre ok eitlilik
gstermektedir.Bunlardan bazlar u ekilde sralanabilir;
Tam protezler; alt ve/veya st enedeki btn dilerin ve ilikili
yaplarn yerini tutan protez trdr. Blml (parsiyel) protezler; bir veya birden
ok di kayb halinde hem bunlar hem de ilikili ksmlar restore eden, doal diler
ve/veya mukozadan destek alan sabit veya hareketli aygtlardr. Sabit blml
protezler; proteze asl destei salayan doal di, kk veya implantlara yaptrlan
blml protez trdr. (kron, kprler). Hareketli blml protezler; aza
yerletirilip kartlabilen blml protezler olup, kaidesi tamamen akrilik veya
metal-akrilik kombinasyonu ieren trler olmak zere iki tiptir.(25)
Bireye ineme ve konuma gibi fonksiyonlarn iade eden bu aygtlarn
yapm aamalarnn baars hekim, teknisyen ve hasta ibirliinin mkemmel
koordinasyonu ile mmkndr. Bu aamalardan herhangi bir basamanda yaplacak
olan hat, protezin baarszl olarak geri dnecektir ve hastann tm stomatognatik
sistemini etkileyecektir. Bu nedenle, bu almada protetik tedavi esnasnda
uygulanmas gereken basamaklar ve bu basamaklarn uygulan srasnda
karlalabilecek problemlere deinilmitir. Bu almada protetik tedavi
seeneklerine, basamaklarna, avantajlarna, dezavantajlarna ve dikkat edilmesi
gereken noktalara deinilmitir. Ayrca bu almada tedavinin uygulanmas
srasnda her noktada yaplan hatalarn hangi tr bir baarszla neden olacana
deinilmitir.







2
GENEL BLGLER
1.TAM PROTEZLER
Alt ve st enelerinde total di eksiklii bulunan hastalar tedavi etmek amacyla
yaplan protezlere TAM PROTEZLER ad verilir. (2)
Bir tam protezin baar veya baarszl ncelikle tehis ve bunu takiben tedavi
planlamasna ve akabinde klinik ve laboratuar ilemlerine baldr. nk protetik
tedavi kiiye zel bir tedavi eklidir.
1.1.ANAMNEZ
1.1.1GENEL ZELLKLER
a. Ya: zellikle 40 yan stnde ki hastalar yeni protezlere adaptasyon,
hekimle ibirlii, kemik rezorpsiyonu, doku hassasiyeti, yara iyilemesi ve dengeli
beslenme asndan sorun yaratrlar.(2, 3)
b. Cinsiyet: zellikle bayan hastalar protez estetii asndan olduka
hassatrlar ve menopoz dnemindeki bayanlar da psikolojik sorunlar, az kuruluu
ve azlarndaki yana hissi nedeni ile tedavi olduka g olmaktadr.
c. Genel salk durumu: Birok sistemik rahatszln direkt veya indirekt
olarak hasta azyla ilgisi vardr. rn: endokrin enjeksiyonlar, tiroid, strojen ve
androjen bileikleri kullanan hastalarda yanan az sendromu gzlenir.
d. Meslei ve sosyal durumu: Hekimin, hastann protezinden ne beklediini
bilmesi asndan kolaylk olur.
e. Dileri ilgilendiren alkanlklar: Azla ilgili alkanlklar protezin
baarsnda byk rol oynarlar. Bu tip alkanlklar genellikle bruksizm, sakzt
ineme, pipo ime ve sinirli az hareketleridir. Hastaya bu alkanlklarn protez
kullanmaya balaynca olumsuz etkileri anlatlr ve terk etmesine allr. Aksi
takdir de yaplan protez ne kadar doru kriterlere uysa da prognozu kt olacaktr.
f. Protezlerinin hikyesi: Hastann esas ikyeti ve yaplacak protezin
prognozu
bu ekilde anlalabilir.(1)
1.1.2.FZKSEL ZELLKLER:
1. Nromuskuler beceri: Hastann yry, hareketlerini kontrol edii,
konumas
2. Genel grn: Hastann estetik ve ya fonksiyonel kayglar anlalr.
3. Yz: Seilecek di ekli, rengi yz ile uyumlu olmaldr. Genellikle yz ekli
di kavsi nin ekli ve yapay diler arasnda bir korelasyon vardr.(1)
3
1.1.3.KLNK DEERLENDRME:
Bu blmde deerlendirilecek olan kriterler genel olarak preprotetik hazrlk iin
nem tekil etmektedir.(cerrahi, periodontal, endodontik ve konservatif)
a. Temporamandibuler eklem kontrol
b. Alt ene hareketleri: rn: Eksantrik hareketlerin tamamn yapabilen bir
hasta iin bilateral balansl okluzyon kullanlrken sadece mentee hareketini
yapabilen bir hasta iin bu tip okluzyon o kadar nemli deildir.
c. Kas tonusu
d. Alt enenin ste gre izafi bykl: Alt enenin kk olmas, birim
kareye den ineme basncn arttrr.
e. Alveol kretlerin ykseklii: En ideal kret kesiti U eklinde olan geni ve
yass alveol kretidir.
f. Alveol kretinin ekli: Alveol kretinin kesitinin ekli, vertikal kuvvetlere ne
karda mukavemet edeceini tayin eder.
g. Kavsin ekli: Protez kaide plann rotasyonel hareketleri asndan
nemlidir.
h. Sert daman ekli: st proteze vertikal destek ve retansiyon salamak
asndan damak ekli nemlidir.
i. Yumuak daman eimi: Gerek st protezin arka snr gerekse post-dam
alan bakmndan nemlidir.
j. Kretlerin ilikisi
k. Kretlerin paralellii
l. Kretler aras mesafe
m. Toruslar: ayet boyutlar kkse protez asndan sorun tekil etmez,
andrkatlar mevcutsa rlyef yaplr; zellikle alt enede byk toruslar mevcut ise
mutlaka kaldrlmaldr.
n. Yumuak dokular: zellikle l aamasnda rezilyens asndan nemlidir.
Daman hassasiyeti: Protezin yapm ve kullanm srasnda hasta konforu asndan
nemlidir.
o. Dilin bykl: Alt protezlerde tutuculuu etkiler. Protez dilin aksiyon
alannda bulunur ise protezin stabilitesi bozulur)
p. Kemik dokusunun durumu (radyolojik muayene): (protezin prognozu
asndan nemlidir)**(1, 4)
4
1.2. Tam Protezlerin Yapm Aamalar ve Bu Aamalarda Karlalan
Problemler:
1.2.1. L
Azdan l almaya yarayan aralara l ka ad verilir. l ka doru
seilmezse gerek dokunun negatifi doru alnamaz gerekse de iyi bir model elde
edilemez.
l kaklarnn sahip olmas gereken zellikler ve karlalabilecek
problemler:
1. Kak l maddesinin tmn iine alabilecek ekilde olmaldr.-Aksi
takdirde l maddesi yumuak dokulara iyi bir ekilde adapte olamaz.
2. l maddesinin seimini ve dokularla kak arasndaki aral kontrol
edecek ekilde olmaldr.
3. Kak rijit olmaldr. Aksi takdir de l karlrken distorsiyona urar.
4. Delikler ve kenar kalnlklarnn salad andrkatlar (rim-lock) ile l
maddesine mekanik bir tutuculuk salamaldr. Aksi takdirde l kaktan ayrlr
5. Tek seferlik bir kak deilse temizlenebilmeli ve sterilize edilebilmelidir.
6. Uygun byklkte olmaldr. ayet bu uygulanmaz ise aksiyon hattn yeteri
kadar lye yanstlamaz.
7. Kullanlp atlacak ise ucuz olmaldr.
8. l kann evre dokular itmeden yanak ve dudak frenilumlarn serbest
brakmas, stte tuber ve altta retromolar blgeyi iine almaldr. Kakla dokular
arasnda 0.5 cm kadar bir mesafe olmaldr. Aksi takdir de dokular tam elde
edilemez ve retansiton-tutuculuk salanamaz(1).

Total protezler iin l alnmnn birinci aamas anatomik l aamasdr.
Anatomik l standart kaklar ile alnr. Standart kaklar aadaki gibi
snflandrlabilir.(1,24):
1-Metal Kaklar
a-Kaln kenarl metal kaklar(metal rim-lock trays)
b-SR-Ivotray l kaklar
c-Herbst ve Meist kaklar
d-Clan kaklar
2-Plastik Kaklar
5
Anatomik l almn takiben hastann kendisine ait bir fizyolojik kak
yaplmaldr. Hastaya fizyolojik kak yaplmad takdir de hastaya ait anatomik
oluumlarn hareketleri esnasnda oluan aksiyon hatt doru kaydedilemez ve
protezin prognozu olumsuz etkilenir (gerek yapm aamasn da tutuculuk problemi
gerekse daha sonrasnda vuruklarn olumas gibi) (2,17)
Bu aamada l maddesi ve l yntemi sememiz nemlidir.
1.2.1.1. l maddeleri
deal l maddesinin zellikleri ve bu aamada karlalan problemler: (1,2)
deal bir akclkta olmal, aksi takdirde hekimin kontrol zorlar
Tiraj yapmamal, aksi takdirde azdan kartlrken ekil deitirebilir.
Kutulama metodu yaplabilecek kadar sert olmal, aksi takdirde aksiyon hatt
doru yanstlamaz.
Kontrol edilebilmesi iin aza tekrar yerletirilebilmelidir.
Dokular ayrntl kaydedebilmeli, aksi takdir de retansiyon ve hasta
konforunda problemle karlaabiliriz.
Gerekirse ilave yaplabilmelidir. Aksi takdir de hem hasta konforu bozulur hem
de madde kayb oluur.
Hazrlan kolay olmaldr.
Az ssnda ve ya ona yakn ir sda sertleebilmeli ve hekime yeterli alma
zaman brakacak en erken zamanda sertlemeli-aksi takdirde uygulanan basn
dalm farkllaacandan l hassasiyeti bozulabilir.
erisine model materyali dkldnde bozulmamal veya model materyalinin
kimyasal maddeleri ile etkileime girmemeli.(1)
l maddelerinin snflandrlmas: (1, 30)
1-rreversible l maddeleri
(Al, inko oksit ve silikon esasl yapay kauuk maddeleri,hidrokolloid l
maddeleri...vb)
2-Reversible l maddeleri
(Agar-agarl maddeler, sten, mumular, Ex-3-Nvb)

1.2.1.2. l maddesi sertleirken, dokulara uygulad basn asndan ller
3 grup altnda incelenir: (1)
1-Mukostatik: Basnsz ve ya minimal basnl l yntemi
6
2-Mukokompresif (muko fonksiyonel) pozitif basnl l yntemi
2-Mukoselektik: Basnl ve basnsz l yntemlerinin komb,ne kullanmdr.
1.2.1.2.1. MUKOSTATK L YNTEM: Minimal basn uygulanan bu
teori mukoza gevek ise kullanlr. Genellikle alt protezler iin endikedir. Bu l
yntemi uygulanrken dikkat edilecek unsurlar:
Mukostatik teoride izolasyona gerek duyulmayan bir l maddesi
kullanlmaldr. zolasyon gerektiren bir l maddesi kullandmz takdirde
mukozada ekil deiimine neden olur, detaylar istirahat halinde kayt edilemez.
Protez kaide pla olarak stabil maddeler kullanlmaldr.
Hekim bilinli basn uygulamamaldr. Bu durumda mukoza istirahat
halinde kaydedilmez ve kart basnlarla karlalr.
Kaide pla mmkn olan en geni alan kaplamaldr. Aksi takdir de gerilim
yzeyi ve adezyondan faydalanlamaz.
Kaide maddesi evre dokularn fonksiyon alanna kadar uzatlmamaldr.
Aksi takdir de protezin stabilitesi bozulabilir.
Bu teknikte vakum veya sksiyondan saknlmaldr. ayet uygulanrsa
protez plann bizzat kendisi zemini tahrip eder.
Bu teknikte kullanlmas nerilen (dr. Dykins) l maddeleri al, aljinat ve
zellikle inko oksit. Ancak burada da l maddelerinin kullanmnda baz
prensiplere dikkat etmek gerekmektedir.
a-Al: Alnn kullanm zordur, netlik asndan iyi bir madde olmasna ramen
sv aknn ok olduu yerlerde madde zelliini yitirebilmektedir. (z: alt enede
salivasyonu artm kiilerde). Bununla beraber alnn kullanmnda dier dikkat
edilecek unsur ise, alnn andrkatl dokularda kullanlmamas gerekliliidir. Aksi
takdirde krlgan olan bu maddenin deformasyonu sz konusu olacaktr. Genel
prensip olarak al hatalar dzeltilemez. Hatal alnan bir lnn tekrar al ile
dzeltilmesi hataldr. Ancak ufak eksiklikler az ssnda eriyen mumlarla tamir
edilebilir.(1, 30)
b-Aljinat: malat firmann belirttii talimatlar dorultusunda kullanlmaldr.
Kullanm kolaydr. Bununla beraber aljinat azdan tek seferde karlmaldr, saa
sola hareket ettirilerek kartld takdirde fibrillerin krlmas sonucu stres
oluumuna ve buna bantl olarak kitlede deformasyonlara sebep olabilir. Aljinat
maddesi bekletilmemeli, hemen model elde edilmelidir. Aksi takdir de l
kontrakte olur ve deformiteler oluur. Ancak bunu engellemek iin ly suya
7
attmz takdir de de su emerek iecektir. Alnan lnn su altnda gzelce
ykanmas gerekmektedir. Aksi takdirde zellikle damak blgesinde birikmi olan
tkrk model zerinde hemen hemen btn sahay kaplayan al kabarcklarnn
olumasna sebeb olur.(1, 30)
c-inko oksit jenol:Minimal basn altnda ve net bir l almak iin ideal bir
l maddesidir. Eklemelere olanak verir. Bu maddenin kullanmnda esas olan
unsurlarda bir mutlaka kakla desteklenmesidir, aksi takdir de akc olduu iin
kenarlardan akp gidecektir. Dier bir ayrnt ise hastada alerjik bir sensibilite
mevcutsa bu maddeye karda alerji geliebileceinin unutulmamasdr. Baz
hastalarn jenole alerjileri vardr.(30)
1.2.1.2.2. MUKUKOMPRESF L YNTEM: Pozitif basn ile alnan l
yntemidir. Bunun salanabilmesi iin kak kenarlarnn sten ubuklar ile hermetik
kapatlmasi savunulmutur. Bylece kaide pla altndaki basn ve d basncn
eitlenecei savunulmaktadr. Ancak bu tekniin en byk dezavantaj kemik
fizyolojisi incalendiinde dokularn devaml basn altnda rezorbe olduklardr. Bu
teknik gnmzde terkedilmitir. Sten uygulamasnda karlalan problemler:
Stencin uygulamadaki esas dikkate alnmas gereken zellii s absorbsiyonudur.
Hasta azna uygulanrken ssna dikkat edilmedii takdir de hasta aznn yanmas
sz konusu olabilir. (1)
1.2.1.2.3. MUKOSELEKTF L YNTEM: Bu teoride kretler blgesinin
basnca maruz kalmasnn bir sakncas olmad esasna dayanr. phesiz bu
durumda kretleri reten mukoza tabakasnn salkl ve sert olmas gerekir. Bu fikir
teorinin mukokompresif ksmdr. Yumuak ksmlar ve labil kret blgelerinde ise
dokular hi yer deitirmeden istirahat halinde kaydedilmelidir. Bu da teorinin
mukostatik ksmdr.(1)

l alndktan sonra BOXING (kutulama) ilemine geilir. Son llerin sert
al ile dklerek ana modellerin elde edilmesi, protetik di hekimliinin nemli bir
blmdr. nk bu aamada yaplacak hata l kenarlarnn bozulmasna sebep
olabilir. Kutulama ilemi yaplmad takdir de karlalacak problemler unlardr:
-Kerr ile elde edilen vestibl kvrmlar al modele yanstlamayabilir,
-Model kenarlar krlabilir,
-Model ykseklii ve paralelliinin ayarlamas zorlar.
8
Daha sonra sert al ile modelin elde edilmesi aamasna geilir. Bu aamada
alnn kalitesi, dkm aamasnda hava kabarc oluturulmamas, alnn kvam
nemlidir.
Daha sonra modele uygun bir kaide pla yaplr. Kaide pla termoplastik
maddeden yaplmamaldr. nk plan denenmesi ve dili prova srasnda
deformiteler oluur ve bitimde adaptasyon problemleri oluabilir. Ayrca kaide
plann kaln olmamas gerekir. Aksi takdirde di dizimi esnasnda problemlerle
karlalr. Kaide pla yapldktan sonra kaidenin hasta aznda denenmesi
aamasna geilir. Protez kaide plann kenarlarnn evre dokularnn fonksiyonel
hareketlerine uyacak ekilde dzeltilmesi iin Herbst testleri uygulanr. (1, 2, 24)
(Bu testler protezin bitim aamasnda karlalan problemler de anlatlacaktr).
Kaide pla azda denendikten sonra srada tam protezlerde kaytlarn (vertikal ve
horizontal) alnmas ve bunlarn artklatre aktarlmasna sra gelir.

1.2.2. MAKSLLO-MANDBULER LK KAYDI
Dikey ve yatay ene ilikilerinin saptanmasnda ok deiik yntemler vardr.
Hekim, hastann genel ve az ii durumuna gre; bu yntemlerden birini veya
birkan tercih edebilir. Burada tam protezin baars iin nemli olan, ene
ilikilerinin fizyolojik snrlar iinde en doru ekilde saptanmasdr.
Maksillo-mandibuler ilikileri doru belirlenmi tam protezli hastalarn
TMElerinin olduka iyi korunduu yaplan aratrmalarda belirtilmitir(1)

1.2.2.1. Dikey Boyut
Dikey boyut normalden yksek veya dk saptandnda, baz sorunlar ortaya
kabilir.

1.2.2.1.1. Dikey Boyut Yksek Saptanmsa
1. Kas tonusunun artna bal olarak enelerde yorgunluk oluur.
2. Kas tonusunun artmasyla tkrk kontrol zorlar ve az kelerinde
birikir.
3. Baz sesler (s,,j,v ve f) yanl telafuz edilir
4. Masseter blgesinde ar oluabilir
5. nceleri var olmayan eneleri skma ve gcrdatma alkanlklar doabilir.
6. Protezin stabilite sorunu ortaya kar.
9
7. ineme etkinlii azalr. nk, ineme kuvveti belirli bir boyutta
maksimuma ular.
8. Ar basn ve buna bal mukoza iritasyonu sonucunda kemik dokusunda
rezorpsiyon artabilir.
9. Porselen di kullanlmsa diler birbirine arparak ses kartr.
10. Alt yz ykseklii artacandan, estetik bozukluklar ortaya kabilir.
11. Posterior blgede aklk artar ve protezin ne doru hareket eilimi artar
12. TMEde rahatszlklar oluabilir. (kondil ba, tberklm artklare zerine
kayaca iin)
13. Ntral blgenin boyutlar da etkilenir. Bu blgenin genilii dikey boyut
arttka artacaktr.(1,10, 11, 12)

1.2.2.1.2. Dikey Boyut Dk Saptanmsa
1. Kas tonusunun azalmasna bal olarak yz dokular gever ve hasta yal
grnr.
2. Ayn nedenle yanak srmas ortaya kar.
3. ene ucu buruna doru yaklar ve ileri doru kar.
4. Dudaklar dolgunluunu kaybeder, neredeyse izgi eklini alr
5. Konuma bozukluklar oluur.
6. Az kelerinde iltihabi karakterde lezyonlar oluur.
7. ineme kuvvetleri azalr.
8. Az boluu klm olacandan, dil geriye ekilir ve aa der.
Dolaysyla yutkunma ve solunum glkleri doabilir.
9. n aklk oluur ve protezlerin geriye doru hareketini arttrr.
10. Temporal, masseter ve medial pterigoid kaslar hipotonik duruma geerken,
lateral kasn hipertrofik duruma geer.
11. TME de ar, rahatszlk hissi, ilev srasnda anormal ses ve ba arsna
rastlanabilir.
12. Ntral blgenin boyutunun da deiiklik olur.(1, 11, 13)

Bu tip sorunlarla karlamamak iin, dikey boyutun doru bir ekilde
saptanmas ve hekime yardmc olacak bir takm kontrol testleri yaplmaldr.
Bunlar:
1. Yz desteinin ayrntl bir kontrol
10
2. Alt ene dinlenme konumundayken, ablonlar aras uzaklk miktarnn
gzlenmesi.
3. Alt ene dinlenme konumunda ve mum ablonlar deimdeyken (kapan
konumu) yzde oluturulan noktalar aras uzakln llmesi
4. Islk sesinin katld harfler ieren (j,s,,z) kelimelerin hastaya telaffuz
ettirilmesi eklinde belirtilebilir.(1)

Dikey boyutun saptanmasnda gnmzde birka yntemi bir arada
kullanmaktayz. Bunlardan en yaygn olan Niswonger in dinlenme konumu-iki
nokta yntemi ve Silverman n en yakn konuma araldr. Dikey boyut
saptanrken;

I. Aza iyi uyum gsteren kaide plaklar ve klinik kontrolleri yaplm st ve alt
mum duvarlar hastann azna yerletirilir.
II. Her iki mum duvar azda iken, kk azlar blgesinde kaide plaklarnn
vestibl ksm zerine baparmaklarmz yerletirerek, hastann dilini damana
dedirmesi veya yutkunarak enesini kapatmas salanr.
III. st mum duvar eitli dzlemlere gre ayarlanm olduundan, erken deimler
sonucu yaplmas gereken dzeltmeler alt mum duvarda yaplr ve her yerde eit
deim salanlr.
IV. Hasta koltukta dik oturtulur ve hasta ba, bala dayanmamaldr.
V. Hastaya dudaklarn yalamas, daha sonra m sesini kartp, dudaklarn
hafife deimde tutmas sylenilir. Bu durumda, dudaklar hafife aralanp, mum
duvarlar arasndaki dinlenme aral gzlenir. Bu aralk 2-3mm olmaldr.
VI. Dikey boyuttan tam emin olamyorsak yksek saptamaktan ise biraz dk
saptamak daha uygun olacaktr.(12, 13)

1.2.2.2. Sentrik iliki

1.2.2.2.1. Disiz Azlarda Sentrik liki Kaydn Etkileyen Etkenler
Destek dokularn rezilyensi
Kaide plann stabilitesi
Hastann postr
Uygulanan basncn karakteri
11
Kullanlan teknik
Di hekimin becerisi
Hastann sal ve uyumu
Alt st ene ilikisi
TME ve nromuskler mekanizma
Alveol kretlerin zellikleri ve boyutlar
Dilin bykl ve konumu
Hekim hastann sentrik ilikisini kaydeder iken baz temel kurallara
uymaldr.Aksi takdir de sentrik ilikinin kayd ve aktarm aamasnda problemle
karlalr ve hastann stomatognatik sisteminde bozukluklar oluabilir.Bu ilkeler:
Dikey boyut deiince sentrik ilikisi de deiir.
Sentrik iliki saptanmasndan nce gerekli ise, hastalarn enelerini kontrol
eden kaslar iin gevetme egzersizleri yaptrlabilir.
Ban konumu, sentrik iliki kaydn etkileyebilir.
Sentrik ilikinin kayd, hasta kapanta en az basnc uygularken yaplr.
Sentrik iliki kayd tekrarlanabilmelidir.
Hastann alt enesi kuvvet uygulanarak geriye gtrlmemelidir. nk bu
durum fizyolojik olmayan ilikilerin saptanmas ile sonulanabilir. Ayn ekilde
TMEde ar olan bir hastada da sentrik iliki lokalize edilmemelidir.
Sentrik iliki kayd yaplmadan nce ene yz kaslarnda ars olan hastada bu
rahatszln giderilmesi gerekir. Eer hekim tan aamasnda bu durumu atladysa
kaytlarn hatal olmasna neden olacaktr(30)
Sentrik iliki kayd srasnda, kaide plaklarnn dokulara tam olarak oturmas
gerekir
Kaide plaklarnn kaln yaplmamaldr.
Kaide plaklar termoplastik olmayan bir malzemeden yaplm olmal ya da
ellak plaklar glendirilmelidir.
Oklzyon mumlarnn labial, bukkal ve lingual konturlar sentrik ene
ilikilerinin doru saptanmasn etkileyebilir.
Oklzyon mumlarnn ekli, doal dilerin ve evre dokularn durum ve
ekillerine uyduu zaman ene ilikilerinin net saptanmas mmkn olur.
Sentrik iliki, tm oklzal deim deerlendirmelerinde anahtar konumdur
12
Sentrik iliki, ineme ilevi srasnda ulalan son nokta deildir.
Maksimum interkuspidasyon, sentrik ilikinin 0,2 - 0,5 mm nnde olabilir.
Sentrik iliki ile maksimum interkuspidasyon, salkl kiilerde
akmamaldr..
Tam protezlerin yapmnda sentrik iliki de serbestlik salanmaldr. (protez
bittikten sonra dilerdeandrmalar yaplarak.).
Sentrik iliki TME normal olduu ve dengesiz kas aktivitesi olmad srece,
deimez ve tekrarlanabilir bir konumdur.
Sabit mentee ekseni kayd veya gotik ark izimiyle sentrik elde edilecek ise bu
verilerin, her zaman normal sentrik ilikiyi gstermedii unutulmamaldr. nk
kas kaslmalar ve ligamentlerden kaynaklanan dzensiz ve yanl rehberlikler yanl
kaytlara neden olabilir.
ineme kaslarndaki ar, gotik ark ile elde edilen kaytlarda sapmalara neden
olacaktr. Tam protezin baars iin, bu sorunun giderilmesi gerekmektedir. (1, 14,
15)
1.2.2.2.2. Hastada sentrik iliki saptanrken u yntemler kullanlabilir:
1. Hastaya ene kaslarn gevetmesi sylenir ve hekim hastann enesini
tutarak aa ve yukar hareket ettirir. Bylece alt eneyi sentrik konumuna
gtrmek kolaylar.
2. Hastaya enesini gevetmesi ve geri ekerek arka diler zerinde yavaa
kapatmas retilir.
3. Hastaya alt enesi nce ileri ve hemen sonra geri ekmesi sylenir ve bu
hareket tekrar ettirilir.
4. Hastaya st enesi ileri gtrlmesi ve enesini kapatmas sylenir.
5. Hastaya yutkunarak alt enesini kapatmas sylenir.
6. Hastann ba geriye yatrlr ve enenin sentrik ilikiye gelmesi salanr.
7. Hastann dilinin ucunu,st kaide plann arka tarafna dedirmesi istenir. Bu
durumda, alt enenin sentrik ilikiye gelmesi kolaylaacaktr. Ancak, bu harekette
az taban yukar kalkacandan, alt kaide plann yer deitirmesi sz konusu
olabilir. (1, 2, 15)
13
1.2.3. MAKSLLO-MANDBULER LKLERN ARTKLATRE
TAINMASI
Hasta aznda sentrik iliki konumunda sabitlenen mum duvarlar hastann
komissurlarna zarar vermeden kartldktan sonra ene hareketlerini taklit edebilen
artiklatre aktarlmaldr(1)
Hastaya gre alnan dikey ve yatay kaytlarn bozulmadan artiklatre
yanstlmas iin, hekim ve teknikerin dikkatli bir ekilde almas gerekir.
Alt ve st al modelleri fazlalklarna dikkat edilmezse, doru olarak saptanan
dikey boyut, sentrik iliki artiklatre alnrken hatal olacaktr. Bu yzden, alt ve st
modellerin arkalar birbirine kesinlikle deim yapmamaldr.
Sentrik ilikinin azdaki kayd ne kadar iyi yaplm olursa olsun, eer
artiklatrn vidalar gevek veya anm ise, oklzyonun hatal olacaktr.
Mum duvarlar kapan halinde iken birbirlerine tam demelidir. Modellerin
balanmas halinde bu kapan bozulmamaldr.
Mum termoplastik bir madde olduu iin scak havalarda erime olasl
dnlmelidir. Ayrca, laboratuara tanma srasnda deforme olmamas iin
gereken dikkat gsterilmelidir.(1, 2)
1.2.4. D SEM:
zellikle dilerini uzun sre nce kaybetmi; dilerinin rengi, bykl ve ekli
ile ilgili anlar zayflam total disiz hastalarda di seimi byk bir sorundur. Bu
noktada hastann fotoraf, dnceleri ve daha gvenilir bir kriter olarak hekimin
grsel bak ve baz parametreler (okluzal-insizal uzunluk, genilik, renk ve form)
ile di seimi yaplr.
n grup dilerin seiminde zellikle renk byklk ve ekil dikkate alnmaldr.
Arka grup dilerin seimi ise, destek dokularn korunmas ilkesi asndan, diler
yapldklar malzemeye gre seilmelidir. Yapay diler, retici firmalar tarafndan
14
porselen ve akrilik rezin esasl olarak retilmektedir. Olgunun durumuna gre;
porselen, akrilik ve ikisinin birliktelii olarak di seilebilir.
Alveol kemiinin, mukozann ve TMEnin saln korumak ve gerekiyorsa
rehabilitasyonunu salamak asndan kullanlacak arka dilerin okluzal
morfolojiside ok nemlidir.(1, 6)
Di seiminde etkili faktrler aadaki gibi sralanabilir:
1. Hasta zerinde dileri seerken; hekim, hasta ve k kayna birbirine gre
daima sabit durumda olmaldr. Hastann ba deiik pozisyonlarda olursa, gerek
cildinin gerekse dilerinin rengi byk oranda deiebilir. Ayrca, hastann ve k
kaynann durum deitirmesi yzn grnmn de etkiler.
2. Parlak bir cismin imaj retina zerine dt zaman ilk anda verilen karar
ok nemlidir. nk biraz zaman geince, yorgunluk oluur ve renk alglanmas
deiir. Renk seiminde daima ilk izlenim dorudur. Seim uzun srecek olursa,
renk uyumunu elde edebilmek ok gleir.
3. Iklandrmann iddeti de rengi etkileyen bir faktrdr. Iklandrmann
iddeti deiince retinann rlatif olarak duyarll da deiir. Buna Purkinje
Etkisi denir. Yani, ksa dalga uzunluklar iin (meneke, mavi, yeil) retina
duyarllnn artmas, pratikte bakldn da ise bunun anlam bu tr renkler daha iyi
alglanr; uzun dalga uzunluklar iin (sar, portakal, krmz) azalmas, pratikte ise
bunun anlam bu tr renklerin daha az dikkat ekmesidir. Yeterli olmayan bir k
altnda bu renklere sahip diler daha az dikkat eker. Bu koullar altnda souk
renkli diler tercih edilmelidir; scak renk seiminden kanlmaldr. Aksi takdirde
diler normalin altnda bir grnm sergilerler.
4. In kalitesi de bu konuda etkili bir faktrdr. Renk seimi gn batmndan
sonra fluoresan ve ampul ile klandrma altnda seilmemelidir. nk bu klar
glgelenmeye sebep olur ve yanl renk seimine sebep olabilir. Gn gibi
homojen bir k altnda renk seimi yaplmaldr.
5. Hastann yznde zellikle dudaklarnda ar makyaj olmas halinde renk
alglanmas bozulur ve yanl renk seimi yaplabilir.(6, 7, 8)
15
Dilerin bykl de, yz ile dilerin uyumunu ve dolaysyla protezin gzel
grnmesini etkileyen ok nemli bir faktrdr. Baka bir deyile di bykl,
yz bykl ile orantl olmaldr.
phesiz renk, ekil ve dizim gibi faktrler de dilerin byk veya kk
grnmesine sebep olabilirler:
rneklendirmek gerekirse; ayn byklkteki daha ak renkli bir di, koyu
olana gre daha byk gibi gzkr. Vestibl yz konveks olan bir di, ayn
byklkte dz yzeyli bir die gre daha kk gzkr. Ayn byklkteki
dzgn yzeyli bir di, girintili kntl bir yzeye sahip olan die gre daha kk
gzkr. Daha n tarafa dizilmi diler,biraz geriye dizilmi dilere gre daha ak
renk ve daha byk gzkrler.
Yapay dilerin seinde antropolojik lmler ok faydal olmaktadr.
Filtrum genilii, st birinci kesicilerin geniliklerinin toplamna eittir.
st birinci kesici diin genilii, burun geniliinin ne eittir.
st birinci kesicinin genilii, filtrum geniliinin sine eittir
st birinci kesicinin genilii, zigomalar aras geniliinin 1/6sna eittir.
st ikinci kesici diin genilii, yz geniliinin 1/22sine eittir.
st kanin genilii, yz geniliinin 1/19una eittir.
st birinci kesicinin boyu, yz yksekliinin 1/20sine eittir.
st n dilerin mesio-distal boyutlarnn toplam, zigomalar aras
mesafesinin 1/3ne eittir.
Genel olarak n dilerin eklinin yzn ekli, rengi ve bykl ile uyum
iinde olmas gerekir. Yz ve di ekilleri arasnda mutlak bir korelasyon vardr ve
n dilerin seiminde buna uyulmas arttr.
Bu uyumun salanabilmesi iin yz ncelikle belirli bir geometrik ekle
oturtulur ve dilerin de ayn geometrik ekilde olmas ngrlr. 1914 ylnda Dr.
James Leon William yz tiplerini 3 grup altnda toplayarak ovoid, kare ve gen
(incelen) ekillerine uygun di seiminin gerekliliini belirtmitir.

16
1.2.4.1. Yapay di malzemesi seimi ve yaplan hatalar (2,58)
1.2.4.1.2. Porselen yapay dilerin zellikleri ve uyulmas gereken kurallar
1. Porselen diler genel olarak daha canl ve daha estetik bir grnme sahiptir.
Yapmlar esnasnda ayn di zerinde eitli renklendirmeler ve doal dilere
benzeyen uygulamalar yaplabilir.
2. Porselen dilerin direnleri oktur ve bu nedenle anmalar sz konusu
deildir. Bu zellikleri oklzyon dikey boyutunun korunmasna yardm eder. Ancak
dikey boyut yanl (zellikle yksek saptand vakalarda) saptand vakalarda
olumsuz sonular douracaktr. Porselen diler anmayacana gre, dikey boyutu
normale indirmek iin alveol kretlerini rezorbe etmeye balar.
3. Porselen diler ineme basnlarn absorbe etmez ve dorudan doruya
kretlere iletir. Kretleri rezorbe olmu yal insanlarda veya kemik dokusu rezorbe
olmaya meyilli kiilerde porselen di kullanm protezin tutuculuunu ve hasta
konforunu olumsuz etkilemektedir.
4. Porselen diler sert olduu iin hastalarn ineme etkinlikleri daha stndr.
5. Porselen dilerin renkleri deimez. nk boya almazlar ve eitli
besinlerden, ay ve nikotin lekelenmelerinden etkilenmezler. Yani renkleri stabildir.
Bu noktada hastada psikolojik olarak protezlerinin her zaman temiz olduu
dncesi oluabilir ve hasta protezinin hijyen kontroln aksatabilir. Hekim
protezlerin temizliine hastann dikkatini mutlaka ekmelidir.
6. Porselen dilerin yemek yerken veya konuma esnasnda ses karmas sz
konusu olabilir. Porselen dilerinin ses karmasnn esas olarak u iki sebebi vardr:
Dikey boyutu yksek, zellikle freeway space ok az ise.
Alt alveol kretleri ar rezorbe ve protezin retansiyon ve stabilitesi ok az
ise.(1, 30, 53)
1.2.4.1.2. Plastik yapay dilerin zellikleri ve uyulmas gereken kurallar
Genel olarak plastik dilerin porselen dilerden daha az estetik olduu dncesi
vardr. Ancak bu eski bir dncedir. Gnmzde o kadar mkemmel plastik diler
imal edilmektedir ki, Bunlar daha az estetik diye nitelendirmek mmkn deildir.
17
1. Teorik olarak plastik dilerin, porselen dilere oranla and sylenebilir.
2. Plastik dilerin basnlar absorbe etme zellii vardr. Bylece darbelerin
ok etkisini ortadan kaldrr ve ineme yknn alveol kretine tam olarak
iletilmesini engeller. Onun iin alveol kreti ar rezorbe olmu/olmaya meyilli veya
inca mukozal ve tedaviye yant vermeyen kronik iltihapl mukozalar olan
hastalarda plastik dilerin kullanlmas nerilir.
3. Plastik dilerle hastalar, porselen diler kadar etkili ineyemezler. Fakat
gnmzde plastik diler hemen hemen anmayacak kadar sert yaplabildiklerine
gre, normal koullarda bu durum sz konusu deildir.
4. Kuramsal olarak plastik dilerin boya almas ve renklenmesi sz konusudur.
5. Plastik diler ses karmazlar. Bu nedenle byle durumlarn ortaya
kmasnn olas olduu vakalarda plastik diler tercih edilmelidir.
6. Plastik diler porselen dilere oranla daha esnektirler. Ancak bu zellie
gvenilerek muflann almas srasnda dikkatsiz davranma sonucu plastik dilerde
de krlmalar sz konusu olabilir.
7. Plastik dilerinin kaide maddesine balanmalar kimyasaldr. Gerek diler
gerekse kaide pla ayn kimyasal yapdadr. Bu nedenle kaide plana balantlar
daha iyidir. Ancak plastik dilerin de bir btn olarak yerlerinden kmas, baz
durumlarda sz konusu olabilir. Bunun iin dilerin taban ksmlarnn laklanmamas
ve kole ksmlarnn biraz mllenip przlendirilmesi gerekmektedir.
8. Plastik dilerin gerektiinde mllenerek ekillerinin deitirilmesi ve yerine
oturtulabilmesi iin belirli yerlerinden madde alnmas kolaydr. Bylece hem
okluzyonun uyumlandrlmas hem de kesici kenarlarnn karakterize edilmesi
kolayca mmkn olabilir.
9. Baz doal diler kendilerine ait baz estetik zelliklere sahip olabilir.
Dilerin yapm srasnda eitli boyamalarla bu zellikler taklit edilebilir.
10. Plastik diler daha hafiftir. Ancak bu durum st protez iin avantaj salarken
alt protez iin dezavantaj olabilir.
11. Plastik dilerin s karsnda genlemesi aynen akrilik kaide plannki kadar
olduundan protezlerin polimerize edilmeleri iin kaynatlmas soutulmas
srasnda bir stres olumas sz konusu deildir.
12. Plastik diler greceli olarak daha ucuzdur.(1, 30)

18
1.2.5. DL PROVA
Tam protezlerin gerek laboratuar, gerek klinik seanslar ierisinde dili prova
son derece nemli bir seanstr. nk hatalarn saptanabilecei ve dzeltme olana
olan son seans budur.
Hekim laboratuardan gelen ve artiklatr zerinde bulunan dili prova
aamasndaki protez iin hastann azna taklmadan elinde karar verilmemelidir.
nk protezin az iindeki grnts tamamen farkl olabilir
1.2.5.1. Dili Provada Ortaya kan Sorunlar:
1.2.5.1.1. Estetik sorunlar
st dudan kabarmas:
n diler ok ne dizilmitir.
Doal kavis ekli ok geni ve ne dorudur.
Dilerin labial eksen eimleri hatal olarak dizilmitir (birinci kesici dilerin,
kesici papilden itibaren en ok 8 mm ne dizilmesi gerekir)
n labial ilal yzeyi kesimi ok kaln yaplmtr.
st dudan ieri kmesi:
st n dilerin ok ieri ve krete yakn disilmesi
Hastann alveol kavsinin ok dar ve ieri doru olmas, dikey boyutunun
yeterli olmamas. Bu durumu nlemek iin: Diler kretin dma dizilmelidir. Kesici
papilden 8mm nde olmaldr.
Ar rtl kapan:
leri itim miktar azaltlmtr
Dikey boyut biraz alaktr.
Alt n diler tam kret zerine dizilmemitir ve biraz uzun boylu diler
kullanlmtr.
19
Ar rtl kapan tam protezlerde kontrendike bir durumdur. Bunu
azaltmak iin alt dilerin labial kesici kenarlar ve st dilerin de palatal kesici
kenarlar biraz mllenmelidir.
Dar bir kavis:
Dizime ileri itimin az verilmi olmas
Gerekli genilikte kavis diziminin yaplmam olmas. Dikey boyut yeterli
olmayabilir
zellikle kk azlar ve tm diler tam kret zerinde olabilir. Kpek dileri
azn kelerine doru yerletirilir. Diler kretler zerinde zgn yerlerin dizilir.
Birinci kk azlar estetik nedenlerle kret dna konulur.
aprak diler:
leri itim az verilmitir.
Kavis gerekenden dardr ve her di iin yeterli yer salanamamtr.
Diler kret zerine dizilmeye allmtr ancak bu durumda n diler biraz
kret dna dizilmelidir.
Dar diler kullanlr ve proksimal yzeyleri andrlr.
Kaninin ok belirgin olmas:
Ar verilmi ileri itim
Kavis yeterli darlkta uygulanmamtr ve kanin bir btn halinde ileride
konumlanmtr.
Di boyutlar kltlmelidir.
n dilerin ok gzkmesi:
Okluzal dzlem alaktr ve ileri itim fazladr.
Kavis ekli genitir ve dikey boyut fazladr.
Diler krete uzak dizilmitir.
Ar rtl kapan genel olarak tam protezlerde kontrendikedir. Diler
dzgn olmayan Bir ekilde dizilir, st ikinci kesiciler Biraz ieri yerletirilir.

20
Az dilerinin ok grnmesi:
Oklzyon dzlemi alaktr.
Dikey boyut yksektir.
Birinci kk azlar kreten uzaklam olabilir bu durumda tam kret zerine
konulur.
Daha geni n diler kullanlmaldr.
Dilerin koyu renk olmas:
Kavis biraz geni olacak eklide dizim yaplr.
Diler ne alnr ve daha ok k yanstacak ekilde eksen eimleri ayarlanr.
Diler daha ak renk seilir.
Dilerin beyaz seilmi olmas ve ok dzgn dizilmesi:
Oklzyon dzlemi biraz ykseltilir.
Kavis biraz darlatrlr.
Lateraller ieri alnr.
Koyu diler seilir.
Kaide plann ok grnmesi:
Okluzyon dzlemi alaktr.
Ksa diler seilmitir.
Yzn sarkmas:
Dar kavisli dizim ve alak dikey boyut uygulanmtr.
Kas tonusu azalm olabilir. Diler, yumuak dokulara daha sk bir destek
verilecek ekilde dizilir.(2, 18, 19)
1.2.5.1.2. Teknik Sorunlar
1. Dikey boyut: Hekim burada hem okluzal hem de dinlenme konumu dikey
boyutunu kontrol etmeli ayrca konuma aralnn yeterli olup olmadn
gzlemelidir. Dikey boyutun yanl saptanm olmas hemen hasta banda
21
dzeltilebilecek bir ey deildir. Doru olan dikey boyutta ve sentrikte yeniden
dizim yapmak gerekir.
2. Okluzal dzlemin yeri: Alt kretlere fazla yaklatrlm bir ineme dzlemi
olduu zaman, st azlar kesiminde glnce ok miktarda akrilik gzkecek ve bu
da, estetik adan saknca douracaktr. Bu olgu, estetik prova esnasnda ortaya
kar. Fakat yine de ineme dzleminin yeri ve Camper dzlemin paralel olup
olmad kontrol edilmelidir.
3. Sentrik iliki: Hastann alt enesine, fizyolojik sentrik iliki konumunda
kapattrrken, alt kaide plann kaymamasna ok dikkat etmek gerekir. Onun iin
gerekirse, alt kaide pla her iki taraftan tutularak kapan kontrol edilmelidir.
Sentrik ilikide bir yanllk varsa yaplacak ilem, alt azlar karmak, bu kesime
biraz ykseke seviyede mum koymak ve hastadan yeni bir sentrik iliki almaktr.
Bu durumda dili prova, baka bir seansta tekrar edilmelidir.
4. Sentrik okluzyon: Hasta alt enesini sentrik iliki konumuna getirdii zaman,
alt ve st tm diler arasnda normal ilikiler ve en ok sayda deim olmaldr. Bu
konuda grlebilen bir sapma, ya sentrik ilikinin hatal olmasndan, ya alt kaide
plann kaymasndan veya dizinimin yanllndan kaynaklanyor olabilir. ok
kk hatalarn sonradan andrma yoluyla dzeltilmesi olanakldr.
5. Duraanlk kontrol: Klinikte ene kapalyken sima spatl ekseni
dorultusunda oynattrldnda diler aralanyorsa (Cristiensen kontrol)
a-basnl l alnmamtr.
b-Kaide plaklarnn uzun sre hastann aznda kalmas durumunda kullanlan
madde termoplastik olduundan ekil deitirecektir.
c-Kaide planda atlak varsa esner ve ak kapan olmasna neden olur.(59)
6.eitli Dengelerin kontrol: Protruziv ve lateral dengeleri kontrol etmeli ve
elde edilmeye ellan denge tipinin salanp salanmad gzlenmelidir. Dili
prova da denge deimlerinin kontrolnde diler yerinden kabilir. nk mum
zerine dizilmitir. 7.Konuma kontrol: zellikle n diler hatalysa baz hallerde
azlar yanl dizilmi ise ve st kaide pla ar kaln ise konuma bozukluklar
grlebilir.(1, 19)
22
Dili prova, yaplm olan tm hatalardan dnebilmek iin en son
aamadr.(2)
1.2.6. LABORATUVARDA PROTEZN BTRLMES:
1.2.6.1 Laboratuvar lemlerine Bal Olarak Ortaya kan Hatalar
Laboratuarda di dizimi tamamlandktan sonra model, normal dieti dokusunu
taklit edecek tarzda mumla ekillendirilmektedir. Dili provadan nce yeterli ve
olmas gerektii ekilde yaplmam bir biimlendirme, sonradan geliigzel bir
ekilde yaplacak ve protez yapldktan sonra baz sorunlarn ortaya kmasna neden
olacaktr. Bu nedenle, biimlendirmenin dili provadan nce yaplp tamamlanmas
gerekir. Baka bir deyimle, kt bir biimlendirme, hem ilevsel hem de estetik
gereksinimlere yant veremez.
Biimlendirme, kk mum kitleleri eritilerek ve ksm ksm yaplmaldr.
Byk paralar halinde biimlendirme yaplmas ve spatl kzdrlarak uygulanmas
dilerin yer deitirmesine neden olabilir.
Biimlendirme konusunda, ncelikle kaidenin kalnl veya incelii dikkate
alnmaldr. Gerekli yerlere mum doldurulur veya gerekli olan yerlerden mum
kaznarak atlr. Kaide plann kaln olmas, i prozitenin ortaya kmasna neden
olabilir.
Normal koullar altnda, Biimlendirme esnasnda kaide plann snrlar
deitirilmemelidir. Dilerin kole kesimlerinde mum braklmamal, Dilerin aras
iyice temizlenmeli, dieti kabartlar taklit edilmeye allmaldr.
Biimlendirme hibir zaman abartlmamaldr.
Modellerin oklzrden kartlmasnda sonra kenarlarnn ve taban ksmnn
al kesme makinesi ile dzeltilmesi ve muflaya girebilecek snrlara indirilmesi
gerekir. Modeli muflaya almadan nce, protezin kenar ksmlarnn mumla
doldurulmas ve aralk braklmamas gerekir. Aksi halde muflaya alrken bunlardan
ieri al szabilir.(1, 2, 16)
23
Protezin estetik ve hijyenik ynden baarsn etkileyen porozite aadaki
nedenlere bal olarak ortaya kar:
1. inde akril hamuru bulunan muflann yksek sdaki su iine daldrlmas
2. Protezin fazla kaln veya ince ilenmi olmas.
3. Akril hamuru iine su, ya gibi yabanc maddelerin karm olmas veya
hekimin parnaklarnn kirli olmas.
4. Toz likit karmnn bulunduu kabn aznn ak tutulmas.
5. Tozun likide oranla fazla karlmas.
6. Likidin toza oranla fazla karlmas ve karmn hamur kvamna gelmeden
tepilmesi.
7. Mum modelin uzaklatrlmasndan sonra muflaya akrilin, mufla soumadan
tepilmesi.
8. Akril hamurunun ge tepilmesi.
9. Akril hamurun muflaya yeterince doldurulmamas ve muflann iyi
preslenmemesi (1, 20, 24)
1.2.6.2. Tesviye ve Cila:
Etrafndaki al kitlesinden ayrlan protezin tesviyesi eer biimlendirme iyi
yaplm ve iyi cins lak kullanlm ise pek sorun oluturmaz. Protezin kenar
apaklar ve kaba tesviyesi talarla, metal veya karborondum mllerle giderilir. Bu
ilem srasnda, kaide plann snrlar kesinlikle bozulmamaldr. Protez daha sonra
kalndan inceye doru zmparalanr. Protezlerin son cila ilemi nce kee ve
arkasndan siyah kl fra kullanlarak sulu pomza tozuyla yaplr. Pomzann sulu
olmas ve akrilik kitlesinin stlmamas, bir noktaya ok basn yaplmamas ve
daima yn deitirilmesi gerekir. Sonra alkoll al karm beyaz kl frayla
uygulanr.(1, 2, 30)
1.2.7. PROTEZLERN HASTAYA TESLM VE NERLER
1.2.7.1 Protezlerin hastaya teslimi:
Hekim bu seans iin hastaya yeterli zaman ayrlmal ve i gerekli ciddiyetle ele
alnmaldr. Ve hastaya esas problemin bundan sonra balayacan sylemekten
ekinmemelidir.(2)
24
Protezin hastaya teslimi seansnda hekimin karlaaca meseleler genel olarak
hastann fiziksel, fizyolojik ve psikolojik skntlarn giderebilmektir.
Fiziksel sorunlardan amacmz, protezler hasta azna takld zaman
dokularda herhangi bir travmaya neden olmakszn fonksiyon grebilmesini
salamaktr. Yani baka bir deyile hasta protezini takt zaman herhangi bir yerde
vurma, ac, ar basn hissetmemelidir. Ve bu durum protez kullanm srasnda da
sabit kalmaldr.
Fizyolojik sorunlarn karlanmas protezlerin stomatognatik sistemle uyum
ierisinde ve evresindeki kas yapsna destek olacak tarzda olduu takdir de
mmkndr.(1, 32)
Hastann fiziksel ve fizyolojik sorunlarn karlamak kolaydr. Fakat hastann
psikolojik sorunlarnn stesinden gelebilmek o kadar kolay bir i deildir. Bu
sebeble:
Di hekiminin hastasn ncelikle ikna etmeye almas gerekir; protezlere bir
sre altktan sonra daha rahat kullanlabilir.
Di hekimi protezlerin teslimi srasnda zellikle alt ene rezobe kretlere sahip
hastalar, protezin oynayabileceini ve protezlerle srmaktan ekinmemesi
gerektiini izah etmelidir.
Hastaya protezlerin yapay organlar olduu, onlardan doal dileri ile ayn hissi
almasnn mmkn olmad anlatlmaldr.
Hekim protezlerin en ufak ayrntlarna kadar dikkat etmeli, en ufak bir
problem olduunda teslim seansn ertelemelidir.(1, 17)
1.2.7.2. Bitirilmi Protezlerin Hastaya Tesliminden nce Azda Son Bir Defa
Denenmesi
Bu seans sadece hekimi ilgilendiren bir seanstr ve hasta yeni protezlerini
devaml olarak takmadan ve eline aynay alp onu incelemeden nce, olas hatalarn
dzeltilebilecei son seanstr.(2)
Kontrol edilecek eyler ylece sralanabilir:
25
1.Protezin dokulara tam olarak oturmas ve vurmamas:
Bu konu protezin yerine oturmasna engel olan andrkat ve basn alanlar ile
ilgilidir. Hekim protezi yerine zorla oturtmaya almamaldr. Zira bu dokularn
yaralanmas ile sonulanabilir. Protezin iinden azar azar alnmaldr. Aksi takdirde
ar madde kaybna sebep olabiliriz ve bu da protez ve dokular arasnda boluklara
sebep olacaktr. Hatta protezin ar mllenmesi teslim ncesi beslemeyle
dzeltilebilecek bir hal alabilir. Bu sebeple mlleme konusunda cimri
davranlmaldr. En iyi yntem protezin iine basn gsterici macun (Pressure
Indicator Paste) srlerek basn alanlarnn tesbit edilmesidir.(1)
2.Protezlerin Retansiyonlar:
ayet hastann eski protezleri varsa bunlarn bir gece nceden karlmas ve
dokularn istirahat halini almas gerekir. Aksi durumda yeni protezler yeterince
retantif olamazlar. Bu kontrolde retansiyonu yeterli olmayan bir protez iin are
dnlmelidir. (Visco-Gel). nk tutucu olmayan bir protez hem hekim ve hem
de hasta iin ok byk sknt veren ve d krkl yaratan bir olaydr.(1, 30)
3.Dudaklarn ve yanaklarn dolgunluu:
Hekim protezleri yerine oturttuktan sonra dudak ve yanaklarn dolgunluunu
kontrol etmelidir. Bu aamada hekimin iini kolaylatracak yaklam dili prova
esnasnda dudak ve yanak konturlarnn ve desteklerinin saptanmasdr.(1)
4.Dilerin ve mukozann grnmesi:
Hasta tebessm etti veya gld zaman, dili provada saptand kadar di ve
akrilik grlmelidir. Bu aamada kacak problemin en byk sebebi dili prova
esnasnda Glme Hatt nn belirlenmemesidir. Anatomik durumun olumsuz ve
dudak mobilitesinin ar olduu vakalarda fazla di veya akrilik grlecek olursa,
eitli tekniklerle doala benzeyen dieti ve mukoza grnm salanabilir.(Dr. Earl
Pound ve Dr.I. R. Hardy nin bu konuda byk katklar vardr.)
5.Protezin kenarlar:
Protezin kenarlar bakmdan incelenmelidir:
26
a-ykseklik, b-kalnlk ve c-rahatlk
zel kak kenarlarnn Kerrlenmesi doru yapld ise bu konu byk oranda
zmlenmitir. Ancak bir hata yapld takdir de bu aamada problemle
karlalabilir bu nedenle hastaya protez teslim edilmeden nce Herbst Testleri (*)
uygulanmaldr(2)
(*)Herbst Testleri
Herbst testleri protez kaide pla kenarlarnn, evre dokularnn fonksiyonel
hareketlerine uyacak ekilde dzenlenebilmesi iin kullanlan testlerdir.
Herbst testleri alt ve st eneler iin ayr ayr ele alnmaldr. Herbst, st ene
iin 5 ve alt ene iin 7 tane zel test gelitirmitir.
a-st ene iin uygulanacak testler:
1.Test: Hastann az yar aktr. Kaide pla oynarsa Buccinator kasnn etkisi
altnda demektir. Bunu giderebilmek iin gerekli dzeltmeler her iki tarafta birinci
ve ikinci azlarla birinci byk azlar hizasnda yaplr.
2.Test: Dikey ynde kaslan kaslarn, protezin kenarlar ile olan ilgisi aratrlr.
Hastann az maksimum amas sylenir. Kaide pla yerinden oynarsa
pterygomaksiller rafe, ayrca Buccinatr ve Masseter kaslarnn n liflerinin etkisi
altnda demektir. Bunu gidermek iin Tuberlerin gerisinde ve ikinci azlar hizasnda
ksaltmalar yaplr.
3.Test: Hastaya slk aldrlr ve emme hareketi yaptrlr. Kaide oynarsa, dudak
vestibl kesimi ve dudak frenilumu blgesi yksek demektir.
4.Test: Yanaklar hareket ettirilir. Bunun iin hastann dudak bilekesini glme
veya fke annda olduu gibi , geriye ve aaya ekmesi gerekir.Kaide oynarsa
yanak vestibl blgesi ve yanak frenilumunda dzeltme yaplr.
5.Test: Protezin arka snrlarnn kontrol iin yaplr. Hasta kuvvetlice ksrr
ve a harfi syletilir. Protez oynarsa kaide n-arka ynde ksaltlmaldr.
27
b-Alt enede uygulanacak testler:
1.Test: Az yar akken kaide oynuyorsa yanak vestibl blgesinde uzunluklar
ksaltlr.
2.Test: Az ok atrlr. Kaide oynuyorsa Masseter kasn n lifleri ve
pterygomaksiller rafe etkiliyor demektir. Retromolar blgesi ksaltlr ve byk
azlar ksmndaki kenarlar ayarlanr.
3.Test: Hastaya dilini ne uzatmas sylenir. Kaide oynuyorsa, dil tarafnda
azlar hizasnda mylohyoid kasnn hareketleri serbestletirilmelidir.
4.Test: Hastaya dilinin ucuyla dudak bilekesinden balayarak yanan iini
yalamas sylenir. Hekim iaret parmaklarn kaide plann zerine koyar. Oynama
hissederse kpek ve kk azlar hizasnda ksaltmalar yaplr.
5.Test: Hastaya dilini dar karmas ve burun ucuna ynlendirmesi sylenir.
Kaide pla oynarsa dil tarafnda kesiciler blgesinde dzeltme yaplr.
6.Test: Yutkunma hareketi farenksin st cost. kasnn kaslmasna sebep olur.
te bu nedenle hareket esnasnda kaide plan kesinin uzunluuna iaret eder.
Burann ksaltlmas ve dilin kenarlarn tahri etmeyecek ekilde iyi cilalanmas
gereklidir.
7.Test: Hastaya emme ve slk alma hareketi yaptrlr. Kaide oynarsa n
vestibl kesimleri etkiliyor demektir. Bu kenarda ve kenar uzunluklarnda gerekli
dzeltmeler yaplr.(60)
(not: Herbst Test leri esnasnda hareketler ar abartl ve iddetli
yaplmamaldr. Makul ller dahilinde yaplmas gerekir. Aksi takdir de protezin
kenarlarnn ar ksalmasna sebep olabiliriz.)(*)
6.Dikey boyut, sentrik iliki, sentrik oklzyon ve eksentrik pozisyonlarn
kontrol:
Akriliin polimerizasyonuna bal olarak dikey boyutun biraz ykselmi
olmas ve karlkl di ilikilerindeki ufak tefek bozuklular normal saylabilir. Fakat
28
hibir zaman byk boyutlarda olmamaldr. Bu hatalar artiklasyon kad ile
dzeltilir. Ayn ekilde eksentrik pozisyonlardaki balans problemi de dzeltilmelidir.
(Ancak eksentrik dzenleme hasta protezini kullandktan birka gn sonra yapmak
gerekmektedir.)(1)
7.st protezin tuber ve alt protezin retromolar kabart ksmlarnn birbirine
demesi:
Hastann azna alt ve st protezler taklarak yukarda bahsedilen ksmlarn
birbirine deip demedikleri kontrol edilmelidir. Bu kontrol araya bir para
artiklasyon kad konularak kolaylkla yaplabilir. ayet deim varsa, alt ya da st
protezden hangisi daha kalnsa ondan mlleme yaplmaldr. (1)
8.Alt ve st n dilerin arasnda aklk olmas:
Bilindii gibi protezler sentrik ilikide kapand zaman kaninden kanine alt ve
st n dilerin birbirine dememesi ve arada mm kadar aklk kalmas gerekir.
Hastaya n blgede bir para kt srtlarak bu akln olup olmad kontrol
edilmelidir.(1)
1.2.8. KARILIKLI D LKLERNN DZELTLMES (AINDIRMA)
1.2.8.1. likilerin bozulma nedenleri:
Tam protezler di dizimi esnasnda ve artklatr zerinde karlkl ilikileri
asndan tam bir uyum gsterse bile, bittikten sonra az ierisinde ayn ey
olmayabilir. Bunun iki byk sebebi vardr:
1.Akrilik maddesinin bnyesinde kaynatma esnasnda meydana gelen boyutsal
deiiklikler
2.Dilerin dizimi ve bunlarn karlkl ilikileri al zerinde yani baka bir
deyile her yerde homojen sertlikte olan bir materyal zerinde yaplr. Ancak
dokularn rezilyensi her yerde homojen deildir. (20, 24)
1.2.8.2. Andrma ileminin yaplmamasnn sonular:
29
1.Prematr tberkl temaslarnn varl, ineme basncnn btn alveol
kretleri boyunca eit bir ekilde dalmn nler. Bu malokluzyonlar yumuak doku
iritasyonuna sebep olur ve alveol kretlerinin ar rezorpsiyona uramas ihtimal
dahiline girer.
2.eneleri yan hareketlerindeki tberkl atmalar protezlerin stabilitesini
bozar. Stabilitenin bozulmasna protezlerin dokulardan uzaklamasna ve hastann
rahatsz olmasna sebep olur.
3.nceden saptanan ve hasta iin zel olan dikey boyut artm olur. Bu durum da
fonksiyonel, estetik ve fonetik sakncalar dourur.(19)
1.2.8.3. Andrma ilemi iin gerekli malzemeler:
o nce ve kaln, yaprak veya at nal eklinde artiklasyon katlar veya
artiklasyon eritleri Parlak, cilal, kaygan ve slak yzeylerde kullanmak hatal
sonu verebilir. nk bu yzeyleri boyamazlar. Ayrca prematr kontan derecesi
hakknda bilgi vermez. Bu iki sebeple artiklasyon mumlar daha etkindir.
o nce grenli mller ayet byk apl aletler kullanlacak olursa istenmeyen
yerlerde boyanabilir.
o eitli byklkte lastik mller Aksi takdir de dil tahri olabilir ve ya
yiyecek artklar przl alana ynelebilir.
o Andrc macun Karborondum ierikli macunlar lastik izlerini kaybetmede
kullanlr.(30)
1.2.8.4. Sentrik Okluzyonun Dzeltilmesi:
Sentrik okluzyonda andrma yapmann amac, sentrik okluzyonu sentrik
ilikiye yaknlatrmaktr. Sentrik okluzyonda muhtemelen drt hata olabilir:
I. Temasn sadece byk azlar blgesinde olmas: Bu durum sadece st ve alt
byk az dilerin fossalar derinletirilir. Tberkl boylar alaltlmaz.
II. Temasn sadece kk azlarda olmas: Burada aynen azlardaki prensip
uygulanr.
30
III. st azlarn vestible tam olmas: Bu hatann dzeltilmesi iin st dilerin
lingual tberkllerinin oklzal eimlerinden ve alt dilerin vestibl tberkllerinin
okluzal eimlerinden andrma yaplr.
IV. st az dilerin lingual tarafa kaym olmas: Bu hatann dzeltilmesi iin hem
lingual hem de vestibl tberklnn lingual eimleri ve alt dilerin her iki
tberklnn vestible doru olan eimleri andrlr.(1, 2, 11)
SENTRK OKLUZYONDA AINDIRMA
Daha ok santral fossalardan, daha az olmak zeremarjinal kenarlardan,
triangular kenar ve fossalardan yapl
1.2.8.5. Lateral Oklzyonlarn Dzeltilmesi:
a.alan taraftaki problemler:
I.st az dilerin vestibl tberkllerinin uzun olmas ve alt az dilerinin ayn
tberklleri ile temas ettii durumdur
II. st az dilerin lingual tberkllerinin uzun olmas ve alt az dilerin ayn
tberklleri ile temas atii durumdur
III. alan taraftaki her iki tberklnde uzun olmas balans yapan tarafta
temasa mani olmaktadr.
b.Balans tarafnda oluan problemler:
Bu blgede alan tarafn yapt hareketler karsnda denge tarafnda prematr
deimlerin olmasdr.(1, 2, 11)
LATERAL OKLUZYONDA AINDIRMA:
ALIAN TARAF
BULL KURALI
ST BUKKAL ALT LNGUL
(mesio-lingual eimleri) (dizto-bukkal eimleri)
31
BALANS TARAFI
BULL KURALININ TERS
ST LNGUAL ALT BUKKAL
(disto-bukkal eimleri) (mesio-lingual eimleri)

1.2.8.6. Protrusiv Oklzyonun Dzeltilmesi:
Protrusiv okluzyonda oluabilecek problemler:
I.Kesici diler blgesinde prematr kontaklarn olmas ve az dileri blgesinde
protrusiv balans temin edecek gerekli temasn olmamas.
II. Azlar blgesinde prematr tams olmas ve kesicilerin birbirlerine temas
olmas ve kesicilerin birbirlerine temas etmemesi(1, 2, 11)

PROTRUSV OKLUZYONDA AINDIRMA:
KESCLERDE: st kesicilerin, kesici kenarlara doru palaten eimleri
Alt kesicilerde, kesici kenarlara doru vestiblden
AZILARDA: ST BUKKAL ALT LNGUAL
(disto-lingual eimleri) (mesio-bukkal eimleri)


1.2.9. PROTEZ SONRASI SORUNLARI
Tam protezlerin hastaya tesliminden sonra hibir ikayetin olmamas ok ender
grlen bir durumdur. Bu problemler arasnda ok sk grlen veya daha az
rastlanlanlar Sharrye gre u balklar altnda toplanlabilir:

32
1.2.9.1. -Tam Protez Kullanan Hastalarda ok Sk Grlen ikayetler
1-Kitlenin bykl
Normal koullar altnda tam protezler sadece kayp dileri deil, Ayn zamanda
kayp dokular da telafi eden apareylerdir. Bu nedenle balangta bu byk kitleye
kar hastann ikayet etmesi normal saylmaldr. Ancak zamanla kas yorgunlua da
gelierek bu apareye hasta uyum salayacaktr. Bunun hastaya aktarlmas
gerekmektedir. Ancak bunun uzun vadede devam etmesi demek sadece hastann
toleransnn azalmas anlamna gelememektedir. Kitlenin gerekten fizyolojik
snrlara tam olma ihtimali vardr. Bu sebeple hekim kontrollerini aksatmamal ve
kitlenin bykln kontrol etmelidir. (60)
2-Tutuculuun yetersiz olmas:
Hastalar tam protezlerinde mutlak bir tutuculuk ister ve esasen hareketli diye
adlandrlan protezlerin bir miktar oynayabileceini kabul etmek istemezler. Tam
protezler de yeterli llerde retansiyonun varl, o protezlerin baarl olmas
demektir. Ancak kuvvet uygulanarak yerinden oynatlan st protezler ve yahut
esasen retansiyonu az olan alt protezlerin dille itilerek dar atlmas mstesnadr.
Alt protezlerin daha az retantif olmas beklenen bir durumdur. Bu oran normal
koullarda 1/3 daha az tutuculuk demektir. Ancak bu tutuculuu arttrmak iin
kullanlan yntemler gelitirilmitir. ncelikle dnlmesi gereken ey kenarlarn
hermetik olarak kapatlmas ve ayet mevcut ise sublingual kvrm blgesinden
protezin tutuculuunun arttrlmasdr. Bu koullarn salanmad olgular da
tutuculuk beklemek hataldr.(1, 9)
3-Konuma zorluu
Protez aza taklnca diler ve mukoza konturlar tmyle deimi olur. Dil
eski alt ekli bulamaynca yadrgar ve telaffuz glkleri doar. Bu durum
normal kabul edilmelidir. Ancak baz yapm hatalar da hastann konumasn
engelleyebilmektedir. rnein, Hatal kapanlar, alt protezlerin lingual taraflarnn
uzunluu, ekil ve kalnlk hatalar konumay olumsuz ynde etkileyecektir. Ayrca
genellikle nromuskuler beceri indeksi dk hastalarda konuma gl gzlenir.
Bu tr hastalarda alt protezin lingual uzantlarnn mylohyoid kenarn altna kadar
33
inmi olmas veya lingual kenarn kaln olmas hatal bir yaklam olacaktr. Bu
hastalarda uygun olacak yaklam bu ksmlarn ince dar ve kk yaplmasdr.
Ancak bu da protezin retansiyon problemini ortaya kartr.(1, 17)
4-ineme yetersizlii:
ineme sistemi nromuskuler sistemi, TME yi, dileri, dudak, dil gibi
yumuak dokular iine alan kompleks bir yapdr. Yeni protez takld zaman btn
bu kompleksin yeniden ekillenmesi zaman alabilmektedir. te bu adaptasyon
dneminde hastann bilinlendirilmesi ok nemlidir. Hastaya kk lokmalar
halinde yemek yemesi, dudaklarn kapal olarak ineme yapmas gerektii ve yava
yava inemesi mutlaka hatrlatlmadr. Balangta dudak srma yanak srma gibi
sorunlar da gzlenebilir. Sistem yeni bir ineme paterni kazanncaya kadar bu
aksaklklar normal saylmaldr.(1, 2)
5-Mukoza irritasyonlar
Her eyden nce protezin vurmamas yani mukozay irrite etmemesi
gerekmektedir. Bunun balca sebebi hekimin gerekli kontrolleri yapmam
olmasdr. Bu kontrollerde gz ard edilmi balca faktrlerin banda keskin ve
uzun kenarlarn varl ve l yzeyinde mevcut olan gzden kaan sivrilikler
olmasdr. Ayrca dikey boyutun fazla olmas freeway space in azl, stabilite
eksiklii ve prematr di temaslarnn varl gibi nedenler de protez vuruuna sebep
olabilirler.
Genel bir kural olarak;
Alveol kretin yan duvarlarndaki vuruklar iin: stabilite eksiklii
Alveol kretin tepe noktasndaki vuruklar iin: okluzyon bozukluu
Vestibler sulcus kesimlerindeki vuruklar iin: Kenarlarn keskin veya uzun
olmas dnlmelidir.(1)
6-Grnn cazip olmamas:
34
Grnn cazip olmamas konusu: gzel bir insann protez taktktan sonra
irkinlemesi veya esasen pek de gzel olmayan bir hastann irkinliinin devam
etmesi olarak iki ekilde ele alnmaldr. lk durum hekimin hatasdr. Hekim
zellikle di seiminde ve di diziminde baarl olamam demektir. Ancak burada
kast edilen hastann her isteine boyun emek deildir. Deiikliklerin makul
llerde ve protezin teknik ksmn olumsuz etkilemeyecek ekilde uygulanmas
gerekmektedir.
kinci durum da ise hastann psikolojik olarak protez kullanmaya baladn da
grntsn tamamen deiecei fikri ile ilintilidir. Hastalara protez taklmadan
nceki seanslarda bunlarn mmkn olmayaca nazik bir ekilde anlatlmaldr.(17,
11)
1.2.9.2. Tam Protez Kullanan Hastalarda Daha Az Rastlanlan ikayetler:
1.Islk sesi:
Bu durum protezin ilk kullanlmaya balad evrelerde mmkndr.Ancak
zamanla bu durumun geemiyor olmas hastayla alakal deildir. Protezin damak
kubbesinin gereinden daha derin yaplm olduu anlamna gelmektedir. Bu durum
da damak kubbesi doldurulmaldr.(1, 19)
2.Kulak ars:
Bu durum okluzyondaki prematr kontaklar sonucu oluan TME arlarnn
yansmasdr. Ayrca protezin dikey boyutunun yksek olmas da bu tr bir probleme
sebep olabilir.(1)
3.Protezin altna tkrk kamas:
Bu durumun genellikle sebebi protezin damak ksmnn bir bl arka ksmnn
tkrk bezlerinin zerine gelmi olmas ve bylece tkrk birikmesidir. Ancak
zamanla bu dokularn atrofiye olaca hastaya anlatlmadr. Ancak hastann bu
ekilde devaml protezini kullanmas sakncaldr. Hasta protezini sk sk karark
souk su ile gargara yapmaldr.(1)

35
4.Tat hissinin kaybolmas:
Bu tr bir ikayet genlikle yal hastalar da gzlenmektedir. Ve bunun
genellikle sebebi ya yalla bal olarak dildeki tat tomurcuklarnn atrofiye
olmasdr yada protezin dama kaplamas sonucu tam olarak alglanamamasdr.
Hastaya mutlak bir kontrendikasyon yoksa limonlu, acl ve biberli besinler veya ok
souk veya scak besinler alarak bu hissin stimle edilmesi nerilmelidir
Bir dier sebep ise (Boucher, Hickey, Zarb 1975) protezin damak ksmnn
ar cilalanmasdr. Bunu nlemek iin protezin damak ksmnda portakal kabuu
dokusunda bir mum kullanlarak bu hissin azaltld 1997 de Steas tarafndan
belirtilmitir.(1)
5.Deiik tat duyusu:
Deiik tat duyusunun en nemli sebebi hastann oral hijyenine nem
vermemesidir. Hastaya protezinin bakm ok iyi aktarlmaldr.
Azda deiik tat hissi bir takm enfeksiyonlardan da kaynaklanabilir.
(Vincent enfeksiyonu: Fusiform basil ve spiroketler) Bu tr enfeksiyonlar hastann
aznda metlik bir tada sebep olabilir.
Tuz tad azda drene olan bir kist sonucu olabilir. Kanamada tuzlu bir tat hissi
yaratabilir. Bu tr faktrlerin atlanlmamas gerekmektedir.(1)
6.Haprma esnasnda protezin oynamas:
Bu tr bir durum en retantif protezin bile bana gelebilir. Bu durumun normal
olduu hastaya anlatlmaldr.
7.Dilerin ses yapmas:
Protez yapmndan kaynaklanan ve hekim hatas olan sebepler dnda protezin
arparak ses karmas hastalarn hzl yalanmas ve bylece maniplatif
yeteneklerini kaybetmeleri sonucu olabilir. Bu tr hastalarda protez planlamas
yaplrken yeterince retansiyon salanmasna dikkat edilmelidir. Ayrca bu tip
hastalarda porselen di kullanm hatal bir yaklam olacaktr. Bu tr hastalarda
36
doru yaklam akrilik di kullanlmasdr. Ayrca free way space in normalden biraz
fazla olmasna dikkat edilmelidir.(1)
8.Yutkunma gl: sebepler:
ounlukla alt disto-lingual ve st protezin snrlarnn sebep olduu mukoza
irritasyonlardr.
Protezin perifer ksmlarnn ar uzun olmas
Dikey boyutunun fazla olmas
Tkrk aknn azalm olmasdr.(1)
9.Protezin altna yemek kamas:
Teknik hatalar ve retansiyon azl genel sebeptir. Bu durumun kesin bir
zm yoktur hasta zamanla bunu tolere eder.
10.Sv besinler alndnda protezin yerinden oynamas:
Bu durum genellikle Kerr lenmemi yani kenarlar hermetik olarak skca
kapatlmam tam protezlerde gzlenir. Ancak hasta zamanla bu duruma alr ve
zorun ortadan kalkar.(1)
11.Az kokusu:
Zaman zaman hastalar protezlerini kullanmaya baladktan sonra az
kokusundan rahatsz olduklar iin hekime tekrar bavururlar. Bunun en byk
sebebi protezin hijyenik bakmnn ihmal edilmesidir.
Ancak hijyenik kontroln iyi yapld hastalarda da bazen bu tr problemlere
rastlanlmaktadr. Bu tr hastalarn baz sistemik rahatszlklara sahip olabilecei
unutulmamaldr ve hasta bir tp hekimine gnderilmelidir.(1, 17)
12.Az kuruluu(Xerostomia)
Baz psiik ve nrotik problemler sebebi ile bu tr olgularla karlalabilir. Bu
tr hastalar genellikle stres altndadr. Aksi takdir de hastaya di hekiminin
yapabilecei pek fazla bir ey yoktur.(1)
37
13.Bulant ve rme: Bunun sebepleri:
Daha ok st protezin arka snrnn geriye doru uzun olmas,
Bu kesimde doku ve protez arasnda aralk olmas,
Protezin yeterince retantif veya stabil olmamas,
Alt protezlerin disto-lingual ksmlarnn uzun olmas,
Baz psikolojik sebeplerdir.(1)
14.Alt dudan titremesi:
zellikle alt alveol kretleri ar rezorbe olmu ihtiyar hastalarda mental
foremene zel itina gsterilmelidir. Buradan kan sinire protez basn yapacak
olursa, alt dudan seyirmesi ve hafif bir parestezi olabilir. Bu ksmlarda protez
mllenerek sorun zmlenir.
15.Yapay dilerin iyi kesememesi:
Gerekte teknik bir hata yoksa (rnein: andrmada okluzal morfoloji telafisi
olmayacak ekilde dzletirldiyse) byle bir ikayetin olmamas gerekir. Ancak
bazen nromuskuler problemi olan hastalar da bu durum gzlenebilir. Bu durum da
hastann bu duruma alana kadar biraz katlanmas gerekmektedir.
16.Yanak, dudak ve dil srma:
Yanak srmann sebebi genellikle st az dilerin altlar yarm tberkl kadar
tamam olmasdr. Azlar blgesinde dilerin baa ba dizilmesi sebep olabilir.
Bazen hastalar proteze alma esnasnda maniplatif yeteneklerini
kazanamam olmas sonucu arada srada hastalar bu durumdan ikayet edebilirler.
Dikey boyutun az olmas da yanaklarn ieri kmesine ve srlmasna sebep
olabilirler.
Dil odas daraltlm, yani diler linguale dizilmi ise bu defada dilin srlmas
sz konusu olacaktr.(1)


38
17.Az yanmas:
Zaman zaman sert daman ruga blgesinde, dudakta ve dil kenarnda yanma
hissedilebilir. Protezin stabil olmamas bu duruma sebep olabilir. Az yanmasnn
protez dnda
Psiik durumlar
Yalanma
Menopoz
Ariboflavinosis gibi sebepleri olabilir.(21)
18.Her iki tarafla etkili bir ekilde ineyememek
Bunun genellikle sebebi protezin yapm srasnda ve balanslandrlmas ile
ilgili hatalar olabilir. ayet byle bir sebep yoksa hastaya bunun olabilecek bir sonu
olduu aklanmaldr.(1))
19.Kaide plann yapld maddeye kar alerjik reaksiyon:
Alerjik reaksiyonlar eski ve dokularla uyumu bozulmu protezlerin sebep
olduu doku reaksiyonlar ile kartrlmamaldr. Bu tr doku reaksiyonlar Visco
Gel veya benzeri doku dzenleyiciler veya yeni bir protez yaplmas ile
dzeltilebilir.
Alerji hastal basite ar doku duyarll olarak tanmlanabilir. Protetik di
hekimliindeki alerji, eksojen bir alerjen aracl ile lokal olarak etki sonucu oluur.
Biz buna kontakt alerjen diyoruz.
Alerji olayn saptamak iin en ok kullanlan test metodu Epikutan test veya
daha ok bilinen ad ile Patch testidir.
(62) Di hekimliinde en sk karlalan alerjen maddeler srasnda:
1. Kobalt-nikel grubu
2. Lokal anestezikler
3. Metakrilat-Polimetakrilat grubu olarak belirtilmitir.
39
Alerji konusunda dnlenin aksine akrilik reinelere kar grlen bu tr
reaksiyonlar ok seyrektir. Protezin kaide pla altnda sklkla alerji olarak
tanmlanan durum, genellikle hatal yaplm protezlerin, doku uyumlar ar
bozulmu protezlerin ve /veya altna kaan besin maddelerinin adeta bir tabaka
oluturduu kt ve bakmsz protezlerin yol at mukoza irritasyonlarndan
ibarettir.(1)
1.2.10. YANAN AIZ SENDROMU:
Az yanmas sendromunun etiyolojisinin tespit edilmesi ve tedavisi di
hekimliini uratran konulardan birisidir. Literatrde yanma hissi, normal scak
arsndan siddetli, kaynar derecedeki suyun verdii ardan daha hafif olarak tarif
edilmektedir. Az yanmas sendromu multifaktriyel bir sendromdur. Biz burada
protez ve yapm aamalar ile ilgili olan ksmn ele alacaz: (21)
(Klinie gelen hastalarn %55 i yeni bir dental uygulama sonucu bu sendromun
gzlendiini ileri srmektedir. Ancak bunun doruluu tam olarak
ispatlanamamtr.) (1)
Etiyolojik etkenlere bakalm:
1) Lokal faktrler
Protez ile ilgili faktrler
Parafonksiyonel alkanlklar
Mikrobial faktrler
2) Sistemik faktrler
Menapoz
Yetmezlikler
Diabet
3) Az kuruluu
4) Psikolojik faktrler
Bu etkenlerden protez ile ilgili olanlar:
40
Okluzyondaki uyumsuzluk, yetersiz serbest konuma aral, protez kaidesi
snrlarnn kk (dar) olmas gibi protez dizaynndaki hatalarn, az yanmas
sendromuna neden olan etkenlerden biri olduu bildirilmitir. Bu durumlarda
yaplmas gereken iyi ve doru bir anamnez alarak:
Protezin yan
Hastann protezi gece kartp kartmad
Yanma ikayetinin balamas ile protezini ilk defa takma tarihi arasndaki
iliki
Protezini kardnda yanma ikayetinin geip gemedii sorulmaldr
Btn bunlarla alakal olmayan durumlarda dier etiolojik etkenler
aratrlmaldr. Ancak bu durumda di hekimi tek bana karar veremez ve zellikle
bir psikolog ile konsltasyona gitmelidir. (21, 22, 23)

2.BLML PROTEZLER
2.1. TERM ve TERMNOLOJ:
Bir veya daha ok eksik diin yerine, hasta tarafndan taklp kartlabilecek
ekilde uygulanan protezlere HAREKETL BLML(PARSYEL) PROTEZLER
denir.(2)
Hareketli blml protez tmyle doal dilerden destek alabilecei gibi,
desteini hem doal dilerde hem de disiz mukoza ve kemikten alabilir. lkine di
destekli, dierine di-doku destekli protez denir.
Di destekli protez iin, disiz alann her iki tarafnda yani mesial ve distalinde
di bulunmaldr. Di-doku destekli protez ise, en az bir tarafta, di ile
desteklenmeden sonlanan bir kaide pla tar. Bu tipe distal uzant protezi veya
serbest sonlanan protez denir.
Herhangi bir protezin azda sabitlenmesi iin destek dilere uygulanan
paralarna tutucu ad verilir.
Protezin tutucu ve dier baz paralar aracl ile tutunduu ve desteklendii
die destek di denmektedir.
41
Seilmi bir giri yolunda, bir diin en geni evresini belirleyen izgisine
ekvator veya kontur ykseklii, bu izgi ile dieti arasnda kalan di yzeyine de
ekvator alt, retantif blge veya undercut blgesi ad verilir. Ekvator izgisi ve
ekvator alt blgesini daima seilmi giri yolu ile dnmek gereklidir. nk
farkl bir giri yolu ile ekvator deiicektir.(29)
2.2. SINIFLANDIRMA
Gnmzde bu konuda birok snflandrmadan sz edilir. Balcalar
Kennedy, Cummer, Bailyn, Backett, Godfrey, Swenson, Friedman, Skinner, Avant
ve Millerin yntemleridir. Bunlar iinde en ok bilinen ve benimsenen Kennedy
snflandrmasdr. (29)

Snf I:Her iki doal dilerin arkasnda disiz blgeler
Snf II: Kalan doal dilerin arkasnda tek tarafda disiz blge
Snf III: Tek tarafta, nnde ve arkasnda doal diler olan disiz blge
Snf IV :Doal dilerin nnde iki taraf da ieren , tek , disiz blge flandrma



ekil: 1
Kennedy snflandrmas, blml protez plan iin bilimsel kurallarn
uygulanmasna olanak saladndan, en tutarl sistem olarak kabul edilir.Ancak her
42
vaka iin uygulanabilmesini kolaylatrmak amacyla, Applegatein getirdii
kurallar da belirtmek gerekmektedir. Bu kurallar u ekilde aklanabilir:
1. Snflandrma, deiiklie neden olacak di ekimlerinden nce deil, sonra
yaplmaldr.
2. Bir 3.az eksik ise ve yerine di konmayacaksa, snflandrma iinde
dnlmez.
3. Bir 3.az destek di olarak kullanlacak ise snflandrmaya katlmaldr.
4. Bir 2.az eksik ise ve yerine di konmayacaksa, snflandrmada gz nne
alnmamaldr.
5. Snf daima en arkadaki disiz alan veya alanlar belirler.
6. Snf belirleyenler dndaki disiz blgelere, modifikasyon denir.
7. Modifikasyon blgesinin bykl gz nne alnmaz. Sadece ka tane
olduu belirtilir.
8. Snf IV de modifikasyon yoktur. (25)


2.3. KROEL PROTEZLERDE BAARISIZLIA NEDEN OLABLEN
ETKENLER:
1. Eksik ve yanl tan
2. Tan ve tedavi planlamasnda lm aletinin kullanlmamas/yanl
kullanlmas
3. Az hazrlklarnn yaplmamas, eksik veya yanllk yaplmas
4. Teknisyene gerekli bilginin verilmemesi
5. Teknisyenin protez planma ve gereksinimlere uymamas
6. Yanl kroe tipi uygulanmas, kroenin dii ar kaplamas estetik
gereksinimin gz nnde yeterince bulundurulmamas.
7. Distal uzant protezi iin, uygun doku desteinin salanmamas.
8. Yapay okluzal yzlerin biimlendirilmesinde, kalan doal dilerle uyumun
salanmamas.
9. Hastaya, zellikle az hijyeni ve protezin kullanlmamasyla ilgili gerekli
bilginin verilememesi.
10. Hastann, hekimin istek ve nerilerine uymamas.(25, 29)


43
2.4. TANI VE TEDAV PLANLANMASI
Hasta muayenesi birbiri ile ilikili drt grup inceleme sonucunda konulan
tehis ile bundan sonra oluturulan tedavi plan ve neticede nerilen protez ile
sonulanr. Bu drt grup inceleme:
I. D grnten balayarak yaplan extraoral muayene ve anamnez aln,
II. ntraoral klinik muayene
III. Radyografik muayene
IV. alma modelleriyle yaplan az d muayeneden oluur.(25)

2.4.1. D grn ve anamnez:
Hastann ilk muayenesi d grn ile ilgilidir. Bir hastann fiziki yaps ehre
yaps dilere yakndan ilgilidir. ehreler: a)adeli(kare), b)sindirimsel(ikizkenar
yamuk), c)beyinsel (ters ikizkenar)ve d)solunumsal(altgen) ile di seimi ilintilidir.

Protezin kullanlmas ile hastann psiik yaps nemlidir. rnein nrotik
rahatszl olduunu anladmz bir hastaya hareketli protez uygulamak hatal bir
yaklamdr. Bunun yerine olabildiince sabit restorasyonlar kullanlmaldr.

Bireysel alkanlklar, rnein trnak yeme, di gcrdatma, yz buruturma ve
benzeri alkanlklarna sahip hastalarda tayc dokular zerine ek bir yk binecei
unutulmamal ve planlama buna gre yaplmaldr.

Renksizlik, uygun olmayan durumlara kar da az tolerans ifade eder. Ses tonu
iddeti, emniyet, korku gibi ruh hallerini aklar.(25, 26)

2.4.2.Az muayenesi:
Az iin muayene unlar gz nne alnarak yaplr:
1) Eksik diler ve kalan doal diler
2) rkler, yerleri, dereceleri ve azn re yatknl
3) Doal dilerde anma, atlama, dekalsifikasyon, hipoplazi gibi olgular
4) Restore edilmi diler, dolgu, kron ve kprlerin durumlar
5) Periodontal dokularda cep, iltihap dieti ekilmesi, dilerde sallanma ve
klinik kronun uzamas gibi olgular. Periodontal problemi olan hastalara uygulanan
blml protezlerin baarszl kanlmaz bir sonutur.
44
6) Dilerin boluklara doru hareketle yer deitirmeleri. Bu yer deitirme
mezyale, distale, dudaa, yanaa, dile veya kar di dizisine doru olabilir. Ayrca
diin, uzun ekseni evresinde dnmesi de olasdr. eitli ynlerdeki bu hareketler
sonucunda diler arasndaki normal, fizyolojik ara yz deimleri ile okluzal deim
ve ilikilerin bozulduu gzlenir.
7) Disiz blgelerin says, konumlar, kretlerin biimleri, boyutlar ve rten
mukozann nitelii
8) Damak biimi, mukozas, st ene tuberleri, orta rafenin palpasyonu, torus
palatinus olup olmad, mukozada blgesel reziliens farklar
9) Dil, yanaklar ve dudaklarn muayene edilmesi, anormal ve patolojik
bulgularn kaydedilmesi.(ergun aydnlk)
10) Hastann oral hijyen durumu. nk bu hastann yaplacak protez tipine yn
verecektir. Bu tr hastalarn endikasyon varsa sabit protez yoksa mtehharik
blml protez; hasta az hijyenini hi kontrol edemiyor ve ok az salksz dileri
varsa bu noktada tam proteze ynlenilmelidir.
11) Frenilumlar. Baz durumlarda frenilum protezin snrlarn igal edebilir. Bu
durumda cerrahi olarak preprotetik hazrlklar yaplmaldr
12) Vestibuller yeterli derinlikte olmaldr. Aksi takdir de protezin stabilitesini
bozacaklardr. Bu durumda da cerrahi preprotetik hazrlk yaplmaldr.
13) Tkrk kontrol. Bu husus iki sebeple nemlidir. Birincisi, tkrk
protezin tutuculuunu arttrr. kincisi ise protez pla ile doku arasndaki
srtnmeyi nlemesidir. Salya miktar fazla olduu takdir de tutuculuk olumsuz
etkilenir ve l problemi yaanr. Xerostomi hastalarnda ise mukoza iritasyonu
gzlenebilir ve yine protezin tutuculuu tehlikeye girer. Farmakolojik olara tkrk
miktar ve viskozitesi ayarlanmaldr.(25, 26)

2.4.3. Rontgenografik Muayene
Eksiksiz muayene ve doru tan iin radyografi gereklidir. Baz vakalarda ene
kemikleri iinde, senelerce belirti gstermeden gml kalabilen diler ve kk
paralar ancak rontgenogramlar yardmyla belirlenebilir. Bu nedenle hangi
uygulama iin olursa olsun, hastann dileri ve enelerinden eitli fimler ekip
incelemek, rutin bir ilem olarak kabul edilmelidir. Ancak bu incelemeden sonular
karabilmek iin de nce btn dokularn rntgen filmindeki normla grnmlerini
bilmek gerekir ki, anormal veya patolojik durumlar anlalabilsin.(2)
45

Di hekimliinde radyografik muayene iki trl uygulanr:
1.Azii
2.Az d

2.4.3.1. Az i Radyografi:
Az ii radyografide genellikle 2-3 dilik bir blgeyi kapsayan periapikal
filmler kullanlr ve bu filmlerde unlar dikkatlice incelenmelidir.
1. Dilerin ara yzlerindeki rkler. Bunlar gz ve alet ile yaplan muayenede
belirlenmemi olabilirler. Ancak zellikle destek dilerde bunlarn konservatif
tedavilerinin atlanmas ileride prognozun beklenenden daha hzl kt dnmne
sebep olacaktr.
2. Dolgularn, kanal dolgularnn ve dier restorasyonlarn durumu.
3. Pulpa odasnn biimi, boyutlar, rklerin pulpa ile olan ilikileri,
pulpadaki patolojik ve anormal olgular. Pulpa odasnn durumu kroe tutucular iin
pek nemli deilse de, protez ncesi kontur deitirmeleri, rehber dzlemler ve
zellikle destek die ngrlen metalik restorasyonlarn kesim ilemlerinde gz
nne alnmaldr.
4. Kk says, kk uzunluk, incelik ve erilik gibi nitelikleri. Kk says
oaldka ve boyutlar bydke, periodontal membran alanda byr. Bu da
desteklik asndan olumlu bir niteliktir. Yani proteze destek di seilirken, ncelikle
ok kkller, kkleri uzun ve yzeyleri geni olanlar alnmaya allmaldr. Ayrca
tek diin 2 veya 3 kk birbirlerinden ne kadar ayr ise, desteklik nitelii de o kadar
fazladr.
5. Kklerde krk, rezorbsiyon ve hipersementozis.
6. Enfeksiyon blgeleri, granlom ve kistler
7. Periodontal membran ve lamina dura. Alveoler lamina dura btn dilerin
yuvalarn rten, ince ve sert kortikal kemik tabakasn olup, radyoopak bir erit
biiminde grnr. Dier kortikal kemik blgeleri gibi, lamina durann da ilevi
mekaniksel gerilmelere diren gstermektedir. Dite eilmeye yol aan ar ve
zararl ykler sonucunda lamina durann normal grnm kaybolur. Normal
periodontal membran ise, kk ve lamina dura arasnda, yaklak 0.25 mm
geniliinde, radyolusent bir erit grnmndedir. Di fonksiyon d kald zaman
46
bu aralk 0.10 mm ye derken, kuvvetle okluzyonda ortalama 0.35 mm ye
genileyebilir.
8. Klinik kron/kk oran baka bir deyile kk destekleyen kemiim dzeyi.
Kron/kk oran bydke diin kuvvetlere kar direnci azalr. Tek kkl bir diin
blml protez destei olabilmesi iin en az 1/1 kron/kk oran gerektii kabul
edilir. ok kkl bir di iin bu oran, 1/1 den ok az daha byk olabilir. Bazen ileri
derecede kemik kayb sonucu diin apikal lsnde kemik balants kalabilir.
Byle dilerin protez iin destek olarak seilmesi dnlemez.
9. Gml dileri, kk paralar ve dier yabanc cisimler. Bunlarn proteze
balamadan nce kartlmas gerekir. Ancak gen hastada, henz srmemi 3.byk
aznn ilerde protez destei olabilecei unutulmamal ve diin extre edilmesi yerine
srmesine olanak salamaya almak gerekmektedir. Ayrca bu diin st ene
tberlerinin normal boyutlarda olumasnda uyarc rol oynayaca da gz ard
edilmemelidir.
10. Kemik dokusunun nitelikleri, kompakt ve spongeoz blgeler, trabeklalarn
ince veya belirgin oluu yn ve dizilileri, eksostozlar, osteoprozis ve dier
patolojik olgular.(25, 31)
Az iin radyografide periapikal filmlerden baka okluzal filmler ve srtma
filimleri de kullanlr. Okluzal film okluzal veya yatay dzlemde, periapikal film
grntsnden daha geni bir alan iine alr ve torus varl, gml dilerin
konumu ve kk konumlarn ayt etmede tercih edilebilir. Isrtma filmleri de arayz
rkleri ve diler aras septumlarnn incelenmesinde kullanlr.(Renner RP,
Boucher LJ)

2.4.3.2. Az D Radyografi:
ene kemiklerini ve di dizilerini btn olarak grmek, TME eklemleri, st
ene sinslerini, ene krklarn, implant protezleri incelemek iin kullanlabilirler.
Ancak unutulmamaldr ki bu filmler periapikal filmler kadar net bir grnt
vermeyeceklerdir. Periapikal filmler ile destek dilerin incelenmesi daha doru
olacaktr.(29, 33)

2.4.4. Tan Modellerinin Deerlendirilmesi:
alma modellerinin kullanld balca yerler:
47
a) Protez yaplacak dokularn birbirleri ile ilikisini incelemek ve planlamasn
daha iyi yapabilmek
b) Uygun bir plan iin az dokularnda yaplacak ameliyat vs. gibi deiiklii
kartrmada yararlanmak
c) Hekimin yaplacak protezlerin tasarmna dair bilgileri teknisyene iletme
hususunda yine planlama modellerinden byk lde yararlanlr.
d) Hastalara yapm dnlen protetik uygulamalar hakknda aydnlatc
bilgiler, rnein modeldeki hatal bir n diin modelden ayrlarak, yerine konulmas
dnlen yapay diin uygun pozisyonu model zerinde hastaya aklanabilir.
e) Az hijyeni hususunda zellikle arzeden ve hasta titizlikle bakm yaplmas
gereken sahalar, rnein kroelerin altndaki muhtemel erozyon, restorasyon
kenarlarndaki nks blgeleri, gingival iritasyonlar, uygun di fralama ve di
iplerinin kullanm, hastann motivasyonuna ilikin dier bilgiler grsel olarak en iyi
modeller zerinde gerekletirilir.
f) Dier hususlara ek olarak bireysel kaklarn yapmnda da tan
modellerinden yararlanlabilir.
Tan modelleri hem artklatrde hem de paralelometre zerinde analizlenir.
(63)

2.5. PROTETK TEDAVDE TANI VE PLANLAMA
Kaybedilen ve kalan dislerin gsterdii eitlilik, muhtelif tipte protetik
tedaviler, bireylerin deiik zel ihtiyalar ve en uygun protezin seimli gibi
deiken faktrler bu konuya karklk getirebilir:

2.5.1. nerilecek protez trne etken olan extraoral faktrler:
1) Ya: Yal hastalarn byk deiikliklere uyum gstermesi daha gtr. ok
sayda di ekimi, byk ameliyatlar ok gerekli olmadka endike deildir. Ayn
zamanda gen bireylerde de erupsiyon dnemlerinin beklenmesi sz konusudur. Bu
dnemlerde hastalara sabit protez nerilmemelidir. Gei protezi olarak bir hareketli
protez yaplmaldr..
2) Genel salk durumu: Olaan d bir durum olmad srece, genel salk
durumu yerinde olmayan hastalara uzun sreli zorlayc dental operasyonlar
uygulanmamaldr. Sabit protez yerine geici parsiyel protezler uygulanmaldr.
48
3) Cinsiyet: Kadnlar erkeklere oranla daha fazla estetik kayg duymaktadr.
Protezin uygulanmas bu durum gz nnde bulundurularak yaplmaldr. Aksi
takdir de hasta protezini kullanmada problem yaayacaktr. Daha ziyade hassas
tutucululardan yararlanlabilir.
4) Ekonomik durum: Hastaya yaplacak hareketli protezler iin mevcut dilerde
bas hazrlklar yaplmas gerekebilir. Bu durumda bazen bilimsel endikasyona ters
den uygulamalar yaplmak durumda kalnabilir.
5) Sosyal durum ve meslek: Cemiyet iinde aktif rol olan bireyler genellikle
daha estetik tercihler yapmaktadr.(25,35 )

2.5.2. Sabit Blml Protez yapmna etki eden Faktrler:
Sabit protezlerin hacimce az yer kaplamalar sebebiyle hastalarca kullanm
rahat ve kolaydr. Destek dilerin kronlanmas nedeniyle rklerin oluumunu
nlemeleri de avantajlar arasndadr. Sabit protezlerde keza estetik daha iyi elde
edilir. Salam protezler olmalar nedeniyle krlmalara daha dayankldr. En
nemlisi ise ineme kuvvetlerini destek dilerin uzun eksenleri boyunca
ilettiklerinden biomekanik bak asndan uygundurlar. Ancak dezavantaj olarak;
madde kayb, uzun seanslar, pulpa dokusunun uyaranlara maruz kalmas, istendii
zaman karlamamas gibi faktrlerle karlaabiliriz.
Endikasyonlar:
A. Disik ksa ararlklar
B. n dilerin tamamlanmasnda
C. Splint olarak
D. Sorunlu hastalarda (zellikle fiziksel nedenlerle hareketli protez
kullanamayacak ise) (35)

Hareketli Blml Protez gerektiren Durumlar:
A. Serbest sonlanan vakalar
B. Uzun aralkl boluklar veya uygun olmayan destek diler mevcut ise
C. Disiz boluklarn dental arkn kavisli ksmlarnda yer almas.
D. Erikin olmayan hastalarda
E. Kart ark destei iin
F. Yark damak gibi eitli damak defektlerinde
G. Yz konturlarnn restorasyonlar
49
H. Gei protezi olarak
. Dikey boyut deiiklikleri
J. Diabetli hastalarda
K. Ar derecede rezorbe kret (25, 29, 35)

Ayrca ksmen disizlik gsteren vakalardan hangilerinin tam protezle restore
edilmesinin daha doru olacan bilmek yararl olacaktr:
Ar kemik kaybyla birlikte mobilite gsteren, ileri boyutlarda morfoloji
bozukluu gibi onarlmas mmkn olmayan zellikte destek dilerin
mevcudiyetinde,
Kronik olarak yetersiz az hijyeni ve yaygn rklerin olduu hallerde
Kozmetik olarak istenemeyen n grup dilerin varlnda
Az hazrl ve az ii dzenlemelerini reddeden hastalarda
Radyoterapi gren hastalarda daha radikal hareket ederek TAM PROTEZ
tercih nedeni olabilir(25, 63)
2.6. AIZ HAZIRLII
2.6.1. Cerrahi Hazrlklar
ekimler
Rezidel kklerin karlmas
Gmk ve art dilerin karlmas
Kistler ve odontojenik tmrlerin tedavisi
Malpoze dilerin alveol kemiklerinin dzenlenmesi
Exostoz ve toruslarn ortadan kaldrlmas
Hiperplastik dokularn zmlenmesi
Kas balantlarnn ve frenilumlarnn uygun pozisyonlara getirilmesi
Kemik spiklleri ve bak srt gibi olan kretlerin giderilmesi
Poliplerin, papillom ve travmatik hemanjomlar iin patolog ile ibirlii
yaplmas
Hiperkeratoz, eritroplazi ve lserasyonlarn biopsi alnmas (25, 29 )

2.6.2. Periodontal Hazrlklar
Etiolojik faktrlerin kaldrlmas
50
Enflamasyondan uzak gingival sulcuslarn dzenlenmesi ile tm ceplerin
giderilmesi veya azaltlmas
Mmkn ise, fizyolojik gingival ve ossez formasyon oluturulmas
Fonksiyonel okluzal ilikilerin salanmas
Bireysel plak kontrol program ile kesin idamenin salanmas (25, 29)

Bu kurallar uygulanmad zaman aadaki sorunlar oluablir:
1. Di mobilitesi ve ar, restore edilmi dilele ineme yaplmasn ve
fonksiyonu engelleyebilir.
2. Periodonsiyumun enflamasyonu, destek dilerin fonksiyonlarn olumsuz
ynde etkilemektedir. Salkl perioyodonsiyum asndan yararl olan fonksiyonel
stimlasyonlar yapmak iin hazrlanm restorasyonlar, periodontal hastalk
varlnda ykc etki yaratarak di ve restorasyonun mrn ksaltmaktadr.
3. Diin pozisyonu periodontal hastalkla sklkla deimektedir. Tedavi sonras
enflamasyonun zlmesi ve periodontal ligamn liflerinin rejenarasyonu, dilerin
hareket etmeleri ve orijinal pozisyonlarna geri dnmeleri ile sonulanr. Periodontal
tedavi ncesi tasarlanm olan restorasyonlar, tedavi edilmi periodonsiyum zerine
zedeleyici gerilim ve basnlar uygularlar.
4. Hastalkl dieti ve disiz mukozadan alnan ller zerine hazrlanan
blml protezler, periodontal salk kazanldktan sonra dokularla uyumluluunu
kaybederler.
5. Hastalkl dieti arkasna gizlenmi olan restorasyon kenarlar, periodontal
tedavi sonras enflame gingivann bzlmesi ile aa kmaktadr.(25, 33)

2.6.3. Konservatif Di Tedavisi ve Endodontik Hazrlklar
Temel prensip olarak tm restorasyonlar destek dilerden uzaklatrlmal ve
detayl bir tetkik yaplmaldr. Ek olarak, rkler tedavi edilmeli, zerlerine metal
protez paras gelecek olan yerler altn veya amalgam gibi dayankl bir malzeme ile
restore edilmelidir. Dolgu maddesi sertletikten sonra rehber dzlemler ve okluzal
trnak yerleri hazrlanmaldr.(25)

2.6.4. Ortodontik Tedavi
Eilmi diler dzeltilebilir.
51
Tek bana izole halde duran ikinci premolar, birinci premolara
yaknlatrlabilir ve birbirlerine splintle dayankl hale getirilebilir.
apraklk olan vakalar nce ortodontik olarak dzeltilebilir.
Malpoze diler de ortodontik olarak dzeltilebilir.
st n dilerinde diastema olan bireylerde, ortodontik tedavi uygulandktan
sonra protetik tedaviye geilmesi uygun olur.(25, 33)

2.6.5. Doku Tedavisi
nceden hatal veya eski bir protez kullanm olan hastalarda dokular, genellikle
kronik iltihabi durumdadr. Bu ekilde yaplacak yeni protezlerin kullanmnda ve
hastann az sal asndan problemler gzlenecektir. Bu sebeple:
Parmak veya yumuak di fras ile gnde birka kere masaj uygulanr
Anti-fungal bir maddenin, rnein nystatin gibi kullanlmas nerilir.
Doku iyiletirici madde uygulanr
Protezin uzun bir sre iin kullanlmamas sylenir.(25, 30)

2.6.6. TME hastalarnn tedavisi
Gerekli yntemlerle rahatszln tedavisi yaplmaldr.
1- Acil Tedavi: Bu tedavi ary hafifletmek iin ilalar, aktif triger noktasna
lokal anestezik enjeksiyonu veya eklem yaplar zerindeki basnc hafifletmek iin
yumuak splint kullanm olabilir.(25)
2-Balang Tedavisi (konservatif tedavi) : Balang tedavisi reversibl ve
hafifletici ve iyiletirmeye ynlendirici zellikte olmaldr. Her zaman hasta
eitimini ve evde dikkat edilmesi gereken konularla ilgili uyarlar iermektedir.
a- Okluzal splint tedavisi : Tedavi amalarna gre alt tiptedir:
* Sentrik iliki splinti ( kas gevetici, stabilizasyon splinti)
* Anterior konumlandrc splint
* n srma pla ( rahatlatc plak, Hawley pla, Sved pla, Dessner pla)
* Arka srma pla
* Pivolu splint
* Yumuak (rezilient) splint
b- Fizik tedavi
c- Fizyolojik ve fizyoteraptik rehabilitasyon
52
d- Psikiatrik destek tedavisi
e- Farmakolojik tedavi (25)
3. rreversebl Tedavi: Kas ve okluzal problemi olan hastalarda semptomlar
azaldnda ve hasta konservatif uygulamalar ile tadavi edildiinde arsz durum, 3-
6 ay kadar devam edebilir. Akut durumun kontrol altna alnmasndn sonra
okluzyonun deitirilmesi her zaman art deildir. nk okluzal ilikiler kabul
edilebilir duruma dnebilir. Bununla beraber baz hastalarda dier terapi yntemleri
gerekebilir.Bunlar:
* Okluzyonun deitirilmesi
* Restoratif tedavi
* Protetik tedavi
* Ortodontik tedavi
* Ortognatik cerrahi veya bunlarn kombinasyonudur.(25)

2.6.7. Destek Dilerin zerinde Protetik Hazrlklar
Bu aamada tehis modelleri artiklatre tespit edilmi ve protezin ncl plan
yaplm durumdadr. Ayrca protezin giri yolu andrlacak di sahalar,
deitirilecek di konturlar ve rest yerleri bilinmektedir.

Destek diler yaplacak ilemlere gre yle snflandrlr:
1- zerinde herhangi bir restorasyon yaplmadan kullanlacak destek
diler
a. Rehber dzlemlerin oluturulmas ve kontur deiiklikleri:
Bu dzlemler destek dilerin disiz blgelere bakan mezyal veya distal
yzeylerinde oluturulur. Yerletirilip kartlmas srasnda protezi seilmi olan
giri yolunda ynlendirmek amacyla destek diler zerinde oluturulan aksiyel giri
yoluna ve birbirine paralel yzeylere rehber dzlemler denir. Giri yolu iin yeterli
ve uygun bir rehber dzlem yaplmazsa hasta, protezini kolay yerletirip kartamaz.
Rehber dzlemler oluturulmasnn eitli yararlar vardr:
Rehber dzlemlerin, protezin giri yoluna paralel olmas salanr
Destek diler zerindeki ar stresler azaltlr
Protez stabilitesine katkda bulunulur
Mezyal ya da distal yzde oluturulan rehber dzlem sayesinde gerekli olan
blok-out miktar azaltlr
53
Destek dile protez yzeylerinin srtnmesi yolu ile protez retansiyonuna
katkda bulunulur
Ekvator hatt dietine yaklatrld iin trnak dietine daha yakn bir yere
konulabilir. Bylece gerek daha estetik bir grnm salanm ve gerekse kroe
diin dne eksenine daha yaklat iin kuvvetler die daha uygun olarak iletilmi
olur.
Hastann protezini kolaylkla kullanmas salanr(25)

Baz olgularda di; rehber dzlemin ideal uzunluu ar kesme yaplmadan
sadece andrma yolu ile temin edilemeyecek boyutlarda eilmi olabilir. Byle bir
durumda
Giri yolunu deitirmek
Dii kronlamak
deal rehber dzlemden daha ksa olan kabul etmek dnlebilir.
Ayrca baz doal dilerde uygun retansiyon iin yeterli undercut bulunmaz.
Byle olgularda doal diin yeniden ekillendirilmesiyle yeterli undercut
kazanlmas mmkndr. Klinik alma srasnda kat separelerle di yzeyleri
dzletirilebilir veya yksek devirli aygtlarla elmas ular ya da karbr frezler
kullanlr. Anestezik madde uygulanmaz bylece hekim hassasiyet arttnda hemen
fark edebilir. Ar kesme srasnda su spreyi kullanlr fakat son dzeltmeler iin
yalnzca hava kullanlmaldr.(25, 29, 33)

b. Trnak yerlerinin hazrlanmas
Trnaklar iin zel yuvalar gereklidir. Bunlar hazrlanan yuva iine oturmal ve
diin anatomik eklini deitirmemelidir. Dorudan doruya okluzal yzey zerine
yerletirilen trnaklar sentrik okluzyonda olsa bile eksantrik hareketlerde ykseklie,
dolaysyla da die ar ve travmatik basnlarn gelmesine sebep olur. zel
yuvalarnda yer almayan trnaklarn destek devini grebilmeleri ve protezin
stabilizasyonuna katkda bulunabilmeleri sz konusu deildir.

Dorudan doruya eik yzeylere yerletirilen trnaklar ise, kolaylkla kayarak
diler de devirici olumsuz kuvvetler olutururlar. O halde trnaklar okluzal yze veya
eik yzeylere direk olarak yerletirilmemelidir ve trnaklar dkm yntemiyle elde
edilmelidir.(25, 34)
54
2- zerlerine inley, onley ve pinley yaplacak destek diler:
bu inleylerin normal inleylerden farkl olarak proksimal yzeyleri ve okluzal
ksmlar geni tutulur. Bunlar ayn zamanda okluzal trna alabilecek kadar yeterli
derinlikte hazrlanmaldr.

3- zerlerine kronlar yaplacak destek diler:
Doal dilerin konturlar herhangi bir direk tutucu tipi iin yetersiz olduunda
bir dkm kron dnlmelidir. Yetersiz undercutlar ya da istenilmeyen
undercutlar kron yapm iin yeterli endikasyonlardr. Ar rk olan veya eitli
hatal restorasyonlar bulunan diler iin de kronlar dnlmelidir. Periodontal
lezyonlar olan dileri splintlemek iin gerekli olan dileri kronlarla dzelterek
konturlar kazandrlabilir. Az hijyeninin iyi olmamas destek dileri kronlamak iin
uygun bir sebep deildir.
Blml protezlerde gerekli hazrlklar di ve evre dokularda yapldktan sonra
l ilemine geilir. (25, 29)

2.7. L YNTEMLER:
Blml protezlerde l yntemleri anatomik ve fizyolojik olarak iki grup
altnda toplanabilir. Anatomik lye mukostatik, basnsz, minimum basnl,
negatif basnl l, fizyolojik lye ise, fonksiyonel, dinamik, basnl ve
seilmi veya kontroll basnl l gibi isimler de verilmektedir.

2.7.1. Anatomik l teknii:
Bu l teknii Kennedy III snf gibi di destekli vakalar ile mukoza
reziliyensinin olmad vakalarda kullanlr. l maddesi aljinat veya sentetik
kauuk esasl maddelerdir. l ka standart kaktr. l daha nce anlatlan
ekilde alnr (bkz: tam protezler) ve bu lden alnan model bireysel kak
yapmnda kullanlr. Bireysel kak daha nce anlatld gibi azda uyumlandrlr
ve gerekli dzeltmeler yaplr. Alm olduumuz model tan modeli olarak kullanlr.
(28, 30)

2.7.2. Fonksiyonel l teknii:
Blml protezlerde ineme basnc destek diler ve mukoza gibi iki ayr
destek doku araclyla ene kemiine ulatndan l alnrken bu iki doku
55
arasndaki reziliyens farknn gz nnde tutulmas gerekmektedir. l daha nce
anlatld ekilde alnr ve ana model elde edilir.(28, 30)

Tan modelinde analiz:
Bu analizde drt ana etken deerlendirilerek giri yolu saptanr, tutucu blgeler,
engellemeler, rehber dzlem yzeyleri estetik gereksinimler olarak snflandrlabilir.

2.8. KROE TUTUCULU PROTEZN PARALARI
Kroe tutuculu protez deiik grevleri olan ve bunun yannda birbirlerinin
ilevlerine de katkda bulunan, baka bir deyile entegrasyon iinde alan
paralardan oluur. Bu paralar unlardr:
1- ana balayclar
2- kk balayclar
3- trnaklar
4- direk tutucular
5- karlayc paralar
6- indirek tutucular
7- kaide plaklar(34)

2.9.PLANLAMA
Hareketli blml protez planlamas yaplrken protezin stabilitesine etki eden
kuvvetlerin, protez bileenleri ile az hijyeninin devamllna engel olmayacak
ekilde geriye kalan dokularn korunmas amalanr. Desteklerini farkl dokulardan
alan ve dolaysyla az iinde etkili olan kuvvetlere kar farkl ekillerde
oluturduklar hareketlerle cevap veren di ve di-doku destekli protezlerde
uygulanmas gereken prensipler de farkl olacaktr. Bu prensiplerin altnda
sistematik bir yap kazanan planlama dzeni sayesinde bu ilem daha kolay ve daha
doru bir forma girebilir.(2)

2.9.1. Planlama prensipleri:
Di destekli olan Kennedy III blml protezler sabit blml protez gibi disiz
boluun her iki ucunda yer alan dilerle desteklenir. Di destekli kaide, okluzal
kuvvetleri trnaklar araclyla direkt olarak destek dilere iletir. Kaide altndaki
dokular protezi destekleme roln stlenmediinden, mukozann reziliyens zellii
56
ve bu dokular destekleyen kemiin yaps ve zellikleri protez desteini etkilemez.
Disiz boluun uzunluu ne olursa olsun destek diler ilave ykleri tayacak kadar
salkl ise baarl bir planlama ile protez destei disiz bolular evreleyen
dilerden salanr. Ancak protez yapan gdalarn etkisiyle yukar doru hareket
edebilir. Stres oluturan bu hareketin protez bileenleriyle kontrol edilmesi gerekir.
(25, 29)

Kennedy I, II ve IV hareketli blml protezler ise desteklerinin byk bir
ksmn kaide altndaki dokulardan, snrl miktarda ise destek dilerden
saladndan daha byk miktarda strese maruz kalrlar. Destek dilere yakn olan
protez kaidesi byk oranda dilerle desteklenirken destek dilerden uzaklatka
doku desteinin etkinlii artar. Serbest sonlu restorasyonda direk tutuculuk ve destek
di destekli kaidelerde olduu gibi salanamaz. Serbest sonlu protezler azda
mevcut olan son destek diin distalindeki rezidel kret zerinde yer alan bir veya
daha fazla sayda kaideye sahip olduundan tamamyla di destekli olma avantajna
sahip deildir. Bu protezler sadece desteini bir ksm asndan deil ayn zamanda
tutuculuk iin de kaidelerine bamldrlar. Streslerin; maksimum doku rtcl,
direk tutucular ve dier protez bileenlerinin avantajl konumda yerletirilmesiyle
kontrol edilmesi gerekir.(2, 25, 27)

a- KENNEDY I-II VAKALAR DA PLANLAMA
Trnaklar:
1- Protez iin mmkn olan en iyi destei oluturacak trnaklar iin dier
deerlendirilir.
2- Stresin dilerin uzun aks boyunca iletilmesi iin trnak yuvalarnn prepare
edilmesi gerekebilir.
3- Trnaklar disiz bolua konmu olan dilerin mezyo-okluzal yzeylerine
yerletirilir.

Direk tutucular:
1- Planlama iin uygun olan en basit kroe kullanlmaldr.
2- Kroenin stabilizasyon zellii iyi olmal, fonksiyonel streslerle aktive
edilene kadar pasif kalmal ve destek die tork iletmeden protez kaidesinin snrl
miktarda hareketine izin verecek esneklie sahip olmaldr.
57
3- Kroelerin konumu belirlenirken stresi maksimum ekilde kontrol etme
zellii gz nnde bulundurulmaldr. Kennedy I protezlerde genellikle her
terminal destek di zerinde birer adet olmak zere sadece iki tutucu kullanlabilir.
Disto-bukkal undercut mevcut olduunda bar kroe kullanm tercih edilir. Dier
seenek ise ters akers kroe olabilir. Mezyobukkal undercut mevcut olduunda,
bkm kroe veya dieti kroesi kullanlr. Dkm evresel kroe kullanlmamas
nerilir. Resiprokal kroe kolunun rijit olmas gerekir. Kroe sisteminin bu bileeni
gerektiinde lingual plaa dntrlebilir. Kennedy II protezlerde de en az iki adet
kroe bulundurulmaldr. Serbest sonlu tarafta Kennedy I protezler iin dnlen
planlama geerlidir. Di destekli tarafta ise arkn mmkn olan en arka blgesinde
bir adet kroe yer alr. Di destekli tarafta modifikasyon boluu yer aldnda
boluun nnde ve arkasnda yer alan destek diler kroelenir. Kroe tipi ve tutucu
undercutn yeri uygunluk asndan deerlendirilir. Tm resiprokal kollarda rijidite
esastr. Resiprokal kol yerine lingual plak kullanlabilir.


ndirek tutucular:
1- ndirekt tutucu olarak kullanlan trnaklar mesnet hattndan mmkn
olduunca uzakta ve n blgeye yakn konumlandrlr.
2- Kennedy I protezlerde genellikle iki adet indirekt tutucu kullanlrken
Kennedy II planlamada mesnet hattndan karlan dikmenin kart hatt kestii
blgede bir adet yeterli olabilir.
3- ndirekt tutucular kendileri iin hazrlanm trnak yuvalarnda
yerletirilir,Aksi takdir de, kuvvetlerin diin uzun aks boyunca iletilmesi
engellenmi olur.
4- Birden fazla sayda di zerinde etkili olabilmek amacyla lingual plak veya
Kennedy bar kullanlabilir.

Majr Balayclar:
1. htiyac karlayacak olan en basit balayc seilmelidir.
2. Faydal olaca dnldnde, st ene ana balaycsnn plannda sert
dokudan destek alnr.
58
3. Rijitlii arttrmak, lateral stresleri datmak, indirekt tutuculuu arttrmak
veya gda birikimi alanlar oluturmamak iin ana balaycnn snrlar dilerin
palatinal-lingual yzeylerine kadar uzatlabilir.

Minr Balayclar:
1. Minr balayclar rijit olmaldr.(Bar ve dieti kroelerinin yaklaan kolu
haricinde)
2. Minr balayclar yerletirilirken rahatlk, temizlenebilme ve suni dilerin
yerletirilmelerini kolaylatrma amalanr.

Oklzyon
1. Sentrik okluzyonda, posterior dilerde bilateral temas salanmaldr.
2. ncl temaslar olmadan ve tm eksantrik hareketlerde geriye kalan doal
dilerle uyum iinde olan bir okluzyon oluturulmaldr.
3. Mandibuler serbest sonlu protezlerde alan tarafta temas oluturulur. Aksi
takdir de, Kuvvetler gerekli ekilde daha geni alanlara dalamaz ve ineme
fonksiyonu yeterli etkinlikte yaplamaz
4. Maksiler serbest sonlu protezlerde ise mmkn olduunca, dengeleyen ve
alan tarafta temas oluturulur. Bylece, rezorpsiyon mekanizmas sonucu
kretlerin daha lateralinde yer alan suni dilere sahip olan serbest sonlu protezin
stabilizasyonu arttrlm olur. Aksi takdir de, zamanla protez oynamaya ve hastann
kullanmnda problem yaratmaya balayacaktr.
5. Maksiler veya mandibuler tek tarafl serbest sonlu protezlerde sadece alan
taraf temaslarna ihtiya durulur. Dengeleyen taraftaki metal alt yap di destekli
olduundan, dengeleyen taraf temaslarnn protez satabilitesine katks olmayacaktr.
Aksine kuvvetlerin dalmnda dengesizlikler oluacaktr.
6. Blml protezin karsnda maksiler tam protez mevcut olduunda,
eksantrik pozisyonlarda balansl okluzyon oluturulur. Aksi takdir de, Tam protezin
stabilite yeterli miktarda olmayacaktr.
7. Kar enede tam protez olmad srece, dz protrusiv hareketlerde
antagonist posterior diler arasnda temas olmas istenmez.
8. Suni dilerin seimi ve yerletirilmesinde, protez tarafndan oluturulan
stresin en aza indirilmesi amalanmaldr.
59
i. Daha kk ve/veya az sayda ve bukkolingual mesafesi daha dar olan diler
seilebilir.
ii. Mekanik avantaj oluturmak amacyla diler alt enede mmkn olduu kadar
kret tepesine dizilmelidir.
iii. Gda daha rahat paralayacak keskin kenarlar ve gda ka blgeleri
oluturmak amacyla sui diler modifiye edilebilir.
Protez Kaidesi:
1. Okluzal streslerin geni alana dalmas iin kaide snrlar mmkn olduu
kadar geni tutulmal; ancak fizyolojik snrlar iinde olmaz ise evre dokularn
fonksiyonel hareketlerine engel olabilirler.
2. Fonksiyonel l kullanlarak rezidel kretlerin fonksiyonel formu elde
edilir.
3. Cilal yzeyler hastann maksimum nromuskuler kontrol salayabilecei
ekilde hazrlanr.(27, 33, 34 )
Daha spesifik bir yorum olarak planlamalar u ekilde deerlendirilebilir

Kennedy I vakalarda Planlamalar:

st enede ana balayc olarak: palatinal plak veya ant-post palatinal bar
eklinde ana balayc seilerek mukoza ve kemik desteinden azami lde
yararlanlmaldr. Palatinal plak daha ziyade tercih edilir. zellikle destee
ihtiyacmz olan alanlarda ant-post bar kullanlmas rijitlik ve retansiyon asndan
problem yaratacaktr.
Alt enede ana balayc olarak: Lingual bar veya gerektiinde lingual
bar+Kennedy bar seilir. Ancak undercutlarn bulunduu olgularda lingual bar
mukozaya oturur ve hastay rahatsz eder. Rlyef yaplarak kullanlmas
nerilmektedir. Kennedy bar indirekt tutuculuun arttrlmas istenen olgularda
tercih edilmelidir.
Kroe Sistemleri:
Eer destek diin durumu pek uygun deil ise: Kombine veya RPI kroe
sistemleri gibi kuvvet krc zellikte kroeler veya dkm kroe kullanlacaksa
oklzal trna mezialde olan Nally Martinet (Modifiye Bacj Action) gibi kroeler
tercih edilir.
60
Eer dokular salam, boluk mesafesi ksa ise:Back Action gibi dkm
kroeler kullanlabilir.4 veya 5 nolardan itibaren boluk varsa veya birden fazla die
kuvvetin dalmasn salamak iin Multiple kroeleme sistemi tercih edilebilir.
ndirekt tutucular: Fulkrum ekseninden uzak dilere yerletirilir. Ayrca
trnaklar mesialde olan kroeler tercih edilmelidir.(35)

Kennedy II vakalarda Planlama
st eneden kullanlacak ana balayclar: Kart ark stabilizasyonundan
yararlanlr. Ant-post palatinal bar, palatinal atk veya palatinal plak uygulanr.
rnein kaninden itibaren di eksiklii varsa(palatinal plak)
Destekten ok yaralanlmayacak ise ant-pos palatinal bar
Az sayda di eksiklii varsa 4 veya5 den itibaren kII vakas ise palatinal bant
n blge dileri de eksik ise U plak (nadiren seilir.)
Alt enede kullanlacak ana balayclar: Kart ark stabilizasyonundan
yararlanlr.
Lingual bar
Lingual bar+Kennedy bar (devaml kroe)
Kroe sistemler:
KII de boluk tarafndaki destek die:
Back action
Nally Martinet (Modifiye Back action)
Kombinasyon kroe
RPI kroe
KII de dili blgeye:
Bonwil kroe
Multiple kroe
KII modifikasyonlu; dili blgedeki son destee:
Ring kroe
Akers kroe
Kombine kroe (Fonksiyonel kol bkm, oklzal trnak ve resiprokal kolu
dkm olduu)
ndirekt tutucular: Boluun kollateralinde bir adet.(35)

61
b-KENNEDY III VAKALAR DA PLANLAMA
Trnaklar
1. Trnaklar, destek dilerin disiz krete yakn olan blgelerine yerletirilir
2. Ana balayclar desteklemek amacyla trnaklar kullanlmaldr.
Direkt Tutucular:
1. Disiz boluu snrlandran iki adet destek di ve dili arkn mmkn olan
en arka blgesinde bir adet olmak zere kroe kullanlr. Modifikasyon mevcut
olduunda ise bu kroeleme sistemi yaplr ise destek yetersiz kalr. Bu sebeple
drtgensel kroeleme yaplr.
2. Kroe tipinin seimi ok nemli deildir. Di ve doku konturlar ile estetik
gz nnde tutularak en basit kroe tipi seilir.
ndirekt Tutucular
ndirekt tutucularn kullanm gerekli deildir.
Major ve minor balayclar
Kennedy I II planlamadaki kriterler geerlidir.
Protez Kaidesi:
1. Fonksiyonel l gereklidir.
2. Snrlar; estetik, rahatlk ve gda bir iki gz nnde tutularak belirlenir. (33)

Daha spesifik bir yorum olarak planlamalar u ekilde deerlendirilebilir:
Bu tr vakalar da dsiz kret blgesinin ksa-uzun, tek-ift tarafl boluk
iermesine gre planlama yaplr.
Disiz kret sahas ksa ve alveoler kret rezorbsiyonu fazla deilse desteklik iyi
ise sabit protez endikasyonu vardr.
st ana Balayclar:
Palatinal bant
Palatinal bar, ancak bu tr balant di eksikliinin fazla olduu sahalarda
uygulanrsa desteklik grevini yerine getiremez. rnein; 4-5-6 numaral diler tek
tarafl eksik ise kullanlabilir
Anterio-posterior palatinal bar
Alt ana balayclar:
Lingual bar
Lingual bar+Kennedy bar (nadiren)
62
Kroe sistemler:
Di eksiklii olan blgede kroeler:
Akers kroe
Dieti kroesi
Arkada tek kalm molar di varsa ring kroe
Dili blgede kroeler:
Bonwil kroe
Multiple kroe
ndirekt tutucular: ndirekt tutucu kullanmna gerek yoktur. Di desteine doku
desteinden daha fazla ihtiya vardr.(35)


c-KENNEDY IV VAKALAR DA PLANLAMA
Trnak:
Disiz bolua komu yzeylerde ve protezin en arka blgesindeki destek diler
zerinde trnaklar yerletirilmelidir. Aksi takdir de, kroe tutuculuu yetersiz olaca
iin kaldra kuvvetleri ile birlikte hareketlilik gzlenecektir. Disiz alan arttka
kaldra etkisi de artacaktr.
Direkt Tutucular:
Anterior kroelerin mmkn olduunca n blgeye, posterior kroelerin ise
mmkn olan en arka blgeye yerletirilmesiyle salanan drtgensel plan en uygun
kroe yerleimdir.
Disiz boluun ksa olduu durumlarda kroeler n blge de kullanlmamaldr.
nk bu ekilde estetik olarak bozukluk olacaktr. Kroeler mmkn olduu kadar
arka blgedeki destek diler zerinde kullanlmal, protez n blgede sadece
trnaklarla desteklenmelidir.
ndirekt tutucular
Fulkrum ekseninden posterior blgeye doru mmkn olduunca uzak alanda
yerletirilmi olan kroe ve trnaklar indirekt tutuculuk salar. Kroelerin gensel
planlanmamas gerekir. Bu planlama indirekt tutuculuk gereksinimini arttracaktr.
Drtgensel yaplacak planlama indirekt tutuculuk gereini azaltcaktr.
Majr ve minr tutucular:
KI ve KII planlamadaki kriterler geerlidir.
63
Oklzyon
1. Kart doal dilerin bolua doru srmelerini nlemek iin planlanan
tberkl ilikisi iinde kart dilerle temas salanr. Ancak eksantrik hareketlerde
kart anterior dilerle temas olmamasna dikkat edilir; nk byle temaslar protez
kaidesi altndaki rezidel kret zerinde zararl etki olutururken, protez stabilitesine
fazlaca katkda bulunmaz. Labial alveolar kemiin korunmas esastr.
2. n grup dilerin duda desteklemek amacyla alveoler kretin daha n
blgesine dizilmesi, protezin rotasyon hareketini arttrabilir.
Protezin Kaidesi:
Disiz alan uzun olduunda fonksiyonel l gerekli olabilir.(33, 34)

Daha spesifik bir yorum olarak planlamalar u ekilde deerlendirilebilir
KIV de nemli olan boluk mesafesidir. Boluun az olduu vakalarda rnein
3-3 aras sabit protez yaplabilir.
Eer kaninlerin destei iyi deilse ve n blgede alveoler kret ,rezorbsiyonu
fazla ise blml protez yaplmaldr.
st enede ana balayclar:
Palatinal plak(boluk bykse)
At nal eklinde (U plak)

Alt enede
n blgede: lingual plak
Arka blgede lingual bar (diler akta kalacak ekilde hazrlanmaldr)
n dilerde kroeleme:
Genellikle dieti kroesi tercih edilmelidir. Aksi takdir de estetik olarak hastay
tatmin etmez.
Arka dilerde:
Bonwil kroeler
Multiple kroeler
ndirekt tutucu olarak
n dilere okluzal trnak yerletirilir. Bylece hem estetik dzeltilir hemde
hareketlilik nlenmi olur.(35)

64

2.10. PLANLAMA UYGULAMALARI
Tehis modellerinin zerinde yaplacak olan metal alt yap planlamasnda ki
daha nce belirtilen prensipler dahilinde aadaki sistematik sralama takip edilerek,
model ve planlama izelgeleri zerinde detayl bir izim yaplmaldr.

1. Disiz boluklarn belirlenmesi(restore edilecek disiz alanlar)
2. Vakann snflandrlmas
3. Destek blgelerinin belirlenmesi
4. Direkt tutucularn yer, say ve tipinin belirlenmesi
5. ndirekt tutucularn belirlenmesi
6. Rehber dzlemlerin deerlendirilmesi
7. Ana balaycnn seimi
8. Minr balayclarn yerletirilmesi

VAKA 1













65

ekil 2: vakann tan modeli, destek blgeleri, direkt ve indirekt tutucu blgeleri,
protez planlamas
ST ENE:
-Restore edilecek disiz alanlar:
3 di destekli
1 serbest sonlu
-Vakann Snf: KIII mod 3
-Destek:
Okluzal trnaklar:15(M), 27(m,d)
Singulum trnaklar:13,22
Serbest sonlu disiz sahada mukoza destei
-Direkt tutucular:
Ters akers kroe:15(DB andrkat, plak resiprokasyonu): serbest sonlu kaide ve
bukkal doku andrkat nedeniyle.
Dieti kroesi:13 (ML andrkat, plak resiprokasyonu)
Halka kroe:27 (MB andrkat, stabilizasyon ve yardmc kavrama kolu ile
resiprakasyon): destek diin meziale ve bukkale devrilmi olmas nedeniyle
Oluturulan gensel yerleim sayesinde, anterior blgede estetik probleme
neden olacak kroelemeye ihtiya duyulmamaktadr
-ndirekt tutucular
U plan singulum uzantlar
66
Singulum trna:22
ndirekt tutucular ok gerekli olmamakla birlikte, disiz boluklarn uzun olmas
nedeniyle, gensel tutuculuk modeline katkda bulunmaktadr.
Rehber dzlemler:
15 (M)
Abrazyon sonucu anterior dilerin klinik kron boylarnn azalmas, uygun
rehber dzlem oluturulmasn engeller.
27: Meziale eimi ar preparasyon gerektirdiinden, kronla restore
edilmeden, rehber dzlem oluturulmas mmkn deildir.
Ana balayc:
U plak
Minr balayclar:
Halka kroenin mezial ve distal trna ile ana balayc birletirenler
12 nolu di ii faset di, dier disiz boluklarda a eklinde
dieti kroenin yaklaan kolu
neriler:
Abrazyona uram ve dolaysyla klinik kron boylar ksalm olan anterior
dilerin estetik grnm etkilendii gibi, singulum yzeyleri de trnak yerleimi
iin uygun deildir.13, 11, 21 ve 22 nolu dilerin kron-kpr ile restorasyonu
anterior modifikasyonun kapatlmas, 13 nolu dite uygun andrkat elde edilmesi ve
22 (D) rehber dzlem hazrl iin de avantajl olacaktr.
14 nolu di eksiklii ters Akers kroenin yerleimi iin avantaj
oluturduuundan bu modifikasyonunda kpr restorasyonu ile giderilmesi ok
gerekli deildir. Ancak alternatif olarak, 15 nolu di kpr restorasyonuna dahil
edilip, ters akers kroe yerine y-bar kroe kullanlp, protezin estetik baars
arttrlabilir. Bu durumda , 15(m) ve 21 ile 22 nolu dilerin singulum trnak yuvalar
hazrlanp u plan doku rtcl azaltlr.
ALT ENE:
-Restore edilecek disiz alanlar:
1 di destekli
2 serbest sonlu
-Vakann snf Kennedy I mod 1
-Destek
67
Okluzal trnaklar:36(d) 34(m)
Singulum trnaklar: 32-43
Serbest sonlu disiz sahalarda mukoza destei
-Direkt tutucular
Akers kroe: 36 (mb andrkat) ve ters Akers kroe:34(db andrkat) veya
ift Akers:36(mb andrkat) ve 35 (mb andrkat)
Y-bar kroe:43 (dl andrkat) veya dieti kroesi:43(ml andrkat)
evresel kroelerde stabilizasyon kolu ve minr balayc resiprokasyonu, dieti
kroelerinde singulum trna ve aproksimal plak resiprokasyonu salanr.
-ndirekt tutucular:
Okluzal trnak:34(m)
Singulum trna:32
Kennedy bar veya lingual plak
-Rehber dzlemler:
Abrazyon sonucu azalm olan klinik boylar nedeniyle etkili rehber dzlem
hazrl mmkn deildir.
-Ana balayc
Lingual bar, ift lingual bar veya lingual plak
-Minr balayclar
Lingual bar veya ift lingual bar kullanldnda;
36,34 ve 43:kroeleri ana balayc ile birletirenler
34,32 ve 43:trnaklar ana balayc ile birletirenler
Ksa disiz boluklarda a eklinde, uzun olanda ise a ve ya kafes eklinde
-neriler:
evresel kroelnin 35 yerine 34 nolu dite kullnm estetik saknca yaratp; 33
nolu diin yerletirilmesini zorlatrmasna ramen, daha uygun olan andrkat
kullanlm olacak ve kroelerin birbirlerinden uzakl arttndan, daha stabil bir
planlama oluacaktr.
33 nolu di iin tp di veya faset di kullanlabilir




68
VAKA 2.






















ekil 3: Vakann tan modeli, destek blgeleri, direkt ve indirekt tutucu blgeleri,
protez planlamas
ST ENE:
-Restore edilecek disiz alanlar:
2 serbest sonlu
-Vakann snf: Kennedy I
-Destek
Okluzal trnak:15(m,d)
Serbest sonlu disiz sahalarda mukoza destei
-Direkt tutucu
69
Ters Akers kroe:15(db andrkat, plak resiprokasyonu)
-ndirekt tutucu:
Labial flanjlar
-Rehber dzlemler:
15(d,m)
-Ana balayc:
Tam palatal plak(arka hududu akrilik ile ekillendirilebilir)
-Minr balayclar:
Kroeyi ana balayc ile birletiren
Disiz alanlarda a veya kafes eklinde
neriler:
Andrkat gingival blgeye yakn olmas durumunda, alternatif olarak bar veya
dieti kroesi de kullanlabilir. MB andrkat mevcut olduunda, bkme telden
kombine kroe de alternatif olabilir.

ALT ENE:
-Restore edilecek disiz alanlar:
1di destekli
1 serbest sonlu
-Vakann snf: KI mod1
-Destek:
Okluzal trnaklar:37(m), 35(m, distalde olmas gereken trnak, okluzal atma
nedeniyle meziale kaydrld),34(d)
Singulum trna:33
Serbest sonlu disiz sahada mukoza destei
-Direkt tutucular:
Aker kroeler:37(db andrkat, stabilizasyon kolu ile resiprokasyon), 35(mb
andrkat, plak resiprakasyonu)
32 nolu di, yetersiz andrkat ve periodntal salk nedeniyle direkt tutucu iin
uygun deildir.
Direkt tutucu, estetik saknca nedeniyle 33 veya 34 nolu diler yerine,35 nolu
die uygulanmtr.
-ndirekt tutucular:
70
Okluzal:34(d)
Lingual plak(singulum trna ile birlikte)
Bukkal flanjlar
-Rehber dzlemler:
37(m)
35(d)
-Ana balayc
Kesintili lingual plak
-Minr balayclar
Kroeleri ana balayc ile birletirenler
Disiz alanlarda a veya kafes eklinde
VAKA:3
ST ENE:
-Restore edilecek disiz alanlar:
1 di destekli
1 serbest sonlu
-Vakann snf: KII mod 1
-Destek
Okluzal trnak:15(d; disiz kaidesinin ksa olmas ve gensel yerleim
nedeniyle),24 (d) ,25(m; distalie yerletirilmesi gereken trnak okluzal atma
yaratmaktadr),27(m)
Serbest sonlu disiz sahada mukoza destei
-Direkt tutucu:
Okluzal trnak:24(d)
Disiz alann ksa olmas ve modifikasyon boluunun varl, indirekt tutucu
ihtiyacn azaltmaktadr.
-Rehber dzlemeler:
15(d)
25(d)
27(m)
-Ana balayc
Palatal bant
-Minr balayclar
71
Kroeleri ana balayc ile birletirenler
Kerbest sonlu blgede a eklinde
Di destekli blgede metal kaide ve akrilik pencereli metal gvde kullanlabilir.

ALT ENE:
Sabit protez endikasyonudur.






















ekil4 : Vakann tan modeli, destek blgeleri, direkt ve indirekt tutucu blgeleri, protez
planlamas



72

VAKA:4






















ekil5: Vakann tan modeli, destek blgeleri, direkt ve indirekt tutucu blgeleri, protez
planlamas
ST ENE
-Restore edilecek disiz alanlar:
1di destekli
-Vakann snf: KennedyIV
-Destek
Okluzal trnaklar: 17(m), 16(d), 26(d) ,27(m)
n blgedeki disiz alan
-Direkt tutucular
73
ift Aker kroeler:17 (db andrkat) ve 16(mb andrkat), 26 (mb andrkat ve
27(andrkat):resiprokasyon, stabilizasyon kollar ile salanmaktadr.
-ndirekt tutucu:
Posterior desteklerdeki kroelerin retantif ular
Labial flanjlar
Rehber dzlemler
Drtgensel yerleim oluturulmasna ramen, direkt tutucularn birbirine yakn
olan konumlar protez hareketlilii nlemede zayf kalabilir.
-Rehber dzlemler:
16(m)
26(m)
-Ana balayc
U plak
-Minr balayclar
Stabilizasyon kollarn ana balayc ile birletirenler
Disiz alanda a eklinde
ALT ENE:
Sabit protez endikasyonudur.

2.11. METAL PROVA VE KAPANI
Tek para dkm iskelet dklerek laboratuardan geldiinde model zerinde
kontrol edilir. Planlanmas, birleenleri, dkm hatalar asndan iskelet gzden
geirilir. Bundan sonra hasta azna taklr. Azda ayn ilikilerde yapay dilerin
konaca yerler yani kafeslerin alt akrilin rahata girmesi ve ykseklik yapmamas
asndan bo braklr. Kn I ve II protezlerde bu duruma dikkat edilmesi gerekir
Eer retansiyon alarnn altna mum konulmadan kapan almaya allrsa
stne basldnda retansiyon alar mukozaya yaknlaacandan kapan hatal
olacaktr. Kapan alamadan bu blgelere mum konmaldr. Mumun gereinden kln
olmas da hataya yol aar. Retansiyon alarnn altna mumlarn uygun kalnlkta
konulmas gerekmektedir. Bunun iin yle bir yol izlenmelidir: Evvela bir tabaka
pembe mumdan uygun miktar kesilir ve yumuatlarak al model zerinde disiz
blgeye yerletirilir. Bundan sonra iskelet bir alevde hafife stlarak modele
mumlarnn zerine oturtulur.
74
Yerine oturmas iin iskelete retansiyon alarndan bastrlmamaldr. skelet
n ksmdan yani doal dilerin olduu yerden bastrlarak muma oturmas
salanmaldr. Burada rehber doal dilere konan trnaklardr. Trnaklar tam olarak
die oturduunda protez de yerine oturmu demektir.(2, 24, 25)

KAPANI: Parsiyel protezlerde kapan alnmasnda iki yol takip edilebilir.
Bunlardan birincisi kapan alnrken baz plaktan yaplm geici kaide plaklarnn
kullanlmas, ikincisi ise metal iskeletlerinin kaide pla olarak kullanlmasdr.
Kapann baz plaktan hazrlanm geici kaide plaklar ile alnmas daha az hataya
sebep olacak yntemdir. Bu metoda metal iskelet geldikten ve azda kontrol
yapldktan sonra model zerine baz plaktan geici kaide plaklar hazrlanr. Bu
plaklarn tam ve doru olarak aksiyon hatlarna kadar uzamas gerekmeyebilir.
Plaklar hazrlandktan sonra zerlerine mum ablonlar konur, kapan alnr.
Modeller bu kapana oturtularak artiklatre alnr, plaklar kartlp atlr yerine
metal iskeletler konarak di dizilir.
Kapan alnrken metal iskeletin kullanlmas durumunda mum ablonlar
dorudan iskelet zerine yerletirilir. Disiz sonlanan blgelerde retansiyon alarnn
altna nce anlatld gibi mum konulmas ihmal edilmemelidir.
Kapann alnmasnda doal diler rehberlik eder. Alt st enelerdeki karlkl
doal dilerin azn bo olduu zamanki gibi kapanmas gerekir. Kapan bu
durumda saptanr ve yapay diler bu ilikiye gre dizilir. (25, 33, 34)
Mumlu kapanta dikkat edilmesi gereken en nemli noktalar alt st doal
dilerin tam olarak kapanmasn salamak, disiz sonlanan blgelerde retansiyon
alarnn altna mum koymaktr. ablonlarn souk olarak aza taklmas,
ykseklilerinin bir spatlle alaltlarak veya mum ilave edilerek ayarlanmas doru
olan yaklamdr. Baz hekimler ablon mumlarn yumuak olarak aza takmakta
sonra hastann doal dileri birbirlerine deene kadar srtmaktadrlar. Bu yaygn
olarak yaplmakla birlikte ok doru bir yntem deildir.

Parsiyel protezlerde hastann vertikal yksekliini (ve tabiki sentrik
okluzyonunu) doal dilerin karlkl konumu belirlenir. Yani alt st ene doal
dileri karlkl olarak birbirlerine deince vertikal ykseklik de belirlenmi olur.
Ancak kimi hastalarda vertikal kolaylkla belirlenemez. Mesela dilerinde ar
anmalar olan bir hastada vertikal ykseklin saptanmasnda doal diler rehber
75
alnrsa elbette hata yaplacaktr. Buna benzer durumlarda doal di rehberliinin
vertikal ykseklik tayininde hataya yol aacann belirlendii durumlarda vertikal
boyut tayininde alt st doal dilerin karlkl temasnn rehberliinden vazgeilir ve
daha salkl olarak baka metodlarla vertikal boyut saptanr. Ve genellikle doal di
rehberliinden daha yksek bir vertikal boyut saptandndan bu ileme vertikal
boyutunun ykseltilmesi ad verilir. (2, 29)

2.12. DL PROVA
Dili prova protezin bitmi halinin ayns olmaldr. Kimi di hekimlerinin
sadece dikey boyut ve sentrik ilikiyi kontrol etmesi ve grn teknisyene
brakmas doru deildir.

nce sentrik okluzyon kontrol edilmelidir. Parsiyel protezlerde sentrik
okluzyona doal dile rehberlik eder. Doal diler sentrik okluzyondayken protezin
yapay dileri de sentril okluzyona gelmelidir. Bu durum alt st doal dilerin
karlkl temasyla kontrol edilir. Doal diler tam olarak kapanmaldr.

kinci kontrol edilecek husus eksentrik ilikilerde karlkl dilerin ilikisi ve
okluzyondur. zellikle KnI gibi disiz sonlanan ve disiz blgesi fazla olan
hastalarda okluzyonun tipi hekim tarafndan tayin edilebilir ve ya varsa doal
dilerin okluzyonunu uymas salanabilir. Dili prova srasnda bu nokta kontrol
edilmeli ve erken temas yani prematr noktalar giderilmelidir.

Hasta nden ve yandan baklarak protezin dudaklar destekleyip
desteklemedii gzlenmelidir. zellikle n dilerini kaybetmi hastalara yaplan
protezlerde bu nokta nem kazanr. Yine zellikle n dilerini kaybetmi hastalara
da yaplm blml protezlerde total protezlerde olduu gibi konumasnn kontrol
edilmesi gereklidir. Blml protezlerde dier diler kayp n dilerin ne ekilde
restore edilecei konumunda rehberlik yapar. Ama bazen byk di kayplarnda di
telafuzunda di dizimine katks vardr (2, 6, 7, 29)




76
2.13. BTM PROTEZN HASTA AIZINDA KONTROL
Tesviye ve cilas tamamlanm bir protezde, hasta aznda baz kontroller
yaplmas gerekir. Bunlar srasyla:
Kenar uzunluklar kontrol edilir. zellikle serbest sonlu vakalarda evre
dokularn fonksiyonel hareketlerine engel olmayacak ekilde kenarlar ayarlanr.
Gerekirse ksaltlr.
Stabilite kontrol yaplr. Protezin oturmas iyi ise stabilite kontrol yaplr.
n ve arkadan sa ve sol yandan basn uygulanr. Basn karsnda protezin
yerinden oynanamas gerekir.
Serbest sonlu vakalarda l hatasna bal retansiyon bozukluu olabilir.
Kroeler ile ilgili planlama hatas, yapm hatas yoksa retansiyon problemi de
olmayacaktr.
Kontrol edilecek dier konu oklzyon ve artiklasyondur. Protezler
tesviyeden sonra model zerine yerletirilerek tekrar artiklatre alnr, selektif
mlleme yaplr daha sonra hasta aznda ykseklik var m diye artiklasyon
kadyla baklr. Koyu boyanan yerlerden andrlr.(35)

2.14. PROTEZN KULLANILMASINA LKN NERLER:
zellikle blml protez mukoza destekli ise hastalara, protezlerinden tam bir
etkinlik mit etmemeleri sylenebilir.
Protezi destekleyen dokularn arl veya iltihapl olduu durumlarda protezin
kullanlmas hataldr. Bu durumda hemen hekime bavurulmas nerilmelidir.

Hastalara zellikle balangta yeme alkanlklarn deitirmeleri gerekecei
aklanmaldr. n dileri yapay olan hastann srma eilimi olacaktr. Ancak
hastaya bundan kanmas sylenmelidir. Ayrca bu tip hastalarda fonetik problemler
ortaya kabilir. Bu durumun geici olaca hastaya izah edilmelidir. (Ancak
zamanla bu problemler gemiyorsa kaide plann ekil ve kalnlnda problem
olduu dnlebilir)

Blml protez TME problemi iin yaplmamsa veya hekim tarafndan
sylenmemise geceleri kullanlmamaldr. Su iinde tutulmaldr. Temizleyici
solsyonlar kullanlabilir. Metal unsurlar bulunan iskelet protezlerde hipokloritli
solusyonlar kullanmak hataldr.
77

Devaml olarak kullanlan protezler dilerde ar strese neden olurken
yumuak dokularda da irritasyona nenden olurlar ve nefes kokusu oluturarak sosyal
bir sonu oluturabilirler.

Protezin ve hastann az hijyeninin korunmas en etkin ekilde hastaya
anlatlmaldr. Aksi takdir de kullanlan destek dilerin periodontal yada pulpal
sorunlar neticesinde zayflamas sz konusu olabilir.(25, 32)
1.15. PROTEZ TAKILDIKTAN SONRA HASTA KAYETLER:

1.15.1. ARI
a)Protez Kaide Plann Kenarlarnn sebep olduu ar:
Protez kenarlar normalden uzundur, keskin kenar vardr veya andrkat vardr.
nce ar olur. Sonra mukozada kzarklk oluur ve lseratif oluum meydana gelir.
Bu durumda; kenarlar ksaltlr. Ilk tuzlu su gargaras nerilir. Ayrca PYRALVEX
solusyonu nerebiliriz. inde asetil salisisitlik asit vardr. Hasaya yara zerine bu
solsyonu gnde 3-4 kez srmesi sylenir.

b)Alveoler Kretlerin Tepe ksmlarnda Oluan Vuruklar:
Sebeplerin birisi l hatasdr. Kaide plann belli noktalrda mukozayla erken
temas vardr. Ya da artiklasyon hatas olabilir. Oklzyondaki herhangi bir erken
temas alveoler kret tepelerinde vuruklara neden olur. Mutlaka selektif mlleme
yaplmaldr. l hatasnn olup olmadn, silikon esasl l maddeleri kaide
plann iine konularak diler kenetlenecek ekilde ancak ok skmadan srmas
sylenir. Sabit kalemle delinen yerler iaretlenir. Bundan sonra sellektif mlleme
yaplr. Hastaya iyileene kadar protez takmamas sylenir(yemekler hari). Tuzlu su
gargaras ve Pyralvex solusyonu nerilir.

c)Doal Dilerde veya evrelerindeki ar:
Dite rk olabilir. Kanal tedavisinden sonra ar oluabilir. kanal tedavisinden
sonra o dii destek olarak kullanacak isek minimum 3 ay beklemek gerekmektedir.
Dite kanal tedavisi yoksa kroe yanl konumlanm olabilir. Veya kroe dii ok
skabilir. Bazen destek die gelen kroenin metaliyle dolgu arasnda akm meydana
gelerek de ar meydana gelebilir. Bunun zm; arka disiz alandan fonksiyonel
78
l, dili alandan basnsz l alnmasdr. Dkm yerine bkm kroe
kullanlabilir.

d)Dil veya Yanak srlmas sonucu oluan ar
Dilin hareketine uygun saha yoksa dilin hareketi engellenir ve dilde srma olur.
Yanak srmas, dilerin baa ba dizildii veya apraz dizildii durumlarda olur
veya hasta yal ise ilk defa protez kullanyorsa balangta yanak srmas
olabilir.(25, 35)

1.15.2. PROTEZN HAREKET ETMES
a)Balca nedeni kaide plann adezyonunun yetersiz oluudur. Bu l
hatasdr. Eer l materyali iyi adapte olmadysa ve iyi adezyon salanmadysa
meydana gelir. Protez kaide pla yerinden oynayabilir. zm; besleme yapmaktr.
b)Oklzyon-artiklasyon hataarna bal meydana gelebilir. Erken temas
noktalar giderilmelidir.
c)Kroe ucunun yeterli andrkatta olmamas. ok kk bir andrkatta bile iyi bir
retansiyon salayacak kroe seilmelidir. Eer diteki ekvator uygun deilse di
kronlanp ekvator hatt deitirikerek tutuculuk salanr.
d)Akrilik pln kenar uzunluu; zellikle serbest sonlu vakalarda nemlidir.
Tber blgesini retromolar blgeyi ar geiyorsa protezin arka blm mukozadan
ayrlr. O blmden ksaltlarak zmlenebilir.
e)zellikle posterior yapay dilerin lingual dilmesi, Diin sahasna girilirse
hareketlilik olur. Diler sklerek yeniden dizilmelidir.
f)n blgeye hafif bir overjet vermeliyiz. st diler alt dilere dememelidir.
Aksi halde protezin ne ksm hareket eder.(19, 20, 25)

1.15.3. YEMEK SIRASINDAK GLKLER:
a)Yemeklerin iyi inenememesi; hastalar, kapann tam olmad durumlarda
iyi yemek yiyemediklerinden yaknrlar. Eer di kayb fazla ise bazlar yiyecekleri
iyi ezemediinden ikyet ederler. Bu durumda porselen di kullanlabilir.
Sakncalar hastaya anlatlmaldr.
b)Protezin altna gda kamas; l hatasna baldr. yi bir hermetik kapan
salanmadysa veya tesviyede kenarlar ok ksaltldysa veya iinden alndysa olur.
zm beslemedir.(19, 25)
79

1.15.4. KONUMA BOZUKLUKLARI:
a)n dilerin yanl konumlandrlmas; n diler fazla ne dizildiyse slk alar
gibi konuur.
b)n diler ieri dizildiyse peltek konuma olur.
c)Rugalarn kapatlmas da konumay bozar.
d)Plan kaln olmas(25)

1.15.5. YAPAY DLERN SES IKARMASI:
a)Dikey boyut yksekse; porselen di kullanldysa, protezin retansiyonu iyi
deilse, okluzal uyumsuzluklar varsa protez ses karabilir.
b)Protezin retansiyonunun az olmas
c)Bir tarafn prematr kontakta olmas(25)

1.15.6. METAL TADI
Hasta menopozda ise oluabilir.(25)

1.15.7. MDE BULANTISI:
a)AH hatt ok gerideyse veya protezin biti izgisinde aklk olup ieri hava
tkrk giriyorsa bulant olabilir.
b)Psikolojik(25)

1.15.8. TKRK SALGISININ ARTMASI:
ilk protez taklnca tkrk salgs fazla olabilir. Daha sonra normalleir.

1.15.9. YANMA HSS:
Menopozdaki kadnlarda psikolojik olarak olabilir veya protezdeki artk
monomerlerden dolay oluabilir. Protezlerde muflada akril tepilmesi uzun sreli
kaynatma yntemi uygulanarak artk monomer oluma riski en az dzeye
indirilmelidir. Bazen akril alerjisi ile bile kartrlabilir.(35)

1.15.10. GRN:
Genel olarak bu adan oluacak problemler dili prova esnasnda
zmlenmelidir. Ancak bunlar ksaca balklar altnda toplayabiliriz:
80

Di dizimi ile ilgili olarak estetik konusunda her di hekiminin sksk
karlat birok sorun akla gelebilir. Fakat bunlardan en sk karlalan baz
sorunlar vardr.
n dilerin ok ne dizilmi olmalar, doal kavis eklinin ok geni ve ne
doru olmas, dilerin labial eksen eimlerinin hatal olarak dizilmesi ve ne labial
cilal yzey kesiminin ok kaln olmas st dudak desteinin istenilen dzeyden daha
fazla olmasna neden olur. Bu da dudan kabarmas ve estetik grnn bozulmas
anlamna gelir.
Maksiler kesicileri ok ie ve krete yakn dizilmesi, alveol kavsinin ok dar ve
geriye doru olmas, n cilal yzey kesiminin ince hazrlanmas ve dikey boyutun
yeterli olmamas st dudan desteinin istenilen dzeyden daha az olmasna neden
olur. Bu da st dudan kmesi ve estetik grnn bozulmas demektir. Bu
durumun dzeltilebilmesi iin ; diler kesiciden papilden ortalama 8-10 mm nde
dizilmeli, diler dudan vermillion snr dzgn olacak ekilde dizilmi olmas
gerekir. Protezin labial kesimi biraz kabartlabilir(2, 19, 25)
Ar bir rtl kapan elde edilmi ise bu durumu dzeltmek iin ileri itim
miktar arttrlr, dikey boyut biraz ykseltilir, alt n diler tam kret zerine dizilir ve
biraz ksa boylu diler kullanlr. Ar rtl kapan protezlerde kontrendike bir
durumdur. Bunu azaltmak iin kesici kenarlar ve st dilerin de kesici kenarlar
biraz mllenmelidir.(2)

Dizimde daha ok ileri itim verilerek, daha geni bir kavis halinde dizim
yaplarak dar bir kavis olumas engellenir.

Ayrca unutulmamas gereken bir konuda; uzun yllar dudak destei zayf bir
protez kullanan yada uzun yllar protez kullanmam bir hastaya yaplan yeni bir
protezin aza ilk yerletirilmesinde dudak kaslarnda oluan kaslma ile dudan
daha ksa bir grnt, dilerinse uzun bir grnt sergilemesine neden olmasdr.
Protezin kullanlmaya balamasn takiben birka hafta ierisinde dudak kaslar bu
yeni duruma adapte olacak ve diler ilk andan daha az grnr hale gelecektir.
Hekim bu durumu gz ard etmemeli, hasta bu konuda bilgilendirilmelidir(2,13)


81
Az dilerin fazla grnmesi:
1. Okluzyon dzleminin alak olmas
2. Kavis eklinin geni ve dikey boyutun fazla olmas
3. Birinci kk azlarn kret tepesinde konumlanmamas
4. M-D ap kk dilerin kullanlm olmas sebebiyle oluur.

Dilerin koyu renk olmas:
1. Kavisin dar dizilmesi
2. Dilerin arkada kalmas ve eksen eimlerinin k alacak ekilde dizilmemi
olmas
3. Dilerin koyu seilmi olmas

Dilerin beyaz seilmi olmas ve ok dzgn grnmesi:
1. Okluzyon dzleminin alak olmas
2. Kavsin geni olmas
3. Lateral dilerin darda konumlanma ve biraz alak bir seviyede konulmas.
Labial eksen eimlerinin hatal olmas

Gen diler-ihtiyar yz ifadesi:
1. Dilerin konturlerinin fazla olmas(mllenir)
2. Kesici kenarlarnn yzey halinde olmamas
3. Proksimallerde nokatasal deim(mllenir)

Kaide plann ok gzkmesi:
1. Diler aa dizilmitir. Yani:
Dilerin okluzyonu alaktr
Ksa diler seilmitir.

Yzn sarkmas:
1. Genellikle kavsin skm gibi hali ve dikey boyutun azl neden olabilir.
2. Kas tonusunun azalm olmas da bir etkendir.
3. Diler yumuak dokulara gerekli destei vermemektedir.(13, 25)


82
3.SABT PROTEZLER

3.1. TERM VE TERMNOLOJ:
Di hekimliinde sabit protezler teriminden, fonksiyon bakmndan ineme
kuvvetini, doal diler veyahut kkleri, yolu ile ene kemiine ileten protez
apareyleri anlalr. Bu ekildeki protezler klinik kuron, kk ve kk kanaln
kapsayan hem st ve hem de alt eneyi ilgilendiren protezlerdir. Mukoza ile ilikisi
olabilir. Asl iliki dii evreleyen dokulardr.(38)
Sabit protezler yaplma ve uygulama ekillerine gre;
a-Kuron
b-Kpr protezler diye iki ana gruba ayrlr.
3.2. SINIFLANDIRMA:
3.2.1. Kuron trleri:
A-Diin kesilen kuron zerinde oturma ekline gre:
I.Kuron tm yzeylerine oturan kuronlar
Jaket kuronlar
Tam-dkm(full kuronlar)
Estetik(veneer kuronlar)
Teleskop kuronlar
II. Kesilen diin belli yzeylerine oturan kuronlar.
-4/5 kuronlar
Pinleyler
Laminate kuronlar (veneerler) Bu kuronlar n grup dilerin labial yzeylerine
ve ksmen de insizal kenara otururlar ve de tam estetik kuron diye anlrlar.
B-Kuronun yapl materyaline gre:
Jaket kuronlar
a. Akrilikler
b. Porselenler
Tam dkm kuronlar
a. Soy metalle yaplanlar
b. Soy olmayan metalle yaplanlar
Veneer kuronlar
a. Metal-akrille yaplanlar
b. Metal-porselenle yaplanlar
83
c. Metal-dkm kuronlar
Metal dkm kronlar
a. -4/5 kuronlar
b. Pinleyler
Teleskop kuronlar
Milli kuronlar(pivolar)
Laminateler (37, 38)

3.2.2. Kpr Protezleri:
A- Elde edili materyaline gre;
Estetik kprler
Hijyenik kprler
B-Azda oturu ekline gre
Sabit olanlar
karlp taklabilenler
C-Alveol kretine yerleme ekillerine gre;
Alveol kretine oturanlar
Alveol kretine oturmayanlar(alt ak kprler)
D-Destek die balant ekline gre
Destek diin kesim yzeyine oturanlar
Destek diin kesilmesine gerek olmadan boluktaki dilerin mezial ve distal
kenarlarna yaptrlan kprler (adhesiv)
E-Destein di ya da implant oluuna gre;
Di destekli
Di-implant destekli
mplant-implant destekli
F-Bir ya da birden fazla destekli kprler
ki ya da ikiden fazla destekli kprler
Tek destekli (kanatl) kprler (37, 38)

3.3. KLNK UYGULAMALAR:
3.3.1Kuron ve kpr yapmnda Hasta Muayenesi:
Protez yapmnda muayene ve tan dediimizde, protezin azda diler ve
alveol kreti zerinde normal bir ekilde oturmas ve de hasta tarafndan yabanc
84
cisim alglanmasnn olmamas durumunun salanmas iin, yaplan ilemler
anlalmaldr. Bunun iin azda var olan diler ve alveol kretinde baz durumlar
deerlendirilmelidir.(37)
Hasta hazrl yaplmadan uygulanan protezler zellikle sabit protezler evre
doku ilikilerini olumsuz ynde etkilerler.(36)

a-Diin kuron ve kk yaplar: Kuron ve kpr protezinde azdaki diin kuronu
ve kk, protezi dorudan etkilemektedir. Kk yapdaki dilere kuron ve kpr
yapma, uzun mrl olamayacandan bu kriter iyi deerlendirilmelidir. Ksa ve
ince kklere yaplan protezler gelecek ineme basncn yeterince tayamayacaktr.
Ayrca kuron kk oranda en az bu kadar nemlidir. Kuron ve kk orannn 2/3 den
fazla olduu dilere sabit protez uygulamak biomekanik adan doru deildir.(37,
39)

b-Dilerin duru ekli: Dilerin azdaki duru ve ekli daha ok kpr
desteklerini ilgilendirir. Tek kuron yapmnda bu durular estetik ve kapan
temaslarnda nem tar. zellikle apraklk olgularnda artiklasyon
dzenlemesinde yaanacak problemlere odaklanmak gerekmektedir. Bu gibi
durumlarda baz durumlarda ekimli tedavi uygulanabilir. Ancak ekilecek diin
yerinde mezializasyon veya distalizasyon oluabilecei unutulmamaldr. Bunun
temel sebebi de ekim boluunun uzun sre bo braklmasdr. (37, 2)
c-Alveol kretlerin durumu: Alveol kretleri dolgun ve iri yapda ise dilerde de
yap olarak olumlu durumlar ortaya kacaktr. Baz vakalarda klinik kuron
dediimiz, kuronun uzamas yada gingivann kk ynne ekilmesi olduka sk
grlr. Bu durumun temel sebebi sk yaplan ekimler ve bu blgelerin uzun sre
bo braklmasdr. nk bu gibi durumlarda antagonist dilerin kar eneye
uzamas da sz konusu olabilir.
Bunlarn yannda mesiale ve distale hareket eden diler sonucu diastemlar
oluabilir ve bunlarn akabinde hem kpr yapm zorlar hem de oluan
diastemalara giren yiyecek artklar sebebiyle periodontal sorunlar yaanabilir. Bu
sebeble disiz boluklar uzun sre disiz braklmamaldr.(37)
d-Dikey ve yatay yndeki kapanlar:
a)Dikey ynde kapan: Sabit protez yapmnda dikey yndeki kapan grupta
toplanabilir. Birincisi, normal kapan, n grup diler alt dileri 1/3 orannda kapatr.
85
Bu tip kapanta protez yapmnda herhangi bir kstlama yoktur. kincisi, baa ba
kapana sahip hastalarda insizal kenarlar birbirine temas halindedir. Genelde estetik
bir kapan deildir. Di kesimi ve l almada kondilin dz olabilecei ve ene
lksasyonlar gzlenebilecei gz ard edilmemelidir. Bu tip hastalarda insizal kenar
anmalar fazla olacandan veneer kuronlarda, insizal kenarn yar metal yars
akril olmaldr ya da porselen kuronlar yaplmaldr. Aksi takdirde insizaller
anmaya devam edecektir. ncs; st dilerin palatinal yzleri alt dilerin labial
yzlerini tmyle rter. Kuron ve kpr yapmnda bu durum gz nnde
bulundurulmaz ise daha ziyade yumuak doku iritasyonlar ile karlalabilir. Bu
etkiyi azaltmak iin, st dilerin palatinali ve alt dilerin labiali ya kaln yaplmal ya
da bu olgularda porselen uygulanmaldr. st dilerin palatinal alt dilerin labiali
biraz daha fazla kesilmelidir. Eksik kesim yapld zaman gerekli kuron kalnl
elde edilemez.(37, 38 )
Ancak bu tip kapantaki hastalarda di kesiminde pulpaya dikkat edilmelidir.
Yaplan aratrmalarda di kesimi esnasnda yaplan hatalar da en yksek prevelans
di kesimi esnasnda dikkatsiz ve ya plansz yaplm olan kesimler sonucu pulpaya
ulalmas. Daha sonra olua komplikasyonlarn en yksek prevelans ise bu esnada
kanal tedavisinde yaplan hatalardr.(40)

b)Yatay yndeki kapan: Birincisi, ntral kapantaki bireylerde genellikle
sabit protez uygulamalarnda problem kmaz. kincisi, distal kapantr. Bu tipte st
ileri itim vardr. Bu tip kapanta arka dilerin preparasyonunda problem olumaz
ancak n dilerin preparasyonu her ene kendi bana ele alnarak yaplmaldr.
Ayrca temas oluturulmaya allmamaldr. Temas salanmaya alld takdir
de anormal kuron uzunluklar ve duru bozukluklar ortaya kar. ncs, mesial
kapantr. Bu tip kapanta alt enede ileri itim vardr. Ayn durum burada da alt
ene iin geerlidir. Ve ene tek olarak ele alnmaldr.(37)

e-Gingivann sal ve yapma yeri: Bizim iin problem oluturan gingiva
balants sement zerinde sonlanan tiptir. Bu tipte artk klink kuron boyu sz
konusudur. Bu durumdaki dilere genellikle sabit protez uygulanmas doru bir
yntem deildir. lk olarak yaplmas gereken ilem etiolojiyi belirlemek ve ataman
kemik kaybn belirlemek ve bununla ilgili tedavinin yaplmas gerekmektedir.(37)

86
f-Di rkleri ve pulpa ile olan ilikileri: Bu noktada esas nemli olan
radyografik deerlendirmenin doru yaplmas ve dilerde bulunan rklerin
boyutu veya pulpa ile olan ilikileri yahut da mevcut restorasyon veya kanal ii
dolgularn patolojik bir bulguya sebep olup olmadklarnn belirlenmesidir.(37)

g-Periodontal ligamentin sal: Bu aamada bizim dikkat etmemiz gereken
nokta ataman ve klinik cep seviyesidir. Ve akabinde dikkat edilecvek nokta
lksasyonlardr; ki lksasyon gzlenen bir dite sabit restorasyon uygulanmas doru
bir yaklam deildir.(37)

3.3.2.Di Kesimi
Sabit bir restorasyon iin gerekli olan, belirli yntemler ve eitli aralarla di
yapsnn kesilerek eklillendirilmesi ilemine preparasyon (dikesimi) denir.
Di kesiminin temel kurallar ksaca u ekilde zetlenebilir:
1.Di yapsnn korunmas ve kuronun yapsal salamlnn ve izgisel
btnlnn korunmas:
Kesim miktarnn belirlenmesi diin zerine gelecek materyale gre
yaplmaldr. Ayrca diin anatomik formu da gz nnde bulundurulurak
yaplmaldr. Bu sebeble her dite belirli llerde olan mine dentin seviyesi
bilinmelidir.(2, 37)
Az miktarda yaplan bir di kesimi sonucu die yaplacak olan restorasyon ister
istemez ince olacak bu da kronun yeterli salamla ve estetie sahip olmamasna
neden olacaktr. Di az kesilir ama yeterli salaml elde etmek iin kron kaln
yaplrsa bu sefer diin yaps korunmu, dayankllk elde edilmi ama izgisel
btnlk kaybedilmi olur. izgisel btnlk; restorasyondan nceki formu elde
etmek demektir.(2, 36)

2.Retansiyon ve rezistans formu:
Azda yaplan bir restorasyon ineme kuvvetlerine kar koyabilmeli yerinde
stabil bir ekilde durabilmeli, kmamaldr. Bir restorasyonun kesiminden ve
yzeyel adaptasyonundan ileri gelen bir retansiyonunun ve stabilitesinin olmas
gerekmektedir. Bunu kullanlan siman materyali desteklemelidir(36)
87
Retansiyon bir kuronun diin uzun aksna veya giri yoluna paralel kuvvetlere
kar koyma gcne denir. Rezistans ise kuronu yerinden oynatc oblik kuvvetlere
kar koyma kuvvetidir.
Aksiyel yzlerin paralellii azaldka tutuculuk azalacaktr.
Prepare edilen diin aksiyal boyu ne kadar ksa ise tutuculuu o kadar az olur.
Giri yolunun fazla olmas retansiyonun azalmasna neden olacaktr.
Kuronlar birbirine tam paralel kesilir ise kuronun yerine oturmas zor olacaktr.
Bu sebeple aksiyel duvar kesimi 2/8 derecelik alarla kesilmelidir.(2, 24)
3-Di ve evredeki yumuak/sert dokulara zarar vermeme:
Kesim srasnda frezin die srtmesi sonucu dite s oluumu gzlenir. Bunun
gz ard etmesi snn pulpaya iletilmesi ile sonulanr. Bunlarn temel zm
soutma kullanlmasdr. Soutma kullanlmaz ise; 52 C de pulpa da
dejenerasyonlar balamaktadr; 72C de irreversible deiimlerle karlalr. Ayrca
kesim srasnda krelmi frezlerin kullanm ve dk devirli aletlerin
kullanlmamas gerekir. nk eskimi frezler hastada basn ve vibrasyona neden
olur ve buda pulpaya zarar verebilir ve ar hissi uyandrabilir.(2, 38)
Di kesiminde ana kurallar u ekilde zetlenebilir:
1. Kesimde diin anatomik ekline olanaklar elverdiince sadk kalnmaldr.
2. nsizo-gingival ve okluzo-gingival boy gereinden fazla ksaltlmamaldr.
3. Di kuronunda hatal kesim sonucunda, retansiyon yapacak prz ya da
oluklar oluturulmamaldr.
4. Kesim gingivann 0,51 mm altnda sonlanacak ekilde dii epeevre
sarmaldr.
5. Diin yatay kesitinde gingivann 0,5-1 mm altndaki blgenin, en geni ap
olarak hazrlanmasna zen gsterilmelidir. Baka bir deyile, mesial-distal-
lingual(palatinal) ve vestibul taraflarndaki kole btnyle ortaya karlmaldr.
6. Kesilmi die, insizal ve okluzalden bakldpnda, koledeki basamak diin
her tarafndan rahatlkla grlebilmelidir.
7. Koledeki basamak yzeyi dzgn ve kesintisiz olmaldr.(36, 37)

Di kesiminde olgunun zelliklerine gre nelere dikkat edilmelidir:
i. Kuron boyu az olan dilerin tm yzlerin kesim sonu birleim kenarlar yeterli
bir ekilde keskin olarak braklmaldr. Bylece kuronun tutuculuu artm
olacaktr.
88
ii. Anatomik kuron normalden uzun ise, kesim yzlerinin birleme kenarlar kavis
eklinde yani kesiz-yuvarlak olmaldr. Bu durum kuronlarn provalarnda taklp-
karlmada kolaylk salar.
iii. n grup dilerde tutuculuu artrmak iin kuron kelerinde ve de singulum
blgesinde pin yuvalar alabilir.
iv. Byk azlarda mezio-distal ynde gelecek kuvvetleri azaltabilmek iin
vestibl ya da lingual-palatinal yzlerin ortasnda, di aksna paralel derin olmayan
oluklar alabilir. Bu oluklar tberkller aralk sulkus blgesinde olmal ve de di eti
dzeyinin stne bitmelidir.
v. Yine byk azlarda bu kez vestibulo-lingual ynde oluacak ineme
basncn karlamak iin, mezial ve distal yzn ortasnda, mesio-distal sulcus
dorultusunda ayn ekilde oluklar alabilir. Bu oluklarn fazla derin yaplmas,
pulpal arlarn domasna neden olaca unutulmamaldr.
vi. Kuron boyu kk dilerde, mesial ve distal kesimlerde bu yzler di aksna
paralel duruma getirilir 3-5 derecelik a verilmez
vii. Koleye yakn vestibl yzle singulum alt palatnal yz, kuron boyu kk
dilerde paralel yaplmaldr. Bu da tutuculuu arttracaktr.
viii. Kuron boyu yetersiz ise, yzeyi geniletme asndan basamak fizyolojik cepte
en derin blgeye dek uzatlabilir.(2, 37)

Di kesimi kurallarna uyulmad hallerde, oluabilecek kt sonular:
1. Yksek devirli turla almada soutucu yoksa pulpada patolojik olaylar
meydana gelir.
2. Dikkatsiz kesim sonucu pulpa alabilir. Bu durum n grup dilerde kole
blgesinde daha ok grlr.
3. Hacimleri kk olan zellikle alt n grup dilerde basamak yapmna
gidilirse, kole blgesinde krlmalar ortaya kabilir.
4. Komu ve antagonist dilere zarar verilebilir.
5. Gingiva ve epitelyal ataman tahrip edilebilir.
6. Yanak-dudak ve dil gibi komu yumuak dokularda zarar oluabilir.
7. Kuron boyu ve de mezial ve distal yz gereksiz yere fazla kesilebilir.(36, 37)
3.3.3.Geici kronlar
- Prepare edilmi di veya dileri korumak ve daimi restorasyon yaplana kadar
hastay rahatlatmak nemlidir. Diin preparasyonundan, bitmi restorasyonun
89
simantasyonuna kadar kullanlan geici restorasyonlarn amac; fizyolojik limitler
iinde fonksiyon ve estetii en salkl ekilde korumaktr. Tedavinin bu aamasnn
baarl bir ekilde dzenlenmemesi; di hekimi final restorasyonun baarsn
aleyhine evirebilir ve hastann konforunu bozabilir.
Prepare edilen di daimi restorasyonu yaplncaya kadar d etkilerde, scak ve
souktan etkilenebilir. Geici restorasyonlar; daimi kron restorasyonu yaplncaya
kadar preparasyonu yaplan destek dii korumak ve prognozlarn gzlemlemek
amac ile hastann fonksiyon ve fonasyon, estetik ve doku uyumunu kazandrmak
amac ile ekillendirilen protetik tedavi trleridir(41, 42)

3.3.3.1Geici restorasyonlarn yaplmad takdir de karlalabilecek
problemler:
Diin canll korunamayabilir ve hasta rahatlndan feragat edilmi
olunabilir. Geici restorasyon uygulanmayan hastalarda hassasiyet, plak birikimi ve
rk oluabilir.
Okluzyon veya di pozisyonlar bozulabilir.
Di preparasyonu sonucu kaybedilen fonksiyon yetenei kalc hal alabilir.
Gingival salk ve kontur yaps bozulabilir. evre periodontal dokularn
pozisyonlar deiebilir. Ancak hatal yaplm ve gingival marjine bask yapan
geici restorasyonlar iyileme esnasnda gingival formun hatal olumasna yada
gingival ekilmelere sebep olabilir.(36)
Hastann beklentilerinin yanl ekillenmesine sebep olabilir. Ancak geici
restorasyonlar hastaya final restorasyon hakknda fikir verebilirler.
Problemli blgelerin prognozunu geici restorasyonlar ile belirlemeyen bir
hekimin final restorasyon simantasyonu neticesinde olumsuz sonularla
karlaabilir (37,41,42 )

3.3.3.2.Geici Kron yapmnda kullanlan materyaller:
A. Metal ya da plastik olanlar(hazr kronlar) metal olan prefabrik kronlar
(alminyum, krom-nikel) genellikle estetik olarak rahatsz etmeyecek blgelerde
(posterior da) kullanlr. Alminyum olanlarn ekillendirilmeleri kolaydr.Ancak
zamanla anmaya ve deformasyona urayabilirler. Uzun sre kullanmlar hataldr.
nk amalgam restorasyonlar ile arasnda galvanik akm oluabilir.(43)
90
B. Akrilik rezinler:
a-Poli(metil metakrilat) Bu tip materyallerin direkt kullanm uygun deildir.
Direkt kullanld zaman polimerizasyon srasnda ki ekzotermi ve artk
monomerler pulpaya zarar verebilir.
b-Poli(etil metakrilat) Birnceki maddeye gre dayankllklar daha azdr.
Ancak ekzotermi ve polimerizasyon bzlmesi daha azdr.
c-Epimin rezinler: Uyumu ve fiziksel stabiliteleri dierlerinden daha iyidir.
d-Bis-GMA kompozit rezin: nce yerler braklmamaldr. nk krlganlk
oluur ve ek yaplmas zordur.
e-retan dimetakrilat: Marjinal uyum yetersiz olabilir fakat materyal
eklenebilir.(43)

3.3.3.3Geici restorasyon simantasyonunda kullanlan materyaller:
Sadece geici restorasyon materyallerinin yapsal zelliklerinin ve geici
restorasyonun marjinal btnlnn karlanmas yeterli deildir ayn zamanda
yeterli bir geici simann da seilmesi gerekmektedir.
Geici sabit protezlerde en ok kullanlan siman inko oksit jenoldr.(41).
Bileimi toz-sv ya da pasta-pasta eklindedir.

3.3.4.Gingival retraksiyon: Gingival retraksiyon yaplmad takdir de diin
serbest dietinin altnda kalan ksmlar rahtlkla grlemez, bu blgeler doru
prepare edilemez ve l tam olarak kmaz.(2). Bu sebeple belirli materyaller
kullanlar dietinin apikale ekilmesi salanmaldr. (36)
Anterior blgede yaplan kron kpr almalarnda zellikle restorasyonun
yaplmasn takip eden srete kronun marjinal ksmndaki dietinde bir renklenme
bir morarma gzlenir. Bunun temel sebebi estetik materyalin yeterli kalnlkta
olmamas ve metalin rfle vermesidir. Tabi bu durumun temel sebebi ise yetersiz
preparasyon ve retraksiyon yaplmamas sonucu alnan yetersiz ldr.
eitli retraksiyon eitleri vardr. Daha yaygn olarak fiziko-kimyasal yntem
tercih edilmektedir. Kimyasal ierik grubu iki gruptur: birincisi; sempatomimetik
ajanlar ierenler. kincisi; astrajan ajanlar ierenlerdir. lk grup iin sistemik
anamnez nem tamaktadr.(zellikle yksek tansiyon ve kalp hastalarnda
kullanlmamalar gerekmektedir.) (2, 24 )

91
3.3.5.Kron ve kpr protezlerde l alma:

l parsiyel ka ile tm azdan alnmaldr. zel kpr kaklaryla
blgesel l almada artiklasyon bozukluklar olumakta ve modelajda hatalar
meydana gelmektedir. l almada genellikle iki yntem kullanlr. Bu yntemlerde
materyal olarak polislfit, kondensasyon ve ilave silikon ya da polieter l
alnmaldr. Bunlarn dndaki l maddeler, rnein alginat ve sten l alnmas
dkmde netlik oluturmaz ve daha sonraki provalar srasnda problem kartr.
Kpr protezlerin ls iin kullanlan yntemler: (2, 37)

3.3.5.1ift kartrma Yntemi:
Bu yntemde az youn (ilave silikon) ve ok youn (kondansasyon silikon
olmak zere iki tip silikon kullanlmaktadr. Az youn silikon enjektr yardm ile
die sklrken; youn silikon kaa yerletirilir. Bu lde fazla basn uygulamak
hatal bir yaklamdr. Basn uygulanr ise diler ve kak arasndaki l kenarlara
kaabilir. lnn yeterli olup olmamas aadaki kriterler ile anlalabilir:
Kak ii plak grnyor ise
ki l maddesi birbirinden ayrlm ise
l maddeleri kaktan ayrlm ise
lave silikon ile di yzeyi arasnda boluk olumu ise l hataldr.

3.3.5.2.Wash l yntemi:
Bu yntemde youn silikon ya di kesilmesinden nce yada di kesildikten
sonra kakla uygulanr. Daha sonra diler kesilir ve ilave silikon uygulanr. lnn
yeterli olup olmamas:
lave silikonun yerine tam oturmamas
Birinci lnn yeterli kalnlkta olmamas
ki l maddesinin tam birlememi ise l hataldr.(37)
3.3.6.Metal prova:
Metal alt yaplar laboratuardan gelen her i gibi ncelikle az dnda ve
model zerinde incelenmelidir. Metal alt yapnn model ile uyumu tam ve kusursuz
olmaldr. Metal alt yapnn model zerinde kolesi hatal konumlanmamal,
92
aproksimal kontaklar muntazam olmal, okluzyonu hatasz olmal; delik, dkm
incisi, dkm apa, przite gibi hatalar bulunmamaldr.
Bundan sonra azdaki kontrollere geilir. Kuron veya kprnn model
zerinde aranan ilikilerinin aynen az ierisinde mevcut olmasna dikkat edilir.
Dzeltilebilecek kk problemler hekim tarafndan (indikatr boyalar ile)
dzenlenir; rnein retansiyon yznde al kalm olmas gibi. Ancak byk
boyutlardaki problemler iin bu aamada tekrar l alp yeni bir kapan dahilinde
bu aamada laboratuara tekrar gndermek en doru yaklam olacaktr.(2, 38 )
Dier nemli bir husus ise aproksimallerin dzenidir. Baz hekimler estetik
kayglar sebebi ile aproksimalleri akril ya da porselen ile uzandrmaktadrlar. Ancak
aproksimallerin metal bitirilmesi gerekir. Bu durumlarda aproksimallerde temizleme
gl, akril ise dekompose olma, anma ,su emme gibi problemler ile karlalr.
Bu aamada kontrolnn gz ard edilmemesi gereken dier bir husus ise
okluzal mesafedir. Tm metal kuronlarda veya veneer kuronlarda okluzal yz metal
bitirilir, bu aamada okluzal yzn deim ve hareket serbestlii kontrol edilmelidir.
Okluzal yze estetik materyal gelecek olan durumlarda ise estetik materyale yeterli
yer kalp kalmad kontrol edilmelidir.(2)
***Bu aamadan sonra daha nceki blmlerde anlatld ekilde renk alnr.
Burada dikkat edilecek olan farkl nokta udur ki, kesilmi olan diin dentini
aktadr ve renk itibariyle orjinalinden daha koyudur. Renk seimi bu die gre
deil komu ve simetrik die gre yaplmaldr.***(36)

3.3.7.Daimi restorasyonun Geici simantasyon
Geici yaptrmada dikkat edilecek ana unsur, simann azda kal sresidir. Bu
sre bir haftadan ksa olursa zellikle daimi protezlerin geici simantasyonundan
sonra simann temizlenmesi zor olacaktr; bir haftadan uzun kalr ise az ortamnda
ZOE znr ve Kuron ve kprde oynamalar balar.(37)

3.3.8. Kron-kpr karlmas:
Estetik, okluzyon, konturlarn deerlendirilmesi ve restorasyonun hasta
tarafndan kabulnn salanmas amacyla geici olarak yerletirilen
restorasyonlarn karlmas srasnda baz sorunlar ile karlaabiliriz. Bitirilmi
restorasyonlarn krlmas, fasette syrklarn olumas veya metalin deforme olmas
bu sorunlarn balcalardr.(45, 46, 47 )
93
Daimi simantasyonu yaplm ve hastann kullanmakta olduu sabit protezler
yenilenecekse; karlrken marjinde olabilecek deformasyonla veya fasette
olabilecek krlmalar nem tekil etmez. Bunlarda nemli olan destek di ve evre
dokulara zarar vermeksizin eski protezin karlabilmesidir.
Ancak, destek dilere endodontik tedavi uygulamak veya sabit nitenin
fasetinde bir tamir yapmak ihtiyac sz konusu olduunda restorasyonun yeniden
simante etmek amacyla karlmas gerekebilir. Bu endikasyonla yaplan
karmalarda marjinlerin deformasyonu veya fasetteki krlmalar nem kazanr.
Kron kpr karlmasnda genellikle uygulanan teknikler: kron karclar, dz
keskiler, lastik bal ekileri hemostatlar, havlu klempler, ekskavatrler veya scaler
lardr.(44)

3.3.9.Daimi simantasyon:
Sabit protezlerde geici yaptrma genelde protezin dilere, alveol kretine ve
de artiklasyona tam uyum gstermedii durumlarda bavurulan bir yntemdir.
Oysaki yeterli muayene ve iyi planlamadan geirilen ve de zenli di kesimi ve l
alnm sonucu laboratuar ilemleri de noksansz yaplrsa, geici simantasyona
gerek yoktur.
Uygulanacak siman uygun llerde ve kvamda kartrlr. nceden
temizlenmi olan die hemen yerletirilir. Kapan ve marjinal uyumlar kontrol
edilir. ine siman doldurulan protezin yerine yerletirilmesinde ge kalnd takdir
de;
-Jaket kronlarda krlmalar
-Metal destekli porselen kuronlarn kole blgesinde atlama ve krlma
-Kole blgesinde kuron kenar-basamak arasnda aklk
-Erken kapanlar ortaya kabilir.
Daha sonra gzlenmesi gereken durum restorasyonun diin zerine
yerletirilmesi sonucunda simann tm yzeylerden grlmesidir. Grlmemi ise
aadaki hatalar yaplm demektir:
-Siman ok az uygulanmtr ve siman kuron aral tam doldurulmamtr.
-Siman die uygulanrken katlam ve tm yzeye yaylmamtr.
-Kurona yeterli yerletirme basnc uygulanmamtr.


94
Kuronun die simanla yaptrlmasnda uyum olmad takdir de;
Destek ayak dite arlar
Okluzal bozukluklar
Kuron kenar-dieti uyumsuzluu
Dikey boyutta sarkma
Ksa bir zaman aralnda kuran ve kprde geveme; grlecektir(48)

3.3.9.1.Sabit protezleri Hangi simanla yaptrmalyz:
1. Porselen-akrilik jaket kuronlar
Cam iyonomer
Siliko fosfat simanla fazla viskoz duruma gelmeden yaptrlmaldr.
2. Metal destekli porselen kuron-kprler/ Full kuronlar / Akrilik veneer ve
kprler:
Polikarboksilat
inko-fosfat
Cam iyonomer
Resin modifiye cam iyonomer
3.Fazla kesim yaplm, dentin duyarll olan kuron kprlerde,
Polikarboksilat
inko fosfat simanla (biraz koyu kvamda)
4.Milli kuronlar-Pivolar
Kimyasal yolla sertleen resin esasl siman
inko fosfat siman(kanal doldurulurken sv kvaml siman uygulanr)
5.Porselen laminateler ve adesiv kprler
Inla sertleen resin bal simanlar
Kimyasal yolla sertleen resin bal simanlar
6.mplant st-kuron ve kprler
inko fosfat
Polikarboksilat
Rasin bal simanlar(37)



95
3.4. ZEL SABT PROTEZLER
3.4.1. JAKET KURONLAR:
n grup dilerin tm yzeylerinin kesilmesiyle yaplan estetik ve de alt yapsz
kuronlara jaket (Jaquette) kuronlar ad verilir.(2)
Jaket kuronlar;
a-Akrilik
b-Porselen
olmak zereiki tr estetik materyalden elde edilirler. Bu kuronlar alt yapsz
uygulanmalar dolays ile krlganlardr. Bu durum aadaki yntemlerle
arttrlabilir;
-Fazla kesim yapp, kalnl arttrmak
-Diin tm kolesinden basama biraz genileterek
-Aluminoz porselen kullanarak
-Daha ok st lateral dilerde yaplarak. (37)

Jaket kuronlarn genel endikasyonlar;
Fluorozis ve tetrasiklin renklenmeleri
Mine displazileri
Travma ve pulpa yaralanmalar
Yaygn dental cariesler
Amelogenezis imperfecta, dentinogenesis imperfekta olgularnda
Kk boyuttaki diastemalarn kapatlmasnda
Kanal pat nedeniyle dentin renklenmelerinde
Uzun sre tedavi grmemi gangrenli dilerde

Kontrendikasyonlar;
Kanin ve okluzal yzl dilerde
Kuron tutuculuunun fazla azald durumlarda
Ar kapann fazla olduu durumlarda
Klinik kuron durumlarnda
Ba baa kapanlarda erozyon nedeniyle, kuron boylar ok ksalm ise,
n blgede youn apraklk varsa (2, 36, 37)

96
Jaket kuron uygulamalarnda materyalin ok krlgan ve teknie hassas olmas
nedeniyle en nemli basamak endikasyon koyulmasdr. Bu aamada yaplacak bir
hata hekim ne kadar tedavi basamaklarn kusursuz uygulasa da geri dnmsz
olacaktr. (36)

Jaket kuron uygulamalarnda unutulmamas gereken noktalar;
Jaket kuronlar krlgandr
Jaket kuronlarda di biraz fazla kesilir
Basamak jaket kuronlarda daha geni yaplmaldr
Basamaksz kesinlere jaket kuron uygulanmas hatal bir yaklamdr
Jaket kuron her dite uygulanmamaldr. Aksi takdir de gelen ykleri
tayamayabilir.
Kuronun skm kolaydr.
Estetiktir
Jaket kuron abuk anr.(2, 37 )

3.4.1.1.Akrilik Jaket Kuronlar:
Bu kuronlar gnmzde daha ziyade geici restorasyonlarda uygulanr. (2)
Akrilik jaketlerde gz nnde bulundurulacak durumlar;
o Krlgandrlar
o abuk anrlar
o Az svlarn absorbe ettiklerinden renk deiikliine urarlar
o Yapmda koullar yeterli olmazsa artk monomer oluur ve bu da alerjik
reaksiyon yapar.
o Gzenekli yaps nedeniyle, sv yiyecek artklarn bnyesine alr ve de az
kokular oluturabilir.

3.4.1.2.Porselen Jaket Kuronlar:
Restoratif di hekimliinde sabit protezler nemli yer tutmaktadr. Son yllarda
estetie olan ilginin ayrca baz metal alamlarna kar alerjik ve toksik
reaksiyonlarn gelime kaygsnn artmasndan dolay, hastalar ve di hekimleri
metal desteksiz restorasyonlara daha fazla ilgi gstermeye balamlardr. (49) Kron
ve kpr protezlerinde, yeterli bir estetik oluturmak iin; gereki, kiisellii
97
yanstan ve grsel uyumu olan bir kompozisyonun gereksinimlerinin karlanmas
gerekir. Bu fikirlerin altnda hazrlananbir protez, az ve yz yapsnn
btnl iinde zmsenenbilmesi ve hastann kiisel yap btnlnn bir
blm izlenimi verebilir(50)

3.4.1.2.1Di hekimliinde kullanlan porselenin yaps:
Di hekimliinde kullanlan seramik; tam olarak fzyona uramam
sinterizasyon ile oluturulan cam trevidir. Bu seramikler metal oksitleri ile
kartrlarak kullanldndan okside seramikler olarak adlandrlr. Bunlar; cam
matris iinde kristalize partikllerin oluturduu kitlelerdir. Di hekimliinde
kullanlan porselen ise sinterleme ile elde edilen, iinde lsit kristalleri bulunan
cams bir matriks olup tm ile cam faza gememi seramik trdr.(49,51)
3.4.1.2.2.Porselenin ierii:

3.4.1.2.2.1.Ana maddeler;
i. Feldspar(K2OAl2O26SiO2)Porselene doal bir translsentlikveren yapdr(en
az %60 oranndadr.)Bu maddenin balayc bir zellii vardr. Kenarlarn
yuvarlaklatrlmasn, di formunun ve yzey detaylarnn kaybolmasn nler (30,
52)
ii. Kuartz(silika) (SiO2)Porselenin dayankllnn artmasn salar.(30)
iii. Kaolin(Al2O3SiO22H2O)Maddeleri bir arada tutar. Dolaysyla porselenin
modelajnda yardmcdr.

3.4.1.2.2.2.Yapya eklenen maddeler;
i.Akkanlar ve cam modifiye edicilerAkkann amac; silikon gibi cam
yapc elementlerle oksijen arasndaki balant miktarn azaltarak camn yumuama
ssn drmek.(30, 52)
ii. Ara oksitlerPorselenin yumuama noktasn drr ve vizkozitesini
azaltr.
iii. Renk pigmentleriDi hekimliinde renklendirici olarak aada belirtilen
metal oksitleri kartrlr: (49)


98
Met
al ve
oksitler
renk
Titan
oksit
Sar
Uran
yum oksit
Sar
portakal
Krom
alminat
Gl
rengi
Metal
altn
Kahver
engi-krmz
Demi
r oksit-
nikel
oksit
Kahver
engi
Koba
lt
alminat
Mavi
Krom
-bakr
oksit
Mavi-
yeil
Mang
anez
Gri-
lavanta
yeili
Demi
r fosfat
yada
platin
gri
Tablo 1: Porselenin ierisindeki metal ve oksitler ve bunlarn ortaya kard
renkler

3.4.1.2.3.Tam porselen sistemlerin kullanm alanlar:
Parsiyel kronlarda(inley, onley, laminate, rezin balantl kronlar,)
Tam kronlar
Post-core lar
Konvansiyonel kprler
mplant sistemleri
99
ene yz protezler.(52)
3.4.1.2.4.Uygulanmasnn sakncal olduu durumlar;
Ksa kron boyuna sahip dilerde
Derin kapan gibi okluzyon bozukluklarnda
Bruksizm gibi kt alkanlklara sahip bireylerde
ineme basncnn yksek olduu ve kapann uygun olmad vakalarda
kart di ve porselen inley ve onley ilikileri de normal olamayacandan deiik
basnlar altnda inley ve onleylerde yer deitirme ve krlma olabilecei
durumlarda
Travmatik sporla uraanlarda
Az hijyeni ynnden motive edilemeyen hastalarda tam porselen sistemlerin
uygulanmas hataldr(36, 51, 53, 54)

3.4.1.2.5.Tam seramiklerin dezavantajlar;
Krlgandrlar
Gerilme kuvvetlerine kar dirensizdirler.
almalar titizlik ve zen gerektirir
Baz teknikler zel ekipman gerektirir. bu nedenle pahaldr.
Kullanm alanlar snrldr.
Ar di kesimi gerktirir.
Ekonomik deildir(36, 51, 54 )

3.4.1.2.6.Tam seramik porselenlerin yapm aamalarnda karlalabilecek
problemler:
3.4.1.2.6.1.Di kesimi:
Di kesimi tam porselen restorasyonlarn baarl olabilmesi iin nemli bir
faktrdr. Porselenin dayankl olabilmesi iin ince yaplmamas gerekir. Yeterli
hacim de olmallardr; bunun iin de yetersiz di kesimi problem oluturacaktr. Di
kesimi her blgede 1mm in altnda kalmaldr. Bununla beraber, fasial yzlerde 1.5
mm, okluzal yzlerde fonksiyonel tberkllerde 2mm, non fonksiyonel
tberkllerde 1.5 mm lik kesim yaplmaldr. Ayn ekilde insizal kenarlarda 1.5-
2mm lik bir kesim yaplmas nerilir. Keskin kenar ve keler braklmamaldr.
Basamaksz kesime uygulanmamaldr. Shoulder veya chamfer tarznda hazrlanm
100
bir basamak bu tr restorasyonlar iin uygun olacaktr. Basamak derinlii fasial
yzlerde 1mm; dier yzlerde 0.5-0.7 mm olmaldr.
3.4.1.2.6.2.Renk seimi:
Renk seiminde etkili olan faktrler unlardr; (Bu faktrler daha nceki
blmlerde detayl olarak irdelenmitir.)
Ik: Gn ya da buna e deerde bir k kayna kullanlmaldr.
alma ortamnn rengi
Grme algs
Renk seimi yaplacak diin rengi
Skalalar
Rengin seimi

Renk seimi yaplrken dikkat edilecek faktrler daha nceki blmler de detayl
olarak irdelenmitir. Burada bu noktalara ksaca deinilecektir. nk temel olarak
bu restorasyonlarn yapm sebepleri estetik olarak hastay tatmin etmektir ve renk
seimi de bu faktrler arasnda nemli bir rol oynar;
Hastann ba hekimin gz ile ayn hizada olmaldr
Skala ve di ayn hizada ve ynde tutulmaldr.
Renk seimi 5-7 sn de yaplmaldr. Aksi halde bir sre pastel mavi ntral gri
zemine baklarak gz dinlendirilmelidir.
Mine, dentin, kesici kenar ve servikal blge renkleri ayr ayr alnmaldr.
Renk seimi; di ve skala kuru ve slakken yaplmaldr.
Gerektiinde yardmc renk alglama cihazlar kullanlmaldr.
Renk belirlendikten sonra teknik elemana morfolojik bir tablo ile
belirtilmelidir.(2, 24, 51,55)

3.4.1.2.6.3.Simantasyon
Tam porselen restorasyonlarn temel yapm nedeni estetiktir. Bu sebeble bu tr
restorastonlarn simantasyonunda kullanlan maddenin estetii engellememsi
gerekir. Yani kullanlan simantasyon materyalinin rengi, yaplan tam porselen
restorasyonun rengine uygun olarak seilebilmelidir. Ayrca kullanlan materyalin
tutuculuu iyi, su absorbsiyonu ve az svlarndaki znrl dk, termal
ekspnsiyon katsays yksek olmal ve simantasyon ilemi srasnd kontrol
101
edilebilmeye olanak vermelidir. Saydmz bu zellikleri en iyi dual-polimerize
rezin simanlar salamaktadr.(36, 54)

Simantasyon basamaklar;
Kron temizlenmeli, asitlenmeli ve silanlanmaldr.
Organik artklar etanol veya aseton ile uzaklatrlmaldr. Restorasyon bir
ultrasonik temizliyiciye konlmaldr. lave olarak likit fosforik asit etching ile
yaplmaldr.
Di yzeyi %37 lik orto fosforik asit ile 15-20 saniye asitlenir. Kurutulur,
silinmemelidir.20 saniye hafife ykanr ve kurutulur.
15-20 saniye bond primer uygulanr. kurutulur.nce bir tabak bond uygulanr.
Havayla kurutulur. Fazlalklar temizlenir. 20 saniye kla polimerize edilir.
Eit miktarda katalizr ve rnga iindeki siman plastik kartrma tablansa
alnr. nce bir tabak halinde kuronun iine srlr. Bu aamada fazlalklarn
alnmamas problem oluturur. nk polimerizasyondan sonra temizlenme olana
kstldr.
Okluzyon kontrolunun yaplmas gerekir. Aksi takdir de daha sonra mlleme
yaplma ans yoktur.
Her yz 40 saniye nlanmaldr.
Proksimal kontaklar kontrol edilir ve ilem bitirilir.(36,51)

3.4.2. TAM DKM FULL KRONLAR

Kesilen dilerin tm yzleri metalden kuron yaplrsa, bunlara tam dkm
kuronlar ad verilir. Genelde dkm olarak elde edilir. Bunla iki ksma ayrlrlar
a-Tam dkm kuronlar
b-Estetik (veneer) dkm kuronlar
3.4.2.1.Tam Dkm Kronlar
Kullanl alanlar ve amalar:
Fazla rkl byk azlarn restorasyonlarnda
Alt ve st 12 ya dilerinin noksanlnda posterior blgede kpr apas
olarak.
Parsiyel protezlerde kuron ii ve kuron d tutucularn yapmlarnda
102
Posterior blgedeki anmalarda artklasyonu salamak amacyla.(37)

Kt yanlar
Estetik deildir.
Simantasyonlarndan sonra karlmalar ok zordur.
Pulpa testlerinin yaplmasna engel olur. Bu sebeble vitalite kontrolleri
dikkatlice yaplmaldr.
Fazla metal kullanmna gerek olur. Bu durum baz hastalarda metal alerjisine
sebep olabilir.
Azda istenmeyen bir tad brakr.
Souk ve sca dentine ulatrr. Bu sebeple ar eii dk olan veya
pulapaya fazla yaklalm dilerde uygulanmas hatal bir yaklamdr.
Antagonist doal dileri andrr. Bu sebeple antagonist dilerin ayn
restorasyon maddesi ile tamamlanmas daha doru bir yaklamdr. Doal dilerde
ise mine sertliine daha yakn bir materyal kullanlmaldr. (36, 37)
3.4.2.1.1.Di kesimi
Di kesimi okluzalden balar. Okluzal yz metal kalnl kadar kesilmelidir.
Okluzal kesimin yeterli kesilip kesilmemesi durumu aadaki ekilde kontrol edilir;
Sentrik kapanta sondla artiklasyon arasna girilir. Sondun orta ksm
rahatlkla geemiyor ise kesim yeterli deildir.
Okluzal yzeyden biraz genie iki tabak pembe mum hafife stlr ve kesim
yzeyine konur. ene sentrik kapana getirilir ve kapatlr. ekillenen mum
soutulur ve yzeyinde delinme olduu takdirde kesim yetersizdir.
Ayn ilem kat kondansasyon silikonla da yaplabilir. Delinme varsa kesim
yeterli deildir.
Ayna ile ene sentrik okluzyonda kapal iken vestibulden baklr, aralk
grlmyorsa kesim yeterli deildir.

Okluzal kesimden sonra aproksimal kontaktlar tam olarak kaldrlmaldr. Di
ana eksenine gre 3-5 derecelik bir a oluacak ekilde okluzale yakn blgede daha
fazla kesim yaplr. Bu blgede eksik kesim yaplmas kuronun provalar esnasnda
taklp karlmasn kolaylatrr. Ayn zamanda kuron deiimi esnasnda daha az
103
travma ile uzaklatrlr. Daha sonra vestibul ve palatinal-lingual kesim yaplr.(2,
24, 37)

3.4.2.1.2.Laboratuar aamalar sonrasnda karlalabilecek problemler:
Mezial ve distal yzn ilenmesinde, di eti papili kuron kenar ile ezilebilir.
zellikle alt dilerde vestibulde koleye yakn mine knts verilmedii
takdirde gdalarn gingivay rahatsz etmeleri sz konusu olabilir.
Lingual-palatinal yzlere yakn blgeler keskin kenarl ilenebilir bu durum
bu blgedeki gingiva yiyeceklerin travmasna sebep olabilir.
Okluzal yzde oluacak noksanlklar olmamaldr. Tberkl eimleri komu
ya da antagonist dilerin eimlerine uygun yaplmaldr.
Bukko-lingual genilik fazla olmamaldr. Bu durum gdalarn ynlenmesini
engeller.
Basamak blgesinde eksiklik olabilir. (36, 37)


3.4.2.2.Estetik fasetli (veneer ) kuronlar
Bu restorasyonlar estetik kayglarla metal bir kuronun estetik bir grn
verecek bir materyalle kaplanmas ile elde edilir. Bu estetik materyal akrilik
kompozit veya porselen olabilir.
Veneer kprlerin klinik olarak veneer kronlardan fark endikasyon, planlama
ve ayaklarn paralellii konularnda ortaya kar.
Kpr planlamasnda temel de nemli olan moment ve biomekaniktir. Ante
kanunu; Normal yapya sahip bir azda ayak olan dilerin kkleri ak alan
deerlerinin (yani yzey alanlar) toplam, gvdenin yerini ald diin kknn ak
alan deerine eit ya da byk olmasdr
Bunlara ek olarak hastann genel salk durumu, ya, cinsiyeti, meslei, ve
sosyal stats, ekonomik artlar, dilerin ark zerindeki konumlar, akslar,
apeksifikasyon dzeyleri, okluzyon, kuvvetlerin ekli ve yaps, di dizisinin
geometrisi, dilerin hacmi ekil ve boyutlar,klinik kk oran, parafonksiyonel
alkanlklar vb. gibi uzayan faktrlere gre planlama yaplr.(2, 24, 36, 37)



104





3.4.3. Metal Destekli Porselen Kprler:
3.4.3.1.Hekim d hatalar
DKM REVETMANINA BALI HATALAR:
PROBLEM MUHTEMEL
HATALAR
ZM
Przl veya
delikli dkmler ve
kole kenarlarnn
dzgn olmamas
Dkm ncesi
mum modelajla hava
kabarcklarn
nlemek iinsrlen
solusyonun yanl
srlmesi
Mum modelaj
revetmana alnmadan
nce mum zerine
srlen bu solusyonun
10 dakika kadar
kurumas
beklenmelidir
Revetmann ok
sulu kartrlmas
retici tarafndan
belirtilen
sv/revetman oranna
dikkat edilmelidir
Sk gelen
dkmler
(metal kaplama)
coping aleti
kullanlmaldr.
Metal kaplama
aleti kullanlrken
yalanc kk ile
kaplama arasnda bir
aralk oluturacak
madde konulmaldr.
Revetmandaki
yetersiz genleme
Ek bir tabaka
amyant
kullanlmaldr.
(Tablo 2 )
YKSEK ERME DERECEL SERAMK ALAIMLARINDAK HATALAR:
PROBLE MUHTEMEL ZM
105
M HATA
Tek para
dkmlerin
proksimal
alanlarnda
porozite
Yanl dkm
yolluu
Kymetli metaller
2,2,5 mm kymetsi
metaller 2.5-3.5 mm
apnda dkm
yolluklar
kullanlmaldr. Ayrca
0,5-1 mm havalandrma
klar kullanlr
Tm
dklm
kitle iinde
porozite
olmas
Hatal dkm
teknii
Altn dkm
esnasnda asetilen
kullanlmamaldr.
Ayrca metal fazla
stlmamaldr.
Dkmn
krlgan
olmas
Oksijen asetilen
ile fazla stma ve
yakma
Seramik alamlarn
dkmnde asetilen
kullanlmasndan
kanlmaldr.
Dkmn
fazla krlgan
olmas
Dkm
alamlarnn
karmas
Alamlar kendilerine
zel potalarda
eritilmelidir.
Metal alt
yaplarn
oksidasyonu
veya gazdan
arndrma
ileminden
sonra dkm
zerinde
karanlk
blgeler
olmas
1.Tesviye talar
ile kirlenme
Ta hidroklorik asit
iine atlr, ta ve
balaycs erir ise bu ta
tesviyede kullanlabilir.
2.Yanl dkm alome dkm
106
tamamlanncaya kadar
alam zerinde
younlatrlmaldr.
zerinden
kaldrlmamaldr


Gaz
karma
/oksidasyon
srasnda
dkm alt
yapnn
deforme
olmas
1.yanl metal alt
yap plan
Alam imalatnn
belirttii oranlarn altna
indirilmemelidir
2.Zayf lehim
alanlar
yi bir okluzogingival
derinlik salayacak
ekilde tekrar
dzenlenmelidir.
3.Alam erken
soutulmas(manetin
aniden suya atlmas)
Dkmler her zaman
kendi kendilerine
soumaya braklmaldr.
20 dakikalk bir bekleme
sresi tavsiye eidllir.
Kirli
alam
Alam iine
amyant karmas
Dkm potalarnda
amyant
kullanlmamaldr.
(Tablo 3)
HEKME ULAMADAN PORSELENDE OLAN HATALAR:
PROBLEM MUHTEMEL
HATALAR
ZM
atlaklar ve
porselenin ayrlmas
1.Yetersiz
kurutma sresi
Piirmeden nce
porselen iyice
107
kurutulmaldr.
2.metal alt
yapnn planlanmas
Piirmeden nce
metal alt yapdaki
tm keskin kenarlar
ve undercutlar
ortadan
kaldrlmaldr
3.s reaksiyonu Porselen daima
kendi kendine
soumaya
braklmaldr.
4.Kullanlan
alam ile porselen
s genleme
katsaylarnn
uymamas
Firmalarnn
belirttii porselen
tozlar ile
kullanlmaldr.
5.porselen
kitlesinin ok
olmas ve fazla
bzlmesi
lk dzeltme
piirmesinde
bzlme alanlar
doldurulmaldr ve
opaka kadar olan
mesafenin 1/3
kesilmelidir.
6.Krlm bir
alann hatal tamiri
Porselen
ekillendirme
ncesi iyice
kurutulmaldr.
7.tamir edilecek
alana ok fazla ar
su-modelaj svs
ilave edilmesi
Firmann
nerdii oranlarda
kullanlmalar
Balant
olumamas
1.Kirli alamlar Alamlarn
temizlii nemlidir.
108
2.uzun sre
piirilmi opak
zerine porselen
piirilmesi
Tm opak
tekrar temizlenip
tekrar piirilmelidir
3.gaz
karlmama
alam zerine
balant unsuru
srlmesi
Bondig agent n
gaz karlmaldr
Porozite 1.Az piirme Frn kontrol
2.Faza sulu
porselen
uygulanmas
Porselenin fra
ile kaldrlabilecek
lde sulu olmas
Porselenden
ufak para kopmas
1.ok piirme
2.dzeltme
piirmesi esnasnda
porselenin temiz
olmayan yzeye
ilave edilmesi
Ultrasonik
temizlik
Renk
deiiklikleri
1.Fazla likit
kullanlmas
Firma nerisi
dikkate alnmaldr
2.Fazla piirme Firma nerisi
dikkate alnmaldr
3.Yetersiz
vakum

4.Porselenin
ok tesviye
edilmesi ve bunun
sonucu ok ince bir
porselen tabakasn
kalmas
Boyama
Porselen 1.Yar kymetli Yeil rengi
109
renginin bozulmas veya kymetsiz
metal kullanlmas
ntralize etmek iin
pembe renk
katlmaldr.
2.Dkm
yzeyinde asit
kalmas
Ultrasonik
temizlik
3.Mine
tabakasnn ok
konulmas
Kesici kenar
mor renk ile
boyanmaldr
4.Kirli frn Frn kontrol
Krlmalar 1.Hatal kesim Kesim
dzeltilmelidir
2.Uygun
olmayan metal alt
yap ekillendirmesi
Metal alt yap
zerindeki porsele
kalnl 1,5 mm
amamaldr.
3.Isrtma l Tam ene l
alnmas
4. gerilmeler Tm keskin
kenarlar ve alar
dzeltmek
gereklidir.
5.D gerilmeler Kar taraf
dilerinde mlleme
yaplmas
nerilmektedir.
6.ok piirme Protezin tekrar
7.Yanl renk
kullanlmas
Boyama
(Tablo 4)
(36, 53, 55, 56, 57)

3.4.3. 2.Hekim Hatalar:
110
Bu hatalar genel olarak;
Preparasyon
l
Metal prova
Dentin prova
Simantasyon aamalarnda yaplan hatalar olarak gruplayabilirz.(2)

Metal destekli porselen kronlar da preparasyonun temelde veneer
restorasyonlardan farkllk yoktur. Aralarndaki farkllklar aadakilerdir:.
Porselenin ineme basncna dayanabilmesi iin gerilme kuvvetlerinin
azaltlmasna baldr. Bu nedenle preparasyon ve metal alt yap baz zellikler
gstermelidir. Porselenin gelen kuvvetleri karlayarak krlmadan kalabilmesi iin
belirli bir kalnlkta olmas gerekmektedir. Bu kalnlk optimal 1mm olmaldr. Bu
kalnla karn 0.3 mm metal kalnl yeterlidir. Bunun altnda yaplan kesimlerde
restorasyonda dayankllk beklemek hatal bir yaklamdr. Toplam preparasyon
1.3-1.5mm olmaldr.
Ancak buradan porselen kalnl ne kadar arttrlrsa dayankllk o kadar
artacaktr ibaresi anlalmamaldr. Porselen kalnl 1mm i at takdir de bu tip
restorasyonlar da dayankllk azalacaktr.
Ayrca baz durumlarda interokluzal mesafe bize bu kalnl salayamayacak
miktarda olabilir. Bu gibi durumlar da bu mesafede estetik materyal
kullanlmasndan ziyade metalle tamamlanmas daha doru bir yaklamdr.
Porselen restorasyonu iin preparasyon da dikkat edilmesi gereken dier bir
unsur ar konik kesimlerden kanlmas gerekliliidir. Konik kesimler sonucunda
kron tutuculuu azalacak, porselen dayankll azalacaktr.(2, 38, 55)
Preparasyon sonrasnda ilemler daha nce anlatld gibi idame ettirilir.(bkz.
Syf: 1116)

3.4.4. ADHESV KPRLER
Esas kaynan konservatif di tedavisinden almaktadr. Dolgu tutuculuunu
arttrmak iin gelitirilen yaptrma sistemleri sonucu zellikle tek di eksikliklerinde
uygulanan bir restorasyon trdr. Bu tutunma tipi mikromekanik ve kimyasal
tutunmadr.
111
Rezin bal kprlerin ilk rneklerinde ayak olan diler hi kesilmemekteydi.
Kpr ayak dilerin dil tarafnda biri ndeki, biri arkadaki die uzanan iki kanat ve
bunlarn ortasnda yer alan bir gvdeden ibaretti. Ancak bu tip restorasyonlar estetik
adan tatminkr olsa da statik adan tatminkr deildir.(2)
Kanatlarn birer yandaki dilere daha uzatlmas denenmi olmasna ramen bu
da pek baarl olamamtr. Preparasyon yaplmadan uygulanan bu tip
restorasyonlarda iki tip saknca olumaktadr:
1.Ayak olan dilerde izgi btnlnn bozulmas
2.Adhesiv kprden ayak olan dilere iletilen kuvvetlerin bilekesinin dilerin
uzun akslarna yakn ve ayn dorultu da olamamas.
Bu nedenle restorasyonun kalnl kadar di dokusunu prepare etmekteyiz.
Miktar yanl ayarland zaman nromuskuler denge etkilenir, yanak dil srmalar
ortaya kar, dieti sal bozulur.
Bununla beraber di zerinde bir basamak olmad iin die intikal eden kuvvet
diin uzun aks dorultusunda olmad gibi uzun akstan uzakta olduu iin devrilme
momenti yaratr. Genellikle adhesiv kpry yaptrmada kullanlan simann
yaptrma gc dilerin devrilmeye direnlerinden az olduu iin kpr diten
ayrlr. Bu sebeple dite preparsyon yaplmaldr. Bu preparasyon mine dzeyinde
kalmaldr. Ancak mine ince olduu iin bu snr bazen alabiliyor. Bu noktada
kullanlacak metalin rijitlii devreye girmektedir.(2)
Btn bunlarn banda adhesiv kprlerde en nemli basamak endikasyonu
doru koyabilmektir. Genellikle;
ocuklar da n di kayplarnda
Ksmi hipodontili rksz-dolgusuz dilerde
Bazen uygun durumlarda lateral dilerde
Periodontal splintleme amacyla
Ortodontik tedavi sonras pekitirme amacyla kullanlabilirler.(36, 37)

Adhesiv kpr iin antagonist dile arasnda yeterli okluzal akln bulunmas
arttr. Bu durumun salanamayaca olgularda uygulanmamaldr.
Lateral kuvvetlerin etki edecei durumlarda rnein bruksizm olgularnda
kullanlmalar sakncaldr.
112
Hacimsel ve boyutsal olarak kk diler de uygulanmalar hataldr. Kk
dilerde kullanm sonucunda yeterli retansiyon yzeyi olumaz ve kpr statii
bozulur.
Preparasyonda dikkat edilecek bir dier unsur ise kanatlarn singuluma kadar
uzatlmas gerekliliidir. nterproksimale uzayan kanat dieti papiline zarar
vermeyecek ekilde sonlanmaldr. nsizalden bakldnda ise grnmeyecek ve rfle
vermeyecek ekilde ksa hazrlanmaldr.
Preparasyon sonucunda duvarlar birbirlerine neredeyse paralel hazrlanmaldr.
En fazla 6 derecelik bir yaklam gstermelidirler. Kprnn giri yolu tek olmaldr.
Preparasyon diin yarsn, yani 180 dereceden az sarmamaldr. Proksimal
undercutlar braklmamaldr. Anterior dilerde singulum resti, posterior dilerde
okluzal trnak yuvas yaplmaldr.
l ileminde genellikle kondanse polimerizasyonlu silikon esasl l
maddesi, astarlama yntemi ile uygulanr. (putty wash)
Bundan sonraki aama metal provasdr. Metalde sklkla grlen hatalar; tefsiye
srasnda metalin kenarlarnn kazaen ksaltlmas ve mum modelasyonun eilmesi
sonucunda metalin di yzeyine tam oturmamasdr. Her iki durum da da metal
yenilenmelidir. Bilinen yntemlerle renk alnr ve dentin veya akrilik prova yaplr.
Simantasyona hazrlk aamasna geilir.(2)
Genellikle resin esasl simanlarla yaptrlr. Resin simann hem metale hemd
di yzeyine yapmasn kuvvetlendirmek iin baz ilemler yaplr. Simann metal
kantlara tutuculuunu arttrmak iin kanatlarn i yzeyi kumlanr. Bu mekanik
tutuculuk salayacaktr. Ancak d yzn etkilenmemesi gerekir. Bu yzden bu ilem
srasnda d yzey bantlanr. Ayrca asitle yada silanla da ayn retansiyon
salanabilir.
Die olan tutuculuun arttrlmas amacyla %34 lk fosforik asit kullanlr.
Asidin di yzeyinde 10-20 sn den fazla kalmas tutuculuu arttrmaz aksine
przlenme yzeyden silinme haline gelerek mikromekanik retansiyonun dolaysyla
tutuculuun azalmasna neden olur. Asit diin zerinde nerilen sreden daha uzun
bekletilmemelidir. Mine bonding ajanlar da ayn ilem iin kullanlabilir. Ancak
dentinin aa kt durumlarda dentin adhesiv kullanlmas gerekmektedir.(30, 37)
Yaptrma ilemi ncesinde di yzeyinin temizlenmesi tutuculuk asndan
nemli bir noktadr ancak sk sk atlanlan bir basamaktr. Di yzeyi pulpay irrite
113
etmeden en azndan mekanik olarak temizlenmelidir. Ve restorasyonun simantasyonu
bilinen ekillerde tamamlanr.(2, 24, 36, 37)

3.4.5.LAMNATE VENEERLER
Genellikle st n grup insizal kenarl dilerin labial yzlerinde kullanlan
estetik kuronlara laminate kuronlar denir.(2)
Laminate kuronlarn iyi yanlar;
Kesimin tek yzde yaplmas
Kesim derinliinin azl
Gzle direkt grle kesim ans(37)

Laminate kuronlarn kt yanlar;
Yerletirmede zorluklar
nsizal kenarda anma ve krlma
Kesim kenarlarn belirlemede glkler
Yaptrma kenarlarnn az ortam ile dorudan ilikisi en ok karlalan
hatalardr.(37)

Endikasyonlar
Fluoroziste
Tetrasiklin renklenmeleri
Koledeki yaygn anmalar
nsizal kenar krklar
Kk diastemalarn kapatlmas
Endodontik tedavi sonras oluan renklenmeler
Hipoplaziler(2, 37)

Uygulanmamas gereken durumlar;
ekil ve duru anomalileri
Ar kapan bozukluklar
Az hijyeni kt olan hastalarda
Kuron kalnl yetersiz ise
Erozyon sonucu kuron boylar ok klm diler
114
Azda fazla di noksanl varsa uygulanmas hatal bir yaklamdr(2, 37)

Bu tr vakalarda uygulandklar takdirde krlma ve uyum problemleri ile
karlalabilir.
Laminate kuronlarda di kesimi:
Laminatelerde kesim snrlar renklenme ya da kt durumlar iine
almaldr. Aksi takdir de rfle etkisi oluur.
Kolede kesim genelde gingivann 0,5-1 mm iinde sonlanmal. Kole zerinde
kalan restorasyonlarda restorasyon snr k yanstr. Estetik grnm oluamaz.
Mezial ve distaldeki kesimler aproksimal tameslardan biraz uzak olmaldr.
nsizal kenar kaln ise, kesim kenarn sinden daha az yaplmaldr.
nsizal kenrada kt durum yoksa kesim insizal kenar iine alacak ekilde
yaplmaldr, insizal kenara 1 mm yakn olmaldr.
nsizal kenarda anma varsa kesim 2-3mm palatinal yze tamaldr
Labial yz kntl dilerde kesim derinlii fazla, dz dilerde yeterli
kesilmelidir
nsizal kenarda kesim derinlii 1mm, labial yzde 1-2mm, kole de ile 0,5 -
1mm arasnda olmaldr. Daha fazla yaplan kesimlerde kesim mine dzeyini
aacaktr.
Labialdeki kt durum fazla yaygn deilse, koledeki kesim gingiva
dzeyinde olmaldr.
Kk yzeyli dilerde kesim yzeyi arttrlmaldr.
Simetrik dilerde kesim yzeyi birbirine eit olmaldr.
Mezial ve distal yzlerdeki kesim oval olmal al kenar braklmamaldr.(2,
24, 36, 37)

Bununla birlikte
Kk lezyonlarda laminate yzeyi geniletmeye gerek yoktur
nsizal kenar kaln olduunda laminate insizal kenarn yarsn dek uzatlabilir
Kuron uzun olduunda laminate boyu insizal kenar amaldr.
Kuron boyunun uzatlmas gerektiinde ve de diastema kapatlmas
gerektiinde ar boyut ilenebilir.(37)

115
Bu kesim kurallarna birebir uymak gerekmektedir. Teknie hassa olan bu tip
preparsyonlarn retansiyonu iin dikkatli almak gerekir. Bu kurallarn dna
kld zaman restorasyon yerinde duramayacaktr.
l ilemi; veneer kuronlarda alnan l gibi uygulanr. Gingival retraksiyon
uygulanr, bundan sonra lnn herhangi bir yoktur nce fabrikasyon kak ve
putty l maddesiyle birinci l alnr. Bunun iinde akc kvamda bir l
maddesi konarak die uygulanr. Diin evvelce kurutulmas unutulmamaldr.
Kurutulmam dilerde adaptasyon hatal olacaktr.
Geici restorasyona gerek yoktur. nk dentin akta deildir. Ancak dentin
aa kt zaman dentin bonding uygulanmaldr.(41)
Dentin provada esnasna geilir. Prova esnasnda kuvvet uygulanmamaldr.
Fasetlerin di yzeyinde durmas iin gliserin, k- jel gibi hafif yaptrclar
uygulanabilir. Renk kontrol atlanmamaldr. Bunu simann tozu ile yaplabilir.
Restorasyonlarda renk ok nemli bir faktrdr, bu sebeple bu aama nemlidir.
Son olarak simantasyon aamasna geilir. Bu aamada yaplacak ilemler
veneer kronlardaki gibi yaplr. Ve ayn ekilde temizlik ve mikrmekanik retansiyon
ilemlerine dikkat edilmelidir.(37)

3.5. ST ENEDE BR YA DA BRDEN FAZLA D NOKSANLIINDA
KPR PLANLANMASI (37)
1-Santral di noksanl:
st enede tek tarafl santral di noksanlnda,
- yeli kpr planlamas yaplr.
-Dier santral ve lateral destek olarak alnr. ki apaya da metal destekli
porselen kuron allr, gvdenin alveol kretine temas, vestiblde olmaldr.
yeli metal destekli porselen kpr, uzun sre dayanabilir ve de desteklere yeterli
kesim yaplr ise, kprlerde kt durum grlmez.
Deiik uygulama:
Santral diin kuronu estetik ve yapsal ynden iyi ise, buna 3/4 allabilir.
Lateralin veneer durumu devam eder ya da santral destein 1/2 palatinal yzne
inley kavte alr ve lateral veneer, santral inley dkm uzant eklinde gvde
yaplabilir. Ancak bu tip kprlerin zayf tutuculuk gsterecekleri unutulmamaldr.


116

( ekil 6)


2-st enede tek tarafl lateralin yokluu:

( ekil 7)

Lateralin yokluu protez planlamasnda ok eitlilik ortaya karr.
a-Santral ve kanine kuron yapm gerekli ise yeli metal destekli porselen
kpr planlanr. Santral ve kanine metal destekli porselen kuron allr. Gvde kret
tepesi vestiblde temas etmelidir.
b-ki santralin estetik ve yapsal durumlar iyi ise, kanine veneer kuron yaplr.
Santralin 1/2 palatinal yzne inley kavite alr ve de metal destekli porselen kpr
yaplr.
c-Santral ve kaninin kuron yaplar yeterli ise, her iki diin palatinal 1/2
yzlerine inley kavite alr ve de inley metal dkm destekli porselen kpr yaplr.
Gvde alveol kret tepesi vestiblde temas etmelidir.
117
d-Santral ve kaninin kuronlar yeterli ise her iki die 3/4 kuron allr. Gvde
metal destekli porselen olmaldr.
e-Kanine veneer kuron allr, santralin 1/2 singulum st blgesine destek
metal uzants konur. Kanatl kpr yaplr. Gvde metal destekli porselen olmaldr.
Santralin singulum stndeki destek uzants kapana engel olmamaldr. Tek
destekli kanat eklinde olan bu kpr dierlerine gre daha zayf yapdadr, ve de
zaman iinde santralin destek uzant blgesinde erozyon ve rkler grlebilir.



3-ki tarafl lateral yokluu:
ki lateralin yokluunda;
a-Santral ve kaninlere metal destekli porselen kuron ve estetik gvdeli er yeli
iki kpr yaplr.
b-Santrallerin estetik ve yapsal durumlar iyi ise, kaninlere metal destekli
porselen kuron santrallerin singulum st blgesine, metal dkm destek uzants
(kanatl kpr
konularak iki kpr yaplr.








( ekil 8)

c-Santral ve kaninlere kuron yapm gerekiyor ise, desteklere metal destekli
porselen kuron uygulanr ve alt yeli tek kpr yaplr.
d-Santral ve kaninlerin kuron yaplar yeterli ise ayr ayr iki inley kpr yaplr.
4- Teki tarafl kanin diin yokluu:
118

( ekil 9)
Bu olguda lateralin durumuna gre planlama yaplr.
a- Lateralin durumu yeterli deil ise, nde santral ve lateral arkada I. Kk az
destek olarak alnr. Tm desteklere metal destekli porselen kuron allr. Gvde
estetik olmaldr. Santralin estetiinin bozulmas istenmiyorsa allabilir.
b- Lateralin durumu yeterli ise, nde lateral arkada ise, 4 ve 5 nolu diler destek
alnr. Destekle metal destekli porselen kuron allr. Gvde estetik olmaldr.
Kanin ke diini oluturduundan, yokluunda drt yeli kpr yaplmaldr.
5- Tek tarafl II. Kk az yokluu:
Olduka rahat planlama yaplan bir olgudur.
a-Birinci kk az ve 6 noya metal destekli porselen kuron yaplr. yeli
kprde gvde estetik olmaldr.
b-Birinci kk azya DO, 6 noya MO inley kavite alr. Metal estetik gvdeli
porselen inley kpr yaplr.

( ekil 10)
119
6-Tek tarafl santral ve I. Kk az yokluu:

( ekil 11)
Bu olguda ya er yeli iki, ya da alt yeli tek kpr yaplr.
I.kprde, dier santral ve lateral, II. Kprde ise kanin ve II. Kk az destek
alarak alnz. apalara metal destekli porselen kuron allr, gvde estetik yaplr.
II. kprde, santral lateral kanin ve II. kk az ayak olarak seilir. Drt ayaa
metal destekli porselen kuron allr gvde estetik olmak zere alt yeli kpr
yaplr. Birinci kprde lateralin destek zayfl sz konusu olacandan, alt yeli
tek kpr ncelik kazanr.

7-ki santral, iki lateral ve iki tarafl ikier kk az yokluu:
Sekiz di noksanl ieren bu olguda, iki kanin ve iki byk azlar destek
alnmaldr. Kanin ve I. Byk azlara metal destekli veneer tip porselen, II.byk
azlara full kuron allabilir. Gvde estetik olmaldr. Ancak palatinalde kret temas
biraz arttrlmaldr.


120
( ekil 12)
8- Bir taraftaki santral ile dier taraftaki lateral yok ise:

ki diin noksanln ieren bu olguda, destekli be yeli kpr
uygulanmaldr. Lateral, santral ve kanine metal destekli porselen kuron yaplri
gvde estetik olmaldr. Lateralin yok olduu tarafta iki kuvvetli destek olduundan
dier kanine dek uzanmaya gerek yoktur.
( ekil 13)
9-ki santral ve lateral ile bir tarafta 4 no, dier tarafta ise 5 ve 6 nn yokluu:
( ekil 14)
Yedi di noksanl olan bu olguda bir tarafta kanin ve ikinci kk az sier
tarafta ise kanin kk az ve ikinci byk az destek alnr.
kinci byk azya full, dier desteklere veneer porselen allr. Gvde estetik
olmak zere 13 yeli tek kpr planlanr.
n blgede 4 diin noksanl, kpr de olumsuzluk yaratabilir. Bu adan
olguya, sabit protez yerin parsiyel protezde dnlebilir.

121







3.6. ALT ENEDEK DLERN NOKSANLIINDA KPR
PLANLAMASI: (37)
1.Tek santral di yokluu:

( ekil 15)
Tek santralin yokluunda yeli kpr planlanr. Dier santral ve laterale
venneer tip porselen kuron allr, Gvde estetik olmaldr. Destek dilerin
zellikle santralin yaplan kkl nedeni ile ve pinley gibi estetik kuron
yaplmaz. Kanatl kprde desteklerin zayfl nedeniyle uygulanmaz.

2.Tek tarafl kanin ve I. Kk Az yokluu
122
(ekil 16)
Bu olguda n blgedeki dilerin zayfl sorun oluturur. Bu nedenle nde
lateral ve santral arkada ikinci kk az destek alnr. Desteklere veneer tipi
porselen kuron allr. Gvde estetik olmaldr.


3.Bir santral dier tarafta lateralin yokluu:
( ekil 17)
Bu olguya be yeli kpr uygulanr. Santral, lateral ve kanin destek olarak
alnr. Birden fazla di noksanl olduundan ve de destein ounun zayfl
nedeni ile bunlara metal destekli porselen kuron yaplr. Gvde estetik olmaldr.

4.Tek tarafl kanin yokluu:
Bu olguda lateral diin durumu nem tar.
a-Lateral yeterli ise nde lateral arkada ise birinci ve ikinci kk azlar destek
olarak alnr. Desteklerin tmne veneer tipi metal tipi porselen kuron allr.
Gvde estetik olmak zere drt yeli kpr planlanr.
123
b-Lateralin kk ve kuron durumu yeterli grlmezse nde santral ve lateral
arkada ise birinci kk az destek alnr. apalara veneer tipi porselen kuron
allr. Gvde estetik olmak zere drt yeli kuron planlanr.
(ekil 18)


5.Tek tarafl birinci kk az yokluu
(ekil 19)
bu olguda planlama yaplabilir;
a-Kanin ve ikinci kk az destek alnr. Desteklere metal destekli porselen
kuron allr. Gvde estetik olmak zere yeli kpr planlanr.
b.Kanine DO ve ikinci kk azya MO olmak zere inley kaviteler alr ve de
metal destekli porselen inley kpr yaplr.
c-Kanin kesilmek istenmiyorsa ikinci kk azya veneer tipi porselen kuron
yaplr. Kaninin singulum blgesi stne lingual yzn sine metal dkm destek
uzants konularak kanatl kpr yaplr.

6.ki kk az ve birinci molar yokluu
124
(ekil 20)
Boluun nnde ve arkasnda kuvvetli destek diler olduundan bu olguya be
yeli kpr planlanr. Ancak gve lingualde de krete ksmen temas etmelidir.
Kanine veneer tipi porselen kuron, 7 no ya ise full allr. Gvde estetik
olmaldr. Gvde uzun olduundan, gvdenin alveol mukozasna temas birazck
linguale tanmaldr ya da bu olguya teleskop kpr yaplmaldr.



























125





























SONU

Protetik tedavi uygulamas uygulanacak protezin zellikleri, alma
prensipleri, avantajlar, dezavantajlar bilinerek doru endikasyon konulan olgularda
baarl sonular elde edilir.
Bu uygulama basamaklarna dikkat edilmedii ve ya yeterli zen
gsterilmedii takdir de hastaya fonksiyon iadesi salanamayacaktr; bununla
birlikte bu gibi hatalar hastann konumasn ve ineme siklusunu etkileyecektir.
Bunun sonucu olarak da hasta da objektif ve subjektif rahatszlklar oluacaktr.
Yeterli anamnezi alnm, protez ncesi hazrlklar tamamlanm, doru
endikasyon koyulmu, titiz bir almayla protezi tamamlanm bir vaka protez
sonras hijyeni dikkat ederek protezini kulland srece her zaman iyi sonu
alnabilir. Bu basamaklar atland zaman ise protezin prognoz baarszlk olarak
gzlenecektir.

126
































ZET
Protez, bir veya daha fazla diin ve ilikili yaplarn yapay olarak konmasn
ifade eder.
Bu aygtlar hastaya estetiini iade ederek kozmetik bir ama, dokularn
devamlln ve btnln koruyarak biyolojik ama, disizlikten kaynaklanan
psikolojik sorunlar ortadan kaldrarak psikolojik ama stlenir; btn bunlardan
daha nemli olarak hastaya beslenmesini iade ederek fonksiyonel ama ve
konumasn iade ederek fonetik bir ama stlenir.
Bu sebeplerden dolay protezlerin anamnez aamasndan balayarak, gerek
zellikleri gerekse alma prensipleri, gerekse de protezlerin trleri ve bu trlerin
avantaj ve dezavantajlar doru uygulanmad takdir de baarszla neden olduu
grlmtr.
127
Protetik tedavi uygulamas hekim, teknisyen ve hastann titizlik iinde birlikte
hareket etmesi ile baarya ulaacaktr.
















KAYNAKLAR


1. ALIKKOCAOLU S, Tam Protezler, Protez Akademisi ve Gnatoloji
Dernei 2. Bilimsel Yayn, stanbul, 1998
2. AKABAY C, Protez Klinii, Gazi ni. Ankara, 2004
3. BEPARMAK A, Postmenopozal Kadnlarda Osteoporozun Mandibula
zerindeki Etkisi, .. Di Hekimlii Fak. , Doktora tezi, 1996
4. AIRANKAYA L. B. UYSAL S, HATPOLU M G, Tam Protez
Yenilenmesi ncesinde Radyografik Deerlendirme Gerekli midir? Hacettepe
niversitesi di Hekimlii Fak. Dergisi,2006; cilt:30, say:2, 90-93
5. AHN S, BLGE A, Total Protezlerde Anterior Di Seiminde Kullanlan
Baz Parametrelerin Klinik Olarak Deerlendirilmesi, Hacettepe ni. Di Hekimlii
Fak. Dergisi, 1998; cilt:12, say:2, 121-124,
6. ESPOSTO S.J. , Estetics For Denture Patients, 44(6): 608-615, 1990
7. KERN B.E., Anteropometric Parameters Of Tooth Selection, J. Prosth. Dent.
,1997; 17(5), 431-437
8. PCARD C.F. Complete Denture Estetics, J. Prosth. Dent., 1961; 8(2), 252-
259,
9. TURFANER M. Vestibul Kenarsz st Total Protezler ve Tutuculuu
Hakknda Klinik almalar, .. Di Hekimlii Fak. , Doktora Tezi, 1996
128
10. ALTUN S, BEYDEMR K, ESKMEZ , AYNA E, Disiz Bireylerde
Protezlerin Postural Yz Yksekliine Etkileri, 2.Uluslararas Di Hekimlii
Kongresi sunumu, 20-26 haziran 1994; stanbul
11. DAWSON P.E., Evolvation, Diagnosis and Treatment of Occlusal Problems,
St Louis: The C.V. Mosby Company, 1989; 56-72.
12. FAYZ F, ESLOM A, Determination Of Occlusal Vertical Dimension: A
literature review: J. Prosth. Dent. 1988; 59: 321-323
13. AKER O, Tam ve Blml Protezlerde Baarl Bir estetiin
Salanmasnda Etkili Olan Faktrler (Doktora Tezi) stanbul .. 1995;103
14. BAYER A, GUTOWSK A, Gnatology, Berjins Quintessence Publishing
CO, 1978; 85-91
15. HONAY R.L. Occlusal Changes Centric Relation: JADA, 1979; 16, 1903-
1915
16. GRONAS D.G., Preparation Of Pressure Indicat-Paste, J. Prosth. Dent, 1977;
37: 92-94
17. ATASEVER N, EK C, Tam Protez Hastalarnda Protez ikyetlerinin
Diagnostik nemi, Hacettepe ni. Di Hekimlii Fakltesi Dergisi, 1997; cilt:11,
say1, 16-19,
18. SONUGELEN M, EKMEK E, ZTRK B, Tam Protezlerin
Yenilenmesinde Etkili Faktrlerin Deerlendirilmesi, E.. Di Hekimlii Fak.
Dergisi 2002; 23, 17-24
19. TEGANATHAN S, PAYNE J.A., Comman Faults in Complete Dentures:A
review, Quintessence int 1993; 24, 483-487
20. DCH R.L., FOESTER V, SPOSETT V.J., DOLAN T.A., Factors
Associated with Succesful Denture Theraphy, J. Prosth. 1996, 5, 84-90
21. KANDEMR S. ,Az Yanmas Sendromu, E.. Di Hekimlii dergisi,
1991; 12, 120-123
22. MAIN D.M.G., BOSTER RM, Patients Complaining of a Burning Mouth, Br
Dent, 3, 1983; 206-211
23. AL A, BOTES JF, REYNOLDS AJ, WALKER DM, The Burning Mouth
Sensation Related to The Wearing of Acrylic Dentures, An nvestigation, Br Dent,
1986; 16, 444-447
24. KESERCOLU A, ULUSOY M, SARAOLU A, Protetik Di
Tedavisinde lkeler ve Uygulamalar, E.. Di Hekimlii Dergisi, 1997; 97-112
129
25. ULUSOY M, Di Hekimliinde Hareketli Blml Protezler, Ankara
niversitesi, 2003
26. KONUKMAN E, Az Hastalklarnda Tehis, Oral Diagnoz, Denk Ajans,
Ankara, 1986
27. AYDIN A.K., st Tam, Alt Kennedy I Snf Protez Vakalarda Ortaya kan
Problemler, Tehis ve Tedavi Planlamas, A.. Di Hekimlii Fak. Dergisi 1983;
(10), 231,
28. AKABAY C, l Maddeleri ve Klinik Uygulamalar, G.. Fakltesi,
Ankara, 1993
29. AYDINLIK E., Kroe Tutuculu Protezler, Hacettepe Vakflar Meteksan
bask iletmesi matbaas, no:1, Ankara, 1974
30. ZAMOLU ve Arkadalar, Di Hekimliinde Maddeler Bilgisi, A..
Basmevi, Ankara, 1993
31. GRGN S, ZDEN N, ARPALI N, Hareketli Blml Protez Kullanan
Bireylerde Destek Dilerin Periodontal Adan Deerlendirilmesi, A.. Di
Hekimlii Fakltesi Dergisi, 2001; 28(2), 139-143,
32. CAN G, Ksmen Disiz Azn Korunmas ve Hasta Eitimi, A.. Di Hek.
Fak. 10:263-273, 1983
33. CAN G, AKALTAN F, Hareketli Blml Protezlerde Planlama, Ankara
niversitesi Di Hek. Fak. Yaynlar say:22, 2005
34. ALIKKOCAOLU S, KURSOLU P, APA N, Parsiyel Protezlerin
Laboratuar lemleri, Yeditepe Di Hek. Fak. Yaynlar, stanbul, 2005
35. TOKSAVUL S, YILMAZ G, Blml Protezler, E.. Di Hek. Fak.
Yaynlar, no:16, zmir, 2002
36. SHILLINGBURG H.J., HOBO S, WHTSELL LD,JACOB R, BROCKETT
SE, Fundamentalis of fixed prosthodontics, quintessence books, 1992
37. BAYDA S, Kron-Kpr Protezleri, Atatrk niversitesi yaynlar,
Erzurum, 2005
38. BELGER L, Kpr protezleri, quintessence books, 1981
39. SONUGELEN M, ARTUN C, Az Protezleri ve Biyomekanik, E. Di
Hekimlii Fakltesi yaynlar no:17, zmir, 2002
40. FOSTER L.V. Complications Associated with Fixed Partial Dentures, British
Dental Journal, 1991; 12, 6
130
41. TUNA S.T. KEYF S, : Geici Restorasyonlar, Hacettepe Dihekimlii Fak.
Derg. 2004; Cilt28, say:4.
42. HEYK JW. SCHAUB RHM, Denture Problems and The Quality of Life in a
Dutch Eldery Population. Community dent oral epidemiology 1986;14
43. Wassell RW, George gst, Ingledew RP, Steele JG, Crowns and Other Extra-
Coronal Restorations: Provasional Restorations, Brit Dent J 2002:192
44. AHN E, ALTAY T, Kron-Kpr kartlmas Teknikleri, Hacettepe Di
Hekimlii Fak. Dergisi, 2006; cilt:11, say:4, 204-208,
45. GARVER D.G, WISSER R.C., A Safe Crown Removal Technique, J.
Prosth. Dent, 1987; 39: 56,
46. HEUER G.A., SMITH A.A. , REED B.R., A technique For Removal of
Provisionally Placed Cast Restoration, J. Prosthet. Dent.,1979; 41:669,
47. WILLIAMS F.B., Removing a Cemented Metal-Ceramic Fixed Prosthesis
Without Damage: A Custom- Made Appliance, J. Prosthet. Denth,1987; 51:656,
48. BAYDA S, l Esnasnda Karlalabilecek Komplikasyonlar, Gazi ni
Derg. 2003
49. YAVUZYILMAZ H, TURHAN B, BAVBEK B, KURT E, Tam Porselen
Sistemleri, G.. Di Hekimlii Fakltesi dergisi, 2005; 22(1), 41-48,
50. TRPODAKS A.R., Dental Estetics, Oral Personality and Visual Perseption,
Quintessence nt 18: 405-418, 1987
51. YAVUZYILMAZ H, Metal Destekli Seramik Kronlar, G. yaynlar,
Ankara, 1996
52. COKUN A. , Farkl Metal Desteksiz Porselen Sistemlerinin Kenar Uyumu
ve Mikrosntya Etkisi ile Eilme Dayankllklarnn ncelenmesi, Doktora Tezi,
Cumhuriyet niv. Di Hek. Fak. , Sivas, 2002
53. AKIN E., Di Hekimliinde Porselen, .., Di Hek. Fak. Yaynlar,1999;
stanbul,
54. YKSEL G, EK C, ZKAN P, Metal Desteksiz Porselen Sistemleri,
Atatrk niv. Di Hek. Fak. Dergisi,2000; 10(2):79-88,
55. USER A, TOKSAVUL S, ZER H, Porselen Kuronlarda Metal Seramik
Balants, Balant Direnci Testleri ve Ortaya kan Sorunlarn Neden ve
zmleri, E.. Di Hek. Fak. Yaynlar
56. MANUAL LAB, UNITEK CORPORATON, 2724 South Perk
Rd,Monrovia, California, 1986
131
57. MC LEAN J.W. The Science and Art of Dental Ceramics, Quintessence Pub.
Co. Chicago, Berlin, 1980
58. ALIKKOCAOLU S, TURFANER M. Tam Protezler in Estetik ve
Fonksiyonel Di Seimi. DHF d.1987;3:25-43
59. ZTRK B, Total Protezler Ders Notlar, E.. Di Hek. Fak., zmir, 2007
60. Ref. TURFANER M, Tam Protezlerde Di Hekiminin Rehberi-Herbt
testleri/Dentoral Dergisi, 1971; (3)
61. ALIKKOCAOLU S, Journel of Oral Prosthodontics Rehabilitation 1997
24: 143
62. Prof Franz 1984-Hamburg/PDI 4. Bilimsel kongresi stanbul
63. BRUDVCK J, Advanced Removable Partial Dentures, USA, 1990




















ZGEM
sim: Aya Akaln
Doum Yeri: Adana
Mezun Olduu lkretim okulu: Cebesoy lkretim Okulu, Seyhan, ADANA
Mezun Olduu Lise: . E. A. . Seyhan Anadolu Lisesi