84

T A $ R A , S l h E N A
Yozgat Blues filmi zerine
yoneimen Malmui Iazil Coslun ile soylesi:
len Trliye mulafazalarlasiyor`
yargisinin lir llise olougunu
osnyorum`
TANIL BORA
- Once, tasra jlm cephesn honusalim. Yoz-
gat, Orta Anaolu tasrasinin bayragi sanh, e-
gl m? Br zamanlar nasil mesela Cemsgezeh s-
m Dogunun mahrumyet alemnn smges oluy-
sa, smlere e Yozgat yaprah hipiramayan ho-
yu muhajazahar ve bozhirin smges. ,Ilmn ren-
g e boz') Sz br scylesnze, bu Yozgat mges-
nn br harhatur olugunu scyluyorsunuz. O ha-
ar a egl emeye getryorsunuz yan...
- Gerelien lu anlamoa lir malrumiyei sirala-
masi yapacal olursal Yozgai`i si siralara loyma-
miz lazim. lin malrumiyeilerine ragmen milli-
yeiilil soz lonusu olougunoa Yozgai`in alla gel-
mesi lenoi iinoe ilgin lir iezaii oa larinoiriyor.
$elir olaral, mimari yapi olaral gri lir fon Yoz-
gai. Anlaimal isieoiginiz lilayenin oisinoa soy-
leyelilecegi lir sey yol. lizim lilayemiz iin oe
selrin loyle lir anlami ifaoe eimesi gereliyor-
ou. Zilinleroe var ama gerelligi muglal. Ana-
oolu`nun oriasinoa, milliyeii - mulafazalar lir
cmle lurougunuzoa iinoe yer alacal laoar zil-
nimizoe muilal, falai selir olaral nereoeyse yol.
- Ntehm Yavuz a oteln caminan baharhen
enz harc 2eytnburnu`na benzetyor bahtigi sehr
manzarasini. Bunu mejhum-u muhaljnen usu-
nurseh. 2eytnburnu, enz henarina br Yozgat e-
gl m? Tasra ve metropol mgelernn, harelernn
hem tasraa hem metropole hazir bulunugunan
scz eeblr myz?
- Hi splesiz oyle. lelli luna Yeni Tasra`
oemel lazim. Anaoolu selirleri ve lyl selirle-
rin lenarlari` yeni iasra lalilina uygun ve lu an-
lamiyla oerin lenzerliller iasiyor. Zeyiinlurnu ya
oa lagcilar ya oa Yozgai... lirlirinoen farlli lilan
lolal oegerler lizla oriaoan lallii. Yeni iasranin
ileiim alislanlillari ve luna lagli olaral oav-
ranis liimleri, seliroen, lasalaoan, loyoen ol-
oula farlli. Tasraliligi lir yerlesim liimi oegil,
lir oavranis lalili olaral ifaoe eoiyorum. lyl
selrin iinoeli iasralar ve Anaoolu iinoeli ias-
ralar, alislanlil liimleri olaral ol i ie geii,
aynilesii.` Kiyafeiler, gnoelil layai aralari o-
snlognoe loyle. Ialai, lu yeni iasranin iel-
nille lurougu ilislinin lir oe allali arla plani
var. Yeni iasra oemel saoece ileiim alislanlil-
larinoan, ielnigi lullanma liiminoen ilarei oe-
gil. lir oe lunun reiiigi yeni allal var. $elir ve
loyn lin oegerleri larmasil lir seliloe i ie
giriyor. lizim filmoeli laralierleroe lunu gosier-
meye alisiim. Llleiie lyl lir sosyal olay gili
oegil. Yine ll insan oyllerinoeli ll oe-
iaylarla.
Pasaj cler, yer alti carsilari jlmn bell basli
mehanlari arasina. Kirih chuh esyanin br hena-
ra atilmis urugu, vraneyle yarim birahilmis n-
85
saat arasi, pejmure mehanlar. Walter Benjamn`n
Pasajlar`inan coh jarhli pasajlar bunlar, anonm
br sehle aylahca geznme zevh vermehten zyae
hapatiyorlar` nsani. Sz, -yne saece Yozgat`ta e-
gl-, hentsel cograjyamizin vazgeclmezler arasin-
a yer alan bu pasajlari, genel olarah hapali carsi
mehanlarimizi nasil usunursunuz?
- Yozgai`ia filmoen once melan lalarlen ill
olaral pasajlar oillaiimi elii. $elir genel plan-
lari lullanmal gili lir osncem yoliu zaien. In-
sanlarin yzleri, yalin planlar filmin elim man-
iigini olusiuruyorou. loyle olunca pasaj filri ol
cazip gelmeye laslaoi. loyle epeyce yer varoi. lir-
ogu oa los ollanlaroan ilarei. Isin ilgin iara-
fi lunlar selrin merlezinoe olan yerler. Oyle ierl
eoilmis solallaroa lulunan pasajlar oegil. lila-
lis selrin merlezi yerinoe. Pasajlar, laralierlerin
oolamlali ve lapali onyalarini osnnce oog-
ru iercil olou. los ollanlar, meroivenler, lali-
reni layailar. Ama ayni zamanoa lir umui. lir e-
sii lapaiilma ouygusu veroigi lesin. Ama pasaj
oeoigimiz yerlerin lir oe ilisi var genellille. li-
rileri iin ilissizlil lirileri iin lorunalli alan.
Dileoiginoe layaia larisalilecegi lir yalnizlil im-
lani olalilir. Saoece Yozgai`ia oegil epeyce lir se-
liroe lu iip pasajlar var. Ama ialoir eoersiniz li
Paris pasajlarinin iemsil onyasi Anaoolu`oa las-
la onyalara evriliyor.
- Yerel gazetec, Istanbul`an gelen sanatcilarin
jotograjini, Yozgat`in sembolu olarah saat hules-
nn cnune egl e saat hulesnn jotograjinin veya
gravurunun cnune cehyor. Lc bes parcalih otan-
tgn e laylona cnmes m? Turh muhajazahar-
liginin ruhuna aslina netcee otantg jalan peh
tahmayan br gunelh hayat pragmatzm m var?
- Siz oeyin laylon len oiyeyim imiiasyon. Ger-
el olan, oianiil olan ancal semlolil oegerleriy-
le lir lenaroa ouruyor. Yaygin olan, mevzu la-
lis olan genellille imiiasyonlar. Tasra mulafaza-
larlari, evreoe yer alan lirialim oianiil unsur-
larin yer laplaoigi` osncesine salipiir. Kulla-
nim oegerini ariirmal iin irl selillerle oian-
iilligi lozmal sila larsilasiigimiz lir ourum.
Gnmzn pel ol siyasi iariismasi oa aslinoa
luralaroan iliyor.
- Bascrtulu hizlarin evlenme muzaheres yapar-
hen hoca aayini mthana cehsler e usunur-
u bana gunelh hayat pragmatzmn. Br evlenme
ehonom-poltg slyor, egl m?
- Lvlenme elonomi-poliiiginin esiili liimle-
ri var. Zamanla sre farllilasiyor. lesil lerime-
sinoen, annenin lulouguna, gorc usulnoen,
arlaoaslil eoip evlenmeye, lir sre lirlilie yasa-
malian sonra evlenmeye laoar uzanan lir yelpa-
ze var. Mulafazalar yapilaroa filmoeli gili evlilil
sreleri epeyce gorlyorou. lir laoin ve erle-
gin lirlirine uygun olouguna lanaai eoen lyl-
leri, ifii ail lir melanoa lulusiurup lirlirlerini
ianimalarinin yolunu aiyorou. lu lirla lez oa-
la ielrarlaniyorou. Dogal olaral lu lulusmalar-
oa laoin veya erlel lenoince onemli sayoigi ou-
rumlari sormal ourumunoa laliyorou. Pragma-
iil lir iuiumoan ziyaoe lelli oe gvenli lir layai
arayisi. Nilayeiinoe insanin lir omr lirlilie ola-
cagi ya oa olmal isieyecegi lirini semesi ayni za-
manoa lir yasama liimi iercilioir.
- Arha plana ahan hayatta muhajazaharligin
tezahurler, usuh yogunluhlu. Bascrtulu hizlaran
br es aayini Namaz hiliyor musun? ye sorgu-
luyor. Butun selamlasmalar ni egl. Br erhehler
toplulugunun, hmsey peh jazla sarmaigi zlen-
m engmz br ni ev sohbetne tanih oluyoruz.
Bra cmeh cn br h pahali lohal ya a bahhal-
an alip br huytua tahilmah isina seceneh yoh.
Br muhajazahar rutn var, nsan henn arlan-
mis hsseyor, ber yanan ujah tejeh soluh alanla-
ri a var gb gcrunuyor. Sr nletsne Anhara`a,
Istanbul`a a gcreblecegnz hilihta ve been ln-
e genc cjtler gelyor. Lvlenmeh cn bascrtulu hiz-
86
larla bulusmalar ayarlayan, ayarlatan huajcr Sab-
r e netcee sehrl basi acih hiza tahiliyor. Bl-
yorsunuz, son yillara mahalle bashisi ve tasra-
a gunelh hayatin muhajazaharlasmasi coh tarti-
sili. Sz bu bahiman manzara-yi umumyey nasil
gcruyorsunuz?
- luna yine yeni iasra lavraminoan larelei-
le yanii vermel mmln. Trliye`nin mulafa-
zalarlasmasi aslinoa lenoine ozg lir laralieroe
oriaya iliyor. lu ol ongorlelilir lir sey oe oe-
gil aslina lalarsaniz. Mesela yaygin lanaaie gore
mooern lir layai sren insanlarin, asl veya ilisli
srelerinoe ol mulafazalar iepliler vereliloi-
gini goryoruz. Diger yanoan oala mulafazalar
muliileroe yeiismis lireylerin son oerece sasirii-
ci oavranislar sergilemesi oe mmln. Tasranin
merleze yalinlasmasi, elonomil aioan zengin-
lesmesi, allali normlarini oa oonsiryor. Lg-
lence ve ileiim llirn oonsirerel lenoi
layaiina aoapie eoiyor. Dolayisiyla len Trliye
mulafazalarlasiyor` yargisinin lir llise olougu-
nu osnyorum. Lvei, Trliye`oe lir seyler olu-
yor ama lunun sosyolojisi loyle lliseleroen oala
oerinlilli cmleler lurmayi gereliiriyor. lu mu-
lafazalarlil mesela oogruoan oinoarlasma sel-
linoe oriaya ilmiyor. lasi oril laoinlarin ge-
nel oavranis liimleri oe lunoan on yil oncesine
lenzemiyor. Mulafazalar erlellerin oe gnoe-
lil layai iercilleri oiger lesimlere layli yalinlas-
mis ourumoa. Kamusal alanoa gornr lale ge-
len mulafazalarlasma lir oinoarlasma oegil, ye-
ni iasranin seliroe farlli iemsilleri gornr lil-
masi gili geliyor.
- Sr nlets uzenleyen, roman yazan, rayo-
culuh yapan Kaml`n sanatsal craatina tasavvuj
hlseler, turhu, moern eebyat merahi ve popu-
lerlh lgs, olableceh en yuzeysel halyle, harman
corman. Beleyenn hultur slern e bu anlayis-
la hiviriyor. Memlehetn yaygin sanat-hultur po-
lthasina szce bu tarz br hes-bcclh m ycn ve-
ryor?
Piyasa oeoigimiz sey ariil luralaroan lesle-
niyor. Sanai ugrasilarinin lir piyasaya salip ola-
lilmesi iin lolay ileiilelilir` lale gelmesi za-
ruri. Alsi laloe zerinoe osnmel, zaman lay-
leimel ileiimi yavaslaiir. Pop ari oa lir les-li-
ilil larinoiriyor ama lenoi iinoe yeni lir rul
yaraiiyor. Diger irls yalancilasma ouygusu
uyanoiriyor. Sinemaoa, eoeliyaiia, osnceoe
lunun nasil lalimiyei olusiurougunu, nasil lir
piyasa ele geiroigini gormel iin allame olma-
ya gerel yol. Halla yaymal oeyince alan sular
ouruyor. Her irl popler uyarlama masum ve
mesru lale oonsyor. Ama ler seyoen once lo-
lay anlasilir ve lizli ileiilelilir olacal.
- Ilmn asla abartmamahla beraber en harhatu-
rze ettg tp, tasra entelehtuel Kaml. Br sey bl-
meen, hlselerle are een, czent, zararsiz sah-
tehar. Kushusuz var bcyleler ve hensne busbu-
tun sejhatsz e avranilmamis' Yne e, entelle
alay etmeh, zorunlu harehetler yerne getrrcesne
holay ea elen br alishanlih mi ye usunmeen
eemem.
- Lnielle ya oa iasra enielelieliyle alay eimel
li allimiza gelmeoi. Aslina lalarsaniz liz lu la-
ralierin irajil ourumuyla oala ol ilgiliyiz. Tas-
ranin imlanlariyla ulasalilecegi llirel varolus
87
ve ifaoe liimleri lu laoar. lu melanoa ancal
lu laoar var olaliliyor. Durumun lomeoisi lel-
li oe oramayi ariiriyor. Kamil laralierini seviyo-
rum. ola larsilasiyoruz.
- Lc jarhli erheh tp, hs evlenme cagina b-
r gechn, Istanbul`an sehreh lohale vohal yap-
maya gelms Nese`yle jlcrt eyorlar. Lpeyce olay-
li, epeyce sahingan br jlcrt... Tab sehr gcrmus ve
yasini basini almis, ustelh hoca mevhneh Ya-
vuz`un ha sajhaa olayli jlcrtuyle tasrali genc or-
ta yaslilar arasina cneml br erece ve uslup jar-
hi a var. Yne e, ortah br erhehlh hrz gcrebl-
yor musunuz buraa, romanth ash hasret acisin-
an ve hain horhusu acisinan, huvvetl ortah pay-
alar gcreblyor musunuz?
- Yavuz`un lilayesi lalasinin olmyle lasli-
yor. Yavuz`un ergenlige girisi oe lelli oe lu za-
mana oenl geliyor. Dolayisiyla asli yasama, lis-
seime ve ifaoe liimleri ergen ocullar laoar ie
oonl. Oria erlellil lrizi gili oegil oolayisiyla.
O laoar oolayli li yol gili. Hele Nese gili siraoan
ouygularin laoini lu laoar oolayimlanmis lir as-
li anlayamayacaliir. Ona oogruoan ve ail flori-
le yallasmaniz gerelir li Salri`nin yapiigi oa lu.
- Muhajazahar pragmatzmen basha, Nese`nn
hayat pragmatzmnen e scz etmeh lazim e-
gl m? Muzh hocasinin Yozgat angajmanina ahl
olusu, sahneeh ehemmyetsz rolune czens, a-
vetler egerlenrs, nhayet br yerel evllh teh-
ljne tamam eys... Buyuh emellerle egl prath
mhanlarla enlen hucuh hazanimlar...
- Tamamen laiiliyorum. Nese`nin Isianlul`oa
yasaoigi melan ve sosyo-llirel oriamin Yoz-
gai`ia laiiloigi oriamla lilir farllilil iasimiyor.
Nese lir iasra liiminoen lasla lir iasra liimine
geiyor. lu yzoen oe layai iarziyla ilgili lir lo-
calama soz lonusu oegil. Yavuz selirli lir aoam.
Ama isie luraoa acemi. Nese lenoi oriamini lur-
maoa elleiie oala malir. Lpeyce oe lir imlana
lavusaliliyor.
- Yavuz saece Nese`ye harsi sahingan egl. On-
a otel parasini ble cemeyen muzhhol sahbne
harsi a, otel gcrevlsne harsi a, herhese harsi a
nezahet gcstersne grsmeen sahnce nazh, hatta
ccmert yeblecegmz br tavir var. Buraa, sahs-
yet czellg br yana, Istanbul gcrmuslugunen zya-
e tasraya mahsus br mahcubyet hchu aramali mi?
Tasraya czgu br nezahet, br asalet turu...?
- Yavuz`un laralieri lu. lu onun selirliligin-
oen mievellii allali anlayisi oa olalilir, laralie-
rinin lir yansimasi oa. Geri zamanla lu ilisi ay-
rilmaz seliloe i ie giriyor.
- Ilm lh zlehten sonra Lrcan Kesal`la honu-
surhen, melanholh mzahtan scz etmsth. Melan-
holy alaya almayan, oraa gcrugu hazn uru-
mun cneh homge ejence` hatta hajj mahcub-
yetle gcz hirpan br ron uslubu. Tab bu sejhatl
halyle yce zalm e olablr' Ne usunuyorsunuz
bu tur uzerne ve Yozgat Blues`un bu turle lsh-
s uzerne?
lenim sevoigim lir iarz lu. Lzah Ihtmal fil-
minoe oe luna lenzer lir sey varoi. Talii li me-
lanlolil mizal lir lial sirii. Dozunoa olmazsa
loi lir film ilar oriaya. Karalier ve olay oenge-
sini, oyuncu yoneiimini oillaile lurmal zorun-
oasiniz. Iyi yapilalilirse oogal olaral iyi filmler
oriaya iliyor. lenim oe sevoigim lir sey olunca
zerine lafa yoruyorum. loyle lir liiap gorom
Almanca yayimlanmis. lu irn iyi ornelleri za-
manla oriaya ilacaliir.