I.

tehnika kola TESLA, Zagreb, Klaieva 7

CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE

CNC tokarenje Napredni seminar

EMCO PC TURN 105 sa EMCO WINNC SINUMERIK 840D TURN Dipl. ing. Ivo Slade
Zagreb, prosinac 2003.

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE

SARDAJ Oznaka
1. 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9 2. 2.1 2.2 2.3 2.4 3. 3.1 3.1.1 3.1.2 3.1.2.1 3.1.2.2 3.1.3 3.2 3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.2.4 3.3 3.3.1 3.3.2 3.3.3 3.3.4 4. 5. 6.

Naslov
Naredbe

Stranica
3 3 3 4 4 5 5 6 7 7 8 8 8 9 9 10 11 12 14 14 16 18 22 22 24 25 27 28 28 30 32 35 37 38 42 2

G4 - vrijeme ekanja G33 narezivanje navoja G63 urezivanje navoja sa kompenzacijom stezne glave G331 / G332 urezivanje navoja bez kompenzacije stezne glave G25, G26 odreivanje podruja rada, broja okretaja vratila G40, G41, G42, G450, G451 kompenzacija radijusa alata G96, G97, LIMS konstantna brzina rezanja G110, G111, G112 polarne koordinate NORM / KONT - prilaenje i odmicanje od konture Frames oblici TRANS - ATRANS promjena koordinatnog sistema ROT - AROT programirana rotacija SCALE - ASCALE programirano mjerilo MIRROR - AMIRROR programirano zrcaljenje Ciklusi Ciklusi za tokarenje GROOVE - CYCLE 93 - Ciklus za izradu ljebova kod tokarenja UNDERCUT - Ciklusi za udubljenje kod tokarenja CYCLE 94 - udubljenja oblika E i F CYCLE 96 - udubljenja oblika A, B, C i D STOCK REMOVAL - Ciklusi za skidanje slojeva materijala Deep hole drilling Drilling centering - Ciklusi 81 Center Drilling - Ciklusi 82 CYCLE 83 - Ciklus za duboko buenje CYCLE 83E - Ciklus za duboko buenje Thread ciklusi za izradu navoja With comp chuck - Ciklusi 840 Rigid taping CYCLE 84 Thread milling CYCLE 97 Thread Chaining CYCLE 98 Potprogrami Programiranje slobodnih kontura M- naredbe

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE

EMCO PC TURN 105 sa EMCO WINNC SINUMERIK 840D TURN 1. NC naredbe

1.1 G4 - vrijeme ekanja

Naredba poinje nakon to se prethodna naredba u potpunosti izvri. Naredba G4 odreuje vrijeme koje e alat biti zadran u nekoj poziciji prije nego se nastavi gibati po planiranoj putanji alata. Grafiki prikaz na slici 1.1 Naredba: G04 F2.5 ; alat e se zadrati na zadanoj poziciji 2.5 sekundi G04 S50 ; alat e se zadrati na zadanoj poziciji 50 okretaja vretena

1.2

G33 narezivanje navoja

Mogue je narezati ravne, konusne i spiralne navoje. Narezivanje navoja obavlja se odgovarajuim alatom, a obrada na istu mjeru mora se obaviti prije samog rezanja navoja. Korak K ili I mora biti odabran ovisno o pravcu navoja (uzduno ili eono). Brzina okretanja S i posmak F nisu aktivni kod G33 (100%). Grafiki prikaz na slici 1.2 Naredba: G33 Z K (K korak navoja, Z dubina navoja)
G97 iskljuenje konstantne brzine rezanja

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE

1.3

G63 urezivanje navoja sa kompenzacijom stezne glave

Narezivanje navoja obavlja se bez sinkronizacije. Programirani S brzina okretanja vretena, F posmak i P korak navoja moraju se precizno definirati. F(mm/min) = S(o/min) x P(mm/o) Kada je na snazi naredba G63 broj okretaja i posmak su blokirani i iznose 100%.(ne mogu se mijenjati pomou preklopnika posmaka ili tipki za promjenu broja okretaja glavnog vretena) Ulazak u obradak s G63 zahtjeva programiranje izlaza s G63 ali obrnutog smjera. Grafiki prikaz na slici 1.3 Naredba: G63 Z X F S ; urezivanje navoja .. S200 F300 M3 ; G1 X0 Z1 ; G63 Z-20 F160 ; G63 Z5 M4 ;

Primjer:

za M5 korak P=0.8 mm uz S=200 0/min kod urezivanja navoja mora biti F=PxS F = 0.8 x 200 = 160 promjena smjera kod izlaza

1.4

G331 / G332 urezivanje navoja bez kompenzacije stezne glave

G331 urezivanje navoja definira se dubinom buenja Z i korakom navoja K. G332 povratno gibanje urezivanja navoja definira se takoer s dubinom buenja Z i korakom K, a smjer okretanja vretena se automatski mijenja. Prije pokretanja naredbe G331 mora se izraditi rupa s istim mjerama, te odrediti tona pozicija odakle kree naredba.

Slika 1.3

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE

1.5

G25, G26 odreivanje podruja rada, broja okretaja vratila

Naredbama G26 / G26 mogue je odrediti gabarite radnog prostora u kojem se alat moe gibati. Ovime se oko radnog prostora uspostavlja sigurnosni prostor u koji alat ne moe doi. Ove naredbe se programiraju u zasebnom bloku koji samo definira podruja rada Naredba: G25 X Z ; donja granica podruja rada stroja G26 X Z ; gornja granica podruja rada stroja

Ukljuenje ili ponitenje ovih naredbi izvodi se naredbom: WALIMON (Working Area LIMitation ON) ukljueno podruje WALIMOF (Working Area LIMitation OFF) iskljueno podruje Naredbe G25 i G26 takoer mogu odrediti donju i gornju granicu broja okretaja radnog vretena stroja. Naredba: G25 S ; najmanji broj okretaja vretena G26 S ; najvei broj okretaja vretena Slika 1.4

1.6

G40, G41, G42, G450, G451 kompenzacija radijusa alata

Mjere vrha alata definirane su samo sa dvije osi X i Z i ta toka putuje po zadanim koordinatama NC programa. Kako alat ima radijus, a ne vrh, rezanje obavljaju tangencionalne toke radijusa Kod radijusa alata R=0.4 mm i tokarenja konusa od 45 greka vodee putanje je 0.16mm odnosno 0.24 mm po osi X i Y. Kompenzaciju radijusa alata obavljaju slijedee naredbe: G41 - lijeva kompenzacija alata G42 - desna kompenzacija alata G40 - bez kompenzacije alata Slika 1.5

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE Ovim naredbama alat se odmie u lijevu stranu (G41) ili desnu (G42) od smjera putanje dane NC naredbom, za veliinu radijusa iz baze podataka alata.

Slika 1.6 Direktan prijelaz iz G41 u G42 nije dozvoljen mora se koristiti izmeu prijelaza naredba G40. Za koritenje ovih naredbi potrebna je definicija radijusa alata i njegove orijentacija u bazi podataka alata.

1.7

G96, G97, LIMS konstantna brzina rezanja

Kada je aktivna naredba G96 brzina rotacije vretena ovisi o promjeru tokarenja. Time je brzina noa konstantna na bilo kojem promjeru. Ako se tokari predmet velikih razlika u promjeru ova naredba sprjeava velike brzine kod malih promjera Naredba G96 konstantna brzina rezanja ukljuena G97 - konstantna brzina rezanja iskljuena LIMS ogranienje brzine sa aktivnom naredbom G96 G96 S100 LIMS=2500

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE

1.8

G110, G111, G112 polarne koordinate

Kod rada u polarnim koordinatama pozicija se odreuje pomou kuta i radijusa u odnosu na pol (referentnu toku iz koje idu polarne koordinate). Odreivanje pola: G110 pol postavljen u zadnjoj toki naredbe u koju je stigao alat G111 pol postavljen u toku definiranu prema aktualnoj nul toki W G112 pol postavljen relativno u odnosu na zadnji valjani pol Pol se moe definirati pravokutnim ili polarnim koordinatama: X, Y, Z koordinate pola zadane u kartezijevom sustavu RP polarni radijus AP polarni kut Primjer: G111 X30 Y40 G1 RP50 AP60

1.9

NORM / KONT - prilaenje i odmicanje od konture

NORM : Alat prilazi ravno i stoji okomito na poetnu poziciju Slika 1.7

Ako poetna i prva pozicija nisu na istoj strani konture pojaviti e se oteenje sa slike 1.8

KONT : Alat prilazi poetnoj poziciji kruno Slika 1.9

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE

EMCO PC TURN 105 sa EMCO WINNC SINUMERIK 840D TURN 2 NC Frames - oblici
TRANS - ATRANS promjena koordinatnog sistema ROT - AROT programirana rotacija SCALE - ASCALE programirano mjerilo MIRROR - AMIRROR programirano zrcaljenje Oblici se programiraju u posebnim programskim reenicama i tako se izvravaju

Oblici mijenjaju aktualni koordinatni sistem:

2.1

TRANS - ATRANS promjena koordinatnog sistema

TRANS pomie W - nul toku G54, G55, (iz baze podataka) na novu poziciju. ATRANS prebacuje nul toku u odnosu na zadnju poziciju (G54 G55, TRANS) Slika 2.1

2.2

ROT - AROT programirana rotacija

ROT / AROT rotira koordinate obratka oko svake osi sistema X i Z ili kut RPL u odabranoj radnoj povrini. Time je omogueno jednostavno programiranje po konturama u glavnom koordinatnom sistemu te naknadno zakretanje. X, Z rotacija u stupnjevima oko izabrane osi RPL Rotation in the PLane - rotacija po povrini u stupnjevima Slika 2.2

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE Primjer: ROT Z30 ili AROT RPL45

2.3

SCALE - ASCALE programirano mjerilo

SCALE - ASCALE omoguuje postavljanje posebnog omjera za svaku os X, Y, Z. Ovime se ili poveavaju smanjuju dimenzije obratka produljuje se ili skrauje putanja alata

Slika 2.3

Primjer: SCALE X0.8 Z0.6

2.4

MIRROR - AMIRROR programirano zrcaljenje

Naredba MIRROR / AMIRROR omoguuje zrcaljenje obratka oko koordinatnih osi X i Z.

Slika 2.4

Primjer: MIRROR X0

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE

EMCO PC MILL 105 sa EMCO WINNC SINUMERIK 840D MILL 3. Ciklusi

Ciklusi je niz ve unaprijed odreenih radnji koje e stroj obaviti automatski. Nakon zadavanja potrebnih parametara, raunalo samo odredi optimalnu putanju alata. Tako odreeni i proraunati ciklus je u memoriji raunala i postepeno se izvrava. Ciklusi mogu biti : - standardni - korisniki Nalaze se pod Menu \ Programs \ Standard cycles ili Menu \ Programs \ User cycles (slika 3.1) Poziv ciklusa je pomou horizontalne funkcijske tipke <F4> Support. Ciklusi se takoer mogu pozvati naredbom MCALL. Standardni ciklusu su: Ciklusi za tokarenje <F2> Ciklusi za duboko buenje <F4> Ciklusi za narezivanje navoja <F5> Dok je za korisnike cikluse tipka <F6> Recompile <F7> je tipka koja omoguava upisanih parametara nekog ciklusa preko njegovog menia. 3.1 ispravljanje

Ciklusi za tokarenje
10

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE

Aktiviranjem ciklusa za tokarenje <F2> otvara se novi prozor koji nudi vrste tokarenja Sinunerik 840D TURN nudi cikluse za izradu ljebova (Groove cycle 93), dubljenje (Undercut - cycle 94, 96) i skidanje slojeva materijala (Stock removal - cycle 95), 3.1.1 GROOVE - CYCLE 93 - Ciklus za izradu ljebova kod tokarenja <F2> Pozivom ciklusa za izradu ljebova mogue je tokariti utore sa slike 3.2. Opis ciklusa poinje sa preglednom tablicom koja sadri naziv ciklusa i sve njegove parametre. (slika 3.3)

Grafiki prikaz svih parametara aktivira se Start. Point Start. Point Width Groove depth Angle Flank angle 1 Flank anle 2 +Rad./ -chamfer +Rad./ -chamfer +Rad. / -chamfer +Rad./ -chamfer Fin. allow Fin. allow Infeed depth Dwell time Operation

tipkom.

SPD - poetna pozicija po X-osi (bez predznaka) SPL - poetna pozicija po Z-osi WIDG - irina utora na dnu DIAG - dubina utora reletivno od poetne pozicije (bez predznaka) STA1 - kut konusa izmeu osi rotacije i konture obratka ANG1 - boni kut na strani startne pozicije (bez predznaka) ANG2 - boni kut na suprotnoj strani (bez predznaka) RCO1 - radijus+ / zakoenje- vanjskog kuta na strani startne toke RCO2 - radijus+ / zakoenje- vanjskog kuta na suprotnoj strani RCI1 - radijus+ / zakoenje- unutarnjeg kuta na strani startne toke RCI1 - radijus+ / zakoenje- vanjskog kuta na suprotnoj strani FAL1 - zavrna dubina kod izrade dna utora FAL2 - zavrna dubina kod izrade boka utora IDEPL - maksimalna dubina rezanja po koraku DTB - vrijeme ekanja VARI - varijante izrade utora

11

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE Operacija varijante su kombinacije od 01 do 18. Slika 3.4

Slika 3.5

Grafiki prikaz parametara za ciklus 95 parne varijante

Slika 3.6 Slika 3.7 Kod definiranja ovog alata i mjerenja oba kraja alata moraju biti izmjerena i upisana u bazu podataka alata. Drugi mjereni kraj alata mora biti upisan pod D2 za isti alat (New tool edge).

12

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE

Ispunjena tablica je prikazana na slici 3.5

Ispis u NC programu izgleda :

Primjer na slici 3.6 :

13

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE 3.1.2 UNDERCUT - Ciklusi za udubljenje kod tokarenja <F3> 3.1.2.1 Ovaj ciklus - CYCLE 94 proizvodi udubljenja u skladu s DIN 509 oblika E i F za gotove proizvode promjera veeg od 3 mm. Slika 3.7
(Prema DIN 76 forme A, B, C i D izrauje ciklus 96)

Prema DIN509 forma E se koristi kod samo jedne obraene povrine obodne povrine (slika 3.8)

Forma F se koristi kada su obraene dvije povrine obodna povrina i naslon. (slika 3.9)

Opis ciklusa poinje sa preglednom tablicom koja sadri naziv ciklusa i njegove parametre. (slika 3.10) Grafiki prikaz svih parametara aktivira se tipkom (slika 3.11)

Start. Point Start. Point Form

SPD - poetna pozicija po XSPL - poetna pozicija po Zosi FORM - forma, oblik udubljenja osi (bez predznaka)

14

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE Kod izrade udubljenja smiju se koristiti samo alati s pozicijama 1,2,3,4. U bazi podaka mora biti upisan i kut ienja za odabrani alat.

Za strojeve koji imaju alat ispred osi rotacije (EMCO PC TURN 50/55) pozicije alata su prikazane u zagradama Slika 3.12

Ispunjena tablica je prikazana na slici 3.13

Ispis u NC programu izgleda : Primjer na slici 3.14 :

15

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE 3.1.2.2 Ovaj ciklus - CYCLE 96 - proizvodi udubljenja u skladu s DIN 76 oblika A, B, C i D za izradu metrikih ISO navoja dimenzija M3 do M68. Slika 3.15 Forma : A vanjski navoji B vanjski navoji kraa verzija C unutranji navoji D unutranji navoji kraa verzija Slika 3.16

Opis ciklusa poinje sa preglednom tablicom koja sadri naziv ciklusa i njegove parametre. (slika 3.17)

Grafiki prikaz svih parametara aktivira se tipkom (slika 3.18) Start. Point Start. Point Form DIATH - nominalni promjer SPL - poetna pozicija po Zosi FORM - forma, oblik udubljenja navoja

Kod izrade udubljenja smiju se koristiti samo alati s pozicijama 1,2,3,4. U bazi podaka mora biti upisan i kut ienja 30 za odabrani alat. Za strojeve koji imaju alat ispred osi rotacije (EMCO PC TURN 50/55) pozicije alata su prikazane u zagradama (kao kod ciklusa 94) 16

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE Ispunjena tablica je prikazana na slici 3.19 Ispis u NC programu izgleda :

Primjer na slici 3.20 A i B :

17

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE 3.1.3 STOCK REMOVAL Ciklusi za skidanje slojeva materijala kod tokarenja <F4> Ovaj ciklus radi po konturi koja je nacrtana u Free contour modu i spremljena meu podprograme. Slika 3.21 Opis ciklusa poinje sa preglednom tablicom koja sadri naziv ciklusa i njegove parametre. (slika 3.22)

Name Infeed depth Fin. allow Fin. allow Fin. allow Feed roughing Feed roughing Feed roughing Operation Dwell time Path length Retract. path

NPP - ime podprogramaa MID - maksimalna dubina rezanja po koraku FALZ - zavrna dubina kod izrade po Z-osi FALX - zavrna dubina kod izrade po X-osi FAL - zavrna dubina kod izrade paralelne s konturom FF1 - posmak grube obrade bez udubljivanja FF2 - posmak grube obrade udubljivanja FF3 - posmak zavrne obrade VARI - varijante izrade utora 1 - 12 DT - vrijeme ekanja DAM - put nakon kojeg e se svaki grubi rez prekinuti zbog loma _VRT
strugotine - povratna put

Grafiki prikaz svih parametara aktivira se tipkom (slika 3.23)

18

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE Operation VARI - varijante izrade utora 1 - 12

Slika 3.24 Kontura se moe obraditi: vanjskim tokarenjem (1, 2, 5, 6, 9, 10) ili unutarnjim tokarenjem (3, 4, 7, 8, 11, 12). Tokariti se moe: uzdunim gibanjem alata (1, 3, 5, 7, 9, 11) ili poprenim gibanjima alata (2, 4, 6, 8, 10, 12) Kontura se moe tokariti: grubo (1, 2, 3, 4) fino (5, 6, 7, 8) kompletno (najprije grubo, zatim fino) (9, 10, 11, 12)

19

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE

Pozicija alata prije tokarenja po konturi mora biti bez kompenzacija (pod G40) Vanjsko tokarenje: alat mora biti izvan najveeh promjera konture. Unutarnje tokarenje: alat mora biti unutar najmanjeg promjer konture. Naini rada stroja Grubo tokarenje se izvodi u radnom hodu G1 s posmakom FF1. Grubi rezovi se ponavljaju paralelno s osi rotacije dok se ne dostigne zavrna linija. Nakon svakog reza alat se odmie po X i Z-osi za radijus alata + 1 mm i vraa u brzom hodu G0. Grubo tokarenje udubljenja se izvodi u radnom hodu G1 s posmakom. Grubi rezovi se ponavljaju paralelno s linijama konture dok se ne dostigne zavrna linija. Rezanje paralelno s konturom se izvodi posmakom FF2, dok se rezanje paralelno s osi rotacije izvodi posmakom FF1. Fino tokarenje se izvodi u radnom hodu G1, G2 ili G3 s posmakom FF3. Primicanje poetnoj toki je istovremeno po obje osi, dok se povratna gibanja izvode u brzom hodu G0. Infeed depth MID - maksimalna dubina rezanja po koraku Ukupna dubina tokarenja biti e podijeljena s maksimalnom dubinom po rezu. Ovo je potrebno jer su stvarne dubine po rezu manje ili iste programiranim dubinama. Ako su manje treba ih optimirati. Primjer: Ukupna dubina = 19 mm MID = 4 mm Raunalo e definirati 5 prolaza po 3.8 mm Finishing Allowance FALZ, FALX, FAL - zavrna dubina paralelna s osima Z, X i
konturom

Nije potrebno definirati sve tri zavrne dubine. Nakon programiranja jedne ostale e same biti odreene. Grubo tokarenje e se uvijek odvijati do ovih linija. Po zavretku grube obrade, ako je programirano, obaviti e se po konturi i fino tokarenje.

20

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE Ispunjena tablica je prikazana na slici 3.25

Ispis u NC programu izgleda :

Primjer na slici 3.26 :

21

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE 3.2 Deep hole drilling

Opcija <F4> Deep hole drilling sadri etiri ciklusa: - Drilling centering - Ciklusi 81 za buenje rupa kod tokarenja <F2> - Center drilling - Ciklusi 82 za buenje rupa sa vremenom ekanaj na dnu rupe kod tokarenja <F3> - Deep hole drilling - Ciklusi 83 za duboko buenje rupa kod tokarenja <F4> - Cycle 83E - Ciklusi za buenje rupa kod tokarenja <F5>

3.2.1 Drilling centering - Ciklusi 81 Opis ciklusa poinje sa preglednom tablicom koja sadri naziv ciklusa i njegove parametre. (slika 3.27)

Grafiki prikaz svih parametara aktivira se tipkom i prikazan je na slici 3.28.

Rectract (Return) plane RTP - povratna povrina (povrina na koju se vraa alat) Referent (Absolute) plane RFP - referentna povrina (povrina na kojoj je nul toka W) Safety distance SDIS - sigurnosno odstojanje Final drillling depth (Absolute) DP - ukupna dubina buenja Depth increment DPR - povrina do koje se bui od referentne povrine Ispunjena tablica je prikazana na slici 3.29

22

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE

Ispis u NC programu izgleda : Primjer:

Slika 3.30

23

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE 3.2.2 Center Drilling - Ciklusi 82 Opis ciklusa poinje sa preglednom tablicom koja sadri naziv ciklusa i njegove parametre. (slika 3.31)

Grafiki prikaz svih parametara aktivira se tipkom i prikazan je na slici 3.32

Rectract (Return) plane RTP - povratna povrina (povrina na koju se vraa alat) Referent (Absolute) plane RFP - referentna povrina (povrina na kojoj je nul toka W) Safety distance SDIS - sigurnosno odstojanje Final drillling depth (Absolute) DP - ukupna dubina buenja Depth increment DPR - povrina do koje se bui od referentne povrine Dwell time DTB - vrijeme ekanja Ispunjena tablica je prikazana na slici 3.33

Ispis u NC programu izgleda :

Primjer:

Slika 3.34

24

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE 3.2.3 CYCLE 83 - Ciklus za duboko buenje Kod dubokog buenja rupa svrdlo ne moe iz jednog zahvata (ulaza) napraviti ukupnu dubinu rupe. Potrebno je prekidanje rada i vaenje svrdla zbog izbacivanja strugotine, hlaenja alata i obratka. U tablici ciklusa 83 prikazani su potrebni parametri: Slika 3.35

Rectract (Return) plane Referent (Absolute) plane Safety distance Final drillling depth (Abs) Depth increment Drill depth_1 Depth_1, increment Degression Dwell time Dwell time Feedrate factor Operation

RTP - povratna povrina (povrina u koju se vraa alat) RFP - referentna povrina (povrina u kojoj je nul toka W) SDIS - sigurnosno odstojanje (u brzom hodu G0) DP - ukupna dubina buenja DPR - povrina do koje se bui od referentne povrine FDEP - apsolutna dubina prvog buenja (G1) FDPR - relativna dubina prvog buenja (korak) DAM - vrijednost smanjenja koraka buenja DTB - vrijeme ekanja na dnu rupe u sekundama DTS - vrijeme ekanja prije nastavka buenja u sekundama FRF - faktor smanjena posmaka kod nastavka buenja VARI - varijanta izrade rupe

Grafiki prikaz svih parametara aktivira se tipkom i

prikazan je na slici 3.36

25

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE Ispunjena tablica je prikazana na slici 3.37

Ispis u NC programu izgleda :

Primjer:

Slika 3.38

26

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE 3.2.4 CYCLE 83E - Ciklus za duboko buenje Ovaj ciklus dubokog buenja moe buiti rupe u pravcu X i Z-osi. Prednosti ciklusa su: Nema izbora povrina Smjer buenja se moe odrediti Mogu se koristiti bune motke (alati zipa 500) U tablici ciklusa 83E prikazani su potrebni parametri: Slika 3.39

Referent (Absolute) plane Final drillling depth (Abs) Drill depth_1 Degression Dwell time Dwell time Operation Direct. X=0 Z=1

RFP - referentna povrina (povrina u kojoj je nul toka W) DP - ukupna dubina buenja FDEP - apsolutna dubina prvog buenja (G1) DAM - vrijednost smanjenja koraka buenja DTB - vrijeme ekanja na dnu rupe u sekundama DTS - vrijeme ekanja prije nastavka buenja u sekundama VARI - varijanta izrade rupe DIR - pravac (smjer) buenja

27

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE 3.3 Thread ciklusi za izradu navoja

Opcija <F5> Thread sadri etiri ciklusa: - With comp chuck - Ciklus 840 za izradu navoja kod tokarenja <F1> - Rigid taping - Ciklus 84 za izradu rupa sa vremenom ekanja na dnu rupe kod tokarenja <F2> - Thread cutting - Ciklus 97 za narezivanje navoja kod tokarenja <F3> - Thread chaining Ciklus 98 za narezivanje niza navoja kod tokarenja <F4>

3.3.1 With comp chuck - Ciklusi 840 stezne glave Pozivom ciklusa 840 za urezivanje navoja otvara se tablica ciklusa sa njegovim parametrima. (Slika 3.40)

<F1> urezivanje navoja pomou

Aktiviranjem tipke info prikazuje se grafiki opis ciklusa. (slika3.41) Rectract plane RTP - povratna

povrina (povrina u koju se vraa alat) Referent plane RFP - referentna povrina Safety distance SDIS - sigurnosno odstojanje Depth, apsolute DP - ukupna dubina buenja Depth increment DPR - povrina do koje se bui od referentne povrine

Dwell time Direction of Dir. of rot. Operation Thread lead

DTB - vrijeme ekanja na dnu rupe u sekundama SDR - smjer vratila za povrat SDAC - smjer vratila po zavretku ciklusa ENC - upotreba enkodera MPIT - korak navoja u nominalnoj vrijednosti (3 za M3, 24 za M24)

28

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE Thread lead PIT - korak navoja u mm (od 0.001 do 2000 mm) Spindle Direction for Retraction - 0 automatska promjena pravca, 3 desno, 4 lijevo ENCoder - 0 upotreba enkodera, 1 bez upotrebe enkodera Rad ciklusa navoja na stroju: - Prije izvrenja ciklusa alat mora biti pozicioniran iznad rupe - Pribliavanje rupi u brzom hodu - Urezivanje navoja do odreene dubine sa programiranom brzinom - Stanka na dnu rupe - Promjena smjera vrtnje zbog SDR - Povratak na sigurnosno odstojanje - Odmicanje do povratne povrine u brzom hodu - Namjetanje pravca vratila SDAC (slika 3.42) Ispunjena tablica je prikazana na slici 3.43

Ispis u NC programu izgleda :

Primjer:

29

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE 3.3.2 Rigid taping <F2> urezivanje navoja CYCLE 84 Pozivom ciklusa 84 za urezivanje navoja otvara se tablica ciklusa sa njegovim parametrima. (Slika 3.44)

Aktiviranjem tipke info prikazuje se grafiki opis ciklusa. (slika 3.45) Rectract plane Referent plane Safety distance Depth, apsolute Depth increment Dwell time Dir. of rot. Thread lead Thread lead Spindle position Speed Speed retr. RTP - povratna povrina (povrina u koju se vraa alat) RFP - referentna povrina SDIS - sigurnosno odstojanje DP - ukupna dubina buenja DPR - povrina do koje se bui od referentne povrine DTB - vrijeme ekanja na dnu rupe u sekundama SDAC - smjer vratila po zavretku ciklusa MPIT - korak navoja u nominalnoj vrijednosti (3 za M3, 24 za M24) PIT - korak navoja u mm (od 0.001 do 2000 mm) POSS - tona pozicija vretena u koju dolazi prije izvrenja SST - brzina vretena kod narezivanja SST1 - brzina povrata

ciklusa

Spindle Direction After Cycle - 3 desno, 4 lijevo, 5 - stop Rad ciklusa navoja na stroju: - Prije izvrenja ciklusa alat mora biti pozicioniran iznad rupe - Pribliavanje rupi u brzom hodu - Tona pozicija vretena - Urezivanje navoja do odreene dubine sa programiranom brzinom - Stanka na dnu rupe - Promjena smjera vrtnje - Povratak na sigurnosno odstojanje - Odmicanje do povratne povrine u brzom hodu - Namjetanje pravca vratila SDAC Slika 3.46

30

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE Ispunjena tablica je prikazana na slici 3.47

Ispis u NC programu izgleda :

Primjer:

Slika 3.48

31

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE 3.3.3 Thread milling <F3> tokarenje navoja CYCLE 97 Pozivom ciklusa 97 za urezivanje navoja otvara se tablica ciklusa sa njegovim parametrima. (Slika 3.49)

Aktiviranjem tipke info prikazuje se grafiki opis ciklusa. (slika 3.50) Thread lead Thread size Start point End point Diameter 1 Diameter 2 Runing path Runout path Thread depth Fin. allow. Infeed angle Start pt. offs Cuts Noncuts Operation No. Of threads PIT - korak navoja u mm (od 0.001 do 2000 mm) MPIT - korak navoja u nominalnoj vrijednosti (3 za M3, 24 za M24) SPL - poetna pozicija (po Z-osi) FPL - krajnja pozicija (po Z-osi) DM1 - promjer navoja na poetnoj poziciji (kod SPL) DM2 - promjer navoja na krajnjoj poziciji (kod FPL) APP - put prilaenja (bez predznaka) ROP - put odlaenja (bez predznaka) DP - dubina navoja (bez predznaka) FAL - dubina zavrne obrade IANG - kut obrade navoja po koraku (0=okomit) NSP - poetna toka prvog navoja NRC - broj prolaza noa po navoju NID - broj praznih prolaza noa po navoju VARI - nain narezivanja NUMTI - broj navoja
Pozitivna vrijednost korak obrade boka navoja po jednom boku Negativna vrijednost korak obrade boka navoja naizmjenian

IANG - kut obrade navoja Slika 3.51

32

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE Ovim ciklusom mogu se izraivati vanjski i unutarnji navoji sa konstantnim korakom navoja. Mogu se izraivati jednostruki ili viestruki navoji. Viestruki se izrauju jean po jedan. Lijevi ili desni navoju odreuju se smjerom rotacije prije aktiviranja ciklusa. Mogue je odabrati jednaku dubinu rezanja kod svakog prolaza noa ili jednaku povrinu skidanja materijala pri svakom prolazu noa.

Operation

VARI -

nain narezivanja

VARI odreuje vanjsko (slika3.52) ili unutarnje (slilka 3.53) tokarenje i nain na koji e se navoj izraditi

VAR
1 2 3 4

V/U
Vanjsko Unutarnje Vanjsko Unutarnje

Korak
Konstantna dubina Konstantni presjek Konstantna dubina Konstantni presjek

Rad ciklusa navoja na stroju: - Prije izvrenja ciklusa alat mora biti pozicioniran iznad rupe - Korak odreuje parametar VARI - Ponavljanje prolaza odreuje parametar NRC - Slijedei prolaz noa skida zavrnu dubinu s G33 - Zavrno tokarenje navoja e se ponavljati po parametru NID - Svaki slijedei navoj e ponavljati sve korake No. Of threads NUMTI -

broj navoja

Mogue je narezivati vievojni navoj. Poetak navoja se moe smjestiti bilo gdje na obodu definiranjem prvog navoja parametrom NSP. Slika 3.54

33

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE Ispunjena tablica je prikazana na slici 3.55

Ispis u NC programu izgleda :

Primjer:

Slika 3.56

34

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE 3.3.4 Thread Chaining <F4> tokarenje niza navoja CYCLE 98 Pozivom ciklusa 98 za urezivanje navoja otvara se tablica ciklusa sa njegovim parametrima. (slika 3.57)

Aktiviranjem tipke info prikazuje se grafiki opis ciklusa. (slika 3.58) Start point Diameter 1 Interm. point Diameter 2 Interm. point Diameter 3 End point Diameter 4 Runing path Runout path Thread depth Fin. allow. Infeed angle Start pt. offs Cuts Noncuts Thread lead Thread lead Thread lead Operation No. Of threads PO1 - poetna pozicija (po Z-osi) DM1 - promjer navoja na poetnoj poziciji PO2 - prva meupozicija (po Z-osi) DM2 - promjer navoja na prvoj meupoziciji PO3 - druga meupozicija (po Z-osi) DM3 - promjer navoja na drugoj meupoziciji PO4 - zavrna pozicija (po Z-osi) DM4 - promjer navoja na zavrnoj poziciji APP - put prilaenja (bez predznaka) ROP - put odlaenja (bez predznaka) TDEP - dubina navoja (bez predznaka) FAL - dubina zavrne obrade IANG - kut obrade navoja po koraku (0=okomit) NSP - poetna toka prvog navoja NRC - broj prolaza noa po navoju NID - broj praznih prolaza noa po navoju PP1 - korak navoja u mm (od 0.001 do 2000 mm) PP2 - korak navoja u mm (od 0.001 do 2000 mm) PP3 - korak navoja u mm (od 0.001 do 2000 mm) VARI - nain narezivanja NUMTI - broj navoja
Pozitivna vrijednost korak obrade boka navoja po jednom boku Negativna vrijednost korak obrade boka navoja naizmjenian

35

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE Niz navoja poinje uvijek s cilindrinim navojem. Korak je okomit na navoj s konstantnom presjekom strugotine. Ciklus se radi u pet radnih prolaza i jednom zavrnom. Parametri PO1, DM1, .. PO4, DM4 odreuju konturne toke niza navoja, PP1, PP2 i PP3 odreiju korak navoja dok su svi ostali parametri isti kao u ciklusu 97. Slika 3.59 Ispunjena tablica je prikazana na slici 3.60

Ispis u NC programu izgleda :

Primjer: Slika 3.61

36

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE

EMCO PC TURN 105 sa EMCO WINNC SINUMERIK 840D TURN

4. Potprogrami

Potprogrami su dijelovi glavnog programa koji se moraju vie puta ponoviti Piu se u posebnim blokovima (Programs / Subprograms). Oni imaju svoja imena po kojima ih se poziva. Slika 4.1 Primjer:

U 150-toj naredbi na poziciji X10, Y10 pozvan je podprogram PERO koji e se izvriti 5 puta (P5) Koristei naredbu P svaki potprogram se moe izvriti vie puta (maksimalno 99 puta). Svaki potprogram zavrava naredbom M17. Potprogram se moe pozvati i naredbom MCALL + ime.potprograma. Tada e se izvravati iza svakog bloka (NC programske reenice) glavnog programa. Opoziv izvrenja potprograma je samo naredbom MCALL. Struktura poziva podprograma Mogue je pozvati do 9 nivoa potprograma. Ciklusi se smatraju jednom vrstom potprograma i njih je mogue pozvati i u devetom nivou potprograma. Znai da ukupno teoretski postoji deset razina potprogramiranja (slika 4.2).

37

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE

EMCO PC TURN 105 sa EMCO WINNC SINUMERIK 840D TURN

5. Programiranje slobodnih kontura
Free contour programming

2 3 1

Aktiviranjem opcije Support New contour otvara se prozor sa slike 5.1 Prozor je podijeljen u tri podruja 1. Programirani elementi konture 2. Grafiki prikaz programiranih elemenata 3. Prozor za programiranje Aktiviranjem tipke info prikazuje se grafiki aktivna programirana vrijednost. (slika 5.2)

Odreivanje poetne pozicije (startne toke) Upisivanjem vrijednosti konture najprije se odreuje startna toka. Vrijednosti se upisuju u apsolutnom iznosu (programiranje pod G90).

Prozor za programiranje nudi i izbor radne povrina G17, G18 ili G19.

38

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE

Takoer se odreuje i nain prilaza startnoj toki G0 ili G1. Odabirom Starting point X i Y koordinate startne pozicije te njihovim potvrivanjem Accept element <F8>, otvara se novi prozor (slika 5.3)

U prvom dijelu prozora dodan je element Start Point koji definira startnu toki. Ona se moe preprogramirati (dodijeliti nove koordinate X i Y) dvostrukim klikom na desnu tipku mia. Vertikalnim funkcijskim tipkama odreujemo smjer slijedeeg elementa: - Straight verticaly - pravocrtno vertikalno <F2> - Straight horizontaly - pravocrtno horizontalno <F3> - Straight any - pravocrtno bilo gdje (kosine) <F4> - Circle - krunice <F5> - Continue - nastavi <F6> - Abort - poniti <F7> - Accept - prihvati <F8> KOSA CRTA - Odabirom <F4> crta se kosina. (Slika 5.4) X i Y koordinate se upisuju u apsolutnoj vrijednosti. Mogue je upisivanje inkrementnih vrijednost nakon aktiviranja tipke Alternative <F2>. Automatski se ispisuje vrijednost kuta 1.

39

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE Trans to next element je opcija prijelaza na slijedei element. Mogunosti su: FS zakoenje ili R radijus. Pojavljuje se element SA - Straight Anywere U prozor Free input dozvoljeno je pisanje dodatnih dopunskih parametara (npr posmak,). Grafiki prikaz funkcije vidi se u novom prozoru po aktiviranju tipke info (slika 5.5) KRUNICA - Odabirom <F5> crta se krunica odnosno luk. (Slika 13.6) Mogue je upisati R radijus, X i Y koordinate toke u koju se treba doi te I i J koordinate sredita krunice Takoer se nudi opcija Trans to next element -prijelaz na slijedei element sa mogunostima: FS zakoenje ili R radijus.

Grafiki prikaz funkcije vidi se u novom prozoru po aktiviranju tipke info (slika 5.7) Prema prikazu za kose linije i krunice odvija se i programiranje ostalih elemenata.

40

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE Po zavrenom programiranju u Free contour opciji dobiva se gotova kontura po kojoj e ii obrada (slika 5.8). Nakon prihvaanja izgleda konture tipkom Accept program se vraa u editor (slika 5.9)

Free contour zavrava sa naredbom M17 - znai da je pisan za podprograme. Brisanjem naredbe M17 moe se koristiti kao dio glavnog programa.

41

I. tehnika kola TESLA, Zagreb - CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE

EMCO PC TURN 105 sa EMCO WINNC SINUMERIK 840D TURN

6. M- naredbe

M0 M1 M2 M3 M4 M5 M6 M8 M9 M17 M30

programirano zaustavljanje opcionalno zaustavljanje kraj programa rotacija vretena u smjeru kazaljke sata rotacija vretena u obrnutom smjeru od kazaljke sata zaustavljena rotacija vretena promjena alata aktiviranje alata u revolverskoj glavi ukljuivanje rashladne tekuine iskljuivanje rashladne tekuine kraj podprograma zavretak programa

42