IR3OT Cas08 Impulsne Modulacije 2013

OOSNOVI SNOVI OOSNOVI SNOVI
TELEKOMUNIKACIJA TELEKOMUNIKACIJA TELEKOMUNIKACIJA TELEKOMUNIKACIJA

((IR3OT IR3OT) ) (( ))
Elektrotehniki fakultet Elektrotehniki fakultet
K t d t l k ik ij K t d t l k ik ij Katedra za telekomunikacije Katedra za telekomunikacije
Be Beograd ograd, 20 , 2013 13/2014 /2014..
Elektrotehniki fakultet, Katedra za Elektrotehniki fakultet, Katedra za
telekomunikacije, Beograd telekomunikacije, Beograd
VIII VIII --VIII VIII--
Teorema o odabiranju, Teorema o odabiranju, Teorema o odabiranju, Teorema o odabiranju,
impulsne modulacije impulsne modulacije p j p j
IR3OT IR3OT 22
Kontinualni signal Kontinualni signal
- Kontinualni signali (koji nisu modulisani) obino imaju spektar koji je
ogranien na neku maksimalnu uestanost f
m
Spektar moduliueg signala moe da bude i beskonano irok ali tada se ne Spektar moduliueg signala moe da bude i beskonano irok ali tada se ne
prenose sve spektralne komponente!
Ovo se moe postii proputanjem kroz NF filtar, tako da filtriran signal nosi npr.
90%snage (bez obzira da li je moduliui signal sluajan ili deterministiki) 90% snage (bez obzira da li je moduliui signal sluajan ili deterministiki).
Za govor je f
m
=4kHz, za audio signal je f
m
=20kHz, za TV signal je f
m
=5MHz.
0.4
0.3
0.35
0.4

s
p
e
k
t
a
r
0.15
0.2
0.25
s
t
r
a
n
i

a
m
p
l
i
t
u
d
s
k
i

s
p
0.05
0.1
0.15
J
e
d
n
o
s
t
f
m
=5kHz
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4
x 10
4
0
Ucestanost, f[Hz]
IR3OT IR3OT 33
Diskretizacija kontinualnog signala Diskretizacija kontinualnog signala
u(t)
p
(t)
t
1/T
A
p
(jf)
t 0 -T
s
... ...
t
... ...
T
s
2T
s
5T
s
4T
s
3T
s
7T
s
6T
s
0 f f 2f 5f 4f 3f 7f 6f
1/T
s
g(t)
X
g(t)
u(t)
u
i
(t)
t
0 -f
s
f
s
2f
s
5f
s
4f
s
3f
s
7f
s
6f
s
t
p
(t)
0 -T
s
T
s
2T
s
5T
s
4T
s
3T
s
7T
s
6T
s
- Kontinualni signal koji ima spektar
ogranien uestanou f
m
mnoi se
povorkom delta impulsa, koji se
u
i
(t)
pojavljuju sa periodom T
s
=1/f
s
.
t
IR3OT IR3OT 44
Spektar diskretizovanog signala Spektar diskretizovanog signala
- Signal povorke odbiraka g(t) definisan je sada izrazom:

T t T T t t t t t ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( o o o

= =
= = =
n n
p
s s s nT t nT u nT t t u t t u t g ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( o o o
- Povorka delta impulsa moe se predstaviti i u obliku Povorka delta impulsa moe se predstaviti i u obliku
=
=
n
t jn
p
s
s
e
T
t
e
o
1
) (
- Spektar diskretizovanog signala:
}

} }

|
|
| 1
}

} }

|
.
|
\
|
= = = dt e e
T
t u dt e t t u dt e t g j G
t j
n
t jn t j
p
t j
s
s
e e e e
o e
1
) ( ) ( ) ( ) ( ) (
} }

1 1
}
=

=

= =
n
n t j
n
t j t jn
dt e t u
T
dt e e t u
T
j G
s
s
s
s
) (
) (
1
) (
1
) (
e e e e
e
| |
j U j G ) (
1
) (
| |
=
=
n
s
n j U
T
j G
s
) ( ) ( e e e
IR3OT IR3OT 55
Spektar diskretizovanog signala Spektar diskretizovanog signala
- Spektar signala na izlazu sadri vie (teorijski beskonano mnogo)
transliranih kopija spektra originalnog signala.
Uestanost pojave Delta impulsa obeleava se sa f
s
=1/T
s
i naziva se uestanou
odabiranja (sampling frequency), dok je T
s
perioda odabiranja (sampling period).
Svaka od ovih kopija ima istu visinu (istu snagu).
K ij b k t f Kopije su meusobno razmaknute za f
s
.
Spektar je periodina funkcija uestanosti sa periodom f
s
.
Da se kopije ne bi preklapale, mora biti f
s
2f
m
.
| |
=
=
n
s
n j U
T
j G
s
) (
1
) ( e e e
IR3OT IR3OT 66
Rekonstrukcija kontinualnog signala Rekonstrukcija kontinualnog signala
- Povorka odbiraka proputa se kroz NF filtar.
- Na osnovu osobina linearnosti i vremenske nepromenljivosti, odziv NF filtra na jedan
d lt i l o(t T) lit d ( T) j ( T)h(t T) d j h(t) i l i d i NF delta impuls, o(t-nT) amplitude u(nT) je u(nT)h(t-nT), gde je h(t) impulsni odziv NF
filtra.
- Signal na izlazu iz idealnog NF filtra (kod koga je f
g
=f
m
) definisan je izrazom: g g ( g j
g m
) j
=
=
n
s s i nT t h nT u t u ) ( ) ( ) (
t
t
T t
t
f t h
m
m
m
m
m
s e
e
e
e ) sin( 1 ) sin(
2 ) ( = =
pa je konano:
( )
( ) ( )
( )
=
m
s
s i
nT t
nT t
nT u
T
t u
e
e sin 1
) (
( )
=

n
m
s nT t T e
- Sa druge strane, jasno je da se proputanjem kroz NF filtra od signala
(t) i i l (t) k ji i kt k ji t ji d k ij g(t) pravi signal u
i
(t) koji ima spektar koji se sastoji samo od kopije
spektra signala u(t) smetene na niskim uestanostima:
) (
1
) ( ) (
1
) ( t u t u j U j U = => = e e
) ( ) ( ) ( ) ( t u
T
t u j U
T
j U
s
i
s
i = => = e e
IR3OT IR3OT 77
Rekonstrukcija kontinualnog signala Rekonstrukcija kontinualnog signala
- Vremenski oblik diskretizovanog signala je definisan samo u
trenucima koji su umnoci periode odabiranja (t=nT
s
).
Ove vrednosti signala nazivaju se odbircima originalnog kontinualnog signala u Ove vrednosti signala nazivaju se odbircima originalnog kontinualnog signala u
trenucima nT
s
.
Diskretizovani signal predstavlja niz odbiraka kontinualnog signala.
- Ako se diskretizovani signal propusti kroz NF filtar granine - Ako se diskretizovani signal propusti kroz NF filtar, granine
uestanosti f
m
f
g
f
s
f
m
, na izlazu filtra se pojavljuje signal koji ima
isti oblik spektra kao kontinualni signal koji smo diskretizovali.
D i l k ji i j i ti blik kt lik ti lit di Dva signala koji imaju isti oblik spektra mogu se razlikovati samo po amplitudi.
To znai da se na izlazu NF filtra pojavljuje oslabljeni ili pojaani kontinualni signal od
koga smo poli. Jasno je da je rekonstrukciju obaviti samo kada je f
s
-f
m
f
m
=>f
s
2f
m
.
Proputanjem kroz obian NF filtar znajui samo diskretizovani signal definisan samo u Proputanjem kroz obian NF filtar, znajui samo diskretizovani signal definisan samo u
samo nekim trenucima (t=nT
s
), moemo rekonstruisati kontinualni signal koji je
definisan u bilo kom trenutku.
Matematiki zapis poslednje tvrdnje (za minimalnu moguu vrednost uestanosti p p j j ( g
odabiranja f
s
= 2f
m
), koristei injenicu da je u
i
(t)=u(t)/T
s
, postaje
sin( ( ))
( ) ( ) , 1/(2 )
m s
s s m
t nT
u t u nT T f
e

= =

( ) ( ) , ( )
( )
s s m
n
m s
f
t nT e
=

IR3OT IR3OT 88
Teorema o odabiranju Teorema o odabiranju
- Ako kontinualni realni signal u(t) ima maksimalnu uestanost u spektru f
m
,
onda je taj signal u potpunosti opisan svojim trenutnim vrednostima uzetim
k idi i i j j T 1/f 1/(2f ) O i dbi i i u ekvidistantnim trenucima trajanja T
s
=1/f
s
1/(2f
m
). Ovi odbirci, uzeti sa
uestanosti odabiranja f
s
koja je bar dvaput vea od f
m
, potpuno opisuju
kontinualni signal u(t)! Signal se iz svojih odbiraka rekonstruie
proputanjem kroz idealni niskofrekvencijski filtar granine uestanosti f
m
.
Izuzetno vano ako se znaju odbirci nekog signala, on se moe potpuno verno
rekonstruisati.
Posledica - nema potrebe da se prenosi itav kontinualni signal - dovoljno je preneti
njegove odbirke!
Sama teorema pre svega govori koliko esto treba uzimati odbirke signala, da bi signal
t i ij bi k t i na strani prijema bio verno rekonstruisan.
Ovo omoguava diskretizaciju (a uz neke dodatne tehnike i digitalizaciju) signala.
- Prethodno opisan proces naziva se idealnim odabiranjem.
Opisani proces nije mogue realno ostvariti nije mogue generisati idealne delta
impulse (nije mogue napraviti prekida koji bi se mogao beskonano brzo otvarati i
t ti)
zatvarati).
IR3OT IR3OT 99
Idealno odabiranje Idealno odabiranje signala signala realan NF filtar realan NF filtar
- NF filtar potreban za rekonstrukciju nikad nije idealan
Njegov propusni opseg, u kome je pojaanje filtra priblino konstantno, treba da
bude u opsegu do uestanosti f
m
.
.
Amplitudski deo prenosne karakteristike filtra treba da padne na nultu vrednost
pre prve naredne kopije u spektru diskretizovanog signala (ona ne sme da proe p p p j p g g ( p
kroz NF filtar, ak ni oslabljena i izobliena, ve mora potpuno da se potisne).
U praksi se obino usvaja da je
f 2 2f f
s
2.2f
m
- U praksi se obino koristi neto vea uestanost odabiranja od minimalno
potrebne, radi lake realizacije filtriranja pri rekonstrukciji signala, npr.: potrebne, radi lake realizacije filtriranja pri rekonstrukciji signala, npr.:
Za odabiranje govornog signala, koji zauzima opseg uestanosti od 0.3kHz do
3.4kHz (f
m
=3.4kHz) u telefoniji, koristi se uestanost odabiranja f
s
= 8kHz.
Z d bi j ik i l k ji i t ti d 20H d Za odabiranje muzikog signala, koji zauzima opseg uestanosti od 20Hz do
20kHz prilikom snimanja muzike na kompakt-diskove koristi se uestanost
odabiranja f
s
= 44.1kHz (dodatni razlog da se izabere ba ova vrednost je potreba
za kompatibilnosti sa PAL TV sistemom)
za kompatibilnosti sa PAL TV sistemom).
IR3OT IR3OT 10 10
Prirodno odabiranje signala Prirodno odabiranje signala
- Kod ovog tipa odabiranja u generatoru impulsa koristi se prekida sa
konanom brzinom zatvaranja/otvaranja.
Prekida se periodino zatvara sa periodom T,
Svaki put ostaje zatvoren tokom kratkog intervala t.
Signal koji se dobija na izlazu generatora impulsa je periodina povorka pravougaonih g j j g p j p p p g
impulsa periode T i trajanja t.
- Pri svakom odabiranju, na izlazu prekidaa dobijamo odbirak signala koji
odgovara proizvodu kontinualnog signala koji odabiramo i signala na izlazu
generatora impulsa
Svaki odbirak ima amplitudu koja prati oblik originalnog kontinualnog signala, tj.
prirodnog je oblika, i trajanjat.
Dobijeni rezultat je isti kao da smo izvrili mnoenje originalnog kontinualnog signala sa
periodinom povorkom pravougaonih impulsa periode T i trajanja impulsat.
IR3OT IR3OT 11 11
Prirodno odabiranje signala Prirodno odabiranje signala
IR3OT IR3OT 12 12
Prirodno odabiranje Prirodno odabiranje spektar diskretizovanog spektar diskretizovanog
= t d t u t g ) ( ) ( ) (
=
=
n
t jn
s
e jn D t d
s
) ( ) ( e
e
=
=
s
s
n
n
n
T
jn D
0 ,
2 /
) 2 / sin(
) (
t e
t e t
e
=
s
n
T
jn D
0 ,
) (
t
e
}

} }

= = =
t j
n
t jn
s
t j t j
dt e e jn D t u dt e t d t u dt e t g j G
s
) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( e e
e e e e

}

=
= =
n
s s
n
t j t jn
s
n j F jn D dt e e t u jn D j G
s
)) ( ( ) ( ) ( ) ( ) ( e e e e e
e e
IR3OT IR3OT 13 13
Prirodno odabiranje Prirodno odabiranje spektar diskretizovanog spektar diskretizovanog
= 0 ,
) 2 / sin(
n
n
s
t e t
=
=
n
s
n PAM n j U W j G )) ( ( ) ( e e e
=
=
= =
0 ,
0 ,
2 /
) (
n
n
n T
jn D W
s
s
n
t
t e
e
,
T
IR3OT IR3OT 14 14
Prirodno odabiranje Prirodno odabiranje signala signala - - rekonstrukcija rekonstrukcija
- Slian rezultat kao i kod idealnog odabiranja,
u ovom sluaju n-te replike originalnog spektra (translirane oko uestanosti n ) u ovom sluaju n te replike originalnog spektra (translirane oko uestanosti n
s
)
su pomnoene n-tim koeficijentom razvoja povorke pravougaonih impulsa u
Furijeov red.
Snage ovih transliranih kopija su sve manje kako n raste (najjaa je komponenta
- U sluaju da uestanost odabiranja zadovoljava uslov teoreme o
Snage ovih transliranih kopija su sve manje kako n raste (najjaa je komponenta
na niskim uestanostima!)
odabiranju, nee doi do preklapanja originalnog spektra i transliranih
replika spektra, pa se primenom NF filtra moe izvriti rekonstrukcija
originalnog signala.
U tom sluaju, na izlazu filtra za rekonstrukciju dobijamo signal, iji su spektar i
vremenski oblik definisani izrazima:
) ( ) ( ) 0 ( ) ( ) 0 ( ) ( t u
T
t u
T
D j U D j U i i
t t
e e = = . =
IR3OT IR3OT 15 15
Regularno odabiranje signala Regularno odabiranje signala
- I kod ovog tipa odabiranja u generatoru impulsa koristi se prekida sa
konanom brzinom zatvaranja/otvaranja.
Prekida se periodino zatvara sa periodom T Prekida se periodino zatvara sa periodom T,
Svaki put ostaje zatvoren tokom kratkog intervala t.
Signal koji se dobija na izlazu generatora impulsa je periodina povorka pravougaonih impulsa
periode T i trajanja t periode T i trajanja t.
- Pri svakom odabiranju, na izlazu prekidaa dobijamo odbirak signala koji
odgovara proizvodu kontinualnog signala koji odabiramo i signala na izlazu odgovara proizvodu kontinualnog signala koji odabiramo i signala na izlazu
generatora impulsa ali se vrh svakog od dobijenih impulsa u
diskretizovanom signalu zaravni
U t tk k d d bi j i d t dbi k i l i t d t d i U trenutku kada pone odabiranje se uzima vrednost odbirka signala, i ta vrednost se dri na
izlazu odabiraa jo neki period vremena .
U pocetnom trenutku zapamti se vrednost napona odbirka, koja se ne menja dok se ne uzme
novi odbirak - S&H (Sample &Hold) novi odbirak S&H (Sample &Hold).
Zato svaki odbirak ima amplitudu koja je konstantna tokom trajanja odbirkat.
Dobijeni rezultat je isti kao da smo izvrili mnoenje originalnog kontinualnog signala sa
idealnim delta impulsima periode T a zatim izvrili konvoluciju tako dobijenog signala sa
p p j j g g
usamljenim pravougaonim impulsom trajanja .
IR3OT IR3OT 16 16
u(t)
t
g(t)
X X
u(t)
d(t)
t
E
t
o
p
(t)
0 T 2T 3T 4T 5T 6T 7T -T
... ...
( )
g(t)
t
p
( )
(t)
3T 4T
5T 6T
7T
... ...
t
0 T 2T
7T
-T
IR3OT IR3OT 17 17
- Spektar signala odbiraka u sluaju regularnog odabiranja predstavlja
proizvod spektra signala pri idealnom odabiranju sa spektrom
usamljenog pravougaonog impulsa trajanja . usamljenog pravougaonog impulsa trajanja .
( ) ( ) ( ) ( )
0 ( 0)
p
g t f t t t
t
o ( = H

e
/ 2
0, ( , 0)
sin( / 2)
( ) 1, [0, ] ( )
/ 2
0, ( , )
j
t
t t j E e
t
et
et
t e t
et
t

e
H = e . H =
/ 2
1 sin( / 2)
( ) ( ( ))
/ 2
j
s
n
G j U j n E e
T
et
et
e e e t
et
(
=
(

- Originalni spektar signala (n=0), mnoi se sa kontinualnom funkcijom, a

ne sa konstantom, kao kod idealnog ili prirodnog odabiranja,
- Razliite spektralne komponente mnoe se razliitim vrednostima. p p
- Dolazi do promene originalnog spektra, pa se nakon rekonstrulcije primenom NF
filtra ne dobija originalni spektra signala dolazi do izoblienja signala.
- I pored ovog nedostatka S&H se najee koristi u praksi zbog jednostavnosti i
- I pored ovog nedostatka, S&H se najee koristi u praksi zbog jednostavnosti i
male cene praktine realizacije.
IR3OT IR3OT 18 18
Regularno odabiranje Regularno odabiranje spektar diskretizovanog spektar diskretizovanog
/ 2
&
1 sin( / 2)
( ) ( ( ))
/ 2
j
S H
s
n
G j U j n E e
T
et
et
e e e t
et
=
(
=
(

|U(j )|
n
|U(j )|
|G
S&H
(j )|
-
f
m
0
f
m
f
W
S&H
=|sin( /2)/( /2)|
-
f
s
-
f
m
-
f
s
f
s
+
f
m
-
f
m
0
f
m
f
s
-
f
m
f
s
f
s
+
f
m
2
f
s
-
f
m
2
f
s
2
f
s
+
f
m
n
f
s
+
f
m
n
f
s
-
f
m
n
f
s
f
-
-
f
2
2
n
n
IR3OT IR3OT 19 19
Definicija modulacije (podseanje)
- Modulacija:
Originalni nosilac poruke moduliui signal
Pomoni periodini signal nosilac
Rezultat modulacije modulisani signal
Proces mod lacije s odi se na promen jednog od parametara nosioca Proces modulacije svodi se na promenu jednog od parametara nosioca u
zavisnosti od promena (varijacija tokom vremena) moduliueg signala.
Modem = modulator odlaznih a demodulator dolaznih podataka
Moduliuci
Modulisan
u
m
(t) u(t)
Moduliuci
signal
signal
u
0
(t)
Nosilac
(pomocni,
deterministicki
signal)
IR3OT IR3OT 20 20
Nosilac Nosilac
- Nosilac umesto prostoperiodinog signala (kosinusoide) povorka
pravougaonih unipolarnih impulsa amplitude U
0
, trajanja t i periode T.
- Kod kosinusoide se menjala:
lit d
0.5
1
1.5
t
)
T=1ms
amplituda,
faza
frekvencija
0.5
0
0.5
V
r
a
d
n
o
s
t

f
u
n
k
c
i
j
e

f
(
t
)
frekvencija
- Ovde se mogu menjati:
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8 2
x 10
3
1.5
1
Vreme t[ms]
T=1ms
g j
Amplituda U
0
Trajanje t
Perioda T.
IR3OT IR3OT 21 21
Amplitudska modulacija (podseanje) Amplitudska modulacija (podseanje)
- Moduliui u
m
(t)
B
NF
=f
m
-0=f
m
1
1.5
T=1ms
1
0.5
0
0.5
V
r
a
d
n
o
s
t

f
u
n
k
c
ije

f
(
t
)
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8 2
x 10
3
1.5
1
Vreme t[ms]
T=1ms
B
VF
=(f
0
+f
m
)-(f
0
-f
m
)=2f
m
Vii (gornji)
boni opseg
Nii (donji)
boni opseg
IR3OT IR3OT 22 22
Impulsna amplitudska modulacija (PAM) Impulsna amplitudska modulacija (PAM)
- Moduliui u
m
(t)
IR3OT IR3OT 23 23
Impulsna amplitudska modulacija (PAM) Impulsna amplitudska modulacija (PAM)
- Dva podtipa PAM (Pulse Amplitude Modulation):
Zasnovana na prirodnom odabiranju
u
m
(t)
NF
u
IAM
(t)
NF
u
i
(t)
f
s(t)
f
m
( )
( )
( )
0
0
sin 2
IAM m
n
U
U j U j n
e t
t
e e e
+
= (

Zasnovana na regularnom odabiranju

( ) ( )
0
0
2
IAM m
n
U j U j
T n
e e e
e t
=
(

u
m
(t)
s(t)
S&H
u
IAM
(t)
f
m
NF
( )
( )
( )
( ) | |
+
=
=
n
m IAM
n j U U j U
0
2
2 sin
e e
t e
t e
t e
IR3OT IR3OT 24 24
Tipovi impulsnih modulacija Tipovi impulsnih modulacija
- Nosilac
Povorka pravougaonih impulsa Povorka pravougaonih impulsa
- Moduliui
Sluajan signal (spore varijacije j g ( p j j
u odnosu na periodu nosioca)
- Impulsna modulacija:
I l li d k Impulsna amplitudska
modulacija (IAM) - menja se
U
0
> u(t)
Impulsna irinska modulacija
(IM) -menja se t > t(t)
Impulsna poloajna modulacija
(IPM) - menja se T > T(t)
IR3OT IR3OT 25 25
Pregled impulsnih modulacija Pregled impulsnih modulacija
IR3OT IR3OT 26 26
Literatura Literatura
[1] Duki M, Principi telekomunkacija, Akademska misao, [ ] , p j , ,
Beograd, 2008.
[2] Ilija Stojanovi, Osnovi telekomunikacija, Graevinska
knjiga, Beograd, 1971.
[3] Sklar B., Digital Communications Fundamentals and
Applications, 2
nd
ed., Prentice Hall, New Jersey, 2001.
[4] Duki M, Markovi G, Vuji D, Principi telekomunikacija
Zbornik reenih zadataka, Akademska misao, Beograd, 2009.
IR3OT IR3OT 27 27

IR3OT Cas08 Impulsne Modulacije 2013

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

IR3OT Cas08 Impulsne Modulacije 2013

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

IR3OT Cas08 Impulsne Modulacije 2013

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

OOSNOVI SNOVI OOSNOVI SNOVI

TELEKOMUNIKACIJA TELEKOMUNIKACIJA TELEKOMUNIKACIJA TELEKOMUNIKACIJA

Elektrotehniki fakultet, Katedra za Elektrotehniki fakultet, Katedra za

- Originalni spektar signala (n=0), mnoi se sa kontinualnom funkcijom, a

Zasnovana na regularnom odabiranju

You might also like