Il-Presepju tal-Karmnu fl-Imdina: Bejn il-qadim u l-gdid

Ieqaf - Aqra - Irrifletti - Itlob

Matul is-snin
Wieed mill-attrazzjonijiet fil-Knisja tal-Karmnu fl-Imdina, kien il-presepju li jmur lura gallaar tas-seklu 19, bidu tas-seklu 20. Ix-xju tal-Imdina jgidu li dejjem jiftakruh fil-Knisja, filkmajra t-tonda in-naa tax-xellug eatt kif tidol fil-Knisja. Dal-presepju, madum mill-gazzetti, karti, u kartun kien ikun armat is-sena kollha bil-pasturi tat-tafal u l-kartapesta, li fadal biss xi ftit minnhom, madumin mill-patrijiet u l-frajiet stess. Baqghu maghrufin ghall-pasturi P. Telesfru u Fra [Lu]Dovik. Dan tal-ahhar kien jahdem ukoll presepji u pasturi lin-nies tar-Rabat u l-Imdina. Xi hadd qalilna li ghadhom jghozzu l-presepju ta' Fra Dovik. Il-presepju tal-kunvent Kellu xena mibugha fuq il-ajt tal-kmajra, drapp blu skur bil-bozoz warajh kien jagti dehra ta sema, ilgrotta ewlenija in-naa tax-xellug bi pjanura quddiemha mimlija nga u pasturi. Fuq wara u nnaa tal-lemin, djar u belt kejkna u xi gherien ora. kellu wkoll l-anli mdendlin fl-arja iabbru ttwelid ta Sidna. Bi-mien, gax dejjem kien jinsteraq xi pastur jew tnejn, didulu orajn tat-tafal u l-kartapesta madumin fil-forma mill-Italja. Dan il-Presepju baqa marbut ma P. Telesfru, Karmelitan ta fama qaddisa, magruf gat-tjubija tiegu u gall-mod devot u mibur li bih kien joffri s-sagrifiju talquddiesa. Dawk li jiftakruh baqgu isemmu kif il-quddiesa tiegu kienet ittul xi ftit iktar minabba li waqt il-konsagrazzjoni kien bal donnu jinsa li qed jgix fi-mien u jintilef quddiem lEwkaristija fidejh. P. Telesfru, li miet fis-snin sebgin, kien dejjem jirrana fdal-presepju u jid u jadem il-pasturi. Dawk li kienu gadhom tfal dak i-mien, meta jasal il-Milied kienu jehdew jginuh iejji dal-presepju bid-dwal, jirrana xi pastur, u l-bqija. B'xorti hazina dan il-presepju therra bi-mien hekk li ma baqax ikun miftu fil-jiem tal-Milied. Ilpatrijiet bal donnhom qatt ma riedu jmissuh, minabba t-tifkira qaddisa ta P. Telesfru. Biex jitrana u jissewwa kien metie li jiarma kollu u jinbidlulu partijiet sa li sfrundaw. Il-parir kien li jiarma u jsir ieor did. Galdaqstant add ma ried jieu dal-pass minabba r-rabta sentimentali ma P. Telesfru. Gal xi snin is-Sur Alfred Tonna kien jarma l-presepju, mahdum fil-jablo bil-pasturi tat-terracotta, fil-kantina jew fxi post ieor fl-Imdina gall-wiri fi mien il-Milied. Fis-Sajf ta' din is-sena (2013) iddeidejna li narmaw dan il-presepju ta P. Telesfru u nadmu ieor did bxeb miegu, l-ewwelnett sabiex tinamm it-tradizzjoni tal-presepju fil-Karmnu tal-

Mdina bala attrazzjoni u wkoll biex tinamm it-tifkira ta P. Telesfru u Fra Dovik. Galdaqstant iddeidejna wkoll li jintuaw ukoll il-pasturi antiki tat-tafal ta P. Telesfru, ta' Fra Dovik, u dawk li ew warajhom fis-snin 50. Zidna wkoll xi pasturi ora adatti u li jaqblu mal-istil sabiex nimlewh. Il-Presepju armat fil-Knisja qegdin insjulu presepju kateketiku, gax il-forma li fiha madum u l-elementi li fih kollha se jkollhom tifsira li tginna nieqfu nirriflettu dwar il-misteru talInkarnazzjoni ta Sidna esu Kristu.

Katekezi
Id-drawwa tal-presepju bdiet fiz-Zminijiet tan-Nofs bhala mezz ta' katekezi dwar il-misteru tat-twelid ta' Sidna Ges Kristu. Jibqa' maghruf San Frangisk li fil-lejl tal-Milied ried li tigi ccelebrata l-quddiesa fi stalla u waqt din il-quddiesa Ges tarbija deher f'idejh tad-demm u l-laham. Il-Karmelitani wkoll huma maghrufa ghad-devozzjoni lejn il-misteru tal-Inkarnazzjoni. Leggendi Medjevali jirrakkuntaw kif il-Madonna u San Guzepp bil-Bambin kienu jzuru l-eremiti Karmelitani waqt it-talb fil-Kappella tal-eremitagg fuq l-Gholja talKarmelu. Sa llum fil-Karmelu jinzammu drawwiet sbieh, bhall-purcissjoni bil-Bambin fil-Kunvent filMilied, jew iz-zamma, ghal jum wiehed, tax-xbieha ta' Ges Bambin tal-Kunvent fil-kamra tan-novizzi finnovena tal-Milied u l-bqija. Id-devozzjoni lejn il-Misteru tal-Inkarnazzjoni (Alla li sar Bniedem) fil-Karmelu hija qawwija ghax tfakkar lill-Karmelitan li hu msejjah biex bhal Marija dejjem Vergni jhalli lil Kristu jitnissel fih u jitwieled minnu, waqt li jghozz il-virt tac-cokon u x-xejn spiritwali f'xebh ma' Kristu li "tnezza' minn kollox billi ha n-natura ta' lsir, sar jixbah lill-bniedem". Il-Presepju huwa wiehed mill-mezzi biex tinghax din l-ispiritwalit marbuta mad-devozzjoni lejn l-Umanit qaddisa ta' Kristu. Il-presepju jinqasam fi tliet partijiet: 1. Il-parti tan-nofs 2. Il-belt fuq ix-xellug 3. Il-kampanja u x-xghari fuq il-lemin Fin-nofs insibu dar mitluqa, qed taqa', u li fiha jsehh il-misteru tat-twelid ta' Sidna Ges Kristu. Il-kmajra mitluqa, qed taqa' trid tfisser id-dinja u l-kultura pagana (Ruma u l-Grecja) li "fil-milja taz-zminijiet" giet fixxejn ghax "Alla baghat lil Ibnu mwieled minn mara, imwieled taht il-ligi biex jifdi lil dawk li kienu taht illigi". Ges Kristu jitwieled f'din il-kultura dekadenti u bit-twelid tieghu Alla nieda dinja u Saltna gdida mibnija fuq Kristu li "hu l-gebla tax-xewka". Fix-xbieha Ges Bambin ghandu bixra ta' ragel matur u mhux ta' tarbija dan ghaliex Kristu huwa l-Gherf ta' Alla u l-Qawwa ta' Alla. Huwa gheri huta, ghax hu sar bhalna f'kollox. Daqskemm hu tassew Alla hu tassew bniedem. B'id wahda fuq sidru u bl-ohra jbierek, ghax Hu gie jzurna mill-Qalb Hanina ta' Alla u xerred fuqna kotra ta' barka. Fil-kmarja, Marija u Guzeppi. It-tnejn gharkopptejhom jaduraw il-misteru. Marija mhijiex mimduda bhal mara li ghada kemm helset. Hi gharkopptejha mitlufa f'estazi, b'harsitha mitlufa 'l fuq izzomm idha fuq sidirha ghax kif jikteb San Luqa "kienet tghozz f'qalbha dan kollu u tahseb fuqu bejnha u bejn ruhha". Marija wkoll gharkopptejha bhala sinjal tat-twelid verginali ta' Sidna Ges Kristu, li hu domma tal-fidi nisranija. It-tnissil ta' Kristu l-Iben ta' Alla u twelidu fil-gisem huma l-bidu tal-holqien gdid li Alla jrid iwassalna ghalih. Is-Santi Padri jghallmuna "bhalma d-dawl jghaddi mill-kristall bla ma jtebbghu, hekk Kristu jghaddi minn Marija dejjem vergni bla ma jkisser il-vergnit taghha." Il-vergnit tfisser shuhija, armonija, integrit, qalb shiha. Kristu f' Marija, u f'kull persuna li tilqghu, igib is-shuhija, l-integrit. San Guzepp b'rasu baxxuta, aktarx hosbien jirrifletti dwar ilmisteru li qed isehh quddiemu. Skont l-Apokrifi Guzeppi ma kienx hdejn Marija fil-waqt tat-twelid verginali. Hu kien barra jitqabad max-xitan li beda jnissillu dubji fuq it-tnissil verginali ta' Ges Kristu mill-Ispirtu s-

Santu fi hdan martu Marija. Il-baqra u l-hmara jirreferu ghall-profezija ta' Izaija: "Il-baqra taghraf lil sidha u l-hmara taghraf il-maxtura ta' sidha, imma Israel ma jaghraf, il-poplu tieghi ma jaghrafx". Mal-koxxa tad-dar, fuq il-lemin insibu 3 angli, li jfakkruna fit-tliet angli li Abraham laqa' fit-tinda tieghu u gabulu r-rizq ta' hajja gdida. Dawn it-tliet angli jfakkruna fit-Trinit Qaddisa: Il-Missier li jibghat lil Ibnu fostna bil-qawwa talIspirtu s-Santu. Dak li qed isehh quddiemna hu opra tat-Trinit. Fuq il-bejt tad-dar l-anglu tal-glorja li jfakkarna fil-kant tal-angli fil-hin tat-twelid ta' Kristu. Fi zmien Ges, il-familjari u l-girien kienu jmorru jghannu fid-dar tal-imwieled. L-angli, qaddejja ta' Alla, jkantaw fit-twelid ta' Kristu, li gie mwarrab ghax "ma kienx hemm post ghalihom fil-lukanda", u waqt li jghannu, jigbru l-familja l-gdida ta' Alla, bir-rghajja li huma wkoll emerginati u mwarrba, jkunu l-ewwel li jmorru jaduraw lil Kristu. Ir-rghajja li jilqghu l-ahbar tat-twelid ta' Kristu fil-presepju nsibuhom gejjin mil-lemin, lejn fejn qed thares il-kmajra li fiha twieled Kristu. Ghandna rghajja fi triqthom lejn dar it-twelid, ohrajn mill-bjut u l-bibien iharsu lejn ix-xena tattwelid. Ohrajn mexjin fuq il-pont mix-xellug ghan-nofs, bhal donnhom qed jaqsmu mid-dlam tal-belt li ma laqghetx lil Kristu fiha ghad-dawl li gej mill-periferija, mix-xghari u l-kampanja. Ir-rghajja jdoqqu b'sinjal ta' ferh: "ghannu lill-Mulej ghanja gdida, ghax ghamel hwejjeg tal-ghageb". Ir-rghajja u n-nghag ifakkruna li Ges huwa r-rghaj it-tajjeb li jaghti hajtu ghan-nghag tieghu. Il-magi pagani wkoll gejjin minn diversi nhawi lejn il-misteru ta' Kristu migbudin mid-dawl tal-kewkba li hu Kristu nnifsu mohbi taht il-misteru tal-holqien, hu li "kollox sar bih" "dak kollu li jidher u dak kollu li ma jidhrix". Ges jhabbar: "ghad jigu mil-Lvant u mill-Punent u joqghodu fuq il-mejda ma' Abraham". Taht id-dar insibu guvnott rieqed go ghar. L-ghar huwa simbolu tal-interjorit taghna l-bnedmin u d-dinja tal-holm, fit-tradizzjoni biblika hija l-mezz li biha Alla jitkellem. Il-holm jghaqqadna mad-dinja l-ohra. Il-guvnott rieqed raqda profonda u qed johlom id-dinja lgdida, qed johlom il-holma ta' Alla ghalina. Fil-Bibbja nsibu li meta Alla jkun se jwettaq xi haga kbira ilbnedmin jorqdu fil-fond, bhal donnu biex ihallu lil Alla jahdem: Adam jorqod waqt il-holqien ta' Eva, Abraham jorqod waqt li Alla jhejjih ghall-patt, Kristu "jorqod" fuq is-salib u titwieled il-Knisja. Fuq ixxellug, il-parti mdallma. Fiha hemm il-belt li ma laqghetx lil Kristu. Hadd ma hu jaghti kaz ta' qed jigri. Madanakollu hemmhekk insibu s-simboli li jfakkruna fi Kristu: il-mithna li tithan il-qamh sabiex isir il-hobz, simbolu tal-Ewkaristija, li hu Kristu li jaghtina hajtu; l-ghajn tal-ilma u n-nisa li gejjin u sejrin jigbru l-ilma li jfakkruna fi kliem Ges lis-Samaritana: "min jixrob mill-ilma li naghtih jien ma jaqbdu qatt il-ghatx, minnu johorgu xmajjar ta' ilma haj li jwassal sal-hajja ta' dejjem"

Talba tal-Papa Piju IX Quddiem il-Presepju

Jien nadurak, O Kelma maghmula bniedem, sa minn dejjem tassew Iben Alla, u fil-milja taz-zminijiet tassew Iben Marija dejjem Vergni. Waqt li nadura l-Persuna Divina tieghek u maghquda maghha n-natura tieghek ta' bniedem, ma nistax ma nweggahx il-maxtura fqajra tieghek li laqghetek Tarbija u li kienet tassew it-tron ta' mhabbtek. Hallini ninxtehet quddiemha bis-semplicit tar-rghajja, bil-fidi ta' Guzeppi, bl-Imhabba ta' Marija! Hallini nitbaxxa nqim dan il-mafkar prezzjuz tas-salvazzjoni taghna b'dak l-istess spirtu ta' cahda, faqar u umilt li bih Inti, ghalkemm is-Sid tas-sema u tal-art, ghazilt ghalik il-maxtura bhala mitrah ghal gismek ta' tarbija. U Int, O Mulejja, li bhala bniedem ridt titqieghed f'din ilmaxtura, fittex li fl-istess hin issawwab f'qalbi qatra wahda minn dak il-ferh li nisslet f'dawk li raw is-sura tieghek ta' tarbija. F'gieh it-twelid imqaddes tieghek, jiena issa nitkarrab ghaddinja kollha is-sliem u rieda tajba; nixtieq, f'isem il-gens kollu tal-bnedmin, li naghti t-tifhir u l-glorja lill-Missier u lill-Ispirtu s-Santu, li mieghek jghixu u jsaltnu, Alla wiehed, ghal dejjem ta' dejjem. AMMEN.