OSNOVE SAOBRAAJNICA

VIII PREDAVANJE

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VIII PREDAVANJE

Pojam savremene kolovozne konstrukcije podrazumijeva vieslojnu konstrukciju koja se postavlja na posteljicu i sastoji se od podloge i zastora.

Uloga kk je da preuzme saobraajno optereenje i da ga prenese na podlogu, tako da sama konstrukcija pretrpi to manja osteenja u datim vremenskim okolnostima. Da bi ispunila svoj cilj, kk mora da ima odgovarajuu: - nosivost - trajnost - otpornost na klizanje - da je zatiena od dejstva vode Udio trokova gradnje kk u ukupnim trokovima gradnje puta iznosi 30-50% (zavisno od konfiguracije terena i objekata na trasi).

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VIII PREDAVANJE

VRSTE KOLOVOZNIH KONSTRUKCIJA

- fleksibilne bitumenom deformabilnije od krutih

vezani

materijali,

elastinije

- krute portland cementom vezani materijali, prenose optereenje na veu povrinu posteljice, manji naponi na pritisak i manje deformacije od fleksibilnih

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VIII PREDAVANJE

VRSTE KOLOVOZNIH KONSTRUKCIJA

- fkk su elastinije i deformabilnije u odnosu na kkk - kkk zbog svoje velike krutosti, optereenje prenose na daleko veu povrinu posteljice, izazivajui znatno manje napone na pritisak i deformacije u podtlu, u odnosu na fkk - kkk za oko 20-30% manja debljina u odnosu na fkk - betonski kolovozi su primarno skuplji i zahtijevaju vrlo strune izvrioce, za razliku od asfaltnih kolovoza - u procesu eksploatacije se pokazuje da vrijedi ulagati u betonske kolovoze, jer su, dugorono gledano, jeftiniji: kkk - 30-50 godina do prve rehabilitacije fkk - 10-15 godina do prve rehabilitacije

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VIII PREDAVANJE

ELEMENTI KOLOVOZNIH KONSTRUKCIJA Posteljica Posteljica predstavlja temelj kolovozne konstrukcije. U usjeku je od prirodnog tla, u nasipu od transportovanog materijala iz usjeka ili pozajmita (preraenog materijala). Osnovna uloga posteljice je da: - omogui pravilnu izgradnju slojeva iznad nje - zatiti trup puta do momenta graenja narednih slojeva - da prui ujednaenu nosivost i ravnost Nosivost posteljice izraava se kalifornijskim indeksom stiljivosti (CBR) koji kod Kkk mora biti vei od 3%, a kod Fkk vei od 5%. U sluaju nedovoljne nosivosti (CBR2%), posteljica se moe stabilizovati mehaniki ili hemijski. Stabilizacija posteljice je esto racionalnija od poveanja debljine slojeva iznad nje.

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VIII PREDAVANJE

ELEMENTI KOLOVOZNIH KONSTRUKCIJA Posteljica

Poboljanje kvaliteta posteljice: - ako je debljina loeg tla u posteljici manja od 1.5m, moe se zamijeniti boljim materijalom (provjeriti ekonomsku opravdanost) - mehaniki postupak sastoji se u poboljanju granulometrijskog sastava temeljnog tla i njegovom zbijanju (postie se vea vrtoa na smicanje, manja konsolidacija, vodopropustljivost i apsorcija vode) - hemijski postupak koristi veziva: cement, kre, pepeo, bitumen Veoma je vano da je posteljica zatiena od mraza, to se postie sputanjem nivoa podzemnih voda ili izolacionim prevlakama. Minimalni popreni nagib povrine iznosi 4 (3)%, zavisno od karakteristika tla i uslova odvodnjavanja.

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VIII PREDAVANJE

ELEMENTI KOLOVOZNIH KONSTRUKCIJA Donja podloga - jedan ili vie slojeva prirodnog ili mehaniki/hemijski stabilizovanog tla, drobljenog agregata, ljunkovito-pjeskovitog agregata ili otpadnog materijala (drobljeni beton, ljaka) Donja podloga ima ulogu da: - zatiti posteljicu od mraza (smanji ili sprijei dejstvo mraza) - obezbjedi uniformnu nosivost postejlice - povea ukupnu nosivost kk Najee se izvodi sa debljinom od 20-50cm. Ako posteljica ima veliku nosivost (CBR10%), donja podloga se moe izostaviti. Donja podloga (tampon) treba da ima zbijenost 95% od maksimalne laboratorijske zbijenosti.

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VIII PREDAVANJE

ELEMENTI KOLOVOZNIH KONSTRUKCIJA Gornja podloga

- sloj koji nosi u kk, zahtjevi u pogledu kvaliteta prilino veliki - svaki materijal koji je otporan na dejstvo vode i mraza i ima CBR80%: drobljeni agregat, mravi beton, cementom i bitumenom vezani materijali, stabilizovani materijali) Gornja podloga ima ulogu da: - sprijei pumpanje i dejstvo mraza - obezbjedi odvodnjavanje - smanji negativno desjtvo promjene zapremine u posteljici - povea nosivost

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VIII PREDAVANJE

ELEMENTI KOLOVOZNIH KONSTRUKCIJA Gornja podloga Sastav: 1. Iskljuivo od kvalitetnog mineralnog materijala - Suvo vezani makadam d=7-10cm - ljunkoviti materijal d=15cm 2. Mineralni materijal vezan nekim vezivom: - Bitumenizirani materijal BNS d=5-18cm - Cementom vezani materijal CVM d=10-20cm - Stabilizovani (bitumenom ili kreom) materijali STM d=6-30cm - Mravi beton d=10-15cm

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VIII PREDAVANJE

ELEMENTI KOLOVOZNIH KONSTRUKCIJA Zastor - podnosi direktne uticaje saobraajnog optereenja - najkvalitetniji sloj u kk - sila koja djeluje na zastor je ista ona sila koja djeluje na sve slojeve po dubini, sve do posteljice, s tim to je povrina djelovanja mnogo vea (konusna raspodjela)

10

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VIII PREDAVANJE

ELEMENTI KOLOVOZNIH KONSTRUKCIJA Zastor kod fleksibilnih kolovoznih konstrukcija

Vezni sloj, povezuje habajui sloj sa podlogom, poveava nosivost, otpornost na trajne deformacije, postepeno mijenja kvalitet materijala, obezbjeuje uslove za kvalitetniju izgradnju habajueg sloja, kvalitet materijala isti kao za habajui sloj, d=5-10cm Habajui sloj se najee radi od asfalt-betona, veoma rijetko od livenog asfalta, tankih i ultra tankih asfaltnih zastora kod obnova postojeih zastora, povrinskih obrada

11

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VIII PREDAVANJE

ELEMENTI KOLOVOZNIH KONSTRUKCIJA Zastor kod krutih kolovoznih konstrukcija

Betonska ploa moe biti uraena od: - armiranog betona - nearmiranog betona - betona armiranog vlaknima - neprekidno armiranog betona - prednapregnutog betona - valjanog betona

12

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VIII PREDAVANJE

DIMENZIONISANJE KOLOVOZNIH KONSTRUKCIJA

- odreivanje debljine i sastava pojedinih slojeva kk - definisanje zahtijeva kvaliteta i sastava pojedinih mjeavina u slojevima kolovozne konstrukcije - definisanje kvaliteta upotrebljinih materijala u posteljici - utvrivanje tehnologije radova - analiza trokova graenja i odravanja kk - poreenje varijantnih rjeenja i izbor optimalnog sastava i debljine slojeva sa aspekta strategije korienja i upravljanja putevima

13

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VIII PREDAVANJE

DIMENZIONISANJE KOLOVOZNIH KONSTRUKCIJA Faktori koji utiu na dimenzionisanje - optereenje (ukupna masa vozila, optereenje po toku, broj i razmak tokova, kontaktno optereenje, trajanje optereenja, raspored optereenja po saobraajnim trakama, tip optereenjastatiko ili dinamiko; ekvivalentno saobraajno optereenje) - prirodna sredina (maksimalne, minimalne i prosjene temperature, koliina padavina, vlanost, nivo podzemne vode) - konstruktivne karakteristike (broj, debljina i vrsta slojeva, vrstoe materijala) - graenje (tehnologija graenja) - odravanje - nivo usluge, bezbjednost i ekonominost

14

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VIII PREDAVANJE

DIMENZIONISANJE KOLOVOZNIH KONSTRUKCIJA Metode dimenzionisanja

- fleksibilne kolovozne konstrukcije metoda Amerikog drutva za javne puteve i transport-AASHTO metoda Instituta za asfalt SAD metoda SHELL - krute kolovozne konsrukcije metoda Westergaard metoda Pickett&Ray metoda Amerikog drutva za javne puteve i transport-AASHTO metoda Udruenja za portland cement-PCA

15

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VIII PREDAVANJE

16

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VIII PREDAVANJE

17