Cc thnh phn phi hydrocacbon trong du m.

DH10H1

Nhm 4 -

CC THNH PHN PHI HYDROCACBON TRONG DU M

Du m l mt hp cht rt phc tp, trong c hng trm cc cu t khc nhau. M ! lo! "u m #c $c tr#ng %&! thnh phn r!'ng, (ong )* %+n cht, ch,ng *u c cc h-"rocac%on l thnh phn ch.nh, ch!/m kho+ng 01 2 314 tr5ng l#ng "u6 c7n l! l cc cht cha o8-, l#u hu9nh, n!t:, cc phc c: k!m, cc cht nh;a, a(phant<n= >g5! chung l cc hp cht ph! h-"rocac%on?. @c thnh phn ph! h-"rocac%on trong "u m th#Ang chB c mt hm l#ng nh. Cu- nh!'n, ch,ng +nh h#&ng kh nh!*u /n cht l#ng "u, ) phn lDn l +nh h#&ng 8u. Crong %! n-, ch,ng ta (E ngh!'n cu )* cc thnh phn h-"rocac%on trong "u m.

Chnh phn ph! h-"rocac%on

@c cht cha l#u hu9nh

@c cht cha n!t:

G!m lo! n$ng

@c cht nh;a ) a(phant<n

H#Dc lIn trong "u

S F Cc thnh phn hyd !c"c#!n t !n$ d% &'

I( Cc ch)t ch*" +,% h%-nh. 1

Cc thnh phn phi hydrocacbon trong du m. DH10H1

Nhm 4 -

1. Ngun gc: J#u hu9nh trong "u m c nguKn gLc tM muL! khong, tr+! Nua cc Nu trOnh ha h5c hOnh thnh n'n cc hp cht cha l#a hu9nh trong "u. 2. Hm lng: Crong thnh phn ph! h-"rocac%on, cc cht hPu c: cha l#u hu9nh l lo! hp cht phQ %!/n nht. Cu- nh!'n ch,ng cRng chB ch!/m mt l#ng nh trong "u, kho+ng "#D! S4. @c cht n- lm 8u ! cht l#ng cTa "u thU. @c lo! "u cha .t h:n 1,V4 l#u hu9nh l lo! "u tLt, c7n "u cha W 2 S4 l#u hu9nh tr& l'n l "u 8u. 3. Cc dng tn ti: J#u hu9nh th#Ang c m$t trong tt c+ cc "u thU. X; phYn %L cTa l#u hu9nh trong cc phYn on phZ thuc )o %+n cht cTa "u thU ) lo! hp cht l#u hu9nh. ChUng th#Ang hm l#ng l#u hu9nh tng tM phYn on nh![t (U! thp /n cao ) t c;c ! trong c$n ch#ng ct chYn khUng. @c cht cha l#u hu9nh th#Ang tKn t! & cc "ng (au\ F M<rcaptan >]FX^? F Xun_ua ) "!(un_ua >]FXF]` ) ]FXFXF]`? F Ch!oph<n >l#u hu9nh trong mch )7ng? F J#u hu9nh t; "o >X, ^SX?. a) Lu u!n dng m"#ca$tan: M<rcaptan l cc hp cht c nhm FX^ l!'n k/t tr;c t!/p )D! gLc h-"rocac%on >th#Ang l tM @W 2 @a? , ch,ng khUng %*n ) "b %c phYn hT- & nh![t cao\ S]X^ ]X^
m11o@

]dXd] e ^SX ]`d@^ @^S e ^SX

V11o@

fO )g-, ch,ng th#Ang c m$t & phYn on nh![t (U! thp >& phYn on 8ng, )D! nh![t (U! "#D! S11o@?. h ih#:ng php lm (ch m<rcaptan\ @h,ng ta c thj "kng k!*m j trung h7a cc m<rcaptan\ ]X^ e Hal^ 2 ]XHa e ^Sl

Cc thnh phn phi hydrocacbon trong du m. DH10H1

Nhm 4 -

Cu- nh!'n, cc cht m<rcaptan rt kh ra %nng k!*m )O t.nh a8!t cTa ch,ng g!+m kh! ch!*u "! mch cac%on tng. Do )g-, L! )D! cc m<rcaptan c mch cac%on "!, ng#A! ta th#Ang ng#A! ta th#Ang cho o8- ha %nng o8- trong khUng kh. >ph#:ng php M<ro8? ho$c %nng a8!t (un_ur!c j to "!(un_ua\ S]X^ e ^SXlo o]X^ e lS ]XX] e XlS e S^Sl S]XX] e S^Sl

@c "!(un_ua #c to ra tM cc Nu trOnh n- "b "ng %c h7a tan trong ^SXlo. Hgo! ra, ch,ng ta cRng c thj tng nh![t >m11 2 V11o@? j cc m<rcaptan phYn hT- thnh ^SX, (au "kng cc ph#:ng php tch ^ SX >* cgp (au? j lo! ch,ng ra kh! "u. %) Lu u!n dng &un'ua ( di&un'ua: J#u hu9nh "ng (un_ua ) "!(un_ua c gLc h-"rocac%on c thj l mch thpng, )7ng no ho$c )7ng th:m. f. "Z\ Xd] >@^S?n Xd]

@c cht n- th#Ang c & phYn on nh![t (U! trung %Onh ) cao. q$c %![t, & phn c nh![t (U! cao th#Ang th- nh!*u l#u hu9nh "ng "!(un_ua6 c thj "o cc cht m<rcaptan %c phYn hT- ho$c "b "ng %5 o8- ha j (!nh ra "!(un_ua th<o ph+n ng\

S]X^ e

lS

]dXdXd] e ^Sl

h ih#:ng php lm (ch (un_ua ) "!(un_ua\ Do cc hp cht (un_ua ) "!(un_ua "b "ng %c h7a tan trong ^ SXlo, n'n ch,ng ta c thj "kng ^SXlo j tch cc cht n- ra kh! "u. c) Lu u!n dng t i)$ "n: 3

Cc thnh phn phi hydrocacbon trong du m. DH10H1

Nhm 4 -

Ch!oph<n l lo! cht cha l#u hu9nh phQ %!/n nht >ch!/m tM oV 2 3S4 trong tt c+ cc "ng hp cht cha l#u hu9nh cTa "u m?. @c hp cht n- c cu tr,c mch )7ng, th#Ang c & phn nh![t (U! trung %Onh ) cao cTa "u. f. "Z\

th!oph<n

%<nvoth!oph<n

d) Lu u!n dng t* d): qY- l l#u hu9nh "ng ngu-'n tL ) "ng ^SX. D;a )o hm l#ng l#u hu9nh "ng ^ SX c trong "u m ng#A! ta phYn "u lm S lo!\ Du chua >l#ng ^SX r m,sml ^SXtWl.t "u? ) "u ng5t >l#ng ^SX u m,sml ^SF XtWl.t "u?. Ch<o Nuan n![m mD!, "u c tQng khL! l#ng l#u hu9nh lDn h:n 1,V4 GJ "u l "u chua. h ih#:ng php lm (ch l#u hu9nh t; "o\ @ kh nh!*u ph#:ng php lm (ch l#u hu9nh "ng t; "o >X, ^ SX?6 "#D! Y- l mt (L ph#:ng php phQ %!/n\ F Jm (ch ^SX %nng ^SXlo\ ^SX e ^SXlo ^SXlm ^SX e ^SXlo F Dkng k!*m\ ^SX e Hal^ ^SX e SHal^ HaSX e ^SX 4 Ha^X e ^Sl HaSX e ^Sl SHa^X X e ^SXlm e ^Sl XlS e ^Sl X e XlS e ^Sl

Cc thnh phn phi hydrocacbon trong du m. DH10H1

Nhm 4 -

F Dkng "ung "cch hp thZ\ Hg#A! ta th#Ang ( "Zng "ung "cch mono<tanolam!n, ph<nolat natr! ho$c kal! photphat\ SH^S>@^S@^Sl^? e ^SX mono<tanolam!n @0^VlHa e ^SX Gmilo e ^SX @0^Vl^ e Ha^X GS^ilo e G^X >@^S@^Sl^H^m?SX

F Dkng 8,c tc\ @ thj lm (ch cc hp cht cTa l#u hu9nh "#D! p 8ut ^ S ) 8,c tc MoF@otwlSlm, H!FMotwlSlm. +. ,n -ng .n c /t lng d0u:

@c hp cht l#u hu9nh lm g!+m %*n ha h5c ) kh+ nng ch- hon ton cTa nh!'n l![u ng c: ) lm cho ch,ng c mk! hU!, gY- n m7n ng c:, th!/t %c, #Ang Lng... Crong 8ng, ngo! cc )n * tr'n ch,ng c7n lm g!+m chB (L chLng k.ch nQ >chB (L octan? ) lm tng l#ng phZ g!a chO. f. "Z\ Gh! %c un nng, ^SX (E %a- ra, gY- n m7n h[ #Ang Lng, th!/t %c. II( Cc ch)t ch*" n0t1. 1. Ngun gc: 2. Hm lng: ^m l#ng n!t: trong "u th#Ang rt nh, "ao ng trong kho+ng 1,1m 2 1,VS4 khL! k#ng "u. ^m l#ng n!t: trong "u tng kh! nh![t (U! tng. ihn lDn n!t: > 2 ? nnm trong c$n ch#ng ct. x!Pa hm l#ng n!t:, l#u hu9nh ) nh;a trong "u c mL! Nuan h[\ cc "u n$ng, nh;a cha nh!*u hp cht n!t: ) l#u hu9nh6 "u nhy, nh;a cha .t n!t:. 3. Cc dng tn ti:

Cc thnh phn phi hydrocacbon trong du m. DH10H1

Nhm 4 -

H!t: trong "u tKn t! "#D! "ng hp cht c t.nh k!*m, trung h7a ho$c a8!t. Cunh!'n, nhPng hp cht c t.nh k!*m >chB c W ngu-'n t n!t:? l thnh phn chT -/u. @c "ng khc tKn t! rt .t, ch,ng c 8u h#Dng to phc )D! k!m lo! nh# f, H! >& "ng por_!r!n?. @c hp cht n- nnm & phYn on c nh![t (U! cao trong "u. f. "Z mt (L hp cht cha W ngu-'n t n!t:\

p-r!"!n

Nu!nol!n

!(oFNu!nol!n

NH

NH

p-rol

!n"ol

acr!"!n

+. ,n

-ng .n c /t lng d0u:

^p cht n!t: #c ng "Zng lm cht (t trkng, cht c ch/ n m7n, phZ g!a cho "u %U! tr:n ) %!tum, cht chLng o8- ha... z'n cnh nhPng tc "Zng t.ch c;c hp cht n!t: c nhPng t.nh cht khUng mong muLn nh#\ F Jm g!+m hot 8,c tc trong Nu trOnh ch/ %!/n "u, to nh;a ) lm (Im mu (+n ph{m. F ^m l#ng n!t: trong 8ng cao >W1Fo4 GJ? (E "In tD! to kh. ) cLc ha mnh trong Nu trOnh r<_orm!ng. F J#ng nh hp cht n!t: trong 8ng c thj to lDp nh;a trong p!(ton cTa ng c: ) l|ng nh;a trong %uKng Lt. 1. 2 ng $ $ tc cc c /t c 3a nit t#)ng d0u: F Dkng ^SXlo 3V4 ho$c thp h:n j lo! cc hp cht cTa n!t: trong "u.

III( Cc h2p ch)t ch*" !3y.

Cc thnh phn phi hydrocacbon trong du m. DH10H1 1. Ngun gc: 2. Hm lng 4 cc dng tn ti:

Nhm 4 -

Crong "u thU cha rt .t o8- "#D! "ng hp cht nh# a8!t, 8<ton, ph<nol, <t<, <(t<= trong a8!t ) ph<nol phQ %!/n h:n c+, ch,ng th#Ang tKn t! & phn c nh![t (U! trung %Onh ) cao. @c a8!t th#Ang c mt chc ) nh!*u nht & phn nh![t (U! trung %Onh, nh![t cng cao, hm l#ng a8!t cng g!+m. @c ph<nol th#Ang g$p l\
CH4 OH OH

OH

ph<nol

cr<vol

Fnaphtol

3. ,n

-ng .n c /t lng d0u:

+. 2 ng $ $ tc cc c /t c 3a )56 t#)ng d0u: @ thj ( "Zng mt (L cht t; nh!'n nh#\ t (}t, alum!no(!l!cat, (!l!cag<n= j hp phZ cc cht cha o8-, a8!t trong "u. @c cht hp phZ th#Ang #c ch5n l\ wlum!no(!l!cat tQng hp c k.ch th#Dc ht 1,SV /n 1,Vmm, v<ol!t tQng hp, t (}t th!'n nh!'n, %<nton!t= I5( Cc 60& +!70 n8n$. 1. Ngun gc: 2. Hm lng 4 cc dng tn ti: ^m l#ng cc k!m lo! trong "u th#Ang khUng nh!*u >phn )n /n phn tr![u?. @h,ng c trong cu tr,c cTa cc phc c: k!m >"ng porph!r!n?, chT -/u l phc cTa ha! ngu-'n tL f, H!. Hgo! ra c7n mt l#ng rt nh cc ngu-'n tL khc nh# ~<, @u, n, @a, Mg, C!,=

Cc thnh phn phi hydrocacbon trong du m. DH10H1 3. ,n -ng .n c /t lng d0u:

Nhm 4 -

^m l#ng k!m lo! n$ng nh!*u (E gY- tr& ng! cho cc Nu trOnh %!/n 8,c tc, "o ch,ng gY- ng c 8,c tc. fO )g-, L! )D! Nu trOnh crack!ng ) r<_orm!ng, -'u cu hm l#ng cc k!m lo! n- khUng #c )#t Nu V 2 W1 ppm. Hgo! ra, phn c$n cTa "u m n/u cha nh!*u k!m lo! n- kh! ( "Zng lm ngu-'n l![u Lt l7 (E c thj 8+- ra (; cL thTng l7 "o to hp k!m c nh![t nng ch+thp. +. 2 ng $ $ tc cc 7im l)i n8ng t#)ng d0u:

5( Cc ch)t nh9" : ";ph"t<n. 1. Ngun gc: 2. Hm lng 4 cc dng tn ti: Hh;a ) a(phat<n l nhPng cht cha Kng thA! cc ngu-'n tL @, ^, l, X, H6 c phYn t l#ng rt lDn >V11 2 011 ).@ tr& l'n?. ^m l#ng nh;a ) a(phant<n trong "u l kh lDn, ) lDn h:n nh!*u (o )D! cc thnh phn ph! h-"rocac%on khc. Crong "u nhy th#Ang khUng Nu o 2 V4 GJ, trong "u n$ng l S14 GJ ho$c cao h:n. HhOn %* ngo! ch,ng *u c mu 8Im, n$ng h:n n#Dc ) khUng tan trong n#Dc, c cu tr,c h[ )7ng th:m ng#ng tZ cao6 th#Ang tgp trung nh!*u & phn n$ng, nht l trong c$n "u m. @h,ng ta c thj phYn %![t #c nh;a ) a(phat<n th<o cc $c !jm (au\ Nh9" A;ph"t<n

F Cr5ng l#ng phYn t\ 011 2 W111 F Cr5ng l#ng phYn t tM W111 2 SV11 .)@. .)@. F Db tan trong "ung mU! hPu c:. Gh! F Gh tan trong "ung mU! hPu c:. Gh! tan to "ung "cch th;c. tan to "ung "cch k<o. F q th:m ha >t (L g!Pa (L ngu-'n t cac%on nnm & )7ng th:m (o )D! tQng (L ngu-'n t @ trong ton phYn t?\ 1,Wo 2 1,SV. F q th:m ha\ 1,S 2 1,s.

"

Cc thnh phn phi hydrocacbon trong du m. DH10H1 3. ,n -ng .n c /t lng d0u:

Nhm 4 -

Hh;a ) a(phant<n l phn khUng thj th!/u #c cTa cc lo! "u. ^m l#ng ) thnh phn ha h5c cTa nh;a F a(phant<n Nu-/t cnh ph#:ng h#Dngch/ %!/n "u ) ch5n Nu trOnh cUng ngh[ trong cc nh m- ch/ %!/n "u. Mt trong nhPng chB (L ch.nh )* cht l#ng cTa (+n ph{m "u l hm l#ng nh;a d a(phant<n. @c cht n- lm 8u ! cht l#ng cTa "u m. X; c m$t cTa ch,ng trong nh!'n l![u (E lm cho (+n ph{m %c (Im mu, ch- khUng h/t c$n, to tn. Crong Nu trOnh ch/ %!/n, ch,ng "b lm ng c 8,c tc. Cu- nh!'n, "u m no cha nh!*u nh;a ) a(phat<n, (E l ngu-'n l![u tLt j (+n 8ut nh;a #Ang. +. 2 ng $ $ tc n *a ( a&$ at"n t#)ng d0u: F ih#:ng php phQ %!/n nht j lo! nh;a ) a(phat<n l "kng "ung mU! ch5n l5c. @c "ung mU! th#Ang "kng nh#\ n!tro%<nv<n >@ 0^VH^S?, ph<nol >@0^Vl^?, _ur_urol >@o^ml@^l?, 8-l<n >@0^o>@^m?S?. F Dkng ^SXlo 3m4 j tch nh;a >th#Ang tch nh;a trong 8ng?. F Dkng cc cht hp phZ, t#:ng t; nh# cc cht hp phZ "kng trong ph#:ng php tch cc cht cha o8-, j hp phZ nh;a ) a(phat<n trong "u.

5I( N,=c +>n t !n$ d% & ?n,=c 6h!"n@. 1. Ngun gc: F H#Dc c tM kh! hOnh thnh n'n "u kh. "o c (; l,n chOm cTa cc )gt l![u hPu c: "#D! - %!jn. F H#Dc tM kh. Nu-jn >nh# n#Dc m#a? ngm )o cc m "u. 2. Hm lng 4 cc dng tn ti: Crong "u m, %ao g!A cRng lIn mt l#ng n#Dc nht cnh, ch,ng tKn t! & "ng nhR t#:ng, g5! l n#Dc khoan. Crong n#Dc khoan cha mt l#ng rt lDn cc muL! khong. @c cat!on ) an!on th#Ang g$p l\ Hae, @aSe, MgSe, ~<Se, Ge, @lF, ^@lmF, XloSF, XlmSF, zrF, F= ngo! ra c7n mt (L o8-t khUng phYn l! & "ng k<o nh# wlSlm, ~<Slm, X!lS. 3. ,n -ng .n c /t lng d0u:

Mt (L muL! khong trong n#Dc khoan c thj %c thT- phYn to ra a8!t, gY- n m7n th!/t %c, %:m, #Ang Lng, th<o ph+n ng\

Cc thnh phn phi hydrocacbon trong du m. DH10H1

Nhm 4 -

Mg@lS e S^Sl Mg@lS e ^Sl

Mg>l^?S e S^@l Mg>l^?@l e ^@l

Cu- nh!'n n#Dc khoan c thj #c tgn "Zng j (+n 8ut mt (L cht, ). "Z nh# (+n 8ut zrS, S. +. 2 ng $ $ tc n9c 7 )an #a 7 :i d0u: Gh! kha! thc, j l|ng, n#Dc (E tch kh! "u. Crong tr#Ang hp n#Dc to thnh h[ nhR t#:ng %*n )Png, l,c muLn tch n#Dc #c h/t ph+! "kng cht phZ g!a ph nhR.

10