Professional Documents
Culture Documents
Gs Report 1994
Gs Report 1994
Gs Report 1994
qdAk ,
D uf,el ,
D H usq;kH r_ut
kd a=umif;jyK+yD; t&if;&Sif ynm&Siaf wG vkyEf ikd w
f mu
(twifh&J&J vkyfEdkifwmu) qdk&S,fvpf0g'udk tykyfcsa&;yg? a&S@u ESpfydkif;jzpfwJh tbd"rRm
ydik ;f eJ@ Edik if aH &;abm*aA'tydik ;f udk olw@kd qaJ &;wm vkycf siv
f yk Ef ikd yf gw,f? ynm&Siq
f efqef
pepfwus acszsufjiif;y,fwmrsdK;udkawmh rvkyfEdkif=uygbl;? ody`Hynm awG@&Sdcsuf
topfwdkif;u - vlr_zGH@+zdK;jzpfay:r_wdkif;u 'DESpfckudk acszsufaewm r[kwfbJ/ rSefuef
a=umif; vufawG@oufaojyaewm jzpfvdk@ygyJ?
ody`Henf;usqdk&S,fvpf0g'udk tykyfcs&mrSm zGH@+zdK;qJEdkifiHawGu vkyfcJhwJh
qd k & S , f v pf o abmaqmif w J h vk y f a qmif r _ a wG u d k y ga&mxnf h + yD ; tyk y f c sae=uwm
jzpfygw,f? 'DxJrSm rqvusqHk;r_udkvJ xnfhoGif;+yD; a&;=uajym=uwm &Sdygw,f?
qdk&S,fvpfqdkwdkif; rmhufpf&J@ ody`Henf;usqdk&S,fvpf0g' r[kwfwmawmh
txl;taxG &Sif;p&mrvdkbl; xifygw,f?
[pf w vm&J @ qd k & S , f v pf 0 g'[m rmh u f p f & J @ od y ` H e nf ; usqd k & S , f v pf 0 g'eJ @
bmrSrqdkifovdk ppftm%m&Sif0g'udk qdk&S,fvpfwHqdyf uyfxm;wJh ae0if;qdk&S,fvpf
0g'[mvJ bmrSrqdkifyg?
u|eaf wmfw@kd ygwo
D mv#if rqv0g'udk p - v,f - qH;k qef@usicf hJ - zGichf scw
hJ m
jzpfw,fvdk@ajym&if tajymvGef&m usoGm;r,f rxifygbl;?
'ga=umifhrdk@vJ r,Hk=unfawmha=umif; - roufqdkifawmha=umif; oHa,mZOfuif; jywfp+J yDjzpfa=umif; pmwdpk m&Snaf &;+yD; a=umfjimwm rvkyb
f J aeEdik w
f m
jzpfygw,f?
qdAk ,
D uf,el ,
D &H @J usq;kH r_u=kd unf&h if pD;yGm;a&;ydik ;f rS +ydKusr[
_ m xifomjrifom
t&Sq
d ;kH yg? tckxufxv
d J emvefrxlEikd af o;ygb;l ? "mwf=urf;du
k u
f v
k @kd vrJ & - tar&duef
vufa0cHvyk +f yD; ukv@kd vJ tusKd ;rxl;? aq;twGuf ydak v;ovdk jzpfaewm txift&Sm;yg?
'Dae&mrSm =um;jzwf+yD; wifjycsifwmu k&Sm;rSm pD;yGm;a&; tajccHaumif;awG
(vDeif pwmvifwdk@&J@ aus;Zl;a=umifh) &Sdaew,f qdkwmyg? emvefxvmwJh k&Sm;
(t&if;&Sif0g'k&Sm;) [m plygwef;0ifwJhk&Sm; jzpfvmrSmyg? 'gudk tar&duefa&m
ol@taygif;ygawGyg a=umuf=uygw,f? emvefrxwmyJ cyfaumif;aumif;vdk@ oabm
xm;ae=uwmyg? (k&Sm;u a&G;aumufyGJ&v'fudk tar&duefeJ@ taygif;ygawG wHk@jyefyHkudk
=unfhyg)?
qdk&S,fvpfpD;yGm;a&;wnfaqmufr_[m tvGefcufcJwJh }uD;av;wJh wm0ef}uD;
yg? EdkifiHa&;/ pD;yGm;a&;/ ppfa&;pojzifh bufaygif;pHkrSm rSefuefwJhvrf;pOfay:vpD&Sdzdk@
awmif;qdkygw,f?
16
Edik if w
H umhueG jf rLepfvy_ &f mS ;r_}uD;&J@aus;Zl; trsm;}uD; ygaew,fqw
kd m b,forl S rjiif;Edik f
ygbl;?
tcktcgrSm wckwnf;usef&pfwJh r[mtiftm;}uD;EdkifiH qdkwJh tar&duef
e,fcsJ@[m urBm}uD;udk wOD;wnf; Adkvfuspdk;rdk;vdkayr,fh - urBmhykvdyf}uD;vkyfvdkayr,fh
- rvkyf0Hh rvkyf&J jzpfaewm[m ol@taeeJ@t}udrf}udrf&cJhwJh oifcef;pmawGa=umifhyg?
wckcka[mha[mh&rf;&rf; vkyfr,f}uHwdkif; AD,uferfoifcef;pmudk rarheJ@ qdkwJhtoH}uD;
[m ol@jynfolawGxJu [def;+yD;xGufvmaew,f r[kwfygvm;?
cJhaomf qdk+yD; pOf;pm;&wJh udpPwdkif;[m tjiif;yGm;zG,fawG jzpfavh&Sdygw,f?
'gayrJh u|eaf wmfw@kd &@J pOf;pm;awG;ac:r_rmS &Si;f &Si;f vif;vif;jzpfvmapzd@k tJ't
D jiif;yGm;zG,f
cJhaomfqdkwmeJ@ pOf;pm;=unfh=uygpdk@?
rmhufpf tdef*,fwdk@ pOf;pm;cJhovdk - vDeif&J@ 1918 ckESpf tpD&ifcHpmrSm
pOf;pm;ovdk a&S@wef;a&mufwdkif;jynfawGrSm qdk&S,fvpfawmfvSefa&;awG atmifyGJcH
cJhaomf
- Oa&myuae wurBmvHk;odk@ e,fcsJ@0g' - udkvdkeD0g'udk jzef@csdrSm r[kwfbJ
qdk&S,fvpf0g'udk jzef@csdygvdrfhr,f?
- e,fcsJ@pepf - udkvdkeDpepfvJ ay:rSmr[kwfvdk@ urBmppfqdkwJh t&mvJ &SdrSm
r[kwfyg?
'gayrJh tJ'D cJhaomfu vufawG@jzpfrvmygbl;? vufawG@jzpfvmwmu
e,fcsJ@0g'eJ@ e,fcsJ@orm;tcsif;csif;wdkufwJh urBmppf ? tJ'gudk csufaumif;,l+yD; 1917
rSm acwfaemufuswJh k&Sm;rSm qdk&S,fvpfawmfvSefa&; atmifjrifoGm;ygw,f? 1949
rSmusawmh acwfaemufuswJh wkwfjynfrSm jynfol@'Drdkua&pDawmfvSefa&; atmifjrif
jyefw,f?
vDeifu (txufrSm udk;um;xm;wJh tpD&ifcHpmrSmyJ) 'Dvdkwifjyxm;ygw,f?
Ed k i f i H w ume,f c sJ @ pepf [ m t&if ; tif t m;wck v H k ; eJ @ vnf ; aumif ; / tqif h j rif h j rif h
zGJ@pnf;xm;wJh ppfenf;ynmeJ@vnf;aumif; qdkAD,ufwnf&Sdr_ (qdk&S,fvpfEdkifiHwnf&Sdr_)
udk zsufodrf;ypfzdk@ vkyfrSmyJ? bma=umifhvJqdkawmh t&if;&Sifvlwef;pm;&J@ pD;yGm;a&;
tusdK;pD;yGm;a=umifh ul;oef;a&mif;0,fa&;eJ@ EdkifiHwumbma&; qufqHr_awGa=umifh
yJ v d k @ wif j ycJ h y gw,f ? +yD ; awmh quf + yD ; wif j ywmu 'g[m k & S m ;awmf v S e f a &;&J @
t}uD;qHk;tcuftcJ/ t}uD;qHk;jy\emyJvdk@ qufwifjycJhygw,f?
vDeifwifjycJhwJhtwdkif; woa0rwdrf; jzpfvmcJhygw,f?
*smr%DeJ@ wdkufwJhppf}uD;+yD;oGm;wmeJ@ w+ydKifeuf k&Sm;udk vnfr!Spfowfzdk@
13
vkyf=uw,f?
'kwd,urBmppf t+yD;rSmqdk&if e,fcsJ@orm;awG[m olwdk@tac: ppfat;
qdkwmeJ@ qdk&S,fvpf*dk%f;}uD;udk 0dkif;ydwf+cdrf;ajcmuf tusyfudkifcJhw,f? ppfyl awGvJ
udk&D;,m;rSm/ AD,uferfrSm/ avmrSm/ uarBm'D;,m;rSm vkyfcJhw,f?
awmfawmf&Snf&Snfa0;a0; wifjycJh+yD;yg+yD? wifjywmawGudk csKyf+yD;ajym&&if
- a&S @ wef ; a&muf wd k i f ; jynf a wG t m;vH k ; u qd k & S , f v pf a wmf v S e f a &;
w+ydKifwnf;vky+f yD; - qd&k ,
S v
f pfwnfaqmufru
_ kd +ydKifbufuif;pGm - taESmihf
t,Sufr&Sd - aZmufcs+yD;vkyfoGm;zdk@ rmhufpfwdk@u ajrmfrSef;cJhw,f?
-'gayrJh wu,fvufawG@jzpfvmwmu acwfaemufuswJh ya'o&mZfwydkif;
k&Sm;jynfeJ@ wkwfjynfwdk@u qdk&S,fvpfawmfvSefa&;eJ@ wnfaqmufa&;
vkyf&wm jzpfvmw,f?
-a&S@wef;a&muf wdkif;jynfawGu e,fcs@J t&if;&SifEdkifiHawGjzpfae+yD; qdk&S,fvpf
awmfvSefa&;eJ@ wnfaqmufa&;udk zsufvdkzsufqD;jyKolawG jzpfaew,f?
'g[m yuwdbm0ydkif;qdkif&m ta=umif;tcsuf jzpfygw,f? tuef@towfvJ
jzpfygw,f? 'Dyuwdbm0qdkif&m ta=umif;tcsuf[m rausmfvGefEdkifwJh tuef@
towfawmh r[kwfygbl;?
rSeu
f efwhJ a&S@aqmifro
_ m&S&d if 'Dtuef@towfukd ausmv
f m$ ;Edik yf gw,f/ vDeif/
pwmvifw@kd &@J a&S@aqmifre_ @J atmifatmifjrifjrif ausmv
f m$ ;Edik cf @J whJ ordik ;f om"u &Scd w
hJ m
txift&Sm;yg?
a&S@wef;a&mufwdkif;jynfawG&J@aemufrSm tjywftowfusef&pfaewJh k&Sm;
jynfudk q,fpkESpf tenf;i,f twGif;rSm w[kefxdk; wdk;wufvmatmif vkyfEdkifcJhygw,f?
tJ'DumvawGwkef;uqdk&if qdk&S,fvpfpepf&J@ omvGefr_udk urBmhpD;yGm;a&; ynm&Sif
trsm;u todtrSwfjyKcJh&wmyg?
wnf&SdaewJh yuwdbm0 tm;enf;csufudk todtrSwfjyK+yD; rdrd&J@ twWbm0
ydkif;qdkif&m tm;omcsufudk xGef;um;apEdkif&if tcuftcJ tuef@towf[lor#udk
ausmfv$m;Edkifygw,f?
acwfaemufuswJh wdkif;jynfwckrSm ppfrSefwJh qdk&S,fvpf wnfaqmufr_udk
vkyfEdkifzdk@qdk&if EdkifiHa&;&yfwnfr_t& rSefuef&r,f? pD;yGm;a&;udk t&Sdeft[kefrysuf
wdk;yGm;ap&r,f? jynfolwdk@&J@ pm;0wfaer_udk wpwp jrifhwufaeap&ygr,f?
EdkifiHa&;&yfwnfr_ rSefuefa&;qdkwmu rdrdudkpmemaxmufcHol rsm;ap&r,f?
&efoludk txD;usefjzpfap&r,fqdkwmudk ajymwmyg/ Adkvfuspdk;rdk;a&; vkyfaevdk@uawmh
14
(tydkif; ESpf )
r+yD;qHk;ao;wJh jynfol@'Drdkua&pD awmfvSefa&;
Armjynf&@J yuwdtajctaet& ArmjynfawmfveS af &;[m jynfo@l 'rD u
kd a&pD
awmfveS af &; tqifrh mS yJ &Syd gao;w,f? 'Dae@vkd tajctaersKd ;rSm qd&k ,
S v
f pfawmfveS af &;
qifE$Jzdk@ajym&if tJ'g[m pum;}uD;pum;us,fajym+yD; awmfvSefa&; rD;_;rD;yef;v$wfwm
aomfvnf;aumif;/ qdk&S,fvpfawmfvSefa&; qdkwJh ta&udk+cHK+yD; twkta,mif
qdk&S,fvpfpepfwck xlaxmifwmaomfvnf;aumif; jzpf&ygr,f?
21
awmhbl;vdk@ ajymvdk@&ygw,f?
'gayrJh EdkifiHwum e,fcsJ@pepftay: rSDcdkae&r_uawmh rvGwfao;ygbl;?
vGwv
f yfa&; &vm=uwJh urBmah wmifbufjcrf; Edik if aH wGenf;wl pD;yGm;a&;t& bufaygi;f pHk
rSm jc,fvS,fcHae&qJ jzpfygw,f?
u|efawmfwdk@wdkif;jynfrSm +idrf;csrf;a&;eJ@ wnf+idrfa&; &Sdatmifvkyf+yD; e,fcsJ@
orm;awGtay: rScD akd e&r_ - e,fcs@J &@J jc,fv,
S cf aH e&r_w@kd rS vGwv
f yf+yD; zG@H +zdK;wJh wdik ;f jynf
jzpfatmif wnfaqmuf=u&rSm jzpfygw,f? pD;yGm;a&;t& rvGwfvyfao;or# u|efawmf
wdk@&J@ vGwfvyfa&;[m rjynfhpHkao;ygbl;? e,fcsJ@ pepfudk qufvufwdkufyGJ 0if=u&OD;rSm
jzpfygw,f?
e0wajymwJh e,fcsJ@qef@usifa&;
eJ@
e,fcsJ@orm;awGajymwJhvl@tcGifhta&;
1988 ckESpf pufwifbm 18 &ufae@aemufydkif;rSm tar&duef e,fcsJ@orm;
tygt0if e,fcs@J Eikd if aH wG[m Armjynf&@J vl@tcGit
hf a&; rSww
f rf; raumif;bl;qdw
k mudk
jAKef;ueJ awG@oGm;ygw,f?
vGefcJhwJh ESpftpdwf oHk;q,fu rqv ppftpdk;&u (7) &ufZlvdkif vlowfyGJ/
67 vlowfyGJrsm;eJ@ 74-75 vlowfyGJ awG w+cdrf;+cdrf;vkyfaewkef;u vl@tcGifha&;rSwfwrf;
raumif;wm 'Drdkua&pD r&Sdwmudk olwdk@rawG@cJhygbl;? 88 ckESpf pufwifbm (18) &uf
aemufydkif;rSmrS awG@oGm;wmyg? rxl;qef;bl;vm;?
e0w ppftpdk;&uvJ tJ'D&ufydkif;usrSyJ e,fcsJ@vufopf udk awG@oGm;yg
w,f? 'guvJ xl;qef;r_ wckyg?
tckawmh e,fcsJ@vufopf uwzufeJ@ vufopfe,fcsJ@qef@usifa&;orm;
wdk@uwzuf pum;ppfxdk;yGJ}uD; jzpfaeygw,f?
vlowfyGJawGudk (rqv) ppftpdk;&u w+cdrfh+cdrfhvkyfaewkef;u rqv[m
ppftkyfpk wygwDtm%m&Sifpepfudk tajccHOya'awGbmawGa&;+yD; ajymifajymif
wif;wif; vkyfaewmyg? tJ'Dwkef;u ArmjynfrSm 'Drdkua&pD&Sda&;/ ygwDpHk'Drdkua&pDpepf
23
jynfwGif;ppf&yfpJa&;
jynfwGif;+idrf;csrf;a&; jyefvnfwnfaqmufa&;jy\em
wdu
k cf u
kd Ef ikd o
f al wG[m uGejf rLepfawGyq
J w
kd m olw@kd oyd gw,f? 'ga=umifh t+rw
J rf; aoG;vef@
aeygw,f? uGefjrLepfygwDudk Oya'wGif; ac:roGif;0Hhovdk Oya'yrSmvJ rxm;0Hhygbl;?
'ga=umifh tjrpfjywf acsr_ef;a&; ay:vpDyJ usifhoHk;wmyg?
uGefjrLepfqdkwm uifqmuvmyfpnf;eJ@ wlw,f? tjrpfjzwfrypf&if tyGm;
jrefw,f? 'ga=umifh tjrpfjzwfypf&r,fv@kd e0w axmufvrS ;f a&;wm0efcrH sm;u t+rJwrf;
ajymae=uygw,f?
'Dvdk tawG;tjrifrsdK; &Sdaeor#olwdk@ppftkyfpk[m jynfwGif;+idrf;csrf;a&;
jy\emudk EdkifiHa&;t& tajz&SmrSm r[kwfygbl;?
ygwDpHk'Drdkua&pDjy\em
1980 ckEpS f jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&; aphpyfaqG;aEG;yGJ ysujf ym;+yD;wJah emufrmS ygwu
D
Armjynf&@J yuwd tajctaeudk bufaygi;f pHk oH;k oyf+yD; wwdik ;f jynfv;kH od@k tqdjk yKr_topf
wifjycJhygw,f?
rqv wygwDppftm%m&Sifpepfudk zsufodrf;+yD; ygwDpHk'Drdkua&pDpepfudk
usifhoHk;zdk@ jzpfygw,f?
ygwpD 'kH rD u
kd a&pDpepfukd xlaxmifz@kd 1980 ckEpS u
f bma=umifh wifjycJo
h vJq&kd if
atmufygArmjynf&J@ xl;jcm;wJh vufawG@EdkifiHa&; tajctaeawGa=umifh jzpfygw,f?
yxrtm;jzifh - jynfwGif;ppf =um&SnfvmwmeJ@ tr# AsL&dku&ufppf,E W&m;
jzpfwnfvmw,f? jynfwGif;EdkifiHa&;&J@ txufrSmppftkyfpkwck
jzpfwnfvmw,f? wdkif;jynf&J@ tkyfcsKyfa&; Oya'jyKa&; w&m;
pD&ifa&;udk vHk;0csKyfudkifxm;wJh ppftpdk;&wck jzpfay:vmw,f?
tajccHOya'wck a&;qGJ+yD; olwdk@&J@ tm%m&Sifpepfudk tum
tuG,f jyKaeygw,f? ppftkyfpk/ ppftpkd;&/ ppfAsL&dkua&pD,E W&m;
jzpfay:vmwJh jzpfpOfudk cif;jy+yD;wifjyrSom &Sif;vif;rSmjzpfvdk@
jzpfpOfudk wifjyygr,f?
- 1948 ckESpfrSm Armjynfqdk&S,fvpfygwDu uGefjrLepfqef@usifa&;
jynfwGif;ppfudk zefwD;cJhw,f? Adkvfae0if;tr;jyKwJh wyfwGif;&Sd
qdk&S,fvpfygwD0ifawGudk trmcHxm;+yD; tpdk;&ppfwyf}uD;wckvHk;
toHk;jyKum uGefjrLepfqef@usifa&; jynfwGif;ppf wdkufapcJhygw,f?
- u&iftrsKd ;om;wyfawG ykeu
f efomG ;+yD;wJh tcsed u
f p+yD; Adv
k af e0if;
34
wdu
k zf surf ypfEikd &f if jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&;udk Edik if aH &;t& tajz&SmrSm r[kwyf g? Armjynf&@J
Edik if aH &;tajctae[m wd;k wufEikd rf mS r[kwyf gb;l ? (ppf 3 ppf) udk wdu
k zf suyf pfz@kd q&kd ifvJ
vlwef;pm;vl@tv$m tm;vHk;ygrS jzpfygr,f? 'Dvlwef;pm; vl@tv$mawGudk udk,fpm;jyKwJh
EdkifiHa&;tawG;tac: trsdK;rsdK;udk udk,fpm;jyKwJh ygwDawG &Sd&ygr,f? ygwDtrsm;tjym;
&Sd&ygr,f? +rdK@ay:rSm rqv/ awmxJrSm Auy - 'DESpfckyJ &Sdaevdk@ rjzpfygbl;?
'kwd,tm;jzif-h Armjynf jynfwGif;ppf[m _yfaxG;ygw,f? &Snf=um+yD; tajymif;tvJ
vnf; rsm;ygw,f? yHkpHao/ rlaowckESpfckeJ@ jy\em&J@ tajzudk&Smvdk@ rjzpfygbl;?
tiftm;pk toD;oD;&J@ tqdjk yKr_tm;vH;k / pOf;pm;r_tm;vH;k eJ@ a&G;jc,fp&mvrf; tm;vH;k udk
vrf;zGifhay;xm;&ygr,f/ csKyf+yD;ajym&&if EdkifiHa&;t& tajz&Sm&ygr,f? EdkifiHa&;t&
tajz&SmcJhom;yJ/ uGefjrLepfawGu tcGifhaumif;,l tjrwfxkwfcJhvdk@ zsufodrf;vdkuf&wm
vdk@ e0w ua&;ae ajymaewm &Sdygw,f/ 1963 a&m 198081 rSmyg ppftpdk;&u
EdkifiHa&;t& tajz&SmcJhwm r[kwfygbl;? ppfajrjyifrSm r&Edkifwmudk aphpyfa&;pm;yGJrSm
wif+yD; awmif;aewmyg?
EdkifiHwumrSm jynfwGif;ppfjy\emudk ajz&Sif;=uwmudk =unfhyg? pdwf&Snf
vuf&n
S f aphpyf!Ed id_ ;f =uwmyg? wu,fajym&if ppftpd;k &[m aqG;aEG;bufrsm;tay:rSm
wef;wl&nfwl qufqw
H m r&Syd gb;l ? olw@kd u oabmxm;}uD;pGmeJ@ r[mtcGit
hf a&;}uD;
ay;aewm urf;rwufeJ@qdkwJh tjyKtrlawG avoHawGeJ@ qufqHwmyg?
'ga=umifh wef;wl&nfwl/ 'Drdkua&pD&Sd&Sd/ ta=umif;tusdK;qDavsmfpGm pdwf&Snf
vuf&Snf ajymqdkqufqHwJh enf;em[mvnf; ta&;}uD;ygw,f? ppfwyfxJu wyfcGJ
wyf=uyf}uD; taygufrsdK;csdK;vdk@uawmh rjzpfyg?
ppftpdk;&qDu txufygoabmxm;rsdK;/ qufqHr_rsdK;udk &vdrfhr,fvdk@
ygwDupdwful;,Ofr_ r&Sdygbl;? 'ga=umifhvnf; ygwDpHk'Drdkua&pDomv#if Armjynf&J@
vufawG@EdkifiHa&;eJ@ udkufnDw,fqdk+yD; wifjyaewmyg?
ygwDpHk'Drdkua&pDudk 198081 ckESpfrSm ArmjynfuGefjrLepfygwDu wifjy
vdkufawmh wkH@jyefr_ trsdK;rsdK;udk ygwDwGif; ygwDyrSm uHawG@&ygw,f? ygwDpHk'Drdkua&pD[m
ArmjynfEdkifiHa&;vufawG@udk OD;pm;ay;+yD; azmfxkwfwJhau;a=umfoH jzpfygw,f? r+yD;qHk;
EdkifwJh jynfwGif;ppfudk &yfpJvdkwJh jynfwGif;+idrf;csrf;a&;udk wu,fwrf; wnfaqmufvdkwJh
apwemeJ@ wifjycJhwmyg?
u|eaf wmfw@kd &@J wifjycsuu
f kd wjynfv;kH od@k us,u
f s,jf yef@jyef@ jzef@a0cJyh gw,f?
EdkifiHa&;acgif;aqmif}uD;/ toD;oD;xHrS a0zeft}uHay;r_rsm;udkvJ awmif;cHcJhygw,f?
OD;ausmf+idrf;u 'Dwcgawmh ocifAodef;wifajymwJh ygwDpHk'Drdkua&pDudk
37
wifjycsuf jzpfygw,f)
- wdkif;jynf&J@ uH=urRmudk zefwD;=ur,fh ausmif;om;eJ@vli,frsm;odk@ ydk@pu'f
ay;pmrsm; (tJ'DxJrSm or*~zGJ@pnf;cGifheJ@ taqmuftOD jyefvnfwnfaqmuf
a&; ygw,f?)
- pmaytEkynm&Sifrsm;odk@ vdyfrl+yD; pmayvGwfvyfcGifhudpPawG a&;ygw,f?
- tvkyform;twGuf v,form;twGuf vdyfrlwJh ydk@pu'frsm; pojzifh
ae&mtESH@odk@ ydk@cJhygw,f?
tJ'Dvdk yk*~dKvfaygif;pHk vlwef;pm;tv$maygif;pHkodk@ ygwD&J@ay;pmrsm;[m 1988
ckESpf tHkur_}uD;twGuf tajccHawG jzpfvmygw,f?
u|eaf wmfw@kd ygw&D @J wifjycsurf sm;udk trsm;pk}uD;u aumif;rGew
f hJ wH@k jyefrr_ sm;
jyK=uygw,f?
'DvdkeJ@ 1300 jynfh ta&;awmfyHk&J@ a&$&wkESpfywfvnfodk@ eD;uyfvmygw,f?
1988 vlxktHkur_}uD;
(odk@r[kwf)
'Drdkua&pDta&;awmfyHk
1980 - 81 ckEpS rf mS ygwu
D pwifwifjycJw
h hJ ppftyk pf k wygwt
D m%m&Sipf epfukd
zsufodrf;+yD; ygwDpHk'Drdkua&pDpepf xlaxmifa&;qdkwJh 0g'jzef@csda&;au;a=umfoH[m
vlxk}uD;u vufcHvmwmeJ@ w+yKdifeuf vufawG@aqmif&Gufr,fh au;a=umfoH jzpfvm
ygw,f?
1980 - 81 ckESpfu tajctaer&ifhrSnfhao;ayr,fh 1988 ckESpfrSmusawmh
&ifhrSnfhvm+yD; vlxktHkur_}uD; jzpfvmwm jzpfygw,f? 'Dvdk&ifhrSnfhvmapzdk@udk rqv
ppftpdk;&udk,fwdkifu wzufwvrf;uae+yD; zefwD;cJhwmyg? wdkif;jynf[m tqif;&JqHk;
EdkifiH jzpfoGm;jcif;/ aiGpuULrsm;udk w&m;r0ifa=umif; a=unmum vHk;vHk;zsufodrf;jcif;/
OD;ae0if;udk,fwdkifu tajymif;tvJvkyfa&; pum;rsm;ajymvm&jcif; pwmawG[m
tajctae&ifhrSnfhvmwmudkjywJh ta=umif;tcsufrsm; jzpfygw,f?
tajctae &ifhrSnfhr_qdkwmudk (tajccHtm;jzifhqdkv#if) tkyfpdk;cH&olawGu
tkyfpdk;olrsm;&J@ zdESdyfaoG;pkyfr_udk qufvufonf;cHEdkifpGrf; r&Sdawmhjcif;qdkwm wckwnf;eJ@
tuJjzwf&wm r[kwfbJ/ tkyfpdk;olawGudk,fwdkifuvJ yHkpHa[mif;twdkif; qufvuf
tkyfpdk;&ef rjzpfEdkifawmhjcif; qdkwmudkyg xnfhwGuf+yD; tuJjzwf&rSm jzpfygw,f?
1988 ckESpfu tajctae[m tJ'Dvdk tajctaersdK; jzpfygw,f?
39
'Dae@ wGiu
f s,af eEdik w
f myg?) usew
f hJ tpd;k & XmeE &W awGuawmh - vlxt
k kH ur_tay:rSm
pmemr_ &Sd&if&Sd - r&Sd&ifvJ =um;aewJhoabm - apmifh=unfhvkdwJhoabm &Sdae=uwm
jzpfygw,f?
ESpf&Snfvrsm; Adkvfae0if;eJ@ tvGef&if;ESD;u|rf;0if&SdcJh=uwJh (ppfwyfwGif;rSmvJ
tpOftvm&SdcJh=uwJh) rsdK;cspf&Jabmfa[mif;}uD;rsm;udk,fwdkifu vlxktHkur_}uD;udk
axmufcaH e=uwm[m tawmfta&;ygygw,f? Adv
k af e0if;ta=umif; twGi;f od tpif;od
olawGuawmif rqvudk qef@usifvm=uwmjzpfvdk@ ppfwyfwckvHk;tay: tvGef=oZm
oufa&mufr_ &Sdaeygw,f?
OD ; atmif } uD ; ud k uref ; uwef ; axmif u v$ w f a y;+yD ; wyf r awmf t ay:
pdwfeJ@awmif rjypfrSm;=ueJ@ vdk@ ajymcdkif;&wmudkyJ =unfhyg/ 'g[maxmufvSrf;a&;&J@
tpDtrHyg?
tkyfcsKyfa&; ,E W&m;a[mif;u +ydKysufoGm;+yD; tkyfcsKyfa&; ,E W&m;topfu
ay:xGef;rvmEdkifao;wJhumv ppfwyf}uD;wckvHk;&J@ trsm;pk}uD;uvJ Za0Z0gjzpfaecsdef
- 'g[m tvGefxl;jcm;wJh tajctae jzpfygw,f?
'Dtajctaeudk rSefrSefuefuefcsOf;uyf+yD; tiftm;pktm;vHk;u wnDw!Gwf
wnf;eJ@ tajzrSefudk &SmEdkif=u&if zufqpfawmfvSefa&;t+yD; 1945 ckESpfwkef;u
ay:xGef;cJhzl;ovdk - wrsdK;om;vHk; wpnf;wvHk;wnf;&SdwJh vlxk}uD;w&yfvHk;taeeJ@
taumif;jrif0g' jynfh+zdK;aeum tm;opfrmefopfawG jynfhv#rf;aewJh wyfeJ@jynfol
wom;wnf;&SdaewJh tajctaew&yf jzpfvmrSmyg?
'Dvjkd zpfvmzd@k u|eaf awmfw@kd ygwu
D enf;vrf;rsm;udk }udK;pm;&SmazG wifjyaewm
jzpfygw,f? 'gayrJh tcsdef rrDvdkufygbl;? ppftkyfpku tm%modrf;oGm;ygw,f?
(18-9-88) &ufae@rSm ppfaxmufvSrf;a&;&J@ aqmf=or_eJ@ tm%modrf;
vdkufawmh 'Dtm%modrf;yGJ[m b,fol@qDu tm%modrf;vdkufwmygvdk@ yDyDjrnfjrnf
ajymzdk@ cufaeygw,f? rqv tpdk;&qDu odrf;wmygvdk@ ajym&atmifuvJ rqv
tpdk;&vufxJrSm tm%mr&Sdawmhbl;? +ydKysufoGm;+yD? vlxktpdk;&qDu odrf;wmygvdk@
ajym&ifvJ vlxktpdk;& qdkwm zGJ@zGJ@pnf;pnf; &Sdao;wm r[kwfbl;?
b,fo@l qu
D tm%modr;f vdu
k w
f mygv@kd ajym&cufaevd@k (Auy) u jzwfvrf;
uae+yD; tm%modrf;ydkufzdk@ }uHpnfaewmudk ppfaxmufvSrf;a&;u azmfxkwfawG@&Sd+yD;
vufOD;atmif vkyfvdkuf&wmygvdk@ qifajcuefae=u&wmyg?
tES p f o m&buf u aeajym&if e0w tm%mod r f ; wm[m vl x k q D u
tm%mudk (vlxq
k o
D @kd wpwp a&mufae+yDjzpfwhJ tm%mud)k odr;f vdu
k w
f mvd@k ajymvd@k
41
&ygw,f?
vlxktm%m u pkpkpnf;pnf;jzpfoGm;&if - vlxktm%mrSm }uH@cdkifwJh
ausmaxmufaemufcH tm%m,E W&m; &SdoGm;&if ppftkyfpktaeeJ@ jzwfvrf;uae
tm%modrf;vdk@ rjzpfEdkifawmhygbl;? aemufusoGm;yg+yD?
aemufqifajcwcku a'gufwmarmifarmifajymwJh twdkif;om vlxku
vufcHcJh=u&if ppfwyfu0if+yD; tm%modrf;jzpfrSm r[kwfbl;vdk@ ajymavh&dSygw,f?
wu,fu a'gufwmarmifarmif&J@ orRwoufwrf;twGif;rSm a'gufwmarmifarmifu
vlxu
k kd tcsKd owfae+yD; ppfwyfu tm%modr;f yGt
J wGuf (vlxu
k kd t=urf;zufErdS ef if;zd@k )
jyifqifaewmyg? vufeuf - &duQm - aiGa=u; -"mwfqD pojzifh kyf0wKypPnf;rsm;udk
wzufupkpnf;aeovdk wzufuvJ ppfAdkvfppfom;awGudk ppfpnf;urf;eJ@ tusyfudkif+yD;
wif;wif;usyfusyf csKyfudkifaeygw,f? vlxkqef@usifa&;vkyfzdk@ aoG;xdk;ay;ygw,f?
*dk%f;*%pdwfoGif;ay;ygw,f? &mxl;eJ@vnf; jrLqG,fygw,f?
[dkwkef;uqdk&if ,dk;',m;ppfwyfrSm AdkvfcsKyfOD;a&u wifhum;OD;a&xuf
rsm;w,fvdk@ EdkifiHwum pme,fZif;wcsdK@u &,foGrf;zGJ@cJh=uygw,f? tckawmh tJ'D
,dk;',m;ppfwyf&J@ pHcsdefudk e0w ppfwyfu csdK;vdkufyg+yD? ae0if;ppftkyfpktwGuf
tusdK;jyKcJholrsm;udk &mxl;jrifhay;+yD; qkvmbfcswmjzpfvdk@ AdkvfcsKyfpm&if;0if wavS}uD;
jzpfvmygw,f?
atmufuvlukd txufwifay;zd@k twGuf e*d&k adS ewJh vluv
kd J z,fypfz@kd raumif;
(raumif;bl;qdw
k mxuf wyfwiG ;f rSmxm;+yD; xde;f csKyfxm;wmu yd+k yD;pdwcf s&rSm jzpfv@kd yg?
wyfjyifa&mufoGm;&if rsdK;cspf&Jabmfa[mif;awGeJ@ yvJeHyoifhoGm;&if cuf&acs&J@qdk+yD;
quf+yD; wyfxJrSm xdef;xm;wmyg?)
'Dawmh AdkvfcsKyfr;}uD;qdkwJh &mxl;wckudk wDxGif&w,f? &Sd&if;pGJ AdkvfcsKyfawGudk
xde;f xm;&w,f? aumif;r_jyKcJo
h al wGukd Adv
k cf sKyfcef@&w,f? 'Dvekd @J Adv
k cf sKyfawG wavS}uD;
jzpfoGm;wmyg?
,dk;',m;&J@pHcsdef csdK;rScsdK;&apawmhqdkwJh apwemeJ@vkyfyHk ray:ygbl;?
1988 'Drdkua&pDta&;awmfyHk
udk
+cHKiHkoHk;oyfed*Hk;csKyfvkyfum oifcef;pmxkwf,la&;
vlxek @J cs+D yD; yg0ifwhJ v_y&f mS ;r_}uD;wdik ;f rSm tawG@t}uHKeJ@ oifcef;pmawG &Spd +rJyg?
42
tultnDudk &oavmuf,lcJhwmyg?
1945 rSm zqyv w&m;0ifzGJ@awmhvJ ig;yGifhqdkifawG/ rsdK;cspfawG / "m;rawG
tm;vHk;ygatmif pnf;&Hk;cJhwmyg?
jynfyu e,fcsJ@zufqpfawGudkawmfvSefzdk@ us,fjyef@wJhwyfaygif;pk zGJ@cJhovdk
wdkif;&if;jzpfzufqpfawG (ppftpdk;&) udk wGef;vSefzdk@ us,fjyef@wJhwyfaygif;pk zGJ@csifwm[m
ygwD&J@rl jzpfygw,f?
ppftpdk;& - ppftkyfpk - ppfAsLdkua&pD,E W&m;udk wdkufzsufzdk@wm0ef[m
tvGef}uD;av;ygw,f? cufvJcufcJygw,f? vG,fvG,feJ@ rjzpfEdkifbl;qdkwmudk ygwDu
odxm;vd@k uGejf rLepfqef@usio
f rl sm;eJ@awmifrS wyfaygi;f pkxrJ mS twlaezd@k }udK;pm;cJw
h myg?
'gayrJh uGefjrLepfqef@usifolrsm;u (olwdk@acwfa&muf+yDvdk@ tajcmufwdkuf
xifae+yD;) (Auy) udk twif;0dkif;y,fcsifae=uwmyg?
Armjynfq&kd ,
S v
f pfygw&D @J tawG;tac:&Si}f uD; OD;ausm+f idr;f uawmif aysmah ysmh
aysmif;aysmif; &Sdvmayr,fh Adkvfatmif}uD;u (ppftkyfpkxJ jyef0ifcsifaZmeJ@ ) Auyudk
0dkif;y,faewmyg?
Adv
k af tmif}uD;u ppftyk pf &k @J eHygwEf pS af e&mudk jyef&Ed;k Ed;k eJ@ b,fvykd J rsuEf mS vdk
tm;& vkyfaeayr,fh ol@udkAdkvfae0if;u toHk;rvdkawmhygbl;? e0w ppftkyfpk0if
tm;vH k ; uvJ ol w d k @ tay: q&mvmvk y f r ,f h o l u d k rvd k c sif y gbl ; ? xm;&maer,f
qdk&ifawmifrS vufrcH0Hh=uygbl;? aemufqHk;awmh (ocifpdk; tvkyfcH&ovdk) EdkifiHa&;
oduQmomru vlr_a&;oduQmyg tcscH&+yD;rS bJOr_eJ@ axmifoGif;cH&wmyg?
1988 'Drdkua&pD ta&;awmfyHk&J@ yxrqHk;oifcef;pm[m }udKwifjyifqifr_
rvHkavmufwm jzpfygw,f?
- us,jf yef@whJ wyfaygi;f pkukd }udKwifz@JG rxm;Edik af wmh wnDw!Gww
f nf;aom
trdef@ay;tzGJ@ (nef=um;a&;tzGJ@ ) r&SdcJhwm? acgif;aqmifr_udk tHkur_
jzpfaerSom a&G;cs,fae&wm?
- aomhcsuu
f swhJ ae&mawG/ w&m;0iftzG@J tpnf;awGxrJ mS rdrt
d iftm;rsm;udk
}udKwifjrKyfEx
HS m;r_ rvkyEf ikd w
f m - 'gawG[m }udKwifjyifqifr_ rvHak vmufwm
udk azmfjywm jzpfygw,f?
1300 jynfh ta&;awmfyHkwkef;u t*Fvdyfe,fcsJ@ ay;xm;wJh tajccH'Drdkua&pD
tcGit
hf a&;awG &Syd gw,f? acgi;f aqmifra_ y;a&;eJ@ ywfouf+yD; pnf;H;k a&;tydik ;f rSm jy\em
r&SdcJhygbl;?ocifudk,fawmfr_dif;tr;jyKwJh wdk@Armtpnf;tHk;/ ausmif;om;or*~/ tvkyf
orm; - v,form; tpnf;tHk;rsm; pojzifh acgif;aqmifr_tzGJ@rsm; zGJ@zGJ@pnf;pnf; &Sd+yD;
46
om;yg?
owif;pmuae+yD; ne=f um;csux
f w
k &f if w&ufwnf;eJ@ wjynfv;kH jyef@ygw,f?
v_H@aqmf0g'jzef@ vkyfEdkifygw,f? vGwfvyfpGma&;om;yHkESdyfxkwfa0cGifh wpHkw&m&Sdygw,f?
1988 rSm 'grsdK; r&Sdygbl;?
*syefzufqpfacwfrSm vkyf&wm usawmhvJ bD'Dat wyfwGif;&Sd rsdK;cspfjynfcspf
wyfr;rsm;eJ@ ygwD0if wyfr;wyfom;rsm;&J@ ulnDyhHydk;r_ &Sdygw,f? olwdk@tultnDeJ@
(zwyv) udk zGJ@EdkifcJhygw,f? *syefkyfao;tpdk;&Xmersm;&J@ tultnDeJ@ wyfaygif;pkudk
wdk;csJ@Edkifygw,f/
1988 rSmawmh jynfwGif;ppfjzpfaecsdefyg? ygwDA[dkuvJ +rdK@awmfeJ@ tvSrf;
uGmygw,f? wyfaygif;pkudk ajratmufenf;eJ@ zGJ@pnf;ae&wmyg?
wdkufyGJ0ifjynfolawGudk,fwdkif zGJ@pnf;xm;wJh vGwfvyfwJh ausmif;om;or*~/
tvkyform;or*~/ awmifolv,form;or*~ pojzifh r&Sdygbl;? rqv u zGJ@xm;wJh
tzGJ@awGawmh &Sdygw,f? 'DtzGJ@awG[m vlxktHkur_}uD; t&Sdefjrifhrm;csdefrSm wdkufyGJ0ifol
awG jzpfvmwwfygw,f? }udKwif+yD; tpDtpOf&Sd&SdeJ@ rdrdtiftm;rsm;udk 'Dvdkw&m;0if
wnf&SdaewJh tzGJ@tpnf;awGrSm 0ifa&mufjrKyfESHxm;&ygr,f? u|efawmfwdk@ jrKyfESHwm
rvHkavmufcJhygbl;? 'DrSmajymwJh u|efawmfwdk@qdkwm[m ygwDoufoufudkajymwm
r[kwfygbl;? wdkufyGJudk jyifqifwJh tzGJ@tpnf;tm;vHk;udk qdkvdkygw,f?
&efo@l ppfwyfxrJ mS ryEf x
HS m;wm[m aomhcsut
f usq;kH wm0efwck jzpfygw,f?
&efol@ppfwyf&J@ wcsdK@tpdwftydkif;udk jynfolawGbuf ul;ajymif;vmatmif trsm;ydkif;udk
=um;aevmatmif ppftkyfpk&J@ trdef@udk remcHolawG jzpfvmatmifvkyfEdkifrS vlxkwdkufyGJ
atmifjrifEdkifrSm jzpfygw,f?
wyfaygif;pkvkyfief;udk vkyf&wm[m ygwD,l*sDrsm;tzdk@ trsm;}uD; pGef@pm;&
ygw,f? &efolu azmfxkwf+yD; zrf;qD;oGm;cJhEdkifwmawG tm;vHk;avmuf[m wyfaygif;pk
zGpJ nf;a&; vkyif ef;vky&f if;u tp&oGm;wmyg? pum;wcGe;f ajymzd@k pmwapmifay;zd@k ygwu
D
b,favmuf &if;ESD;cJh&w,f/ pGef@v$wfpGef@pm;&w,f qdkwmudk ay:vGifatmif wifjy
aewmyg? 'Dvdk pGef@v$wfpGef@pm;cJh&wmawGtwGuf aemifw&aewm r[kwfbJ *k%f,l
aewm jzpfygw,f?
198081 upjyD; ygwDpHk'Drdkua&pDau;a=umfoH xkwfjyefcJhpOfuwnf;u
pwif+yD; vkyfief;awG vkyfaqmifcJhwm jzpfayr,fh vlxktHkur_}uD;udk acgif;aqmifr,fh
acgif;aqmifr_tzGJ@udk 1988 txd wlwlwefwef rzGJ@EdkifcJhygbl;?
ppftpd;k &udk qef@usiw
f hJ vlxt
k kH ur_}uD; jzpfujkd zpfvm&r,fqw
kd hJ rkcsoabmudk
47
cH&ygw,f? t*Fvyd u
f vJ odr;f ydu
k cf &H awmhrvdv
k kd +cdr;f ajcmufcaH e&ygw,f? tm&SrmS olw@kd
ydkifcJhwJh udkvdkeDEdkifiHawGudk *syefursufpdusygw,f? wkwf*syefppfyGJ wdkufa&;rSm Armjynf
wGif;u wkwfArm vrf;r}uD;uvJ rsufpdpyg;arG;pl;p&m jzpfaeygw,f?
'Dvdktajctae tcsuftvufawGa=umifh *syefu ArmjynfvGwfvyfa&;udk
pdwf0ifpm;vmwmyg?
txufrSmazmfjycJhwJh tajctaeeJ@ tcsuftvufrsm;[m ordkif;jzpfoGm;yg+yD?
ordkif;[m b,fawmhrS xyfwljyefjzpfawmhrSm r[kwfygbl;?
1988 tHkur_}uD; 'Da&jrifhcsdefrSm &&if& - r&&ifcs qdkwJh au;a=umfoH
0ifvmygw,f? 'godyfrSefwJh au;a=umfoHyg? oEdMXmefjyif;jyolrsm;rSom csrSwfEdkifwJh
qHk;jzwfcsufyg?
cs&if b,fvdkcsrvJ vufeufb,fu&rvJ pwJhar;cGef;awG woD}uD;
ay:vmygw,f?
tJ'DrSm vGJrSm;wJh pdwful;pdwfoef;rsm; ay:vmawmhwmyg? tar&duef&J@
'Drdkua&pDa&; - Armjynfvl@tcGifhta&; pwJhau;a=umfoHawGudk ydk+yD;wGufcsufrd=u
ygw,f?
- vufeufudk &wJhqDu ,lr,f?
- &JabmfoHk;usdyfeJ@ bDtdkifat wyf}uD; zGJ@cJhao;wmyJ?
- &Jabmf oHk;axmif oHk;aomif;eJ@ ydk}uD;wJh 'Drdkua&pD wyfrawmf zGJ@r,f?
qdkwmawG jzpfukefygw,f?
tao;pdwf rwifjyawmhyg? u|eaf wmfw@kd rmS rSm;,Gi;f aom pdwu
f ;l pdwo
f ef;rsm;
&SdcJhw,fqdkwmudkyJ yHkay:atmifom wifjywm jzpfygw,f?
ppftpdk;&udk b,fvdkcsrS&r,f/ b,fvdkcs=u&r,fqdkwmudk aemufydkif;rSm
acgif;pD;oyfoyfcGJ+yD; wifjyrSmjzpfvdk@ 'DavmufeJ@ 'DudpPudk &yfxm;+yD; csa&;&J@ t&ifay:
cJhwJh rSm;,Gif;wJh pdwful;pdwfoef;wckudk wifjyygOD;r,f?
tckwifjyaewJh rSm;,Gif;wJhpdwful;pdwfoef;rsm;qdkwm[m olrsm;awGay:wm
xuf u|efawmfwdk@ ,l*sDygwD0if trsm;tjym;eJ@ a&S@wef;a&muf wdkufyGJ0ifausmif;om;
vli,frsm;t=um;rSm ay:cJhwmudk qdkvdkygw,f?
apmapmydik ;f u ay:cJw
h hJ rSm;,Gi;f wJh pdwu
f ;l pdwo
f ef;udk wifjyygr,f? a'guw
f m
armifarmif&@J orRwoufwrf;tprSm ay:wmyg/ tJ'pD w
d u
f ;l pdwo
f ef; (awG;ac:ajrmfjrifr)_
u
EdkifiHa&;tm%m[m aoewfajymif;xJu xGufw,f qdkwm wavmuvHk;
50
qdw
k mrSm olw@kd u wifjyajymqdk ae+yDjzpfv@kd ow
l @kd bmvdck siw
f ,fqw
kd m tvGe&f iS ;f aeyg+yD?
u|ef a wmf w d k @ ygwD t aeeJ @ 'gud k , wd j ywf y,f c sygw,f ? 'D r d k u a&pD u d k
ESpfESpfumum vdkvm;wJh EdkifiHa&;tiftm;pkawGuvJ y,fcs=ur,fvdk@ ,Hk=unfygw,f?
'DudpP[m rsufarSmufumvrSm aomhcsufudpP jzpfygw,f? u|efawmfwdk@
'Drdkua&pDtiftm;pkawGu y,fcsw,fqdkvdk@ (e0w) ppftpdk;&u aemufqkwfoGm;rvm;
qdkawmh aemufqkwfoGm;rSm r[kwfygbl;? trsdK;om;nDvmcH qdkwmrSm qHk;jzwfcsuf
rus usatmif cs=urSmyg?
(e0w) u 'DqHk;jzwfcsufudk rus usatmifcsrSmvdk@ ajym&wm[m ta=umif;
&Sdygw,f?
(e0w) ppftyk pf u
k 'Dupd u
P kd tem*wftwGuo
f m pOf;pm;+yD; awmif;qdak ewm
r[kwfygbl;? ypPKy`efeJ@ twdwftwGufudkyg pdk;&drf+yD; awmif;qdkaewm jzpfygw,f?
jynfolvlxkuom 'Drdkua&pDtjynfht0&+yD; wdkif;jynfEdkifiHa&;&J@ t&Sifocif
jzpfvm&if
- ypPKy`efudpP (e0w ppftpdk;&&J@ ) jypfr_awGudk pGcJ sufwifvdrfhr,f? jypfr_tvdkuf
pD&ifvdrfhr,f?
- twdwfudpP - ae0if;ppftkyfpk&J@ tESpfESpftvvu jynfol@qef@usifa&;
jypfr_awGudk az:xkwfvdrfhr,f? pD&ifcsuf csvdrfhr,f?
'gudk olwdk@ taotvJ a=umuf=uygw,f?
'ga=umifh 'DudpPrSm ppftkyfpk[m aemufqkwfrSm r[kwfygbl;? ppftkyfpku
aemufqkwfvdk@ r&ovdk jynfolvlxkbufuvJ aemufqkwfvdk@ rjzpfygbl;? aemufqkwf
vdu
k w
f hJ Edik if aH &;tiftm;pk[m tajrmftjrifr&S&d m usrkH u ud,
k ahf owGi;f ud,
k w
f ;l rdovdk
vJ jzpfrSmyg? jynfolvlxkuvJ cGifhv$wfrSm r[kwfygbl;?
ppftkyfpk&J@ tusifhu tusyfudkif+cdrf;ajcmuf jrSLqG,fvmbfxdk;+yD; olcdk;
aoazmf!Sdwm csnf+yD;wkwf+yD;jzpfatmifvkyfwm tvGefvkyfwwfygw,f?
trsKd ;om;nDvmcH qH;k jzwfcsuq
f w
kd mudk armfueG ;f wif vufrw
S x
f ;kd cdik ;f wm
vkyfvmEdkifygw,f? 'Drdkua&pD tiftm;pkrsm;taeeJ@ vufrSwfrxdk;rdzdk@ vdkygw,f? rqv
vrf ; pOf w k e f ; uvJ armf u G e f ; wif v uf r S w f x d k ; +yD ; vk y f c J h y gw,f ? wyf r ; nD v mcH r S m
armfuGef;wifvufrSwf xdk;cdkif;wmyg? EdkifiHa&;qdkwm euef;wvHk;rodwJh t*Fvdyfwyfu
vmwJh ppfAdkvfawG - AsLdku&ufawGvJ vufrSwfxdk;=u&ygw,f? tm;vHk;udk csnfwkyf+yD;
jzpf a tmif v k y f w myg? Ed k i f i H a &;ud k wpH k w &m em;vnf o l a wG u d k a wmh Ed k i f i H a &;
jyefay;qGJwmyg? 'g[m vlrdkuf*dk%f; vkyf[efyg?
59
ygbl;?)
'Day:vpD jzpfay:vmyHkudk ajymvdkuf&if &Sif;oGm;vdrfhr,f xifygw,f?
tck (e0w) &J@ ay:vpD[m pvmpOfuwnf;u axmufvSrf;a&;&J@ ay:vpD
jzpfygw,f?
rqvtpd;k & wnfwnf+idr+f idrf &Sad epOfuwnf;u Adv
k cf if!eG @f axmufvrS ;f a&;
r; rjzpfcifuwnf;u pwifaewJhay:vpD jzpfygw,f?
1980 ckESpfawG&J@ tpydkif;rSmuwnf;u pcJhwJhZmwfvrf; jzpfygw,f?
1977 - 78 ckESpfrSm zkefusm;pif;[m ol@&J@pD;yGm;a&;vkyfief; (bdef;vkyfief;)
awGukd ygwu
D zsuo
f rd ;f vdu
k w
f mudk rausreyfjzpf+yD; olvyk &f r,fw
h m0efawGukd ypfy,fum
ol@qENeJ@ol aus;vufwckrSmoGm;+yD; aexdkifygw,f? ol@rdwfa[mif;aqGa[mif;awG
vkyfazmfudkifzufa[mif;awGudk vSrf;+yD;qufoG,fygw,f? (ol@rdwfa[mif;aqGa[mif;
qdkwmawG[m tm;vHk;[m tpdk;&&J@umuG,fa&;awGyg? avmfppf[efwdk@ cGefqmwdk@yg?)
rqv ppftpdk;&u avmfppf[efudk vlod&Sif=um; olaumif;jyKxm;wm jzpfygw,f?
cGefqmudkawmh cdk;a=umifcdk;0Suf (uGefjrLepfqef@usifa&;twGuf) arG;jrLxm;wmyg?
avmfppf[efuwqifh axmufvSrf;a&;u zkefusm;pif;&J@ 'Dtajctaeudk
odoGm;ygw,f?
avmfppf[efuwqifh ppfaxmufvSrf;a&;u zkefusm;pif;udk urf;vSrf;ygw,f?
AuyxJu ppfwyfudk zJhxkwfvmcJh&if pD;yGm;a&;vGwfvGwfvyfvyf vkyfcGifhjyKr,fvdk@
urf;vSrf;wmyg? yefqdkif;udk tpdk;&uodrf;+yD;awmh - wdk;csJ@vmygw,f/ wjcm;wyfr;awG
udkvJ 'DvdkyJ urf;vSrf;ygw,f?
(89) ckESpfrSm cGJxGuf=uawmh 'DaxmufvSrf;a&; ay:vpD[m taumiftxnf
ay:vmygw,f? (cGJxGufr_awG bma=umifhjzpfay:ovJqdkwmuawmh 'DaxmufvSrf;a&;
ay:vpDa=umifhvdk@ owKcsvdk@ rjzpfygbl;? ygwDA[dk&J@ ed*Hk;csKyfpmwrf;rSm rdrdudk,fudk
a0zefa&;taeeJ@ ygwAD [du
k a&;xm;ygw,f? ygw0D iftm;vH;k od@k csjyxm;ygw,f? 'ga=umifh
tck 'DtpD&ifcHpmrSm tus,fcsJ@+yD; rwifjyawmhygbl;?)
axmufvSrf;a&;ay:vpD&J@ twGif;oabm tcsKyfu Auy xJuae+yD; wyfeJ@
cGJxGufvm&if wyfeJ@e,fajrudk wnf&Sd+rJtwdkif; wnf&SdcGifhjyKr,f? wjynfvHk;rSm pD;yGm;a&;
vkyfcGifh ay;r,f? aiGrJawGudk c0gcscGifhjyKr,fqdkwmygyJ?
t"du uawmh ArmjynfueG jf rLepfygwu
D kd +zdKcGaJ &;yg? ygwu
D +kd zdKcGrJ ,fh olwikd ;f udk
qkvmbftjzpfay;wJh tcGifhta&;yg? EdkifiHa&;oabm vHk;vHk;rygygbl;? EdkifiHa&;jy\em
ay:vm&ifvJ aemufrS&Sif;r,fqdk+yD; a&$@qdkif;xm;wm jzpfygw,f?
62
e,fpyfz@HG +zdK;a&; +idr;f csr;f a&; rSm 2 bufu txufvm$ awGyJ pm;omygw,f?
tck xl;jcm;wmu tar&duefu wa'gifhuae rD;wusnfusnf vkyfaewmyg?
ppfwyfudk 'Dvkyfenf; oifay;cJhwm olwdk@yg? [dkwkef;utajctaeeJ@ 'Dae@tajctae
ajymif;jyefjzpfaevdk@ tar&duefu tckrS uysuf ,ysuf vkyfaewm jzpfygw,f?
89 - ckESpfrSm 'Day:vpDudk vkyfwkef;u cGJxGufolawG[m axmufvSrf;a&;eJ@yJ
pum;ajymcJ&h wmyg? bmEdik if aH &;pum;rS rajym&ygb;l ? Edik if aH &;t& em;vnfr_ ,lp&mvJ
rvdck yhJ gb;l ? tck KIA eJ@ aqG;aEG;awmh Edik if aH &;udpP wydik ;f wp ygvmygw,f? trsKd ;om;
nDvmcH rSm b,fvdk yg0ifrvJqdkwmudk aqG;aEG;&ygw,f? aqG;aEG;bufuawmh
axmufvSrf;a&;bufu vlawGeJ@yJ aqG;aEG;&wmyg? EdkifiHa&;t& aqG;aEG;wJhyHkpH rayguf
atmif (e0w) u tawmf*kjyKygw,f? trsdK;om;nDvmcH udk e0w u [efjyvkyfjy
&w,fqdkwmuvJ 90 ckESpf a&G;aumufyGJ+yD;rS ay:vmwmjzpfvdk@ trsdK;om;nDvmcH
wufa&; rwufa&;udpP KIA eJ@usrS ay:vmwmjzpfygw,f?
89 ckESpfay:vpDudk wjcm;vlrsdK;pk vufeufudkiftzGJ@tpnf;awG twGufyg
wdk;csJ@vmawmh tpydkif;rSm jy\emawG ay:cJhygao;w,f?
KIA eJ@p+yD; aqG;aEG;awmh udk;uef@udkay;wJhtcGifhta&; (tcGifhta&;vdk@
oHk;ae&wm[m wjcm;a0g[m& &Smr&vdk@yg/ us,fjyef@whJ t"dy`m,ft& tcGifhta&;awmh
r[kwfygbl;) rsdK;ray;Edkifbl;/ vufeufcs&r,fqdkwm jzpfvmw,f? wjcm;udpPawGvJ
xpfxpfaigah igyh g? um,uH&iS af wGu aemifrmS olw@kd qEN&&dS if ajymvmrS aumif;r,fu
h pd rP @kd
'DrmS vJ tus,rf cs@J awmhygb;l ? 'ga=umifh autdik f at eJ@ e0w aqG;aEG;yG[
J m =umygw,f?
trsd K ;om;nD v mcH qd k w muvJ vk y f a eqJ q d k a wmh nD v mcH w uf a &;
rwufa&;qdkwJ@ EdkifiHa&;pum;uav; eJeJawmh ajymvm&ygw,f? 'gawmifrS Adkvf
armifoifu
h ajymawmh wrsKd ; / axmufvrS ;f a&;awGu ajymawmh wrsKd ;yg? aemufq;kH awmh
avhvmoltjzpfwufa&; jzpfoGm;ygw,f?
tckvdk vkyfwm[m ppf&yfpJa&;vm; (odk@r[kwf) ppf&yfqdkif;a&;vm; qdkwmvJ
jy\emay:w,fv@kd =um;&ygw,f? aemufq;kH awmh ppf&yfqikd ;f a&;vd@k yJ oH;k wmudk =um;&
ygw,f? e0wbufuawmh b,f[mrS roHk;ygbl;? ol@twGuf tompD;&r,fh a0g[m&udk
om a&G;+yD;oHk;aewm owif;pmrSm awG@&ygw,f?
(e0w) [m 'DudpPrSm (a0g[m&oHk;pGJr_udk) awmfawmfowdxm;wm aw@G&
ygw,f? rdrdbmomtzGJ@tpnf; trnfawGudk b,fvdkyJay;xm;ygap/ tJ'DtrnfawGudk
(e0w) owif;pmu roHk;ygbl;? rv$Jomvdk@ tzGJ@tpnf;emrnf oHk;&ifvJ +idrf;csrf;a&;
tzGJ@tpnf;rsm; vdk@yJ jym;dkuf+yD; oHk;ygw,f?
65
aemufu,
G rf mS wrsKd ;vky=f uwm[m e,fcs@J e@J azmufjyefa&;orm;awG&@J vkyaf eus vkyef nf;
jzpfygw,f? owd&Sd=u&ygr,f?
'Drdkua&pDeJ@ vl@tcGifhta&;&Sdr&Sd[m tar&duefe,fcsJ@orm;tzdk@ t"dupH
r[kwfygbl;? EdkifiHwum uGefjrLepfv_yf&Sm;r_udk qef@usifa&; vkyfrvkyfomv#if pH jzpfyg
w,f?
'Drdkua&pDeJ@ vl@tcGifhta&;&Sdr&Sd[m pHjzpfcJh&if tv,ftar&dueJ@ awmif
tar&durSm&SdwJh ppftpdk;&awG oufqdk;&Snfzdk@ rjrifygbl;? 'Dppftm%m&SifawGavmuf
b,fppftpdk;&rS 'D 2 ckudk csdK;azmufcJhwm r&Sdygbl;? 'gayrJh 'Dppftm%m&SifawGudk
tar&duefe,fcsJ@u wdk@vlawGeJ@ bufom;awG tjzpf jyKpkysdK;axmifay;=uygw,f?
jynfolrsm;taeeJ@ xifa,mifrSm;um/ e,fcsJ@tay: rSm pdwful;,Ofr_ xyf+yD;
rjzpfr=d uzd@k vdyk gw,f? Armjynf&@J ordik ;f rSm 'grsKd ;udk jyifopfvyk cf w
hJ ,f? t*Fvyd v
f yk cf w
hJ ,f?
*syefvJ vkyfcJhw,f? tckawmh tar&duefu vkyfaew,f? 'Dordkif; oifcef;pmawGudk
rarh=uzdk@ vdkygw,f?
(e0w) wufvm+yD;uwnf;u vlrsdK;aygif; (135) rsdkK; &Sdw,fqdkwmudk
wazmifazmif ajymcJhygw,f? vlrsdK;awGudk olwdk@a&wGufyHkuvJ tjiif;yGm;zG,fawG
trsm;tjym;eJ@yg?
olwdk@tkyfpdk;wJh acwfa&mufrS vlrsdK; (135) rsdK; vdk@ bma=umifh ajymvmygovJ/
ta=umif;awG&Sdygw,f? t"du tusqHk; ta=umif;wa=umif;udkomuGuf+yD; wifjycsif
ygw,f?
t"du ta=umif;u ArmjynfrSm ygwDawGu (200) ausmf/ vlrsdK;u (135)/ 'Dwdkif;jynfudk
r+ydKuGaJ tmif ppfwyfuom xdef;Edkifw,f? b,fygwDurS rxdef;Edkifbl;qdkwmudk ajymEdkifzdk@
tuGufqifwmyg?
ygwaD ygi;f (200) ausmf jzpfvmatmif olw@kd uyJ azmazmoDoD vkyaf y;cJw
h myg?
ygwDpHk'Drdkua&pDudk kyfysufqif;ysufjzpfatmif weyfpm;^m%feJ@ vkyfvdkufwmyg?
ygwaD ygi;f (200) ausmw
f meJ@ ywfouf+yD; apmapmydik ;f uwnf;u u|eaf wmfw@kd
ygwDu oabmxm;ay;+yD; jzpfygw,f?
xyf+yD;wifjy&&if - ygwDpHk'Drdkua&pD&a&;twGuf wdkufyq
JG ifcho
J l[m vlxk}uD;
yg? &&Sv
d u
kd w
f hJ atmifyu
JG kd toH;k cs+yD; atmifo;D atmifyiG u
hf kd qGw,
f pl m;oH;k cGihf vlwikd ;f rSm
&Sdygw,f? 'ga=umifh tawG;tac:trsdK;rsdK;eJ@ ygwDawGaxmif=uwmudk b,folrS
uef@uu
G pf &m rvdyk gb;l ? aemufq;kH rSm vlxu
k ppfaq;+yD; vufco
H mG ;rSmyg? vlxu
k v
kd rd v
f @kd
70
ygw,f?
wyfudk jyKjyifwnfaqmufa&;jy\em
'Djy\emudk u|efawmfwdk@ygwDu wifjyaewm =umyg+yD? ygwDpHk'Drdkua&pD
pepfudk pwifwifjypOfuwnf;u jzpfygw,f/
Adkvfae0if; zsufqD;xm;wJhwyfudk jyKjyifwnfaqmufwm rvkyfEdkif&if/ ae0if;
ppftkyfpk&J@ wvufudkifwyf jzpfaewmudk rjyKjyifEdkif&if/ +idrf;csrf;a&;&rSm r[kwf?
'Drdkua&pDvJ &rSmr[kwf? trsdK;om;aoG;pnf;nD!Gwfa&;vJ&rSm r[kwfyg?
Adv
k af e0if; aooGm;Hek hJ olz@JG pnf;cJw
h hJ ppftyk pf /k ppftpd;k &/ ppfAsLdu
k a&pD ,E &W m;
(ppf 3 ppf) [m tvkdvdk +ydKysufoGm;rSm r[kwfygbl;? 'DudpPudk eJeJuav;rS pdwful;,Of
ar#mfvifhaevdk@ rjzpfygbl;?
Adkvfae0if; r&Sd&ifawmh ppfwyfudk EdkifiHawmf&J@ ppfwyfeJ@ wlatmif/ 'Drdkua&pD
usifhpOfudk av;pm;vdkufemwJh wyfrawmfjzpfatmif? trsdK;om;tusdK;pD;yGm;udk umuG,f
r,fh trsdK;om;wyfrawmfjzpfatmifvkyfzdk@ E_dif;,SOfcsuft& tcGifhomwmawmh jzpfEdkif
ygw,f? 'gayrJh vG,fulvdrfhr,fvdk@ ,lq&ifawmh rSm;ygvdrfhr,f?
bma=umifhvq
J dkawmh ppftkyfpku ESpfaygif; (30) ausmf tcsdef,l+yD; ppftm%m
&Sifpepf wnf+rJa&;twGuf bufaygif;pHku jyifqifxm;+yD; jzpfaevdk@yg?
EdkifiHa&;t&/ pD;yGm;a&;t&/ tkyfcsKyfa&;t&/ Oya't&/ ynma&;/ vlr_a&;eJ@
,Ofaus;r_t& jyifqifxm;wmawG jzpfygw,f?
rqv pepfeJ@ jyifqifxm;wmawG wcsdK@[m vlxkwdkufyGJa=umifh +ydKuGJoGm;
wmudk tpm;xdk;zdk@ tcktajccH Oya'opf a&;qGJaewmyg? rqv (ppfwyfygwD)
wygwDpepfae&mrSm wyfrawmf&J@ OD;aqmifr_ tcef;qdkwmeJ@ tpm;xdk;aeygw,f?
[dw
k ek ;f u jynfoyl ikd f qdik ;f bkwcf sw
d +f yD; ppfAsLdu
k &uf t&if;tES;D rsm; pkaqmif;
cJhwJh vkyfief;udkifief;rsm;ae&mrSm tck jrefrmhOD;ydkif vdrdwuf vdk[mrsdK;eJ@ tpm;xdk;
aeygw,f?
pD;yGm;a&; toufaoG;a=umae&mrSeo
f r#rmS ppfAv
kd }f uD;awG ppfAv
kd v
f x
l u
G af wG
eJ@ tpm;xdk;aeygw,f?
b,favmufawmif tuGufaphaph pOf;pm;+yD; jyifqifxm;vdkufovJqdk&if
wyfudkjyKjyifwnfaqmufa&;twGuf tawG;tac:a&;eJ@ pdwf"mwfa&;&m tm;udkjzpfay:
apr,fh ordkif;tcsuftvufrsm;eJ@ Adkvfatmifqef;&J@tcef;udkawmif y,fzsufypfae
74
e,fcs@J tE &W m,f vufawG@}uHKvmvd@k trsKd ;om;umuG,af &; rvkyEf ikd &f ifawmh
wrsdK;om;vHk;'kuQawG@ygvdrfhr,f?
urBm}uD;[m yd+k yD;r+idrrf ouf jzpfaeygw,f? tajymif;tvJ jrefygw,f? e,fcs@J e@J
Adkvfusv$rf;rdk;a&;0g'&J@ tE W&m,f[m &Sdaeygw,f? zufqpfvufopf qdkwmuvJ
acgi;f axmifxaeygw,f/ tckxad wmh tm&Suzufqpf0g'vufopfuawmh tmabmfjyif
aewkef;yg? aoG;wdk;prf;aewkef;yg? 'gayrJh av#mhwGufvdk@ rjzpfygbl;?
e,f c sJ @ qef @ usif a &;/ trsd K ;om;umuG , f a &;ppf wd k u f a wmh r ,f q d k & if
t"duvdktyfwJh tcsuf}uD; 2 csufudk wifjyygr,f?
yxrtcsufu EdkifiHa&;t& vdktyfcsuf jzpfygw,f?
EdkifiHwum (jynfy) u axmufcHr_ &Sd&ygr,f? w&m;&Sd&if ulolrsm;w,f?
qdkwmrsdK;jzpfzdk@ vdkygw,f? tck (e0w) vkyfaewJh - [dkw,faqmufzdk@ ajrae&m u|ef;opf/ "mwfaiG@/ oHvGifjrpfa&wdk@eJ@ e0wtay: EdkifiHa&;t& ae&may;r_udk vJ,lwJh/
ukef=urf;eJ@ EdkifiHa&;tqifhae&mvJa&; oHcif;wrefcif; y&d,m,fuawmh e,fcsJ@
qef@usifa&;twGuf toHk;0ifvmrSm r[kwfygbl;? t"dutusqHk;u rdrdjynfwGif;u
wrsdK;om;vHk;&J@ axmufcHr_&Sdzdk@yg? w&m;wJhwdkufyGJ - wrsdK;om;vHk;twGufwdkufwJh
wdkufyGJjzpfa=umif; &Sif;ae&ygr,f?
u|efawmfwdk@ jynfolawGrSm tawG@t}uHKa&m - oifcef;pmyg&Sd+yD; jzpfygw,f?
oifcef;pmbufuajym&if wrsKd ;om;vH;k taeeJ@ b,fawmhrS rarhEikd pf &m ordik ;f oifcef;pm
&SdcJhygw,f? wrsdK;om;vHk;u|efjzpfcJhwJh oifcef;pm/ aoG;acsmif;pD;+yD; rsuf&nfyifv,f
a0atmif cHcJh&wJh oifcef;pm jzpfygw,f? vGwfvyfa&;qHk;H_;r_&J@ cg;oD;wJh t&omudk
vGwfvyfa&;qHk;&H_;zl;olrsm;om cHpm;wwf=uygw,f?
tawG@t}uHKbufuajym&if ( 1941 - 42 ) t*Fvyd ef ,fcs@J qef@usiaf &;wdu
k yf JG
&S d c J h y gw,f ? (1945 ) zuf q pf * syef q ef @ usif a &;wd k u f y G J &S d c J h y gw,f ? txl ; ojzif h
zufqpfqef@usifa&;wdkufyGJudk !ef;vdkygw,f?
ordkif;oifcef;pmrsm;
oifcef;pmbufuajym&if t*Fvyd f - Arm ppfyo
JG ;kH yGJ udk ajym&ygr,f? ppfyo
JG ;kH yGJ
qdak yr,fh yxrppfyo
JG mv#if ppfyeJG @J wlygw,f? usef ppfyJG (2) ck uawmh t*Fvyd ef ,fcs@J u
ppfwHcGefv$ifh csDwufoGm;wJh oabmrsdK;yg?
yxr ppfyGJwkef;u jynfyta=umif;tcsufudk txl;jyK wifjyygr,f? td+ENd,u
t*FvdyfudkvdkeD jzpfaeyg+yD? ppfom;trsm;pku td+ENd,om; ukvm;ppfAm&DawGtjzpf
t*Fvyd ef @J twl ygwmyg? ,d;k ',m;tkypf ;kd olawGuvJ Armjynfe,fajrudk cGaJ 0,lcsiw
f myg?
84
(&Eypkd mcsKyfukd =unfyh g? ,d;k ',m;tkypf ;kd olawG[m 'Dwcgom r[kwyf g? *syefzufqpfawGukd
ajceif;cHktjzpf toHk;awmfcH tusdK;jyKcJh+yD; Armjynfu usdKif;wHkeJ@rdkif;yefudk a0pk,lcJhzl;
ygw,f?)
wkwfjynf bk&ifqDu tultnDawmif;awmhvJ oludk,fwdkifu awmifrif;
ajrmufrif; ru,fEikd w
f t
hJ ajctae jzpfaeygw,f? 'Dvekd @J ud,
k t
hf m;ud,
k u
f ;kd wdu
k cf &hJ wmyg?
r[mAE<KvusqHk; - ppfH_; - &Eydk pmcsKyf csKyf&wJhtxd jzpfoGm;wmyg?
wwd,ppfyGJusawmh rdk;ukwfausmufwGif;udk tacsmiftkyfcsifwJh jyifopf
r[mrdwf qdkol &Sdygw,f? ol@ta=umif;vJ enf;enf;ajymzdk@ vdkygw,f? wu,fh
ta&;ta=umif;&Sdawmh olubmrS taxmuftulrjyKygbl;? jyifopfe,fcsJ@[m eydkvD,H
ppfyGJawG H_;+yD;uwnf;u t*Fvdyfe,fcsJ@udk r,SOf0HholawG jzpfaewmyg? txufArmjynf
vdk[mrsdK;twGufvJ olutemcH+yD; ppfrwdkufvdkygbl;? 0if+yD;_yfHkavmufom _yfcJholyg?
wu,fu t*FvdyfeJ@ tay;t,lvkyfcJholyg?
wwd,ppfyGJwkef;u jynfwGif;ta=umif;tcsufudk a&G;+yD;wifjyygr,f?
&EydkpmcsKyf csKyf+yD;uwnf;u tESpfom&t&ajym&if txufArmjynf[m
udkvdkeDwydkif; tajctaersdK;yg?
yvifvkwJh ta&;tcif;awGa=umifhvJ vlawGawmfawmfrsm;rsm;u atmuf
Armjynf&Sd t*Fvdyfatmuf cdkv_Hae=uyg+yD? (wcsdK@ya'o&mZfrsdK;dk;awGu t*Fvdyf
tvdkawmf&dawGjzpf+yD; aemifrSm vufa0cHt&if;&SifawG AsLdku&ufawG jzpfukefygw,f?)
oDaygrif; &mZyvi+f rJz@kd b,forl S taocH rwdu
k cf si=f uawmhyg? pkz&k m;vwfe@J
wdkifwm;udk typfwifcsifwif - uif;0efudk typfzdk@csifzdk@ oef&moef&m ajymEdkifayr,fh
vufawG@usus e,fcsJ@qef@usifa&; - trsdK;om;umuG,fa&;ppf wdkufa&;twGuf
tajctaeeJ@ tcsuftvuf r&Sdawmhyg?
avScGufcsnfhusefusef - tvHrvSJ wdkufcJholawGudk csD;usL;av;pm;&rSm
jzpfayr,fh - wjynfvHk;udk u|efb0 a&mufatmif vkyfcJhwJh tkyfpdk;ol ya'o&mZfawGudk
awmh a0zef_wfcs&rSm jzpfygw,f?
tawG@t}uHKrsm;
pnf;vHk;Edkifor#aom tiftm;rsm;eJ@ pnf;vHk;a&;
t*Fvdyfe,fcsJ@udk &ifqdkifzdk@ xGuf&yf*dk%f;zGJ@cJhygw,f? a'gufwmAarmfudk
nGef@aygif;tpdk;& acgif;aqmiftjzpf OD;wnfqef@usifcJh&wm[m wESpfavmufyJ &Sdygao;
w,f? 'gayrJh ol@tay: tmCmwrxm;bJ oleJ@pnf;vHk;cJhygw,f? vuf0J - vuf,m
rcGJbJ pnf;vHk;Edkifor#aom tiftm;rsm;eJ@ pnf;vHk;a&;&,lcJhwm jzpfygw,f?
85
qef@usifa&;orm;wdkif;u ajymygw,f?
ArmjynfrSmom r[kwfygbl;? e,fcsJ@orm;awGeJ@ EdkifiHwumu uGefjrLepf
qef@usifa&;orm;wdkif;u 'DvdkyJ pGyfpGJavh &Sd=uwmyg?
tckvJ e0w ppftpdk;&u rD;avmif&mavyifh vkyfaeygw,f? u|efawmfwdk@
vufeufudkiftiftm;pkrsm;twGif;rSm - ppftpdk;& qef@usifa&;tiftm;pkrsm;twGif;rSm
aoG;uGJaerS - olwdk@tzdk@ tusdK;&SdrSmrdk@ olwdk@tm%mwnf+rJrSmjzpfvdk@ u|efawmfwdk@
tcsif;csif; aoG;uGJaewmudk olwdk@}udKufygw,f? 'ga=umifh rD;avmif&mavyifh vkyf=u
wmyg?
ygwDeJ@aygif;&if uGJwwfw,f qdkwJh pGyfpGJcsufeJ@ ywfouf&if ygwDeJ@aygif;rS
tJ'DtzGJ@tpnf; uGJ=uwmvm;/ 'grSr[kwf raygif;cifuwnf;u uGJ=uwmvm;qdkwmudk
jyefvSefoHk;oyf=unfhyg? tJ'DtzGJ@tpnf;twGif;rSm uGefjrLepfeJ@awmh raygif;bl;?
aygif;vdkuf&if tar&duef/ t*FvdyfpwJh taemufe,fcsJ@EdkifiHawG&J@axmufcHr_ &EdkifrSm
r[kwfbl;? ,dk;',m;tkyfpdk;olawG&J@ ijiifr_vJ cH&r,f - qdk+yD; uGefjrLepfygwDeJ@awmh
b,fawmhrS raygi;f bl;qdw
k hJ pOf;pm;awG;ac:r_u wzuf/ ppftpd;k & qef@usiaf &;bufuo
kd m
aZmif;ay;vdo
k al wGuvJ bH&k efou
l kd OD;wnfqef@usizf @kd q&kd if uGejf rLepfygweD @J aygi;f &r,fv@kd
pOf;pm;wJh awG;ac:r_uwzuf - 'DvdkawG;ac:r_ESpfck&J@ qef@usifwdkufcdkufr_u t&ifqHk;
jzpfay: =uwmcsnf; jzpfygw,f?
tJ'Dvdk tawG;tac:ESpfck/ vrf;pOfESpfck wdkufyGJqif=u&if;u wpHkw&maom
tqifx
h d jrifw
h ufvm&if uG=J uygw,f? tJ't
D cgusrS wzufu uGejf rLepfygweD @J vufw+JG yD;
bHk&efoludk OD;wnfwdkufvmum wzufu vrf;a[mif;twdkif; qufvdkufwm jzpfwwf
ygw,f? tJ't
D cgusrS vrf;a[mif;twdik ;f vdu
k o
f al wGu uGejf rLepfu cG+J yD;pnf;H;k w,fv@kd
ajym=ujyefygw,f? xl;jcm;wJt
h ajctae wpHw
k &m&S&d ifvJ tawG;tac:wcku kwcf sn;f
usqif;oGm;+yD; tJ'DtzGJ@tpnf; wckvHk;[m uGefjrLepfygwDeJ@ bHk&efolwdkufa&;twGuf
aygif;pnf;rdvmwmvJ &Sdygw,f? olwdk@ ruGJ=uygbl;? 'gvJ jzpfwwfygw,f? 'gu K.I.O.
SSPP pwmawGeJ@ uGefjrLepfygwD wyfaygif;pk zGJ@cJhwmrsdK;yg? apmapmydkif;awGwkef;uqdk&if
jynfol@&Jabmf[m tjzL - t0g uGJ+yD;rS aygif;jzpfwmrsdK;vJ &Sdygw,f?
csKyf+yD;ajym&&ifawmh ygwDeJ@aygif;vdk@uGJwm r[kwfbJ tawG;tac:t&
vrf;pOft& uGJ=u&if;u ygwDeJ@ aygif;pnf; rdvm=uwm jzpfygw,f? 'Dvdk uGJ=uwm[m
u|efawmfwdk@&J@wm0ef vHk;0r[kwfyg? ya,m*vJ rygyg?
u|efawmfwdk@ygwD&J@ qENtppftrSefudk wifjy&&if uGJ=uwm - cGJ=uwmudk
rvdkvm;yg? ppftpdk;&udk wpkwaygif;wnf; wdkufa&;twGuf aygif;pnf;rdwmudkom
92
ygwDpnf;Hk;zGJ@pnf;a&; jy\em?
vufeufudkifwdkufyGJ qifE$JaewJh ae&ma'oawGrSm pnf;Hk;zGJpnf;a&;[m yHkpH
wrsdK; jzpf&ygr,f? ajratmufvkyfief; vkyfaewJh ae&ma'orSm yHkpHwrsdK; jzpf&ygr,f?
pnf;Hk;zGJ@pnf;a&; yHkpHawGudkvJ odyf+yD;awmifhwif;usyfwnf;raezkd@ owdy&
ygr,f? aysmhaysmhaysmif;aysmif; yvG,fjyifvG,fjzpfzdk@ vdkygw,f? 'grSom tajctae
ajymif;&if ajymif;ovdk vdkufavsmnDaxG vdkuf+yD;ajymif;vJEdkifygw,f? ajratmufpnf;Hk;
zG@J pnf;a&;omefrS vufeufuikd w
f u
kd yf o
JG mef (od@k r[kw)f vufeufuikd w
f u
kd yf JG pnf;H;k
zGJ@pnf;a&;rS ajratmufomefodk@ tjrefajymif;vJEdkifatmif pDpOfxm;&ygr,f?
ygwu
D vmyfpnf;rsm;udk enf;enf;eJ@}uJ}uJ 0dik ;f Edik af tmif zG@J pnf;&ygr,f? vlrsm;
+yD; tvkyfrjzpfwJh uvmyfpnf;rsm; rjzpfap&yg?
ygwDynmay;a&;jy\em?
ygwD0ifta[mif;topf tm;vHk;[m rmhufpf0g'/vDeif0g'/ armfpDwkef; tawG;
tac: avhvma&;udk - udk,fpDaomfvnf;aumif; - pkaygif;aomfvnf;aumif; - tywf
wukwf vkyf&ygr,f? udk,fpDavhvma&;udk tav;xm;&ygr,f?
avhvma&;pmapmifrsm;udk tcgtm;avsmfpGm A[dku owfrSwfay;&ygr,f?
bmomjyefzdk@vdk&if bmomjyef+yD; xkwfa0&ygr,f?
oufqdkif&m txuftzGJ@tpnf;rsm;uvJ OD;pm;ay;avhvm&r,fh bmom&yf
rsm; pmapmifrsm;udk owfrSwfay;&ygr,f?
rmhufpf 0g'oabmw&m;awG&J@ tkwfjrpf[m rmhufpf0g'tbd"rRm jzpfygw,f?
'ga=umifh rmhufpf0g'tbd"rRm avhvma&;udk tav;ay;&ygr,f?
rmhupf 0f g'udk w&m;aotjzpf u|eaf wmfw@kd b,fwek ;f urS oabmrxm;ygb;l ?
rmhupf 0f g'bmwdu
k u
f kd topftopfrsm;eJ@ jznfq
h nf;ae&wm jzpfygw,f? topftopf
rsm;[mvJ tajctaeopf ta=umif;tcsufopfrSm vufawG@vkyfaqmifr_rsm;uae
&vmwm jzpfygw,f?
ody`Hynm&yfwdkif; wdk;yGm;ovdkyJ rmhufpf0g'[m wdk;yGm;&rSm jzpfygw,f?
tmumo ody`HynmrSm aumhyg;eD;uyfpf - *,fvDvD,dk - e,lwefwdk@ awG@&Sd
ajymqdkcJhwJhtwdkif; &yfaewm r[kwfygbl;? ykd+yD;jrifhjrifhwuf a0;a0;jrifEdkifav ao;ao;
jrif+yD; tEkpdwf=unfhEdkifavav wdk;yGm;aeavav jzpfygw,f? ody`Hynmbmwdkufudk
topftopfeJ@ jznfhae&wmyg?
obm0ody`HynmrSmvJ 'g0ifeJ@wif &yfraeygbl;?
rmhufpf0g'[mvJ tJ'Doabmtwdkif; jzpfygw,f?
96
vdkvm;ygw,f?
uGefjrLepfrsm;[m tEkydavmr&kyf0g'orm;awG jzpfygw,f? b,fjzpfay:
ajymif;vJrr_ mS rqdk twGi;f ydik ;f ta=umif;&if;u t"du/ jyifyta=umif;u omrnvd@k ,lq
ygw,f?
tjyiftyu aphaqmfr_[m twGif;ydkif;ydyuQ &SdaerSom tpGrf;jyEdkif+yD; tusdK;
oufa&mufr_ &SdEdkifygw,f?
u|efawmfwdk@ygwD&J@ e,fpyfrScGJxGufa&; ta&;tcif;udkyJ OyrmjyKygr,f?
e,fpyfrS tiftm;pkrsm; ygwrD S cGx
J u
G =f uwmeJ@ ywfouf+yD; u|eaf wmfw@kd &@J oH;k oyfcsuu
f
u|efawmfwdk@ygwDwGif;u twGif;ydkif;ta=umif;&if;a=umifhom 'DudpP}uD; jzpfvm&wmvdk@
oHk;oyfygw,f? twGif;ydkif; ta=umif;&if;omt"du jzpfygw,f?
jyifyu aphaqmfr_ rygbl;vm;qdkawmh ygygw,f/ trsm;}uD; ygygw,f? 'gayrJh
'g[mt"du r[kwfygbl;? omrnom jzpfygw,f? 'ga=umifhvJ u|efawmfwdk@ ed*Hk;csKyfcsuf
u axmufvSrf;a&;&J@ +zdKcGJa&;ay:vpDa=umifh/ jyifyu vlrsdK;a&;pdwf"mwfoGif;+yD;
aoG;cGaJ y;ae=uwmawGa=umifh - bma=umifn
h ma=umifq
h +kd yD; tjyifyta=umif;rsm;tay:
tjypfyHk rcsygbl;? tjypfudk udk,fhtwGif;rSmom &Smygw,f?
qdkAD,uf,leD,H +ydKuGJr_}uD;tay: oHk;oyfcsufudk a&S@ydkif;rSm wifjycJhygw,f?
twGif;ydkif; ta=umif;&if;rsm;udkom t"duxm; wifjycJhwm awG@&rSmyg? tar&duefeJ@
taemufe,fcsJ@orm;awG&J@ jyifyu aphaqmfr_awGudk t"du rxm;ygbl;?
tar&duef e,fcsJ@orm;&J@ Armjynfay:vpD[m worwfwnf;&SdcJhwm
r[kwfygbl;? tajymif;tvJawG &Sdygw,f? tJ'D tajymif;tvJawG tay:rSm rSD+yD;awmh
ArmjynfuGefjrLepfygwD qef@usifa&;t&Sdef twuftusvJ &Sdwwfygw,f?
&efukefrSm&SdwJh tpdk;&u wkwfjynfqef@usifa&;eJ@ ArmjynfuGefjrLepfygwD
qef@usifa&;udk wufwufuuvkyfae&if e,fcsJ@orm;[m tJ'Dtpdk;&udk yHkatm+yD;
axmufcHygw,f? 'Drdkua&pDa&;wdk@ - vl@tcGifhta&; rSwfwrf;wdk@udk bmrSrajymygbl;?
tpdk;&&J@ jynfwGif;ppfwdkufa&;rSmvJ wufwufuu tultnDay;ygw,f? tJ'Dvdk
tcgrsd K ;rS m qd k & if ppf t pd k ; &ud k vuf e uf u d k i f w d k u f a ewJ h vl r sd K ;pk t if t m;awG u d k
&Sdw,fvdk@awmif oabmrxm;ygbl;? tar&duefjynfxu
J dkawmif acgif;aqmifawG 0ifcGifh
ray;ygb;l ? ,d;k ',m;ppfwyfuom yx0DEikd if aH &;oabmt& uGejf rLepf'v
D id_ ;f wm;qD;a&;
wHwdkif; uma&;twGuf qufqHygw,f?
1988 ckESpf aemufydkif;usrSom tajymif;tvJ jzpfvmwmyg? 'gvJ 'Drdkua&pD
ta&;awmfyHk&J@ aus;Zl;yg? 'Dtajymif;tvJ[m ,m,Dtajymif;tvJ jzpfygw,f? xm0&
93
ppfa=umjcif; cH=u&ygw,f?
tJ'Dppfa=umcsufawGudk tckjyefazmf+yD; olwdk@[m uGefjrLepfawGyJvdk@ vuf!_d;
xdk;jyaeygw,f? b,foluowfowf uGefjrLepf ao&if+yD;a&mqdk+yD; vkyfaewmyg?
u|efawmfwdk@ygwD[m ArmjynfrSm 'Drdkua&pDxGef;um;a&;twGuf 'Drdkua&pD
awmfveS af &;udk tOD;qH;k qifEcJ$ w
hJ yhJ gwD jzpfygw,f? u|eaf wmfw@kd &@J 'rD u
kd a&pD[m vlwef;pm;
4 &yf (tvkyo
f rm;/ v,form;/ vlvwfwef;pm;eJ@ jynfcspt
f &if;&Si)f twGuf 'Dru
kd a&pD
jzpfygw,f? wenf;tm;jzifh jynfol@'Drdkua&pD jzpfygw,f? 'gudk b,fwkef;urS v#dK@0Suf
xm;wm r[kwfygbl;?
jynfol@'Drdkua&pD r[kwfbJ - tajccH'Drdkua&pDtcGifhta&;rsm;twGufom
wdkufwhJ wdkufyw
GJ dkif;udkvJ b,foluwdkufwdkuf wufwufuu axmufcHrSm jzpfygw,f?
bma=umifhvJqdkawmh tajccH'Drdkua&pD &Sdaewm[m ppftpdk;& &Sdaewmxuf tvkyf
orm;/ v,form;/ tvwfwef;pm;eJ@ jynfcspft&if;&Sifrsm;twGuf tusdK;&Sdvdk@yg?
e,fcsJ@orm;awGuawmh uGefjrLepfeJ@ 'Drdkua&pDudk ajzmifhajzmifh}uD; qef@usif
buf t&mrsm;tjzpf oabmxm;ygw,f? uGefjrLepfqef@usifa&;vkyfrS 'Drdkua&pD
tppftrSefvdk@ olwdk@,lqygw,f? e,fcsJ@orm;u 'Dvdkajymwm[m ol@ &yfwnfr_t&
ajymwmjzpfvdk@ obm0usygw,f? aoonftxd 'Dtwdkif; olwdk@&yfwnfoGm;rSmyg?
olwdk@&J@ todtrSwfyr_udkvJ u|efawmfwdk@ awmif;qdkaewm r[kwfyg?
jynfwGif;tiftm;pk (u|efawmfwdk@eJ@ tvkyfwlwGJvkyfr,fhtiftm;pk) awGudk
awmh u|efawmfwdk@udk ppftm%m&Sifpepf qef@usifa&; - ppftpdk;& qef@usifa&;- ppfAsLdk
ua&pD ,E&m;qef@usifa&; - (ppf 3 ppf qef@usifa&;) vkyfaewJh 'Drdkua&pD tiftm;pk
tjzpf todtrSwfyzdk@ awmif;qdkygw,f?
uGefjrLepf0g'qef@usifa&;t,ltq &Sd=uwm &Sdyg/ 'gudk ruef@uGufygbl;/
uGefjrLepf0g'eJ@ ygwDwnf&SdcGifhudk todtrSwfrywmudkawmh u|efawmfwdk@ vufrcHEdkifyg?
u|ef a wmf w d k @ ay:vpD u uG e f j rLepf e J @ uG e f j rLepf q ef @ usif o l w d k @ tajccH ' D r d k u a&pD
abmiftwGi;f rSm +idr;f csr;f pGm,SOf yifz@kd jzpfygw,f? tajccH'rD u
kd a&pDtcGit
hf a&; cHpm;cGiu
hf kd
cif;csufxm;wm u|efawmfwdk@ oabmrwlEdkifyg?
uGejf rLepfe@J aygi;f &if 'grrS [kwf uGejf rLepf0g'qef@usiaf &;/ wkwjf ynf qef@usif
a&;udk rvkyf&if e,fcsJ@orm;awGu ijiifwwfw,fqdkwmudk u|efawmfwdk@ odygw,f?
em;vnfr_vJ &Sdygw,f? 'ga=umifh u|efawmfwdk@u tvkyfwlwGJvkyfolrsm; - r[mrdwfrsm;
- wyfaygi;f pktzG@J 0ifrsm;udk axmufxm;a&;ay:vpDuykd g csrw
S u
f sio
hf ;kH aewm jzpfygw,f?
95
100
c? 'Drdkua&pD ta&;awmfyHktwGuf
vwfwavmvkyfief;wm0efrsm; jy\em?
ygwDrS vwfwavm vkyfief;wm0efrsm; (rl=urf;) udk a&;om;+yD; 'Drdkua&pD
tiftm;pk toD;oD;odk@ wifjyxm;ygw,f?
tJ'Dvkyfief;wm0efawGuawmh atmufygtwdkif; jzpfygw,f?
vwfwavm vkyfief;wm0efrsm;
1? jynfwGif;ppf &yfpJ+yD; jynfwGif;jidrf;csrf;a&; wnfaqmufa&;?
2? ppftm%m&Sifpepf/ ppftpdk;&ESifh ppfAsLdkua&pD ,E&m;wdk@udk zsufodrf;+yD;
ppfrSefonfh ygwDpHk 'Drdkua&pDpepf xlaxmifa&;?
3? azmufjyefaom Oya'rsm;/ trdef@a=umfjimpmrsm;ponfwdk@udk zsufodrf;+yD;
jynfolvlxk. tajccH'Drdkua&pDESifh vl@tcGifhta&;wdk@udk av;pm;todtrSwfya&;?
(vl@tcGifhta&;wGif t"duESifh yxrtusqHk;onf vl@touf&Sifaea&;ESifh tvkyf
vkyfEdkifcGifh &a&; jzpfonf?)
vGyfvyfpGma&;om;ajymqdkcGifh/ ykHESdyfxkwfa0cGifh/ pkHk;pnf;a0;cGifh/ toif;tyif;
zGJ@pnf;cGifh/ pDwef;vSnfhvnfcGifh/ ,Hk=unfudk;uG,fcGifh/ pmay;pm,lvkyfcGifhwdk@udk &&Sda&;?
Edik if aH &;ygwrD sm;/ tzG@J tpnf;rsm;ESihf tiftm;pkrsm;tay: rw&m;oif;a=unm
xm;jcif;rsm;tm; jyefvnf kyo
f rd ;f ay;a&;/ zsuo
f rd ;f jcif;cHxm;&aom Edik if aH &;ygwrD sm;ESihf
tzGJ@tpnf;rsm;tm; jyefvnfzGJ@pnf;v_yf&Sm;cGifh ya&;?
EdkifiHa&;tusOf;om;tm;vHk; jyefv$wfa&;? tusOf;om;rsm;tm;cE<mudk,ft&
vnf;aumif;/ pdwf"mwft&vnf;aumif;/ nif;yef;ESdyfpufjcif; rya&;?
4? trsdK;om;aoG;cGJr_udk qef@usif+yD;/ trsdK;om;aoG;pnf;nDnGwfa&;udk wnf
aqmufa&;?
trsdK;om;aygif;pHk jynfolrsm;tay: zdESdyfr_/ ppfyr_/ vk,ufowfjzwfr_ rSefor#
tm;vHk; csufcsif;&yfpJa&;?
trsKd ;om;vlenf;pka'orsm; wd;k wufz@HG z;a&;udk &nf&,
G cf su&f &dS /dS ajcvSr;f &S&d jdS zifh
aqmif&Gufa&;? Ta'orsm;wGif trsdK;om;jynfolrsm;udk zdESdyfcsKyfjc,f&ef &nf&G,fcsuf
twGuf tvGeftu|H csxm;aom ppfwyfrsm; jyefkyfa&;?
trsdK;om;vlenf;pk jy\emudk wef;wla&;ESifh aoG;pnf;a&;/ tjyeftvSef
tusdK;&Sda&;tay: tajccH+yD; vlrsdK;pkHjynfolw&yfvHk;.qENESifhtnD wnf&Sdaeaom
104
(tydkif;oHk;)
taxGaxGjy\emrsm;
u? ArmjynftwGuf zGH@z;a&; vrf;a=umif;?
jynfwGif;ppf&yfpJ+yD; jynfwGif;jidrf;csrf;a&; wnfaqmufum 'Drdkua&pDjynfh0I
wrsdK;om;vHk; pnf;vHk;nDnGwfr_&Sdaom tcgusrSomv#if zGHz;a&;odk@ wu,fwrf; csDwuf
Edkif=urSm jzpfygw,f? 'gomv#if wckwnf;aomvrf;a=umif; jzpfygw,f?
(e0w) &J@ e,fpyfa'o zGHz;a&; - jidrf;csrf;a&; qdkwmuvJ awmifra&muf
ajrmufra&muf jidrf;csrf;a&;yg?
raphpyfbl; tywfwdkufr,fvdk@ajym+yD; tywfwdkufjidrf;csrf;a&; vufeufcs
jidrf;csrf;a&; vkyfvmvdkufwm tckusawmh vlrsdK;pktiftm;pk wcsdK@eJ@ vufeufudkif
xm;wJh jidrf;csrf;a&; aiGrJudk c0gcscGifhay;wJh jidrf;csrf;a&; eJ@ wpcef;&yfaeygw,f?
EdkifiHa&;t& rajz&Sif;bl;qdkwJh e0w[m 'DvlrsdK;pk tzGJ@awGeJ@ a'oE&
ud,
k yf ikd t
f yk cf sKyfa&; jy\em ('g[m Edik if aH &;jy\emppfppf jzpfygw,f?) aqG;aEG;ae&yg+yD?
EdkifiHa&;enf;eJ@ ajz&Sif;&ygawmhr,f? tm;vHk; - vHk;csmvnfukef=uawmhrSmyg?
jynfwGif;ppf[m yHkomeftrsdK;rsdK;eJ@ qufvufjzpfay:aeOD;rSmyg?
ArmjynftaeeJ@ rzGH@z;bJ jzpfae&wmudk tusOf;csKyf+yD;ajym&if t"dutm;jzifh
ta=umif;tcsuf (2) csuf &Sdw,fvdk@ ,lqygw,f?
wcsufu jynfwGif;ppfeJ@ wdkufdkufywfoufwJh ta=umif;tcsuf/
aemufwcsufu jynfwGif;ppfe@J oG,f0dkuf+yD; ywfoufwhJ ta=umif;tcsuf?
jzpfygw,f?
jynfwiG ;f ppfe@J wdu
k f u
kd yf wfoufwhJ ta=umif;tcsuaf wGukd tao;pdwv
f u
kd f
&if trsm;tjym; &Sdygvdrfhr,f? aumufumiifumajym&&if
2zufppfwyfrsm;&J@ ppfp&dwfrsm; - ppfa=umifh aoa=uysufpD;&r_rsm;/ vkyftm;
aumif;wJh vli,fvlvwfrsm;&J@ xkwfvkyfa&; pGrf;tm;qHk;_H;r_ - acsmqGJvdk@ xkwfvkyfa&;
vkyftm;qHk;H_;r_pwmawG jzpfygw,f?
qif;&Jww
hJ ikd ;f jynfu (tpd;k &wyfwckxJ ajym&ifawmif) ppfom;oH;k ode;f ausmef @J
rSDcdkolawG teJqHk;woef;udk au|;arG;ypkae&ygw,f?
wdik ;f jynfrmS &Sw
d hJ arG;uif;p uav;up+yD; ouf}uD;&G,t
f rkd sm;txd tm;vH;k u
&SmazGau|;arG;ypkae&wmyg? t=urf;tm;jzifh vl 40 wdkif;u ppfeJ@ywfoufwJh vl
wa,mufudk au|;arG;ypkxm;&wmyg?
pm&if;Z,m; tao;pdwf pepfwusypk&if aiGukaaygif;rsm;pGm jzpfrSmyg?
101
oG,0f u
kd w
f hJ ta=umif;tcsuaf wGuawmh t"dutm;jzifh pD;yGm;a&;ta=umif;
euef;wvHk; rodolawGu vufwnfhprf; pD;yGm;a&;ay:vpDawG usifhoHk;=uwmyg?
ppftkyfpk&J@ jynfolydkif vkyfaqmifcsufa=umifh qHk;_H;&wmawG - y&rf;ywm
pDrHudef;trsdK;rsdK;a=umifh qHk;_H;&wmawGudk pm&if;Z,m;ypkvdkuf&if jynfwGif;ppfa=umifh
wdkufdkufqHk;_H;&wmawGxuf tqeJ@csD+yD;rsm;rSm aocsmygw,f?
rqv acwfwkef;uawmh [dkua&eHawG@Edk; - 'Dua&eHawG@Edk;eJ@ a&eHodkuf
wl;cJyh gw,f? e0w acwfusawmh &wemajruausmufawG &Smygw,f? a&eHvJ wl;ygw,f?
tcktxdawmh pD;yGm;jzpf rxGufao;ygbl;? =uH&mr&awmh tdrfaygifajraygif+yD;vkyfwJh
pD;yGm;a&;rsdK;eJ@ tdrfwdkifc|wfa&mif;wJh pD;yGm;a&;rsdK; tJ'Dvrf;udk vdkufaeygw,f? ESpf&Snf
uefxdkufay;+yD; (wnfaqmuf - oHk;pGJ - vufv$J) ay;a&;pepfeJ@ [dkw,fawGaqmuf
wmeJ@ obm0t&if;tjrpfawG pdkufysdK;xkwfvkyfa&; ukef=urf;awGudk xkwfa&mif;
ae&wmudk ajymwmyg?
vlawGaoa=u&wmrSmawmif jynfwGif;ppfa=umifh aoa=u&wmawGxuf
jynfwGif;ppfeJ@ wdkufdkufrywfoufwJh iwfvdk@ - tpm;qif;&Jvdk@ ao=u&wmawG a&=unf&mjrufE&k m pD;yGm;&Sm=u&if; zsm;emvd@k ao=u&wmawG/ r@ay:u vlxq
k ENjyyGrJ mS /
awmxJawmifxrJ mS ppfwyfu ypfowfv@kd aoa=u=u&wmawGu ydrk sm;r,f xifygw,f?
1988ckESpftwGufqdk&ifawmh jynfwGif;ppfa=umifhxuf qENjyyGJrSm aoa=u
&wm[m tq q,feJ@csD+yD; &Sdygw,f?
txufrSmwifjycJhwJh ta=umif;tcsuf 2 csuf&Sdaeoa&G@ zGH@z;a&;&SdrSm
r[kwfygbl;? 'gudk ,wdjywf ajymEdkifygw,f?
wdkif;jynfawG&J@ ordkif;jzpfpOfrSm - wcgaemufusvdkuf&if ordkif;eJ@csD+yD;
wauG@}uD; trDvdkuf&ifawmif rrDawmhwmudk zwfzl;=urSmyg?
Armjynf&J@ vufawG@udkyJ =unfhyg? *syefjynfacwfrDa&; u;yrf;vmwJh tcsdefeJ@
ArmjynfrSm acwfrDa&;vkyfwJhtcsdef[m twlwlavmufyg? acwfrDa&;vkyfwJh ar*sDacwf
[m 1867 urS p+yD;vkyf&wmyg?
rwlwmuawmh Armjynfu ppf (2) yGJ _;H +yD; wdik ;f jynfw0ufyJ useyf gawmhw,f?
yx0D taetxm;t& *syefjynf&@J wnf&rdS u
_ Armjynfxuf uHaumif;w,fv@kd qd&k rSmyg?
ArmjynfrmS vJ *syef{u&mZf rwfq[
k w
D v
kd kd tod^m%fyiG v
hf if;wJh ya'o&mZf
uaemifrif;om; (tdraf &S@rif;) &Syd gw,f? taemufEikd if rH sm;od@k ynmoifrsm; v$wyf gw,f?
b,fvdkynmawmfoifawG a&G;cJh=uovJ - qdkwmrSmawmh *syefeJ@Arm uGmoGm;yg+yD?
EdkifiHjcm;xGuf+yD; ynmoif&atmifoifolxuf Armjynfu aiGrSm+yD; tavvdkufaeolu
102
jy\emt&yf&yfudk ndE_dif;ajz&Sif;oGm;a&;?
5? vuf&Sdtpdk;& ppfwyftm; ppftkyfpkwpk. cg;ydkufaqmifwyftjzpfrS
EdkifiHawmf. ppfwyftjzpfodk@ ajymif;vJypfa&;?
ppfwyftwGif; vGyfvyfpGm EdkifiHa&;avhvmcGifh/ aqG;aEG;cGifhya&;?
ppfAsLdku&ufrsm; }uD;pdk;jc,fvS,faeaom pD;yGm;a&;vkyfief;udkifief;tm;vHk;
zsufodrf;ypfa&;/ rnfonfhta=umif;ESifhr# ppfAsLdkua&pD ,E&m;taeESifh pD;yGm;a&;
vkyfief;rsm;vkyfcGifh r&Sda&;?
EdkifiHawmf. ppftiftm;udk EdkifiH. pD;yGm;a&;tajctae - EdkifiH.tenf;qHk;
vdktyfr_ tajctaewdk@t& xdef;!dav#mhcsypfa&;?
6? jynfolvlxk.pm;0wfaea&;udk bufpHk jrifhwifay;a&;?
ukefaps;E_ef;usqif;a&;udk pDrHudef;wus vkyfudkifa&;/ pD;yGm;a&;/ bma&;
tajctae pm&if;Z,m;wdk@udk jynfolvlxkxH rvdrfnm rxdrfcsefbJ wifjya&;?
wdkif;jynf. pD;yGm;a&;wGif ppftkyfpkESifh wdk@. todkif;t0dkif;rsm;tm;
tkyfpnf;cGifh/ jc,fvS,fcGifh rya&;/ wdk@udk OD;pm;ay;jcif; rya&;?
wu,fwrf; trSDtcdkuif;+yD;/ wu,fwrf;zGH@z;wdk;wufonfh trsdK;om;
pD;yGm;a&;w&yfudk tqifh&Sd&Sd wnfaqmufa&;?
7? EdkifiHjcm;qufqHr_rsm;udk v#dK@0Sufrxm;bJ jynfolvlxktm; today;a&;?
trSDcdkuif;+yD; wufuonfh =um;aea&;0g'udk usifhoHk;a&;?
8? tvkyform;rsm;. aexdkifpm;aomufr_ tqifhtwef; jrifhrm;atmif
vkyfa&;?
jrifw
h ufaeaom ukeaf ps;E_e;f ESihf tnD vkycf rsm;wd;k ay;a&;? vkycf iG o
f m,ma&;/
vlr_zlvHka&; tcGifhta&; tygt0if cHpm;cGifhrsm; jynfh0vHkavmufa&;?
tvkyfvufrJhrsm;udk u,fq,faxmufyHha&;?
tvkyt
f xGuEf e_ ;f jrifrh m;a&;? wbufwiG v
f nf; vkycf iG o
f m,ma&;ESihf vHk cHa&;
twGuf tmrcHa&;?
vkyfief;cGifwGif a,mufsm;ESifh rdef;r vkyfief;wlv#if vpmtygt0if tajccH
cHpm;cGifhrsm; wef;wla&;?
tvkyform;rsm; OD;pD;onfh tvkyform;or*~rsm; zGJ@pnf;cGifh&a&;?
9? aus;vufa'o&Sd xkwfvkyfa&;tiftm;pkrsm; vGwfvGwfvyfvyf jzpfay:
wd;k yGm;Edik af p&efEiS hf v,f,mxkwv
f yk rf _ wu,fwrf; wd;k wufEikd &f eftwGuv
f nf;aumif;/
pufrv
_ ,f,mjzpfxeG ;f a&;twGuf ajr,myjyifa&;udk ajcvSr;f &S&d /dS tpDtpOf&&dS /dS cGjJ cm;r_&&dS dS
105
taumiftxnfazmfa&;?
ya'o&mZfajr&Sifpepfudk vHk;0zsufodrf;a&;/ omeftrsdK;rsdK;jzifh wnf&Sdae
aom oD;pm;crsm;zsufodrf;a&;/ v,fvkyfol v,fydkifa&;?
ppftm%m&Sipf epfEiS hf ppftpd;k &udk tusKd ;yonfh ajr,may:vpD/ ajr,mOya'/
ponfrsm; tukeftpif zsufodrf;a&;?
v,f,mpdkufysdK;xkwfvkyfr_tm; rcsKyfjc,fruef@owfa&;/ v,f,mxGuf
oD;ESHrsm;tm; vGwfvyfpGm a&mif;cscGifhya&;?
qif;&Jonfh v,form;rsm;tm; tcsut
f vuf uef@owfrr_ ygbJ twd;k E_e;f eJeJ
jzifh trawmfa=u;xkwaf y;a&;/ wu,fwrf; jyefrqyfEikd o
f nfh trawmfa=u;a[mif;rsm;
udk av#mfypfa&;?
acs;iSm;Edkifolrsm;vnf; acs;iSm;csifatmif qif;&Jom;rsm;vJ tusdK;&Sdatmif
oifhwifhaom twdk;E_ef;xm; owfrSwfcsuf&Sdonfh twdk;E_ef;qdkif&m jyXmef;csufwck
csrSwfay;a&;?
v,f,mtvkyform;rsm; tygt0if tajccHv,form;xk. tusdK;pD;yGm;udk
tumtuG,fay;rnfh v,form;or*~rsm; zGJ@pnf;cGifh&a&;?
10? rqv ynma&;pepfudk qufcHxdef;odrf;xm;aom vuf&SdAsLdku&uf
ynma&;pepfudk zsufodrf;+yD; trsdK;om;qefaom/ ody`Henf;usaom vlxkvuQ%m
aqmifom ynma&;ESifh ,Ofaus;r_xlaxmifa&;?
ynmwwf tvkyv
f ufrjhJ y\em ajz&Si;f ay;a&;/ vGwv
f yfpmG ynmqnf;yl;cGihf
&a&;? ta=umif;trsKd ;rs;kd a=umifh rwwfombJ Edik if jH cm;od@k a&muf&adS e&onfh ynm&Sirf sm;
udk trsKd ;om;zG@H z;a&;vkyif ef;rsm;wGif wufupGm yg0ifvmEdik af &;twGuf vrf;zGiahf y;a&;?
ausmif;om;xktusdK;udk udk,fpm;yonfh ausmif;om;or*~rsm; zGJ@pnf;
cGifhya&;?
ausmif ; q&mtygt0if ynma&;0ef x rf ; rsm;. pm;0wf a ea&;ES i f h
ynma&;qdkif&m vGwfvyfcGifhudk umuG,fapmifha&Smufa&;? wdk@.tusdK;pD;yGm;udk
tumtuG,fay;rnfh tzGJ@tpnf;rsm; zGJ@pnf;cGifhya&;?
11? q&m0ef/ tif*sief ,
D m/ a&S@ae ponfrsm;ESihf pma&;pmcsD tpd;k &0efxrf;rsm;/
twwfynmonfESifh pmaytEkynm&Sifrsm;wdk@. pm;0wfaea&;/ avhvma&;ESifh
aexdkifr_b0wdk@udk tmrcHcsuf&Sdatmif vkyfay;a&;?
ynm&yf t vd k u f / vk y f i ef ; tvd k u f / or*~ t oif ; tzG J @ rsm; vG w f v yf p G m
zGJ@pnf;cGifhya&;?
106
1? tajccHvkyfief;pOfqdkif&m jy\emrsm;
2? qdk&S,fvpf0g'ESifh qdk&S,fvpfwnfaqmufa&;jy\em
3? r+yD;qHk;ao;wJh jynfol@'Drdkua&pDawmfvSefa&;
4? e0w ajymwJh e,fcsJ@qef@usifa&; eJ@ e,fcsJ@orm;awGajymwJh vl@tcGifhta&;
5? jynfwGif;ppfjy\emrSm b,folw&m;cHvJ
6? jynfwGif;ppf &yfpJa&;/ jynfwGif;+idrf;csrf;a&; jyefvnfwnfaqmufa&;jy\em
7? ygwDpHk'Drdkua&pDjy\em
8? 1988vlxktHkur_}uD; (odk@r[kwf) 'Drdkua&pDta&;awmfyHk
9? 1988 'Drdkua&pDta&;awmfyHkudk cHiHkoHk;oyf ed*Hk;csKyfvkyfcg oifcef;pmxkwf,la&;
10? wyfrawmfu tem*wfEdkifiHa&;rSm OD;aqmifa&;jy\em
11? e0w vkyfaewJh e,fpyfa'ozHG@z;a&;eJ@ +idrf;csrf;a&; ay:vpDtay:
u|
u|efefawmfwdk@&J@oabmxm;
12? wdkif;jynfwpnf;wvHk;wnf;&Sda&;/ vlrsdK;aygif;pHk wpnf;wvHk;wnf;&Sda&;jy\em
13? wyfudkyjyifwnfaqmufa&;jy\em
14? wyfudkyjyifwnfaqmufa&;vkyfzdk@ tckumv[m tcsdefaumif; jzpfygw,f?
15? ygwDwnfaqmufa&;
16? taxGaxGjy\emrsm;
- ArmjynftwGuf zGH@z;a&;vrf;a=umif;
- vwfwavm vkyfief;wm0efrsm;
jzpfygw,f?
'Dvkd pGe@f pm;=uwm - pGe@f vw
$ =f uwm[m jynfo@l 'rD u
kd a&pDa&;qDo@kd tqifq
h ifh
csDwufa&;twGuf jzpfygw,f?
tck u|efawmfwdk@ygwDu wifjywJh vwfwavmvkyfief;wm0efrsm;[m
'Drdkua&pDta&;awmfyHkuae u|efawmfwdk@jynfolawG &&SdvdkwJh (&vJ&&SdxdkufwJh) vdkvm;
awmif;qdkcsufrsm; jzpfygw,f? uGefjrLepfawGuvJ tJ'DjynfolawGeJ@ xyfwlyJ jzpfygw,f?
txufrSmwifjycJhwJh vwfwavmvkyfief;wm0efrsm; taumiftxnf
azmfa&;udk vuf&SdtcsdefrSmvnf;aumif;/ aemif 'Drdkua&pDtpdk;&w&yf ay:xGef;vmwJh
tcgrSmaomfvnf;aumif; u|efawmfwdk@ vHk;yef;oGm;=u&rSm jzpfygw,f?
us,fjyef@wJh v_yf&Sm;r_}uD;wdkif;rSm - wyfaygif;pk tzGJ@tpnf;rsm;rSm &yfwnfr_
trsdK;rsdK; - tawG;tac:tzHkzHk - tjriftoD;oD; &Sdwwf=uygw,f?
tm;vHk;udk pkpnf;Edkifzdk@qdk&if bHkvkyfief;pOf &Sd&ygr,f?
tck u|efawmfwdk@ wifjywm[m bHkvkyfief;pOf wck jzpfay:a&;twGuf
u;pm;csuf - 'Drdkua&pD wdkufazmfwdkufzufrsm;odk@wifjycsuf jzpfygw,f?
aemufw}udrftHkur_[m e0w u b,favmufyJ zdESdyfaeae - taES;eJ@tjref
jyefay:vmOD;rSmyg? 'g[m rkcsoabm jzpfygw,f? b,fawm/h b,fvdk/ bmudkta=umif;
y+yD; jzpfr,fqdkwmawmh uwifrajymEdkifyg?
u|eaf wmfw@kd rmS 1988 ckEpS w
f ek ;f u bHv
k yk if ef;pOf r&Scd yhJ g? tck bHv
k yk if ef;pOfwck
&Sdxm;zdk@vdkygw,f?
&Jabmfwdk@tpD&ifcHpm 'Dr#ygyJ?
u|efawmfwdk@ygwDrSm tcuftcJbufu wifjy&ifvJ tcuftcJawG trsm;}uD;
yg?
tcG i f h a umif ; eJ @ tvm;tvmaumif ; buf u ajym&if v J ajymp&mawG
tajrmuftjrm;yg?
tcuftcJudkausmfeif; - tcGifhaumif;eJ@ tvm;tvmaumif;udk wdk;csJ@+yD; ordkif;ay;wm0efudk xrf;aqmifoGm;=uygpdk@?
?
109