Shrutskandh Vidhan (VGM-145)

Jeerj %eeveesoe evLeceeuee kee heg<he veb.
145
ISBN 978-93-80353-43-2
efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve eje mebeeefuele
Jeerj %eeveesoe evLeceeuee
eglemkebOe efJeOeeve
(egle%eeveele SJeb peehe)
-: jeefe$eer :-
pecyeterhe jevee keer heeJeve esefjkee
ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer

MejohetefCe&cee ceneslmeJe, 11 Deketyej 2011 kees pecyeterhe-nefmleveehegj ceW
hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer eje Ieesef<ele
eLece heeeee& eer Jeerjmeeiej Je<e& kes Devleie&le ekeeefMele
Fme evLeceeuee ceW efoiecyej pewve Dee<e&ceeie& kee hees<eCe kejves Jeeues efnvoer,
mebmke=le, eeke=le, keVe[, Debespeer, iegpejeleer, ceje"er Deeefo Yee<eeDeeW
kes veee, efmeevle, DeOeelce, Yetieesue-Keieesue, JeekejCe Deeefo
efJe<eeeW hej ueIeg SJeb Je=nod ebLeeW kee cetue SJeb DevegJeeo meefnle
ekeeMeve neslee nw~ mecee-mecee hej Oeeefce&ke
ueeskeesheeesieer ueIeg hegefmlekeeSb Yeer
ekeeefMele nesleer jnleer nQ~
-: mebmLeeefhekee SJeb esjCeeeesle :-
hejcehetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe eer %eeveceleer ceeleepeer

-: ceeie&oMe&ve :-
e%eeeceCeer Deeefe&kee eer evoveeceleer ceeleepeer

-: efveoxMeke SJeb mecheeoke :-
-ekeeMeke-
efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve
mJeefmleeer kece&eesieer heer"eOeerMe jJeervkeerefle& mJeeceer peer
pecyeterhe-nefmleveehegj (cesj") G.e.-250404, Heesve veb.- (01233) 280184, 280994
-: eyebOe mecheeoke :-
Website : www.jambudweep.org
E-mail : jambudweeptirth@gmail.com
peerJeve ekeeMe pewve
COURTESY-JAIN BOOK DEPOT
eLece mebmkejCe mes efleere mebmkejCe-2007 leke 3300 eefleeeB

le=leere mebmkejCe-2010, 1100 eefleeeB ekeeefMele
C/o Shri Nabhi Kumar Manav Kumar Jain

C-4, Opp. PVR Plaza, Cannaught Place, New Delhi-1
Ph.-011-23416101-02-03/Website : www.jainbookdepot.com
elegLe& mebmkejCe
2200 eefleeeB
Jeerj efve. meb. 2538, ew$e Meg. $eeesoMeer

5 Deewue 2012, ceneJeerj peebleer
cetue
24/-.
meJee&efOekeej ekeeMekeeOeerve
kecheesefpebie - %eeveceleer vesJeke&
pecyeterhe-nefmleveehegj (cesj") G.e.
(3)
(4)
mecheeokeere
emleeJevee
-mJeefmleeer kece&eesieer heer"eOeerMe

jJeervkeerefle& mJeeceer peer
pewveOece& ceW cegKehe mes leerve jlve ceeves iees nQb-osJe, Meee Deewj ieg~ Fve
leerve jlveeW keer Gheemevee kejves mes leerve ner jlveeW keer eeefhle nesleer nw-meceioMe&ve,
mecei%eeve Deewj mecekedeeefj$e DeLee&led mees osJe-leerLekej Deeefo YeieJevleeW keer
hetpee-DeejeOevee meceioMe&ve kees eoeve kejleer nw, efpevesvosJe kes eje kens ieS
MeeeeW kee mJeeOeee kejves mes mecei%eeve keer eeefhle nesleer nw leLee iegDeeW keer
Yeefe Deeefo kejves mes eeefj$e mecekedeeefj$e yeve peelee nw~ es leerveeW ner jlve ecehejcheje mes cees#emegKe kees Yeer eehle keje osles nQ~
%eeve kes cenlJe kes yeejs ceW yeleeles ngS DeeeeeeX ves kene nw%eeve meceeve ve Deeve, peiele ceW megKe kees keejCe~
Fn hejceece=le pevce-peje-ce=leg jesi e efveJeejCe~~
Fve oes hebefeeeW ceW efkelevee meej Yej efoee ieee nw efke Fme mebmeej ceW %eeve
kes meceeve Deve keg Yeer megKe kee keejCe veneR nw Deewj en %eeveheer hejceece=le
pevce-peje-ce=leg kees efveJeejCe kejves Jeeuee nw~
Deye keesF& en hets efke Jees kewmes? lees Gmekee meceeOeeve en nw efke efpeme
Jeefe kes jesce-jesce ceW %eeve meceeee ngDee nw, Gmes nj mecee ener efevlee jnleer
nw efke ceQ kewmes Fme pevce-peje-ce=leg kees meceehle keB Deewj Fme efevlee kees efevleve
ceW yeouekej Jen Jeefe Deheves %eeve kes yeue hej melkeeeeX kees kejlee ngDee Ske
efove Fve leerveeW kee veeMe kejkes hejceelce heo kees eehle kej ueslee nw~
Fme ekeej %eeve keer Fleveer ceefncee peevekej melele %eeveepe&ve ceW Dehevee
Gheeesie ueieevee eeefnS~ keYeer Yeer Deehe en veneR meeseW efke Deye Fleveer Gce ceW keee
he{vee DeLeJee Flevee he{ efueee nw Deye Deewj he{ves keer keee pejle nw keeeWefke %eeve
neefmeue kejves keer keesF& Gce veneR nesleer nw leLee ncesMee he{les jnves mes veF&-veF& yeeleeW
keer peevekeejer efceueleer nw Dele: Deheves %eeve kees Deewj Yeer DeefOeke Je=efbiele kejves
keer Fe mes mecee-mecee hej Fme eglemkebOe efJeOeeve kees kejW leLee hegmleke ceW
ekeeefMele meYeer mlees$e hee" Deeefo kee heejeeCe kejW, ener cebieue esjCee nw~
-ye. keg. meeefjkee pewve (mebIemLe)

Deveeefokeeue mes Yetues-Yekes ngS eeefCeeeW kees Oece&ceeie& ceW ueieeves kes efueS, Gvekeer
Oece& kes eefle DeemLee GlheVe kejves kes efueS Deewj hej kes meeLe-meeLe mJekeueeCe kes efueS
Yeer DeeeeeeX ves ye[s-ye[s ebLeeW keer jevee keer nw~
Fmeer e=BKeuee ceW yeermeJeeR Meleeyoer keer eLece yeeuemeleer Deeefe&kee efMejesceefCe eer
%eeveceleer ceeleepeer ves Ske veneR, 200 mes Yeer DeefOeke ebLe Deheveer eemegke uesKeveer mes
efueKes nQ~ Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee kee en heg<he Deehekes neLeeW ceW nw, Deehe Fmes Yeer
he{kej, efJeOeeve kejkes Fmekeer megiebOe kees, Deevebo kees ueskej Deheves hegCe kees ye{eFS~
Fme eglemkebOe efJeOeeve ceW eoMeebie-efpeveJeeCeer-mejmJeleer keer hetpee nw~ leerLekej
kes cegKe mes efvekeueer ngF& efoJeOJeefve kees enCekej ieCeOej eoMeebieer ebLe keer jevee
kejles nQ~ Deepe kes Meee henues kes ebLeeW kes ner DebMe nQ Dele: %eeveece=le kee heeve kejves
kes efueS efpeveJeeCeer keer meoe Gheemevee kejvee eeefnS~
Fmemes ceesnheer DebOekeej ve neskej %eeve keer peesefle emhegefle nesleer nw~
ceeleepeer ves efueKee Yeer nweoMeebie pewveJeeCeer, hetpeles Geesle nes~
ceesnOJeeble ve nes, Goerle%eeve peesefle nes~~
eoMeebie efpeveJeeCeer keer hetpee kes yeeo eoMeebieeW kes DeIe& nQ~ es meYeer efpevesvosJe
kes cegKekeceue mes efvekeues ngS nQ, Fvekes veece nQ1. Deeeejebie 2. met$eke=leebie 3. mLeeveebie 4. meceJeeeebie 5. JeeKeee%eefhle
6. Oece&keLeebie 7. GheemekeeOeeveebie 8. Devleke=leoMeebie 9. DevegejewheheeefokeoMeebie
10. eMveJeekejCeebie 11. efJeheekemet$eebie 12. efJeeoebie~
efJeeo kes 5 Yeso nQ-heefjkece&, met$e, hetJe&iele, eLeceevegeesie, etefuekee~
hegve: heefjkece& kes 5 Yes o nQ- Meef Mee%eefhle, mete& e%eefhle, peby eterh ee%eef hle,
erhemeeieje%eefhle, JeeKeee%eefhle~
efJeeo kes le=leere Yeso hetJe&iele kes 14 Yeso nQ-1. GlheeohetJe& 2. DeeeeCeerehetJe&
3. Jeeree&vegeJeeohetJe& 4. DeefmleveeefmleeJeeohetJe& 5. %eeveeJeeohetJe& 6. meleeJeeohetJe&
7. DeelceeJeeohetJe& 8. kece&eJeeohetJe& 9. eleeKeeveeJeeohetJe& 10.efJeeevegeJeeohet Je&
11. keueeCeeJeeohetJe& 12. eeCeeJeeeeJeeohetJe& 13. efeeeefJeMeeuehetJe& 14. ueeskeefyebogmeejhetJe&~
efJeeo kes heeBeJes Yeso etefuekee kes Yeer 5 Yeso nQ-peueieleeetefuekee, mLeueieleeetefuekee,
ceeeeieleeetefuekee, heieleeetefuekee, DeekeeMeieleeetefuekee~
(5)
(6)
egle%eeve kes 2 Yeso nQ-DebieeefJe Deewj Debieyeee~ DebieeefJe kes Yeso henues yeleeS
nQ Deye Debieyeee kes 14 Yeso keewve mes nQ? yeleeles nQ1. meeceeefekeekeerCe&ke 2. mleJeekeerCe&ke 3. JeboveeekeerCe&ke 4. eefleeceCeekeerCe&ke
5. JewveefekeekeerCe&ke 6. ke=efleeceekeerCe&ke 7. oMeJewkeeefuekeekeerCe&ke 8. GejeOeeveekeerCe&ke 9. keuheJeJenejekeerCe&ke 10. keuheekeuheekeerCe&ke 11. cenekeuheekeerCe&ke
12. hegb[jerkeekeerCe&ke 13. cenehegC[jerkeekeerCe&ke 14. efveef<eefkeeekeerCe&ke~
Fleves YesoeW kes DeIe& e{ekej meJe& Jeecee ceW kens eej DevegeesieeW kes DeIe& nQeLeceevegeesie, kejCeevegeesie, ejCeevegeesie, Jeevegeesie~
Fmekes yeeo keeflehee ebLeeW kes Yeer DeIe& yeves nQ1. peeOeJeuee erkee mecesle ke<eee eeYe=le 2. OeJeuee erkee mecesle <edKeC[eiece
3. ceneOeJeuee mecesl e ceneyebOe 4. ef$euees kee%eefhle ebLe 5. peby eterhee%eefhleeb Le
6. hebeeefmlekeee, eJeevemeej, meceemeej, efveecemeej, elegjMeerefleeeYe=le 7. cetueeeej,
Deeeejmeej, jlvekejC[eeJekeeeejeefo 8. cenehegjeCe, GejhegjeCe, nefjJebMehegjeCe,
heehegjeCe Deeefo 9. leJeeLe&met$eebLe leerkee-meJee&Le&e fmeef, leJeeLe&j epeJeeefle&ke,
MueeskeJeeefle&ke, iebOenefmleceneYee<e, Deehleceerceebmee, Demeneer Deeefo~ ieesccemeej
peerJekeeb[, kece&keeb[, ef$eueeskemeej, ueefyOemeej, #eheCeemeej, hebemebeneefo~ hetCee&Ie&
mecemle efpeveMeeeeW kee nw~
Fme ekeej hetpe ceeleepeer ves Fme eglemkebOehe keuhele keer hetpee ceW keg Yeer
yeekeer veneR es[e nw~ meYeer kes DeIe& efoS nQ~
18 ceneYee<ee Deewj 700 ueIeg Yee<eeSb nQ, efhej Yeer mebKeeleeW Yee<ee ceW YeieJeeve
keer efoJeOJeefve kees meYeer mecePe peeles nQ~ {eF& erhe ceW kece&Yetefce ceW 170 efpeve nesles nQ
Deewj Fve meYeer keer efoJeOJeefve mes peerJe Dehevee DeIeceue Oees [eueles nQ~ Fme efJeOeeve keer
peeceeuee kes Deble ceW ceeleepeer ves mejmJeleer kes 16 veece efoS nQnw veece Yeejleer mejmJeleer, Meejoe nbmeJeeefnveer leLee~
efJeog<eer Jeeieereefj Deewj kegceejer, yeeeeefjCeer meJe&celee~~
efJeeve peievceelee kenles, yeeefeCeer Je yeeeCeer Jejoe~
JeeCeer Yee<ee egleosJeer ieew, es meesuen veece meJe& megKeoe~~10~~
meYeer keeeeX keer efmeef kes efueS en efJeOeeve keuhegce kes meceeve nw~ ceeleepeer ves
megvoj-megvoj boeW ceW mejue MeyoeW ceW meYeer MeyoeW kees ietbLee nw~ mee#eeled mejmJeleer keer
Yeb[ej ceeleepeer keer ke=efleeeW kees ner osKekej Devegceeve ueiee mekeles nQ efke Fme hebecekeeue
ceW Ssmes efJejues peerJe efkeleves nQ~ hetpe ceeleepeer melele %eeveejeOevee ceW ueieer jnW Deewj
nce meYeer kees %eeveece=le mes DeehueeefJele kejleer jnW~
FmeceW egle%eeve eleeW keer peehe, eleef JeefOe, egleeJeleej Deeef o efJe<ee Yeer mebkeefuelenQ~
yeermeJeeR Meleeyoer kes eLece Deeeee& eeefj$e

eeJeleea 108 eer Meebeflemeeiej peer cenejepe
mJeef mle eer cet uemebIe ceW kegb okegb oecveee, mejmJeleer ie, yeueelkeej ieCe ceW yeermeJeeReleeyoer
M ceW eLece
efoiecyej pew veeeee&-eeefj$e eeJeleea eer Meebeflemeeiej peer cenejepe ng S nQ ~ efpevekeeef#mebehle heefjee emlegle nwpevce
- Dee<ee{ yeoer 6, meved 1872
efveJeeme mLeeve
- Yeespeeece (efpeuee-yesueieeBJe) kevee&ke
veece
- meeleieeQ[e heeefue
ceelee-efhelee
- ceelee-meleJeleer, efhelee-YeerceieeQ[e heeefue
#eguueke oer#ee
- pes Meg. 13, meved 1914
eece-Getj (efpe. keesunehegj) ceneje^
oer#ee ieg
- cegefve 108 eer osJesvkeerefle& peer cenejepe
Ssueke oer#ee
- meved 1917 efiejveej #es$e, mJeeb YeieJeeve kes ejCe meeefveOe ceW
cegefve oer#ee
- heeuiegve Meg. 14, meved 1920
eece-esjveeue (efpeuee-yesueieebJe) kevee&ke
oer#ee ieg
- cegefve eer 108 osJesvkeerefle& peer cenejepe
Deeeee& heo
- Deeefeve Meg. 11, meved 1924 eece-mece[esueer (efpeuee-meebieueerceneje^) eje-elegefJe&Oe mebIe
eeefj$e eeJeleea heo
- meved 1937 iepehebLee efme#es$e (cene.)
meceeefOecejCe
- ef. Yeeheo Meg. 2, meved 1955, kegbLeueefieefj (efme#es$e)
Deeeee& osJe ves Deveske oer#eeSB oskej elegefJe&Oe mebIe meefnle oef#eCe mes Gej Deewj hetJe& mes
heefece leke meejs Yeejle ceW cebieue efJenej kejkes efoiecyej pewve cegefve hejbheje kees hegv eppeerefJele
efkeee~ Deveske leerLeeX hej efpeveeefleceeSB mLeeefhele kejeeeR, <edKeC[eiece ebLe kees leecehe hej
GlkeerCe& kejekej leLee efJeeveeW mes Gvekee efnvoer DevegJeeo kejJeekej hegmlekeeW kes he ceW Yeer ekeeefMele
kejJeekej efpeveJeeCeer kees mLeeefelJe eoeve efkeee~ Ssmes yengle mes efpeveOece& eYeeJevee kes keeeeX mes
Fme Yetleue hej Deheves eMe kees efejmLeeeer kej efoee~
Deeheves Deble ceW kegbLeueefieefj #es$e hej meuuesKevee ueskej Deheves peerJevekeeue ceW Dehevee Deeeee&heo
Deheves eLece efMe<e cegefve eer Jeerjmeeiej kees eoeve efkeee Lee~ hegve: Gvekeer hejcheje ceW efleere
heeeee& eer efMeJemeeiej cegefvejepe ngS, le=leere heeeee& eer Oece&meeiej cenejepe, elegLe& heeeee& eer
Deefpelemeeiej cenejepe, hebece heeeee& eer eseebmemeeiej cenejepe ngS nQ hegve: Deeeee& eer
eseebmemeeiej peer cenejepe keer meved 1992 ceW meceeefOe nesves kes heeeled Gvekes he hej Deeeee&eer
DeefYevebovemeeiej cenejepe ngS nQ, pees Jele&ceeve heeeee& ("s heeeee&) kes he ceW elegeJf e&Oe mebIe kee
mebeeueve kejles ngS efpeveOece& keer eYeeJevee kej jns nQ~
(7)
(8)
eeefj$eeeJeleea eer Meebeflemeeiejeeee& kes eLece heefMe<e

eeefj$eefMejesceefCe hetpe Deeeee&jlve
eer Jeerjmeeiej cenejepe kee heefjee-Ske ef ceW
efJeOeeve keer jeefe$eer jeîeewjJe, ieefCeveerecegKe, Deeefe&keeefMejesceefCe
mJeefmle eer cetuemebIe ceW kegvokegvoecveee, mejmJeleer ie, yeueelkeejieCe ceW

yeermeJeeR meoer kes eLece efoiecyej pewveeeee& eeefj$eeeJeleea eer Meebeflemeeiej peer
cenejepe kes eLece heefMe<e Deeeee&eer Jeerjmeeiej cenejepe ngS nQ~ Gvekee mebef#ehle
heefjee efvecve ekeej nwpevce
-Dee<ee{ Meg. 15, meved 1876, efJe.meb. 1933
eece
-Jeerj ieeBJe (efpe.-Deewjbieeyeeo, ceneje^)
veece
-nerjeueeue
peeefle SJeb iees$e
-KeC[sueJeeue peeefle SJeb iebieJeeue iees$e
efhelee
-eer jecemegKe pewve
ceelee
-eerceleer YeeieJeleer pewve (Yeeiet yeeF&)
#eguueke oer#ee
-heeuiegve Meg. 7, meved 1923 (efJe.meb. 1980)
veece
-eer Jeerjmeeiej cenejepe
cegefveoer#ee
-Deeefeve Meg. 11, meved 1924 (efJe.meb. 1981)
eece
-mece[esueer-ceneje^
oer#eeieg
-eeefj$eeeJeleea Deeeee& eer Meebeflemeeiej peer cenejepe
Deeeee& heo Iees<eCee -kegbLeueefieefj ceW Deeeee& eer Meebeflemeeiej peer cenejepe eje
eLece Yeeheo Meg. 7, meved 1955 (efJe.meb. 2012)
Deeeee&heoejesnCe
-ef. Yeeheo ke=. 7, meved 1955 (efJe.meb. 2012)
mLeeve
-Keeefveee-peehegj (jepe.)
meceeefOecejCe
-Deeefeve ke=. DeceeJemee, meved 1957 (efJe.meb. 2014)
mLeeve
-Keeefveee-peehegj (jepe.)
pevcemLeeve-efkewleveiej (yeejeyebkeer) G.e.

pevceefleefLe-Deemeespe megoer 15 (MejohetefCe&cee) efJe. meb. 1991, (22 Deketyej meved 1934)
peeefle-DeeJeeue efo. pewve, iees$e-ieeseue, veece-keg. cewvee
ceelee-efhelee-eerceleer ceesefnveer osJeer SJeb eer essueeue pewve
Deepevce yeeee& ele-F&. meved 1952 ceW yeejeyebkeer ceW MejohetefCe&cee kes efove
#egefuuekee oer#ee-ew$e ke=. 1, F&. meved 1953 kees ceneJeerjpeer DeefleMee #es$e (jepe.) ceW Deeeee&jlve
eer osMeYet<eCe peer cenejepe mes~ veece-#egefuuekee Jeerjceleer
Deeefe&kee oer#ee-JewMeeKe ke=. 2, F&. meved 1956 kees ceeOeesjepehegje (jepe.) ceW eeefj$eeeJeleea 108
Deeeee& eer Meeb eflemeeiej peer keer hejcheje kes eLece heeOeerMe Deeeee& eer Jeer jmeeiej
peer cenejepe kes kejkeceueeW mes~
meeefnefleke ke=eflelJe-Demeneer, meceemeej, efveecemeej, cetueeeej, keeleb$e-JeekejCe,
<edKeC[eiece Deeefo ebLeeW kes DevegJeeo/erkeeSb SJeb 250 efJeefMe ebLeeW keer uesefKekee~ meved 1995 ceW DeJeOe
efJe.efJe. (hewpeeyeeo) eje [er.efued. keer ceeveo GheeefOe mes efJeYetef<ele~
leer Le& ef vecee&Ce esjCee-nefmleveehegj ceW peb yeterhe les jnerhe, leerveuees ke Deeef o jeveeDeeW kes efvecee&Ce, MeeeleeerLle&
DeeesOee kee ef Jekeeme SJeb peer Ceexej, eeeie-Fueeneyeeo (G.e.) ceW leerLekej $e+<eYeoslehemLeueer
Je
leer Le& kee efvecee&Ce,
leerLekej pevceYetefceeeW kee efJekeeme eLee-YeieJeeve ceneJeerj pevceYetefce kegC[uehegj (veeueboe-efyenej) ceW vebeeJele&
cenue veeceke leerLe& efvecee&Ce, YeieJeeve heg<heobleveeLe keer pevceYetefce keekevoer leerL(efe& veke ieesjKehegj-G.e.) kee
efJekeeme, YeieJeeve heee&veeLe kesJeue%eeveYetefce Deefn$e leerLe& hej leerme eewyeermeer efceboj, nefmleveehegj ceW pecyeterhe
mLeue hej YeieJeeve MeebefleveeLe-keg bLeg veeLe-DejnveeLe keer 31-31 heg Gegb ie Ke[d ieemevelecee,
eef ceeb ieer leg bieer ceW ef vecee&CeeOeerve
108 heg Gebg bie YeieJeeve $e+<eYeosJe keer efJeMeeue eef lecee Fleeefo~
ceneslmeJe esjCee-hebeJe<eeae pecyeterhe ceneceneslmeJe, YeieJeeve $e+<eYeosJe Debleje&êre efveJee&Ce
ceneceneslmeJe, DeeesOee ceW YeieJeeve $e+<eYeosJe cenekegbYe cemlekeeefYe<eske, kegC[uehegj ceneslmeJe, YeieJeeve
heee&veeLe pevcekeueeCeke le=leere meneeefyo ceneslmeJe, efouueer ceW keuhegce ceneceC[ueJeOeeve
ef kee Ssefleneefmeke
Deeeespeve Fleeefo~ efJeMes<ehe mes 21 efomecyej 2008 kees pecyeterhe mLeue hej efJeeMeebefle DeeEnmee
meccesueve kee Deeeespeve ngDee, efpemekee GodIeeve Yeejle keer je^heefle eerceleer eefleYeeosJeerefmebn heeerue
eje efkeee ieee~
Mew#eefCeke esjCee-pewve ieefCele Deewj ef$eueeske efJe%eeve hej Debleje&êre mebieeser, jeêre kegueheefle
meccesueve, Feflenemekeej meccesueve, veeeeOeerMe meccesueve SJeb Deve Deveske jeêre-Debleje&êre mlej kes
mesefceveej Deeefo~
jLe eJele&ve esjCee-pecyeterhe %eevepeesefle (1982 mes 1985), meceJemejCe eerefJenej (1998 mes
2002), ceneJeerj peesefle (2003-2004) kee Yeejle YeceCe~
Fme ekeej efvele vetleve YeeJeveeDeeW keer peveveer hetpe ceeleepeer efejkeeue leke Fme JemegOee kees
megMeesefYele kejleer jnW, ener cebieue keecevee nw~
N: M
eer %eeveceleer ceeleepeer kee mebef#ehle-heefjee

-e%eeeceCeer Deeefe&kee evoveeceleer
(9)
eqoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve-mebef#ehle heefjee

efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve keer mLeehevee hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer
keer esjCee mes meved 1972 ceW jepeOeeveer efouueer ceW ngF& Leer~ mebmLeeve kee cegKe keeee&uee meved 1974
mes nefmleveehegj cesW eejbYe ngDee~ Fme mebmLeeve kes Devleie&le Deveske ieefleefJeefOeeeB nefm leveehegj ceW leLee
Deve$e eue jner nQ1. meved 1972 mes Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee kes ceeOece mes ueeKeeW ebLe ekeeefMele nes jns nQ~
2. meved 1974 mes Fme mebmLeeve kes cegKehe$e kes he ceW mecei%eeve efnvoer ceeefmeke heef$ekee
kee efvejblej ekeeMeve nes jne nw~
3. meved 1974 mes 1985 leke nefmleveehegj ceW pecyeterhe jevee kee efvecee&Ce keee& ngDee~
4. meved 1974 mes Deye leke pecyeterhe jevee kes Deefleefje Deveske efpevecebefojeW kee efvecee&Ce
ngDee nw-keceue cebefoj, leerve cetefle& cebefoj, Oeeve cebefoj, MeebefleveeLe cebefoj, Jeemeghetpe cebefoj,
cebefoj, meneket cebefoj, efJeeceeve yeerme leerLekej cebefoj, DeeefoveeLe cebefoj, Deeheo cebefoj,
$e+<eYeosJe keerefle&mlebYe, mJeefCe&ce lesjnerhe jevee, veJeenMeebefle efpevecebefoj, leerve ueeske jevee SJeb eer
MeebefleveeLe-kegbLegveeLe-DejnveeLe keer 31-31 heg Gegbie eefleceeDeeW keer mLeehevee ~
5. pecyeterhe hegmlekeeuee efpemeceW ueieYeie 15000 ebLe mebenerle nQ~
6. Ceceeskeej ceneceb$e yeQke efpemeceW YeeeW eje efueKekej Yespes iees kejes[eW Ceceeskeej ceb$e
pecee efkees peeles nQ~
7. mecee-mecee hej efMe#eCe-eefMe#eCe efMeefJejeW leLee mebieesefeeW kes Deeeespeve efkees peeles nQ~
8. eeef$eeeW kes Meg Yeespeve kes efueS jepee eseebme Yeespeveeuee kee mebeeueve~
9. eeef$eeeW kes "njves kes efueS DeeOegefveke megefJeOeeege [eruekeme heuewdme JeeueereF&
k Oece&MeeueeDeeW
leLee keesef"eeW SJeb yebieueeW kee efvecee&Ce efkeee ieee nw~
10. pecyeterhe heefjecee kes efueS veewkee efJenej, SsjeJele neLeer leLee ceveesjbpeve nsleg efceveer ^sve,
Petues Deeefo nQ~
11. %eeveceleer keuee cebefojced ceW nefmleveehegj kes eeeerve Fefleneme mes mebbyebefOele PeeBefkeeeB nQ~
12. leerLekej pevceYetefceeeW keer Jebovee SJeb Oeeefce&ke efheuceeW kee eoMe&ve kejves Jeeues efLeesj mes
meceefvJele ieefCeveer %eeveceleer nerjke peebleer Skemeesme~
efouueer, cesj", cegpehehejveiej, nefjej, PeeBmeer, eflepeeje Deeefo mes pecyeterhe mLeue leke Deeves
kes efueS efove Yej yemeW efceueleer jnleer nQ~
efo. pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve kes Devleie&le YeieJeeve ceneJeerj pevceYetefce kegC[uehegj (veeueboe)
efyenej ceW YeJe vebeeJele& cenue leLee eeeie-Fueeneyeeo (G.e.) ceW efveefce&le leerLekej $e+<eYeosJe
lehemLeueer leerLe& kee Yeer mebeeueve neslee nw~
pecyeterhe SJeb Deve jeveeDeeW kes oMe&ve nsleg nefmleveehegj heOeejkej DeeOeeeflceke SJeb Yeewefleke
megKe keer eeefhle kejW~
( 10 )
Jeerj %eeveesoe ievLeceeuee kes efMejesceefCe mebj#eke

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
eer celeer efvece& }e pewve Oe.he. mJe. eer he sceevo pewve, lelheg$e heoer he keg ceej pewve,jerKeeyeeJe}er, efouueer-6~
eerceleer megceve pewve Oe.he. eer efoeqiJepee eEmen pewve, Fboewj~
eer ceneJeerj hemeeo pewve mebIeheefle, peer-19, meeTLe SkemesvMeve, veF& efouueer~
eer censv heeue njsv kegceej pewve, metjpece} efJenej, efouueer~
eerceleer ceesnveer pewve Oe.he. eer megveer} pewve, heerle efJenej, efouueer~
eer osJesvo kegceej pewve (Oeens[e Jee}s) ieg[ieeBJe (nefj.)~
eerceleer Meejoe jeveer pewve Oe.he. mJe. efjKeyeebo pewve, yeengyeueer SvkeuesJe, efouueer-92~
[e@. osJesv kegceej pewve, Yeesheeue (ce.e.)
eerceleer mebieerlee pewve Oe.he. eer mebpeerJe kegceej pewve, Mesjkees (efyepeveewj) G.e.
eer Deefveue kegceej pewve, oefjeeiebpe, efouueer
eer yeer.[er. ceoveeFke, cegcyeF&
eer Oevekegceej pewve, yeengyeueer SvkeuesJe, efouueer-92~
eer efpelesv kegceej pewve SJeb eerceleer megveerlee pewve keesef[ee, heueesefj[e, et.Sme.S.
eerceleer efJeceuee osJeer pewve Oe.he. eer DeesceekeeMe pewve, mJeeefueke veiej, nefjej (GejeKeb[)~
eer Deefcele pewve SJeb mebYeJe pewve megheg$e eerceleer Deveerlee pewve Oe.he. eer cetueebo pewve heeveer,
efomehegj (keecehe) Deemeece~
16. eerceleer Deefpele kegceejer pewve Oe.he. eer censv kegceej pewve, Deesyesoguueeiebpe (jeemesve) ce.e.~
17. eer veeefYekegceej pewve, pewve yegke ef[hees, meer-4, eerh .Jeer.Deej. hueepee kes heers, kevee@ huesme, veF& efouueer~
Jeerj %eeveesoe ievLeceeuee kes hejce mebj#eke

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
eer ceeBieer}e} yeeyet}e} hene[s, nwojeyeeo (DeevOe heosMe)~

[e@. hekeeMeevo pewve, 792 efJeJeskeevebohegjer, efmeefJe} }eFve, meerleehegj (G.he.)~
eer megcele hekeeMe pewve, ieppet keje, Meenoje, efouueer~
eer megveer} kegceej pewve, eje-megveer} wkemeeF&ume, mejOevee (cesj") G.he.~
mJe. eer hekeeMe ebo Decees}ke ebo pewve meje&He, meveeJeo (ce.he.)~
eer heegcve kegceej peJesjer, jeskeef[ee}sve, yeesjerJe}er (Jesm) cegbyeF&~
eerceleer Ge|ce}e osJeer Oe.he. eer keevleer hemeeo pewve, $e+<eYe efJenej, efouueer~
eerceleer G<ee pewve Oe.he. eer efJece} hemeeo pewve, $e+<eYe efJenej, efouueer~
eer Deevevo hekeeMe pewve (meewjce Jee}s) , ieebOeerveiej, efouueer~
eerceleer meefjlee pewve Oe.he. eer jepekegceej pewve, efkeoJeF& veiej, keevehegj~
mJe. eerceleer kew}eMeJeleer Oe.he. eer kew}eMe ev pewve , leesheKeevee yeepeej, cesj"~
eer Yeevesv kegceej pewve, eje-eer efJeee pewve, Yeiele eEmen ceeie&, peehegj~
eer heoerhe kegceej Meeeqvle}e} efye}e}e, Devetheveiej, Fboewj, (ce.he.)~
eer megjsMeebo heJeve kegceej pewve, yeejeyebkeer (G.e.)~
eer veLeceue heejmeceue pewve, keuekeee-7~
eerceleer mJe. MeebleeyeeF& Oe.he. eer keceueebo pewve, meveeJeo (ce.e.)~
eer heebo pewve keeefjee, efouueer
eer DeeMeg pewve, keeuekee peer, veF& efouueer
eer eegcve kegceej pewve eser mee., eer Decejebo pewve meje&he, ueKeveT (G.e.)
( 11 )
( 12 )
efJe<eeevegeceefCekee
e.meb. efJe<ee
he=
1. eglemkebOe efJeOeeve
2. %eeve heeermeer ele efJeefOe
3. eglemkebOe ele efJeefOe
4. egle%eeve ele SJeb ceb$e
5. <edKeC[eiece ebLe hetpee
6. <edKeC[eiece ebLe mlegefle
7. <edKeC[eiece ebLe Deejleer
8. Demeneer ebLe hetpee
9. Deeeee& eer kegvokegvo mJeeceer keer hetpeve
10. mejmJeleer ceelee keer Deejleer
11. eoMeebie mejmJeleer mlees$e (mebmke=le)
12. eoMeebie mejmJeleer mlees$e (efnvoer)
13. mejmJeleer mlees$e
14. mejmJeleer osJeer kes 108 ceb$e
15. efpeveJeeCeer mlegefle
16. mejmJeleer eeueermee
17. mejmJeleer ceelee keer mlegefle
18. Yepeve
19. Yepeve
20. meesuen pevceYetefceeeW keer veeceeJeueer
1-21
22
24
26
33
42
43
44
50
54
55
56
57
59
61
62
65
66
67
68
N: M
eglemkebOe ceC[ue efJeOeeve
Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee
`
cebieueeejCe
-egleYeefeefmeJejmeemeCeeCeb, efmeeCeb kecceekekecegkekeeCeb~
keeTCe Cecegkekeejb, YeeerS Ceceeefce DebieeFb1~~1~~
efpevekee Jej Meemeve peie eefme, pees kece&ee mes jefnle efme~
Gvekees kej vecemkeej Yekelee, eoMe DebieeW kees vecetB efvele~~1~~
Deeeej met$eke=le mLeeve Debie, meceJeee Je JeeKeee%ehleer~
nw %eele=Oece&keLeveebie "e, Deew GheemekeeOeeveebie ke=leer~~2~~
Deble:ke=ledoMe Deew DevegejesheheeooMeke nw Debie%eeve~
nw eMve JeekejCe efJeheekemet$e, Fve ieejn DebieeW kees eCeece~~3~~
heefjkece&met$e eLeceevegeesie, hetJe&iele etefuekee hebeefJeOee~
Fve egle yeejnJeeb efJeeo, nw Debie Gmes eCecetB ef$eefJeOee~~4~~
GlheeohetJe& DeeeeCeere, Deew Jeere& Deefmleveeefmle eJeeo~
%eeveeJeeo meleeJeeo, DeelceeJeeo kece&eJeeo~~5~~
Deew eleeKeeve hetJe& efJeeevegJeeo keueeCe veece hetjye~
pees eeCeJeeo efkeefjee efJeMeeue, Deew ueeskeefyebogmeej hetjye~~6~~
oMe eewon Dee" De"ejn Deew, yeejn yeejn meesuen Je yeerme~
nw leerme Je hebn Mes<e eej ceW, oMe oMe Jemlet egleeCeerle~~7~~
1. eeke=le egleYeefe (eerkegbokegboosJe efJejefele kee heeevegJeeo)
(2)
eewonhetJeeX ceW Jemlegveece, DeefOekeejeW keer mebKee ece mes~

Fve hetJeeX keer efpeleveer Jemlet, Gve meyekees eCecetB Yeeer mes~~8~~
Ske Ske Jemleg ceW yeerme yeerme, eeYe=le ceeves DeeeeeeX ves~
Jemlet lees efJe<ece Je mece Yeer nQ, eeYe=le mece mebKee ceW ceeves~~9~~
eewon hetJeeX keer Ske Meleke, hebeeveJes Jemlet nesleer nQ~
meye eeYe=le mebKee leerve menme, veJe meew hetJeeX keer nesleer nQ~~10~~
oesneFme efJeOe Yeeer jeie mes, mleJeve keB egle Meee~
efpeveJej Je=<eYe cegPes legjle, osJees egle kee ueeYe~~11~~
DeLe eglemkebOee%eeefle%eeheveee ceb[uemeesheefj heg<heebpeefueb ef#ehesled~
DeLe mLeehevee
ieerlee bo-efpeveosJe kes cegKe mes efKejer, efoJe OJeveer DeveDe#ejer~
ieCeOej enCe kej eoMeebieer, ebLecee jeveekejer~~
Gve Debie hetjye Meee kes ner, DebMe es meye Meee nQ~
Gme pewveJeeCeer kees vecetB, pees %eeve Dece=le meej nw~~
oesneeglemkebOe Jej keuhegce, cegbnceebiee heue osle~
Deeeveve kej ceQ pepetB, mJe hej %eeve kes nsle~~1~~
eR eglemkebOekeuhegce! De$e DeJelej DeJelej mebJeew<ed Deeeveveb~
eR eglemkebOekeuhegce! De$e efle efle ": ": mLeeheveb~
eR eglemkebOekeuhegce! De$e cece meefVeefnlees YeJe YeJe Je<ed meefVeOeerkejCeb~
DeLe Deke
eecej bo- pewve meeOeg efee mece heefJe$e veerj ues efueee~
mJeCe& Ye=bie ceW Yeje heefJe$e YeeJe ceQ efkeee~~
eoMeebi e pewv eJeeCeer hetpeles Geesl e nes~
ceesnOJeeble ve nes Goerle %eevepeesefle nes~~1~~
eR eglemkebOekeuhegceee pevcepejece=legefJeveeMeveee peueb efveJe&heeceerefle mJeene~
kesMejeefo kees efIemeee mJeCe& hee$e ceW Yejer~
heehe leehe Meebefle nsleg hetpentB Fmeer Iejer~~ eoMeebie....~~2~~
eR eglemkebOekeuhegceee mebmeejleeheefJeveeMeveee ebovebb efveJe&heeceerefle mJeene~
(3)
evjefMce kes meceeve Oeewle mJe Meeefue nQ~

hegbpe kees e{eJeles Yeje megJeCe& Leeue nw~~ eoMeebie....~~3~~
eR eglemkebOekeuhegceee De#eeheoeehlees De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~
ceesieje iegueeye ebhe keslekeer egveee kes~
mJeelce meewKe eehle nese heg<he kees e{eJeles~~ eoMeebie......~~4~~
eR eglemkebOekeuhegceee keeceyeeCeefJeOJebmeveee heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~
uekeeefo JebpeveeW mes Leeue kees Yejee kes~
%eeveosJelee meceerhe Yeefe mes e{ee kes~~ eoMeebie.....~~5~~
eR eglemkebOekeuhegceee #egOeejesieefJeveeMeveee vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~
oerh e ceW kehetj pJeeue Deejleer GleejntB~
%eevehetj pewve Yeejleer oe ceW OeejntB~~eoMeebie.....~~6~~
eR eglemkebOekeuhegceee ceesnevOekeejefJeveeMeveee oerheb efveJe&heeceerefle mJeene~
Oethe ues oMeebie Deefivehee$e ceW efn KesJeles~
kece& Yemce nes G[s megiebefOe kees efyeKesjles~~eoMeebie......~~7~~
eR eglemkebOekeuhegceee Dekece&onveee Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~
mesJ e mebleje Deveej e#e Leeue ceW YejW~
cees#e heue kes nsleg Meee kes meceerhe ues OejW~~eoMeebie.......~~8~~
eR eglemkebOekeuhegceee cees#eheueeehlees heueb efveJe&heeceerefle mJeene~
Jeeefj iebOe Meeefue heg<he e megoerhe Oethe ues~
melheueeW mecesle DeIe& mes pepeW megeMe efceues~~eoMeebie......~~9~~
eR eglemkebOekeuhegceee DeveIe&heoeehlees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
mJeCe& Yeb=ie veeue mes, megMeebefle Oeej ose kes~
efJee Meebefle nes legjble, F meewKe ose kes~~eoMeebie.....~~10~~
Meeblees MeebefleOeeje~~
iebOe mes mecemleefoked, megiebOe kej jns meoe~
heg<he kees meceefhe&les, ve og:Ke-JeeefOe nes keoe~~eoMeebie....~~11~~
efoJe heg<heebpeefue:~
(4)
meesj"e-
DeLe eleske DeIe&

efpeveJeeCeer nw hetpe, Debie leLee Debieyeee pees~
efpeveJee efpevemece hetpe, Dele: hetpentB Yeefe mes~~
Fefle ceb[uemeesheefj heg<heebpeefueb ef#ehesled ~
DeLe eLeceoues heg<heebpeefue:

eewheeF&- cegefveeeW kes Deeeej eOeeve, Gvekee hetjCe kejs yeKeeve~
kejes elvehetJe&ke meye efeee, efpememes efceues MeerIe efMeJeefeee~~
oesne- heo nQ Deeeejebie ceW, De"jn menme eceeCe~
pees hetpeW efvele DeIe& ues, efceues meewKe efveJee&Ce~~1~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&le Deeeejebieee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
mJemecee hejmeceeeW kees kens, eer kes ue#eCe JejCees~
met$eke=leebie otmeje Debie, Fmekees vecele efceues megKe mebie~~
oesne- Fmeer otmejs Debie ceW, heo eerme npeej~
hetpele ner Yece veeMe kes, efceues mecee kee meej~~2~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&lemet$eke=leebieee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
eewheeF&- peerJe Deewj hegodieue kes Yeso, Ske oese $ee Deeefo Deveske~
JeCex mLeeveebie meowJe, hetpele efceues %eeve mJeecesJe~~
oes ne- leerp es mLeeveebie ceW, heo yeeueerme npeej~
pees hetpeW Jes MeerIe ner, uenW mJeelceefveefOe meej~~3~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&lemLeeveebieee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Je Dehes#ee jnW meceeve, Gmes kenW meceJeee megceeve~
#es$e keeue De YeeJe meceeve, Fvekee Yeer en kejs yeKeeve~~
oes ne- Ske ueeKe eeQme" menme, heo Fmekes nQ peeve~
hetpele ner efpevekes meMe, efceuelee mJeelce efveOeeve~~4~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&lemeceJeeeebieee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
peerJe Deefmle ee veemleer Deeefo, mee" npeej eMve Fleeefo~
Fvekee Gej osJes efvele, JeeKee e%ehleer Jen efme~~
(5)
heo ceeves oes ueeKe De, DeeF&me npeej~

Jemeg efJ eOe DeIe& e{ ee ntB, ef ceues meg i eg C e Yeb [ ej~~5~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leJeeKeee%eefhleDebieee DeIe efveJe&heeceerefle mJee
ne~
leerLekej keer Oece& keLeeefo, efoJeOJeefve mes JeCex meeeof ~
$ee mebOee ceW efKejleer OJeveer, mebMee Deeefo oes<e kees nveer~~
oes ne- heeb e ueeKe hheve menme, heo nQ FmeceW peeve~
veeLe1 Oece&- keLeeb i e en, pepet B Fmes ieg C eKeeve~~6~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leveeLeOece&keLeebieee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
heeef#eke vewefke meeOeke Yeso, eeJeke kes eefleceeefo Deveske~
Fvekee JeCe&ve kejs Decebo, mees GheemekeeOeeve megDebie~~
oesne- ieejn ueKe meej menme, heo nQ FmeceW efme~
pees hetpeW efvele YeeJe mes, Jes heo uenW Deefvebe~~7~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leGheemekeeOeeveebieee DeIe efveJe&heeceerefle mJeen
e~
eefle leerLekej leerjLekeeue, oMe oMe cegefve efvepe Deelce mebYeeue~
Ieesj Ieesj Ghemeie& menble, kesJeefue nes efveJee&Ce uenble~~
oes ne- Devle:ke=le oMe veece en, Debie pepetB Oej vesn ~
lesFme ueKe De"Jeerme menme, heo mes en JeCexe~~8~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leDeble:ke=leoMeebieee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
eewefyeme leerLekej kee leerLe&, GveceW nes oMe oMe cegefve F&Me~
Ieesjeshemeie& menvekej cejs, Devegej ceW Fv DeJelejs~~
oesne- Devegejewheheeefoke oMeb, Debie pepetB megKekeej~
heo nQ yeeveJes ueeKe De, eJJeeueerme npeej~~9~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&le DevegejewheheeefokeoMeebieee DeIe efveJe&heeceer
le mJeene~
ef
Dee#esefheefCe efJe#esefheefCe leLee, mebJesoefve efveJexoefve keLee~
ve cegef efebleeefoke eMve, JeCe&ve kejlee nw en Debie~~
(6)
FmeceW heo eflejeveJes, ueeKe Je meesue npeej~

eMve JeekejCe Debie kees, pepetB efceues megKekeej~~10~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leeMveJeekejCeebieee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
MegYe De DeMegYe kece&heue heeke, JeCe&ve kejlee Debie efJeheeke~
Je #es$e keeue De YeeJe, Fvekes Deeee kens mJeYeeJe~~
oes neFme efJeheeke met$eebie ceW, heo nQ Ske kejes[~
ueeKe egjemeer Yeer kenW, pepetB meoe kej pees[ ~~11~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leefJeheekemet$eebieee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
leerve Meleke $esme" cele efYeVe, Gvekee JeCe&ve kejs DeefKeVe~
veevee Yeso meefnle en Debie, efJeeo veece en Deble~~
oesne- Fke meew Dee" kejes[ De, heo nQ De[me" ueeKe~
hheve npeej heeB e Yeer , pepetB veceekej ceeLe~~12~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leefJeeoebieee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Meeblees MeebefleOeeje~ efoJe heg<heebpeefue:~
oes ne-
oesne-
1. %eele=Oece&keLeebie veece Yeer nw~
DeLe efleereoues heg<heebpeefue:

MebbYeg bo-Fme efJeeo kes heeBe Yeso, heefjkece& met$e eLeceevegeessie~
hetjyeiele De etefuekee kener, FveceW Yeer kens eYeso eesie~~
henues heefjkece& kes heebe Yeso, GveceW MeefMe e%ehleer henuee~
GmeceW heo efeme ueeKe heebe, nppeej pepetB ues DeIe& Yeuee~~13~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leeve%ehlees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
otpee metjpe e%eefhle kene, heefjkece& mete& mes mebyebOeer~
Deeet ceb[ue heefjJeej $e+ef, De ieceve Deeve efove-jele efJeOeer~~
Fve meyekee JeCe&ve kejlee en, Fmekees Yeeer mes hetpetB ceQ~
heo heebe ueeKe De leerve menme, Fve Jebole YeJe mes ttB ceQ~~14~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&lemete&e%ehlees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
e%ehleer pebyeterhe veece, en ces kegueeeue #es$eeefoke~
Jesefokee mejesJej veoer Yeesie, Yet efpevecebefoj megjYeJeveeefoke~~
(7)
Fme pebyeterhe kes ceOe efJeefJeOe, jevee kee JeCe&ve kejlee nw~
heo leerve ueeKe heeerme menme, Fvekee Dee&ve YeJe njlee nw~~15~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&lepebyeterhee%ehlees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Fme ceOeueeske ceW erhe Deewj, meeiej nQ mebKeeleerle kens~
efkemeceW keee nw? en meye JeCex, Jeblej Deeefoke DeeJeeme kens~~
FmeceW heo yeeJeve ueeKe leLee, eerme npeej yeKeeves nQ~
nce Yeeer mes hetpeW Fmekees, efpememes YeJe YeJe og:Ke neves nQ~~16~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leerhemeeieje%ehlees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
JeeKee e%ehleer hejerkece&, peerJeepeerJeeefoke JeeW kees~
YeJeeW Je DeYeJeeW efmeeW kees, JeCex yeng Jemlet YesoeW kees~~
FmeceW heo ueeKe egjemeer De, eerme npeej yeKeeves nQ~
nce Fmekeer hetpee kejkes ner, efvepe Deelcee kees heneeves nQ~~17~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leJeeKeee%ehlees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
DeLe le=leereoues heg<heebpeefue:
Gme efJeeo kee Yeso otmeje, met$e veece kee ceevee nw~
nw peerJe DeyebOeke DeJeuesheke, Fleeefoke kejs yeKeevee nw~~
en efeee-DeefeeeJeeoeW kees, De efJeefJeOe ieefCele kees JeCex nw~
heo nQ Deemeer ueeKe kens, Fmekees hetpetB YeJelejCeer es~~18~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leefJeeoYesomet$eee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
DeLe elegLe&oues heg<heebpeefue:
leerLekej eeer nueOej De, veejeeCe eefleveejeeCe nQ~
$esme" es Meueekeeheg<e kens, Fvekes eefj$e kees JeCex es~~
efpeveJej efJeeeOej $e+erOej, cegefveeeW jepeeefoke heg<eeW kees~
JeCex heo FmeceW heeBe menme, eLeceevegeesie hetpetB Fmekees~~19~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leefJeeoYesoeLeceeveg eesieee DeIe efveJe&heeceer
e mJeene~
efl
(8)
DeLe hebeceoues heg<heebpeefue:

eewLee nw Yeso hetJe&iele pees, Fmekes Yeer eewon Yeso kens~
Glheeo hetJe& henuee en Yeer, Glheefe veeMe efmLeefle kens~~
meye JeeW keer heee&eeW kees, en JeCex Fmekees hetpetB ceQ~
FmeceW heo Ske kejes[ kens, Jebole YeJe og:Ke mes ttB ceQ~~20~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leGlheeohetJee&e DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
DeeeeCeere hetjye otpee, en megvee meele meew De ogve&e~
n Je heoeLeeX kees JeCex, FmeceW heo eeveJes ueeKe DeYee~~
Fme efeflee hetJe& kees hetpetB ceQ, Fmekee keg DebMe Deepe Yeer nw~
<edKeC[eiece pees met$eebLe, Gve Yeeer YeJeYee njleer nw~~21~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leDeeeeCeerehetJee&e DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Jeeree&vegJeeo nw le=eflee hetJe&, en DeelceJeere& hejJeereeX kees~
leheJeeree&efoke kees kenlee nw, heo meej ueeKe Fmeer ceW neW~~
Fmekeer Yeeer mes Meefe ye{s, efhej egefe efceues efMeJeceejie keer~
efhej %eeve hetCe& nes cegefe efceues, ceQ hetpee keB melele Fmekeer~~22~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leJeeree&vegeJeeohetJee&e DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
pees Deefmleveeefmle eJeeo hetJe&, mJeJe #es$e keeueeefoke mes~
meye Jemlet kee DeefmlelJe kens, veeefmlelJe DeveJeeefoke mes~~
en ogve&e kee Keb[ve kejkes, vee eje efJeefOe eefle<esOe kens~
FmeceW heo mee" ueeKe ceeveW, Fmekees hetpele mecekelJe uens~~23~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leDeefmleveeefmleeJeeohetJee&e DeIe efveJe&heeceermJeene~
efle
pees %eeveeJeeo veece hetjye, ele#e hejes#e eceeCeeW kee~
ceefleegle DeJeOeer cevehee&e De, kesJeue Fve heebeeW %eeveeW kee~~
yengYeso eYeso meefnle JeCex, Fmekees hetpele nes %eeve hetCe&~
FmeceW heo Fke kece Skekeesef, Fme Jebole nes De%eeve etCe&~~24~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&le%eeveeJeeohetJee&e DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(9)
en mele eJeeo hetJe& oMeefJeOe, meleeW kee JeCe&ve kejlee nw~

en mehleYebie mes meye heoeLe& kee, megvoj efe$eCe kejlee nw~~
Fmekes hetpeve mes Pet" kehe, ogYee&<eeeW veMe peeleer nQ~
heo Skekeesef n nQ hettpetB, efoJeOJeefve JeMe nes peeleer nQ~~25~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&lemeleeJeeohetJee&e DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Deelcee efveee mes Meg kene, efhej Yeer DeMeg mebmeejer nw~
JeJenej veeeefele ner keceeX kee, kelee& nw YeJekeejer nw~~
en DeelceeJeeo hetJe& kenlee, FmeceW heo efyyeme keesef kens~
Fmekees hetpele ner DeelceefveOeer, efceueleer nw pees YeJe og:Ke ons~~26~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leDeelceeJeeohetJee&e DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
en kece&eJeeo hetJe& veevee, efJeOe keceeX kee JeCe&ve kejlee~
F&ee&heLe kece& ke=leerkeceeX kees, DeOe:kece& kees Yeer kenlee~~
FmeceW heo Ske kejes[ ueeKe, Demmeer nQ Fmekees hetpetB ceQ~
efvepe hej kee Yeso %eeve kejkes, Fve Dee" kejce mes ttB ceQ~~27~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&lekece&eJeeohetJee&e DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
pees eleeKeeve eJeeo hetJe&, Jen Je #es$e keeueeefoke mes~
efveeefcele Je Deefveeefcele keeueeW leke, yengleeie efJeOeer kees yeleueekes~~
Jemlet meoes<e kee leeie kejes, efveoex<e Jemleg Yeer lehe efe mes~
heo nQ eewjemeer ueeKe kenW, hetpetB Fmekees ceQ yeng efe mes~~28~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leeleeKeeveeJeeohetJee&e DeIe efveJe&heeceerefleeene~
mJ
en efJeeevegeJeeo jesefnCeer, Deeefoke cenefJeee heebe Meleke~
Debieg emesveeefoke efJeee, ceeveer nQ ueIeg es meele Meleke~~
Fvekes meye meeOeve efJeOeer Deeefo kees, JeCex Fmekees pepetB eneB~
heo Skekeesef oMe ueeKe kens, Fme he{ egle neW keg meeOeg eneB~~29~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leefJeeevegeJeeohetJee&e DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
keueeCeeJeeo hetJe& JeCex, MeefMe mete& eneefoke ieceve #es$e~
Deebieceneve efveefceeeefoke, heo FmeceW efyyeme keesef cee$e~~
(10)
leerLekej kes keueeCeke kees, eeer Deeefoke kes JewYeJe kees~

en kenlee Fmekees hetpesb nce, Fmemes keueeCe nceeje nes~~30~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&lekeueeCeeJeeohetJee&e DeIe efveJe&heeceerefle mJeen
e~
en eeCeeJeee eJeeo hetJe&, Fbefe yeue Deeeg GJeemeeW kee~
DeheIeele cejCe De DeeegyebOe, Deeet Deheke<e&Ce Deeoer kee~~
en DeeegJexo kes De Debie, kee efJemle=le JeCe&ve nw kejlee~
FmeceW heo lesjn keesef Fmes, hetpele ner mJeemLe ueeYe efceuelee~~31~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leeeCeeJeeeeJeeohetJee&e DeIe efveJe&heeceerefle mJe
ene~
pees ve=leMeee mebieerleMeee, JeekejCe bo De Deuebkeej~
heg<eeoer kes ue#eCe kenlee, efpemeceW veJekeeser heo efJeeej~~
mees nw efkeefjee efJeMeeue hetjye, Fmekees pees efe mes Yepeles nQ~
Jes meye MeeeeW ceW neW eJeerCe, efhej mJehej Yeso kees ueYeles nQ~~32~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leefeeeefJeMeeuehetJee&e DeIe efveJe&heeceerefle mJe
ene~
heefjkece& Deewj JeJenej jppeg-jeMeer iegCekeej Jeie& Ieve kees~
yeng yeerpeieefCele kees Yeer JeCex, kenlee nw cegeer mJehe kees~~
heo yeejn keesef heeeme ueeKe, Fmekees hetpetB ues DeIe& Yeues~
en ueeskeefJebogmeej hetjye, Fmekes Jebole ueeskeee efceues~~33~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leueeskeefJebogmeejhetJee&e DeIe efveJe&heeceerefle eene~
mJ
DeLe <eoues heg<heebpeefue:
efJeeo kee Yeso etefuekee, heeb e Yeso Yeer Gmekes nQ~
peueielee eLece peue ceW mLeueJeled, euevee Fleeefoke JeCex nQ~~
peuemlebYeve kes ceb$e leb$e lehe, Deeefo Deefive Ye#eCe Deeefoke~
heo oes kejes[ veJe ueeKe veJeemeer, menme efMele hetpetB efveleeefle~~34~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&lepeueieleeetefuekeeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
pees mLeueielee etefuekee nw, ces kegueheJe&le #es$eeW kees~
Gve hej ieceveeefoke ceb$e leb$e, lehe Deeefoke yengefJeefOe kenleer Jees~~
(11)
(12)
heo oes kejes[ veJe ueeKe veJeemeer, npeej oes meew FmeceW nQ~
Fmekees hetpetB ceQ DeIe& efuees, en meeOeve YeJeoefOe lejves ceW~~35~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&lemLeueieleeetefuekeeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
pees ceeeeielee etefuekee Jen, ceeee kee Kesue efmeKeeleer nw~
yeng Fvpeeue eer[eDeeW keer, ceb$eeefo efJeOeer yeleueeleer nw~~
heo oes kejes[ veJe ueeKe veJeemeer, npeej oes meew FmeceW nQ~
ceQ pepetB Fmes en kegMeue meoe, meye peie keer ceeee njves ceW~~36~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leceeeeieleeetefuekeeew DeIe efveJe&heeceerefle mJee
ne~
en heielee etefuekee efmebn, iepe Iees[e cevegpeeefoke yengefJeOe~
heeW kees Oejves kes ceb$eeW, lehe Deeefoke kees JeCex efveleeefle~~
heo oes kejes[ veJe ueeKe veJeemeer, npeej oes meew ceeves nQ~
ceQ pepetB efceues cegPe Deelcehe, cegPekees hejhe neves nQ~~37~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leheieleeetefuekeeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
DeekeeMeielee etefuekee meoe, veYe ceW ieceveeefo efmeKeeleer nw~
yeng efJeOe kes ceb$e leb$e lehekes, meeOeve keer efJeOeer yeleeleer nw~~
heo oes kejes[ veJe ueeKe veJeemeer, npeej oes meew nw JeCex~
ceQ Fme DeeMee mes pepetB efceues, cegPe ueeskeekeeMe Dee#eCe ceW~~38~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leDeekeeMeieleeetefuekeeew DeIe efveJe&heeceerefleJeene~
m
eewyeermeeW leerLexMe, Fvekeer mlegefle Jebove kee~

Gmekee heue JeCex e, Jener ekeerCe&ke otpee~~
efpeve eeflecee efpevee%e, yengefJeOeeve en JeCex~
ceQ hetpetB yeng Yeefe, efpeveJej keer ues MejCes~~40~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leDebieyeeeme elegefJeMeeflemleJeekeerCe&keegleee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
DeLe mehleceoues heg<heebpeefue:

oes neDebieyeee kes Yeso nQ, eewon Meee eefme~
veece ekeerCe&ke mes ener, meeceeefeke Deeoerke~~
jesuee bo- efveele keeue meeceeefeke, $ee mebOee ceW kejvee~
Deefv eele keeue meowJe, jeies<e heefjnjvee~~
meceleeYeeJemJehe, meeceeef eke kenlee nw~
eLece ekeerCe&kehe, pepeW cees#e efceuelee nw~~39~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leDebieyeeeme meeceeefekeekeerCe&keegleee
DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
oMe&ve %eeve eefj$e, lehe Gheeej efJevee nQ~

Fvekes ue#eCe Yeso, heue Deeefoke JeCe&ve nw~~
veece Jewv eef eke esn , heb ece Yeso kenelee~
hettpetB Yeefe mecesle, efceues meJe& megKe meelee~~43~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leDebieyeeeme JewveefekeekeerCe&keegleee
efpeveJej ee efpeveiesn, Ske Ske kee Jebove~

efme Jebovee esn , kejlee heehe efv ekebove~~
Jebove efJeefOe heue Deeefo, meyekee JeCe&ve kejlee~
hetpetB ceve-Jee-keee, cenehegCe en Yejlee~~41~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leDebieyeeeme JeboveeekeerCe&keegleee
efoJeme jeef$e De he#e, eelegcee&me mebJelmej~
F&ee&heLe GeceeLe&, Fve meyekee Deeee kej~~
eefleeceCe kes meele, YesoeW kee yeng JeCe&ve~
eefleeceCe en veece, hetpetB Megefekej leve ceve~~42~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leDebieyeeeme eefleeceCeekeerCe&keegleee
nes mJeeOeerve kejse, eoef#eCee $ee DeJeveefle~

$ee GheJesMeve Deewj, Yekelee eej efMejesveefle~~
(13)
eoMe neW DeeJele&, yeng ke=eflekece& efJeOeer mes~

efpeve efmeeefo vecese, pepetB Fmes yengefe mes~~44~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leDebieyeeeme ke=eflekece&ekeerCe&&keegleee
oMeJewkeeefueke ebLe, cegefve kes DeeeejeW kees~
efYe#eeve efJeefOe Deeefo, eee& Gmekes heue kees~~
JeCex yengle efJeMes<e, Gmes pepetB ceve Jee leve~
efpeve met$eeW keer Yeefe, kejs %eeve kee JeOe&ve~~45~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leDebieyeeeme oMeJewkeeefuekeekeerCe&keegleee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
eej lejn Ghemeie&, yeeFme heefj<en Deeefoke~
Fvekee menve efJeOeeve, heue efMeJe ee mJeiee&efoke~~
Fve meyekees JeCex e, GejeOeeve Jener nw~
hetpetB Oej ceve vesn, efceueleer meewKe cener nw~~46~~
eR efp evesv osJ ecegK ekeceueefJ eefveie&l eDebi eyeeeme GejeOeeveekeerCe&keegleee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
$e+ef<eeeW kees eefo oes<e, ueies eleeefoke ceW pees~
eeeefele efJ eOeeve, yengefJ eOe mes JeCex pees~ ~
kene keuheJeJenej, met$e ekeerCe&ke veecee~
hetpetB efe ceve Oeej, efceues MeerIe efMeJejecee~~47~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leDebieyeeeme keuheJeJenejekeerCe&keegleee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
meeOet kes en eesie, en Deeesie Fme efJeOe mes~
Je #es$e De keeue, YeeJe efveefcele Fve Oej kes~~
keuheekeuhe megveece, Fve meyekees kenlee nw~
hetpetB keB eCeece, ceve heeJeve kejlee nw~ ~48~~
eR efpevesvosJ ecegKekeceueefJ eefveie&l eDebieyeeeme keuheekeuheekeerCe&&keegleee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(14)
oer# ee efM e#ee mebI e, hees<eCe efv epemebmkeeje~

meuuesKeve GleceeLe&, cegefve kes neW ekeeje~~
Jeeoer kes efveefcee, Fve meyekees JeCex pees~
cenekeuhe Jen met$e, pepetB Yeefe Oej Gmekees~~49~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leDebieyeeeme cenekeuheekeerCe&keegleee
eGefJ eOe osJ e Je Fb, meeceeefv eke Fleeoer~
Fvekes megKe efJeYeJeeefo, Fvekes keejCe Deeoer~~
hetpee oeve leheeefo, Fve meyekees kenlee pees~
hegb[jerke nw veece, pepetB veceekej efMej kees~~50~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leDebieyeeeme hegb[jerkeekeerCe&keegleee
osJe osefJeeeW Deeefo, kes Gheheeo Fleeoer~
lehe Meerueeefo efveefcee, kenW meoe megKe Deeoer~~
cenehegb[jerkeeme, JeCe&ve kejs efvejvlej~
hetpetB Yeefe mebYeeue, efceues MeerIe efMeJemegvoj~~51~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leDebieyeeeme cenehegb[jerkeekeerCe&keegleee
$e+ef<eieCe kes yengYeso, egle eeeefele JeCex~
efv eef<eefkee nw veece, cegefveeee& kees JeCex~ ~
eewonJeeB Debi eyeee, Yeso ekeerCe&ke ceevee~
hetpetB Yeefe ye{ee, efceues MeerIe efvepeOeecee~~52~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leDebieyeeeme efveef<eefkeeekeerCe&keegleee
-hetCee&Ie& (MebYeg bo)-
en eoMe Debie Je Debieyeee, Fve he efoJeOJeefve efpeveJej keer~

nQ efpeleves pewveMeee Deye Yeer, meye meejhe OJeefve efpeveJej keer~~
(15)
iebiee kee peue Ie ceW Yej ueW, Jewmes efn evLe efpeveJej JeeCeer~
ceQ hetpetB hetjCe DeIe& efuees, Fme egie ceW en ner keueeCeer~~53~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leeoMeebieDebieyeeeme meJe&egle%eeveee
hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
DeLe Deceoues heg<heebpeefue:
oesnemeJe&Jee*dcee ceW kens, eej Devegeesie eefme~
eLece kejCe De ejCe De, Je veece mes efme~~
MebgYe vo-pees Oece& DeLe& De keece cees#e, heg<eeLe& kens De eefjle kens~
$esme" Meueekee heg<eeW kes, DeeoMe& ceneve hegjeCe kens~~
Jen hegCe he nw jlve$eecee, yeesefOe meceeefOe efveOeeve cene~
ceQ hetpetB Gmekees Gmener kee, eLeceevegeesie en veece kene~~54~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leeLeceevegeesiemecei%eeveee DeIe
efveJe&heeceerefle mJeene~
pees ueeske Deueeske efJeYeeie kens, <edkeeue hejeJele&ve kenlee~
eejeW ieefle kes mebmejCe kenW, YeJe hebe hejeJele&ve kenlee~~
ohe&Ce meceeve Jen ef$eYegJeve kee, meye efee meeceves Peuekeelee~
ceQ pepetB Gmes kejCeevegeesie en, veece Oejs YeefJe megKeoelee~~55~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&lekejCeevegeesiemecei%eeveee DeIe
eeJeke cegefve kes Deeeejhe, eeefj$e mener pees yeleueelee~
Gmekeer Glheeer Je=er Deew, j#ee kes meeOeve efmeKeueelee~~
ejCeevegeesie nw Meee Jener, pees cees#e cenue ceW e{ves kees~
ejCeeW kees jKeves nsleg menpe, meesheevehe hetpetB Fmekees~~56~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leejCeevegeesiemecei%eeveee DeIe
(16)
pees peerJe-DepeerJe megleJeeW kees, De hegCe-heehe kees yeleueelee~

DeeeJe-mebJej De yebOe-cees#e, leJeeW kees efJeefOeJeled mecePeelee~~
Jen oerhemeMe Jeevegeesie, JeeW kees eke efoKeelee nw~
egleefJeee kee megvoj ekeeMe, ceQ pepetB Fmes megKeoelee nw~~57~~
eR efpevesvosJecegKekeceueefJeefveie&leJeevegeesiemecei%eeveee DeIe
Meeblees MeebefleOeeje~ efoJeheg<heebpeefue:~
keeflehee ebLeeW kees DeIe&
eeue-ns oerveyebOeg......
pees nw kemeeeheeng[, iegCeOej ieg jefele~

eesOeeefo ke<eeeeW kees, meye efJeOe efkeee eefLele~~
peeOeJeue veece erkee, ieeLee oes meew leWefleme~
hetpetB ceQ Yeefe kejkes, nes hetCe& %eeve efJekeefmele~~58~~
eR hetJee&eee&cegKekeceueefJeefveie&lepeeOeJeueeerkeemecesleke<eeeeeYe=le-evLeee
Oejmesve metefjJej mes, heeee pees %eeve cegefve ves~
eer heg<heoble cegefveJej, De Yetleyeueer cegefve ves~~
<edKeb[ efpeveeiece keer, jevee jeer GYee ves~
OeJeuee eefme erkee, hetpetB OeB efJevee ceQ~~59~~
eR hetJee&eee&cegKekeceueefJeefveie&leOeJeueeerkeemecesle<edKeC[eieceevLeee
ceneyebOe ebLe ceeves, erkee ceneOeJeue egle~
Gvekees pepetB eer mes, nes %eeveJe=ef meblele~~
keceeX kee yebOe meee, Goeeefo kees yeKeeves~
Fmekees pepeW YeefJekepeve, Jes kece&yebOe neveW~~60~~
eR hetJee&eee&cegKekeceueefJeefveie&leceneOeJeueeerkeemecesleceneyebOeevLeee
(17)
eereefleJe=<eYe keer jevee, leerueeseheCCeleer nw~

Fmemes ef$eueeske jevee, mhe Peuekeleer nw~~
Fme evLe kes he{s mes, neslee ef$eueeske oMe&ve~
ceQ DeIe& ues pepetB efvele, nesiee efvepeelce oMe&ve~~61~~
eR hetJee&eee&cegKekeceueefJeefveie&leef$eueeskee%eefhleevLeee DeIe efveJe&heeceereJeene~
fle m
pecyegerhe keer heCCeefe, Fme erhe kees efoKeeleer~
ces kegueeeueeefoke, meye Jemleg kees yeleeleer~~
Fmekes he"ve mes pecyet-erheeefo kees mecePe uees~
Yeeer mes DeIe& kejkes, efvepeueeske Yeer mecePe uees~~62~~
eR hetJee&eee&cegKekeceueefJeefveie&lepebyeterhee%eefhleevLeee DeIe
hebeeefmlekeee, eJeeve-meejeefo meceemeeje~
eewjeefme heeng[eoer, De evLe efveece meeje~~
Fve meyekees DeIe& ueskes, hetpetB efvepeelce efe mes~
De%eeve YeeJe nkej, efvepe %eevepeesefle ecekes~~63~~
eR hetJee&eee&cegKekeceueefJeefveie&lehebeeefmlekeeeeJeevemeejmeceemeej
efveecemeej elegjMeerefleeeYe=leevLesYe: DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Deeeejmeej cetuee-eejeefo Meee cegefv e kes~
pees jlvekejb[eoer, eeJeke efeeeefo kenles~~
DeeeejMeee het pee-oeveeefo kees yeKeeves ~
Gvekees pepetB eer mes, Jes meJe&og:Ke neveW~ ~64~~
eR hetJee&eee&cegKekeceueefJeefveie&lecetueeeejeeejmeejjlvekejC[eeJekeeeejeefoMeeesYe: DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
pees nQ hegjeCeDeeoer, yeng Meee ceeve peie ceW~
nefjJebMe hegjeCeeoer, De heeeefjle FveceW~~
leerLekejeW Je eeer, veejeeCeeefokeeW kee~
JeCex eefj$e megboj, Gvekees pepetB megv eerk ee~~65~~
eR hetJee&eee&cegKekeceueefJeefveie&lecenehegjeCeGejhegjeCenefjJebMehegjeCeheehegjeCeeefoevLesYe: DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(18)
leJeeLe& met$e leJeeW, kees JeCe&lee nw megvoj~

ieg ie=efhe FmeceW, Yej oervee egle mecegboj~~
meJee&Le&efmeef Deeefoke, erkee Fmeer hes yengleer~
nQ Deehleceerceebmeeefo, jevee pepetB megYeeer~~66~~
eR hetJee&eee&cegKekeceueefJeefveie&leleJeeLe&met$eevLeleerkeemeJee&Le&efmeefleJeeLe&jepeJeeefle&keMueeskeJeeefle&keiebOenefmleceneYee<e-DeehleceerceebmeeDeMeleer
DemeneerDeeefolelmebyebefOelemeJe&evLesYe: DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
ieescemeej peerJ ekeeb[ kece&k eeb[ egl e~
ef$eueesk emeej ueefyOemeej, #eheCemeej egle~~
es hebe mebeneefo, ebLe DeLe& hetCe& nQ~
Fvekees pepetB FvneR mes, Deveskeeble hetCe& nQ~~67~~
eR hetJee&eee&cegKekeceueefJeefveie&leieescemeejpeerJekeeb[kece&keeb[ef$eueeskemeejueefyOemeej #eheCemeejhebemebenveeceevLesYe: DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
MebYeg bo-efpeleves efpeveegle GheueyOe Deepe, efpevecebefoj ce" ebLeeuee ceW~
ieghejbheje mes eehle efueKee, YeJeYeer ceneeefle cegefvepeve ves~~
meye Debie hetJe& kes DebMe-DebMe, efpeveJej keer JeeCeer ceeveer nw~
ceQ hetpetB DeIe& e{e kejkes, es mJeelce megOeejme oeveer nw~~68~~
eR hetJee&eee&cegKekeceueefJeefveie&leieghejbhejeieleefpevecebefojce"evLeeueeefmLelemeJe&efpeveMeeesYe: hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
peehe- eR eeR Jeo Jeo JeeiJeeefoefve YeieJeefle mejmJeefle eR vece:~
peeceeuee
oesne-eoMeebie ns Jee*dcee! egle%eeveece=leefmebOeg~
ieeTB legce peeceeefuekee, leB MeerIe YeJeefmebOeg~~1~~

MebYeg bo-pee pee efpeveJej keer efoJeOJeveer, pees Deve#ejer ner efKejleer nw~
pee pee efpeveJeeCeer eesleeDeeW kees, meye Yee<ee ceW efceueleer nw~~
pee pee De"jn ceneYee<eeSB, ueIeg meeleMeleke Yee<eeSB nQ~
efhej Yeer mebKeeleeW Yee<ee ceW, meye mecePeW efpeve ceefncee es nQ~~2~~
(19)
efpeve efoJeOJeveer kees megve kejkes, ieCeOej iebtLeW eoMe Debie ceW~
yeejnJeW Debie kes heebe Yeso, eewLes ceW eewon hetJe& YeCeW~~
heo Fke meew yeejn keesef eflejemeer, ueeKe De"eJeve menme heeBe~
ceQ Fvekee Jebove kejlee ntB, cesje egle ceW nes hetjCeebke~~3~~
Fke heo meesuen meew eeQleerme keeser Deewj eflejemeer ueeKe leLee~
nw meele npeej Dee" meew Deemeer, De#ej efpeve Meee keLee~~
Fleves De#ej kee Fke heo leye, meye De#ej kes efpeleves heo nQ~
GveceW mes Mes<e yeeW De#ej Jen, Debieyeee egle veece uens~~4~~
pees Dee" keesef Fke ueeKe Dee", nppeej Ske meew heenej~
eewon ekeerCe&cee Debieyeee kes, Fleves ner ceeves De#ej~~
en Meyo he De ebLehe, meye Jeegle kenueelee nw~
pees %eevehe nw Deelcee ceW, Jen kene YeeJeegle peelee nw~~5~~
efpevekees kesJeue%eeveer peeveW, hej Jee mes veefnb ken mekeles nQ~
Ssmes heoeLe& meg Devebleeveble, pees leerve YegJeve ceW jnles nQ~~
Gvemes efYe DevevleJeW Yeeie eefcele, JeeveeW mes JeefCe&le neW heoeLe&~
Fve e%eeheveere mes efYe DevevleJeW, Yeeie keefLele egle ceW heoeLe&~~6~~
efhej Yeer en egle meye eoMeebie, mejmeeW mece Fmekee Deepe DebMe~
GveceW mes Yeer ueJecee$e %eeve, nes peeJes lees Yeer pevce Oeve~~
en efpeve Deeiece keer Yeeer ner, efvepe hej kee Yeeve kejeleer nw~
en Yeeer ner egle%eeve hetCe&kej, eglekesJeueer yeveeleer nw~~7~~
egle%eeve Je kesJeue%eeve GYee, %eeveehes#ee nQ meMe kens~
egle%eeve hejes#e ueKes meye keg, yeme kesJeue%eeve ele#e uens~~
Deblej Flevee ner legce peevees, FmeefueS efpeveeiece DeejeOees~
mJeeOeee ceveve efebleve kejkes, efvepeDeelce megOeejme kees eeKees~~8~~
Fve {eF&erhe ceW kece&Yetefce ceW, Fke meew meej efpeve nesles nQ~
Gve meyekeer OJeefve efpeve Deeiece nw, Fmemes peve DeIeceue Oeesles nQ~~
(20)
efpeveJeehetpee efpevehetpee mece, en kesJeue%eeve eoelee nw~

efvele hetpetB OeeTB iegCe ieeTB, en YeJeeW kees megKeoelee nw~~9~~
nw veece Yeejleer mejmJeleer, Meejoe nbmeJeeefnveer leLee~
efJeog<eer Jeeieereefj Deewj kegceejer, yeeeeefjCeer meJe&celee~~
efJeeve peievceelee kenles, yeeeCeer Je yeeeCeer Jejoe~
JeeCeer Yee<ee egleosJeer ieew, es meesuen veece meJe& megKeoe~~10~~
ns mejmJeleer! Dece=lePeefjCeer, cesje ceve efvece&ue Meeble kejes~
meeeo megOeejme Je<ee&kej, meye oen njes ceve le=hle kejes~~
ns efpeveJeeCeer ceelee cegPe, De%eeveer keer efvele j#ee keefjes~
os kesJeue %eeveceleer cegPekees, efhej Yeues Ghes#ee ner keefjes~~11~~
oesneYetle YeefJe<eled mebeefle, $ewkeeefueke efpeveMeee~
eglemkebOe nw keuhegce, vecele efmeef meJee&Le&~~
eR mecee eglemkebOekeuhegceee peeceeuee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
Mesj bo-
pees YeJe eglemkebOe keuhegce kees epeWies~

Jes meJe& ceveesJeebefle kees eehle kejWies~~
egle%eeve ked mes mJeelceleJe kees efJeueeskeWies~
efhej kesJeue %eeveceleer ked mes ueeske ueeskeWies1~~1~~
~~FleeMeerJee&o:~~
eR eer $e+<eYeosJeee meJe& efmeef kejee,

meJe& meewKeb keg-keg eR vece:~~
1. osKeWies~
eMeefm le
leerLekej kees efvele vecetB, vecetB mejmJeefle ceele~
ieewleceeefo ieCeOej vecetB, vecetB meeOeg peie leele~~1~~
kegbokegbo Deecveee ceW, ie mejmJeefle ceeve~
yeueelkeejieCe Keele ceW, nges metefj peie ceeve~~2~~
Fme egie kes et[eceCeer, Meebeflemeeiejeeee&~
eeefjleeeer Oece&Oegefj, nges eLece Deeeee&~~3~~
Fvekes heeOeerM e Les, Jeerjmeeiejeeee&~
cegPes Deeefe&kee ele efoee, veece %eeveceefle Oeee&~~4~~
Jeerj mebJeled heeerme meew, yeejn pes megceeme~
Megkeuehebeceer egle efleLeer, ceve ceW kej egle Jeeme~~5~~
eglemkebOehetpee efJeOeer, hetCe& efkeee egleeerefle~
ns egleceele:! oes cegPes, efpeveJej Jee veJeveerle~~6~~
peye leke eerefpeveOece& en, peie ceW kejs ekeeMe~
leye leke ieefCeveer %eeveceefle, ke=le efJeOeeve megKejeefMe~~7~~
Fme peie ceW efpeveYee kes, ceve ceW kejs eceeso~
eglemkebOe megefJeOeeve en, peie kees os Deeueeske~~8~~
~~ Fefle eglemkebOeefJeOeeve eMeefmle: ~~
N: M
(21)
%eeve heeermeer ele efJeefOe

%eeve heeermeer ele ceW ieejme kes ieejn GheJeeme Deewj eewoMe kes eewon
GheJeeme Ssmes kegue heeerme ele nesles nQ~ en ele ieejn Debie Deewj eewon hetJe&he
%eeve keer DeejeOevee kes efueS efkeee peelee nw~ Fmekees eeJeCe megoer elego&Meer mes
kejves kee efJeOeeve nw~
celeeblej mes Fme ele ceW oMeceer kes oMe GheJeeme Deewj hetefCe&cee kes hebn GheJeeme
kejves kee Yeer efJeOeeve nw~
Fme ele ceW eOeevehe mes eglemkebOe eb$e kee DeefYe<eske SJeb egle%eeve (mejmJeleer)
keer hetpee kejvee eeefnS~
eleske ele keer Gece efJeefOe lees GheJeeme ner nw~ ceOece SJeb peIeve efJeefOe ceW
Meefe kes Devegmeej Deuheenej ee SkeeMeve kejkes Yeer ele efkeee pee mekelee nw~
ele kes efove efpevesvosJe SJeb eglemkebOe eb$e DeLeJee mejmJeleer keer cetefle& kee hebeece=le
DeefYe<eske kejkes hetpee kejW, hegve: mejmJeleer kes 108 veeceeW kees he{les ngS Ske-Ske
ceb$eeW kee GeejCe kej megiebefOele heg<he, ueJebie ee heerues eeJeueeW kees e{eJeW~ Deveblej
mecegee ceb$e mes Ske peehe kejW~
mecegee peehe- eR efpevecegKeesodYetleeoMeebieee vece:~
ieejn Debie Deewj eewon hetJe&mebyebOeer eleeW ceW he=Leked-he=Leked peehe Yeer kejvee
eeefnS~
ieejn Debie keer 11 peehe1. eR efpevecegKeesodYetle-Deeeejebieee vece:~
2. eR efpevecegKeesodYetle-met$eke=leebieee vece:~
3. eR efpevecegKeesodYetle-mLeeveebieee vece:~
4. eR efpevecegKeesodYetle-meceJeeeebieee vece:~
5. eR efpevecegKeesodYetle-JeeKeee%eefhleDebieee vece:~
6. eR efpevecegKeesodYetle-veeLeOece&keLeebieee vece:~
7. eR efpevecegKeesodYetle-GheemekeeOeeveebieee vece:~
8. eR efpevecegKeesodYetle-Debleke=ledoMeebieee vece:~
(23)
9. eR efpevecegKeesodYetle-DevegejesheheeefokeoMeebieee vece:~
10. eR efpevecegKeesodYetle-eMveJeekejCeebieee vece:~
11. eR efpevecegKeesodYetle-efJeheekemet$eebieee vece:~
eewon hetJeeX keer 14 peehe1. eR efpevecegKeesodYetle-GlheeohetJee&e vece:~
2. eR efpevecegKeesodYetle-DeeeeCeerehetJee&e vece:~
3. eR efpevecegKeesodYetle-Jeeree&vegeJeeohetJee&e vece:~
4. eR efpevecegKeesodYetle-DeefmleveeefmleeJeeohetJee&e vece:~
5. eR efpevecegKeesodYetle-%eeveeJeeohetJee&e vece:~
6. eR efpevecegKeesodYetle-meleeJeeohetJee&e vece:~
7. eR efpevecegKeesodYetle-DeelceeJeeohetJee&e vece:~
8. eR efpevecegKeesodYetle-kece&eJeeohetJee&e vece:~
9. eR efpevecegKeesodYetle-eleeKeevehetJee&e vece:~
10. eR efpevecegKeesodYetle-efJeeevegeJeeohetJee&e vece:~
11. eR efpevecegKeesodYetle-keueeCeeJeeohetJee&e vece:~
12. eR efpevecegKeesodYetle-eeCeeJeeeeJeeohetJee&e vece:~
13. eR efpevecegKeesodYetle-efeeeefJeMeeuehetJee&e vece:~
14. eR efpevecegKeesodYetle-ueeskeefyebogmeejhetJee&e vece:~
Fme ele kes 25 GheJeeme Ske Je<e& ceW kejW~ Ssmes Ske Je<e& leke ee yeejn1 Je<e&
leke Yeer en ele efkeee peelee nw~ ele hetCe& kejkes eLeeMeefe Geeheve kejvee
eeefnS~
Fme ele kes emeeo mes ceveg<e egle%eeve kees eehle kej Deieues YeJe ceW
eglekesJeueer neskej hejcheje mes kesJeue%eeve kees eehle kejves ceW meceLe& nes peeJesiee~
N: M
1. eleefleefLeefveCe&e he=. 214, 216~
eglemkebOeele-efJeefOe
YeeoeW ceeme ceW YeeoeW ke=<Cee eefleheoe mes ueskej Deeefeve ke=<Cee eefleheoe leke
en ele efkeee peelee nw~ FmeceW Ske ceefnves ceW Glke= 16 GheJeeme, ceOece 10
Deewj peIeve 8 GheJeeme kejW~ heejCee kes efove eLeeMeefe veerjme ee Ske- oes Deeefo
jme es[kej Ske yeej Yeespeve (SkeeMeve) kejW~ 16 GheJeeme kejves ceW eefleheoe mes
Ske GheJeeme, Ske heejCee Ssmes Deeefeve ke=. eefleheoe leke 16 GheJeeme neWies~ Ssmes
ner 10 GheJeeme ceW ke=<Cehe#e ceW otpe, hebeceer, Deceer, oMeceer Deewj eewoMe leLee
Megkeuehe#e ceW Yeer 2,5,8,10 Deewj 14 kees GheJeeme kejW~ 8 GheJeeme ceW Yeer oes
hebeceer, 2 Deceer, 2 oMeceer Deewj 2 eewome Ssmes 8 GheJeeme kejW~ DeLeJee Meefe
Devegmeej pewmes Yeer nes, Jewmes es GheJeeme kejW~
eefleefove efpevecebefoj ceW eglemkebOe ceb[ue yeveekej eglemkebOe efJeOeeve hetpeve
kejW~ Fme ele ceW eefleefove efvecveceb$e kee peehe kejW eR eerefpevecegKeesodYetlemeeeoveeieefYe&leeoMeebieegle%eevesYees vece:~
en ele yeejn Je<e& leke kejW DeLeJee heebe Je<e& kejW~ ele hetCe& kej Geeheve kejW~
cebefoj ceW 12-12 GhekejCe-Iebe, hetpee kes yele&ve, $e, ebJej, eboesJee, eewkeer,
Jesve Deeefo YeW kejW~ Meee heekej cebefoj ceW jKeW Deewj cegefve-Deeefe&keeDeeW kees leLee
eeJekeeW kees Yeer Meee YeW kejW~ mejmJeleer YeJeve kee efvecee&Ce kej egleosJeer keer eeflecee
ee eglemkebOe eb$e mLeeefhele kejW~ efpeveJeeCeer kes GheosMe Deeefo eje pewveOece& keer eYee
Jevee
kejW~ Fme ekeej Fme ele kes eYeeJe mes YeJeeW kees egle%eeve keer Je=ef nesleer nw DeewjDeieues
YeJe ceW eglekesJeueer neskej Jes hejbheje mes kesJeue%eeve keer eeefhle kej uesles nQ~
ele keer keLee-pebyeterhe kes Yejle#es$e kes Deee&Keb[ ceW Debie osMe ceW hevee veiej
nw~ Gme veiej kes jepee ebefe keer eveYee jeveer kes egleMeeefueveer veece keer Ske
kevee Leer~ Fmes Deeefe&kee efpeveceleer kes heeme efJeeeOeeve kes efueS jKee ieee~ Lees[s
ner efoveeW ceW Jen kevee meJe&efJeee ceW efvehegCe nes ieF&~ Ske efove egleMeeefueveer ves Ske
eewkeer hej eglemkebOe ceb[ue yeveeee~ Fmes osKekej Deeefe&kee efpeveceleer ves emeVe neskej
kevee kees efJeee ceWs efve<Ceele mecePekej jepee kes eneB Yespe efoee~
Ske efove Geeve ceW heOeejs Je&ceeve cegefvejepe keer Jebovee kejkes jepee ves
hete-YeieJeved! cesjer kevee kees Fleves iegCe Deewj megboj he efkeme hegCe mes efceues
nQ? cegefvejepe ves kene-jepeved! Fmeer pebyeterhe kes hetJe&efJeosn ceW heg<keueeJeleer osMe
ceW hegC[jerefkeCeer veiejer nw~ JeneB kes jepee iegCeYe Deewj jeveer iegCeJeleer oesveeW Ske
(25)
mecee meheefjJeej eer meercebOej YeieJeeve keer Jebovee kees iees~ eLeeeesie Yeefe,
hetpee kejkes ceveg<e kes kees"s ceW yew" iees~ hegve: efoJe GheosMe megveves kes yeeo
eglemkebOeele kee mJehe hete-leye ieCeOej osJe ves kene-efpevesvosJe keer efoJeOJeefve
efvej#ejer JeeCeer nw, en Deveble YeJeeW kes efnleeLe& nesleer nw~ YeieJeeve keer efoJeOJeefve
kees JeneB hej yew"s meYeer YeJe Deheveer-Deheveer Yee<ee ceW mecePe uesles nQ~ YeieJeeve keer
JeeCeer meele meew De"ejn Yee<ee ceW efKejleer nw~ Fmes megvekej eej %eeve kes Oeejer
ieCeOejosJe eoMeebiehe ceW ietbLe uesles nQ~
eoMeebie kes veece-1. Deeeejebie 2. met$eke=leebie 3. mLeeveebie 4. meceJeeeebie
5. JeeKeee%eefhle 6. %eele=keLeebie 7. GheemekeeOeeveebie 8. Debleke=ledoMeebie
9. DevegejewheheeefokeoMeebie 10. eMveJeekejCeebie 11. met$eefJeheekeebie Deewj
12. efJeeoebie~
efhej FvneR kes DeeOeej mes Deveske cegefveieCe ebLe jevee kejles nQ~ en
efpevesvJeeCeer mecemle ueeske-Deueeske kes mJehe kees Deewj ef$ekeeueJeleea heoeLeeX kees
eoefMe&le kejves Jeeueer nw~ mecemle eeefCeeeW kee efnle kejves Jeeueer nw, efceLeeceleeW kees
otjkej hetJee&hej efJejesOeer oes<eeW mes jefnle mees Oece& kee GheosMe osves Jeeueer nw~
Deveske ekeej mes GheosMe oskej eerieCeOejosJe ves GvnW eglemkebOe ele keer efJeefOe
yeleueeF&~ jepee iegCeYe Deewj jeveer iegCeJeleer ves Fme ele kees JeneR meceJemejCe ceW
ieCeOej ieg mes enCe efkeee~ hegve: efJeefOeJeled Fme ele kees kejkes Deble ceW
meceeefOehetJe&ke cejCe kej Deegle mJeie& ceW Fv-FveCeer ngS~
JeneB mes eekej Jen iegCeJeleer jeveer kee peerJe eneB legcnejer egleMeeefueveer veece
keer kevee ngF& nw~ Fme ekeej iegcegKe mes Deheves YeJeeblej megvekej Gme kevee ves
hegve: eglemkebOe ele OeejCe efkeee~ heeeled eeefj$e kes eYeeJe mes Deble ceW meceeefOecejCe
kej eerefuebie sokej Fvheo eehle kej efueee~
keeueeblej ceW Fme egleMeeefueveer kes peerJe heefece efJeosn kes kegcegoJeleer osMe kes
DeMeeske veiej ceW jepee heeveeYe keer jeveer efpeleheee kes veebOej veece kes leerLekej
ngS nQ~ es keeceosJe Deewj eeJeleea Yeer ngS nQ~ veebOej leerLekej pewvesejer oer#ee
ueskej MegkeueOeeve kes eje keceeX kees ve kej kesJeueer nes iees, leye osJeeW ves
meceJemejCe keer jevee kej oer~ FvneWves Deveske osMeeW ceW efJenej kej YeJepeerJeeW kees
Oecee&ce=le mes leefhe&le kej Deble ceW DeIeeeflekeceeX kee veeMe kejkes cees#eheo eehle kej
efueee nw~ Fme ekeej pees vej-veejer YeeJemeefnle Fme ele kee heeueve kejWies, Jes
DeJeMe ner egle%eeve kees hetCe& kej kesJeue%eeve kees eehle kejWies~
egle%eeve ele
(1) egleefJeefOe GheJeeme ceW ceefle%eeve kes 28, ieejn DebieeW kes 11, heefjkece&
kes 2, met$e kes 88, eLeceevegeesie kee 1, eewon hetJeeX kes 14, heeBe etefuekee kes 5,
DeJeefOe%eeve kes 6, ceve: hee&e%eeve kes 2 Deewj kesJeue%eeve kee 1, Ssmes 158 GheJeeme
kejves nesles nQ~ Ske-Ske GheJeeme kes yeeo Ske-Ske heejCee nesleer nw1~
(2) otmejer efJeefOe-egle%eeve ele ceW meesuen eefleheoeDeeW kes 16 GheJeeme, leerve
le=leereeDeeW kes 3, eej elegLeea kes 4, heebe hebeceer kes 5, n <eer kes 6, meele mehleceer
kes 7, Dee" Deceer kes 8, veew veJeceer kes 9, yeerme oMeceer kes 20, ieejn SkeeoMeer
kes 11, yeejn eoMeer kes 12, lesjn $eeesoMeer kes 13, eewon elego&Meer kes 14, hebn
hetefCe&ceemeer kes 15 SJeb hebn DeceeJemee kes 15 GheJeeme efkees peeles nQ~2 eLee-)
16345678920111213141515 158
(3) le=leere efJeefOe3DeeF&me ceefle%eeve kes
- eefleheoe kes 28 GheJeeme
ieejn Debie egle%eeve kes
- ieejme kes 11 GheJeeme
oes heefjkece& egle%eeve kes
- efleeree kes 2 GheJeeme
Deemeer met$e egle%eeve kes - Deceer kes 88 GheJeeme
Ske eLeceevegeesie egle%eeve kee - oMeceer kee 1 GheJeeme
eewon hetJe&egle%eeve kes
- elego&Meer kes 14 GheJeeme
heebe etefuekee egle%eeve kes - hebeceer kes 5 GheJeeme
n DeJeefOe%eeve kes
- <eer kes 6 GheJeeme
oes ceve:hee&e%eeve kes
- efleeree kes 2 GheJeeme
Ske kesJeue%eeve kee
- veJeceer kee 1 GheJeeme
Fve eleeW kes ceb$e efvecveefueefKele nQmecegee peehe- eR eerceevemeeJeeneefokesJeue%eeveevle-DehebeeMeogejMele eceeCe%eevesYees vece:~
1. nefjJebMehegjeCe meie& 34, Mueeske 97~ 2. eleefleefOe efveCe&e he=. 257~
3. es egle%eeveele efJeefOe keer efleefLeeeB Deve hegmleke mes eehle ngF& nQ~
eefo GheJeeme keer Meefe ve nes lees Ske yeej Deuheenej ee SkeeMeve mes Yeer ele kej mekeles nQ~
ceefle%eeve kes 28 ceb$e

1. eR Den ceeveme-DeJeen-ceefle%eeveee vece:~
2. eR Den ceeveme-F&ne-ceefle%eeveee vece:~
3. eR Den ceeveme-DeJeee-ceefle%eeveee vece:~
4. eR Den ceeveme-OeejCee-ceefle%eeveee vece:~
5. eR Den mheMe&vepe-DeJeen-ceefle%eeveee vece:~
6. eR Den mheMe&vepe-F&ne-ceefle%eeveee vece:~
7. eR Den mheMe&vepe DeJeee-ceefle%eeveee vece:~
8. eR Den mheMe&vepe-OeejCee-ceefle%eeveee vece:~
9. eR Den jmevepe-DeJeen-ceefle%eeveee vece:~
10. eR Den jmevepe-F&ne-ceefle%eeveee vece:~
11. eR Den jmevepe-DeJeee-ceefle%eeveee vece:~
12. eR Den jmevepe-OeejCee-ceefle%eeveee vece:~
13. eR Den IeeCepe-DeJeen-ceefle%eeveee vece:~
14. eR Den IeeCepe-F&ne-ceefle%eeveee vece:~
15. eR Den IeeCepe-DeJeee-ceefle%eeveee vece:~
16. eR Den IeeCepe-OeejCee-ceefle%eeveee vece:~
17. eR Den ee#eg<e-DeJeen-ceefle%eeveee vece:~
18. eR Den ee#eg<e-F&ne-ceefle%eeveee vece:~
19. eR Den ee#eg<e-DeJeee-ceefle%eeveee vece:~
20. eR Den ee#eg<e-OeejCee-ceefle%eeveee vece:~
21. eR Den ees$epe-DeJeen-ceefle%eeveee vece:~
22. eR Den ees$epe-F&ne-ceefle%eeveee vece:~
23. eR Den ees$epe-DeJeee-ceefle%eeveee vece:~
24. eR Den ees$epe-OeejCee-ceefle%eeveee vece:~
25. eR Den mheMe&vesefve-JebpeveeJeen-ceefle%eeveee vece:~
26. eR Den jmevesefve-JebpeveeJeen-ceefle%eeveee vece:~
27. eR Den IeeCesefve-JebpeveeJeen-ceefle%eeveee vece:~
28. eR Den ees$esefve-JebpeveeJeen-ceefle%eeveee vece:~
(27)
(28)
11 Debiehe egle%eeve kes 11 ceb$e

1. eR Den Deeeejebie-egle%eeveee vece:~
2. eR Den met$eke=leebie-egle%eeveee vece:~
3. eR Den mLeeveebie-egle%eeveee vece:~
4. eR Den meceJeeeebie-egle%eeveee vece:~
5. eR Den JeeKeee%eefhle-Debie-egle%eeveee vece:~
6. eR Den %eele=Oece&keLeebie-egle%eeveee vece:~
7. eR Den GheemekeeOeeve-Debie-egle%eeveee vece:~
8. eR Den Debleke=led-oMeebie-egle%eeveee vece:~
9. eR Den Devegejewheheeefoke-oMeebie-egle%eeveee vece:~
10. eR Den eMveJeekejCeebie-egle%eeveee vece:~
11. eR Den efJeheekemet$eebie-egle%eeveee vece:~
heefjkece& kes 2 Yeso kes 2 ceb$e
1. eR Den efJeeoeLece-DeJeeJeheefjkece&Ces vece:~
2. eR Den heefjkece&-Debleie&le-ebe%eefhle-mete&e%eefhle-pebyeterhee%eefhleerhemeeieje%eefhle-JeeKeee%eefhleveece-hebeefJeOe-heefjkece&-egle%eevesYees vece:~
met$e kes 88 Yeso kes 88 ceb$e
1. eR Den hegCeheehekele=&lJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
2. eR Den hegCeheeheheueYeeskele=lJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
3. eR Den meJe&ielelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
4. eR Den eslevelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
5. eR Den Decete&lJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
6. eR Den cete&lJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
7. eR Den DeMeyolJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
8. eR Den DeiebOelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
9. eR Den DehelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
10. eR Den DemheMe&lJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
11. eR Den DejmelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
12. eR Den peerJensleglJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
13. eR Den mJeerke=leosneceeCelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
Den DemebmeejlJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~

Den efmelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den TOJe&ieefleMeeruelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den heeefjCeeefcekelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den yeefnjelceekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den DeblejelceekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den hejceelceekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den hebeyeeceelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den peeseflehelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den GheeesieOece&ekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den GheeesefielJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den $ewheOece&ekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den peerJeeefmlelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den peerJeveeefmlelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den peerJewkelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den peerJeeveskelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den peerJeefvelelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den peerJeeefvelelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den JeeelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den DeJeeelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den nsleglJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den DensleglJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den keee&lJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den Dekeee&lJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den JemleglJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den DeJemleglJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den JelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den DeJelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den yebOelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den DeyebOelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den cegelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
(29)
(30)
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65.
66.
67.
68.
69.
70.
71.
72.
73.
74.
75.
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
Den
Den
Den
Den
Den
Den
Den
Den
Den
Den
Den
Den
Den
Den
Den
Den
Den
Den
Den
Den
Den
Den
Den
Den
Den
Den
Den
Den
Den
Den
Den
DecegelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
YeJelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
DeYeJelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
eceselJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
DeeceselJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
eceeCelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
DeeceeCelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
eceele=JeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Deeceele=JeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
eefceeflelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
DeeefceeflelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
kele=&lJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Dekele=&lJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
kece&lJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Dekece&lJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
kejCelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
DekejCelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
mebeoevelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
DemebeoevelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
DeheeoevelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
DeveheeoevelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
mebyebOelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
DemebyebOelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
DeefOekejCelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
DeveefOekejCelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
efeeelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
DeefeeelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
efJeMes<eCelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
DeefJeMes<eCelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
efJeMes<elJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
DeefJeMes<elJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
76.
77.
78.
79.
80.
81.
82.
83.
84.
85.
86.
87.
88.
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
eR
(31)
Den YeeJeme YeeJeMeefelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~

Den YeeJemeeYeeJeMeefelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den Yetle keee&lJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den DeJeehekelJeefve<esOeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den JeehekelJeefve<esOeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den DeeslevelJeefve<esOeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den Debiegcee$ekelJeefve<esOeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den MeecekeeceeCeefve<esOekelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den ketmLelJeeceeCeefve<esOekelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den efvejvJee-#eefCekeefve<esOekelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den Dewle-Skeevle-efve<esOekelJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den DemeJe&%elJeekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
Den ece-Deece-DeveskeebleekeeMeke-met$e-egle%eeveee vece:~
eLeceevegeesie kee 1 ceb$e
1. eR Den eLeceevegeesie-egle%eeveee vece:~
eewon hetJe& kes 14 ceb$e
1. eR Den GlheeohetJe&-egle%eeveee vece:~
2. eR Den DeeeeCeerehetJe&-egle%eeveee vece:~
3. eR Den Jeeree&vegeJeeohetJe&-egle%eeveee vece:~
4. eR Den Deefmle-veeefmleeJeeohetJe&-egle%eeveee vece:~
5. eR Den %eeveeJeeohetJe&-egle%eeveee vece:~
6. eR Den meleeJeeohetJe&-egle%eeveee vece:~
7. eR Den DeelceeJeeohetJe&-egle%eeveee vece:~
8. eR Den kece&eJeeohetJe&-egle%eeveee vece:~
9. eR Den eleeKeevehetJe&-egle%eeveee vece:~
10. eR Den efJeeevegJeeohetJe&-egle%eeveee vece:~
11. eR Den keueeCeevegeJeeohetJe&-egle%eeveee vece:~
12. eR Den eeCeeJeeehetJe&-egle%eeveee vece:~
13. eR Den efeeeefJeMeeuehetJe&-egle%eeveee vece:~
14. eR Den ueeskeefJebogmeejhetJe&-egle%eeveee vece:~
(32)
heebe etefuekee kes 5 ceb$e

1. eR Den peueieleeetefuekee-egle%eeveee vece:~
2. eR Den mLeueieleeetefuekee-egle%eeveee vece:~
3. eR Den ceeeeieleeetefuekee-egle%eeveee vece:~
4. eR Den heieleeetefuekee-egle%eeveee vece:~
5. eR Den DeekeeMeieleeetefuekee-egle%eeveee vece:~
DeJeefOe%eeve kes 6 ceb$e
1. eR Den JeOe&ceeve-DeJeefOe%eeveee vece:~
2. eR Den nereceeve-DeJeefOe%eeveee vece:~
3. eR Den DeJeefmLele-DeJeefOe%eeveee vece:~
4. eR Den DeveJeefmLele-DeJeefOe%eeveee vece:~
5. eR Den Devegieeefce-DeJeefOe%eeveee vece:~
6. eR Den Devevegieeefce-DeJeefOe%eeveee vece:~
ceve: hee&e%eeve kes 2 ceb$e
1. eR Den $e+pegceefleceve: hee&e%eeveee vece:~
2. eR Den efJehegueceefleceve: hee&e%eeveee vece:~
kesJeue%eeve kee 1 ceb$e
1. eR Den kesJeue%eeveee vece:~
heebe %eeveeW kes he=Leked-he=Leked ceb$e
1. eR Den DeeefJebMeefleceefle%eevesYees vece:~
2. eR Den efefJeOeheefjkece&Yees vece:~
3. eR Den DeeMeereflemet$esYees vece:~
4. eR Den eLeceevegeesieee vece:~
5. eR Den elego&MehetJe&sYees vece:~
6. eR Den hebeetefuekeeYees vece:~
7. eR Den <e[defJeOe DeJeefOe%eevesYees vece:~
8. eR Den efefJeOe ceve:hee&e%eevesYees vece:~
9. eR Den kesJeue%eeveee vece:~
<edKeC[eiece ebLe hetpee

jeefe$eer-Deeefe&kee evoveeceleer
-mLeehevee (MebYeg bo)-
efpeveMeemeve kee eeeerve ebLe, <edKeb[eiece ceevee peelee~

eYeg ceneJeerj keer efoJeOJeefve mes, nw Fmekee meerOee veelee~~
peye eoMeebie kee %eeve Oeje hej, efJemce=le nesves Jeeuee Lee~
leye heg<heoble De Yetleyeueer ves, Deeiece en je [euee Lee~~1~~
-oes ne-
<edKeb[eiece ebLe keer, hetpeve keB ceneve~

ceve ceW egle kees Oeej kej, hee peeTB egle%eeve~~2~~
eR eer<edKeb[eieceefmeevleebLejepe! De$e DeJelej DeJelej mebJeew<ed Deeeveveb~
eR eer<edKeb[eieceefmeevleebLejepe! De$e efle efle ": ": mLeeheveb~
eR eer<edKeb[eieceefmeevleebLejepe! De$e cece meefVeefnlees YeJe YeJe Je<ed~
-Deke(lepe&-ceQ ebove yevekej........)
nce hetpee kejves DeeS, meweefvleke iebLeeW keer~

nce Leeue mepeekej ueeS, nQ Dee"eW JeeW keer~~ske.~~
%eeveece=le heerves mes, YeJe yeeOee veMeleer nw~
nce peue keer Peejer ueeS, $eeOeeje kejves kees~~nce.~~1~~
eR eer<edKeb[eieceefmeevleebLesYe: pevcepejece=legefJeveeMeveee peueb
nce hetpee kejves DeeS, meweefvleke ebLeeW keer~
(34)
evove keer Meerleuelee lees, keg #eCe ner jnleer nw~

MeeMJele Meerleuelee nsleg, eglehetpeve kej uetB ceQ~~nce.~~2~~
eR eer<edKeb[eieceefmeevleebLesYe: mebmeejleeheefJeveeMeveee eboveb
egleJeeefjefOe ceW jceves mes, De#ee heo efceuelee nw~
nce De#ele ueskej DeeS, egle hetpeve kejves kees~~nce.~~3~~
eR eer<edKeb[eieceefm eevleebLesYees De#eeheoeehlees De#eleb
mJeeOeee hejcelehe eje, efJe<eeeMee veMeleer nw~
nce heg<heeW kees ues DeeS, heg<heebpeefue kejves kees~~nce.~~4~~
eR eer<edKeb[eieceefmeevleebLesYe: keeceyeeCeefJeOJebmeveee heg<heb
%eeveece=le kee DeemJeeove, ner meee Yeespeve nw~
vewJese Leeue ues DeeS, egle Dee&ve kejves kees~~nce.~~5~~
eR eer<edKeb[eieceefmeevleebLesYe: #egOeejesieefJeveeMeveee vewJeseb
nce hetpee kejves DeeS, meweefvleke iebLeeW keer~
meceioMe&ve kee oerheke, ceve kee efceLeelJe Yeieelee~
Fke oerhe peueekej ueeS, egle Dee&ve kejves kees~~nce.~~6~~
eR eer<edKeb[eieceefmeevleebLesYe: ceesnebOekeejefJeveeMeveee oerheb
(35)
nce hetpee kejves DeeS, mewebefleke ebLeeW keer~

keceeX keer Oethe peueeTB, efvepe Oeeve keer Deefive ceW~
nce Oethe megiebefOele ueeS, egle Dee&ve kejves kees~~nce.~~7~~
eR eer< edK eb[ eieceefm eevleebLesY e: Dekece&o nveee Oetheb
heue kes mJeeoeW ceW heBmekej, veefnb cegefe megheue kees heeee~
Deye Leeue heueeW kee ueeS, egle hetpeve kejves kees~~nce.~~8~~
eR eer< edKeb[ eieceefmeevleebLesY e: cees# eheueeehlees heueb
keesceue ce=og JeeeWs eje, efvepe leve kees meoe {keee nw~
Deye Jee yeveekej ueeS, egle hetpeve kejves kees~~nce.~~9~~
eR eer<edKeb[eieceefmeevleebLesYees Jeeb efveJe&heeceerefle mJeene~
efpeveJeeCeer kes DeOeeve mes, Fke efove DeveIe& heo efceuelee~
ebovee DeIe& ues DeeS, egle hetpeve kejves kees~~nce.~~10~~
eR eer<edKeb[ eieceefmeevleebLesYe: DeveIe&heoeehlees DeIe
oesne-
<edKeb[eiece ebLe kes, meccegKe kej peueOeej~

%eeve Deewj eeefj$e mes, keB YeJeecyegefOe heej~~11~~
Meevlees MeebefleOeeje~
(36)
efJeefJeOe heg<he keer Jeeefkee, mes heg<heeW kees ueee~

heg<heebpeefue Dehe&Ce keB, egle meceg kes ceebefn~~12~~
DeLe eleske DeIe&

-MebYeg bo-
henuee nw peerJemLeeve KeC[, n hegmleke keer erkee FmeceW~

oes menme leerve meew efheenej, met$eeW kee meej Yeje Fmecesb~~
Devegeesie Dee" veJe etefuekeeDeeW, ceW meleheCee Deeefo keLeve~
en %eeve cegPes Yeer efceue peeJes, Fme nsleg keB egle kee Dee&ve~~1~~
eR DeDevegeesi eveJeete fuekeemeceefv JelepeerJ emLeeveveeceeLeceKeC[efpeveeieceee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
<edKeC[eiece kee ogeflee KeC[, nw #egkeyebOe kene peelee~
hevn meew eewjeveJes met$e mes, meefnle ebLe en kenueelee~~
mehlece hegmleke ceW nw efveye, en yebOe kee ekejCe yeleueelee~
Fme egle kee Dee&ve keB kece&, %eeveeJejCeer leye veMe peelee~~2~~
eR kece&yebOeekejCemeceefvJele#egkeyebOeveeceefleereKeC[efpeveeieceee DeIe
nw le=efleeyebOemJeeefcelJeefJeee, kee KeC[ Dee"JeeR hegmleke ceW~
$ee Meleke Je eewefyeme met$eeW kes, eje efmeevle keLeve FmeceW~~
pees ceve Jee leve keer Megef meefnle, Fme Deeiece kee DeOeeve kejW~
Jes kece&yebOe mes g peeles, nce DeIe& e{ekej veceve kejW~~3~~
neR kece&yebO eeefo efm eevlekeLevemeceefv JeleyebO emJeeefc elJeefJ eeeveecele=leereKeC[efpeveeieceee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
JesoveeKeC[ veeceke elegLe& nw, KeC[ eej hegmleke efveye~
veew mes yeejn leke eejeW ceW, hevn meew eewon met$e ye~~
(37)
Fve MeeeeW keer hetpeve mes ceve kee, kece& Demeelee veMe peelee~
ieewl eceieCeOej efJejefele cebieue-met$eeW keer nw FmeceW ieeLee~~4~~
eR $e+deeefoJeCe&vemeceefvJeleJesoveeKeC[veeceelegLe&KeC[efpeveeieceee DeIe
<edKeC[eiece kee hebece nw, Jeie&Cee KeC[ Deeeee& eefLele~
nQ Ske menme lesF&me met$e, lesjn mes meesuen leke hegmleke~~
Oejmesvemetefj mece efieefj mes efiejleer, iebiee ceevees eie ngF&~
eer heg<heoble De Yetleyeueer kes, Devlemleue mes Gefole ngF&~~5~~
eR ieefCeleeefoveeveeefJe<eemeceefvJeleJeie&CeeKeC[veecehebeceKeC[efpeveeieceee
<edKeC[eiece kes "s KeC[ ceW, ceneyebOe kee veece megvee~
nw ceneOeJeue erkee Gme hej, eerJeerjmesvemJeeceer ves jee~~
Fme lejn yevee <edKeC[eiece, ceneJeerj efoJeOJeefve DebMe kene~
es met$e ebLe kenueeles nQ, Fvekeer hetpeve mes meewKe cene~~6~~
eR ceneOeJeue erkeemeceefvJeleceneyebOeveece<eKeC[efpeveeieceee DeIe
eer heg<heoble De Yetleyeueer, ieg keer ke=efle <edKeC[eiece nw~
veew npeej met$eeW mes mebegle, Fme egie kee en egle Deveghece nw~~
yeeveJes mene MueeskeeW eceeCe, erkee Yeer Fmekeer efueKeer ieF&~
eerJeerjmesve mJeeceer ke=le OeJeuee, erkee kees ceQ pepetB eneR~~7~~
eR OeJeueeceneOeJeueeerkeemeceefvJele <edKeb[eiece efpeveeieceee hetCee&Ie
eeriegCeOej Yeejke efJejefele, nw ke<eeeeeYe=le ebLe kene~
peeOeJeuee erkee mebegle meesuen, hegmleke cebs GheueyOe eneB~~
nw eoMeebie kee hetCe& meej, Fve meye ebLeeW ceW Yeje ngDee~
Fvekes Deefleefje ve meej keesF&, Dee&ve kee ceve FmeefueS ngDee~~8~~
eR peeOeJeuee erkeemeceefvJeleke<eeeeeYe=le efpeveeieceee hetCee&Ie
(38)
<edKeC[eiece kes met$eeW hej, ieefCeveer eer %eeveceleer peer ves~

mebmke=le erkee efmeevlemegefevleeceefCe jekej oer Fme egie ceW~~
eerJeerjmesve Deeeee& meMe en, erkee Yeer efveefOe Fme egie keer~
efevleeceefCe mece heue oe$eer Gme, erkeeegle ebLe kees keB veleer~~9~~
eR efmeevleefevleeceefCeerkeemeceefvJele<edKeC[eiece efpeveeieceee DeIe
Meeblees MeebefleOeeje, efoJe heg<heebpeefue:~
peehe ceb$e- eR efmeevle%eeveeehlees <edKeC[eiece efpeveeieceee vece:~
peeceeuee
-Mesj bo-
pewJevle nes ceneJeerj efoJeOJeefve peiele ceW~

pewJevle nes ieewlece ieCeerMe %eeve peiele ceW~~
pewJevle nes Gve jefele eoMeebie peiele ceW~
pewJevle nes GheueyOe Meee DebMe peiele ceW~~1~~
ieewlece ves Dehevee %eeve efhej ueesnee& kees efoee~
ueesnee& mJeeceer mes Jees pecyetmJeeceer ves efueee~~
eceye es $ee kesJeueer efveJee&Ce kees iees~
efhej heeBe cegveer eewon hetJe& Oeejer nes iees~~2~~
veblej efJeMeeKeeeee& Deeefo ieejn cegefve ngS~
SkeeoMeebie hetJe& oMe kes hetCe& %eeveer Les~~
De Mes<e eej hetJe& kee Fke osMe %eeve hee~
heefjheeer ece mes Gmekees peiele ceW Yeer efoee Lee~~3~~
ve#e$eeeee& Deeefo heeBe cegefveeeW ves ece mes~
heeee Lee Jener %eeve Ske osMe DebMe ceW~~
veblej megYe Deeefo eej cegefveeeW ves heeee~
Fke Debie %eeve osMe DebMe %eeve Yeer heeee~~4~~
en %eeve hegve ece mes eerOejmesve kees efceuee~

DeleSJe Jele&ceeve ceW egle kee keceue efKeuee~~
Fme egle keer keneveer megve jesceebe neslee nw~
efMe<eeW kes mecehe&Ce kee heefj%eeve neslee nw~~5~~
efvepe Deeeg Deuhe peeve oes cegefveeeW kees yegueeee~
efvepe %eeve GvnW meeQhe ceve ceW n<e& meceeee~~
cegefvejepe vej Jeenve leLee megyegef ves meesee~
ieg %eeveJeeefkee keer ceQ mece=ef keBiee~~6~~
iegpejele Debkeuesej ceW eewceemee jeeee~
efhej %eeve kees efueefheye kejvee ceve ceW Lee Deeee~
cegefveJej megyegef peer ves meleheCee jeer~
cegefvejepe vejJeenve kes heeme Gmes Yespe oer~~7~~
Deeies GvneWves JeeceeCeevegiece Deeoer~
<edKeC[eW ceW n menme met$eeW keer Yeer jevee keer~
efhej pes Megkeue hebeceer keer efleefLe Dee ieF&~
Deeiece keer jevee hetCe&& kej meblegef e ieF&~~8~~
leye mebIe elegefJe&Oe ves egle keer Dee&vee kej ueer~
osJeeW ves Yeer Deekej ieg keer Jebovee kej ueer~~
cegefveJej megyegef peer keer oblehebefe yeveeF&~
ken heg<heoble Gvekeer cenehetpee jeeF&~~9~~
cegefvejepe vejJeenve kees hetpee Yetle megjeW ves~
yeefueefJeefOe kes meeLe Yetleyeueer kene GvneWves~~
Jes Fme ekeej heg<heoble Yetleyeefue yeves~
<edKeb[ efpeveeiece kees peerle eeheefle yeves~~10~~
(39)
(40)
efmeebleeeJeleea Les Oejmesve peer meecege~

eer heg<heoble Yetleyeueer ceW Yeer Les es iegCe~~
heeeledJeefle& cegefve Yeer Gvekes DebMehe nQ~
efpevekees efceuee efmeevle %eeve meejhe nw~~11~~
$eeKeC[ hes heefjkece& erkee kegvokegvo keer~
Leer heefle efleere erkee MeecekegC[ keer~~
eerlegcyeguetj metefj ves erkee keer hebefekee~
mJeeceer mecevleYe ves eewLeer jeer erkee~~12~~
eer yehheosJe ieg ves efueKeer JeeKeee%ehleer~
OeJeueeefo erkeeDeeW kes kelee& Jeerjmesve peer~~
Fve n ceW cee$e OeJeuee GheueyOe Deepe nw~
heeBeeW ner Mes<e erkee kes veece cee$e nQ~~13~~
meefo yeermeJeeR ceW Yeer efceues efmeevle ebLe es~
eeefj$eeeJeefle& MeebefleefmebOeg peer keer ke=hee mes~~
Fve meyekees leecehe$e hes GlkeerCe& kejeee~
efJeeveeW mes erkeeDeeW kee DevegJeeo kejeee~~14~~
mebmke=le leLee eeke=le ceW efcee nw OeJeue erkee~
DeleSJe ceefCeeJeeueveee ege nw erkee~~
Fmekee ner ues DeeOeej %eeveceleer ceele ves~
erkee jeer efmeevleefevleeceefCe veece mes~~15~~
Fve meyekeer erkeeDeeW kees yeej-yeej ceQ vecetB~
<edKeC[ efpeveeiece ceW cetueebLe kees eCecetB~~
cegPekees Yeer FvnW he{ves keer Meefe eehle nes~
ceelee mejmJeleer cegPes leJe Yeefe eehle nes~~16~~
(41)
Jevove Mele Mele yeej nw,

<edKeC[eiece ebLejepe kees, Jevove Mele Mele yeej nw~
eer efmeevlemegefevleeceefCe erkee efpemeceW meekeej nw~~
-oes ne-
<edKeC[eiece ebLe kees, Jebove yeejcyeej~

DeIe& mecehe&Ce kej uentB, efpeveJeeCeer kee meej~~18~~
eR <edKeC[eieceefmeevleebLesYees peeceeuee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
Meeblees MeebefleOeeje, efoJe heg<heebpeefue~
Jeerj eYet kes Meemeve kee, meyemes henuee en ebLe nw~

efueKeves Jeeues heg<heoble De, Yetleyeueer efvee&vLe nQ~
eer Oejmesveeeee& mes efpevekees, efceuee %eeve YeC[ej nw~
<edKeC[eiece ebLejepe kees, Jebove yeejcyeej nw~~1~~
Jeerjmesve metjer ves Fme hej, OeJeuee erkee je [eueer~
eeke=le mebmke=le kes JeeveeW ceW, ceesleerceeue yevee [eueer~~
-meesj"e-
pees hetpeW efeleueee, <edKeb[eiece Meee kees~

efvepe De%eeve veMeee, Jes heeJeW eglemeej kees~~
iet{ jnmeeW meefnle ebLe Jen, efJeledceefCe mejleepe nw~

<edKeC[eiece ebLejepe kees, Jevove yeejcyeej nw~~2~~
~~ FleeMeerJee&o:, heg<heebpeefue: ~~
N: M
eR meJee&Cn e#e-ket<ceeC[er e#eer

meefnleee eer vesefceveeLeee vece:~
eer <edKeC[eiece ebLe mlegefle
<edKeC[ Oeje peerle eeJeefle& peeW yeveW~

<edKeb[efpeveeiece kees Yeer leeW ner pees he{W~~
efmeevleeeJeefle& Jes neW evoveeceleer~
hetCee&Ie& e{eTB keB ceQ Jevovee-Yeeer~~17~~
efiejveeefj#es$e megj#eeceb$e
(42)
ieefCeveer ceelee %eeveceleer ves, veJe Fefleneme yeveeee nw~

mebmke=le erkee mejue jeer, efmeevlemeej mecePeeee nw~~
efevleeceefCe mece efeefvlele heue, osves ceW pees meekeej nw~
eer Oejmesve Je heg<heoble, Deeeee& Yetleyeefue kees Jebove~
Jeerjmesve ieg kees JebotB Deewj, ieefCeveer %eeveceleer kees veceve~~
Fvemes ner evoveeceleer en efceuee efpeveeiece meej nw~
N: M
(43)
eer <edKeC[eiece ebLejepe keer cebieue Deejleer
(44)
Demeneer ebLe hetpee
jeefe$eer-ye. keg. meeefjkee pewve (mebIemLe)

lepe&-eeBo cesjs Dee pee js...............
Deepe nce Deejefle kejles nQ-2
<edKeC[eiece ebLejepe keer, Deejefle kejles nQ~~
ceneJeerj eYet kes Meemeve kee, ebLe eLece kenueeee~
Gvekeer JeeCeer megve ieewlece, ieCeOej ves meyekees yeleeee~~
JeerjeYet kes hejce efMe<e keer, Deejefle kejles nQ~~1~~
ece hejcheje mes en egle, Oejmesveeeee& ves heeee~
efvepe Deeeg Deuhe mecePeer leye, oes efMe<eeW kees yegueJeeee~~
eer Oejmesveeeee& eJej keer, Deejefle kejles nQ~~2~~
cegefve vejJeenve Je megyeger, ves ieg kee ceve peerlee Lee~
osJeeW ves Dee hetpee kej, Gve veecekejCe Yeer efkeee Lee~~
heg<heoble De Yetleyeueer keer, Deejefle kejles nQ~~3~~
eer Jeerjmesve metjer ves, Fme ebLejepe kes Thej~
OeJeuee erkee je kejkes, Ghekeej kej efoee peie hej~~
Jeerjmesve Deeeee& eJej keer, Deejefle kejles nQ~~4~~
ieefCeveer ceeB %eeveceleer ves, Fme ebLe keer mebmke=le erkee~
efueKekej efmeevlemegefevleeceefCe veece efoee nw Gmekee~~
eer efmeevlemegefevleeceefCe keer, Deejefle kejles nQ~~5~~
evoveeceleer ceeleepeer, ceeB %eeveceleer keer efMe<ee~
efnvoer DevegJeeo efkeee nw, Fme efevleeceefCe erkee kee~~
mejue-mejme erkee keer meeefjkee Deejefle kejles nQ~~6~~
jeefe$eer - Deeefe&kee evoveeceleer

-mLeehevee (eewyeesue bo)-
efpeveMeemeve kee Fke veee ebLe nw, Demeneer kenW efpemes~

Fke menme Je<e& henues eer, efJeeevebefo metefj ves jee Gmes~~
osJeeiece kee mlees$e Deehle-ceerceebmee mes pees Keele ngDee~
Gmekeer erkee kes ebLe kees De-meneer veece nw eehle ngDee~~1~~
-oes ne-
Demeneer ebLe kee, Dee&ve nw megKekeej~

%eeve eehle nes veee kee, Deveskeeble kee meej~~2~~
Deeeveve mLeehevee, meefVeefOekejCe eOeeve~
Fme efJeefOe mes ner Deelecee, nesJes hetpe ceneve~~3~~
eR eerDemeneerveeeebLejepe! De$e DeJelej DeJelej mebJeew<ed Deeeveveb~
eR eerDemeneerveeeebLejepe! De$e efle efle ": ": mLeeheveb~
eR eerDemeneerveeeebLejepe! De$e cece meefVeefnlees YeJe YeJe Je<ed ~
-Deke (eeue-veboerej eer efpeveOeece........)
ues %eeveece=le kee veerj, efvepe ceve le=hle keB~

efces pevcepeje keer heerj, egle kees eJeCe keB~~
Jej Demeneer ebL e, hetpetB ceve ueekes~
meJeexe veee kee ebLe, Jebotb nj<ee kes~~1~~
eR eer Demeneer veee ebLeee pevcepejece=legefJeveeMeveee peueb efveJe&heeceerefle mJeene
~
ues ebove esle kehetj, ceve ceW megjefYe YeB~
mebmeejleehe nes otj, egle kees eJeCe keB~~
(45)

eR eer Demeneer veee ebLeee mebmeejleeheefJeveeMeveee eboveb efveJe&heeceerefle mJeene~
ues De#ele OeJeue Devethe, ceve kees megKeo keB~
De#eeheo nes Devegketue, egle kees eJeCe keB~~
eR eer Demeneer veee ebLeee De#eeheoeehlees De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~
ues efJeefJeOe JeCe& kes hetue, efvepeceve eceve keB~
nes keece JeLee meye otj, egle kees eJeCe keB~~
eR eer Demeneer veee ebLeee keeceyeeCeefJeOJebmeveee heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~
ues veeveeefJeOe hekeJeeve, egle kee epeve keB~
nes #egOeejesie keer neefve, egle kees eJeCe keB~~
eR eer Demeneer veee ebLeee #egOeejesieefJeveeMeveee vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~
ues oerhe kevekecee Leeue, %eeveekeeMe YeB~
nes ceesn efleefcej kee veeMe, egle kees eJeCe keB~~
eR eer Demeneer veee ebLeee ceesnebOekeejefJeveeMeveee oerheb efveJe&heeceerefle mJeene~
ues Deiej leiej keer Oethe, peie ceW megjefYe YeB~
neW Dekece& meye otj, egle kees eJeCe keB~~
(46)

eR eer Demeneer veee ebLeee Dekece&onveee Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~
ues heue Debietj Deveej, egle kee epeve keB~
efceues cees#e ceneheue meej, egle kees eJeCe keB~~
eR eer Demeneer veee ebLeee cees#eheueeehlees heueb efveJe&heeceerefle mJeene~
ues keesceue Jee Deveske, egle kee epeve keB~
efvepe Deelcemegj#ee nsleg, egle kees eJeCe keB~~
eR eer Demeneer veee ebLeee Jeeb efveJe&heeceerefle mJeene~
ues DeJe kee Leeue, egle kee epeve keB~
evovee efceues efvepeOeece, egle kees eJeCe keB~~
eR eer Demeneer veee ebLeee DeveIe&heoeehlees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
oesneues peue kee Gece hee$e, MeevleerOeej keB~
efceues jlve$ee kee meej, YeJeoefOe heej keB~~
Jej Demeneer ebLe, hetpetB ceve ueekes~
meJeexe veee kee ebLe, Jebotb nj<eekes~~11~~
ues ebheke njefmebieej, heg<heebpeefue kej uetB~
iegCe heg<he mes nes e=Bieej, ceve heeJeve kej uetB~~
meJeexe veee kee ebLe, Jebotb nj<eekes~~12~~
(47)
peeceeuee
lepe&-efceuees ve legce lees...............
Demeneer ebLejepe keer hetpeve kejves DeeS,

%eeve keer peesefle peuesieer~~ske.~~
Dee" mene MueeskeeW keer, mebKee Jeeueer erkee nw Fme iebLe ceW~ nes.......
Deeeee& efJeeevevo keer, %eeve iebiee nw Fme ebLe ceW~~nes........
kemeneer kenles efpemekees Gmeer kees DeIe& e{eSb,
%eeve keer peesefle peuesieer~~1~~
cees#eMeee ebLe ceW pees, cebieueeejCe nw GceemJeeceer kee~ nes.....
cees#eceeie& kes veslee kees, Jebove efkeee nw efMeJeheLeieeceer kee~~nes.......
Gmeer cetue cebieueeejCe kees nce Yeer ceve ceW OeeSb,
eer mecevleYe cegefve kee, Gme hej ner osJeeiecemlees$e nw~ nes......
Ske Meleke eewon efpemeceW, mebmke=le kes megvoj Mueeske nQ~~nes........
Jener Deehleceerceebmee hegmleke nce Yeer he{W-he{eSb,
Gmeer Deehleceerceebmee hej, Deeeee& eer Dekeuebke osJe ves~ nes.......
DeMeleer veece kee Fke, ebLe efueKe efoee nw Gve iegosJe ves~~ nes........
Dee" Meleke Mueeske meefnle Gme ebLe kees MeerMe veceeSb,
Deeeee& efJeeeveboer, ves Yeer Deehleceerceebmee hej efueKe efoee~ nes.......
Dee" mene MueeskeeW ceW, Demeneer ebLe je efoee~~ nes........
Gmeer veeeoMe&ve kes ebLe keer hetpeve eneB jeeSb,
(48)
keef"ve-keef"ve Fme erkee ceW, DeMeleer keer hebeer Yeer ietbLeer nQ~ nes.......
Deveskeevle keer heger ceW, Ske cee$e iebLe ener hetbpeer nw~~ nes.......
mehleYebie, meJe&%eefmeef efJe<eeeW ceW efe ye{ peeS,
mebmke=le kes efkeuelece Fme, ebLe kees ve keesF& mecePe heeles Les~ nes......
efyejues ner efJeeveeW kes, eje Ssmes Meee he{s peeles Les~~ nes.......
osKe-osKe kej Gmeer ebLe kees nce Yeer n<e& ceveeSb,
%eeveceleer ceelee ieefCeveer, Deeefe&kee eefme ngF Fme egie ceW~ nes........
Deheves efMe<e efMe<eeDeeW kees, DeOeeve kejeee Fmeer ebLe mes~~ nes.......
efyevee efkemeer mes he{s ebLe keer erkee mJeeb jeeSb,
GVeerme meew Fkenej meved, heew<e Megkeuee yeejme keer efleefLe Dee ieF&~ nes......
[s{ Je<e& kes ece eje, efnvoer erkee hetCe&lee kees hee ieF&~~ nes.......
jepemLeeve kes es[ejeeefmebn veiej ceW Jes #eCe DeeS,
ebLe kees veceve kej Gmekes, jeveekeej iegDeeW kees Yeer ceQ vecetB~ nes.......
eer mecevleYe SJeb, Yeekeuebke iegJej kees eCecetB~~ nes........
Fvekeer ke=efle mes Demeneer cetueiebLe kees heeSb,
Fke npeej Je<e& henues, kes metefj efJeeevevoer kees veceve~ nes......
meeeoefevleeceefCe, efnvoer erkeeke$eea ceelee kees Jevove~~ nes........
ieefCeveer ceelee %eeveceleer kees Mele-Mele MeerMe PegkeeSB,
(49)
Deheves-Deheves ebLeeuee ceW, Demeneer ebLe jKevee nw~ nes.......

evoveeceleer Deye Gmekee, DeOeeve Yeer nce meyekees kejvee nw~~ nes........
meYeer celeeW kees peeve-peevekej Deveskeeble kees heeSb,
efpeveJeeCeer ceeB keer eefleke=efle, Demeneer kees DeIe& e{evee nw~ nes.......
veee kee Gpeeuee heekej, Deveee kee efleefcej Yeieevee nw~~ nes........
meeeoefevleeceefCe erkee meefnle ebLe DeheveeSb,
eR meeeoefebleeceefCe efnvoer erkee meceefvJele DemeneerceneebLeee
peeceeuee hetCee&Ie&ced efveJe&heeceerefle mJeene~
Meeblees MebefleOeeje~ heg<heebpeefue:~
Demeneer ebLe kees, veceve keB Mele yeej~
%eeve peesefle eieefle keB, ceve ceW Dehejcheej~~
~~ FleeMeerJee&o:, heg<heebpeefue:~~
N: M
(50)
Deeeee& eer kegvokegvo mJeeceer keer hetpeve

jeefe$eer-Deeefe&kee evoveeceleer
(lepe&-ceelee leg oee kejkes........)
iegJej lesjer hetpee ner, cegPes hetpe yeveeSieer~

lesjer meewce menpe cege, cesjs ceve ceW meceeSieer~~
ns kegvokegvo mJeeceer, leJe Deelcee kegvove nw~
ns heeveefvo mJeeceer, legcekees cece Jevove nw~~
en heeoJevovee ner, cevekeefueeeB efKeueeSieer~
iegJej lesjer hetpee ner, cegPes hetpe yeveeSieer~~1~~
Deeeveve kejkes eYees, legPes ceve ceW efye"eTB ceQ~
heeJeve ceve kejkes iegjes, Deye hetpee jeeTB ceQ~~
vewee lesjer Yeeer mes, YeJeoefOe eflej peeSieer~
iegJej lesjer hetpee ner, cegPes hetpe yeveeSieer~~2~~
eR eer kegvokegvoeeee&eJej! De$e DeJelej DeJelej mebJeew<ed Deeeveveb~
eR eer kegvokegvoeeee&eJej! De$e efle efle ": ": mLeeheveced~
eR eer kegvokegvoeeee&eJej! De$e cece meefVeefnlees YeJe YeJe Je<e
d meefVeOeerkejCeced~
-Deke (MebYeg bo)-
eR eer MeebefleveeLeee peieled

Meebeflekejee meJeexheJe Meebefleb
keg keg eR vece:
peie kes mJeeefo jmeeW kees Yeer heerves mes le=<ee ve Meevle ngF&~
eYeg kegvokegvo keer JeeCeer mes Jen le=<Cee keg GheMeeble ngF&~~
ns eesieerej leJe ejCeeW ceW, yeme ener eeLe&vee nw cesjer~
legce mece ner %eeve efceues cegPekees, yeme ener keecevee nw cesjer~~1~~
eR eer kegvokegvoeeee& osJeee pevcepejece=leg efJeveeMeveee peueb efveJe&heeceerefle mJee
ne~
evove kee uesheve yengle efkeee, hej ceve kee leehe ve Meevle ngDee~
eYeg kegvokegvo keer JeeCeer mes, Deye Jen Yeer keg GheMeevle ngDee~~
eR eer kegvokegvoeeee& osJeee mebmeejleeheefJeveeMeveee eboveb efveJe&heeceereflmJeene~
e
(51)
#ele efJe#ele Deelece kee GheJeve, veefnb De#ee heo kees eehle ngDee~
eYeg kegvokegvo keer JeeCeer kee, Deye Gme hej yengle eYeeJe ngDee~~
eR eer kegvokegvoeeee& osJeee De#eeheoeehlees De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~
Fefve efJe<eeeW keer meewjYe ves, meejs peie kees Yejceeee nw~
eYeg kegvokegvo keer JeeCeer mes, Deye keg efJejeie ceve Yeeee nw~~
eR eer kegvokegvoeeee& osJeee keeceyeeCeefJeOJebmeveee heg<heced efveJe&heeceerefle mJeene~
ceer"s vecekeerve JebpeveeW kees, Keekej Yeer #egOee meleeleer nw~
eYeg kegvokegvo keer JeeCeer mes, Jen YetKe mJeeb veMe peeleer nw~~
eR eer kegvokegvoeeee& osJeee #egOeejesieefJeveeMeveee vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~
ceve keer efJeegle lees ebeue nw, ceve ceW ve Gpeeuee kej mekeleer~
eYeg kegvokegvo keer JeeCeer ner, ceve ceW Gefpeeeje Yej mekeleer~~
eR eer kegvokegvoeeee& osJeee ceesnevOekeej efJeveeMeveee oerheb efveJe&heeceerefle mJeen
e~
OetheeW keer iebOe enCe kejves, kees IeeCesefve keer Deeole nw~
eYeg kegvokegvo keer JeeCeer kee, ns YeJe! kejes legce mJeeiele nw~~
eR eer kegvokegvoeeee& osJeee Dekece&onveee Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~
Gece heue Keekej kes Yeer cesjs, ceve keer le=hleer veneR ngF&~
eYeg kegvokegvo keer JeeCeer megve, cesjs ceve ceW meble=efhle ngF&~~
(52)

eR eer kegvokegvoeeee& osJeee cees#eheueeehleees heueb efveJe&heeceerefle mJeene~
Dee"eW JeeW keer meeceeer mes, DeIe& yeveeee peelee nw~
eYeg kegvokegvo keer hetpee kejkes, heue DeveIe& efceue peelee nw~~
eR eer kegvokegvoeeee& osJeee DeveIe&heoeehlees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
oesne-leerve jlve Oeejer ieg, kes heo ceW $ee yeej~
MeevleerOeeje ceQ keB, nesJes Meeefvle Deheej~~
kegvo heg<he keer ceeue ues, hetpeve keB ceneve~
yeejn efJeOe lehe Oeej kes, hee peeTB keg %eeve~~
peeceeuee
-MebYegbo-
eer osJe Meee ieg leerve jlve, efpeveJejMeemeve ceW ceeves nQ~
es mecekedoMe&ve%eeve Deewj, eeefj$e kees osves Jeeues nQ~~
Deefjnvle efme nQ osJe kens, efpeveves keceeX kee veeMe efkeee~
Deefjnvle keefLele efpeveJeeCeer kees ner, hejcheje mes Meee kene~~1~~
iegosJe leermejs jlve kens, Fve ceefncee kee keee keLeve keB~
eer kegvokegvo ieg kes ejCeeW ceW, ee mes ceQ veceve keB~~
Deefvlece eglekesJeefue Yeyeeng keer, hejcheje ceW kegvokegvo~
keefuekeeue kes es meJe&%e ngS, Fve Dehejveece nw heeveefvo~~2~~
eer JeeeerJe De ie=efhe, SJeb eerSueeeee& kens~
Fve heeBeeW veeceeW mes mebegle, eerkegvokegvo Deeeee& ngS~~
(53)
efvepe mebIe meefnle efiejveej efiejer, Jevovekej Oece& emeej efkeee~

efveie&vLe efoiecyej hebLe mele, en Oejleer hej meekeej efkeee~~3~~
peekej efJeosn ceW meercebOej keer, efoJeOJeefve kee heeve efkeee~
efhej DeeOeeeflceke lehe keer Je=er mes, eejCe$e+er eehle efkeee~~
meeefnle peiele ceW kegvokegvo, mJeeceer kee veece eefme ngDee~
eewjemeer heeng[, <edKeC[eiece, erkee kee Yeer me=peve efkeee~~4~~
oMeYeefe, Deheeng[, hebeeefmlekeee Je eoMe Deveges#ee~
nw meceemeej DeOeelce ebLe, eJeevemeejeefoke kees Yeer jee~~
MegYe efveecemeej De jeCemeej, cegefveeeW kee cetueeeej jee~
Fke kegjuekeeJe nw keeJe cene, efpemeceW keefJeeeW kee meej jKee~~5~~
FveceW keg ner GheueyOe Deepe, nes jns efpeveeiece nce meyekees~
efpevekees he{kej kes leJe %eeve Yeer, eehle nes jne nce meyekees~~
Deeeee& eJej lees eues ieS, Gvekeer eMeieeLee peerefJele nw~
oes mene Je<e& kes yeeo Deepe Yeer, Gvekes iegCe keer keercele nw~~6~~
iegosJe! legcnejs iegCeceefCe keer, peeceeue ietBLekej ueeS nQ~
ns kegvokegvo mJeeceer! hetpeve kee, Leeue mepee nce ueeS nQ~~
ieefCeveer ceelee eer %eeveceleer keer efMe<ee Fke evoveeceleer~
legce iegCekeerle&ve kejles-kejles Jen een jner nw efmeieleer~~7~~
eR eer kegvokegvoeeee& osJeee peeceeuee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
Jeerj mebJele heeerme meew, lesFme1 Je<e& ceneve~
eeJeCe megefoSkeeoMeer, jevee hetjve peeve~~
cebieuecee eer Jeerj nQ, cebieue ieCeOej osJe~
kegvokegvo cebieue kejW, cebieue Oece& meowJe~~
~~ FleeMeerJee&o: ~~
1. meved 1997~
(54)
mejmJeleer ceelee keer Deejleer

-e%eeeceCeer Deeefe&kee evoveeceleer
Deejefle kejes js,
efpeveJeeCeer ceelee mejmJeleer keer Deejefle kejes js~
eoMeebiecee egleosJeer kee, es efleueke meceioMe&ve~
Jee OeejleeR eeefjle kes, eewon hetjye kes DeeYet<eCe~~
Deejefle kejes, Deejefle kejes, Deejefle kejes js,
Deekeej meefnle Gve egleosJeer keer, Deejefle kejes js~~1~~
Fvekes DeejeOeve mes %eevee-JejCe kece&#ee neslee nw~
ceefle egle %eeve eehle neskej, De%eeve mJeeb Jee neslee nw~~
leerLekej eYeg keer efoJeOJeefve keer, Deejefle kejes js~~2~~
cevehee&e%eeveer ieCeOej Yeer, egle DeejeOeve kejles nQ~
leYeer Ieeefleee kece& veeMekej, kesJeue%eeveer yeveles nQ~~
kewJeueceeer Meerl eueJeeCeer keer, Deejefl e kejes js~ ~3~~
cegefve kes Debie hetJe& keer ceefncee, lees Deeiece ceW efceueleer nw~
meceief Deeefe&kee ieejn, DebieeW kees he{ mekeleer nQ~~
meeQoe&J eleer ceeB mejmJeleer keer, Deejefl e kejes js~ ~4~~
MegYe Jee OeejCeer nbme-Jeeefnveer mejmJeefle ceelee nQ~
ener evoveeceleer %eeve-efkejCeeW mes egle egleceelee nQ~~
egle%eeve meceefvJele mejmJeleer keer, Deejefle kejes js~~5~~
N: M
(55)
eoMeebie mejmJeleer mlees$eb

Deeee&boyeejn Debiebefieppee, obmeCeefleueee eefjeJelLenje~
eewodome hegJJee njCee, "eJess oJJeee megeosJeer~~1~~
DeveggheDeeeejefMejmeb met$e-ke=leJeke$eeb megkebef"keeced~
mLeevesve meceJeeeebie-JeeKee e%eefhleoesue&leeced~~2~~
JeeiedosJeleeb %eele=keLees-heemekeeOeevemleveerced~
Debleke=odoMemeVeeefY e - cevegejoMeebi ele:~~3~~
megefvelebyeeb megpeIeveeb, eMveJeekejCeegleeled~
efJeheekemet$ eiJeeo-ejCeeb ejCeeby ejeced~~4~~
mecekelJeefleuekeeb hetJe&-elego&MeefJeYet<eCeeced~
leeJelekeerCe&k eeso erCe&-eehe$eebkegjefeeced~~5~~
DeehleeJeenewI e-JeYeeJeeefO eosJ eleeced~
hejyeeheLeehleeb, meeogefeb Yegefecegefeoeced~~6~~
Jemebleefleuekeeboefvecet&ueceesnefleefcej#eheCewkeo#eb, ve#esCe meJe&peieogppJeuevewkeleeveced~
mees<esmJe efevceecenes efpeveJeeefCe! vetveb, eeeercelees peeefme osefJe leouhemetefleced~~7~~
mJeeieleeboDeeYeJeeoefhe ogjemeocesJe, eeemeb megKecevevleceefebleced~
peeelese megueYeb Keueg hegbmeeb, lJelemeeole Fnebye! vecemles~~8~~
Ghepeeefleboesleecelkeejkeje peveeveeb, cenesoeeeeYegoee: mecemlee:~
nmles ke=lee: Memlepevew: emeeoeled, leJewJe ueeskeebye! veceesmleg legYeced~~9~~
ceeefueveerbomekeueegJeefleme=sjbye! etCeeceefCemlJeb, lJeceefme iegCemeghegsOe&ce&me=se cetueced~
lJeceefme e efpeveJeeefCe! mJescegkelebiecegKee, leefon leJe heoeypeb YetefjYekelee veceece:~10~~
1. eefleeeefleueke he=. 761-762 mes~
(56)
eoMeebie mejmJeleer mlees$e

YeeJeeLe&-yeejn DebieeW mes efveefce&le-yeveeeer ieF& Jehe egleosJeer keer mLeehevee
kejs~ Fve osJeer kes meceioMe&ve efleueke nw, eeefj$e Jee nQ Deewj eewon hetJe& DeeYet<eCe nQ~
Fmeer kee efJeMes<e mheerkejCe mebmke=le MueeskeeW ceW nw~ eLeemejmJeleer kee efMej-cemleke eLece Deeeejebie nw, efleere met$eke=leebie cegKe nw, le=leere
mLeeveebie keb"-eerJee nw, elegLe& meceJeeeebie Deewj hebece JeeKee e%eefhle Deb ie es oesveeW Debie
oesveeW YegpeeSb nQ, "e %eele=Oece&keLeebie Deewj meeleJeeb GheemekeeOeeveebie es oesveeW mlev
e nQ,
Dee"JeeB Debleke=ledoMeebie veeefYe nw, veJeceeb Devegejewheheeefoke oMeebie megefvelebye nw, oMe
Jeeb eMve
JeekejCeebie megpeIeve (peebIe) nw, ieejnJeebb efJeheekemet$eeb ie Deewj yeejnJeeb efJeeoebie es oesveeW
ejCe nQ~ Fme ekeej Fve eoMe DebieeW mes mejmJeleer osJeer kes DebieeW kee efvecee&Ce ngDee nw~
Fve mejmJeleer osJeer kes meceioMe&ve efleueke nw, eewon hetJe& DeeYet<eCe nQ Deewj eewon
ekeerCe&ke megboj he$eebkegj keer MeesYee nQ-e=bieej nQ, meJe&%eosJe kes cegKekeceue mes efJeefveie&le
eJeenhe mes Deeleer ngF& Je-YeeJehe egleosJeer meYeer osJeleeDeeW keer DeefOeosJelee nQ~ es
hejceyeemJehe-cees#eceeie& ceW DeeojCeere nQ Deewj Yegefe leLee cegefe kees osves Jeeueer nQ~
ns efpeveJeeefCe! ns egleosefJe! Deehe ceesnheer DebOekeej kees pe[cetue mes ve kejves
ceW kegMeue nes, meJe& peiele kees GppJeue kejves Jeeueer nes~ hetJe&efoMee DeuhelespemJeer mete&
kees pevce osleer nw efkevleg Deehe efevcee lespe kees GlheVe kejves Jeeueer nes Dele: hetJe&efoMee
kees Yeer Deehe peerleves Jeeueer nes~ pees Deveeefokeeue mes YeJe-YeJe ceW ogue&Ye nw, Ssmee Deveble
Deewj Deefevle cees#emegKe Yeer Deehekes emeeo mes heg<eeW kees megueYelee mes MeerIe ner eehle
nes peelee nw Dele: ns Debye! Deehekees vecemkeej nes~ pees ceveg<eeW kes efee ceW ecelkeej kees
GlheVe kejves Jeeues nQ, Ssmes cenesoe Deewj mecemle DeYegoe Yeer Deehekes emeeo mes ner
hegCeMeeueer ueesie nmleiele kej uesles nQ, FmeefueS ns ueeske ceele:! Deehekees vecemkeej nes~
ns Debye! mekeueegJeefleeeW keer me=ef ceW Deehe et[eceefCe nes, meJe&iegCeeW keer hegef keer
Deewj Oece&me=ef keer Deehe ner cetue keejCe nes, ns efpeveJeeefCe! Deheves efueS F Ssmeer cegef e
kes efueS Deehe ner eOeeve keejCe nes Dele: Deehekes ejCe keceueeW kees ceQ DeleerJe Yeefe mes
vecemkeej kejlee ntBb~
(Fme ekeej mejmmeJeer osJeer keer cetefle& yeveJeekej eeflee kejekej efJejepeceeve
kejvee eeefnS~ FvnW esle Jee henveevee eeefnS pewmee efke mejmJeleer mlees$e ceW-eer
eefvkee keefuele efvece&ueMegYeJem$es! Ssmee efueKee nw~ Fvekee hebeece=le DeefYe<eske, mejmJeleer
hetpeve Deeefo kejkes cenee=bieej kejvee eeefnS~ Jee meefnle Fve mejmJeleer kees cegefveDeeefe&keeSb Yeer vecemkeej kejles nQ pewmes efke Jee mes Jesefle MeeeeW kees vecemkeej kejles
nQ~ es mejmJeleer osJeer eej ekeej kes osJeheee&e ceW mes veneR nQs, elegled eoMeebie eglehe
keuhevee mes efveefce&le osJeer he nQ, Ssmee mecePevee~)
(57)
mejmJeleer mlees$e
eveke&-keesefIeefleesppJeue-efoJe-cetlex!
eer eefvkee-keefu ele-efvece&ue-MegYeJ ees!
keeceeLe&- oeefe-keuenbme-meceeefOe{s ~
Jeeieereefj ! eefleefoveb cece j#e osefJe ! ~~1~~
osJee-megjsv -veleceewefu eceefC e-ejesef e,
eercebpejer-efveefJe[-jbefpele-heeohees !
veerueeuekes ! eceonefmle-meceeveeeves!
kesetjnej - ceefCekegC[ue - cegefkeeew,
meJee&Yet<eCe - vejsv - cegveerv-Jebes !
veeveemegjlve-Jej-efvece&ue-ceewefu eeg es !
cebpeerjkeeslkevekekebkeCeefkebkeCeerveeb,
keebeee Pebke==le-jJesCe efJejepeceeves !
mece&-JeeefjefveefOe-mebleefle-Je&ceeves !
Jeeieereefj ! eefleefoveb cece j#e osefJe! ~~ 4~~
kebkesefueheuueJe-efJeefvebefole-heeefCeegi ces !
heeemeves ef oJeme-heemeceeve-Jeke $es !
pewvesv-Jeke$e-YeJeefoJe-mecemle-Yee<es !
Jeeieereefj ! eefleefoveb cece j#e osefJe! ~~ 5~~
DexvogceefC[lepeeueefuelemJehes !
Meee-ekeeefMeefve-mecemle-keueeefOeveeLes!
efevcegefkee-pehemejeYee-hegmlekeebs !
Jeeieereefj ! eefleefoveb cece j#e osefJe!~~6~~
ef[b[erjefheb[ - efnceMebKeefmelee - Yenejs!
hetCexv og-efyecyeef e-MeesefYele-efoJeiee$es!
(58)
eebeueceeve - ce=ieMeeJeueuee - ves$es !

Jeeieereefj ! eefleefoveb cece j#e osefJe! ~~7~~
hetpes heefJe$ekejCeesVele-keecehes!
efveleb heCeerv-ie[eefOehe-efkeVejsvw!
efJ eeeOejsv -megje#e-mecemle-Je=vow,
Jeeieereefj ! eefleefoveb cece j#e osefJe !~~8~~
Devegghe bo-mejmJelee: emeeosve, keeJeb kegJe&efvle ceeveJee~
lemceeefVeeue-YeeJesve , hetpeveeree mejmJeleer~~9~~
eer meJe&%e cegKeeslheVee, Yeejleer yengYeeef<eCeer~
De%eeveefleefcejb nefvle, efJeee-yengefJekeeefmeveer~~10~~
mejmJeleer ceee e, efoJee keceueueesevee~
nbmemkevOe-mecee{e, JeerCee-hegmleke-OeeefjCeer~~11~~
eLeceb Yeejleer veece, efleereb e mejmJeleer~
le=leereb MeejoeosJeer, elegLe nbmeieeefceveer~~12~~
hebeceb efJeog<eeb ceelee, <eb Jeeieerejer leLee~
kegceejer mehleceb eesee, Deceb yeeeeefjCeer~~13~~
veJeceb e peievceelee, oMeceb yeeeCeer leLee~
SkeeoMeb leg yeeeCeer, eoMeb Jejoe YeJesled ~~14~~
JeeCeer $eeesoMeb veece, Yee<ee ewJe elego&Meb~
hebeoMeb egleosJeer e , <ees[Meb ieewefve&ieeles~~15~~
Sleeefve egleveeceeefve, eelelLeee e he"sled~
leme mebleg<eefle ceelee, Meejoe Jejoe YeJesled ~~ 16~~
mejmJeefle ! vecemlegYeb, Jejos ! keeceefheefCe!
efJeeejbYeb keefj<eeefce, efmeefYe&Jeleg ces meoe~~17~~
~~ Fefle eer mejmJeleer veece mlees$eced ~~
N: M
(59)
mejmJeleer osJeer kes 108 ceb$e

Den&odJeke$eeypemebYetleeb, ieCeeOeerMeeJeleeefjleeb~
cenef<e&Oeeefjleeb mlees<es, veecveeceMelesve ieeb 1~~1~~
1. eR eer DeeefoyeecegKeecYeespeeYeJeeew vece: 2. eR eoMeebefievew vece:
3. eR meJe&Yee<eeew vece: 4. eR JeeCew vece: 5. eR Meejoeew vece: 6. eR
efiejs vece: 7. eR mejmJelew vece: 8. eR yeeedew vece: 9. eR JeeiosJeleeew
vece: 10. eR osJew vece: 11. eR Yeejlew vece: 12. eR eerefveJeeefmevew vece:
13. eR Deeeejmet$eke=le heeoeew vece: 14. eR mLeevemeceJeeeebiepebIeeew vece:
15. eR JeeKee-e%eefhle-%eele=-Oece&keLeebie eeYeemegjeew vece: 16. eR
Gheemekeebie-mevceOeeew vece: 17. eR Debleke=MeebieveeefYekeeew vece: 18. eR
DevegejesheheefeoMeeMve-JeekejCemlevew vece: 19. eR efJeheekemet$emeodJe#emes vece:
20. eR efJeeoebiekebOejeew vece: 21. eR heefjkece&cenemet$e-efJehegueebmeefJejeefpeleeew
vece: 22. eR evceele[e%eefhleYeemJeodyeengmeg-yeuuew vece: 23. eR pecyeterhe
meeieje%eefhlemelkejeew vece: 24. eR JeeKeee%eefhleefJeYeepelhebe-MeeKeeceveesnjeew
vece: 25. eR hetJee&vegeesie-Jeoveeew vece: 26. eR hetJee&Keefeyegkeebefeleeew vece:
27. eR GlheeohetJe&meVeemeeew vece: 28. eR DeeeeCeereobleeew vece: 29. eR
DeefmleveeefmleeJeeoeseew vece: 30. eR %eeveeJeeokeheesueeew vece: 31. eR
meleeJeeojmeveeew vece: 32. eR DeelceeJeeocenenveJes vece: 33. eR
kece&eJeeomeeeueJes vece: 34. eR eleeKeeveueueeeew vece: 35. eR
efJeeevegJeeokeueeCeveeceOesemegueeseveeew vece: 36. eR eeCeeJeeeefeeeefJeMeeuehetJe&YetOevegue&leeew vece: 37. eR ueeskeefyevogcenemeejetefuekeeeJeCeeeew vece: 38.
eR mLeueieeKeuemeer<ee&ew vece: 39. eR peueieeKecenekeeeew vece: 40.
eR ceeeeielemegueeJeCeeew vece: 41. eR heieeKemegefheCew vece: 42. eR
DeekeeMeielemeewboee&ew vece: 43. eR eerkeueeefhemegJeenveeew vece: 44. eR
efveeeJeJenej*dvethegjeew vece: 45. eR yeesOecesKeueeew vece: 46. eR
mecekedeeefj$eMeeruenejeew vece: 47. eR cenesppJeueeew vece: 48. eR
vew ieceecees Iekesetjeew vece: 49. eR mebeneveIeees uekeeew vece: 50. eR JeJenejesodIkeeew
eke
1. mejmJeleer kes 108 ceb$eeW kees eefleefove he{ves mes egle%eeve keer Je=ef nesleer nw~
2. eceMe: meJe&MeeeeW kee SJeb meJe& Yee<eeDeeW kee %eeve eehle kej eglekesJeueer kes
heo kees menpe ner eehle efkeee pee mekelee nw~
(60)
vece: 51. eR $e+pegmet$emegkebkeCeeew vece: 52. eR MeyoesppJeueceneheeMeeew vece:

53. eR meceefYe{cenebkegMeeew vece: 54. eR SJebYetlemevcegeew vece: 55. eR
oMeOece&cenecyejeew vece: 56. eR peheceeuee-uemeodnmleeew vece: 57. eR
hegmlekeebefkelemelkejeew vece: 58. eR veeeceeCeleebkeeew vece: 59. eR
eceeCeekeefCe&keeew vece: 60. eR kesJeue%eevecegkegeew vece: 61. eR
MegkeueOeeveefJeMes<ekeeew vece: 62. eR meelkeejeeCepeerJevlew vece: 63. eR
eqeogheeoseYeeef<eCew vece: 64. eR Deveskeebleelcekeeveboheeemeve-efveJeeefmevew vece:
65. eR mehleYebieerefmele$eeew vece: 66. eR vee<edkeeoerefhekeeew vece:
67. eR JeeefLe&keveeevetveheee&eeefLe&keeecejeew vece: 68. eR kewJeuekeeefcevew
vece: 69. eR peeseflece&ew vece: 70. eR Jee*dceeefheCew vece: 71. eR
hetJee&hejeefJeeew vece: 72. eR ieJes vece: 73. eR eglew vece: 74. eR
osJeeefOeosJeleeew vece: 75. eR ef$eueeskecebieueeew vece: 76. eR YeJeMejCeeew
vece: 77. eR meJe&Jebefoleeew vece: 78. eR yeesOecetle&es vece: 79. eR Meyocetle&es
vece: 80. eR efeoevevowkeefheCew vece: 81. eR Meejoeew vece: 82. eR
Jejoeew vece: 83. eR efveleeew vece: 84. eR Yegefecegefeheueeoeew vece:
85. eR Jeeieereez vece: 86. eR efJeeheeew vece: 87. eR MeyoyeemJeefheCew vece: 88. eR MegYebkeez vece: 89. eR efnlebkeez vece: 90. eR
eerkeez vece: 91. eR Mebkeez vece: 92. eR melew vece: 93. eR meJe&heehe#eebkee&w
vece: 94. eR efMeJebkeez vece: 95. eR censeez vece: 96. eR efJeeeew vece:
97. eR efoJeOJeves vece: 98. eR cee$es vece: 99. eR efJeoeuneooeefevew
vece: 100. eR keueeew vece: 101. eR YeieJelew vece: 102. eR oerhleeew vece:
103. eR meJe&MeeskeeCeeefMevew vece: 104. eR cenef<e&OeeefjCew vece: 105. eR
hetleeew vece: 106. eR ieCeeOeerMeeJeleeefjleeew vece: 107. eR yeeueeskeefmLejeJeemeeew
vece: 108. eR eoMeecveee osJeleeew vece:~
FoceesejMeleb, Yeejlee: eefleJeemejb~
e: ekeerle&eles Yekelee, me Jew Jesoebleiees YeJesled~~1~~
keefJelJeb iecekelJeb e, Jeeefoleeb Jeeeficeleeceefhe~
meceehvegeeefoob mlees$e-ceOeereevees efvejblejb~~2~~
Deeeg<eb e eMemeb e, mlees $ecesleovegmcejved~
eglekesJeefueleeb ueyOJee, metefjye&ee Yepeslhejb~~3~~
~~Fefle~~
(61)
(62)
mejmJeleer-eeueermee
efpeveJeeCeer mlegefle
jeefe$eer-Deeefe&kee eboveeceleer
ns mejmJeleer ceelee, De%eeve otj kej oes~
peie kees oskej meelee, efJe%eeve hetj Yej oes~~
egle kee YeC[ej Yeje, lesjs %eeve keer iebiee ceW~
peve ceve e=bieej keje, iegJej cegefve evoe ves~~
e=bieej meefnle ceelee, egle %eeve hetCe& kej oes~
peie kees oskej meelee, efJe%eeve hetj Yej oes~~1~~
eYegJeerj keer JeeCeer megve, ieCeOej ves mebJeeje nw~
cegefveieCe Gme heLe hej eue, efvepe %eeve megOeeje nw~~
efvepe %eeve efkejCe oelee, Deeueeske %eeve Yej oes~
ebove eboe iebi ee, leve Meerleue kej mekeles~
cegee ceeueeSb Yeer, veefnb ceve kees nj mekeles~~
evovee meYeer peie kees, Meejo ceeb kee Jej oes~
N: M
jeefe$eer-e%eeeceCeer Deeefe&kee evoveeceleer

-oesne-
leerLekej cegKe mes efKejer, vecetB efoJeOJeefve meej~

eoMeebiecee mejmJeleer, kees Jevove Mele yeej~~1~~
yegef eKejlee kes efueS, keB ceele iegCeieeve~
pe[lee cesjer otj nes, heeTB Ssmee %eeve~~2~~
eeueermee ceeOece yeves, iegCe JeCe&ve ceW meeLe&~
neW emeVe ceeB mejmJeleer, cegPe ceve ceW meekeej ~~3~~
-eewheeF& -
pee ceeB mejmJeleer efpeveJeeCeer, pee Jeeieereefj pee keueeCeer~~1~~

Meejo ceele legcnejer pee nes, legce efpeveJej ceve ceW De#ee nes~~2~~
eoMeebiecee he legcneje, %eeveerpeve kees ueielee heeje~~3~~
Jen DeeOeeeflceke %eeve Dehetjye, ieejn Debie elego&Me hetjye~~4~~
Deeeejebie eLece kenueelee, met$eke=leebie efleere megnelee~~5~~
leerpee mLeeveebie kene nw, meceJeeeebie elegLe& jne nw~~6~~
JeeKeee%ehleer nw hebece, %eele=keLee MegYe Debie nw <eced ~~7~~
GheemekeeOeeveebie nw mehlece, Devleke=odoMe Debie peg Deced ~~8~~
veJece DevegejoMeebie Deelee, oMece eMveJeekejCe kenelee~~9~~
met$eefJeheeke veece ieejnJeeB, erJeeo kene yeejnJeeB~~10~~
efJeeo kes heeBe Yeso nQ, efpevnW yeleeles pewve Jeso nQ~~11~~
henuee nw heefjkece& megnevee, met$e hetJe&iele eceMe ceevee~~12~~
nw eLeceevegeesie efhej eewLee, hebece Yeso etefuekee neslee~~13~~
(63)
eewon Yeso hetJe&iele kes nQ, Deeiece ceW meeLe&ke JeCex nQ~~14~~
eLece kene GlheeohetJe& nw, otpee DeeeeCeer hetJe& nw~~15~~
Jeere&eJeeo hetJe& nw leerpee, Demleerveeefmle eJeeo nw eewLee~~16~~
%eeveeJeeo hetJe& nw hebece, meleeJeeo hetJe& nw <eced ~~17~~
mehlece hetJe& nw DeelceeJeeoced, kece&eJeeo hetJe& nw Deced ~~18~~
veJecee eleeKeeve hetJe& nw, hegefve efJeeevegeJeeo hetJe& nw~~19~~
hetJe& kene keueeCeJeeo nw, eeCeeJeee hetJe& eoMe nw~~20~~
efeeeefJeMeeue hetJe& lesjnJeeB, ueeskeefyevogmeejced eewonJeeBb~~21~~
ieejn Debie elego&Me hetjye, Fvemes egle efpeveJeeve Dehetjye~~22~~
JeerjeYet keer efoJeOJeefve nw, ieewlece ieCeOej keer keLeveer mess~~23~~
en egle eie ngDee Oejleer hej, DeeeeeeX keer yevee Oejesnj ~~24~~
hejchejeeeeeX ves heeee, YeJeeW kees GheosMe megveeee~~25~~
Jele&ceeve kes Fme keefueegie ceW, DebiehetJe& GheueyOe ve peie ceW~~26~~
Gvekes DebMehe nQ Deeiece, Jele&ceeve kes egle hejceeiece~~27~~
<edKeC[eiece Deeefo ebLe nQ, OeJeueeefoke erkee mes egle nQ~~28~~
Gme hej vetleve mebmke=le erkee , ieefCeveer %eeveceleer peer ves efueKee~~29~~
Jele&ceeve ceW elegjvegeesiee, GmeceW ner egle ieefYe&le nesiee~~30~~
pees Yeer meye GheueyOe Meee nQ, Gvemes kej uees efme mJeeLe& nw~~31~~
mejmJeleer ceeB kee DeejeOeve, kejlee nw heeheeW kee #eeueve~~32~~
efpeveJeeCeer kes keF& veece nQ, mejmJeleer Yeejleer Oeece nw~~33~~
Meejo ceeB legce nbmeJeeefnveer, efJeog<eer Jeeieerejer yeeeCeer~~34~~
yeeeeefjCeer Deewj kegceejer, kenW peievceelee megKekeejer~~35~~
egleosJeer Yee<ee ieew JeeCeer, efJeog<eer meJe&celee eYeg JeeCeer~36~~
Fve meesuen veeceeW egle ceelee, cesjs ceve keer njes Demeelee~~37~~
Deveskeevlecee Dece=le PeefjCeer, egle%eeve keer legce efvePe&efjCeer~~38~~
(64)
legceceW nes DeJeieenve cesje, nes peeJes yeme %eeve Gpesje~~39~~

ener Ske DeefYeuee<ee cesjer, efces %eeve mes YeJe keer hesjer~~40~~
-MebYeg bo-
en egle eeueermee pees YeefJepeve, eefleefove ee mes he{ ueWies~

ueewefkeke DeeOeeeflceke %eeve meYeer, Jes Deheves ceve ceW Yej ueWies~~
heefeme meew eewefyeme Jeerj mebJeled keer, egle hebeceer efleLeer DeeF&~
evoveeceleer efvepe YeeJeeW ceW, egleYeeer iebiee Yej ueeF&~~1~~
en %eeveiebie yeve kejkes cesjs, ceve kees heeJeve kej osJes~
peie kees Deheveer heeJevelee keer, meewjYelee kee heefjee osJes~~
efvepe hej keer pe[lee #ee kejves kee, YeeJe cee$e Fme jevee ceW~
efpeveosJe Meee ieg keer eee, cesjs peerJeve ceW meoe efceues~~2~~
-oesne-
mejmJeleer ceeB kes ejCe, ceW Deefhe&le en heg<he~

eeueermee kes efveefcee mes, keB YeeJe efvepe Meg~~3~~
N: M
(65)
mejmJeleer ceelee keer mlegefle

( eb=ieej kejles mecee en mlegefle he{sb)
jeefe$eer-e%eeeceCeer Deeefe&kee eboveeceleer
-Mesj vokeceueeefmeveer egleOeeefjCeer ceelee mejmJeleer~

efpeveMeemeveer Devegieeefceveer ceelee mejmJeleer~~
nw eoMeebie he mes efveefce&le lesjer keeee~
mecekelJe efleueke ceeLes hes eeefj$e keer eee~~
efJeeveeW mes Yeer hetpe legce ceelee mejmJeleer~
efpeveMeemeveer Devegieeefceveer ceelee mejmJeleer~~1~~
efpeveJej keer cetefle& lesjs cemleke hes jepeleer~
Jevove kejW pees Gvekeer %eeve Meefe peeieleer~~
ns esleJee OeeefjCeer ceelee mejmJeleer~
ns Meejoe let %eeve keer iebiee yeneleer nw~
Jeeieerejer let yeeeeefjCeer keneleer nw~~
kej ceW nw JeerCee hegmleke ceeuee mejmJeleer~
pees Yeer lesjer DeejeOevee ceW ueerve neslee nw~
efceLeelJeefleefcej ne %eeve ueerve neslee nw~~
nw evovee legce heo ceW vele ceelee mejmJeleer~
(66)
Yepeve
-e%eeeceCeer Deeefe&kee eboveeceleer ceeleepeer
lepe&-efpeme ieueer ceW.............

eue he[s efpeme lejhe oes keoce ceele kes,
keesef heie eue he[s Gme lejhe osMe kes~
he[ ieF& ef efpeme leerLe& hej ceele keer,
keesef er ceW Jes e ieS osMe keer~~ske.~~
cegefeheLe hej eueer peye Jees keeer keueer,
hetue yeve yeeuemeefleeeW keer yeefieee efKeueer~
hetue yeve.......
keJeebjer keveeDeeW kes Kegue ieS jemles, keesef heie eue he[s Gme lejhe osMe kes~~
eue he[s.~~1~~
uesKeveer ves efueKes mewke[eW ebLe peye,
Deve ceeleeDeeW ves Yeer efueKes ebLe leye~~
Deve ceeleeDeeW........
%eevepeesefle kes Deye Kegue ieS jemles, keesef heie eue he[s Gme lejhe osMe kes~~
eue he[s~~2~~
leerLe& Gej keer esefjkee yeve ieF,
ceb$e Den&ced keer es osMevee yeve ieF~
ceb$e Den&ced..........
os ieF veJe ke=leer jemles jemles, keesef heie eue he[s Gme lejhe osMe kes~~
eue he[s.~~3~~
heee&eYeg kes ceneslmeJe keer oer esjCee,
pevceYetefce yeveejme ceW GlmeJe cevee~~
pevceYetefce........
Ssmes GlmeJe eueW meye Menj eece ceW, keesef heie eue he[s Gme lejhe osMe kes~~
eue he[s~~4~~
evoveeceefle es ewleve leerjLe yeveeR,
pewve mebmke=efle keer meecege es keerjle yeveeR~
pewve...........
Yee Fvekes meoe Yeefe ceW veeeles,
keesef heie eue he[s Gme lejhe osMe kes~~
eue he[s.~~5~~
(67)
Yepeve
-e%eeeceCeer Deeefe&kee eboveeceleer ceeleepeer
Dee pee efj eeboveer, nceejes hetvees eebo ueskes Dee pee-2~
nce meye DeeMe ueieeS-Dee pee, lesjs oMe&ve heeSb-Dee pee~~
peerJeve meheue yeveeSb-Dee pee~
Dee pee........~~ske.~~
Oejleer hej Fke eebo pees Deeee, veYe kee eebo mJeeb Mejceeee~
%eeveceleer yeve %eeve uegeee, peie kees peerJeve meej yeleeee~~
Dee pee efj eeboveer........~~1~~
DeJeOe keer Oejleer ceebie jner Leer, Deheves eebo kees een jner Leer~
heekej ceevees meye keg heeee, %eeveceleer ceelee keer eee~~
Dee pee efj eeboveer.......~~2~~
legce meer DeodYegle kevee heekej, Oeve efkewleveiej jlveekej~
Ssmes legceves efkees nQ keece, ngDee eece kee peie ceW veece~~
legceves keF& Fefleneme jes nQ, lesjs iegCeeW kes yeeie mepes nQ~
ebLeeW kee YeC[ej Yeje, legPeceW egle kee meej Yeje~~
esle Jemeve ceW lesjer metjle, ueieleer efpeveJeeCeer mece cetjle~~
meyekees oW Ssmee Jejoeve, uens evovee legce mece %eeve~
N: M
(68)
eewyeerme leerLekejeW keer meesuen pevceYetefceeeW keer veeceeJeueer

cenevegYeeJeeW! Deheves veiej kes efpevecebefojeW ceW eewyeerme leerLekejeW keer meesuen pevceYetefceeeW
kes veece efvecveevegmeej efueKeJeeSb SJeb Fve leerLeeX keer ee$ee kejkes hegCeueeYe eehle kejW~
1. DeeesOee (hewpeeyeeo-G.e.)
-eer $e+<eYeosJe YeieJeeve
-eer DeefpeleveeLe YeieJeeve
-eer DeefYeveboveveeLe YeieJeeve
-eer megceefleveeLe YeieJeeve
-eer DevebleveeLe YeieJeeve
2. eeJemleer (yenjeFe-G.e.)
-eer mebYeJeveeLe YeieJeeve
3. keewMeecyeer (G.e.)
-eer heeeYeg YeieJeeve
4. JeejeCemeer (G.e.)
-eer megheee&veeLe YeieJeeve
-eer heee&veeLe YeieJeeve
5. evhegjer (JeejeCemeer) G.e.
-eer eveYeg YeieJeeve
6. keekevoer (osJeefjee efve.-ieesjKehegj) G.e. -eer heg<heobleveeLe YeieJeeve
7. Yeefkeehegjer
-eer MeerleueveeLe YeieJeeve
8. efmebnhegjer (meejveeLe) G.e.
-eer eseebmeveeLe YeieJeeve
9. echeehegjer (Yeeieuehegj-efyenej)
-eer JeemeghetpeveeLe YeieJeeve
10. keefcheuehegjer (he&keKeeyeeo-G.e.)
-eer efJeceueveeLe YeieJeeve
11. jlvehegjer (hewpeeyeeo-G.e.)
-eer Oece&veeLe YeieJeeve
12. nefmleveehegj (cesj"-G.e.)
-eer MeebefleveeLe YeieJeeve
-eer kegvLegveeLe YeieJeeve
-eer DejveeLe YeieJeeve
13. efceefLeueehegjer
-eer ceefuueveeLe YeieJeeve
-eer veefceveeLe YeieJeeve
14. jepeie=ner (veeueboe-ef yenej)
-eer cegefvemegeleveeLe YeieJeeve
15. Meewjerhegj (yesej-G.e.)
-eer vesefceveeLe YeieJeeve
16. kegC[uehegj (veeueboe-efyenej)
-eer ceneJeerj YeieJeeve
-efveJesoke-
DeefKeue YeejleJe<eeae efoiecyej pewve leerLekej pevceYetefce efJekeeme keceser

eOeeve keeee&uee-pecyeterhe-nefmleveehegj (cesj") G.e., heesve veb.-01233-280184, 292943

Shrutskandh Vidhan (VGM-145)

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Shrutskandh Vidhan (VGM-145)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Jeerj %eeveesoe evLeceeuee kee heg<he veb.

efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve eje mebeeefuele

Jeerj %eeveesoe evLeceeuee

pecyeterhe jevee keer heeJeve esefjkee

ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer

-: mebmLeeefhekee SJeb esjCeeeesle :-

hejcehetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe eer %eeveceleer ceeleepeer

e%eeeceCeer Deeefe&kee eer evoveeceleer ceeleepeer

efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve

mJeefmleeer kece&eesieer heer"eOeerMe jJeervkeerefle& mJeeceer peer

pecyeterhe-nefmleveehegj (cesj") G.e.-250404, Heesve veb.- (01233) 280184, 280994

peerJeve ekeeMe pewve

COURTESY-JAIN BOOK DEPOT

eLece mebmkejCe mes efleere mebmkejCe-2007 leke 3300 eefleeeB

C/o Shri Nabhi Kumar Manav Kumar Jain

Jeerj efve. meb. 2538, ew$e Meg. $eeesoMeer

-mJeefmleeer kece&eesieer heer"eOeerMe

-ye. keg. meeefjkee pewve (mebIemLe)

yeermeJeeR Meleeyoer kes eLece Deeeee& eeefj$e

eeefj$eeeJeleea eer Meebeflemeeiejeeee& kes eLece heefMe<e

efJeOeeve keer jeefe$eer je^ieewjJe, ieefCeveerecegKe, Deeefe&keeefMejesceefCe

mJeefmle eer cetuemebIe ceW kegvokegvoecveee, mejmJeleer ie, yeueelkeejieCe ceW

pevcemLeeve-efkewleveiej (yeejeyebkeer) G.e.

eer %eeveceleer ceeleepeer kee mebef#ehle-heefjee

eqoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve-mebef#ehle heefjee

Jeerj %eeveesoe ievLeceeuee kes efMejesceefCe mebj#eke

Jeerj %eeveesoe ievLeceeuee kes hejce mebj#eke

eer ceeBieer}e} yeeyet}e} hene[s, nwojeyeeo (DeevOe heosMe)~

eglemkebOe ceC[ue efJeOeeve

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

eewonhetJeeX ceW Jemlegveece, DeefOekeejeW keer mebKee ece mes~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

evjefMce kes meceeve Oeewle mJe Meeefue nQ~

DeLe eleske DeIe&

DeLe eLeceoues heg<heebpeefue:

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

heo ceeves oes ueeKe De, DeeF&me npeej~

FmeceW heo eflejeveJes, ueeKe Je meesue npeej~

1. %eele=Oece&keLeebie veece Yeer nw~

DeLe efleereoues heg<heebpeefue:

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

DeLe hebeceoues heg<heebpeefue:

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

en mele eJeeo hetJe& oMeefJeOe, meleeW kee JeCe&ve kejlee nw~

leerLekej kes keueeCeke kees, eeer Deeefoke kes JewYeJe kees~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

eewyeermeeW leerLexMe, Fvekeer mlegefle Jebove kee~

DeLe mehleceoues heg<heebpeefue:

oMe&ve %eeve eefj$e, lehe Gheeej efJevee nQ~

efpeveJej ee efpeveiesn, Ske Ske kee Jebove~

nes mJeeOeerve kejse, eoef#eCee $ee DeJeveefle~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

eoMe neW DeeJele&, yeng ke=eflekece& efJeOeer mes~

oer# ee efM e#ee mebI e, hees<eCe efv epemebmkeeje~

en eoMe Debie Je Debieyeee, Fve he efoJeOJeefve efpeveJej keer~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

pees peerJe-DepeerJe megleJeeW kees, De hegCe-heehe kees yeleueelee~

pees nw kemeeeheeng[, iegCeOej ieg jefele~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

eereefleJe=<eYe keer jevee, leerueeseheCCeleer nw~

leJeeLe& met$e leJeeW, kees JeCe&lee nw megvoj~

ieeTB legce peeceeefuekee, leB MeerIe YeJeefmebOeg~~1~~

efpeveJeehetpee efpevehetpee mece, en kesJeue%eeve eoelee nw~

pees YeJe eglemkebOe keuhegce kees epeWies~

ieeTB legce peeceeefuekee, leB MeerIe YeJeefmebOeg1