Tn hc phn: AN TON LAO NG V BO V MI TRNG - S n v hc trnh: - Phn b thi gian: - 02 VHT - L thuyt: 02 VHT - Thc hnh: 0 VHT - iu kin

in tin quyt: Sinh vin h c xong cc hc phn Diezel, Ni hi, my phtrc khi hc mn ny. - Mc ch ca hc phn: H c phn ny cung cp cho sinh vin nhng kin thc chuung v k thut b o h lao ng trong ngnh my tu bin, nhng quy nh ca php lnh bp h lao ng c lin quan nhm m bo an ton v sc kho ca ngi lao ng. - Ni dung ch yu: Phn 1: C s k thut bo h lao ng 1. Nhng vn chung v bo h lao ng v bo h lao ng trn tu thu. 2. Tai nn lao ng 3. nh hng c hi ca ngh nghip. Phn 2: K thut an ton lao ng trn tu thu 4. K thut an ton lao ng trong bu ng my, bung ni hi. 5. K thut an ton in tu thu Phn 3: Bo v mi trng 6. Marpol 73/78 - Ngi bin son - Hnh thc nh gi: Kim tra - Ni dung chi tit hc phn: Phn phi s tit STT Tn chng mc Ph n 1: C s k thut bo h lao ng 1 1.1 1.2 1.3 TS LT 12 11 4 1 2 1 1 BT TH KT 1

Nhng vn chung v bo h lao ng 4 v bo h lao ng trn tu thu. Nhng vn chung v bp h lao ng T chc lao ng v bo h lao ng trn tu thu. Quy nh trang b phng h cho thuyn

vin lm vic trn tu thu. 2 2.1 2.2 2.3 2.4 3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 ng. Phng php nghin cu tai nn lao ng. Khai bo, iu tra v thng k tai nn lao ng. Bo him tai nn lao ng. nh hng c hi ca ngh nghip. Khi qut chung nh hng ca vi kh hu nh hng ca bc x nhit nh hng ca cht c cng nghip v cht phng x nh hng ca ting n, rung ng v b i cng nghip Bin php chung ch ng li nh hng ca ngh nghip Kim tra nh k Ph n 2: K thut an ton lao ng trn tu thu 4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 K thut an ton lao ng trong bung my, bung ni hi. Quy nh chung cho m i ngi ln xung lm vic trn tu Yu cu chung v an ton lao ng trong bung my v bung n i hi K thut an ton khi khai thc mychnh K thut an ton khi khai thc my nn gi v bnh kh cao p, thit b chi p lc. K thut an ton khi khai thc hp s , ly h p K thut an ton khi khai thc tit b lnh. K thut an ton khi sa cha my 1 1 2 1 1 1 1 10 10 13 13 1 0.5 1 6 0.5 5 0.5 0.5 0.5 2 1 1 1 Tai nn lao ng Nguyn nhn v phn loi tai nn lao 3 3 0.5

4.8 4.9 4.10 4.11 5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5

K thut an ton khi lau ra hm kt K thut an ton khi giao nhn, ba qun nhin liu, du m K thut an ton khi s dng c cm tay K thu an ton khi hn ct kim loi K thut an ton in tu thu Khi qut nh hng ca in i vi con ngi K thut an ton khi khai thc thit b in K thut an ton khi khai thc my pht in v b ng in K thut an ton khi s dng dng c in cm tay Ph n 3: Bo v mi trng 5 5 30 4

0.5 0.5 1 1 4 0.5 0.5 1 1 1 4 4 1 28 2 1

Marpol 73/78 Kim tra nh k Tng cng

Ti liu hc tp. -K thut an ton lao ngngnh my tu bin- i hc hng hi. - Php lnh bo h lao ng - Chief engineer office and second engineer office, IMO nodel course 7.02 - Office in charge of engineer watch, IMO Model course 7.04 - International medical guide for ships (WHO )- 1988

PHN I C S K THU T B O H LAO NG Bo m an ton lao ng v bo m sc khe ca ngi lao ng l yu cu quan trng khng nhng cn thit i vi ngi lao ng. Thc hin php lnh bo h lao ng ca hi ng Nh nc ban hnh, b mn K thut an ton lao ng c trin khai trong tt c cc trng k thut. Tuy nhin k thut an ton ch mt phn m bo an ton lao ng. Mun an ton lao ng trong sn xut, ngi lao ng cng nh ngi s d ng lao ng cn nm c nhng kin thc chung v bo h lao ng. Trong phn ny chng ti s gii thiu vi bn c nhng kin thc chung nht ca k thut bo h lao ng cn thit cho ngi lao ng (thuyn vin ngnh my) m k thut an ton cha gii thiu ht. Trn c s phn tch, nghin cu php lnh bo h lao ng, k thut bo h lao ng di tu v ngnh my tu thy ni ring, phn kin thc ny k hp vi k thut an ton s gip cho bn c thc hin t t php lnh bo h lao ng, t bo v c chnh mnh, trnh nhng tai nn ng tic xy ra trong qa trnh lao ng sn xut. CHNG 1 NH NG VN CHUNG V B O H LAO NG V B O H LAO NG TRN TU TH Y Mc tiu: Trang b cho hc sinh ngnh my tu bin hiu c nhng vn chung v vic phn cng, t chc lao ng cng nh vic trang b b o h lao ng trn tu thy. Hnh thnh nhng tc phong cng nghip, an ton trong lao ng v sn xut. To nhng c tnh cn thn, tng bc ci thin iu kin lao ng m bo sc khe lu di cho ngi sn xut. Ni dung chnh: Gii thiu v nhng php lnh bo h lao ng, n i dung ca php lnh bo h lao ng, t chc cng nh phn cng lao ng, phn cng chc nng quyn hn ca thuyn vin trn tu. Hnh thc hc tp: Hc l thuyt trn lp Phng php nh gi: 4

- Phng php nh gi: Kim tra t lun, kim tra ming, m thoi trong bi ging. - Cu h i n tp: Trnh by cc ni dung c bn ca cng tc bo h lao ng? Phn cng lao ng v trch nhin bo h lao ng ngnh my tu? 1.1 Nhng vn chung v bo h lao ng 1.1.1 S lc vn php lnh bo h lao ng Xut php t quan im Ngi l v n qu ca x hi, ng v Nh nc ta lun quan tm n an ton lao ng. Nhiu vn bn ch th, chnh sch quy nh r trch nhim v hng dn cc cp, cc ngnh y mnh cng tc bo h lao ng c ban hnh v khng ngng c b sung thch hp vi tng thi k. Ngy 10/9/1991 Ch tch hi ng Nh nc chnh thc cng b Php lnh bo h lao ng nhm b o v an ton v chm lo hn na n sc khe ca ngi lao ng. Php lnh bo h lao ng bao gm 46 iu thuc 10 chng. Php lnh quy nh r v yu cu an ton lao ng v v sinh lao ng, qui nh v tai nn lao ng v bnh ngh nghip, quyn v ngha v ca ngi s dng lao ng. Php lnh ch r: m i t chc, c nhn s dng lao ng, gi chung l ngi s d ng lao ng v mi ngi lao ng, k c t chc, c nhn nc ngoi s dng lao ng hoc lao ng trn lnh th Vit Nam u phi thc hin vic bo h lao ng theo quy nh ca php lnh ny ( iu 1). iu 43 v 44 ca php lnh cng ch ra: Mi ngi khng thc hin php lnh, vi phm v bo h lao ng xy ra tai nn lao ng, gy nhim mi trng th ty theo mc m b x l k lut, x pht hnh chnh hoc b truy cu trch nhim hnh s theo quy nh ca php lut, nu gy thit hi phi bi thng. Php lnh bo h lao ng c ban hnh m bo cho ngi lao ng c quyn lm vic trong iu kim an ton v sinh, nng cao trch nhim ca ngi s dng lao ng v ngi lao ng, tng cng hiu lc nh nc v b o h lao ng nhm phng nga tai nn lao ng, bnh ngh nghip v tng b c ci thin iu kin lao ng. Nh vy bo h lao ng l yu cu bt buc c php lnh quy nh.

1.1.2 Bo h lao ng v cc ni dung c bn ca cng tc bo h lao ng Bo h l mt mn kinh doanh hc nghin cu nhng vn l thuyt v thc nghim nhm ci thin iu kin lao ng v m bo an ton lao ng. Trong b t c mt x h i no, lao ng ca con ngi cng l yu t quyt nh nht, nng ng nht trong sn xut. Vic gii phng v bo v sc lao ng lm cho nng sut lao ng tng ln ng k. Khoa hc k thut cng pht trin, c gii ha v t ng ha qu trnh sn xut ngy cng m rng, i hi ngi lao ng cng phi c trnh cao hn. Nm vng cc kin thc v bo h lao ng gip cho ngi lao ng cng nh ngi s dng lao ng trnh c nhng tai nn lao ng ng tic xy ra trong sn xut, t bo v c mnh, gim c nhng t n tht ca ci vt cht do tai nn lao ng gy ra. Cng tc b o h bao g m 5 ni dung sau: K thut an ton V sinh lao ng Trang thit b phng b B i dng ca ba, c hi Tuyn truyn hun luyn K thu t an ton: l mt mn khoa hc nghin cu nhng nguyn nhn

gy ra tai nn lao ng trong sn xut, nghin cu nhng bin php t chc, k thut hn ch v loi tr tai nn lao ng. V sinh cng nghip: l mt mn khoa hc nghin cu cc nh hng ca qu trnh lao ng, mi trng lao ng n sc khe con ngi, nghin cu cc bin php v t chc, k thut v v sinh cho php i vi cc mi trng lao ng, nhm to iu kin t t nht m bo sc khe lu di cho ngi lao ng. Trang b phng h: l nhng phng tin cn thit lm tng thm iu kin an ton, bo v sc kh e ngi lao ng trong nhng trng hp m iu kin sn xut yu cu. Trong hon cnh kinh t ca ta hin nay vic trang b phng h lao ng cn rt cn thit, tuy nhin cn phi cn c vo kh nng ti chnh ca Nh nc m gii quyt dn dn t thp n cao theo pht trin kinh t. Bi dng ca ba, c hi: Thi gian lm vic hng ngy ca cng nhn vin chc qui nh chung l 8 gi (quy nh Vit Nam). cc b phn sn xut qu nng nhc, c hi, gi lm vic hng ngy c th rt bt. Ngc li nhng cng vic s n xut c nhng lc khng lm vic thc s v lin tc th c 6

th tng thm. Trng hp cn thit lm ngoi gi cng nhn phi c hng ph cp thm. kp thi phc hi sc khe cho cng nhn vin chc trong cc ngnh ngh c bit, c hi, nhng ni c hi c vt qu tiu chun nh nc quy nh hoc trong nhng iu kin vt l khng bnh thng nh: qu nng, qu lnh, chu sc p p sut, ni d b nhim trngcn c ch bi dng c th. Mc bi dng ph thu c vo iu kin c hi khc nhau trong cc ngnh ngh v cn c vo tnh hnh pht trin kinh t ca tng thi k. Ch bi dng ny gi l bi dng ca ba, c hi. Tuyn truyn hun luyn: l m t mt khng th thiu c ca cng tc bo h lao ng. T chc nh k hun luyn cho cng nhn v k thut an ton, v sinh cng nghip cng nhn nm b t c y kin thc v bo h lao ng v vai tr quan trng ca n trong vic t chc thc hin b o h lao ng cng nh php lnh bo h lao ng. Tuyn truyn hun luyn tt s gim c cc tai nn, bnh tt ng tic xy ra, vic thc hin an ton lao ng s t hiu qu cao. Thc hin y 5 ni dung trn s gp phn nng cao nng sut lao ng, pht trin sn xut v php trin kinh t, ng thi bo v c sc khe lu di cho ngi lao ng, loi tr bt tai nn ngh nghip. 1.2 T chc lao ng v bo h lao ng trn tu thy 1.2.1 c im lao ng trn tu thy Lao ng tu thy l mt lao ng c bit. Qu trnh lao ng trn tu tch ri vi ho t ng trn bi ton b tu hot ng c lp. Mi vn v an ton lao ng, x l kp thi an ton lao ng, tai nn tu ph thuc vo s nhanh nhy ca thuyn vin trn tu cng nh ban ch huy tu. iu kin lm vic trn tu mang tnh c trng ring. Khi hot ng, tu c th chy t vng nhit i, n i sang hn i hoc ngc li. Thi tit cng nh kh hu lun thay i, nhit khng n nh, c th chnh lch nhit ngy v m n 30o C. Tu lun chu nh hng ca sng gi lc to lc nh, lc ngc lc xui, c lc chu nghing n 15o, chu chi n 5 o, do cng nhn, thy th trn tu lun lun lm vic trng thi khng cn bng. Thy th lm vic trong mi trng vi kh hu, thng xuyn tip xc vi hi v kh c nh hi du, kh CO, kh H2S, kh NH3. i vi th my cn thng xuyn tip xc vi nhit t 38oC n 42oC, c khi ln ti 50oC, iu kin v cng nng, 7

 m cao, nhiu hi du, hi c, ting n, chn ng ln. Mt khc trong qu trnh lm vic thy th, th my phi iu khin m t h thng ng lc kh phc tp vi nhiu loi my mc ca nhiu nc, nhiu hng ch to v i hi s chnh xc cao. m bo hiu qu trong cng vic, vic t chc ch lm vic trn tu cng c tnh cht ring bit. Ch lm vic phn cng trch nhim r rng v tun th m t quy nh chung rt cht ch, c cc trng ca v ngi gip vic. i vi ngnh my tu thy, vic phn ca c quy nh nh sau: Ca 0-4 v 12-16 do My II lm trng ca. Ca 4-8 v 16-20 do My I lm trng ca. Ca 8-12 v 20-24 do My III lm trng ca. Trong ca ca my nht l thi im tranh t i, tranh sng, ca ny d xy ra s c v my nht phn cng lao ng, kim tra lao ng, chu trch nhim trc my trng. Ca ca My II l ca mt mi nht do bt u ca vo lc na m. 1.2.2 T chc bo h lao ng trn tu Bt k lao ng ngnh no, u u phi m bo an ton lao ng. m bo an ton lao ng t t, u cng phi t chc lao ng mt cch cht ch. Thng thng mi n v sn xut u c mt ban lnh o bo h lao ng. Ban lnh o b o h lao ng bao g m: - Trng hoc ph n v lm trng ban. - Mt i din cng nhn (ch tch cng on hoc cng nhn c kinh nghim). - Mt k thut vin c hun luyn nghip v bo h lao ng, k thut vin ny phi hiu bit cc kin thc ti thiu v lut bo lao ng, phng php iu tra, thng k, bo co cc tai nn lao ng. Ngoi ra cn i hi mi cng nhn, bn cnh nghip v chuyn mm phi nm c k thut an ton, s dng c cc thit b an ton, nm bt c phng php s v cp cu khi xy ra tai nn. i vi ngnh tu b, do c im ca ngnh, vic nm bt kin thc chuyn mn v k thut an ton ht sc quan tr ng, c khi cn lin quan trc tip n tnh mng ca c con tu. ng thi do c im ca ngnh my tu bin m mi tu cng c mt ban lnh o b o h lao ng. 8

Ban lnh o bo h lao ng trn tu gm: - Thuyn trng l trng ban. - Cng on tu (i din cng nhn) lm ph ban. - K thut vin an ton, thng l My trng ho c i ph. 1.2.3 Phn cng lao ng v trch nhin bo h lao ng ngnh my tu trn tu, thuyn vin c phn ra lm 4 ngnh: Ngnh boong, ngnh my, ngnh v tuyn in v ngnh phc v. Mi ngnh chu trch nhim v mt mt hot ng, phn cng trch nhim an ton ti tng ca trc, tng c nhn m bo an ton cho ton b con tu v thuyn vin trn tu. Vic phn cng lao ng v trch nhim an ton, b o h lao ng ca ngnh my nh sau: My trng: L ngui chu trch nhim ton b cc thit b ca h thng ng lc, theo di vic chp hnh quy tc vn hnh ca s quan v hun luyn nhng kin thc chuyn mn v an ton lao ng, t chc sa cha, lm vic, ngh ngi cho thuyn vin, hun luyn s quan v hc sinh thc tp. My nht: Chu trch nhim h trc chn vt, qun l v m bo an ton my chnh, cc thit b h trc chn vt, qun l v m bo an ton kho xng, theo di k thut khai thc, iu hnh nhn lc, phn ph i thi gian lm vic, vui chi gii tr, ngh b, ngh php cho s quan v th my. My hai: Ph trch ni hi chnh (nu ng c chnh l my hi nc), ph trch ng c lai my pht in, chu trch nhim v an ton k thut v an ton lao ng vi h thng d u t, k c khi tip nhn v bo qun s dng. Nu trn tu khng c th in th my hai ph trch c mng in v trm pht ca tu. My ba: chu trch nhim khai thc v an ton lao ng cho ni hi ph, ni hi x kh, cc h thng bm, ng, h thng ballast, h thng la canh, cc thit b ti, neo v cu hng. in trng: Chu trch nhim khai thc v an ton lao ng ton b mng in trn tu. Lnh trng: c trch nhim ph trch cc th lnh, m bo k thut v an ton lao ng ton b h thng lnh ca tu ( i vi tu chuyn ch hng lnh).

Bm trng: (i vi tu vn ti hng lng th phi c t bm gm 2-3 ngi). Bm trng ph trch khai thc v an ton lao ng cho ton b h thng lm hng. Th c: l ngi gip vic cho my nht qun l kho xng, l ngi ph trch th b o qun v tin hnh cng vic hng ngy theo s phn cng ca my nht. Trc ca : m i ca trc thng c s quan ph trch v mt vi ngi gip vic. S quan trc ca chu trch nhim ton b h thng ng lc trc my trng khi tu neo u cng nh tu hnh trnh. Trng ca (s quan trc ca) cng nhng ngi gip vic ca mnh, ngoi vic chm sc m bo cho my mc hot ng bnh thng cn phi theo di chp hnh m nh lnh t my trng v bung li. Khi c lnh phi thc hin ngay v bo co kt qu thc hin ghi nht k my. Trc ca c quyn t chi nhng ngi khng c nhim v trong bung my ngn cn nhng ngi lm tht thot vt t ti sn v dng c c ghi nhn l ti sn ca bung my. Th my: bao gm th my trc ca v th my bo qun. Th my trc ca lm vic theo s phn cng ca s quan trc ca. Th my lm vic theo s ch dn ca th c. Cc th my ch lm nhng cng vic theo bc th ca mnh. Vic phn cng lao ng v trch nhim bo h lao ng ny da trn c s iu l, chc danh thuyn vin, ph hp vi iu kin lm vic trn tu, gip cho thy th thuyn vin thc hin tt cng tc bo h lao ng m bo an ton k thut, an ton lao ng hn ch thp nht tai nn x y ra trong qu trnh lao ng trn tu. 1.3 Quy nh trang b phng h cho thuyn vin lm vic trn tu thy Nh ni trn, trong iu kin lao ng sn xut ca nc ta hin nay, m b o an ton trong lao ng, vic trang b dng c phng h lao ng l ht sc cn thit. Mt khc, vi iu kin lm vic tng i c bit ca ngnh giao thng vn ti thy, cc thit b an ton v sinh cha p ng y iu kin an ton lao ng. Theo tiu chun trang b bo h lao ng (tp tiu chun h thng ha chnh thc ca b lao ng ban hnh), Lin hip Hng H i Vit Nam (nay l Cc Hng Hi Vit Nam) a ra mc quy nh trang b phng h c nhn thy th thuyn vin nh sau: A. i vi khi tu ln. 10

1. Thuyn trng - Qun o lao ng - o lng - o ma bt - Giy da chu du - M nha cng - M lng - X phng 2. S quan boong - Qun o lao ng - o lng - o ma bt - Giy da chu du - M nha cng - M lng - Giy lng - Gang tay b t - X phng 3. Thy th - Qun o lao ng - o lng - o ma bt - Giy da chu du - M nha cng - M lng - Giy lng - X phng - Gng tay bt - Khu trang - Knh bo h lao ng - ng cao su - Dy an ton 4. Phc v vin

Th i gian s dng 24 thng 48 thng 36 thng 36 thng 48 thng 36 thng 100g/thng 18 thng 48 thng 24 thng 24 thng 48 thng 36 thng 36 thng 1/2 thng 250g/thng 18 thng 48 thng 24 thng 24 thng 48 thng 36 thng 36 thng 400g /thng 1/3 thng 2 hng i hng i hng i

11

- Qun o lao ng - Giy lng - Giy da chu du - M b c tc - ng cao su - Khu trang - M nha - Gng tay bt - X phng 5. My trng, s quan my - Qun o lao ng - o lng - Giy lng - M nha cng - Giy da chu du - Gng tay si - X phng - Bt tai chng n 6. Th my - Qun o lao ng - o lng - Giy lng - M nha cng - Giy da chu du - Gng tay si - X phng - Bt tai chng n - Knh bo h 7. in trng, th in - Qun o lao ng - o lng - Giy lng - M nha cng

24 thng 48 thng 36 thng 24 thng 36 thng 2 60 2 300g/thng 12 thng 48 thng 48 thng 48 thng 12 thng 1/2 thng 800g/thng hng i 12 thng 48 thng 48 thng 48 thng 12 thng 1/2 thng 800g/thng hng i hng i 12 thng 48 thng 48 thng 48 thng 12

- Giy da chu du - ng cch in - Bt th in - o ma bt - Gng tay in - X phng b. Khi tu phc v 1. Thuyn trng, thuyn ph, th y th tu ko phc v (a n thuyn vin) - Qun o lao ng - o lng - M lng - M nha cng - o bt - Giy da chu du - Gng tay bt - X phng 2. My nht tu ko phc v - Qun o lao ng - o lng - M lng - M nha cng - o bt - Giy da chu du - Gng tay si - X phng 3. Thu th, th my x lan du - Qun o lao ng - o lng - M lng - M nha cng - o bt - Giy da chu du

12 thng hng i hng i 36 thng m i tu mt i 400g/thng

12 thng 48 thng 48 thng 48 thng 24 thng 24 thng 1/2 thng 300g/thng 12 thng 48 thng 48 thng 48 thng 24 thng 24 thng 1/2 thng 400g/thng 12 thng 48 thng 48 thng 48 thng 24 thng 24 thng 13

- Gng tay bt - X phng: + du FO + du DO 4. Thy th, th my x lan nc - Qun o lao ng - o lng - M lng - M nha cng - o bt - Giy da chu du - Gng tay si - X phng

1/3 thng 500g/thng 400g/thng 18 thng 48 thng 48 thng 48 thng 24 thng 24 thng 1/2 thng 250g/thng

14

CHNG 2 TAI N N LAO NG Mc tiu: Trang b cho hc sinh ngnh my tu bin hiu c nhng vn chung v vic phn cng, t chc lao ng cng nh vic trang b b o h lao ng trn tu thy. Hnh thnh nhng tc phong cng nghip, an ton trong lao ng v sn xut. To nhng c tnh cn thn, tng bc ci thin iu kin lao ng m bo sc khe lu di cho ngi sn xut. Ni dung chnh: Gii thiu v m t s kin thc cn thit v tai nn lao ng i vi ngi lao ng. Hnh thc hc tp: Hc l thuyt trn lp Phng php nh gi: - Phng php nh gi: Kim tra t lun, kim tra ming, m thoi trong bi ging. - Cu h i n tp: Trnh by nguyn nhn v phn loi lao ng? 2.1 Nguyn nhn v phn loi tai nn lao ng 2.1.1 Khi nim v tai nn lao ng Tai nn lao ng l trng hp khng may xy ra trong sn xut do kt qu tc ng t ngt t bn ngoi di dng c, in, nhit ha nng hoc ca yu t mi trng bn ngoi gy hy ho i con ngi hoc ph hy chc nng hot ng bnh thng ca cc c quan trong c th ngi lao ng. Tai nn lao ng phn ra thnh chn thng, nhim c ngh nghip v bnh ngh nghip. Chn thng l trng hp tai nn kt qu gy ra vt thng, dp thng hoc s hy ho i khc ca c th con ngi. H u qu ca chn thng c th lm tm thi hoc vnh vin mt kh nng lao ng ca con ngi lao ng, c th lm cht ngi. Nhim c ngh nghip l s suy yu dn dn sc khe con ngi lm vic, do kt qu tc dng ca nhng iu kin bt li to ra bi tnh trng sn xut 15

hoc do tc dng c tnh cht thng xuyn ca cc cht c hi ln c th con ngi trong sn xut. Chn thng, nhim c ngh nghip v bnh ngh nghip khng nn c l nhng hin tng khng th trch c trong sn xut. 2.1.2 Nguyn nhn gy ra tai nn lao ng nghin cu thc hin cc bin php bo h lao ng, ngn nga tai nn lao ng, vic tm ra nhng nguyn nhn ca chng rt quan trng. Nhng nguyn nhn c th pht sinh ra do iu kin lao ng, iu kin sn xut hoc trong qa trnh cng ngh. V iu kin lao ng cc ngnh, cc ni khng ging nhau nn cc nguyn nhn gy tai nn lao ng cng khc nhau. Do vic phn loi cc nguyn nhn gy tai nn v cng kh khn. Tuy nhin, chung nht cho cc lnh vc sn xut th c th chia chng thnh 3 loi: nhng nguyn nhn k thut, nhng nguyn nhn t chc v nhng nguyn nhn v sinh. Nhng nguyn nhn k thut: Ph thuc vo tnh trng my mc thit b, ng ng v ch lm vic. Nhng nguyn nhn k thut c th l: - S h hng cc thit b my mc chnh. - S h hng ca cc dng c, ph tng. - S h hng cc ng ng. - Cc kt cu, thit b, dng c, ph tng khng hon chnh, ph hp. - Khong cch cn thit gia cc thit b b tr cha . - Thiu ro chn, bao che ngn cch. Nhng nguyn nhn v sinh: L nhng nguyn nhn gy ra tai nn do iu kin mi trng lm vic khng m bo tiu chun v mt v sinh. Nhng nguyn nhn ny l: - Mi trng khng kh b nhim. - iu kin vi kh hu khng thch nghi. - Chiu sng v thng gi khng y . - Ting n, chn ng mnh. - C tia phng x. - Tnh trng v sinh cc phng phc v sinh hot km. - Vi phm iu l v sinh c nhn. - Thiu hoc kim tra v sinh ca y t khng y

16

2.1.3 Phn loi tai nn lao ng C nhiu cch phn loi tai nn lao ng. N c th c phn ra theo cch thc, tnh cht tc dng vo c th, theo hu qu ca tai nn hoc phn loi theo s lng ngi b tai nn. Theo cch thc tc dng vo c th, tai nn lao ng c chia thnh chn thng, nhim c ngh nghip v bnh ngh nghip Theo tnh cht tc dng vo con ngi, tai nn lao ng c chia thnh: tai nn do c gii, do in, nhit hoc do tc dng ha hc. Theo nguyn nhn gy ra tai nn c tai nn do nguyn nhn k thut, do nguyn nhn t chc v do nguyn nhn v sinh. Theo hu qu ca tai nn ngi ta phn chia thnh tai nn nh , tai nn b thng tt tm thi, tai nn gy thng t t tn ph hon ton hay tai nn cht ngui. Theo s lng ngi b tai nn c tai nn 1 ngi, 2 ngi hay nhiu ngi. 2.2 Phng php nghin cu tai nn lao ng 2.2.1 Mc ch nghin cu tai nn lao ng Nghin cu tai nn lao ng nhm tm hiu cc tai nn xy ra, a ra nhng nhn xt, kt lun chnh xc v tai n n v nguyn nhn xy ra tai nn lao ng, t tm ra bin php hu hiu phng nga tai nn xy ra tip theo; b sung k thut an ton cho cc trng hp lao ng l mt quan trng ca k thut an ton ng thi cng l c s thc hin cng tc b o h lao ng. Di y l m t s phng php nghin cu tai nn lao ng thng s d ng hin nay. 2.2.2 Phng php thng k tai nn Phng php ny da vo s nghin cu nhng s liu thng k v cc bin bn tai nn lao ng. C s ca phng php ny l s phn nhm tai nn, theo quy c nht nh nh: theo ngh nghip, theo lai cng vic tin hnh trong thi gian xay ra tai nn, theo tui ngh, theo c tnh chn thng, theo nguyn nhn xy ra tai nn. Phn tch nhng s liu nghin cu thng k nh vy, cho php xc nh c nhng nguyn nhn v hnh thc tai nn thng xy ra nht. T nghin cu c th ci thin tnh trng k thut an ton v loi tr cc nguyn nhn pht sinh tai nn.

17

2.2.3 Phng php a hnh, a l Phng php ny nghin cu trn bn xng cc khu vc lao ng, a ra nhng du hiu th hin trc quan v ngun gc tai nn c tnh cht a hnh trn khu vc ring bit. iu kin bt buc ca phng php ny l phi ghi, nh du ngay, kp thi v c h th ng tt c cc trng hp xy ra tai nn. Phng php ny ch yu thy c s tc ng ca iu kin mi trng vi kh hu ni lm vic ti ngi lao ng. 2.2.4 Phng php c bit y l phng php nghin cu c im ca tng tai nn v trc tip cng nh gin tip, phn tch k nguyn nhn gy ra tai nn. Phng php ny ch kt lun c nguyn nhn ca mt tai nn m cha c th hoc khng cho php rt ra kt lun chung. 2.2.5 Phng php chuyn kho (phung php tng hp) y l phng php nghin cu tng hp tt c cc nguyn nhn v iu kin sn xut t gy ra tai nn bao g m iu tra t m ton b tnh hnh sn xut v nghin cu cc nguyn nhn ca cc trng hp tai nn xy ra trong ton b khu vc sn xut. y l phng php nghin cu tng hp tt c cc nguyn nhn v iu kin sn xut gy ra tai nn, bao gm iu tra t m ton b tnh hnh sn xut v nghin cu trong ton b khu vc sn xut. Phng php ny cho kh nng nghin cu m t cch y nht cc bin php phng nga tai nn c th xy ra. Khi tin hnh xem xt, iu tra cc mt trong qu trnh sn xut s vch ra c tt c nhng iu nguy him, trong c nhng iu c th gy ra tai nn. 2.2.6 Ch Trong qu trnh nghin cu phn tch tai nn lao ng, ng gi ng n v tnh trng tai nn, chn thng v bnh ngh nghip ngi ta thng s d ng cc h s, tn s kinh t v h s nng nh Kn. H s tn s chn thng (tai nn) t s gia s lng tai nn xy ra trong mt thi gian nht nh vi s ngi lm vic bnh qun trung bnh trong thi gian .
K t S N

S: s lng trng hp tai nn xy ra phi ngh vic trn 3 ngy theo thng k trong mt thi gian nht nh. 18

N: s ngi lm vic trung bnh trong khong thi gian . H s tn s cho bit tai nn n v c theo di nhiu hay t. H s nng nh l s ngy phi ngh vic trung bnh tnh cho mi trng hp tai nn x y ra.
K n D S

D: tng s ngy phi ngh vic do cc trng hp tai nn xy ra trong khong thi gian nht nh ang xt. Trong tnh ton S ch k cc trng hp lm mt kh nng lao ng tm thi. Nhng trng hp cht ngi ho c lm m t kh nng lao ng vnh vin khng k n trong h s nng nh, phi xt ring. H s nng nh dng nh gi tnh trng tai nn. Trn c s nghin cu phn tch tai nn lao ng c th ra v kin ngh vic hon chnh cc kt cu ca thit b my mc v ph tng, thay i cc qu trnh ca cng ngh, loi b thao tc nguy him v t chc lao ng hp l. 2.3 Khai bo iu tra thng k tai nn lao ng 2.3.1 Mc ch, ngha ca cng tc khai bo, iu tra th ng k tai nn Cng tc khai bo, iu tra v thng k tai nn l cng vic ht sc quan trng, n nh hng trc tip ti vic nghin cu cc tai nn v m bo an ton sn xut. N u vic khai bo, iu tra thng k ny thiu r rng hay thiu chnh xc s dn ti s nghin cu, xem xt cc tai nn, rt ra cc kt lun thiu ng n ko theo vic tm bin php phng nga, hn ch, lo i tr tai nn, x l tai nn sai, c khi khng nhng khng hn ch c tai nn m cn to iu kin xy ra hng lot tai nn khc. Do vy khng ch ban bo h lao ng cn quan tm ch ti cng tc ny m khi tai nn x y ra, mi ngi lao ng xung quanh ni xy ra tai nn cn thit phi khai bo t m, chnh xc gip cho vic iu tra thng k c chnh xc v kp thi. 2.3.2 Yu c u ca cng tc khai bo, iu tra, thng k tai nn lao ng Theo quy nh ca Nh nc, tt c cc tai nn ca cng nhn vin chc xy ra trong gi lm vic ni lm vic lu di hay tm thi u phi c khai bo, iu tra v thng k. Ban bo h lao ng, trc tip l trng ban phi chu trch nhim v vic khai bo, iu tra, thng k chnh xc kp thi cc tai nn lao ng v thc hin

19

y cc bin php ngn nga cc tai nn lao ng v thc hin y cc bin php ngn nga cc tai nn ti din. Tt c nhng trng hp tai nn lao ng xy ra lm cho cng nhn phi ngh vic 1 ngy tr ln, phi ghi s theo di lm ti liu bo co thng k gi ln c quan qun l cp thit. i vi cc tai nn lao ng nh lm cho cng nhn phi ngh t 3 ngy tr ln, qun c c trch nhim ngoi vic ghi s theo di v bo co cho ban b o h lao ng cn phi bo ngay cho gim c x nghip bit. Trong vng 24 gi k t khi tai nn gi ln gim c x nghip duyt. i vi tai nn lao ng nng, cng nhn ngh vic trn 14 ngy, qun c v gim c bo ngay cho c quan lao ng cp trn cng nh cng on cp trn bit. Trong vng 24 gi ban bo h lao ng t chc iu tra nguyn nhn gy ra tai nn lao ng, xc nh r trch nhim xy ra tai nn lao ng, xc nh r trch nhim xy ra tai nn. iu tra tai nn phi tin hnh khch quan, thn trng v ton din. N u cn thit s tin hnh nhng nghin cu th nghim, thc nghim chp hnh, trnh by bn v ch xy ra tai nn minh ha. Trong bin bn iu tra tai nn phi nu r hon cnh v trng hp xy ra tai nn, kt lun v trch nhim xy ra tai nn, ngh x l (nu cn), ng thi ra cc bin php ngn nga tai nn tng t, bin bn c kin ca ngi b nn cng t t. Gim c x nghip phi gi bin bn iu tra tai nn km theo cc ti kiu cn thit nh t khai ca ngi lm chng, nh hoc bn v ni xy ra tai nn, ti liu xt nghim y tcho c quan qun l cp trn bit. Ngoi ra cn phi gi mt s vn b n km theo nh bo co v tng thit hi do tai nn gy ra, bo co v trang thit b, my mc b sung (do thit hi ho c bo h thm). Quy nh cc vn b n nh my vi kh giy 27x19cm v c gi ti: cng on cp trn, th trng cp trn, n v qun l v bo h lao ng, lu mt bn, thuyn trng mt bn (i vi trn tu). Bn vit tay gi li a ra trong qu trnh xt x. 2.4 Bo him tai nn lao ng gip nhng ngi gp ri ro tai nn trong khi lao ng sn xut, Bo him hin nay c loi hnh bo him gi l Bo him tai nn lao ng. 20

Bo him tai nn lao ng c tr cho tt c nhng ngi b tai nn lao ng trong gi lm vic mua ph bo him hoc ngi tham gia bo him x hi theo lut nh b tai nn. Bo him tai nn lao ng l m t phn ca bo him thn th con ngi khi lao ng sn xut. Khi tham gia bo him tai nn lao ng, ngi lao ng hoc thn nhn ca h c nhn bi thng ca Bo him vi m i tai nn bt ng xy ra trong lao ng lm h b cht hoc b thng. Cn ch l ngi tham gia bo him khng c bi thng trong trng hp tai nn lao ng xy ra do ngi lao ng b nh hng ca bia, ru, ma ty hoc cc cht kch thch khc. Ngi tham gia bo him phi hon thnh cc giy t, vn bn i h i b o him theo quy nh v gi cho Cng ty bo him. Ty theo mc ph mua bo him, ngi gp tai nn lao ng s c bi thng theo quy nh ca Cng ty bo him. Hin nay do nhng hn ch ca Cng ty bo him nn vic tham gia b o him ni chung v bo him tai nn lao ng ni ring cn rt t. Mt khc mt s ngi tham gia Bo him cn cha hiu r v bo him nn khi b tai nn, h khng bit cch i bi thng. Bng cc kinh nghim, hc hi t cng ty bo him th gii cng nh s pht trin ngy cng cao ca khoa hc k thut, trnh dn tr v nn kinh t x hi, Bo him lao ng ang c cc c s sn xut v ngi lao ng quan tm.

21

CHNG 3 NH H NG C H I C A NGH NGHIP Mc tiu: Trang b cho hc sinh ngnh my tu bin hiu c nhng vn chung v vic phn cng, t chc lao ng cng nh vic trang b b o h lao ng trn tu thy. Hnh thnh nhng tc phong cng nghip, an ton trong lao ng v sn xut. To nhng c tnh cn thn, tng bc ci thin iu kin lao ng m bo sc khe lu di cho ngi sn xut. Ni dung chnh: Chng ny nhm gii thiu tc hi ngh nghip ca thuyn vin lm vic trn tu, c bit l i vi ngnh my tu bin. Hnh thc hc tp: Hc l thuyt trn lp Phng php nh gi: - Phng php nh gi: Kim tra t lun, kim tra ming, m thoi trong bi ging. - Cu h i n tp: Trnh by cc nh hng c hi trong qu trnh lao ng? 3.1 Khi qut chung Ngnh tu b ni chung, c bit l th my tu thy lm vic trong iu kin v cng ph hp, thch nghi, gy nn nhng tc hi ln i vi con ngi. Cc yu t ny bao gm iu kin vi kh hu; s b x nhit; cc cht c hi bay hi, khuch tan; bui; ting n, chn ng; nh sng; thm ch c cht phng x. Chng ng thi tc ng ln ngi thy th to ra tc ng ln c th ngi, mt mc no s gin tip gy ra tai nn lao ng. Tm hiu s nh hng ca cc yu t ny nhm tm ra phng php v t chc, k thut cng nh v sinh nhm hn ch n mc cao nht nh hng ca chng ti ngi lao ng. Nghin cu v nm chc nh hng ca ngh nghip chnh l thc hin c mt m t quan trng ca cng tc bo h lao ng: ni dung v sinh cng nghip. Sau y ta s ln lt xem xt tng yu t.

22

3.2 nh hng ca iu kin vi kh hu 3.2.1 Vi kh hu Vi kh hu l trng thi l hc ca khng kh trong khong khng gian thu hp gm cc yu t nhit , m v tc chuy ng ca khng kh. iu kin vi kh hu trong sn xut thuc vo tnh cht ca qu trnh sn xut v kh hu nu sn xut. V mt v sinh, vi kh hu c th nh hng n sc khe bnh tt ca ngi lao ng. Lm vic lu trong iu kin vi kh hu lnh v m c th mc bnh thp khp, vim ng h hp trn, vim phi v lm nng bnh lao. Vi kh hu lnh kh lm r i lon vn mch thm trm trng, lm gim tit nim d ch ng h hp, gy kh nim m c, nt n da. Vi kh hu nng m lm gim kh nng bay hi m hi, to iu kin ri lo n qu trnh iu ha thn nhit, lm ngi lao ng nhanh mt m i, n cn to iu kin cho vi sinh vt pht trin gy ra c bnh ngoi da. Ni chung, iu kin vi kh hu khng thch hp s lm gim sc khe ca con ngi. Ngoi ra cn lm gim nng sut lao ng, cht lng sn phm v gim tui th ca my mc thit b. chng ta s tm hiu anhr hng ca tng yu t mt. 3.2.2 nh hng ca nhit Nhit l yu t quan tr ng nht trong qu trnh sn xut ph thuc vo cc hin ca qu trnh sinh nhit ca qu trnh sn xut o. Trong qu trnh sng, con ngi lun phi ta nhit ra mi trng iu ha thn nhit khi lm nhng cng vic mi trng t 24oC n 27 oC l thch hp nht vi con ngi. nhit ny c th iu ha thn nhit d dng, cc qu trnh bin i sinh l, chuyn ha nc thc hin tt, lng nhit thi ra mi trng l thch hp. Trong gii hn nhit xung quanh t 20oC n 30oC s iu tit v cc qu trnh bin i sinh l cha nh hng n con ngi; Nhng ngoi gii hn ny s iu tit thn nhit b nh hng ln c th d n n r i lon bnh l. Lm vic trong iu kin nng duy tr thng b ng nhit, c th phi tit nhiu m hi lm gim th trng. Km vi m hi, c th cn mt myk lng ng k mui n, mu i khong v mt s sinh t na. iu kin lm vic cng km, s ta nhit ch yu nh s bc hi ca m hi. Thn nhit b hun nng, mt nc, mt mui khong, khi lng mu, t trng, nht ca my thay i, tim phi lm vic nhiu hn 23

cung cp nng lng v thi ht lng nhit tha cho c th, V th nc thi qua thn gim, lm chc phn thn b nh hng. Mt khc do mt nc phi ung nhiu lm dch v b long, mt cm gic mun n v n khng ngon, ng thi chc nng dit trng ca dch v b hn ch, lm d dy, rut nan d b vim nhim. Chc nng chng c ca gan cng b gim tc kch thch v tc phn x, ko di thi gian phn ng, nn thng d b tai nn lao ng. V mt biu hin, khi lm vic trong iu kin qu nng, thng gp l chng sat nng v co git do mt can bng nhit vi triu chng: nng mt, au u, au tht ngc, bun nn, nn, mch nhanhm th gp, trng thi suy nhc r rt. Mc nng hn c th chong nhit, m ch nhanh nh, thn nhit cao, th nhanh, nng, tm ti, c th mt m t phn tri gic dn ton b tri gic hoc hn m. cp cu nn nhn trong trng hp ny cn a ngay ra ngoi ni thong mt, tim thuc tr h hp, tr tim mch v cc thu c tr lc khc. chng nng cn b tr ni ngh, gio ngh thch hp cng nh ch n ung phy hp cho cng nhn. Lm vic nhit thp: da tr nn xanh lanh, nhit da cn di 33 oC. Lnh cn lm gim nhp tim v nhpc th nhng mc y li tng ln nhiu c v gan phi lm vic nhiu chuyn ha sinh nhiu nhit. B lnh nhiu, cc c co li theo kiu rt run, n i da g sinh nhit ch ng rt. Ti ch b lnh do b co tht mch, sinh cm gic t cng, lm rm nga cc u chi lm ta kh vn ng ri mt dn cm gic, sinh chng au c, vim c, vim bi bi cc dy thn kinh. Lnh cn gy ra bnh d ng kiu hen ph qun, lm gim sc khng min dc , gy ra cc bnh ng h hp trn, b nh thp khp chng lnh cn phi mc m v tng ch n ung cho cng nhn. 3.2.3 nh hng ca m m tuyt i l lng hi nc c trong khng kh biu th bng gan trong 1m3 khng kh. m tng i l t l phn trm gia m tuyt i ni sn sutph hp ph hp vi ngi lao ng kong 75% n 80%. m tng i trung bnh Vit Nam thng t 80% n 90% vo ma xun, thm tr c th ti 98%. Khi m cao to nn mi trng chi vi khun d pht trin v gy bnh ngoi da. m cao lm lng khng kh kh t i, nh hng s h hp v sc kh e con ngi. ng thi m cao cn lm cho my mc thit b han r nhanh, tui th gim. 24

Mi trng c m qu thp thng c nhiu bi bn trong khng kh kh, lm nh hng n h h hp, d gy cc b nh v h ng, phi, da d nt n. m thp cn lm cho vt liu bnh thng d cong ln lm gim cht lng ca sn phm. 3.2.4 nh hng ca tc lu chuyn khng kh S lu thng khng kh m bo cho mi trng trong sch v c biu th bng ca khng kh tnh bng m/s. i vi khng kh bnh thng t l oxy chim 21%, khng kh do con thi ra chim 16% oxy. N u lng oxy trong khng kh nh hn 19% c th gy ngt cho con ngi. V vy ni lm vic, trong khu vc ng ngi, cht hp, mun khng kh khng lu thng gi. Tuy nhin cn ch vn tc chuyn ng khng kh khng nn vt qu 3m/s, trn 5m/s c th gy kch thch bt li cho c th. Khng kh dng lu thng cng bc cn c l c sch. Trong bu ng my tu thy, thng gi cn y bt hi du, kh c h nhit khng kh. Khi thng gi cn ch gn lc, c bit khu vc ca sng, ca bin trnh chu chu, bm 3.3 nh hng ca bc x nhit Bc x nhit l nhng ht nng lng truyn trong khng gian di dng dao ng sng in t gm tia hng ngoi, tia sng thng v tia t ngoi. M i ngu n nhit u c bc x nhit. S b c x nhiu hay t ph thuc vo nhit ca ngu n nhit. Cc ngun nhit c nhit di 500oC th bc x nhit khng ng k, ngun nhit ti 500oC ch pht ra tia hng ngoi, ngun nhit ti 1800 - 2000oC cn pht ra tia sng thng v tia t ngo i, ngun nhit ti 300oC lng tia t ngoi pht ra cng nhiu. Tia hng ngo i c sc ri su di 3cm lm bng da, rp phng da gy cm gic nng bng. Lm vic ngoi tri tia bc x cc bin i gi l say nng. Tia hng ngoi cn gy c nhn mt (bnh thong manh) ngh nghip. Bnh xy ra mun sau 20-30 nm lm vic, th lc gim dn v c th b m hn. Tia t ngoi c th lm hng da I, II, gy ra vim mng tip hp cp tnh lm gim th lc v thu hp th trng di dng au mt in, quang in. Nu tc dng nh m lu ngy c th b mi m t, suy nhc, mt kh, nhiu d, th lc gim, ai u, chng mt, km n.

25

3.4 nh hng ca cht c cng nghip, cht phng x 3.4.1 nh hng ca cht c cng nghip 3.4.1.1 Khi nim Cht c cng nghip l nhng cht dng trong sn xut hoc sinh ra trong qu trnh sn xut, khi thm nhp vo trong c th, d ch m t lng nh cng gy tnh trng bnh l. Bnh gy ra do cht c trong sn xut g i l nhim c ngh nghip. Cht c c th vo c th b ng ng h hp, tiu ha hoc qua da. nh hng ca cht c vi c th ngi lao ng do 2 yu t quyt nh: ngo i t cht c v ni t c th. Khi c tnh cht c yu, nng v ni t c th. Khi c tnh cht c yu, nng d i mc cho php, c th khe mnh, mc d thi gian tip xc lu cng khng gy nh hng g. khi c th yu m i x y rac tc dng. Nu nng vt qu gii hn cho php, sc d khng yu, c cht s gy nhim c ngh nghip. Khi nng cht c cao, tuy thi gian tip xc khng lu v c th khe mnh vn gy ra nhim c cp tnh thm tr c th cht ngi. Tc dng ca cht c ln c th c quyt nh bi 3 yu t: cu trc ha hc ca cht c, n ng cht c trong khng kh v thi gian cht c tc dng ln c th. Sau y s xt mt s cht c, c th thng gp trong sn xut . 3.4.1.2 xt cc bon - CO xt cc bon l mt kh khng mu ,khng mi ,khng kch thch ,t trng l 0,967. c to ra do c s chy khng hon ton, thng gp m, l cao, my n, kh t, kh xKhi ht th kh CO, do c i lc vi mu gp 250 ln so vi oxy, n chuyn oxy ca mu gy ra ngt. Nhim c Co cp tnh gy ra au u, tai chng mt, bun nn, mt mi, co git ri b hn m. Th nng th hn m ngay, chn tay nn nhn, mt xanh tm v b ph phi cp. Nhim c mn tnh thng b dau u dai dng, chng mt, mt mi, st cn. Nu trong khong kh c 0,3% kh CO c th gy cht ngi. Cng nhan lm vic trong mi trng nhiu CO (th t n i hi) thng gy, xanh xao v mt hng nhanh. 3.4.1.3 Kh H2S Kh H 2S l sn phm ca xc sinh vt thi ra, c mi hi (mi trng thi), c bit c nhiu trong cc kho cha d u thc vt, tht sc vt khng m b o 26

 lnh hoc iu kin v sinh kem, trong cc hm trc, hm la canh lu ngy khng v sinh. Khi nhim c H2S ni v hng cm gic trc gy kh chu, chy nc mt, nc mi. H2S vi nng cao c th gy cht ngi. 3.4.1.4 Kh NH3 Kh NH 3 thng c s dng lm cng cht cho cc my lnh, my iu ha nhit khng kh. i vi my lnh cn sn lng cao (my lnh ln hoc cn h nhit thp) ngi ta hay s dng cng cht ny, c bit l trn cc tu cj hng ng lnh. Kh NH3 c mi hi (mi khai). N xm nhp vo c th ch yu qua ng h hp. Kh NH3 tc dng trc tip n h thn kinh trng ng (kch thch trc tip vo h thn kinh). Khi trng c nng hn s gy chu rt, ngt th. Khi trong khng kh c chim 20-25% NH3 th c kh nng chy n nu c ngn la. 3.4.1.5 Bt mangan (Mn) Bt mangan l mt loi hng hay c vn chuyn trn ti Mangan c vn chuyn c th ng vo bao, hp hoc ch r ( thng xung khoang tu). N xn nhp vo c th qua da, mt, ming v c ng h hp. Chng d dng ha tan lu thng trong mu nh nc trong mu. Khi trng c mangan, nn nhn s kh ni, sau khng ni c v mt mi bu n ng, vi nng cao Mangan c th gy ngt v lm cht ngi. 3.4.1.6 Bt km Km c s dng nhiu trn ch ng n mn trong cc kt, cc ng v sinh hnKhi tho lp sa cha cc thit b, km b ph hy v bc hi c, chng qua ng h hp v xm nhp vo c th. Khi ht hi c ca km, ngi mt mt st nng cng vi st lnh, c th ti nhit cao 38-40oC v gy ra chng co git. 3.4.1.7 Tetraetyl-ch: Pb (C2H5)4 Tetraetyl-ch l cht ph gia chng kch n c pha vo nhin liu xng. Chng rt d bay hi v c. Tetraetyl-ch xm nhp vo c th ch yu qua h h hp. Khi ht phi hi tetraetyl-ch m c t s c hin tng hay mt m i, da vng. Khi trng c c cp tnh thng gy hng phn mnh (do tc ng trc tip n h thn kinh trung ng), gy r i lon gic ng vi o gic gh s lm cho bnh nhn mun t st. 27

3.4.1.8 Benzen-C 6H6 L dung mi ha tan du m, sn cao su. c t 5-20% trong xng. Benzen vo c th ch yu qua ng hp v gy hi chng thiu mu nng, chy mu rng li. thm ch gy suy t, gim hng cu, b ch cu, cui cng b suy nhc, xanh xao v cht v nhim trng mu. Trong nhim c gy tnh trng say, kch thch h thn kinh trung ng. 3.4.1.9 H i du xng i vi ngi th my thng xuyn phi tip xc vi x ng du. Chng rt d bay hi ln trong khng kh. Ht th phi du lu lm c th kh chu, mt mi, n km ngon, suy nhc. Chng cn gy hin tng rng tc, vim chn lng. Nng hi du ln hn lm chi b say du: chng mt, bun nn, ngt thm ch gy cht ngi. chng s nhim c ngh nghip, mi trng lm vic cn thng thong tt, thn trng khi lm vic ni c kh nng c cht c. Nu lm vic thy kh chu cn ri xa nhanh kh i ni lm vic. Trng hp pht hin ngi b trng c phi tm cch cp cu ngay v ng thi bo cho ngi khc bit h tr. Tt nht khi vo nhng khu vc m cha chc chn nng hi c mc an ton cn s dng mt n phng c (hnh 3-1). Hin nay ngi ta thng s dng 2 loi mt hng n phng c l loi kn v loi h. Loi kn v loi h. Lo i kn th kh th ra c a vo bnh lc lai, loi h thng ra mi trng.

Hnh 3-1: Mt n phng chng c loi t th (loi kn) 28

1- ng h p sut; 2- Bnh kh t th; 3- Dy eo; 4- M t trm; 5- ng dn kh; 6- Van 3.4.2 nh hng ca cht phng x Cht phng x l cht m nguyn t c ht nhn nguyn t khng trng thy c pht ra do s bin i bn trong ht nhn nguyn t ca mt s nguyn t v c kh nng ion ha vt cht. Hin nay ngi ta bit khong 50 nguyn t phng x t nhin v 1000 ng v phng x nhn to. Vic s dng ng v phng x vo k thut sn xut v nghin cu khoa hc ngy cng ph bin. N gii quyt c nhiu vn l lun v thc tin ua li nhng hiu qu kinh t r rt. Tuy vy s dng v vn chuyn, bo qun cng nh ch to cc ng v phng x ht sc nguy him, chng ta cn hiu r nh hng ca n ti c th phng trnh. Tia phng x c th chiu t ngoi hoc t bn trong khi cht phng x xm nhp vo c th, mc nh chng gy nhim x mn yinhd, mc cao gy nhim x mn tnh, mc cao gy nhim x cp tnh. Bnh nhim x cp tnh xy ra sau vi gi hoc vi ngy khi c th nhim x tin thn trong mt lc vi nhiu phng x tng i ln. Khi nhim x cp tnh, bnh nhn b r i lon chc phn ca h thn kinh trung ng, c bit l v no. Nhc u, chng mt, bun nn, nn m a, d hi hp, cua knh, kh ng, chn n, cm gic m mi, da b bng hoc ty ch tia phng x chiu qua. C quan to mu b tn thung nng n, bnh nhn thiu mu nng, kh nng ch ng cc bnh nhn nhim trng gim, chy mu ko di. Gy, st cn d n, cht trong tnh trng suy nhc ton b c th hoc bnh nhim trng nng sau thi gian vi tun, vi ngy. Nng hn c th cht ngay sau vi gi. Tuy nhin x cp ch gp trong cac v n v kh ht nhn, nhng ti nn bt ng l phn ng nguyn t, rt him gp trong iu kin sn xut, nghin cu thng thng. Bnh phng x mn tnh cc triu chng xut hin mun, nhiu khi ti hng nm, hng chc nm k t lc b chiu x ho c nhim cht phng x. Bnh x y ra khi c nhim t tia hoc cht phng x thi gian di. u tin biu hin cuae bnh l h i chng suy nhc thn kinh c th, ri lon chc nng c quan to mu, r i lon chuyn ha cht ng, chc phn ton b cc c quan v h thng. Bnh nhn c th c hin tng c nhn mt, ung th da, ung th ty, nhim trng mu 29

Bit r c tnh v tc hi ca cht phng x chng ta cn ra c cc bin php phng ch ng tt nht ngn nga nhng nh hng ca chng vi c th. 3.5 nh hng ca ting n, chn, ng, bi cng nghip 3.5.1 nh hng ca bi cng nghip Bi l tp hp nhiu hat, c kch thc nh b, t n ti lu trong khng kh di dng bi bay , bi lng v cc h kh dung nhiu pha gm hi, khi, m. Bi c sinh ra t nhiu ngun gc, chng c th l bi t nhin, bi ng thc vt, bi nhn to, bi v c, bi kim loi hay bi hn hp. Trong b t c mi trng no u c b i. Theo kch thc ca bi ngi ta phn ra thnh bi khi, bi sng m v b i thc s (bi lng). Bi khi c kch thc nh hn 0,1 m, bi ny khi thm nhp vo ng h hp khng li ph nang. Bi sng m c kch thc 0,1-10 m. Loi c kch thc 0,1-5 m thng ng li phi ti 80-90%, bi 5-10 m vo ph i c nhng li b phit thi ra. Bi lng c kch thc ln hn 10 m thng ng lo m i. Bi thng gy tn thng nng cho c quan h hp, c bit l bnh bi ph i do ht th khng kh c bi ixt silic lu ngy, gy tc hi cho da, mt, gy nhim quan con ngi nh mt, mi mm, da. Tc hi ca chng ph thuc vo kch thc bi, bn cht bi v lng bi vo c th. Mi trng lm vic c th nhiu hay t bui, bi ln hay bi nh c quyt nh b i quy trnh sn xut, i tng lao ng v phng php lm sch mi trng. Khi xm nhp c th ngi, bi c th gy nhim c, gy d ng, chng gy cho ngi b nh ngoi da, bnh ng tiu ha. Gy chn thng mt. Hin nay ch ng bi l m t trong nhng nhim v quan trng ca v sinh lao ng v bo v mi trng nhm gp phn bo v sc khe cho ngi lao ng lau di. 3.5.2 nh hng ca ting n, chn, ng Ngi ta gi ting n ni chung l nhng n thanh gy kh chu, quy r i s lm vic v ngh ngi ca con ngi. Chn ng l dao ng c h c ca cc vt th n hi sinh ra khi trng tm hoc s thy i c tnh chu k hnh dng m chng c trng thi tnh.

30

Khi cc my v ng c ht ng, khng ch gy ra cc dao ng sinh ra trng tm hoc trc i xng ca chnh x xch trong khng gian hoc s thay i chu k hnh dng m chng c trng thi tnh. Khi cc my mc v ng c hot ng, khng ch gy ra cc dao ng m m tai nghe uoc m cn gy ra cc dao ng c hc di dng chn ng ca cc vt th v cc b mt xung quanh. Tc d ng gy kh chu ca ting n ph thu c tnh cht vt l ca n do mc n quyt nh. nh hng ca ting n cn ph thuc vo hng ca nng lng m, thi gian tc dng ca n trong mt ngy lm vicm qu trnh lu di ngi cng nhn lm vic ni n v nhy ca tng ngi, la tui, gii tnh v trng thi c th ca cng nhn. Trc ht ting n gim nhy ca thnh gic, sau thi gian di s lm thoi ha trong tai gy nng tai, ic. Ting n c cng cao v trung bnh kch thch mnh h thn kinh trung ng gy ra cc ri lon v chc nng thn kinh, tc ng ln cc c quan, h th ng khc ca c th. Ting n m nh gy cho con ngi bnh au u, chng mt, cm gic s hi, bc tc v c, trng thi tm thn khng n nh, ting n mnh gy ra nhng thay i trong h thng tom mch kemd theo s ri lon trng lc bnh thng ca mch mau, ri lon nhp tim, gy bnh cao huyt p. Ting n cn lm ri chc nng bnh thng ca d dy gy vim, au d dy. ng thi n lm gim s tp chung ch khi lm vic, l nguyn nhn gy mt m i sm v gim nng sut lao ng, gim cht lng cng vic, tng ph phm v tai nn lao ng. Khi chu tc dng ca chn ng thn kinh s b suy mn, th hin qua cc loi b nh l v ri lon dinh d ng, con ngi nhanh chng cm thy u oi, th , lnh m, tnh n nh thng bng ca c th gy ra nhng thay i trong hot ng ca tim, lm chc nng ca cc h phan tch b ri lon nghim trng. Ngoi ra chn ng cn lm r i lon chc nng ca c quan sinh dc, gy bnh khp. Khi ng thi chu tc ng ca ting n v chn ng hu qu khng ch c tnh cht tng cng m cn c kh nng tng thm do tc ng tng hoc gi chng. gim tc hi ca ting n, chn ng ngi ta c th to ra cc m thanh ngc pha c ng hng, s dng cc thit b tiu am, gim chn, cc thit b b o h c nhn. 31

3.6 Bin php chung chng nh hng c h i ca ngh nghip Nghin cu cc nh hng c hi ca ngh nghip ta thy trong qu trnh lao ng sn xut, cc ngh nghip to ra cc yu t c kh nng gy nn tai nn tc thi hoc to ra cc bnh ngh nghip rt kh nhn bit ngay c. Tm hiu bin php gim tc hi ca chng l vn v ang c m i cp, mi ngnh quan tm, ch . gii quyt vn ny nhiu c quan chc nng c thnh lp nh T chc bo him x hi, vin nghin cu an ton x h i v bo h lao ng. Gim nh hng c hi ca ngh nghip chnh l bo v sc khe lu di cho ngi cng nhn, to cho ngi lao ng c lm vic trong iu kin tt nht, m bo an ton v sinh lao ng, cng l quy nh bt buc ca php lnh bo h lao ng a ra. Tuy nhin cc bin php ra a ra gii quyt vn ny cn ph thu c vo cc yu t. N n kinh t x hi, ch x h i v tin b khoa hc k thut (khoa hc k thut ni chung v trnh cng nhn ni ring). Hin nay ch yu ngi ta tin hnh cc bin php sau y: 1) u t c gii ha v t ng ha dn dn cc qu trnh sn xut. 2) To nn nhng thit b, vt liu cch m, cch nhit hiu qu. 3) Tng cng cc thit b, dng c an ton, thit b d ng c lm sch mi trng ci thin iu kin lm vic ca cng nhn. 4) Ci tin cc quy trnh cng ngh sn xut lc hu, tn dng cc ngun ph thi lm sch mi trng. 5) Quy nh v phng h lao ng, tiu chun ch b o h lao ng ngy cng c b sung han chnh chi tit hn cho tng ngnh, tng n v c th.

32

PHN II K THU T AN TON LAO NG TRN TU THY K thut an ton lao ng l ni dung quan trng nht ca cng tc bo h lao ng. N l nhng yu cu, nhng quy nh gip cho ngi lao ng m bo c an ton khi thc hin cng vic ca mnh, phng trnh cc tai nn lao ng xy ra. Nm vng quy trnh thao tc vn hnh my mc v k thut an ton lao ng s thc hin tt php lnh bo h lao ng. i vi m i ngnh ngh, mi cng vic c th c quy nh yu cu v k thut an ton lao ng. V l do thi gian k thut an ton lao ng trn tu thych a n ngi th mu tu thy, bao gm cc kin thc m b o trnh tai nn cho thy th, t lc bc chn ln tu, lao dng trong bung my, bu ng hi, trong kho xng ca tu. Phn ny cng gii thiu mt s kind thc phc v cho qu trnh nguy nn ca tu, gip thy th c th thot khi cnh him ngho trn bin nhm tng s an ton sinh mng thuyn vin theo cng c quc t Solas 1974. CHNG 4 K THU T AN TON LAO NG TRONG BU NG MY, BU NG NI HI Mc tiu: Trang b cho hc sinh ngnh my tu bin hiu c nhng vn chung v vic phn cng, t chc lao ng cng nh vic trang b b o h lao ng trn tu thy. Hnh thnh nhng tc phong cng nghip, an ton trong lao ng v sn xut. To nhng c tnh cn thn, tng bc ci thin iu kin lao ng m bo sc khe lu di cho ngi sn xut. Ni dung chnh: Nhm gp phn m bo an ton lao ng cho ngi th my thy, chng ny gii thiu nhng k thut an ton lao ng di bu ng my, bung ni hi bao gm ton b k thut an ton lao ng khi khai thc vn hnh cc thit b my mc chnh v ph, khi sa cha v s dng m t s dng c ngh thng dng i vi ngi th my tu thy. Hnh thc hc tp: Hc l thuyt trn lp 33

Phng php nh gi: - Phng php nh gi: Kim tra t lun, kim tra ming, m thoi trong bi ging. - Cu h i n tp: Trnh by cc qui nh cho cng vic ln xung lm vic d i tu thy? Trnh by cc k thut an ton khi khai thc mt trong nhng trang thit b di bu ng my? 4.1 Quy nh chung cho tt c m i ngi ln xung, lm vic di tu Khc vi cc ngnh ngh khc, ngnh vn ti bin c c tnh ring, iu kin lm vic, i li rt d gy ra cc tai nn. Bi vy bt c ngi no ln xu ng lm vic d i tu cn nm c mt s ni qui, qui nh ca ngnh trnh tai nn. Qui nh chung cho tt c m i ngi ln xung lm vic di tu c Tng cc trng Tng cc ng bin (nay l Cc Hng H i Vit Nam) ban hnh g m 12 iu: 1.Khi bc chn xung cu tu phi ch xem cu thang bc c chc chn khng, m bo khng. Nu khng chc chn phi bo ngay trc nht bc li ri mi c xung. Khi xung khng hp tp vi vng, cu lt ng ri xung nc gy tai nn. 2. Khng c i guc, dp cao su khng c quai hu trn tu. 3. Khi tu ln, tu xung dc, i phi vn tay vo tay vn ho c dy chng, nu khng s b trt ng qu chn gy tay. 4. Khng nhy t cu tu ln tu, t tu ln cu. Phi i cu thang hn hoi. Khng c t chy nhy, leo tro, khng c n a, x y nhau trn tu. 5. i ng di tu phi ch cn thn nu khng d b trt ng gy tai nn. i qua ming hm phi ch trnh ri xung hm gy cht ngi. 6. Cc c, my mc nu khng c nhim v trnh s m, nghch ngm lm h h ng, mt chnh xc. 7. Khi tu lm hng cm ng u dy chng, cn cu, di cn cu v gc quay cht ca cn cu, nhng v tr ny rt d gy tai nn. 8. Khng ng i xm trn ch be tu v ngi nhng ch chnh vnh ca tu trnh ri xu ng bin.

34

9. Khi thnh lnh tu mt in, ti, i li phi ht sc thn trng ko vp ng, va p hoc tht hm. 10. Khi tu ra vo cu, nu khng c nhim v khng c ng gn khu vc tu lm dy lm vng anh em d gy tai nn. 11. Khng c ng gn ch ang lm vic, ang sa cha khi khng c trch nhim. 12. Nu khng chp hnh ng ni qui trn th ngi trc nht b o h lao ng c quyn mi ln khi tu sau khi c nhc nh. 4.2 Yu cu chung v an ton lao ng trong bung my, bung ni hi Di bung my, bung ni hi, ngi th my lun lun phi tip xc vi nhit tng i cao do my mc, ni hi ta ra. Cng tin ng, chn ng ln ca my mc hot ng. Bu ng my, ni hi li rt cht hp v c rt nhiu trang thit b, m ln, nhiu hi du m v cc kh c kh. m bo an ton v gi sc khe lu di cho ngi th cn ch thc hin y cc yu cu sau: 1. Phi m bo lng khng kh cho my hot ng v cho h hp ca con ngi bng cch trang b cc qut ht v th i khng kh. 2. Phi lm cho nhit trong b ng my, bung n i hi nh hn 450C. 3. nh sng trong bung my, bu ng n i hi phi v sng u mi ni, cng nh sng phi t ti thiu l 60 lt (n v o cng nh sng). Trong bung my, bung n i hi lun lun phi m bo duy tr s hot ng tt ca c hai mng in (mng in chung v mng in c -qui). 4. Tt c cc cu thanh v l i i li phi c tay vn chc chn. 5. Mt sn i li trong bung my, bung n i hi phi c cc g ni chng trn trt v phi c lau chi sch s, khng vng du, m v rc bn. 6. Mt ngoi cc thit b ta nhit nh ni hi, ng x, ng hi phi c bc cch nhit an ton ng qui nh chng nng v ch ng ha hon xy ra. 7. Mi ngi lm vic trong bu ng my, bung ni hi phi c trang b y qun o, giy m, gng ng qui nh trang thit b phng h c nhn. 8. Vic iu khin, vn hnh khai thc cc trang thit b phi tun th ng qui trnh k thut ca nh ch to. 9. Khi giao nhn trc ca phi lm vic ti "bung my" v sau khi kim tra li thng s k thut trong s nht k my, thng s k thut thc t trn my. 10. Cc khu vc ang tin hnh sa cha hoc theo di, chnh nh phi treo bng ghi ch, treo n bo hoc c dy khong vng. 35

11. Phi treo bng cm la ti cc v tr: ca hm du, hm du, hm than, xng m c, kho sn, kho gi lau my v cc bung, hm khng thong kh trnh phi n. 12. Khng c cho ni hi hot ng trong trng hp b m cp nc cha hot ng t t; ng ch bp m c nc ni hi ch cn mt chic hot ng tt; ng h p sut khng nhy, mt chnh xc: van an ton qu thi hn s dng; bnh lc nc ni hi cha c lm sch ho c s ng b ht li ln hn 2%. Ngoi ra nhng ngi lm vic cng tc di bung my, bung n i hi cn phi nh r li thot ln boong tu an ton, nm vng cc trang thit b cu ha, cch thao tc v tc dng ca n. N m vng qui trnh vn hnh khai thc my chnh, my n v cc trang thit b ph. 4.3 K thut an ton khi khai thc my chnh Hin nay trn tu thy, my chnh c dng ch yu l dng c diesel, mt s tu my chnh l ng c hi nc (tua bin hi ho c my hi nc). Cn c vo c im ca tng loi my chnh tu thy, k thut an ton a ra nhng k thut khai thc ring cho chng. Ngoi k thut an ton di y, qu trnh khai thc vn hnh my ngi khai thc cn phi tun th ng quy trnh ca nh ch to yu cu. 4.3.1 K thu t an ton khi khai thc ng c hi nc ng c hi nc pht sinh cng bng nng lng ca dng hi do khi ng c dng trong hot ng ngng li rt nhiu nc, trn cc ng ng lng hi cn li cng c ngng t, v vy trong qu trnh vn hnh khai thc loi ng c ny ngoi vic tun th theo quy nh chung ca nh ch to cn phi ht sc lu m bo an ton cho ng c cng nh cho ngi c bit l giai on khi ng v dng ng c. y l giai on d sinh ra s c cho my v tai nn cho ngi khai thc. Khi dng my phi m tt c cc van x y xi lanh hoc khoang di ca tua bin x nc ngng. Trn cc ng ng dn hi t ni hi n my phi m cc van on thp nht ca ng x ht hi nc cn li trong ng. Qu trnh d ng my phi cho my ngui t t bng cch cho chy khng ti, gim dn lng hi a n my. Khi my gim t c t t ng thi tin hnh cc cng vic chm sc my, kim tra cc du m, tin hnh o chiu quay cho my v dng my. 36

Khi chun b v khi ng my, mi k thut i vi ng c hi nc l ch ng hin tng thy kch. Mun vy cn ch kim tra li v m cc van x trn ng ng, trn my hoc tua bin. Kim tra v b sung du m nu cn thit. Buc phi hm sy my nhm ui ht nc ng ng cng nh trong my lm nng my my gin n u v my sn sng hot ng to iu kin cho xoa trn lm mt my c t t. Phi m ht cc van x trong sut qu trnh hm my, thng xuyn o chiu kim tra my v t ng ht nc ra ngoi. Thi gian hm my c th t 15-20 pht. Qu trnh ny kt thc khi h m cc van x y ch thy hi ra, lc ny m van cp hi chnh l ng c lm vic c ngay. 4.3.2 K thu t an ton khi khai thc ng c diesel ng c diesel vi tnh u vit ring c s d ng rng ri trn tu thy lm my chnh, my n v c my s c, chng c th l my thp tc, trung tc hoc cao tc. C lo i 4 k, loi 2 k. Tuy nhin trong qu trnh vn hnh khai thc, m bo an ton my mc cng nh an ton cho con ngi cn lu mt s im sau: Qu trnh chun b my cn phi kim tra ton b cc h th ng phc v nh h thng nhin liu, h th ng lm mt, bi trn, h th ng khng kh nn.....xem n m bo cho ng c hot ng tt trong qu trnh khai thc khng, bng cch kim tra cc thng s , ng h, cc van.....sa cha hoc thay th nu cn thit. Kim tra li ton b my chnh, quay v hm my xem my c b kt khng (nh phi m cc bit x) c nc trong xi lanh khng. Khi hm my phi nng nhit ln t t, via my vi ng c nh vi vng, vi ng c ln t 15-20 pht. Khi khi ng my phi bo cho bung li bit trc. i vi nhng ng c ni trc tip vi chn vt cn phi via my xui ngc mt s vng nht nh. Khi my sn sng hot ng phi bo cho bung my v my trng, li bit ng thi sn sng khi ng my. Trong qu trnh my hot ng phi m b o cho cc thng s hot ng bnh thng c bit l cc thng s v nhit v p sut ca cc h thng phc v; thng xuyn kim tra cc thng s k thut ca my v iu chnh ng c hot ng tt. Hai h thng bi trn v lm mt cn c quan tm n trc tin. Cm khng c cho chy vt qu ti thi gian quy nh (tc 37

 l 3%, cng sut l 10% vi thi gian khng qu 30 pht) ch khi c lnh ca bu ng li mi c chy qu ti v phi ghi ngay vo nht k my. Cc thng s kim tra phi cn thn, chnh xc v thng xuyn tra cc thit b kim tra xem c hot ng tt khng. dng my phi gim t c t t trc khi dng hn khi my dng hn mi c ct h thng xoa trn, m cc bit x ri via my li vi vng. 4.4 K thut an ton khi khai thc my nn gi v bnh kh cao p, thit b chu p lc Trn tu thy, m b o cho my ho t ng tt, ngi th my thng xuyn phi s dng my nn gi np gi v cc chai gi. Ngoi chai gi tu cn c nhiu thit b chu p lc khc nh hi hn,bnh cha freon, NH3, CO2, O2.. ni hi, ng hi......khi th p lc cng phi s dng p sut cao. Do khi khai thc my nn gi v cc thit b chu p lc trn tu cn cn thn trnh v, ha hon. i vi my nn gi cn phi m van x nc trc khi khi ng my v n ch c ng li khi van np gi trn ng ng np c m ra. Trc lc dng my nn gi van x nc cng phi c m ri mi ng van trn ng ng np gi. Khi my ang vn hnh nghim cm khng c sa cha cc b phn vn cn cha kh cao p. Cc p k, van an ton ca my phi c kim tra nh k v bo m hot ng tt. i vi cc thit b chu p cn lu t lc mua, nhn mi, qu trnh vn chuyn ti khi bo qun v s dng. Khi mua mi hoc nhn mi cn ch mua hoc nhn cc bnh c s cho php ca ng kim. Cc bnh phi c nhn hiu, ghi ch loi bnh, cht ng trong bnh, i vi bnh cu ha th phi ghi cch s d ng ngoi v bnh. Khi vn chuyn cc thit b cc bnh kh cao p cn phi k, chn cht che nng ma. Tc v phng tin vn chuyn chng phi va phi v thay i t t. Cc bnh kh cao p phi ni thong kh c nhit thp v t ngi qua li bo qun. Phi sn chng r cho chng v phi kim tra bn ca bnh ng nh k. Khi th bn thng dng phng php th thy lc v phng php ny khng nguy him li d pht hin ra r ri. Cc bnh phi c ct gi xa bp v l si. Cm cc chai, bnh kh xi vi nhng chai bnh c cht chy. Cc bnh kh c phi trong nh kn, cc kho cha bnh kh phi treo 38

ni quy nhc nh an ton lao ng ca ra vo. Kho khng phi lm bng cht khng chy c, nn bng phng v khng trn. Khi s dng cc loi bnh ny phi kim tra k cng trnh s nhm ln nguy him. Khi lm cng vic hn hoc phi trnh xa cc bnh ny phi chy n. 4.5 K thut an ton khi khai thc hp s Xu hng ngy nay ngi ta s dng nhiu my cao tc hn. Cc my c tc cao phi b tr cc ly hp v hp s. B ly hp v hp s yu cu phi chu c ti ln v khi h hng rt kh sa cha. Qu trnh khai thc vn hnh h ng lc tu thy, an ton cho b ly hp hp s cn phi gi mc du, p sut v nhit du t nh mc. Cht lng du m bo v thay du phi ng chng loi nh thit k ch to yu cu. Cc thao tc iu khin phi dt khot v ng nhp . Khng c sa cha g khi chng ang ho t ng. 4.6 K thut an ton khi khai thc thit b lnh Hu ht cc tu thy u c h thng lnh. H thng lnh tu thy thng s dng cng cht lnh c c vng p sut v nhit cao rt d chy n. Cng cht r r lm ng c con ngi. Trong cc bung lnh thng c nhiu hi c do cc vt cn lnh sinh ra. Vic khai thc s dng h th ng lnh cn nm bt c k thut an ton m bo an ton cho h thng v con ngi. i vi my nn cng cht lnh phi chun b iu kin ri mi khi ng, khi khi ng khng c phi kim tra k cng tm nguyn nhn v ch khi khc phc xong s c mi c khi ng li. Khi vo trong cc bung lnh hoc hm hng (trong tu ch hng ng lnh) sa cha, lau ra hoc ly thc phm cn phi kim tra li nng hi c c trong xem c vt qu mc gii hn an ton khng. Nu cn thit phi t ngt ri mi vo. Khi vo phi mc m trnh b lnh t ngt gy ngt v cn ch trnh b bng lnh. Khi t ngt gy ngt v cn ch trnh b bng lnh. Khi vo cc bung my lnh ln cn c 2 ngi bo v ln nhau. Trong bung lnh khng trc khi vo hay ra khi bu ng lnh. Trong bu ng t my nn lnh rt d xy ra chy n v c cho con ngi. Do bung my nn lnh phi lun lun c gi gn sch s kh ro. Trc khi vo bu ng my nn phi m ca v thng gi k. Khi vo bung my nn phi ht sc ch cn thn dng la trnh n cong cht khi c r r.

39

4.7 K thut an ton khi sa cha my Qu trnh sa cha rt d gy tai nn lao ng, vic thiu cn trng cht t c th gy ln hu qu rt ln. Do khi chun b sa cha phi ch thc hin tt k thut an ton khi sa cha my. Trc khi sa cha my hoc cc b phn ca my cn phi cho my ngng hot ng. Cm sa cha hoc iu chnh cc b phn quay khi my hot ng. Cng tc chun b sa cha phi k, phi s d ng cc dng c ngh y , ng k thut, chun b y k, m, dy bo him.. Khi sa cha phi ch ti cc thit b chung quanh v co ngi.S d ng cc thit b dng c cn kim tra m b o an ton mi c dng. Khu vc sa cha phi treo n bo, thng bo hoc cng dy khoanh vng trnh ngi khng sa cha v gy tai nn. Khi sa cha tho lp cc thit b , chi tit nng phi s dng Pa - lng; khi sa cha my chnh phi c nh trc chn vt chc chn phng sng gi quay chn vt lm quay trc c. Sa cha lm vic t cao 2 mt phi eo dy bo him. Sau khi sa cha xong phi kim tra li ton b thit b, dng c ngh, lp che chn an ton nh c ri m i pht ng my. Lau chi ngh sch s ct vo ng ni quy nh. Lau chi sch s cc vt du m ri ra m bo an ton khi lm vic. Th li hot ng ca thit b c sa cha v bo co kt qu cho ngi ph trch. 4.8 K thut an ton khi lau ra hm kt di tu thy vic u tin i vi ngi th my l lm sch cc hm d u, cc te my, hm hi... ti c cc hi c ca d u ho c cc cht hu c khc b thi ra, hi c ca cc sn phm cht ph gia pha thm vo du m. Khi lm cng vic ny, an ton lao ng v an ton tnh mng cn phi lu . Trc khi vo lau ra khu vc ny, cn m np v thng gi trc. Nu l cc hm du phi xc trng bng nc ngt. Vi hm cha d u nhn, du nng phi sc trng bng hi. Trong qu trnh lau ra lm v sinh phi duy tr thn gi tt. n chiu sng ch s dng n pin. N u c th dng n pin kn nc cng tt. Qu trnh lm v sinh lun lun c t nht 2 ngi tr ln, mt ngi lm, mt ngi ngh v theo di bo v ln nhau. Cc hm kt v sinh hn, ct th phi da bng x phng li trc khi hn. Khi ang lau ra v sinh nu cm thy kh chu ho c cm gic g khc thng, th lp tc phi ri kh i hm kt ngay, kim tra 40

nng cht c, thng gi k r i mi xung tip. i vi cc hm tu sau khi c php lm vic 20 pht mi ca v khng qu 4 gi ng h mt ngy. 4.9 K thut an ton khi bo qun, giao nhn nhin liu du m Nhin liu, du m l nhng cht gy nhim nng n cho mi trng. N li d gy chy n khi c la. m an ton phi lu mt s im sau y: Trc khi kh ng bm cp du phi kim tra xem cc van trn ng ng du vo m cha, nu cha phi m ra, cc mt bch ni rng c xit chc chn trnh du r r. Qu trnh bm nhn d u phi tnh ton tc , thi gian bm. Khi bm gn y kt, hm phi gim dn tc . Khng c b m nhn du qu y vo cc hm kt trnh hin tng gin n nhit gy v kt khi tu thay i vng nhit . Nu tu l tu du th xung hng, cn ch ti cc yu t: th vng ca tu, chnh lch mn nc, mi li, ng sut un ca tu, do th t bm hn gy ra, vi cho thp ca cc kt trnh nguy him cho con tu. Khi nhn hoc tr du phi dng dy in n i tu vi b trnh phng tnh in trong ng do tnh cht ca sn phm du gy nn. Khi kt thc nhn, tr cn lu trnh du trong cc ng ng cn li vng ra gy nhim. Trong sut qu trnh giao nhn thng xuyn theo di, kim tra, khng c du trn. Qu trnh bo qun thng xuyn kim tra n ng hi du trong cc hm kt, nu gn ng gii hn chy n phi ngn chn ngay v c th xa ra ngoi. Thng xuyn kim tra vi, nhit cc kt v x l kp thi. 4.10. K thut an ton khi s dng c cm tay v mt s ngh, my mc khc Trn tu thy, khai thc tt h th ng ng lc, ngi th my lun phi s dng c ngh tho lp,iu chnh, kim tra bo dng v sa cha my. bo m an ton khi s d ng mt s dng c ngh thng gp. 4.10.1 Ba tay Trc khi nh ba phi kim tra u ba chm chc cha, l ba c rn nt khng, mt ba c nguy c b m khng. Cm s dng cc loi ba b tot mt v c vt rn nt. S dng ba phi thch hp vi tng yu cu cng vic. Cn ba phi lm bng g t t, kh, do khng c vt nt, th ngang. Tra cn ba khng b tot hoc b nt dc trc cn. Cn ba phi vung gc vi trc ba. 41

Trc khi nh ba phi quan st ngi xung quanh. i vi cc khu vc hp c nhiu ngi s dng ba th khng c ng i din nhau. Khi nh ba cm mang gng tay. Thng xuyn nhng u ba vo nc ba khng b bong cn. ang nh ba nu thy hin tng khng bnh thng phi dng li kim tra ri mi tip tc lm nu cn ba c m hi phi thng xuyn lau kh. Khng nh ba ln mt ba, nh ln cc b mt ti cng. Lc quai phi ht sc tp trung khng ni chuyn. 4.10.2 c c phi di tay cm, khng te u. Ti c ch ti u li. Khi dng ba quai c nht thit phi c kp bng tre, cao su, cm trc tip cm bng tay. 4.10.3 C l Khng c s dng nhng c l b nhn, c vtt rn nt. Lc vn cc ai c phi ng vng, cm cht. Lm trn cao, ch treo leo phi phng ng hoc c l ri xu ng ngi pha di. Vn cc ai c ln nu cn thit ni thm tup. Cm ni ng tup vi nhng c l s dng hai u hoc khi vn cc ai c trn cao. Dng cl tho ai c b g lu ngy phi th n trng trnh lm vt u ai c, trt c l gy tai nn. 4.10.4 Gia v dao g t Gia v dao gt phi c cn. Khng s dng gia, dao gt, khng c cn hoc cn b nt. Khng dng tay, mm th i mt st ng khi gia gt. Phi dng bn chi, chi hoc gi phi chng. Cm dng chui gia lm m i t, tua vt. Gia g t xong phi gia v dao nm gn khng ng. 4.10.5 t t phi lp chc chn, khong cch hai t trn mt bn khng nh hn 1 mt v phi c tm chn gia. Cm khng dng ba nh vo tay n hoc u ngi trn tay n xit t. Ming cc t phi c m lt b ng kim loi c mt ma st. Khng s dng t m cc ming kim loi lt b hng hay khng cn kh nng bm cht chi tit. 4.10.6 Pa l ng, rng rc Trc khi s dng phi kim tra thit b an ton ca pa lng sau cho pa lng, rng rc chy th nu thy an ton mi s dng. Cc mc treo rng rc chy th nu thy an ton mi s dng. Cc mc treo rng rc, pa lng v mi bu c ti tr ng phi chc chn khng x dch khi chu ti. Khi nng t i trng nn 42

kho ng 100mm cn ngng li kim tra an ton ri mi nng tip. Ch c php s dng ng ti trng cho php ca pa lng, rng rc. Khi ti trng v tr treo, ngng lm vic phi h cng 1 ti tr ng. Nu cng mt lc s dng 2 rng rc, nng h cng mt ti trng th tc nng h cc rng tc u nhau v phi do s quan ch huy. Cm m i ngi lm vic di ti trng. Nu pa lng in kim tra hp nt iu khin c mt in khng r i mi iu khin. 4.10.7 My khoan Trc lc khoan phi kim tra an ton ca my, cho my chy th khng ti. u cp o khoan phi kp cht mi khoan, khng c s dng o khoan, u cp c hin tng h hng. Cc chi tit khoan phi kp cht c hin tng h hng. Cc chi tit khoan phi kp cht trc tip hoc qua b g xung my. Cm dng tay gi chi tit khoan. Khi khoan phi cho mi khoan n t t. Mun thay i t c phi dng hn my. Khi my ang chy khng dng tay g phoi. My cn chy theo qun tnh khng dng tay hm trc chnh. Cm s d ng cc mi khoan cn, c hin tng rn nt. Khi thay mi khoan phi ch my cho my dng hn. Khoan cc chi tit kim loi do bng li khoan ru t g phi mi thm rnh b gc. Cm dng gng tay khi lm vic. 4.10.8 My mi Trc khi cho my phi kim tra mi, bu lng bt a, b t, bao che v chiu quay ca xem c m b o an ton khng. Cm s dng my mi khng c hp bao che chn v khng c b t. Hp bao che chn phi chc. Gc m ca hp bao phi ng yu cu k thut. My mi khng c knh chn bi cho php lm vic nhng nht thit phi eo knh phng h. Cm s dng my khi b m, rn nt, b mn phn nh hn 3mm tnh t mp mt bch. My mi hai mi, cm mi khi trn my ch cn mt mi. Cm mi cc kim loi mn nh ng, nhm v g cao su trn my mi hai . Khi mi chi tit cm ng i din vi phn h ca hp bao che. Qu trnh lm vic b mong phi iu chnh h - t sao cho khe h ca b t v khng ln qu 3mm. M chi tit khng c t qu mnh, khng mi mt im. Cm mi hai ngi trn cng 1 . Khi mi cc chi tit c nhiu bi phi c thit b ht, thi bi. 4.11 K thu t an ton khi hn, ct kim loi Khi hn ct kim lo i trn cc tu cn thc hin cc yu cu k thut an ton lao ng sau: 43

Hn ct trong hm kn, thng kn, b cha phi c thng gi tt. Trng hp c bit khng thng gi c phi c bin php an ton trc khu xung hn, ct... Hn ct trong hm kn phi b tr hai ngi, mt ngi ngoi quan st theo di cp cu khi cn thit. Hn ct sa cha cc hm, b cha nhin liu d chy n ho c cht c hi phi ty ra kim tra nng kh chy, cht c di mc qui nh mi c tin hnh lm vic. Khi hn trn gin gio hoc gi treo, trng hp khng lm c gin gio phi mang dy an ton. Hn ct trn cao m pha di c ngi qua li phi c tm chn. Phng nga vt liu gy tan nn. Tuyt i cm tin hnh hn ct cc ng, thng, bnh cha ang chu p lc. Trc khi hn phi m np x kh. Cm tin hnh hn ct in, hi ng thi cng m t lc trong cc thng , cc b cha kn.

44

CHNG 5 K THU T AN TON IN TU THY Mc tiu: Trang b cho hc sinh ngnh my tu bin hiu c nhng vn chung v vic phn cng, t chc lao ng cng nh vic trang b b o h lao ng trn tu thy. Hnh thnh nhng tc phong cng nghip, an ton trong lao ng v sn xut. To nhng c tnh cn thn, tng bc ci thin iu kin lao ng m bo sc khe lu di cho ngi sn xut. Ni dung chnh: Gii thiu nhng k thut cn thit trong qu trnh khai thc, vn hnh thit b in tu thy ngn nga s nguy him x y ra cho ngi s dng. Hnh thc hc tp: Hc l thuyt trn lp Phng php nh gi: - Phng php nh gi: Kim tra t lun, kim tra ming, m thoi trong bi ging. - Cu h i n tp: Trnh by nhng nh hng ca in n con ngi? Trnh by k thut an ton khi khai thc in trn tu thy? 5.1 Khi nim chung in l m t nng lng c tc dng rt ln trong i sng x h i. N c s d ng rng ri trong cng nghip, nng nghip, trong sinh hot v cc ngnh kinh t khc. Vi c tnh u vit ca mnh, cc my in ngy cng c s dng nhiu, s ngi tip xc vi in cng tng ln. Trn tu thy i a s cc my mc thit b , my mc ph u s dng thit b in. Mt khc gim trng lng kch thc thit b in trn tu vn ng d ng in p cao cng ngy cng c pht trin rng ri. Thit hiu bit v an ton in, khng tun th cc nguyn tc v k thut an ton in c th gy tai nn. Khc vi cc my mc thit b khc, nguy him v in nhiu khi kh pht hin bng gic quan nh nhn nghe m ch c th bit c khi tip xc vi cc phn t mang in, song lc c th b chn thng trm tr ng, thm ch cht ngi. 45

Nhng lo i in c in p t 100 - 200V tr ln gy tc hi rt ln cho ngi, cha k n loi c in p ln trn 1000V. Cc i lng c trng cho tc dng ca dng in, in p, thi gian tc dng, ng i qua c th, tn s dng in, cc i lng ny u c nhng tr s nguy him cho con ngi. Thc cht tc dng ch yu ca tai nn v in l do dng in gy ra ch khng phi do in p. Tuy nhin khi quy nh v an ton in thng c tnh theo in p v dng khi nim in p cho php v n xc nh c th hn. Cc tai nn v in ch yu l do cc nguyn nhn nh vi phm cc qui trnh, nguyn tc s dng trang thit b in, coi thng s nguy him hoc cha hiu bit ht nhng nguy him do dng in gy ra vi con ngi. Trang b bo h lao ng khng m bo phm cht, mt kh nng cch in. Ngoi ra cng c mt s tai nn in xy ra do s ri ro ngoi d kin. tin xem xt nghin cu v a ra cc quyt nh k thut an ton in tu thy chng ta c th chia trang thit b in trn tu thnh 3 nhm: cc my mc thit b s dng in, cc dng c in xch tay, trm pht v bng phn ph i in trn tu. 5.2 nh hng ca in i vi con ngi 5.2.1 in tr ca ng i C th ngi do rt nhiu thnh phn cu to ln (khong 58 cht hu c khc nhau) nhn chung nc chim 68% -70% c th ngi c th coi nh mt in tr. Lp sng trn da (dy khong 0,05 -0,2mm) c in tr ln nht, xng v da in tr tng i ln cn tht v mu th in tr b. Khi ngi tip xc vi mt mng in, nu da kh ro khng c thng tch g th in tr ca ngi c th n 10.000 hay 100.000 v nu mt ht lp sng trn da in tr cong 80- 1000 v nu m t ht lp da th in tr ngi ch 600-800. in tr ca ngi khng phi l tr s c nh m thay i ph thu c vo nhiu yu t,ch yu l tnh trng ca da, chiu dy lp sng, din tch v tr s in p, thi gian tc d ng... Nu da ngi b t hay c m hi th in tr gim xu ng. Din tch tip xc cng ln th in tr cng nh. Khi dng in tng ln da s b nng ln ngi c m hi do in tr gim xung, Thi gian tc dng ca dng in cng lu th in tr ngi s gim xung v da s b nng ln, m hi ra cng nhiu v v nhng bin i in phn trong c th con ngi. in p t vo

46

ngi cng c nh hng rt nhiu n in tr ca ngi. Khi in p tng ln th in tr ca ngi gim xung. Khi ngi tip xc vi mng in s c dng in chy qua ngi v con ngi chu s tc ng ca dng in. 5.2.2 Tc dng ca dng in i vi c th con ngi C th chia tc ng ca dng in vi c th con ngi lm hai loi: Tc dng kch thch v tc dng gy chn thng. Phn ln cc trng hp cht ngi v in git l do tc dng kch thch gy nn. c im ca n l dng in qua ngi b, in p t vo ngi khng ln nm. thi gian dng in, v in tr ca ngi cn ln, dng in qua ngi cn b, tc dng ca n ch lm cho bp tht tay,cc ngn tay co qup li. Nu nn nhn khng ri khi vt mang in, v in tr ca ngi cn ln,dng in qua ngi cn b, tc dng ca n ch lm cho b p tht tay,cc ngn tay co qup li. N u nn nhn khng ri khi vt mang in cng lu cng nguy him v ngi khng c kh nng tch ri khi vt mang in cng lu cng nguy him v ngi khng cn kh nng tch ri khi vt mang in, a n s t lit tun hon v h hp. M t c im na ca tc d ng kch thch l khng thy r ch dng in vo ngi v ngi b nn khng c thng tch. Tc dng gy chn thng thng xay ra do ngi tip xc vi in p cao. Khi ngi n gn vt mang in (6KV hay cao hn) tuy cha chm phi nhng v in p cao sinh ra h quang in, dng in h quang qua ngi tng i ln. Do phi x t nhin ca ngi rt nhanh ngay lc y c huynh hng trnh vt mang in kt qu l h quang s chuyn qua vt c ni t gn y v vy dng in qua ngi trong thi gian rt ngn tc dng kch thch t khng a n t lit tun hon, h hp nhng ngi b nn c th b chn thng hay cht do h quang t chy da tht. 5.2.3 nh hng ca cc yu t in ti con ngi, tr s ca dng in qua ngi Qua kt qu phn tch cc tai nn v in x y ra trn thc t chng ta rt ra c tc dng ca dng in i vi c th con ngi ph thuc vo cng dng in v loi dng nh sau (Bng 5-1).

47

Dng in (mA) 0,6-1,5 2-3 5-7

Tc dng ca dng in i vi c th con ngi Dng xoay chiu 50-60Hz Bt u thy t ngn tay Ngn tay t rt m nh Bp tht tay co li v run Kh ri vt mang in Dng mt chiu Khng c cm gic Khng c cm gic au nh kim m v thy nng nng tng ln rt mnh nhng c th ri c ngn tay, bn, khp cm thy au Tay khng th ri vt mang in c, au tng ln kh th h hp b t lit, tim p mnh H hp t lit, ko di 3 giy th tim b t lit v ngng p Nng tng ln bt u c hin tng co qup Rt nng cc bp tht co qup, kh th. H hp b t lit

8-10

20-25 50-80 90-100

T b ng 5.1 ta thy rng vi tn s 50-60Hz, dng in xoay chiu an ton i vi ngi phi b hn 10mA, vi dng in mt chiu phi b hn 50mA. in p t vo ngi K thut an ton in thng c s dng tr s in p bi v tr s dng in rt kh xc nh c th. cc nc thng c tr s in p cho php an ton in. nc ta quy nh tr s in an ton i vi in mt chiu l 24 vn, i vi in xoay chiu l 12vn. Tuy nhin nhiu nc quy nh tr s in p cho php ca dng xoay chiu l 24 vn v dng in mt chiu l 54 vn. Nhng in p cao hn in p cho php an ton u l nguy him i vi c th con ngi. in p ln hn 400 vn l t i nguy him, c th gy cht ngi rt nhanh sau khi chm vo in. Th i gian in git Thi gian in git tng ln, do nh hng ca pht nng, lp sng trn da c th b chc thng lm cho in tr ca ngi gim xung do dng in s tng ln v cng nguy him cho ngi hn. ng i ca dng in qua ng i Ngi ta thng o phn lng dng in qua tim nh gi mc nguy him ca con ng dng in qua ngi. 48

Phn lng dng in qua tim theo cc con ng dng in qua ngi tnh theo bng (5.2). Bng 5.2 ng dng in qua Phn lng dng in qua ngi tim (%) T chn qua chn T tay qua tay T tay tri qua chn T tay phi qua chn 0,4 3,3 3,7 6,7

Nh vy dng in i qua hai chn l t nguy him nht. song nu v ht hong, ngi b ng rt d chuyn thnh cc trng hp nguy him hn. Tn s dng in Tn s dng in xoay chiu cng c nh hng rt ln n tai nn v in. Qua nghin cu thy rng vi tn s t 50-60Hz l nguy him hn c. Tn s cng cao th t nguy him. Tn s trn 500.000Hz khng git nhng c th gy bng. Mi trng xung quanh Nhit v c bit l m ca mi trng xung quanh c nh hng n in tr ca ngi v cc vt cch in do cng lm thay i dng in qua ngi. Khi nhit v m cng tng th in tr ca ngi v cc vt cch in gim i v lm tng tr s dng in i qua ngi v gy nn tai nn in nng hn. 5.3 K thut an ton khi khai thc thit b in Khi phc v cho thit b in trn tu cn phi nh rng bt c mt s sai st no cng c th l nguyn nhn gy ra s c cho tng my hay ton b h thng, c th gy ra ha hon hoc tai nn in git. Khi c s c cho my, cho h thng hay cho ngi th trc tin cn phi ct in vo ni c s c. Trc khi sa cha, bo dng cc my mc thit b in cn phi: Ct in a vo thit b in m ta chun b sa cha, treo bin bo hiu "cm ng ang sa ch" vo thit b ngt in, t ro chn cn thit, kim tra li xem c in hay khng trn phn thit b in ni s lm vic; nu cn t vt tip t di ng trn cc b phn in ct in. 49

Trong qu trnh sa cha, bo dng thng xuyn phi tm cch ngn chn mi kh nng b ng in t ngt. Sau khi sa cha, bo dng song phi ghi s trc ca v tin hnh hot ng th. Trong lc tin hnh th nghim cm g bn bo, ro chn ,i ngang qua ro chn, ng chm vo cc b phn c in . Nhn vin phc v in c quyn khng ct in m lau chi v v thn thit b in, chm du cho cc bi v thay i n, cu ch di 15A. Nu v iu kin khai thc, khng th ct in c the ngoi l c th tin hnh sa cha my ang c in nhng in p khng qu 380vn v c bin php an ton c s ng ca my trng hay in trng. Ngi c trnh nghip v v in trc tip theo di vic sa cha my. Ngi sa cha phi i giy v cch in ho c ng trn thm cch in, s dng dng c cch in, ro chn nhng b phnh dn in ca thit b m ta khng cha, ngn chn va chm ng thi vo b phn c in v vt xung quanh ni lin vi v tu, phi ci cc tay o, cc ng qun v i m b o h b phn. i vi tt c mi cng vic c thit b in c in p trn 1000 vn theo ch th ca in trng hay my trng cn phi do hai ngi c trnh k thu in thc hin. Khi i ca vi lo i thit b ny khng c mt mnh i qua ro chn, g b ro chn hay b t c cng vic g trn thit b. Ngi i ca mt mnh ch c th xem xt thit b nhng khng c lm bt c vic g. Khi ct in cc thit b ny phi dng gy cch in hoc gng tay cch in. Lp, tho cu ch phi dng km cch in hon ton v thc hine cc k thut an ton in nh nu trn. Cm lau chi cc thit b ang c in. Ch c th lm iu ny do iu kin khai thc bt buc nhng cn phi m bo iu kin li i rng t nht 1,5m v c ro, li hay l chn c nh, nm c ch dn s dng cng c dng lau chi cho thit b ang c in v c ngi th hai c trnh nghip v in theo di. Phc v cho mng nh sng trn tu phi thng xuyn kim tra cc b n xch tay, li n, chp n, cao su cch in, dy cp , in tr cch in cc b n, nu khng m bo th khng c s dng. Chm sc sa cha n hiu, n pha trn cao phi mang ai c kha tt bu c li khi lm vic. Khi sa cha thay th cm cho n cm tay ho c n nh sng in p thp cn nh chng phi khc cu trc ca cm mng nh sng thng trnh hin tng nhm ln. Khi ly in b cn kim tra in p xem c ph hp vi m ng in 50

trn tu hay khng. ng cu giao cp cho b ng in chnh cn ch ch c ng khi n tn hiu bo c in. 5.4 K thut an ton khi khai thc my pht in Bng phn phi in i vi cc my in ang cng tc khng c php thay i chi than v sa cha bt c b phn no ca phn ng khng g ri chn puli, cc u cp hp u dy v cc b phn khc. Ch c nh bng c gp khi i giy cch in. Khi lau chi c gp, chm sc cc bi ch trnh phn ng cun qun o. gi lau v cc ngh. Khi lau chi c gp cc b phn in c in bng xng du hay cht lng d chy khc nu cn lau phi ct in b ng my in kh i mng cung cp v cc ng cp b ct in phi u ngn mch, tip t, ng thi nh du trnh nhm. Ch c dng clorua v Clorua tylen hay loi du khc dng ring cho my in ra my in khi thc hin bin php an ton trong b n hng d n s dng. Sa cha my in phi ch trnh mi iu kin m my s cp khng ng quy cch. Ch lm vic khng c to ra bi, tia nc hay b c kim loi. Qu trnh my hot ng phi thng xuyn kim tra in tr cch in t nht theo qui nh ti thiu ca ng kim. Bng phn ph i in chnh v cc bng in ph do th in hoc my hai (nu khng c th in) ph trch. Khi pht hin thy h ng hc trong cc thit b ca b ng phn ph i v cc thit b khc th nht thit phi c mt ca h ni khc phc s c. Ch cho php lau chi bn ngoi bng, thay n tn hiu trc bng khi bng ang c in. c php thay cu ch nh hn 15A vi iu kin ct cng tc in n ph ti ni c cu ch b o v cn thay. Trng hp cc thit b b o v t ng hot ng cho php ng li in mt ln na. Nu cc thit b li ct th phi tm c v khc phc nguyn nhn gy ra ct in. Tuyt i cm chm my ct t ng hay thc hin bin php tng t hm s hot ng ca thit b bo v. Khi cc cu ch b chy m ch vn c in th phi dng km cch in hoc gng tay cch in. Cm s dng cu ch khng hp tiu chun v khng ng qui cch. Trng hp trn bin ngo i l cho php dng cu ch t to c thit din dy ch tng ng nhng tu v ti bn phi thay ngay v ly thm d tr. 5.5 K thut an ton khi s dng c in xch tay Trn tu thy thng trang b mt s dng c in xch tay nh n in, bin th, my hn... l nhng dng c lao ng ca thuyn vin. 51

Thng thng cc dng c ny c in th thp di 42 vn v tn s 5060Hz (bin th, my hn, my khoan). M t s trng hp dng c in xch tay c in th 220V, 50-60Hz, n ma - n. Khi ny yu cu bt buc vi cc dng c ny, trnh nguy him, l phi tch chng ra khi mch in chnh. Mun vy ngi ta ni qua bin p cm ng. S dng dng c in xch tay cn ch kim tra in tr cch in v mt s im sau: Trc khi u dng c vo mng in phi ni mt v ca n. Sau khi lao ng, ngt in ri mi tho dy, n i mt. ang lm vic, mt in phi ct in cho dng c. Qu trnh lm vic nu pht hin thy sai st ca dng c ct ngt in v kim tra li dng c ngay. Cc d ng c ny ch c dng u cm c mt l ph tip t. Khi u vo mch, cng tc in ca n phi ang ct in. Khi di chuyn dng t ch ny sang ch khc hoc sa cha h hng, ly phoi bo, thay mi khoan... phi ct in vo n. Ch khng c ko cng hay lm xon dy hoc nng ln n lc s dng, khng dng tay hay vt khc chn dng c li. Khng s dng chng trn boong khi tri ma. Dy cp in cho dng c phi l cp mm. S dng n ma - n phi c np li thp bo v. Ngoi ra cn thng xuyn kim tra xem c b mt v khng, dy tip t c nguyn vn khng, dy cp in c h khng, cc cm cn tt khng. Trc khi giao cho ngi khc s dng phi kim tra li mt ln na.

PHN 3. B O V MI TRNG. 52

Mc tiu: Trang b cho hc sinh ngnh my tu bin hiu c nhng vn chung v vic phn cng, t chc lao ng cng nh vic trang b b o h lao ng trn tu thy. Hnh thnh nhng tc phong cng nghip, an ton trong lao ng v sn xut. To nhng c tnh cn thn, tng bc ci thin iu kin lao ng m bo sc khe lu di cho ngi sn xut. Ni dung chnh: Gii thiu v cc vn nhim mi trng, c bit l vn nhim mi trng do du, cht thi gy ra. Hnh thc hc tp: Hc l thuyt trn lp Phng php nh gi: - Phng php nh gi: Kim tra t lun, kim tra ming, m thoi trong bi ging. - Cu h i n tp: Trnh by cc ni dung quan trng ca MARPOL 73/78? CNG C MARPOL 73/78 3.1. Lch s cng c MARPOL 73/78 - Ngy 12/05/1954 cng c quc t u tin v ngn nga nhim do d u gy ra (OILPOL 54) c thng qua v i vo hiu lc 26/07/1958. - Qua qu trnh b sung v sa i, nm 1973 IMO t chc hi ngh thng qua hip nh quc t mi v chng nhim do tu gy ra, chnh l cng c MARPOL 73. - Ngy 17/02/1978 IMO thng qua ngh nh th 1978 i vi cng c MARPOL 73 v c hiu lc t ngy 02/10/1983. Cng c MARPOL 73 v ngh nh th 1978 c hp nht thnh m t vn kin l cng c MARPOL 73/78. 3.2. Khi qut v cng c MARPOL 73/78 MARPOL 73 bao gm tt c cc kha cnh v nhim do cc loi tu gy ra, ngo i tr cc vn sau:

53

- nhim do vic nhn chm xung bin cc cht thi v cc cht khc theo cng c c k ti Lun n nm 1972. - nhim do pht sinh t vic thm d, khai thc khang sn y bin. - nhim do vic gii phng cc cht c hi tin hnh nghin cu khoa hc chnh ng vi mc ch quc phng hoc chng kim sot nhim. Cc ph lc ca cng c 73/78 Ph lc Ph lc I Ph lc II Tn g i Cc quy nh v ngn nga nhim do du l ng c ch x Ph lc III Cc quy nh v ngn nga nhim do cht 01/07/1992 c hi c chuyn tr trn bin dng bao gi Ph lc IV Cc quy nh v ngn nga nhim do nc 27/9/2003 thi ca tu Ph lc V Cc quy nh v ngn nga nhim do rc 31/12/1988 thi ca tu Ph lc VI Cc quy nh v ngn nga nhim khng 19/05/2005 kh do tu gy ra Mt s iu cn ghi nh cng c MARPOL 73/78 - Ln u tin quy nh c giy chng nhn tho mn cng c ny. - Cc nc tham gia cng c c quyn kim tra giy chng nhn cng c v trang thit b trn tu c ph hp vi giy chng nhn cng c hay khng. - Ph lc I,II l bt buc, cn cc ph lc cn li l t nguyn vi cc nc tham gia. - L cng c u tin cp ti nhim mi trng bin khng phi ch do du gy ra m cn do rc ri, nc sinh hat. 3.3. Tm tt mt s quy nh quan trng ca MARPOL 73/78 3.3.1. Quy nh 9( Ph lc I) : Kim tra vic thi du Ch c php thi du ra bin khi tho mn cc iu kin sau y: a. Tu du: - Tu khng trong cc vng c bit. Tu ang cch xa b trn 50 hi l. Tu ang chy. 54 Ngy c hiu lc 02/10/1983

Cc quy nh v kim sat nhim do cht 06/04/1987

T c thi du tc thi khng qu 60 lt /hi l. T ng lng d u thi ra bin khng qu 1/15.000 tng lng hng i vi tu bin c v khng qu 1/30.000 tng lng hng i vi tu mi. Tu c trang b h thng t ng o v kim tra , iu khin vic thi d u v c kt lng vi cc thit b phc v kt lng tho mn quy nh 15 ca ph lc ny, tr cc trng hp nh trong 15(5) v 15(6).

b. Tu khng ph i l tu du c tng dung tch 400 t n ng k (TK) tr ln v thi n c la canh bung my tu du, tr la canh bung bm hng ca tu du nu nc thi la canh khng ln vi cn du: - Tu khng trong cc vng c bit. - Tu ang cch xa b trn 12 hi l. - Tu ang chy. - Hm lng du cha trong nc thi nh hn 15 phn triu (ppm). - Tu c trang b h thng o t ng v kim tra, iu khin vic thi d u, thit b phn ly du - nc, h thng lc du v cc trang b khc nh yu cu quy nh 16 ca ph lc ny. Quy nh 9(a) cp n vic chng nhim do d u hng gy ra, cn quy nh 9(b) cp n vic chng nhim do d u t gy ra. Cc quy nh ny khng p dng cho vic thi nc dn sch, nc dn cch ly, h n hp khng phi l nc la canh bung b m hng v khng ln d u cn c hm lng du nh hn 15ppm. Cc vng c bit l: - a trung hi - Bin ban tch - Bin en - Bin 3.3.2. Quy nh 16( Ph lc I): H thng kim sot, iu khin thi du v thit b phn ly du nc. 1. Tu <400tn ng k khng b t buc nhng chnh quyn hnh chnh (CQHC) phi m bo trang b n mc c th thc hin c gi d u hoc nc ln d u li trn tu hoc thi ra bin ph hp vi quy nh 9. 2. Tu t 400 n < 10.000 tn ng k phi lp t thit b lc du ph hp. Nu ch mt kh i lng ln du t th phi tho mn nh tu > 10.000tn ng k. 55 - Vng vnh - Vnh A en - Vng bin nam cc

3. Tu c dung tch > 10.000tn ng k phi lp t thit b lc du c trang b h th ng bo ng v t ng dng thi khi hm lng du > 15ppm. 4. Tu ch thc hin nhng chuyn i trong cc vng c bit th CQHC c th khng p dng cc quy nh ny khi tho mn ng thi cc iu kin sau: - Tu c trang b kt cha c dung tch tho mn yu cu gi li ton b nc la canh c ln du trn tu. - Tt c nc la canh c gi li trn tu sau thi ti thit b tip nhn trn b. - CQHC phi m bo rng c sn cc thit b tip nhn hn hp nc la canh t tu khi tu yu cu mt cng thch hp. - C giy chng nhn quc t v ngn nga nhim xc nhn tu ch thc hin cc chuyn i trong cc vng c bit. - Khi lng, thi gian v cng thi phi c ghi trong s nht k du phn I. 5. Thit b lc du ph hp vi mc 2 phi c thit k c CQHC ph duyt v m b o h n hp nc thi qua n < 15ppm. Trong qu trnh xem xt thit k CQHC phi quan tm n c tnh k thut do IMO khuyn ngh. 6. Thit b phn ly du nc c trang b h th ng bo ng v t ng dng thi mc 3 phi c thit k c CQHC ph duyt v m bo hn hp nc thi qua n < 15ppm. Trong qu trnh xem xt thit k CQHC phi quan tm n c tnh k thut do IMO khuyn ngh. 7. Tu bn giao trc ngy 06/7/1993 c trang b thit b phn ly d u nc 100ppm phi p dng cc quy nh ny vo ngy 06/7/1998. 3.3.3. Quy nh 19( Ph lc I): Mt bch ni tiu chun. Quy nh ny xc nh c th cc kch thc tiu chun ca mt bch v yu cu ng thi du cn t bung my ca tu cng nh ng ht ca thit b tip nhn trn b phi c trang b m t bch tiu chun ny c th thi d u cn t tu ln trm tip nhn trn b . Cc kch thc ca bch ni tiu chun Tn gi ng knh ngoi ng knh trong 215 mm Ph hp vi ng knh ngoi ca ng 56 Kch thc

ng knh vng trn tm bulng Rnh bch Chiu dy bch Bulng v ai c d x L

183 mm 6 l ng knh 22mm 20 mm 6 chic, 22mm x di ph hp

Bch ny c thit k cho ng c ng knh trong ti a 125mm, giong m b ng vt liu chu du v chu c p lc lm vic 6KG/cm2. 3.3.4. Quy nh 20( Ph lc I):S nht k d u (Oil Record Book). 1. Tu d u tn 150 tn ng k v tu hng tn 400 tn ng k phi c s nht k d u phn I (ghi cc cng vic trong bu ng my). Ngoi ra tu d u >150tn ng k cn c thm s nht k du phn II (ghi cc hot ng lin quan n lm hng, dn tu...) 2. Nht k du phi c ghi y trong tng trng hp, ghi cho tng kt hng c th bt k khi no c nhng ho t ng sau y: a) i vi hot ng bu ng my (m i loi tu): - Nhn nc dn hoc v sinh cc kt du. - Thi nc dn bn hoc nc ra kt t cc kt nu trn. - Thi du cn - Thi qua mn hoc b ng cch khc i vi nc la canh bung my. b) i vi hot ng hng ho (tu du) - Nhn du hng. - Bm chuyn du hng trong kt hng trn tu lc hnh trnh - Bm tr du hng - Nhn nc dn vo kt du hng v cc kt dn sch - V sinh kt du hng k c ra bng du th - Th nc t cc kt lng - ng tt c cc van yu cu hoc cc thit b tng t sau khi kt thc nhng ho t ng thi t kt lng. - ng cc van cn thit cch ly cc kt dn sch vi cc ng ng hng v vt sau khi kt thc nhng hot ng thi t kt lng. - Thi cn du. 2. Thi du, hn hp ln d u trong trng hp c bit hoc cc trng hp ngu nhin hay bt thng khc phi ghi r vo nht k du hoc cch v nguyn nhn ca vic thi .

57

3. Mi ho t ng nu mc 2 phi ghi ngay v y vo nht k du v s quan chu trch nhim k tn, ht mi trang thuyn trng phi k xc nhn vo . Nht k c ghi bng ngn ng ca quc gia m tu treo c, ting Anh hoc ting Php. 4. Nht k du phi c ct ni sao cho d dng khi kim tra v phi lun c gi trn tu. Nht k du phi c lu trn tu t nht 3 nm khi ht quyn. 5. C quan c thm quyn ca chnh ph thnh vin cng c c quyn kim tra, sao chp b t k phn no ca nht k du v yu cu thuyn trng xc nhn y l b n sao ng ca on . Bn sao c xc nhn ca thuyn trng l ti liu lm b ng chng khi c tranh chp, xt x. Vic sao chp nht k d u phi c thc hin cng nhanh cng tt khng c gy ngng tr hot ng ca tu khi khng cn thit. 6. Cc tu d u <150tdk nht k du ph hp phi do chnh quyn hnh chnh quy nh. 3.3.5. Quy nh 8( Ph lc IV): Thi nc thi 1. Theo cc yu cu quy nh 9 ca ph lc ny, cm thi nc thi ra bin, tr cc trng hp sau y: a) Tu thi nc thi phn tch v kh trng cch b gn nht trn 4 hi l bng h th ng c chnh quyn hnh chnh (CQHC) ph duyt, nu trong quy nh 3 (1) (a) hoc nc thi cha c phn tch hoc kh trng cch b gn nht trn 12 hi l. Ngoi ra, trong c hai trng hp, nc thi trong kt thu hi phi c thi khi t c ca tu chy tin khng d i 4 hi l vi cng thi do CQHC quy nh da trn nhng tiu chun do t chc ban hnh. b) Trn tu c thit b x l nc thi c CQHC cp giy chng nhn nu r thit b tho mn cc yu cu khai thc trong mc (1) (a) (i) ca quy nh 3 ph lc ny v: (i) Kt qu th thit b c ghi vo giy chng nhn ngn nga nhim do nc thi c cp cho tu. (ii) Ngoi ra, vic thi khng lm xut hin cc vt n i nhn thy c v khng lm thay i mu nc xung quanh. c) Tu nm vng nc thuc ch quyn ca mt qu c gia no v thi nc thi ph hp vi nhng yu cu t nghim ngt hn khi c th c chnh quyn ny cho php. 58

2. Khi nc thi c ln cc ph liu hoc cc loi nc c cc yu cu thi khc th vic thi ny phi nghim ngt hn. 3.3.6. Quy nh 3( Ph lc V): Thi rc ngoi vng c bit 1. Theo yu cu ca quy nh 4,5 v 6 ca ph lc ny: a) Cm thi xu ng bin tt c cc d ng cht do, k c dy bng vt liu tng hp, li nh c bng vt liu tng hp v bao gi cha rc bng cht do. b) Cc lo i rc nu di y c thi xung bin cng xa b cng tt, nhng trong mi trng hp vic thi rc nh vy s cm nu khong cch xa b gn nht: (i) Di 25 hi l trong trng hp thi cc vt liu b c lt v ng gi c tnh ni. (ii)D i 12 hi l trong trng hp thi thc n tha v tt c nhng loi rc khc k c cc sn phm lm bng giy, gi, thu tinh, kim loi, chai l, snh s v cc ph thi tng t. c) C th c php thi xung bin rc nu m c (b) (ii) ca quy nh ny nu rc thi i qua my tn hoc nghin v vic thi phi thc hin cng xa b cng tt, nhng cm mi trng hp thi rc nh th nu cch b gn nht di 3 hi l. Rc c nghin hoc tn nh vy phi c kh nng i qua c mt sng c cc l m ng knh khng ln hn 25mm. 2. Nu rc c trn vi cc cht thi khc m vic thi cc cht phi theo nhng yu cu khc th phi p d ng nhng yu cu nghim ngt hn. 3. 3.3.7. Ph lc VI: Ngn nga nhim khng kh do tu gy ra 4. Cc quy nh v ngn nga nhim khng kh do tu gy ra ca MARPOL 73/78 c hiu lc t ngy 19 thng 05 nm 2005. Mt ni dung quan trng ca Ph lc ny l vic kim sot cht lng du nhin liu s dng trn tu m bo hm lnglu hunh khng c vt qu gii hn cho php. 5. Quy nh 18(3) ca Ph lc VI - Cng c MARPOL 73/78 yu cu thng tin chi tit v du nhin liu dng cho mc ch t trn tu phi c ghi nhn thng qua Phiu cung ng nhin liu (Bunker delivery note), theo mu c nu trong Ph chng V ca Ph lc VI - Cng c MARPOL 73/78. Phiu cung ng nhin liu t nht phi bao gm cc thng tin sau: tn v s IMO ca tu tip nhn du. cng tip nhn du. thi gian bt u 59

tip nhn du. tn, a ch, s in thoi ca nh cung cp du. tn. khi lng, t trng ( 150C), hm lng lu hunh (% khi lng) ca sn phm du cung cp. v vic xc nhn ca nh cung cp du l d u nhin liu c cung cp tho mn quy nh 14(1), 14(4)(a) hoc 18(1) ca Ph lc VI, Cng c MARPOL 73/78. Theo Quy nh 18(4) ca Ph lc VI Cng c MARPOL 73/78, Phiu cung ng nhin liu phi c lu gi trn tu trong vng 3 nm tnh t khi du c nhn ln tu. 6. Quy nh 18(6) ca Ph lc VI - Cng c MARPOL 73/78 yu cu Phiu cung ng nhin liu phi c lu gi cng vi mu i din (representative sample) cho du nhin liu cp cho cho tu. Mu du i din ny phi c nim phong, c ch k ca i din ca nh cung cp du v thuyn trng hoc s quan chu trch nhim ca tu. Tu phi chu trch nhim lu gi mu du i din cho n khi tiu th phn ln lng du nhin liu nhn, nhng trong mi trng hp khng c di 12 thng.

60

Cc ti liu tham kho

1. K thut bo h lao ng (B i hc v trung h c chuyn nghip) 2. Php lnh b o h lao ng (Hi ng nh nc) 3. Tiu chun trang b bo h lao ng (B lao ng) 4. N i qui an ton lao ng trn tu thy (Tng cc ng bin) 5. Qui nh bo h lao ng ngnh hng hi (Tng cc ng bin) 6. Nguy cp v an ton (Phan Quang Cng) 7. An ton lao ng trn tu thy (Bi Thanh Sn)

61