‫فضائل مدينة منوره‬

‫و آداب سكونت و زيارت آن‬

‫مؤلف‪:‬‬
‫عبدالمحسن بن حمد العباد البدر‬

‫مترجم‪:‬‬
‫عبدالله حيدري‬
‫حج ‪ 138 3‬شمسي‬

‫‪1‬‬
‫فهرست‬

‫‪ -1‬فهرست و تقريبا همة تيترها از سوي مترجم‬

‫افزوده شده است‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫مدينه اولين پايتخت‬

‫اسلم‪..........................................‬‬
‫‪7.......‬‬
‫برتري مكه مكرمه بر‬
‫مدينه‪...........................................‬‬
‫‪9.....‬‬
‫فضائل مدينة منوره‬
‫‪.................................................‬‬
‫‪11‬‬
‫مدينه حرم است؟‬
‫‪..................................................‬‬
‫‪11..........‬‬
‫مدينه مركز‬
‫ايمان‪...........................................‬‬
‫‪16..................‬‬
‫دستور هجرت به‬
‫مدينه‪...........................................‬‬
‫‪17.........‬‬
‫‪3‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫جائزة سكونت در‬

‫مدينه‪...........................................‬‬
‫‪19........‬‬
‫خط قرمز مدينه‬
‫‪..................................................‬‬
‫‪21.............‬‬
‫بركت مدينه‬
‫‪..................................................‬‬
‫‪22..................‬‬
‫پاسداران مدينه‬
‫‪..................................................‬‬
‫‪22..............‬‬
‫خصوصيات مدينه‬
‫‪..................................................‬‬
‫‪24..........‬‬
‫فضيلت نماز در مدينه‬
‫‪..................................................‬‬
‫‪25....‬‬
‫‪4‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫پاسخ چند سؤال مهم‬

‫‪27...............................................‬‬
‫نماز نفل چطور؟‪:‬‬
‫‪..................................................‬‬
‫‪27............‬‬
‫نماز در توسعه چطور؟‪:‬‬
‫‪..................................................‬‬
‫‪27...‬‬
‫بخشي از بهشت در مدينه!‬
‫‪29..............................................‬‬
‫خارج از مسجد چطور؟‪:‬‬
‫‪..................................................‬‬
‫‪30.‬‬
‫چهل نماز چطور؟‪:‬‬
‫‪..................................................‬‬
‫‪31.........‬‬
‫‪5‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫دفن در مساجد چطور؟‪:‬‬

‫‪..................................................‬‬
‫‪33.‬‬
‫پاسخ يك اشكال‬
‫‪..................................................‬‬
‫‪34...........‬‬
‫آخرين وصيت رسول الله صلي الله عيه و آله و سلم‬

‫‪35 ..........‬‬
‫پنج روز پيش از وفات‪:‬‬
‫‪..................................................‬‬
‫‪35..‬‬
‫درآخرين لحظات زندگي‪:‬‬
‫‪.................................................‬‬
‫‪36‬‬
‫نتيجه گيری‬
‫‪..................................................‬‬
‫‪37...................‬‬
‫‪6‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫مسجد قباء و فضيلت آن‬

‫‪38........................................‬‬
‫در هر نفسي دو شكر لزم!‬
‫‪40............................................‬‬
‫يك خاطره از حجاج هند‬
‫‪.................................................‬‬
‫‪41‬‬
‫آداب سكونت در مدينة منوره‬
‫‪42............................‬‬
‫‪ -1‬محبت با مدينه‬
‫‪..................................................‬‬
‫‪42.......‬‬
‫‪ -2‬احتياط در‬
‫مدينه‪...........................................‬‬
‫‪43...............‬‬
‫‪7‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫‪ -3‬استفاده از‬
‫مدينه‪...........................................‬‬
‫‪44...............‬‬
‫‪ -4‬در مدينه الگوی خير باشيد!‬
‫‪44.......................................‬‬
‫‪ -5‬قدر شناس باشيد!‬
‫‪..................................................‬‬
‫‪47....‬‬
‫‪ -6‬بدعت گريز باشيد!‬
‫‪..................................................‬‬
‫‪48..‬‬
‫‪ -7‬در مدينه شكار نكنيد!‬
‫‪................................................‬‬
‫‪49‬‬
‫‪ -8‬صبر كنيد جائزه داريد!‬
‫‪52...............................................‬‬
‫‪ -9‬دشمن مدينه ذوب مي شود!‬
‫‪53.....................................‬‬
‫‪8‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫‪ -10‬مغرور نشويد!‬
‫‪..................................................‬‬
‫‪55.........‬‬
‫‪ -11‬در مدينه طالب علم باشيد!‬
‫‪57.....................................‬‬

‫آداب زيارت مدينه‬

‫‪..................................................‬‬
‫‪59‬‬
‫زيارت سه قبرستان در مدينه‬
‫‪62...........................................‬‬
‫زائر چگونه زيارت کند؟‬
‫‪..................................................‬‬
‫‪62.‬‬
‫زيارت رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم‬

‫‪63..................................‬‬
‫زيارت ابوبكرصديق و عمر فاروق رضي‬

‫الله عنهما‪64....................‬‬
‫‪9‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫رضي الله‬ ‫افتخارات ابوبكر صديق‪:‬‬

‫عنه‪64...........................‬‬
‫اولين و آخرين رفيق پيامبر صلي الله عليه و‬

‫آله و سلم‪64.............. .‬‬

‫اولين فدايي اسلم‬
‫‪..................................................‬‬
‫‪65.........‬‬
‫در ركاب پيامبر‪ :‬صلي الله عليه و آله و سلم‪.‬‬

‫‪65...................................‬‬
‫ستايش قرآن از ابوبکر!‪ :‬رضی الله عنه‪.‬‬
‫‪66.................................‬‬
‫افتخارات عمر فاروق‪ :‬رضي الله‬

‫عنه‪69...............................‬‬
‫در صحبت پيامبر صلي الله عليه و آله و‬

‫سلم‪69...................................‬‬
‫عادل ترين كشور گشای‬
‫تاريخ!‪........................................‬‬
‫‪70‬‬
‫‪10‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫شهادت در محراب حرم‪:‬‬

‫‪..................................................‬‬
‫‪71‬‬
‫كاش مي شناختند!‬
‫‪..................................................‬‬
‫‪73........‬‬
‫حكم دشنام صحابه رضي الله‬

‫عنهم‪74..........................................‬‬
‫زيارت بدعت چند امر را در بر مي گيرد‪:‬‬
‫‪76...................‬‬
‫مشكل گشا فقط الله است‬
‫‪76...............................................‬‬
‫زندگی برزخ‬
‫‪..................................................‬‬
‫‪78...................‬‬
‫فروتني مخصوص الله است‬
‫‪89............................................‬‬
‫‪11‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫دست كشيدن به در ديوار!‬

‫‪80...............................................‬‬
‫وجوب محبت رسول الله صلي الله عليه و آله و‬

‫سلم ‪80......................‬‬
‫چرا رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم را‬
‫دوست داريم؟ ‪81...........‬‬
‫نشانة محبت با رسول الله صلي الله عليه وآله‬

‫و سلم چيست؟ ‪82.......‬‬

‫توضيح علماء در بارة اين آية كريمه‬
‫‪84...............................‬‬
‫الگو کيست؟‬
‫‪..................................................‬‬
‫‪86..................‬‬
‫طواف مخصوص کعبه است‬
‫‪88............................................‬‬
‫با رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم مؤدب‬
‫باشيم‪ 89....................‬ادب سلم‬
‫‪12‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫صلي الله عليه و آله و‬ ‫دادن به رسول الله‬

‫سلم‪91...............‬‬
‫رابطه حج با سفر مدينه‬
‫‪..................................................‬‬
‫‪94‬‬
‫فهم صحابه رضي الله عنهم از آية‬
‫كريمه‪97.................................‬‬
‫زيارت رسول محبوب صلي الله عليه و آله و‬

‫سلم‪99...........................‬‬
‫روايتي از امام زين العابدين رحة ال عليه‬

‫‪100..........................‬‬
‫فوائد زيارت قبر‬
‫‪..................................................‬‬
‫‪102..........‬‬
‫آموزش زيارت قبور‬
‫‪..................................................‬‬
‫‪103.....‬‬
‫‪13‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫حكم زيارت قبر براي‬

‫زن؟‪............................................‬‬
‫‪104.‬‬
‫زيارت بدعت يا‪،‬‬
‫نادرست‪.......................................‬‬
‫‪106.........‬‬
‫پايان‬
‫‪..................................................‬‬
‫‪109............................‬‬
‫‪14‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫بسم الله الرحمن الرحيم‬

‫ال مد ل نمده و ن ستعينه و ن ستغفره‪ ،‬و نعوذ بال من شرور‬
‫أنفسنا و من سيّئات أعمالنا‪ ،‬من يهده ال فل مضلّ له‪ ،‬و من يضلل‬
‫فل هادى له‪ ،‬و أشهد أن ل إله إل ال وحده ل شريك له‪ ،‬و أشهد‬
‫أ ّن ممدا عبده و رسوله‪ ،‬و خليله و خيته من خلقه‪ ،‬أرسله ال بي‬
‫يدي السساعة بشيا و نذيرا‪ ،‬و داعيا إل ال بإذنسه و سسراجا منيا‪،‬‬
‫فدّل أمّته على كل خي‪ ،‬و حذّرها من كل شرّ‪ ،‬اللّهمّ صلّ و سلّم و‬
‫بارك عل يه و على آله و أ صحابه و من سلك سبيله و اهتدى بد يه‬
‫إل يوم الدّين أمّا بعد‪:‬‬
‫مدينه اولين پايتخت اسلم‬
‫مديننة منوره و طي بة الطي بة شهنر رسنول‬
‫اكرم صنننلي الله علينننه و آله و سنننلم ‪،‬‬
‫محننل نزول وحنني‪ ،‬و جاينني اسننت كننه‬
‫جبريل امين عليه السلم خدمت رسول‬
‫اكرم صنلي الله علينه و آله و سنلم فرود‬
‫‪15‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫منني آمنند‪ ،‬مدينننه مركننز ايمان و شهننر‬

‫ملقات و زندگننني مهاجرينننن و انصنننار‬
‫است‪ ،‬شهر كساني كه مدينه و ايمان را‬
‫بر گزيدند و بر همه چيز ترجيح دادند‪.‬‬
‫مديننننننة منوره اولينننننن پايتخنننننت‬
‫مسننلمانان اسننت كننه پرچننم جهاد فنني‬
‫سننننبيل الله از آن افراشتننننه شنننند‪ ،‬و‬
‫كاروانهاي حنننق براي نجات بشرينننت از‬
‫تاريكننننني هاي ضللت و گمراهننننني‪ ،‬و‬
‫هداينت آنان بنه نور حنق رهسنپار گرديند‪،‬‬
‫از همينن مديننه منوره بود كنه نور حنق‬
‫درخشيدن گرفنننت و جهان را بنننا شعاع‬
‫هدايت و ايمان روشن نمود‪.‬‬
‫مديننه منوره شهنر هجرت مصنطفي‬
‫صننلي الله عليننه و آله و سننلم اسننت‪،‬‬
‫ايشان براي هجرت شان مديننننننننننه را‬
‫انتخاب كردنند‪ ،‬و تنا آخرينن رمنق حيات‬
‫در همين شهر مقدس زندگي نمودند‪ ،‬و‬
‫نهايتا در همين شهر جان به جان آفرين‬
‫‪16‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫سپردند‪ ،‬و در همين شهر دفن شدند‪ ،‬و‬

‫از همين شهر بر انگيخته خواهند شد‪.‬‬
‫مرقند ايشان اولينن قنبري خواهند بود‬
‫كننه در روز محشننر باز شده و ايشان از‬
‫آن بر خواهنننند خواسنننت‪ ،‬غينننر از قنننبر‬
‫ايشان جاي قننبر هيننچ پيامننبر ديگری بننه‬
‫طور يقيني مشخص نيست‪.‬‬
‫اينن مديننة مباركنه شهري اسنت كنه‬
‫خداونند بنه آن عزت و افتخار بخشيده و‬
‫آنرا بر سناير شهرهنا برتري داده اسنت‪.‬‬
‫پس از مكة مكرمه خداوند اين شهر را‬
‫بهترينننننن جاي روي زمينننننن قرار داده‬
‫است‪.‬‬
‫برتري مكه بر مدينه‬
‫اينكنه گفتينم مكنه مكرمنه بر مديننه‬
‫منوره فضيلت و برتري دارد بنننه دلينننل‬
‫اينن اسنت كنه وقتني كفار مكنه رسنول‬
‫اكرم صنلي الله علينه و آله و سنلم را از‬
‫مكنننه مكرمنننه اخراج كردنننند‪ ،‬و ايشان‬
‫‪17‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫عازم مدينه شدند‪ ،‬به مكه روي آورده و‬

‫فرمودند‪:‬‬
‫(وال انك لي أرض ال و أحب أرض ال إل ال‪ ،‬و لو ل أن‬
‫أخرجت منك ما خرجت) «اي شهر مكه! بخدا‬
‫سننوگند تننو بهتريننن زميننن خداينني‪ ،‬و‬
‫بهتريننن و محبوبتريننن زميننن خدا در‬
‫نزد خداينني‪ ،‬و اگننر مننن اخراج نمنني‬
‫شدم هرگز از تو بيرون نمي رفتم»‪.‬‬
‫روايت از ترمذي و ابن ماجه است و حديث صحيح است‪.‬‬

‫و امنا حديثني كنه بنه پيامنبر صنلي الله‬

‫علينه و آله و سنلم نسنبت داده مني شود‬
‫كنه پيامنبر صنلي الله علينه و آله و سنلم‬
‫دعا كردند و فرمودند‪:‬‬
‫(اللهم إنك أخرجتن من أحب البلد إل يعن مكة فأسكن ف‬
‫أحب البلد إليك يعن الدينة)‬
‫اين حديث موضوعي است‪.‬‬

‫اينننن حدينننث موضوعننني اسنننت و‬

‫معنايش درست نيست‪ ،‬زيرا از محتواي‬
‫آنن چنينن برداشنت مني شود كنه خداونند‬
‫ينك چيزي را دوسنت دارد و پيامنبر صنلي‬
‫‪18‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫الله علينه و آله و سنلم چيزي ديگري را‪،‬‬

‫و مشخص است كه محبت پيامبر صلي‬
‫الله علينننه و آله و سنننلم تابنننع محبنننت‬
‫خداوننند اسننت و هرگننز دوسننت داشتننة‬
‫خداونند از دوسنت داشتنة پيامنبر صنلي‬
‫الله عليه و آله و سلم جدا نيست‪.‬‬
‫اينك به لطف خداو ند تصميم گرفتنم‬
‫اينننن كتاب كوچنننك را در فضيلت اينننن‬
‫مديننة مباركنه بنه رشتنة تحرينر در آورم‬
‫كنه در آن ابتداء بخشني از فضائل مديننة‬
‫منوره‪ ،‬سنپس بخشني از آداب سنكونت‬
‫آن و در پايان بخشنننننني از آداب زيارت‬
‫آنرا ذكر خواهم كرد‪.‬‬
‫فضائل مدينة منوره‬
‫‪‬‬
‫‪‬مدينه حرم است؟‬
‫از فضائل اينن شهنر مقدس و مبارك‬
‫ايننن اسننت كننه خداوننند متعال آنرا حرم‬
‫‪19‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫امنن قرار داده چنانكنه مكنة مكرمنه را‬

‫حرم امن قرار داده است‪.‬‬
‫از پيامننبر گرامنني صننلي الله عليننه و‬
‫آله و سلم روايت است كه فرمودند‪:‬‬
‫(ان ابراهيم حرم مكة‪ ،‬و إن حرمت الدينة)‬
‫صحيح مسلم‪.‬‬
‫يعنني‪« :‬ابراهينم علينه السنلم مكنه را‬
‫حرم قرار داده و مننننن مدينننننه را حرم‬
‫قرار مي دهم»‪.‬‬
‫مقصود از نسبت حرمت به ابراهيم‬
‫و محمنند عليهمننا السننلم اظهار حرمننت‬
‫اسننت و إل عيننن تحريننم يننا حرمننت از‬
‫جاننب ذات متعال خداونند اسنت‪ ،‬اوسنت‬
‫كنننه مكنننه و مديننننه را حرم قرار داده‬
‫اسنننت‪ ،‬از ميان تمام شهنننر هاي جهان‬
‫خداونند متعال فقنط اينن دو شهنر را بنه‬
‫اين صفت اختصاص داده است‪.‬‬
‫بنابرايننن هيننچ دليلي وجود ندارد كننه‬
‫خداوند غير از مكه و مدينه جاي ديگري‬
‫را حرم قرار داده باشد‪ ،‬اينكه بعضي ها‬
‫‪20‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫گمانن نمین نکنند ن مسننجد القصنني ثالث‬

‫الحرمين است اشتباهي بيش نيست كه‬
‫بر زبان بعضننني مردم عوام جاري شده‬
‫اسنننت‪ ،‬چون حرمينننن همينننن دو حرم‬
‫اسننت كننه سننومي ندارد‪ ،‬البتننه تعننبير‬
‫درسنتش اينن اسنت كنه گفتنه شود ثالث‬
‫المسنجدين‪ ،‬يعنني سنومين مسنجدي كنه‬
‫از طرف خداونننند افتخار و عظمنننت و‬
‫شرافت يافته اند‪.‬‬
‫از پيامنننبر صنننلي الله علينننه و آله و‬
‫سننننلم ثابننننت شده كننننه در بارة اثبات‬
‫فضيلت اينن سنه مسنجد و عزم و ارادة‬
‫نماز در آنها فرموده اند‪:‬‬
‫(ل تشسد الرحال إل إل ثلثسة مسساجد‪ ،‬السسجد الرام و‬
‫مسسجدي هذا والسسجد القصسى) «عزم سنفر بنه‬
‫نينت عبادت جنز سنه مسنجد بنه هينچ‬
‫جاي ديگري جاينننز نيسنننت‪ ،‬مسنننجد‬
‫الحرام در مكنه مكرمنه و اينن مسنجد‬
‫من و مسجد اقصي»‪.‬‬
‫صحيح بخاري و صحيح مسلم‪.‬‬
‫‪21‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫مقصنود از حرم در مكنه و مديننه كنل‬

‫حدود حرم اسنننت‪ ،‬اينكنننه مردم فقنننط‬
‫مسجد نبوي را حرم مي پندارند‪ ،‬اشتباه‬
‫اسنت‪ ،‬زيرا مسنجد نبوي بنه تنهايني حرم‬
‫نيسنت بلكنه تمام مديننه حرم اسنت از‬
‫كوه عير در جنوب تا كوه ثور در شمال‪،‬‬
‫و بين دو پهلوي شرقي و غربي آن‪.‬‬
‫چنانکه پيامبر صلي الله عليه و آله و‬
‫سلم مي فرمايند‪( :‬الدينة حرم ما بي عي إل ثور)‪.‬‬
‫صحيح بخاري و صحيح مسلم‪.‬‬
‫همچنينن پيامنبر صنلي الله علينه و آله‬
‫و سلم مي فرمايند‪:‬‬
‫(إ ن حر مت ما ب ي لب ت الدي نة أن يق طع عضاه ها أو يق تل‬
‫صسيدها) «مننن دو طرف مدينننه را حرم‬
‫قرار دادم‪ ،‬كنه مبادا درخنت آن قطنع‬
‫شود يا شكارش كشته شود»‪.‬‬
‫صحيح مسلم‪.‬‬
‫همچنانكنه روشنن اسنت ايننك مديننه‬
‫منوره در زمان منا گسنترش يافتنه اسنت‬
‫و بخنننش هايننني از آبادي از حدود حرم‬
‫‪22‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫فراتنر رفتنه اسنت‪ ،‬لذا نمني توان گفنت‬

‫تمام سناختمانهاي موجود در مديننه حرم‬
‫اسننت‪ ،‬فقننط بناهاينني كننه داخننل حدود‬
‫مديننه باشند حرم اسنت‪ ،‬امنا آنچنه خارج‬
‫از حدود حرم باشنننند ميتوان گفننننت از‬
‫مديننه اسنت ولي نمني توان گفنت حرم‬
‫است‪.‬‬
‫از پيامنننبر صنننلي الله علينننه و آله و‬
‫سنلم در بارة حدود حرم الفاظ مختلفني‬
‫نقنل شده گاهني «ب ي اللبت ي» بينن دو طرف‬
‫مديننه گاهني «ب ي الرت ي» گاهني «ب ي البل ي» و‬
‫گاهنني «مسا بيس عيس إل ثور» فرموده اننند كننه‬
‫مفهوم اينن الفاظ بنا هنم تفاوتني ندارد‪،‬‬
‫زيرا حدود كوچكتننننر در حدود بزرگتننننر‬
‫داخل است‪ ،‬بين دو لبه هم حرم است‬
‫بينن دو حره هنم حرم اسنت بينن دو كوه‬
‫هنم حرم اسنت بينن عينر تنا ثور هنم حرم‬
‫است‪.‬‬
‫اگننر در مورد قسننمتي مشخصنني از‬
‫مدينه پرسشي پيش بيايد كه اين بخش‬
‫‪23‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫از حرم هسنت ينا نيسنت در اينن صنورت‬

‫مننننني توان آنرا از مشتبهات گفنننننت و‬
‫پيامننبر صننلي الله عليننه و آله و سننلم‬
‫روش برخورد بنننننننننا مشتبهات را بيان‬
‫فرموده اند‪ ،‬و آن احتياط است‪.‬‬
‫چنانكنه رسنول اكرم صنلي الله علينه‬
‫و آله و سلم در حديث صحيحي كه امام‬
‫بخاري و امام مسنننلم آنرا بنننه رواينننت‬
‫نعمان بننن بشيننر رضنني الله عنننه آورده‬
‫اند مي فرمايند‪:‬‬
‫(فمن اتقى الشبهات فقد استبأ لدينه و عرضه و من وقع ف‬
‫الشبهات وقسع فس الرام) «پننس كسنني كننه از‬
‫شبهات بپرهيزد يقينا ً دينن و آبروينش‬
‫را حفنظ كرده اسنت و كسني كنه در‬
‫شبهات بيفتنننننننننننند در حرام افتاده‬
‫است»‪.‬‬
‫صحيح بخاري و صحيح مسلم‪.‬‬
‫از فضائل ديگري كننه در بارة مدينننه‬
‫منوره ايننن شهننر مقدس و مبارك آمده‬
‫‪24‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫اينن اسنت كنه پيامنبر صنلي الله علينه و‬

‫آله و سلم آنرا طيبه و طابه ناميدند‪.‬‬
‫بلكه در صحيح مسلم آمده است كه‬
‫خداوند آنرا طابه ناميده است!! اين هر‬
‫دو لفننظ يعننني طابننه و طيبننه از كلمننة‬
‫طينب بنه معنني پاك گرفتنه شده اسنت‬
‫كننه بر طيننب و پاك دللت ميكنننند‪ ،‬پننس‬
‫طابه و طيبه دو تا از اسماي ديگر مدينه‬
‫اسنت‪ .‬اينهنا دو كلمنة پاك و پنر طراوت‬
‫هسننتند كننه بر شهننر و سننر زميننن پاك‬
‫گذاشته شده اند‪.‬‬
‫‪‬مدينه مركز ايمان‬
‫از فضائل ديگنر مديننه اينن اسنت كنه‬
‫ايمان‪ ،‬بنننه مديننننه باز ميگردد‪ ،‬چنانكنننه‬
‫پيامننبر صننلي الله عليننه و آله و سننلم‬
‫فرمودند‪:‬‬
‫(إن اليان ليارز إل الدينة كما تأرز الية إل جحرها)‬
‫«يقينا ً ايمان به مدينه باز خواهد‬
‫گشت هم چنانكه مار به سوراخش‬
‫باز ميگردد»‪.‬‬
‫‪25‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫صحيح بخاري و صحيح مسلم‪.‬‬

‫معنايننش ايننن اسننت كننه سننر انجام‬
‫ايمان بنه مديننه باز خواهند گشنت‪ ،‬و در‬
‫مديننه باقني خواهند مانند و مسنلمانان از‬
‫سننراسر جهان قصنند سننكونت مدينننه را‬
‫خواهنند كرد‪ ،‬و انگيزة شان در اينن امنر‬
‫ايمان و محبنننت اينننن شهنننر مقدس و‬
‫مبارك خواهند بود كنه خداونند آنرا حرم‬
‫قرار داده است‪.‬‬
‫‪‬دستور هجرت به مدينه‬
‫از ديگننر فضائل مدينننة منوره ايننن‬
‫اسنت كنه پيامنبر خدا صنلي الله علينه و‬
‫آله و سلم فرمودند‪:‬‬
‫(أمرت بقرية تأكل القرى (يعن أمر بالجرة إل هذه الدينة)‬
‫يقولون لا يثرب و هي الدينة) «بمن دستور داده‬
‫شد به قريه اي هجرت كنم كه ساير‬
‫قريه ها را خواهد خورد‪ ،‬مردم آنرا‬
‫يثرب مي نامند‪ ،‬در حاليكه مدينه‬
‫است»‪.‬‬
‫صحيح بخاري و صحيح مسلم‪.‬‬
‫‪26‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫پنس اينن فرمودة رسنول الله صنلي‬

‫الله عليننه و آله و سننلم كننه (تأكس‬
‫سل القرى)‬
‫تفسيرش اين است كه بر ساير شهرها‬
‫پيروز خواهند شند يعنین سنر انجام حتماً‬
‫پيروزي از آن مدينه خواهد بود‪.‬‬
‫همچنين در معني و تفسير اين جمله‬
‫گفتنه شده كنه غنيمنت هايني كنه از جهاد‬
‫در راه خدا بدسننت منني آينند بننه مدينننه‬
‫سننرازير منني شود‪ ،‬و ايننن هننر دو مورد‬
‫اتفاق افتاد يعننني هننم مدينننة منوره بر‬
‫سناير شهرهنا پيروز شند‪ ،‬بنه اينن صنورت‬
‫كه هدايت گران مصلح و مجاهدان فاتح‬
‫از ايننن شهننر مقدس براه افتادننند و بننه‬
‫حكننننننم پروردگارشان انسننننننانها را از‬
‫تاريكهاي شرك و كفنننننننر و جهنننننننل و‬
‫گمراهني بنه نور ايمان هداينت كردنند‪ ،‬و‬
‫در نتيجنة تلشهنا و زحمتهنا و فداكاريهاي‬
‫آنان مردم به دين خدا گرويدند‪.‬‬
‫بنابر ايننن ميتوان بننا قاطعيننت ادعننا‬
‫كرد كننه هننر خيننر و نيكنني و سننعادت و‬
‫‪27‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫رسنننتگاري كنننه در سنننراسر جهان بنننه‬

‫انسنانها رسنيده منبنع و سنر چشمنه اش‬
‫اينن مديننة طيبنه و شهنر مقدس رسنول‬
‫الله صلي الله عليه و آله و سلم است‪.‬‬
‫پننس جملة «تأكننل القري»‪« :‬سنناير‬
‫شهرهنننا را خواهننند خورد» مصنننداق و‬
‫تفسيرش فتوحات صدر اسلم است كه‬
‫بدسننت پرتوان دلور مردان و قهرمانان‬
‫بي نظير تاريخ بشريت‪ ،‬صحابة بزرگوار‬
‫رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم‬
‫رقنم خورد‪ ،‬آري بدسنت سنرداران بزرگ‬
‫اسننلم خلفاي راشديننن و ديگننر افتخار‬
‫آفرينان مكتننب نبوت رضنني الله عنهننم‬
‫أجمعين‪.‬‬
‫همچنيننن سننرازير شدن غنيمننت بننه‬
‫مدينة طيبه نيز تحقق يافت‪ ،‬زيرا پيامبر‬
‫صننلي الله عليننه و آله و سننلم از خرج‬
‫شدن خزاننه هاي قيصنر و كسنرا در راه‬
‫خدا خبر دادند‪ ،‬و اين امر متحقق شد و‬
‫ايننن خزانننه هننا بننه شهننر مقدس مدينننة‬
‫‪28‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫طيبننه سننرازير گردينند و توسننط عدالت‬

‫گسننتر بنني نظيننر تاريننخ حضرت عمننر‬
‫فاروق رضي الله عنه تقسيم شد‪.‬‬
‫‪‬جائزة سكونت در مدينه‬
‫از ديگنننر فضائل مديننننة طيبنننه اينننن‬
‫اسننت كننه پيامننبر صننلي الله عليننه و آله‬
‫سننننلم بر صننننبر و تحمننننل سننننختيها و‬
‫دشواريهاي مدينة منوره ترغيب دادند‪ ،‬و‬
‫فرمودند‪:‬‬
‫(الدينسة خيس لمس لو كانوا يعلمون)«مدينننه بهتننر‬
‫است براي آنان اگر بدانند»‪.‬‬
‫ايننننن مطلب را در مورد كسنننناني‬
‫فرمودند كه در فكر كوچ كردن از مدينه‬
‫و جسنننننتجوي رفاه و آسنننننايش و مال‬
‫فراوان و روزي گسننترده بودننند‪ ،‬وقتنني‬
‫رسنول مشفنق صنلي الله علينه و آله و‬
‫سننننلم از تصننننميم آنان اطلع يافتننننند‬
‫فرمودند‪:‬‬
‫‪29‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫(الدينة خيلم لو كانوا يعلمون‪ ،‬ل يدعها أحد رغبة عنها‪ ،‬إل‬
‫أبدل ال في ها من هو خ ي م نه و ل يث بت أ حد على لوائ ها و‬
‫جهد ها إل ك نت له شفيعا أو شهيدا يوم القيا مة) «مديننه‬
‫بهتر است براي آنان اگر بدانند‪ ،‬هيچ‬
‫كننس نيسننت كننه بنه قصنند اعراض و‬
‫روي گردانني مديننه را ترك كنند مگنر‬
‫اينكننه خداوننند بجاي او كسنني را در‬
‫مديننننه جاي ميدهننند كنننه از او بهتنننر‬
‫باشنند‪ ،‬و هيننچ كسنني نيسننت كننه بر‬
‫سننختي و دشواري مدينننه صننبر كننند‬
‫مگننر اينكننه در روز قيامننت براي او‬
‫شفيع و گواه خواهم بود»‪.‬‬
‫صحيح مسلم‪.‬‬
‫ايننن حديننث شريننف منني رسنناند كننه‬
‫مديننة منوره چقدر فضيلت دارد و اينكنه‬
‫صننبر و تحمننل بر سننختي و دشواري و‬
‫گرفتاري و تنگننني معيشنننت اگنننر براي‬
‫كسنني پيننش بياينند چقدر فضيلت دارد‪،‬‬
‫اينگونننه رنجهننا و مشقتهننا هرگننز نباينند‬
‫بهاننه قرار گيرد كنه كسني مديننه را رهنا‬
‫‪30‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫كننند و در تلش روزي فراختننر و رفاه و‬

‫آسنايش بنه جاي ديگري كوچ كنند‪ ،‬بلكنه‬
‫شايسننته اسننت كننه بر هرگونننه رنننج و‬
‫مشقتي كه احيانا ً پيش خواهد آمد صبر‬
‫كنند كنه خداونند در برابر اينن صنبر‪ ،‬اجنر‬
‫عظيننم و پاداش فراواننني بننه او وعده‬
‫داده است‪.‬‬
‫‪‬خط قرمز مدينه‬
‫از ديگنننر فضائل مديننننة منوره اينننن‬
‫است كه‪ ،‬پيامبر صلي الله عليه و آله و‬
‫سنلم از ينك سنو حرمنت و عظمنت آنرا‬
‫بيان فرمودننند و از سننوي ديگننر خطننر‬
‫بدعنننت گذاري و حماينننت از بدعنننت را‬
‫توضيح دادند لذا مي فرمايند‪:‬‬
‫(الدي نة حرم من ع ي إل ثور‪ ،‬من أحدث في ها حد ثا أو آوى‬
‫مد ثا فعل يه لع نة ال واللئ كة والناس أجع ي ل يق بل ال م نه‬
‫صسرفا و ل عدل) «مدينننه از كوه عيننر (در‬
‫جنوب) تنننا كوه ثور (در شمال) حرم‬
‫اسنت‪ ،‬كسني كنه در آن بدعتني ايجاد‬
‫‪31‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫كند يا بدعت گذاري را پناه دهد پس‬

‫لعننننت خدا و فرشتگان و تمام مردم‬
‫بر او باد‪ ،‬خداوننند هيننچ فرض و نفلي‬
‫از او نخواهد پذيرفت»‪.‬‬
‫صحيح بخاري و صحيح مسلم‪.‬‬

‫‪‬بركت مدينه‬
‫از ديگنننر فضائل مديننننة منوره اينننن‬
‫اسنت كنه رسنول الله صنلي الله علينه و‬
‫آله و سنلم براي آن دعاي بركنت نمودنند‬
‫از جمله مي فرمايند‪:‬‬
‫(الل هم بارك ل نا ف ثر نا و بارك ل نا ف مدينت نا و بارك ل نا ف‬
‫صاعنا و بارك لنا ف مدنا) «پروردگارا! در ميوة‬
‫مان بما بركت عنايت فرما‪ ،‬در شهر‬
‫ما (مدينه) به ما بركت عنايت فرما‪،‬‬
‫و در پيماننة منا بنه منا بركنت عناينت‬
‫فرما»‪.‬‬
‫صحيح مسلم‪.‬‬

‫‪‬پاسداران مدينه‬
‫از ديگنننر فضائل مديننننة منوره اينننن‬
‫است كه دجال و وبا (يعني بيماري هاي‬
‫‪32‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫واگيننر) بننه مدينننه وارد نخواهنند شنند‪،‬‬

‫چنانكننه پيامننبر گرامنني صننلي الله عليننه‬
‫وآله و سلم فرمودند‪:‬‬
‫(علي أنقاب الدي نة ملئ كة ل يدخل ها الطاعون و ل الدجال)‬
‫«يعنننننني بر راههاي ورودي مديننننننه‬
‫فرشتگاننننني مأمورننننند كننننه از آن‬
‫حفاظنت مني كننند لذا دجال و وبنا بنه‬
‫مدينه وارد نخواهد شد»‪.‬‬
‫صحيح بخاري و صحيح مسلم‪.‬‬
‫احاديثنني كننه در باب فضائل مدينننة‬
‫منوره آمده خيلي زياد اسنت آنچنه ما در‬
‫اينجا ذكر كرديم فقط بخشي از رواياتي‬
‫اسنت كنه ينا در صنحيحين يعنني بخري و‬
‫مسلم و يا در يكي از آنها آمده است‪.‬‬
‫بهتريننن كتابنني كننه در فضائل مدينننة‬
‫منوره نوشتننه شده كتابنني اسننت كننه‬
‫توسنط دكتنر صنالح بنن حامند الرفاعني‬
‫نگاشتننه شده كننه در اصننل تننز دكتراي‬
‫ايشان از دانشگاه اسنلمي مديننة منوره‬
‫است‪ ،‬اسم كامل كتاب اين است‪:‬‬
‫‪33‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫(الحاديث الواردة ف فضائل الدينة جعا و دراسة)‬

‫كنه بنده سنفارشم بنه طلبنه و علماء‬
‫اينن اسنت كنه حتمنا اينن كتاب را داشتنه‬
‫باشند‪ ،‬و از آن استفاده كنند‪.‬‬

‫خصوصيات مدينه‬
‫‪‬‬
‫از ويژ گي هاي اين شهر مقدس اين‬
‫اسنت كنه در آن دو مسنجد بزرگ يعنني‬
‫مسننجد پيامننبر صننلي الله عليننه و آله و‬
‫سلم و مسجد قباء مي درخشد‪.‬‬
‫در بارة مسجد رسول الله صلي الله‬
‫عليننه و آله و سننلم احاديننث زيادي آمده‬
‫اسننت‪ ،‬از جمله اينكننه رسننول گرامنني‬
‫صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند‪:‬‬
‫(ل تشسد الرحال ال ال ثلثسة مسساجد‪ ،‬السسجد الرام‪ ،‬و‬
‫مسجدي هذا والسجد القصى) «سفر مخصوص‬
‫بنه نينت عبادت جنز بنه سنه مسنجد بنه‬
‫هيننننچ جاي ديگري جايننننز نيسننننت‪،‬‬
‫‪34‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫مسننجدالحرام‪ ،‬و ايننن مسننجد مننن و‬

‫مسجد اقصي»‪.‬‬
‫صحيح بخاري و صحيح مسلم‪.‬‬
‫پننس در ايننن مدينننة مقدس يكنني از‬
‫سننه مسننجدي اسننت كننه بننه دسننت‬
‫پيامننبران عليهننم السننلم سنناخته شده‬
‫اسنت‪ ،‬و اينن همان سنه مسنجدي اسنت‬
‫كنه سنفر بنه قصند ثواب و عبادت جنز بنه‬
‫اينها به هيچ جاي ديگري جايز نيست‪.‬‬
‫فضيلت نماز در مدينه‬
‫همچنينننننننننننن در بارة فضيلت نماز‬
‫خواندن در ايننن مسننجد شريننف روايات‬
‫صننحيح آمده اسننت و اينكنه ينك نماز در‬
‫مسننجد شريننف نبوي برتننر از هزار نماز‬
‫در غينر آن اسنت‪ ،‬چنانكنه رسنول مكرم‬
‫صنننلي الله علينننه و آله و سنننلم مننني‬
‫فرمايند‪:‬‬
‫( صلة ف م سجدي هذا اف ضل من الف صلة ف ما سواه‬
‫الالسسجد الرام) «ينك نماز در اينن مسنجد‬
‫‪35‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫منننن بهتنننر از هزار نماز در غينننر آن‬

‫است به جز مسجد الحرام»‪.‬‬
‫صحيح بخاري و صحيح مسلم‪.‬‬
‫پنس فضيلت بزرگ و فرصنت بسنيار‬
‫ارزشمندي اسننننت كننننه انسننننان براي‬
‫آخرتنننش از آن بهره بگيرد و حنند اكثنننر‬
‫اسننتفاده را بكننند‪ ،‬فرصننتي كننه اجننر و‬
‫پاداش در آن افزايننش منني يابنند‪ ،‬نننه ده‬
‫برابر و صننند برابر بلكنننه بينننش از هزار‬
‫برابر‪.‬‬
‫مشخنص اسنت كنه تاجران و بازاريان‬
‫ما در عصر حاضر اگر بدانند كه مالشان‬
‫در فلن فصنننل ينننا فلن مناسنننبت و در‬
‫فلن جا به فروش مي رسد‪ ،‬بدون چون‬
‫و چرا بننه هننر قيمتنني شده خود را براي‬
‫آن فصنل و آن تارينخ آماده ميكننند‪ ،‬كنه‬
‫ممكنن اسنت اسنتفادة شان بنه پنجاه در‬
‫صد يا صد در صد برسد!‪.‬‬
‫در حاليكننننه فايدة نماز در مسننننجد‬
‫شريننف نبوي دنياينني هننم نيسننت‪ ،‬زايننل‬
‫شدني هم نيست‪ ،‬احتمالي و غير يقيني‬
‫‪36‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫هم نيست‪ ،‬و پنجاه در صد و صد در صد‬

‫هم نيست‪ ،‬بلكه «آخروي» و «ماندني»‬
‫و «هميشگني» و «بينش از هزار برابر»‬
‫اسنت‪ .‬پنس كيسنت كنه آسنتين بال زنند و‬
‫بننا يقيننن و باور كامننل بننه وعدة خدا و‬
‫رسول صلي الله عليه و آله و سلم كمر‬
‫همننننت ببندد و از اينگونننننه فرصننننتها‬
‫استفاده كند‪.‬‬

‫پاسخ چند سؤال مهم‬

‫‪‬‬
‫در بارة اينن حدينث و مسنجد شرينف‬
‫نبوي چند نكته قابل تذكر است‪:‬‬
‫نماز نفل چطور؟‬
‫اول‪ :‬اجنننننر و پاداش در مسنننننجد‬
‫شرينف نبوي كنه بنه بينش از هزار برابر‬
‫مي رسد به نماز هاي فرضي اختصاص‬
‫‪37‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫ندارد بلكنه نماز هاي نفلي را نينز شامنل‬

‫مني شود‪ ،‬زيرا پيامنبر صنلي الله علينه و‬
‫آله و سنننلم «صنننلة» فرمودنننند‪ ،‬پنننس‬
‫همچنانكنه نماز فرض برابر بنا هزار نماز‬
‫اسننت يننك نماز نفننل نيننز برابر بننا هزار‬
‫نماز است‪.‬‬
‫نماز در توسعه چطور؟‬
‫دوم‪ :‬اجننر مذكور در حديننث يعننني‬
‫هزار برابر بنننننه مسنننننجد خود حضرت‬
‫رسنننول اكرم صنننلي الله علينننه و آله و‬
‫سنلم ينا مسنجد قدينم اختصناص ندارد‪،‬‬
‫بلكنه همچنانكنه مسنجد قدينم را شامنل‬
‫مني شود همنه توسنعه هنا و اضافاتني كنه‬
‫چه تا كنون به مسجد ملحق شده و چه‬
‫در آينده ملحنننق خواهننند شننند همنننه را‬
‫شامل مي شود‪ ،‬به دليل اينكه دو خليفة‬
‫راشند عمنر فاروق و عثمان ذي النورينن‬
‫رضي الله عنهما مسجد شريف نبوي را‬
‫از طرف جلو يعني قبله توسعه دادند‪.‬‬
‫‪38‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫بنابر اينن مشخنص اسنت كنه امام و‬

‫صنفهاي جلو كنه در توسنعه واقنع اسنت‬
‫خارج مسننجد زمان خود حضرت صننلي‬
‫الله عليه و آله و سلم قرار ميگيرد‪ ،‬اگر‬
‫توسننعة مسننجد حكننم مسننجد را نمنني‬
‫داشننت آن دو خليفننة راشنند رضنني الله‬
‫عنهمنا مسنجد شرينف را بويژه از طرف‬
‫جلو توسعه نمي دادند‪ ،‬در حاليكه هنگام‬
‫توسنننعه حضرت عمنننر فاروق و عثمان‬
‫ذي النورين رضي الله عنهما بسياري از‬
‫صنحابه رضني الله عنهنم زنده و موجود‬
‫بودنند‪ ،‬امنا هيچكنس از آنان بر اينن كار‬
‫حضرت عمنر و عثمان رضني الله عنهمنا‬
‫اعتراض نكرد‪ ،‬پنننس اينننن موضوع خود‬
‫دليل روشن و قاطع است كه اجر هزار‬
‫برابر بننه مسننجد زمان حضرت رسننول‬
‫صنلي الله علينه و آله و سنلم اختصناص‬
‫ندارد‪.‬‬
‫بخشي از بهشت در مدينه!‬
‫‪39‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫سسوم‪ :‬در مسنجد شرينف قطعنه ينا‬

‫بخشني اسنت كنه رسنول خدا صنلي الله‬
‫علينه و آله و سنلم آنرا باغني از بهشنت‬
‫توصيف نمودند‪ ،‬چنانكه فرمودند‪:‬‬
‫(مسا بيس بيتس و منسبي روضسة مسن رياض النسة) «بينن‬
‫خانننه و منننبر مننن باغنني از باغهاي‬
‫بهشت است»‪.‬‬
‫صحيح بخاري و صحيح مسلم‪.‬‬
‫طبيعي است كه اختصاص اين بخش‬
‫مشخص از مسجد شريف به اين صفت‬
‫دللت بر فضيلت و اختصناص اينن بخنش‬
‫دارد‪ ،‬و راه اسنتفاده از اينن فضيلت اينن‬
‫اسنت كنه بندة مؤمنن سنعي كنند در آن‬
‫نماز نفنل بخوانند و بنه ذكنر خدا و تلوت‬
‫قرآن مشغول شود بشرطيكننننننننننه در‬
‫نشسننتن و نماز خواندن در آن يننا براي‬
‫رسنيدن بنه آنجنا بنه كسني اذينت و آزار‬
‫نرساند‪.‬‬
‫و امنننا اداء كردن نماز هاي فرض در‬
‫صنف هاي جلو بهتننر اسنت‪ ،‬زيرا پيامنبر‬
‫‪40‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫صنننلي الله علينننه و آله و سنننلم مننني‬

‫فرمايند‪:‬‬
‫(خيس صسفوف الرجال أولاس و شرهسا آخرهسا)«بهترين‬
‫صفهای مردان صفهاي اول و بدترين‬
‫آن صفهای آخر است»‪.‬‬
‫صحيح مسلم‪.‬‬
‫و همچنين مي فرمايند‪:‬‬
‫(لو يعلم الناس ما ف النداء و الصف الول ث ل يدوا إل أن‬
‫يستهموا عليه لستهموا عليه) «اگر مردم اجر و‬
‫پاداش اذان و صنننف اول را بداننننند‬
‫آنگاه ببيننند كنه براي حصنول آن جنز‬
‫قرعنه كشني راهني وجود ندارد حتمنا‬
‫قرعه كشي خواهند كرد»‪.‬‬
‫صحيح بخاري و صحيح مسلم‪.‬‬

‫خارج از مسجد چطور؟‬

‫چهارم‪ :‬هرگاه مسننجد نبوي از نماز‬
‫گزاران پنر شود و كسني ديرتنر برسند و‬
‫در مسننجد جاي نيابنند هننر جاينني كننه در‬
‫خارج از مسجد جز طرف قبله توانست‬
‫بننه صننفهاي نماز بپيوندد‪ ،‬طننبيعي اسننت‬
‫‪41‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫كه اجر و پاداش نماز جماعت را حاصل‬

‫خواهنند كرد‪ ،‬و امننا پاداش هزار نماز يننا‬
‫هزار برابر فقننط بننه كسنناني اختصنناص‬
‫دارد كه داخل مسجد نماز بخوانند‪ ،‬زيرا‬
‫پيامننبر صننلي الله عليننه و آله و سننلم‬
‫فرمودند‪:‬‬
‫( صلة ف م سجدي هذا خ ي من ألف صلة في ما سواه إل‬
‫‪1‬‬
‫السجدالرام)‬
‫پس كسي كه در خيابان نماز بخواند‬
‫واضح است كه در مسجد نماز نخوانده‬
‫بنابراين اجر و پاداش مذكور به او تعلق‬
‫نمي گيرد‪.‬‬
‫چهل نماز چطور؟‪:‬‬
‫پنجسم‪ :‬در نزد بسنياري از مسنلمانان‬
‫چنين شايعه شده است كه هنر كس به‬
‫مديننة منوره بيايند الزاما ً بايند در مسنجد‬
‫نبوي چهنل نماز بخوانند‪ ،‬بنه دلينل حديثني‬

‫‪« -1‬يك نماز «در اين مسجد من» بهتر از هزار نماز در‬
‫غير آن است به جز مسجد الحرام»‪.‬‬
‫‪42‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫كه در مسند امام احمد از حضرت انس‬

‫رضني الله عننه رواينت شده كنه پيامنبر‬
‫صلي الله عليه و آله وسلم فرمودند‪:‬‬
‫( من صلى ف م سجدي أربع ي صلة ل تفو ته صلة ك تب له‬
‫براءة من النار و نات من العذاب و برئ من النفاق) «هر‬
‫كس در مسجد من چهل نماز بخواند‬
‫كننننه هيننننچ نمازي از او فوت نشود‬
‫برايننننننش برائت از دوزخ و نجات از‬
‫عذاب نوشتنننه مننني شود و از نفاق‬
‫بري مي گردد»‪.‬‬
‫در حاليكنه اينن حدينث ضعيفني اسنت‬
‫كنه حجنت قرار نمني گيرد‪ ،‬بلكنه در اينن‬
‫زميننه وسنعت وجود دارد‪ ،‬بنابر اينن هنر‬
‫كس كه به مدينه بيايد نمازهاي معين يا‬
‫عدد مشخصننني از نمازهنننا در مسنننجد‬
‫رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم‬
‫بر او لزم نمي شود‪ ،‬بلكه هر نمازي در‬
‫اين مسجد شريف از هزار نماز در جاي‬
‫ديگنر بهتنر اسنت‪ ،‬بدون اينكنه اينن اجنر و‬
‫‪43‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫پاداش بنه نماز مشخصني ارتباط داشتنه‬

‫‪1‬‬
‫باشد‪.‬‬
‫دفن در مساجد چطور؟‪:‬‬
‫ششسسم‪ :‬بسننياري از مسننلمانان در‬
‫كشورهاي مختلف اسنننلمي متأسنننفانه‬
‫گرفتار بلينني شده اننند كننه در تضعيننف‬
‫اعتقادات آنان نقننننش منفنننني و بلكننننه‬
‫مخرب دارد‪ ،‬و آن اينكنه بر روي قنبر ينا‬
‫در كنار بعضي قبرها مسجد مي سازند‪،‬‬
‫يا اينكه مرده را در محوطة مسجد دفن‬
‫مي كنند!!‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪ -‬منظور اين است كه هشت روز و چهل نماز هيچ‬
‫ربطی به حج و عمره ندارد‪ ،‬خدا كند كسي بتواند‬
‫هشتاد روز در مدينه بماند و چهل نَه‪ ،‬که چهارصد‬
‫نماز بخواند هر چه بيشتر بهتر‪ ،‬فقط دانستن اين‬
‫نکته مهم است که آيا در صورت کم شدن عدد‬
‫نمازها از چهل‪ ،‬حج و عمرة زائر درست است يا‬
‫خير؟ كه طبعا در نزد همة علماء و همة مذاهب‬
‫فقهی درست و کامل است‪.‬‬
‫مترجم‪.‬‬
‫‪44‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫استدلل يا در واقع بهانه و دستاويز‬

‫بعضي ها در اين زمينه وجود قبر رسول‬
‫مكرم صننلي الله عليننه و آله و سننلم در‬
‫مسجد شريف ايشان است!!‪.‬‬
‫پاسخ يك اشكال‬
‫پاسننخ شبهننة مذكور ايننن اسننت كننه‬
‫پيامننبر صننلي الله عليننه و آله و سننلم‬
‫هنگامنني كننه وارد مدينننة منوره شدننند‬
‫اوليننن كاري كننه كردننند مسننجدشان را‬
‫ساختند و سپس خانه يا حجرات امهات‬
‫المؤمنين را در كنار مسجد بنا كردند‪.‬‬
‫از جمله حجرة ام المؤمنينن حضرت‬
‫عايشه رضي الله عنها كه رسول معظم‬
‫صلي الله عليه و آله و سلم در آن دفن‬
‫شدنند‪ ،‬اينن حجرات بعند از رسنول الله‬
‫صننلي الله عليننه و آله و سننلم در زمان‬
‫خلفاي راشدين رضي الله عنهم و زمان‬
‫حضرت معاوينه رضني الله عننه و خلفاي‬
‫ديگنننننر بعننننند از ايشان همچنان وجود‬
‫داشنننت‪ ،‬در زمان خلفنننت بنننني امينننه‬
‫‪45‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫مسننجد نبوي توسننعه و گسننترش داده‬

‫شند و حجرة حضرت عايشنه رضني الله‬
‫عنهنا كنه قنبر شرينف رسنول الله صنلي‬
‫الله علينننه و آله و سنننلم در آن بود بنننه‬
‫مسجد ملحق گرديد‪.‬‬
‫آخرين وصيت رسول الله‬
‫صلي الله عيه و آله و سلم‬
‫‪‬‬
‫احاديننث بسننيار محكننم و غيننر قابننل‬
‫نسنخي از پيامنبر صنلي الله علينه و آله و‬
‫سلم روايت شده كه دللت ميكند قبر يا‬
‫قبرسنننتان را مسنننجد قرار دادن حرام‬
‫است‪.‬‬
‫از جمله حدينننث جندب بنننن عبدالله‬
‫البجلي رضنني الله عنننه كننه فقننط پنننج‬
‫شننب پيننش از وفات حضرت از ايشان‬
‫شنيده است ميفرمايد‪:‬‬
‫پنج روز پيش از وفات‪:‬‬
‫‪46‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫پنج روز قبل از وفات پيامبر گرامي‬

‫صننلي الله عيننه و آله و سننلم از ايشان‬
‫شنيدم كه مي فرمودند‪:‬‬
‫(ان أبرأ إل ال أن يكون ل منكم خليل فإن ال اتذن خليل‬
‫كمسا اتذس إبراهيسم خليل و لو كنست متخذا مسن أمتس خليل‬
‫لتذت أبابكسر خليل أل و إن من كان قبلكسم كانوا يتخذون‬
‫قبور أنسبياءهم و صساليهم مسساجد‪ ،‬أل فل تتخذوا القبور‬
‫مساجد فإن أناكم عن ذلك) «من به بارگاه خدا‬
‫از اينن امنر بيزاري مني جوينم كنه از‬
‫ميان شمنا خليلي داشتنه باشنم‪ ،‬زيرا‬
‫خداونند همچنانكنه ابراهينم را انتخاب‬
‫كرده مرا نيننز براي خودش بر گزيده‬
‫اسنت‪ ،‬ولي اگنر منن مني خواسنتم از‬
‫ميان امتنم كسني را خلينل بر گزيننم‬
‫حتمننا ابوبكننر را انتخاب منني كردم‪،‬‬
‫بدانيند و آگاه باشيند كنه امتهايني كنه‬
‫قبننل از شمنا بودننند همواره قننبرهاي‬
‫پيامننبران و نيكوكارانشان را مسننجد‬
‫قرار مني دادنند‪ ،‬بدانيند و آگاه باشيند‬
‫‪47‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫مبادا شمننا قبرهننا را مسننجد درسننت‬

‫كنينند كننه مننن شمننا را از اينكار نهنني‬
‫مي كنم»‪.‬‬
‫صحيح بخاري و صحيح مسلم‪.‬‬
‫درآخرين لحظات زندگي‪:‬‬
‫بلكه پيامبر گرامي صلي الله عليه و‬
‫آله و سننلم در آخريننن لحظات زندگنني‬
‫هنگامي كه داشتند اين دنيا را وداع مي‬
‫كردننند چنانكننه از ام المؤمنيننن حضرت‬
‫عايشنه صنديقه و ابنن عباس رضني الله‬
‫عنهم روايت شده فرمودند‪:‬‬
‫هنگامنني كننه رسننول الله صننلي الله‬
‫علينننه و آله و سنننلم در آخرينننن بيماري‬
‫شان بسر مي بردند قديفه اي بر چهرة‬
‫شان منني انداختننند‪ ،‬هننر گاه احسنناس‬
‫دلتنگننني مننني كردنننند چهره شان را باز‬
‫ميكردند‪ ،‬در چنين حالتي فرمودند‪:‬‬
‫(لع نة ال على اليهود والن صارى اتذوا قبور أ نبياءهم م ساجد‬
‫يذر مسسا صسسنعوا) «لعننننت خدا بر يهود و‬
‫نصنناري باد كننه قننبر هاي پيامننبران‬
‫‪48‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫شان را مسنجد قرار دادنند‪ ،‬از كردار‬

‫آنان بر حذر ميداشت»‪.‬‬
‫صحيح بخاري و صحيح مسلم‪.‬‬

‫نتيجه گيری‬
‫اينن احادينث از ام المؤمنينن عايشنه‬
‫صنديقه و ابنن عباس و جندب بنن جناده‬
‫رضننني الله عنهنننم چنان قوي و محكنننم‬
‫اسنت كنه هرگنز قابنل نسنخ نيسنت زيرا‬
‫حديننث جندب در آخريننن روزهاي عمننر‬
‫شريف رسول الله صلي الله عليه و آله‬
‫و سننلم بوده و حديننث عايشننه و ابننن‬
‫عباس رضننني الله عنهمننننا در آخرينننن‬
‫لحظات عمنننننر مبارك آن حضرت بوده‬
‫است‪.‬‬
‫بنابر اينننن براي هيچكنننس از امنننت‬
‫اسننلمي چننه فرد و چننه گروه شايسننته‬
‫نيسنت كنه مدلول اينن احادينث صنحيح و‬
‫محكننم را فرو گذارد‪ ،‬و كاري را كننه در‬
‫زمان بنني امينه صنورت گرفتنه دسنتاويز‬
‫قرار دهد‪.‬‬
‫‪49‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫زيرا همچنانکه عرض كردينننم مرقننند‬

‫رسننول مكرم صننلي الله عليننه و آله و‬
‫سننلم در زمان بننني اميننه بننه مسننجد‬
‫شريننف ايشان ضميمننه شنند‪ ،‬پننس ايننن‬
‫عمل را بهانه و دستاويز قرار دادن و بر‬
‫اينن اسناس بر قبرهنا مسنجد سناختن ينا‬
‫مرده هننا را در مسنناجد دفننن كردن بننه‬
‫هيچ عنوان جايز نيست‪.‬‬
‫مسجد قباء و فضيلت آن‬
‫مسنجد قباء دومينن مسنجدي اسنت‬
‫كننننه در مدينننننة منوره داراي فضيلت و‬
‫منزلت فوق العاده اي اسننت‪ ،‬بننه تعننبير‬
‫قرآن كرينم اينن مسنجدي اسنت كنه از‬
‫اولين روز بر تقوي بنا نهاده شده است‪.‬‬
‫فضيلت نماز در مسننجد قباء هننم از‬
‫سنت قولي و هم از سنت فعلي پيامبر‬
‫صنلي الله علينه و آله و سنلم كامل ثابنت‬
‫و روشن است‪.‬‬
‫‪50‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫در بارة عمننل يننا سنننت فعلي ايشان‬

‫از عبند الله بنن عمنر رضني الله عنهمنا‬
‫روايت است كه فرمود‪:‬‬
‫(كان النب صلى ال عليه و آله و سلم يأت مسجد قباء كل‬
‫سسبت ماشيا أو راكبا فيصسلي فيسه ركعتيس) «پيامننبر‬
‫صنلي الله علينه و آله و سنلم هنر روز‬
‫شنبنه پياده ينا سنوار‪ ،‬بنه مسنجد قباء‬
‫منني آمدننند‪ ،‬و در آن دو ركعننت نماز‬
‫مي خواندند»‬
‫صحيح بخاري و صحيح مسلم‪.‬‬
‫و امننا سنننت قولي حضرت رسننول‬
‫صلي الله عليه و آله و سلم از سهل بن‬
‫حنينف رضني الله عننه رواينت اسنت كنه‬
‫فرمود رسنول خدا صنلي الله علينه و آله‬
‫و سلم فرمودند‪:‬‬
‫(من تطهر ف بيته ث أتى مسجد قباء فصلى فيه صلة كان له‬
‫أجر عمرة) «هر كس در خانه اش وضوء‬
‫بگيرد و سپس به مسجد قباء برود و‬
‫در آن دو ركعننت نماز بخواننند بننه او‬
‫پاداش يك عمره داده خواهد شد»‪.‬‬
‫‪51‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫ابن ماجه و ديگران‬

‫اينكنه پيامنبر صنلي الله علينه و آله و‬
‫سنلم «ف صلى ف يه صلة» فرمودنند چون لفنظ‬
‫« صلة» نكره اسنت نماز فرض و نفنل هنر‬
‫دو را شامل مي شود‪.‬‬
‫در سننننت هينننچ دلينننل ديگري وجود‬
‫ندارد كنه غينر از اينن دو مسنجد‪ ،‬مسنجد‬
‫ديگري فضيلت خاصي داشته باشد‪.‬‬
‫در هر نفسي دو شكر لزم!‬
‫بنه كسني كنه خداونند توفينق سنكونت‬
‫در مديننة مباركنه اينن طي بة الطي بة را عناينت‬
‫فرمايند‪ ،‬بايند يقينن و باور داشتنه باشند و‬
‫همواره اينن تصنور را در ذهنن و قلبنش‬
‫اسنتحضار داشتنه و تكرار كنند كنه او بنه‬
‫نعمنت بسنيار بزرگ و احسنان عظيمني‬
‫دست يافته است‪.‬‬
‫بنابر اين براي حصول اين نعمت‬
‫بزرگ خدا را سپاس گويد و شكرش را‬
‫بجاي آورد كه چنين فضل و احسان‬
‫‪52‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫رشك آفريني نصيبش كرده است‪ ،‬اين‬

‫ساكن مدينه بايد بينديشد كه چقدر از‬
‫ساكنان روي زمين فقط در اشتياق و‬
‫آرزوي اين نشسته اند كه روزي خداوند‬
‫به آنان توفيق حتي يكبار مشرف شدن‬
‫به مكة مكرمه و مدينة منوره را عنايت‬
‫فرمايد‪ ،‬تا بتوانند مدتي هر چند كوتاه‬
‫در اين ديار مقدس سپري كنند‪ ،‬و‬
‫بعضي از اين مؤمنان مشتاق‪ ،‬شايد‬
‫سالها زحمت مي كشد و اندك اندك‬
‫پس انداز مي كند تا شايد روزي به اين‬
‫آرزويش برسد‪.‬‬
‫يك خاطره از حجاج هند‬
‫بننننه ياد دارم كننننه يكنننني از علماي‬
‫هندوسنتان تعرينف ميكرد كنه در گذشتنه‬
‫حجاج هندي بنا كشتني هاي بادي بنه حنج‬
‫مي رفتند‪ ،‬و مدت ها بر روي دريا بودند‬
‫تا به مكه و مدينه مي رسيدند!‪.‬‬
‫ميگفنننت از جمله عده اي پنننس از‬
‫مدتهننا سننفر طولننني دريننا وقتنني بننه‬
‫‪53‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫خشكنني رسننيدند و گفتننه شنند كننه بننه‬

‫سننرزمين مكننه و مدينننه رسننيده اننند‬
‫همانجا در داخل كشتي از خوشحالي به‬
‫سننجده افتادننند و شكننر خدا را بننه جاي‬
‫آوردند‪.‬‬

‫آداب سكونت در مدينة منوره‬

‫‪‬‬
‫طبعننا سننكونت ايننن شهننر مقدس از‬
‫خودش آدابي دارد‪.‬‬
‫‪ -1‬محبت با مدينه‬
‫اينكه بندة مسلمان اين مدينة طيبه‬
‫را بنه خاطنر فضيلت آن دوسنت داشتنه‬
‫باشند و بنه خاطنر اينكنه پيامنبر گرامني‬
‫صلي الله عليه و آله و سلم آنرا دوست‬
‫مي داشتند‪ ،‬امام بخاري در صحيحش از‬
‫اننس ابنن مالك رضني الله عننه رواينت‬
‫ميكندكه‪:‬‬
‫‪54‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫(أن ال نب صلى ال عل يه و آله و سلم كان إذا قدم من سفر‬

‫فن ظر إل جدارات الدي نه أو ضع راحل ته و إن كان على دا بة‬
‫حركهسا مسن حبهسا) «پيامننبر خدا صننلي الله‬
‫عليننه و آله وسننلم هرگاه از سننفري‬
‫باز ميگشتنننننند تننننا چشمشان بننننه‬
‫ديوارهاي مديننننه مننني افتاد مركنننب‬
‫شان را رهننا منني كردننند‪ ،‬و اگننر بر‬
‫مركننبي سننوار منني بودننند از شدت‬
‫محبتنني كننه بننه مدينننه داشتننند آنرا‬
‫حركت مي دادند»‪.‬‬
‫‪ -2‬احتياط در مدينه‬
‫اينكنه مسنلمان بنه شدت بكوشند كنه‬
‫بويژه در دوران سنكونتش در اينن مديننة‬
‫طيبنه بر اوامنر خداونند ثابنت و اسنتوار و‬
‫بنه اطاعنت خدا و رسنولش شديدا پايبنند‬
‫باشند و بنه شدت مواظنب باشند كنه بنه‬
‫هيننچ گونننه بدعننت و گناه و نافرماننني‬
‫آلوده نگردد‪.‬‬
‫‪55‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫زيرا همچنانكه حسنات و اعمال نيك‬

‫و شايسنته در اينن مديننة طيبنه و در اينن‬
‫شهننر مقدس بسننيار ارزشمننند اسننت و‬
‫ثواب هزار برابر دارد طنبيعي اسنت كنه‬
‫بدعت و گناه نيز در چنين جاي مقدسي‬
‫خيلي خطرناك اسنننت و كسننني كنننه در‬
‫حرم مرتكنب گناه و نافرمانني خدا گردد‬
‫گناهنش بزرگتنر و شديدتنر از گناه كسني‬
‫است كه در غير حرم گناه ميكند‪ ،‬گرچه‬
‫اينن لطنف و كرم خداونند اسنت كنه گناه‬
‫مانند ثواب چند برابر حساب نمي شود‪،‬‬
‫امنا از آنجايني كنه در حرم انجام ميگيرد‬
‫خطر آن بيشتر مي شود‪.‬‬

‫‪ -3‬استفاده از مدينه‬
‫بندة مسنننلمان بايننند حرص داشتنننه‬
‫باشند كنه در اينن شهنر مقدس كنه فوائد‬
‫و اجننر و ثواب هننر عملش چنديننن برابر‬
‫اسنننت‪ ،‬در تجارت اخروي سنننهم وافنننر‬
‫داشتنه باشند‪ ،‬بنه اينن صنورت كنه سنعي‬
‫‪56‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫كننند حنند اكثننر نمازهايننش را در مسننجد‬

‫رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم‬
‫بخوانند‪ ،‬تنا بتوانند اجنر و پاداشني كنه در‬
‫حدينث رسنول مكرم صنلي الله علينه و‬
‫آله و سلم آمده بدست آورد‪ ،‬آن رسول‬
‫معظم صلي الله عليه و آله و سلم مي‬
‫فرمايند‪:‬‬
‫(صسلة فس مسسجدي هذا خيس مسن ألف فيمسا سسواه إل‬
‫السجدالرام) «يك نماز در اين مسجد من‬
‫بهتر از هزار نماز در غير آن است به‬
‫جز مسجد الحرام»‪.‬‬
‫‪ -4‬در مدينه الگوی خير باشيد!‬
‫هر مسلماني كه خداوند به او توفيق‬
‫سننكونت در ايننن مدينننة طيبننه را داده‬
‫اسننت باينند الگوي خيننر و فضيلت براي‬
‫ديگران باشنند‪ ،‬زيرا او در شهري توفيننق‬
‫سننكونت يافتننه كننه روزي منبننع و سننر‬
‫چشمننننة نور بوده اسننننت‪ ،‬و كاروانهاي‬
‫‪57‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫دعوتگننر و مصننلح از اينجننا بننه سننراسر‬

‫عالم اعزام مي شدند‪.‬‬
‫و كسناني كنه بنه اينن شهنر مقدس و‬
‫مركنز علم و هداينت و نور مني آمدنند بنه‬
‫راحتني مني توانسنتند ببيننند كنه سناكنان‬
‫آن الگوي كامل هر خير و نيكي هستند‪،‬‬
‫و هنر كدام آنان بنه تمام صنفات و اخلق‬
‫نيك مزين مي باشند‪.‬‬
‫بنابر اينن وفدهنا و نمايندگانني كنه بنه‬
‫مديننة طيبنه مي آمد ند و بر مي گشتند‪،‬‬
‫از جنننو روحانننني و الگوهاي صنننادق و‬
‫مؤمنن آن اثنر مني پذيرفتنند و رننگ مني‬
‫گرفتند و طبعا آنرا منعكس مي كردند‪.‬‬
‫چون هر بيننده اي به خوبي ملحظه‬
‫ميكرد كنه تنك تنك سناكنان اينن شهنر پنر‬
‫خيننر و بركننت چگونننه از كارهاي خيننر و‬
‫فضيلت و طاعنت و فرماننبرداري خدا و‬
‫رسننول صننلي الله عليننه و آله و سننلم‬
‫لذت مني برد‪ ،‬پنس الگوي نينك‪ ،‬اثنر نينك‬
‫‪58‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫منعكنس ميكنند‪ ،‬و تمام افراد و سناكنين‬

‫‪1‬‬
‫اين شهر مبارك الگو و نمونه بودند‪.‬‬
‫برعكننس اگننر افراد سنناكن در ايننن‬
‫شهنننر مقدس اعمالشان بر خلف مقام‬
‫شامننخ ايننن مركننز ايمان و منبننع خيننر و‬
‫بركت و سرچشمة تقوا و فضيلت باشد‬
‫گر چه به هيچ وجه از ارزش والی آن‬
‫چيزین ننخواهدن نکاستنن امننا ايننن خود‬
‫شخص است كه با وجود داشتن فرصت‬
‫تنبلي كرده و استفاده ننموده است!‪.‬‬
‫پسنن علوه بر اينكننه از ايننن شهننر‬
‫مقدس و فرصننننننت هاي طلينننننني آن‬
‫اسنتفاده نكرده و مسنتحق سنتايش قرار‬
‫نگرفته که ضرر خواهند كرد‪ ،‬و نكوهنش‬
‫خواهد شد‪.‬‬

‫‪ -1‬جز تعداد اندكي منافق كه كردار آنان مغلوب و از‬

‫چشم ديگران پنهان بود‪ .‬مترجم‪.‬‬
‫‪59‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫‪ -5‬قدر شناس باشيد!‬

‫هننر مسننلمان سنناكن مدينننة طيبننه‬
‫هنگامني كنه در اينن شهنر مقدس سناكن‬
‫اسنت بايند همواره بياد داشتنه باشند كنه‬
‫در سنننرزميني پاك و محنننل فرود آمدن‬
‫وحنني و مركننز ايمان و در شهنر رسننول‬
‫مكرم صننلي الله عليننه و آله و سننلم و‬
‫صننحابة بزرگوارش مهاجريننن و انصننار‬
‫زندگنني منني كننند‪ .‬شهري كننه آنهننا بدان‬
‫روي آوردنند و همواره بنا خينر و نيكني و‬
‫پايبندي و اسننتقامت بر حننق و هدايننت‪،‬‬
‫نور افشاني مي كردند‪.‬‬
‫پننننس مبادا از مننننا كار و حركتنننني‬
‫سننرزند كننه مخالف عملكرد آنان باشنند‪،‬‬
‫مبادا در اينن شهنر مقدس و مركنز علم‬
‫و ايمان و دعوت اسننننننلم از كسنننننني‬
‫خطايي سرزند كه خشم و غضب خداي‬
‫عزوجل را به جوش آورد!‬
‫خداي نكرده اگنننر كسننني در چنينننن‬
‫مكان مقدس و نوراننني كننه فقننط جاي‬
‫‪60‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫فضائل و نيكنني هننا و اسننتفادة اخروي‬

‫اسنننننت مرتكنننننب گناه و نافرمانننننني‬
‫پروردگارش شود‪ ،‬بداننند كننه سننر انجام‬
‫بدي را براي خودش رقننم زده اسننت و‬
‫ضرر و زيان ايننن گناه و مخالفننت خدا و‬
‫رسنول صنلي الله علينه و آله و سنلم جنز‬
‫شقاوت و بدبختنني دنيننا و آخرت چيزي‬
‫نخواهد بود‪.‬‬
‫خوشننا بننه سننعادت كسنناني كننه از‬
‫تصننور گناه هننم بننه دورننند و اگننر احيانننا‬
‫شيطان آنانرا بفريبنند بلفاصننله روي بننه‬
‫درگاه خدا مننني آورنننند و بنننا توبنننه و‬
‫اسننننننتغفار و پشيماننننننني‪ ،‬خود را پاك‬
‫ميكنند‪.‬‬
‫‪ -6‬بدعت گريز باشيد!‬
‫سنناكن مدينننة منوره باينند بننه شدت‬
‫بترسنند و احتياط كننند كننه مبادا در ايننن‬
‫شهر مبارك بدعتي انجام دهد يا صاحب‬
‫بدعتني را پناه دهند و در نتيجنه مسنتحق‬
‫لعننننت خدا قرار گيرد‪ ،‬زيرا از رسنننول‬
‫‪61‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫الله صنلي الله علينه و آله و سنلم ثابنت‬

‫شده كه فرمودند‪:‬‬
‫(الدي نة حرم من ع ي إل ثور ف من أحدث في ها حد ثا أو آوى‬
‫مد ثا فعل يه لع نة ال واللئ كة والناس أجع ي ل يق بل ال م نه‬
‫صسرفا و ل عدل) «مدينننه از كوه عيننر (در‬
‫جنوب) تنننا كوه ثور (در شمال) حرم‬
‫اسننت‪ ،‬پننس هننر كننس در آن بدعتنني‬
‫ايجاد كند يا بدعت گذاري را پناه دهد‬
‫لعننننت خدا و فرشتگان و تمام مردم‬
‫بر او باد‪ ،‬خداوننننند در روز قيامننننت‬
‫هيچگوننننننه فرض و نفلي از او قبول‬
‫نخواهد كرد»‪.‬‬
‫صحيح مسلم از روايت ابو هريره رضي الله عنه‪.‬‬
‫صحيحين از روايت علي ابن ابي طالب رضي الله‬
‫‪1‬‬
‫عنه‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪ -‬علماء در معنی صرف و عدل اقوال زيادی‬
‫فرموده اند كه قويترين آن فرض و نفل است‪.‬‬
‫رك‪ :‬فتح الباري شرح صحيح بخاري حديث‬
‫شمارة ‪ . 1870‬مترجم‬
‫‪62‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫‪ -7‬در مدينه شكار نكنيد!‬

‫اينكنننه در مديننننة منوره هيچگوننننه‬
‫درختني را قطنع نكنند و هينچ حيوانني را‬
‫شكار نكننند‪ ،‬زيرا از رسننول خدا صننلي‬
‫الله علينه و آله و سنلم احاديثني رواينت‬
‫شده كننه از ايننن امور منننع ميكننند‪ ،‬از‬
‫جمله ميفرمايد‪:‬‬
‫(إن إبراه يم حرم م كة و إ ن حر مت الدي نة ما ب ي لبتي ها ل‬
‫يق طع عضاه ها و ل ي صاد صيدها) «ابراهينم علينه‬
‫السلم مكه را حرم قرار دادند و من‬
‫مدينننه را حرم اعلن ميكنننم‪ ،‬بيننن دو‬
‫پهلوي آن حرم اسنت‪ ،‬ننه درخنت آن‬
‫قطنننع گرددننن و ننننه شكار آن صنننيد‬
‫شود»‪.‬‬
‫حديث در مسلم از روايت جابر بن عبدالله انصاري‬
‫رضي الله عنهما است‪.‬‬
‫همچنينن امام مسنلم بنا رواينت سنعد‬
‫بننن ابنني وقاص رضنني الله عنهمننا نقننل‬
‫ميكنند كنه پيامنبر صنلي الله علينه و آله و‬
‫سلم فرمودند‪:‬‬
‫‪63‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫(إن أحرم ما بي لبت الدينة أن يقطع عضاها أو يقتل صيدها)‬

‫«مننن بيننن دو پهلوي مدينننه را حرم‬
‫اعلن ميكنننم‪ ،‬بنابر ايننن قطننع كردن‬
‫درخنننننت و كشتنننننن شكار آن حرام‬
‫است»‪.‬‬
‫صحيح مسلم‬
‫و در صنحيحين بنه رواينت عاصنم بنن‬
‫سليمان الحول نقل شده كه گفت‪:‬‬
‫«از انس رضي الله عنه پرسيدم كه‬
‫آيا رسول خدا صلي الله عليه و آله و‬
‫سلم مدينه را حرم قرار داده است؟‬
‫فرمود بله‪ ،‬از فلن جننا تننا فلن جننا‬
‫يعنني (عينر تنا ثور) را حرم قرار داده‬
‫انند كنه قطنع كردن درختان آن حرام‬
‫اسنت‪ ،‬هنر كنس در آن بدعتني انجام‬
‫دهند ينا صناحب بدعتني را جاي دهند‬
‫لعننننت خدا و فرشتگان و تمام مردم‬
‫بر او باد»‪.‬‬
‫صحيح بخاري و صحيح مسلم‪.‬‬
‫و در صننحيحين از روايننت ابننو هريره‬
‫رضي الله عنه آمده است كه فرمود‪:‬‬
‫‪64‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫(لو رأيتُ الظّباء بالدينة ترتع ما ذعرتُها) «اگر آهويي‬

‫را بننبينم كننه در مدينننه منني چرد آنرا‬
‫رم نخواهننننم داد‪ ،‬زيرا رسننننول خدا‬
‫صنننننلي الله علينننننه و آله و سنننننلم‬
‫فرمودند‪( :‬ما بين لبتيها حرام) «بين‬
‫دو پهلوي مدينه حرام است»‪.‬‬
‫صحيح بخاري و صحيح مسلم‪.‬‬
‫منظور از درختاني كه قطع كردن آن‬
‫حرام است درختاني اسنت كنه با قدرت‬
‫الله عزوجل به طور طبيعي مي رويند و‬
‫رشند مني كننند و امنا درختانني كنه مردم‬
‫آنها را مي كارند اگر نيازي باشد كه آنرا‬
‫قطع كنند مانعي وجود ندارد‪.‬‬

‫‪ -8‬صبر كنيد جائزه داريد!‬

‫اينكنه ممكنن اسنت مسنلمان سناكن‬
‫مديننه بنه تنگني رزق و بعضني مصنيبتها و‬
‫سنننختي هنننا آزماينننش شود كنننه در آن‬
‫صنننورت شايسنننته اسنننت از صنننبر و‬
‫‪65‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫اسننتقامت و تحمننل كار بگيرد و همواره‬

‫خدا را شاكنننر باشننند‪ ،‬در حديثننني كنننه‬
‫أبوهريره رضي الله عنه روايت مي كند‬
‫رسنول گرامني صنلي الله علينه و آله و‬
‫سلم فرمودند‪:‬‬
‫(ل يصب على لواء الدينة و شدتا أحد من أمت إل كنت له‬
‫شفيعا يوم القيامسة أو شهيدا) «هيننچ كسنني از امننت‬
‫مننن نيسننت كننه بر سننختي و مصننيبت‬
‫مدينننه صننبر كننند مگننر اينكننه در روز‬
‫قيامننت شفيننع او خواهننم بود‪ ،‬يننا بر او‬
‫گواه خواهم بود»‪.‬‬
‫صحيح مسلم‪.‬‬
‫همچنين در صحيح مسلم آمده است‬
‫مهري نّ در زمان‬
‫كننه ابننو سننعيد مولي ال َ‬
‫حوادث حرة خدمننننت ابوسننننعيد خدري‬
‫رضني الله عننه آمند و بنا ايشان در بارة‬
‫كثرت عيال و فرزندان و گراننني قيمننت‬
‫هننا درد دل كرد‪ ،‬و نظننر خواسننت كننه‬
‫مدينه را ترك كند و به جاي ديگري برود‬
‫‪66‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫زيرا نمنني تواننند بر سننختي و دشواري‬

‫مدينه صبر كند!‬
‫صحابي جليل القدر ابو سعيد خدري‬
‫رضي الله عنه فرمود‪«:‬ويك!» من هرگز‬
‫چنين مشوره اي به تو نمي دهم‪ ،‬من از‬
‫رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم‬
‫شنيدم كه مي فرمودند‪:‬‬
‫(ل يصسب أحسد علي لوائهسا فيموت إل كنست له شفيعسا يوم‬
‫القيامة ازا كان مسلما) «هيچ كسي نيست كه‬
‫بر سننختي مدينننه صننبر كننند و بميرد‬
‫مگنر اينكنه منن در روز قيامنت شفينع‬
‫او خواهننم بود‪ ،‬البتننه اگننر مسننلمان‬
‫باشد»‪.‬‬
‫صحيح مسلم‪.‬‬

‫‪ -9‬دشمن مدينه ذوب مي شود!‬

‫اينكننه از آزار و اذيننت اهننل مدينننه‬
‫بپرهيزد‪ ،‬آزار و اذيننت هننر مسننلماني در‬
‫هر جا حرام است‪ ،‬اما در ديار مقدسي‬
‫مثل مكه مكرمه و مدينه منوره گناهش‬
‫سخت تر و بزرگتر است‪.‬‬
‫‪67‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫امام بخاري در صنننحيحش از سنننعد‬

‫بننن ابنني وقاص رضنني الله عنننه روايننت‬
‫مني كنند كنه فرمود از رسنول خدا صنلي‬
‫الله عليننه و آله و سننلم شنيدم كننه منني‬
‫فرمود‪:‬‬
‫(ل يك يد أ هل الدي نة أ حد إل اناع ك ما ينماع اللح ف الاء)‬
‫«هينچ كسني نيسنت كنه علينه اهنل مديننه‬
‫سنازش و توطئه كنند مگنر اينكنه هماننند‬
‫ذوب شدن نمننننك در آب ذوب خواهنننند‬
‫شد»‪.‬‬
‫صحيح بخاري‪.‬‬
‫و امام مسننلم در صننحيحش از ابننو‬
‫هريره رضي الله عنه روايت مي كند كه‬
‫فرمود رسنول خدا صنلي الله علينه و آله‬
‫و سلم فرمودند‪:‬‬
‫( من أراد أ هل هذه البلدة ب سوء (يع ن الدي نة) أذا به ال ك ما‬
‫يذوب اللح فس الاء) «هنر كنس در بارة اهنل‬
‫مدينه ارادة بدي داشته باشد خداوند‬
‫او را ذوب خواهد كرد همچنانكه نمك‬
‫در آب ذوب مي شود»‪.‬‬
‫‪68‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫‪ -10‬مغرور نشويد!‬
‫اينكه ساكن مدينة منوره نبايد مغرور‬
‫شود و از روي غرور و تكننبر بگوينند مننن‬
‫از سننناكنين مديننننه هسنننتم لذا منننن از‬
‫ديگران بهترم‪ ،‬چون سننكونت در مدينننه‬
‫اگر با عمل صالح و استقامت بر طاعت‬
‫خدا و رسننول صننلي الله عليننه و آله و‬
‫سنلم و دوري از گناه و نافرمانني نباشند‬
‫هينچ گوننه نفعني نخواهند داشنت بلكنه بر‬
‫عكنس بنه ضرر او تمام خواهند شند‪ ،‬در‬
‫موطنأ امام مالك آمده اسنت كنه سنلمان‬
‫فارسي رضي الله عنه فرمود‪:‬‬
‫(إن الرض ل تقدس أحدا و إناسس يقدس النسسسان عمله)‬
‫«زمين هيچ كس را مقدس نمي كند‬
‫آنچننننه كننننه بننننه انسننننان احترام و‬
‫شخصنيت و تقدس مني بخشند عمنل‬
‫اوست»‪.‬‬
‫‪69‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫گرچننه در سننندش انقطاع وجود دارد‬

‫ا ما معنايش صحيح است‪ ،‬و اين روايت‬
‫عينن مطابنق واقعينت اسنت زيرا خداونند‬
‫َ‬ ‫متعال ميفرمايند‪ :‬إ َ َ‬
‫عنْدَ الل ّس ِ‬
‫ه‬ ‫مك ُس ْ‬
‫م ِ‬ ‫ن أكَْر َ‬‫ِس ّ‬
‫م «گرامننني ترينننن شمنننا در نزد‬ ‫أَت ْ َ‬
‫قاك ُسسس ْ ‪‬‬
‫خداوند پرهيزگارترين شماست»‪.‬‬
‫حجرات‪13 :‬‬
‫اينن ينك واقعينت روشنن و غينر قابنل‬
‫انكار اسنت كنه شهنر مديننه در هنر زمان‬
‫محنل زندگني طبقات مختلف مردم بوده‬
‫اسنت‪ .‬همچنانكنه مردم صنالح و نيكوكار‬
‫در ايننن شهننر مقدس زندگنني ميكرده‪،‬‬
‫انسننانهاي شرور و بدكار نيننز در اينجننا‬
‫مي زيسته اند‪.‬‬
‫انسننان هاي صنالح و نيكنو از اعمال‬
‫نيننك شان اسننتفاده ميكنننند امننا شهننر‬
‫مديننه بنا همنه تقدسني كنه دارد بنه افراد‬
‫شرينننر و بدكار تقدس نمننني بخشننند‪ ،‬و‬
‫شخصيت پست آنها را عوض نمي كند‪.‬‬
‫‪70‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫مثنل نسنب كنه هينچ انسناني فقنط‬

‫بدليننل اينكننه از فلن خاندان شريننف و‬
‫محترم اسنت اينن شرافنت و بزرگواري‬
‫خاندان‪ ،‬بدون عمل صالح در نزد خداوند‬
‫برايش نفعي نخواهد داشت‪ ،‬زيرا پيامبر‬
‫گرامنني صننلي الله عليننه و آله و سننلم‬
‫فرمودند‪:‬‬
‫(من بطأ به عمله ل يسرع به نسبه) «كسي كه‬
‫عملش او را عقب بيندازد نسبش‬
‫نمي تواند او را جلو بيندازد»‪ .‬يا به‬
‫او شخصيت ببخشد‪.‬‬
‫صحيح مسلم‪.‬‬
‫پس كسي كه عملش او را از بهشت‬
‫باز دارد نسنبش او را بنه بهشنت نخواهند‬
‫رساند‪.‬‬
‫‪ -11‬در مدينه طالب علم باشيد!‬
‫به عنوان آخرين نقطه در اين رابطه‬
‫عرض ميكنننم كننه هننر مسننلمان سنناكن‬
‫مديننة طيبنه بايند بدانند كنه او در شهري‬
‫زندگني ميكنند كنه روزي سنر چشمنة نور‬
‫‪71‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫و علم و هداينت بوده اسنت‪ ،‬علم نافعني‬

‫كننه انسننان را بننا ديننن و قرآن و راههاي‬
‫رسننيدن بننه خدا آشنننا ميكننند از همينجننا‬
‫سنر چشمنه گرفتنه و بنه سنراسر جهان‬
‫رسيده است‪.‬‬
‫بنابر اينن هنر مسنلمان سناكن مديننه‬
‫بايند حرص و علقنة شديند داشتنه باشند‬
‫كننه علم شرعنني و ديننني حاصننل كننند‪،‬‬
‫علمنني كننه در پرتننو آن بتواننند خدا را بننا‬
‫بصننيرت و دانننش و بينننش بشناسنند و‬
‫بپرسنتد‪ .‬بنه سنوي رضاينت و خوشنودي‬
‫ذات متعالش حركنت كنند و همچنينن در‬
‫پرتو نور اين علم بتواند ديگران را نيز با‬
‫بصنيرت و داننش و بيننش بنه سنوي دينن‬
‫خدا و رضاينت و خوشنودي او تعالي فرا‬
‫خواننند‪ ،‬بخصننوص اگننر ايننن طلب و ياد‬
‫گيري در مسننجد رسننول الله صننلي الله‬
‫عليه و آله و سلم باشد‪.‬‬
‫در حديثني كنه ابنو هريره رضني الله‬
‫عنه روايت ميكند مي فرمايد‪ :‬از رسول‬
‫‪72‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫خدا صلي الله عليه و آله و سلم شنيدم‬

‫كه مي فرمودند‪:‬‬
‫(من دخل مسجدنا هذا يتعلم خيا أو يعلمه كان كالجاهد ف‬
‫سبيل ال و من دخله لغ ي ذلك كان كالنا ظر إل ما ل يس له)‬
‫«هنر كنس در اينن مسنجد منا داخنل‬
‫شود و خيري (علم شرعننننننننني) ياد‬
‫بگيرد يننا بننه ديگران ياد دهنند مانننند‬
‫مجاهند فني سنبيل الله اسنت‪ ،‬و هنر‬
‫كنس براي غينر اينن مقصند به مسنجد‬
‫منا داخنل شود ماننند كسني اسنت كنه‬
‫بنه چيزي نگاه ميكنند كنه متعلق بنه او‬
‫‪1‬‬
‫نيست»‪.‬‬
‫آداب زيارت مدينه‬
‫‪‬‬

‫‪1‬‬
‫‪ -‬مسند امام احمد و سنن ابن ماجه و غيره‬
‫شاهدي نيز در معجم طبراني به روايت سهل بن‬
‫سعد رضي الله عنه آمده است‪.‬‬
‫‪73‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫همچنان كنه سنكونت در مديننه آدابني‬

‫دارد زيارت آن نينز آدابني دارد‪ .‬هنر زائر‬
‫مدينننه مكلف اسننت بخننش مهمنني از‬
‫آدابنني كننه براي سنناكنين مدينننه عرض‬
‫كرديم و جنبة عمومي دارد رعايت كند‪،‬‬
‫علوه بر آن آدابني ديگري نينز هسنت كنه‬
‫بننا اختصننار بننه عرض منني رسننانيم از‬
‫جمله‪:‬‬
‫شايسته است مسلمان بداند كه هر‬
‫زائر مدينننه كننه قصنند آمدن بننه مدينننه‬
‫منوره را دارد مشخصننا نيننت كننند كننه‬
‫براي ديدن و زيارت مسنجد رسنول الله‬
‫صنلي الله علينه و آله و سنلم و بنه نينت‬
‫عبادت و نماز خواندن در آن مننننني رود‬
‫زيرا پيامبر گرامي صلي الله عليه و آله‬
‫و سلم فرمودند‪:‬‬
‫(ل تشد الرحال إل إل ثلثة مساجد‪ :‬السجد الرام‪ ،‬و‬
‫مسجدي هذا‪ ،‬والسجد القصى) «سفر به قصد‬
‫عبادت جز به سه مسجد جايز‬
‫‪74‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫نيست‪ ،‬مسجد الحرام و اين مسجد‬

‫من‪ ،‬و مسجد القصي»‪.‬‬
‫صحيح بخاري و صحيح مسلم‪.‬‬
‫اينن حدينث دللت ميكنند كنه سنفر بنه‬
‫قصد عبادت به هيچ جاي ديگري جز اين‬
‫سنه مسنجد درسنت نيسنت چنه مسنجد‬
‫باشند چنه هنر جاي ديگري‪ .‬شدالرحال ينا‬
‫سفر به قصد عبادت يعني اينكه انسان‬
‫از سننفرش بننه آن مسننجد فقننط قصنند‬
‫تقرب و نزديكنني بننه خداوننند را داشتننه‬
‫باشد‪.‬‬
‫در سننن نسنايي از ابنو هريره رضني‬
‫الله عنننه روايننت اسننت كننه فرمود‪ :‬بننا‬
‫بصره ابن ابي بصره الغفاري رضي الله‬
‫عننه ملقات كردم پرسنيد از كجنا آمدي؟‬
‫گفتننننم‪ :‬از طور فرمود‪ :‬اگننننر قبننننل از‬
‫رفتننننت ترا مننني ديدم نمننني گذاشتنننم‬
‫بروي‪ ،‬گفتنننم‪ :‬چرا؟ فرمود‪ :‬از رسنننول‬
‫الله صلي الله عليه و آله و سلم شنيدم‬
‫مني فرمودنند‪ :‬اسنباب سنفر بسنته نمني‬
‫شود جنننز براي سنننه مسنننجد‪ :‬مسنننجد‬
‫‪75‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫الحرام‪ ،‬و اين مسجد من‪ ،‬و مسجد بيت‬

‫المقدس»‪.‬‬
‫سنن نسايي‪.‬‬
‫اينن حديثني كنه صنحابي جلينل القدر‬
‫بصنره ابنن ابني بصنره غفاري رضني الله‬
‫عننننه از آن اسنننتدلل كرده كنننه سنننفر‬
‫عبادت جنز سنه مسنجد مذكور بنه هينچ‬
‫جاي ديگري جايز نيست حديث صحيحي‬
‫است‪.‬‬
‫بنابر ايننن مسننلماني كننه بننه مدينننه‬
‫منوره بيايننند زيارت دو مسنننجد و سنننه‬
‫قبرستان شرعا برايش جايز است‪ .‬يكي‬
‫مسجد رسول الله صلي الله عليه و آله‬
‫و سنننلم و ديگري مسنننجد قباء‪ .‬در بارة‬
‫فضيلت نماز در ينننننن دو مسنننننجد قبل‬
‫دلئلي به عرض رسانيديم‪.‬‬

‫زيارت سه قبرستان در مدينه‬

‫‪76‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫سنه قبرسنتاني كنه زيارت آنهنا شرعنا‬

‫جايز است‪:‬‬
‫يكي قبر خود رسول الله صلي الله‬
‫علينننننه و آله و سنننننلم و دو صنننننحابة‬
‫بزرگوارشان ابوبكنننر صنننديق و عمنننر‬
‫فاروق رضي الله عنهما است‪.‬‬
‫دوم‪ :‬قبرسننننتان بقيننننع و سسسسوم‬
‫قبرستان شهداي أحد‪.‬‬

‫زائر چگونه زيارت كند؟‬

‫هنر گاه زائر براي زيارت قنبر رسنول‬
‫الله صنلي الله علينه و آله و سنلم و قنبر‬
‫دو صننحابة عزيزشان رضنني الله عنهمننا‬
‫برود‪ ،‬بايننننند از طرف جلو بيايننننند و رو‬
‫بطرف قنننبر بايسنننتد و طبنننق ضوابنننط‬
‫شرعنني زيارت كننند‪ ،‬و از زيارت بدعنني‬
‫يعنني زيارتني كنه در آن بدعنت وكارهاي‬
‫خلف شريعننننت وجود داشتننننه باشنننند‬
‫بپرهيزد‪.‬‬
‫‪77‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫زيارت رسول الله‬

‫صلي الله عليه و آله و سلم‬
‫زيارت شرعني اينن اسنت كنه اول بنه‬
‫رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم‬
‫سنننلم كنننند و بنننا كمال ادب و صنننداي‬
‫آهسنننته براي آنحضرت دعنننا كنننند‪ ،‬مثل‬
‫ميگويد‪:‬‬
‫(ال سلم عل يك يا ر سول ال و رح ة ال و بركا ته صلى ال‬
‫وسسلم و بارك عليسك و جزاك ال أفضسل مسا جزى نسبيا عسن‬
‫‪1‬‬
‫أمته)‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪ -‬ينا بنا اينن الفاظ سنلم كنند‪( :‬ال سلم عل يك يا نب ال ‪ ،‬ال سلم‬
‫عليك يا خية ال من خلقه‪ ،‬السلم عليك يا سيد الرسلي و إمام التقي‪ ،‬أشهد‬
‫أ نك قد بل غت الر سالة و أد يت الما نة و ن صحت ال مة وجاهدت ف ال حق‬
‫جهاده)‪.‬‬
‫بر گرفته از کتاب التحقيق واليضاح‪ .‬مترجم‪.‬‬
‫‪78‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫زيارت ابوبكرصديق و عمر فاروق‬

‫رضي الله عنهما‬
‫آنگاه به حضرت ابوبكر صديق رضي‬
‫الله عنننه سننلم ميدهنند و برايشان دعننا‬
‫ميكننند سننپس بننه حضرت عمننر فاروق‬
‫رضني الله عننه سنلم ميدهند و برايشان‬
‫دعا ميكند‪.‬‬
‫شايسنته اسنت امنت اسنلمي بويژه‬
‫زائران مدينننة منوره بدانننند كننه ايننن دو‬
‫شخصننيت و دو خليفننة راشنند از سننوي‬
‫خداونند متعال بنه انعامات و احسنانات و‬
‫افتخاراتي دست يافته اند كه هينچ كس‬
‫ديگري نظير آنرا بدست نياورده است‪.‬‬
‫افتخارات ابوبكر صديق‬
‫رضي الله عنه‬
‫صلي الله عليه و آله و‬ ‫اولين و آخرين رفيق پيامبر‪:‬‬
‫سلم‪.‬‬
‫شخصنيت اول ابوبكنر صنديق رضني‬
‫الله عنننه خليفننة راشنند‪ ،‬مرد حكيننم و‬
‫‪79‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫صادق و مدير و مدبر و شجاعي بود كه‬

‫وقتننني خداونننند متعال پيامنننبر عزيزش‬
‫صننلي الله عليننه و آله و سننلم را براي‬
‫بيان حنق و نشنر هداينت مبعوث فرمود‬
‫از ميان مردان‪ ،‬ايشان اولينن شخصنيتي‬
‫بود كه به رسول گرامي صلي الله عليه‬
‫و آله و سلم ايمان آورد‪.‬‬
‫اولين فدايي اسلم‪:‬‬
‫سيزده سال كامل يعني تمام مدتي‬
‫كه رسول بزرگوار صلي الله عليه و آله‬
‫و سننلم پننس از بعثننت در مكننه سننپري‬
‫كردننند ايشان بننا رسننول الله صننلي الله‬
‫عليه و آله و سلم همواره يكجا بود و در‬
‫تحمل مشكلت و سختي ها و تقديم هر‬
‫گونه فداكاري جاني و مالي همچون يك‬
‫فداينننني جان نثار‪ ،‬در كنار آن رسننننول‬
‫بشيننر و نذيننر صننلي الله عليننه و آله و‬
‫سلم بود‪.‬‬
‫صلي الله عليه و آله و سلم‪.‬‬ ‫در ركاب پيامبر‪:‬‬
‫‪80‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫هنگامنني كننه خداوننند بننه پيامننبرش‬

‫صنلي الله علينه و آله و سنلم دسنتور ينا‬
‫اجازة هجرت صنننننادر فرمود ايشان در‬
‫مسير هجرت به مدينة منوره تنها رفيق‬
‫غار و همسفر راه ايشان بود‪.‬‬

‫ستايش قرآن از ابوبكر!‪ :‬رضی الله عنه‪.‬‬

‫خداوند عزوجل در اين باره آياتي در‬
‫كلم الله مجيدش نازل فرمود‪:‬‬
‫َ‬
‫ه إِذْ‬ ‫ه الل ّسسس ُ‬ ‫صَر ُ‬‫د ن َسسس َ‬ ‫ق ْ‬ ‫ف َ‬‫ه َ‬ ‫صُرو ُ‬ ‫‪‬إِل ّ تَن ْسسس َ ُ‬
‫ن إِذْ‬ ‫ي اثْنَي ْس ِ‬ ‫فُروا ثَان ِس َ‬ ‫ن كَ َ‬ ‫ذي َس‬ ‫ه ال ّ ِ‬ ‫ج ُس‬ ‫خَر َ‬ ‫أَ ْ‬
‫هل‬ ‫حب ِ‬ ‫ل ل ِسسصا ِ‬ ‫قو ُ‬ ‫ر إِذْ ي َ ُ‬ ‫غا‬ ‫في ال ْ َ‬ ‫ما ِسس‬ ‫ه َسس‬ ‫ُ‬
‫َ َ َ َ ِ ّسسَ‬ ‫ِّسسَ‬ ‫َ‬
‫ه‬‫عن َسسا فأنَْزل الل ُ‬ ‫م َ‬ ‫ه َ‬ ‫ن الل َ‬ ‫ن إ ِسس ّ‬ ‫حَز ْسس‬ ‫تَ ْ‬
‫َ‬
‫ها‬‫و َ‬ ‫م تََر ْ‬ ‫جنُوٍد ل َ ْ‬ ‫وأيَّد َهُ ب ِ ُ‬ ‫ه َ َ‬ ‫علَي ْس ِ‬ ‫ه َ‬ ‫سكِينَت َ ُ‬ ‫َ‬
‫سفلى‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ن كفُروا ال ّسس‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ذي َسس‬ ‫ة ال ِ‬‫ّ‬ ‫م َ‬ ‫َ‬
‫ل كل ِ‬ ‫ع َ‬ ‫ج َ‬ ‫و َ‬
‫ّ سَ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ّ َسَ‬ ‫َ‬
‫َ‬
‫زيٌز‬ ‫ع ِ‬ ‫ه َ‬ ‫والل ُ‬ ‫علي َ سا َ‬ ‫ي ال ُ‬ ‫ه َس‬ ‫ه ِ‬ ‫ة الل ِ‬ ‫م ُ‬ ‫وكل ِ َ‬ ‫َ‬
‫م‪« ‬اگر پيغمبر را ياري نكنيد خدا‬ ‫َ ِ ٌ‬‫ي‬ ‫ك‬ ‫ح‬
‫او را ياري كرد هنگامی كننننه كافران‬
‫او را بيرون كردنننند در حالي كنننه او‬
‫دومين نفر بود‪ ،‬هنگامي كه آن دو در‬
‫‪81‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫غار بودنننند‪ ،‬در اينننن هنگام پيغمنننبر‬

‫خطاب بننه رفيقننش گفت‪ :‬غننم مخور‬
‫كننه خدا بننا ماسننت خداوننند آرامننش‬
‫خود را بهرة او ساخت و پيغمبر را با‬
‫سننپاهياني ياري داد كننه شمننا آنان را‬
‫نمننني ديديننند و سنننر انجام سنننخن‬
‫كافران را مغلوب كرد و سنننخن الله‬
‫هميشنننه غالب بوده و خواهننند بود و‬
‫خدا با عزت و حكيم است»‪.‬‬
‫توبه‪40 :‬‬
‫حضرت صديق ده سال ديگر با رسول‬
‫الله صلي الله عليه و آله و سلم در مدينه‬
‫همراه بود‪ ،‬تقريبا در تمام غزوات و‬
‫جنگهاي بزرگي كه خود آن پيامبر مجاهد و‬
‫دعوتگر صلي الله عليه و آله و سلم‬
‫فرماندهي يا رهبري كردند ايشان شركت‬
‫داشت‪.‬‬
‫هنگامي كه رسول معظم اسلم صلي‬
‫الله عليه و آله و سلم وفات كردند‪،‬‬
‫شوراي مهاجرين و انصار خلفت اسلمي‬
‫را به ايشان سپرد و ايشان به بهترين و‬
‫‪82‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫كاملترين وجه ممكن نظام خلفت را اداره‬

‫كرد‪.‬‬
‫وقتي كه ايشان و فات كرد خداوند به‬
‫عنوان يك مهر استثنايي بر ليست‬
‫افتخارات صديق افتخار ديگري به ايشان‬
‫هديه كرد و به پاس ايمان صادقانه و‬
‫رفاقت مخلصانه و بي شائبه با رسول‬
‫مكرم صلي الله عليه و آله و سلم خداوند‬
‫توفيق داد كه همانند زندگي دنيا‪ ،‬پس از‬
‫مردن هم در كنار رفيق و محبوب‬
‫هميشگی اش صلي الله عليه و آله و سلم‬
‫دفن گردد‪ ،‬و هر گاه به حكم و ارادة‬
‫خداوند‪ ،‬مردم از قبرها بر انگيخته شوند‬
‫انشاء الله حضرت ابوبكر صديق هم با‬
‫رفيق دائم شان در بهشت خواهد بود‪ ،‬و‬
‫اين فضل و احسان خداوند است كه به هر‬
‫‪83‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫كس بخواهد مي دهد و خداوند داراي‬

‫‪1‬‬
‫فضل بزرگ است‪.‬‬

‫افتخارات عمر فاروق‬

‫رضي الله عنه‬

‫‪ -1‬وفات ايشان بعد از غروب روز سه شنبه ‪22‬‬

‫جمادي الخر سال ‪ 13‬هن ق (مصادف با ‪ 22‬اگست‬
‫‪ 632‬م)مانند رسول مکرم صلي الله عليه و آله و‬
‫سلم در سن ‪ 63‬سالگی در مدينة منوره بود‪ .‬اين‬
‫شيرمرد دلير و حکيم‪ ،‬و مؤمن قاطع و غيور‪ ،‬با‬
‫ايمانی راسخ و مديريتی هوشمندانه‪ ،‬دو سال و سه‬
‫ماه و دو روز در بحرانی ترين و آشفته ترين اوضاع‬
‫سياسی اسلم‪ ،‬کشتی امت اسلمي را به ساحل‬
‫نجات هدايت کرد‪ ،‬در شرايطی که با وفات پيامبر‬
‫گرامی صلي الله عليه و آله و سلم دشمنان زخم‬
‫خوردة اسلم‪ ،‬نابود کردن اين دين الهی را از هر‬
‫زمان ديگری آسانتر می ديدند‪ ،‬اما خداوند نورش را‬
‫کامل می کند اگر چه کافران و مجرمان ناپسند‬
‫بپندارند‪ .‬لذا اين ضرب المثل معروف است‪ :‬ردة ل‬
‫أبابکر لا‪.‬‬
‫سعديا! مرد نکونام نميرد هرگز ‪ ‬مرده آنست که‬
‫نامش به نکويي نبرند‪.‬‬
‫‪84‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫عمنر فاروق رضني الله عننه چهلمينن‬

‫شخنننننص و قويترينننننن و مؤثرترينننننن‬
‫شخصننيتي بود كننه بننه اسننلم مشرف‬
‫گرديند‪ ،‬قبنل از اينكنه بنه اسنلم مشرف‬
‫شود علينه مسنلمانان خيلي سنخت بود‪.‬‬
‫اما وقتي خداوند او را به اسلم هدايت‬
‫نمود تمام قوت و شدت خود را علينننننه‬
‫كافران بكار برد‪.‬‬
‫مسنننننننننلمان شدن ايشان عزت و‬
‫افتخار بزرگي براي اسنلم و مسنلمانان‬
‫بود‪ ،‬چنانكننه عبدالله بننن مسننعود رضنني‬
‫الله عننه مني فرمايند‪ (:‬ما زل نا أعزة م نذ أ سلم ع مر)‬
‫«از روزي كننه عمننر مسننلمان شنند مننا‬
‫مسلمانان همواره عزيز و سر بلند بسر‬
‫مي برديم»‪.‬‬
‫صحيح بخاري‪.‬‬
‫صلي الله عليه و آله و سلم‪.‬‬ ‫در صحبت پيامبر‪:‬‬
‫عمنننر فاروق رضننني الله عننننه تنننا‬
‫زمانيكننه رسننول الله صننلي الله عليننه و‬

‫مترجم‪.‬‬
‫‪85‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫آله و سننلم در مكننة مكرمننه بودننند‪ ،‬در‬

‫كنار ايشان بننننا كمال ايمان و اخلص و‬
‫صنننداقت و شجاعنننت جان نثاري نمود‪،‬‬
‫وقتني كنه رسنول الله صنلي الله علينه و‬
‫آله و سنلم بنه مديننه هجرت كردنند‪ ،‬بنا‬
‫ايشان هجرت كرد‪ ،‬و در تمام غزوات بنا‬
‫رسنول گرامني صنلي الله علينه و آله و‬
‫سلم شركت نمود‪.‬‬
‫هنگامني كه ابوبكنر صديق رضني الله‬
‫عنننه بننه خلفننت انتخاب شدننند حضرت‬
‫عمننر فاروق بننه عنوان معاون و مشاور‬
‫ارشد ايشان ايفاي وظيفه نمود‪ ،‬پس از‬
‫حضرت صنننديق ايشان توسنننط شوراي‬
‫مهاجرين و انصار به خلفت انتخاب شد‬
‫و بينش از ده سنال در اينن سنمت باقني‬
‫ماند‪.‬‬
‫عادل ترين كشور گشای تاريخ!‪:‬‬
‫در ايننن مدت كشورهننا فتننح نمود و‬
‫دائرة فتوحات اسنلمي را گسنترش داد‪،‬‬
‫دو امپراطوري بزرگ فارس و روم كنننه‬
‫‪86‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫دو دشمنن آشكار اسنلم بودنند در زمان‬

‫ايشان بنننا شكسنننت مواجنننه شدنننند‪ ،‬و‬
‫خزانه ها و سرمايه هاي قيصر و كسري‬
‫چنانكنه پيامنبر صنادق و مصندوق صنلي‬
‫الله علينه و آله و سنلم پينش بينني كرده‬
‫بودننند‪ ،‬توسننط عمننر فاروق در راه خدا‬
‫خرج شد‪.‬‬
‫شهادت در محراب حرم‪:‬‬
‫جالب است كه اين پيش بيني رسول‬
‫معظنم صنلي الله علينه و آله و سنلم را‬
‫خداو ند در ليست افتخارات عمر فاروق‬
‫رضني الله عننه قرار داد‪ ،‬هنگامني كنه به‬
‫‪87‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫شهادت رسننيد‪ 1‬خداوننند خواسننت مهننر‬

‫افتخار ديگري نيننز بر كار نامننة امتيازات‬
‫ايشان بزنند تنا بدينوسنيله بنه امنت تفهينم‬
‫كند كه پاداش خدمت و فداكاري در راه‬
‫ديننن و دفاع مسننتمر از اسننلم و پيامننبر‬
‫گرامي صلي الله عليه و آله و سلم مي‬
‫توانننند همسنننايگي آن رسنننول بزرگوار‬
‫‪ -1‬شهادت اين ابرمرد بي نظير تاريخ بشريت به‬
‫دست يك غلم خائن مجوسي به نام ابولؤلؤ هنگام‬
‫نماز صبح در محراب مسجد پيامبر صلي الله عليه و‬
‫آله و سلم صورت گرفت! ايشان در تاريخ ‪27‬‬
‫ذوالحجه مجروح و پنج روز بعد‪ ،‬يعنی يکشنبه يکم‬
‫محرم سال ‪23‬هن ق در سن ‪ 63‬سالگی به آرزوی‬
‫ديرينه شان يعنی شهادت در مدينه طيبه نائل آمدند‪.‬‬
‫حضرت عمر فاروق رضي الله عنه در تمام مدت ده‬
‫سال و شش ماه و چند روزي كه خلفت نمود چنان‬
‫افتخار آفريد که حتی دشمنان اسلم بناچار به‬
‫شهامت و مديريت و کفايت و عدالت و پارسايي و‬
‫تقوا و بزرگواری ايشان اعتراف دارند‪ .‬حکيم‬
‫ابوالقاسم فردوسی چه خوش سروده است‪:‬‬
‫عمر كرد اسلم را آشكار ‪ ‬بياراست گيتی چو باغ‬
‫بهار‪.‬‬
‫مترجم‪.‬‬
‫‪88‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫صننلي الله علينه و آله و سننلم در دنيننا و‬

‫آخرت باشد‪.‬‬
‫لذا به ايشان نيز پس از وفات عزت‬
‫و كرامنننننننننت و افتخار فوق العاده اي‬
‫نصنننننننيب فرمود و در كنار رسنننننننول‬
‫محبوبنش صنلي الله علينه و آله و سنلم‬
‫جاينش داد‪ ،‬و در روز محشنر كنه انسنانها‬
‫از قننبرهايشان بر خيزننند حضرت فاروق‬
‫رضنني الله عنننه نيننز بننا پيامننبر گرامنني‬
‫صلي الله عليه و آله و سلم و دوست و‬
‫يار هميشگننننننننني شان انشاء الله وارد‬
‫بهشنت خواهند شند‪ ،‬اينن فضنل رحمنت و‬
‫احسنان خداونند اسنت كنه بنه هنر كنس‬
‫بخواهند مني دهند و خداونند داراي فضنل‬
‫بزرگ است‪.‬‬

‫كاش مي شناختند!‬
‫‪89‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫آينا شخصنهاي بني نظيري مثنل اينن‬

‫مردان بزرگ و اسننتثنايي تاريننخ ابوبكننر‬
‫صديق و عمر فاروق رضي الله عنهما با‬
‫ايننن همننه فضائل و منزلت و افتخارات‬
‫بزرگ و بنه ياد ماندنني شايسنتة آننند كنه‬
‫بعضني كيننه جويان در بارة آنان كيننه بنه‬
‫دل بگيرننند يننا بعضنني لعنننت فروشان و‬
‫نفريننن پسننندان آنان را لعنننت و نفريننن‬
‫كنند‪ ،‬خدايا! از گمراهي و رسوايي به تو‬
‫پناه مي جوييم‪.‬‬
‫َ‬
‫ن‬‫ذي َسسس‬ ‫وانِن َسسسا ال ّ ِ‬
‫خ َ‬ ‫وِل ِ ْ‬ ‫فْر لَن َسسسا َ‬ ‫غ ِ‬‫‪َ‬ربَّن َسسسا ا ْ‬
‫في‬ ‫ل ِسسس‬ ‫ع ْ‬
‫ج َ‬‫ول ت َ ْ‬ ‫ن َ‬ ‫قونَا بِاْل ِ َي َ‬
‫ما ِسسس‬ ‫سب َ ُ‬
‫َسسس‬
‫منُوا َربَّن َسسا إِن ّسسَكَ‬ ‫نآ َ‬ ‫ذي َسس‬ ‫ّ‬
‫غل لِل ِ‬‫ً‬ ‫ّ‬ ‫قلُوبِن َسسا ِ‬ ‫ُ‬
‫م‪« ‬پروردگارا! مننا را و‬ ‫حي ٌ س‬ ‫ف َر ِ‬ ‫ؤو ٌ س‬ ‫َر ُ‬
‫برادران منا را كنه در ايمان آوردن بر‬
‫منا پيشني گرفتنه انند بيامرز‪ .‬و كيننه‬
‫اي نسنننبت بنننه مؤمنان در دلهايمان‬
‫جاي مده‪ ،‬پروردگارا! تو داراي رأفت‬
‫‪1‬‬
‫و رحمت فراوني هستي»‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ -‬حشر‪10 :‬‬
‫‪90‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫هدَيْتَن َسسا‬‫عدَ إِذْ َ‬ ‫قلُوبَن َسسا ب َ ْ‬

‫غ ُ‬ ‫ز ْسس‬‫‪َ‬ربَّن َسسا ل ت ُ ِ‬
‫َ‬ ‫ة إِن َّس َ‬ ‫ن لَدُن ْس َ‬
‫ت‬‫ك أن ْس َ‬ ‫م ً‬
‫ح َ‬ ‫ك َر ْ‬ ‫م ْس‬ ‫ب لَن َسا ِ‬‫ه ْس‬‫و َ‬ ‫َ‬
‫ب‪« ‬پروردگارا! دلهاي منننا را‬ ‫ها‬‫َ‬
‫َ ّ ُسسس‬ ‫و‬ ‫ْ‬ ‫ال‬
‫منحرف مگردان بعنند از آنكننه مننا را‬
‫هداينننت نموده اي‪ ،‬و از جاننننب خود‬
‫بمننننا رحمتنننني عطننننا كننننن بيگمان‬
‫‪1‬‬
‫بخشايشگر فقط توئي»‪.‬‬
‫حكم دشنام صحابه‬
‫رضي الله عنهم‬
‫علمه ابن كثير رحة ال عليه در تفسير‬
‫آية كريمه‪:‬‬
‫عن ْ ُ‬
‫ه‬ ‫ن َ‬ ‫و َ‬ ‫ه ْ‬
‫ما تُن ْ َ‬ ‫جتَنِبُوا كَبَائَِر َ‬ ‫ن تَ ْ‬ ‫‪‬إ ِ ْ‬
‫م‬ ‫ُ‬
‫خلك ْ‬‫ْ‬ ‫ونُدْ ِ‬‫م َ‬ ‫ُ‬
‫سي ِّئَاتِك ْ‬
‫م َ‬ ‫ُ‬
‫عنْك ْ‬
‫فْر َ‬ ‫نُك َ ِّ‬
‫ً ‪2‬‬
‫خل ً كَِريما ‪‬‬ ‫مدْ َ‬ ‫ُ‬

‫‪1‬‬
‫‪ -‬آل عمران‪8 :‬‬

‫‪2‬‬
‫‪« -‬اگنر از گناهان كنبيره بپرهيزيند كنه از آن نهني‬
‫شده ايد‪ ،‬گناهان صغيرة شما را از شما ميزدائيم‬
‫و شمنننا را بنننه جايگاه بزرگواراننننه اي وارد مننني‬
‫گردانيم»‪.‬‬
‫‪91‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫مي نويسد از ابن ابي حاتم و ايشان‬

‫سم روايت مي‬ ‫مق َ‬
‫با سند خودش از ابن ِ‬
‫كند كه فرمود‪:‬‬
‫در نزد علماء اين قاعده مسلم است‬
‫كه‪:‬‬
‫(شتسم أبس بكسر و عمسر رضسى ال عنهمسا مسن الكبائر)‬
‫«دشنام دادن ابوبكننر و عمننر رضنني‬
‫الله عنهمننننننا جزو گناهان كننننننبيره‬
‫است»‪.‬‬
‫سنپس ابنن كثينر رح ة ال عل يه مني فرمايند‪:‬‬
‫مي گويم‪:‬‬
‫(و قد ذهب طائفة من العلماء إل تكفي من سب الصحابة)‬
‫«گروهني از علماء عقيده دارنند كنه‬
‫هنر كنس صنحابه را دشنام دهند كافنر‬
‫مي شود»‪.‬‬
‫اينن رواينت از ابنن مالك ابنن اننس‬
‫رحة ال عليه نيز نقل شده است‪.‬‬
‫محمد بن سيرين مي فرمايد‪:‬‬

‫نساء‪31 :‬‬
‫‪92‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫(ما أظن أحدا يبغض أبابكر و عمر و هو يب رسول ال‬

‫صلي ال عليه و آله و سلم) «گمان نميكنم كه‬
‫كسي واقعا رسول الله صلي الله عليه‬
‫و آله و سلم را دوست بدارد ولي با ابو‬
‫بكر و عمر رضي الله عنهما بغض و‬
‫كينه داشته باشد»‪ .‬سنن ترمذي‬
‫پايان سخنان ابن كثير رحة ال عليه‪.‬‬

‫زيارت بدعت‬
‫چند امر را در بر مي گيرد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫مشكل گشا فقط الله!‬
‫اول‪ :‬اينكننه از كارهاي نادرسننت در‬
‫هنگام زيارت اين است کهن رسنول الله‬
‫صلي الله عليه و آله و سلم را به كمك‬
‫بخواننند و از ايشان طلب كمننك و مدد و‬
‫ياري كنننند‪ ،‬مثل از ايشان بخواهننند كنننه‬
‫نيازهاي او را بر آورده كند يا مشكلتش‬
‫را بر طرف نمايند ينا ديگنر چيزهايني را‬
‫كننننه جننننز خدا از كننننس ديگري نباينننند‬
‫‪93‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫خواسننننت‪ ،‬زيرا دعننننا عبادت اسننننت و‬

‫عبادت جنننز براي خداونننند انجام نمننني‬
‫گيرد‪ ،‬رسنول گرامني صنلي الله علينه و‬
‫آله و سلم فرمودند‪:‬‬
‫(الدعاء هسسو العبادة) «دعان ننخودشن ننعبادت‬
‫‪1‬‬
‫است»‪.‬‬
‫و عبادت حنق خداسنت‪ ،‬و ذره اي از‬
‫حننننق خدا را بننننه غيننننر خدا دادن جائز‬
‫نيسننت‪ ،‬شرك هميننن اسننت كننه آنچننه‬
‫متعلق بننه خداسننت غيننر خدا را در آن‬
‫شريك كنند‪.‬‬
‫پنس اينن فقنط ذات بني نياز خداونند‬
‫اسنت كنه از او اميند بايند داشنت و او را‬
‫در سننختيها و مشكلت فرا خواننند‪ ،‬غيننر‬
‫از ذات متعال و بننننني نياز خداونننننند از‬
‫هيچکس ديگري نبايد کمک خواست‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪ -‬اينن حدينث صنحيحي اسنت كنه ابنو داود و ترمذي‬
‫آنرا روايننت كرده اننند و ترمذي منني فرماينند‪ :‬حديننث‬
‫حسن صحيح‪.‬‬
‫‪94‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫براي رسنول گرامني صنلي الله علينه‬

‫و آله و سننلم باينند دعننا نمود‪ ،‬همچنيننن‬
‫براي كسنناني كننه بننه تعننبير قرآن كريننم‬
‫مرده اند بايد برايشان دعا كرد نه اينكه‬
‫بنه جاي خداونند بني نياز آنهنا را در دعنا‬
‫فرا خواند‪.‬‬
‫زندگی برزخ‬
‫البتنننننه اينننننن موضوع براي همگان‬
‫روشنن اسنت كنه رسنول الله صنلي الله‬
‫علينننه و آله و سنننلم در قنننبرشان زنده‬
‫هسنننتند بننه ايننن زندگنني در اصننطلح‬
‫شرعني زندگني برزخني گفتنه مني شود‪،‬‬
‫كنه از زندگني شهداء كاملتنر اسنت‪ ،‬ولي‬
‫كيفيننت و چگونگنني ايننن زندگنني را جننز‬
‫خداوند متعال كسي نمي داند‪ ،‬طبعا اين‬
‫زندگي با زندگي قبل از مردن و زندگي‬
‫پننس از بر انگيختننه شدن كامل متفاوت‬
‫است‪.‬‬
‫زندگنني رسننول گرامنني صننلي الله‬
‫عليننه و آله و سننلم و همچنيننن زندگنني‬
‫‪95‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫شهداء نوعني احسنان و اكرام از طرف‬

‫خداونند بنه آنان و فقنط براي لذت بردن‬
‫از نعمننت هاي خداوننند متعال در ايننن‬
‫مرحله يعني در عالم برزخ است‪.‬‬
‫بنابر اينن بنه هينچ عنوان فرا خواندن‬
‫و كمنك خواسنتن از رسنول مكرم صنلي‬
‫الله علينه و آله و سنلم جاينز نيسنت زيرا‬
‫چنانكه توضيح داديم اين عبادت است و‬
‫عبادت جننز براي خدا براي هيننچ مخلوق‬
‫ديگري جايز نيست‪.‬‬
‫فروتني مخصوص الله!‬
‫دوم‪ :‬از كارهاي نادرسننت ديگرنن در‬
‫هنگامن نزيارتن ناين ن اسننت كننه در اثناي‬
‫سلم دادن دستانش را ببندد مثل كسي‬
‫كننه نماز منني خواننند‪ ،‬ايننن كار درسننت‬
‫نيسننت‪ .‬زيرا ايننن حالت و كيفيننت نوع‬
‫خضوع و عاجزي و فروتننني اسننت كننه‬
‫فقنط در نماز براي ذات متعال پروردگار‬
‫جايننز اسننت‪ ،‬هنگامي ن كننه مسننلمان در‬
‫‪96‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫نمازش بنا معبود و پروردگارش بنه راز و‬

‫نياز مي ايستد‪.‬‬
‫لذا صنحابة بزرگوار حضرت رسنول‪-‬‬
‫صلي الله عليه و آله و سلم‪ -‬رضي الله‬
‫عنهننم اجمعيننن در زندگنني ايشان وقتنني‬
‫خدمننت آنحضرت منني رسننيدند و سننلم‬
‫ميكردنند هيچگاه دسنتانشان را بنه سنينه‬
‫نمي بستند‪ ،‬اگر چنين كاري درست مي‬
‫بود و اجننر و ثوابنني منني داشننت حتمننا‬
‫صنحابه رضني الله عنهنم اينن كار را مني‬
‫كردند‪.‬‬

‫دست كشيدن به در ديوار!‬

‫سسوم‪ :‬از كارهاي نادرسنت ديگرن در‬
‫هنگام زيارت اين است كه به ديوارها و‬
‫نرده هاي كنار قننبر رسننول الله صننلي‬
‫الله علينه و آله و سنلم دسنت بكشند ينا‬
‫‪97‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫هر جا از مسجد يا هر چيزي ديگري‪ ،‬كه‬

‫اين كار نا درست است‪.‬‬
‫چون در سنت رسول الله صلي الله‬
‫عليه و آله و سلم چنين عملی نيامده‪ ،‬و‬
‫از سنننلف صنننالح و بزرگان و گذشتگان‬
‫نيكوكار امننت چنيننن كاري ثابننت نشده‬
‫اسنت‪ ،‬بلكنه اينن كار متأسنفانه ميتوانند‬
‫كننم كننم وسننيله اي براي كشيدن مردم‬
‫به شرك قرار گيرد‪.‬‬
‫وجوب محبت رسول الله‬
‫صلي الله عليه و آله و سلم‬
‫ممكنن كسني بگويند منن اينن كار را‬
‫فقط بخاطر محبت با رسول الله صلي‬
‫الله علينه و آله و سنلم انجام مني دهنم‪،‬‬
‫در ايننن شكنني نيسننت كننه محبننت آن‬
‫رسننننول محبوب و بزرگوار صننننلي الله‬
‫علينننه و آله و سنننلم واجنننب اسنننت‪ ،‬و‬
‫محبنت رسنول مكرم اسنلم در قلب هنر‬
‫مسننلماني باينند از محبننت پدر و مادر و‬
‫فرزندان و همننة انسننانها بيشتننر باشنند‪،‬‬
‫‪98‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫چنانكه رسول محبوب صلي الله عليه و‬

‫آله و سلم مي فرمايند‪:‬‬
‫(ليؤمسن أحدكسم حتس أكون أحسب إليسه مسن والده و ولده‬
‫والناس أجعي) «هيچ يك از شما نمي تواند‬
‫مسنلمان كامنل باشند تنا زمانيكنه منن‬
‫در نزد او از پدرش و از فرزندش و‬
‫از همه مردم محبوبتر نباشم»‬
‫صحيح بخاري و صحيح مسلم‪.‬‬
‫بلكننه واجننب اسننت كننه محبننت آن‬
‫رسنول بزرگوار صنلي الله علينه و آله و‬
‫سننلم از محبننت شخننص خودش نيننز در‬
‫قلبنش بيشتنر باشند‪ ،‬چنانكنه توضينح اينن‬
‫مطلب در حديث عمر فاروق رضي الله‬
‫عنه در صحيح بخاري آمده است‪.‬‬
‫چرا رسول الله را دوست داريم؟‬
‫صلي الله عليه و آله و سلم‬
‫اينكنه چرا محبنت آن رسنول معظنم‬
‫صننلي الله عليننه و آله و سننلم واجننب‬
‫اسنت و اينكنه چرا بايند از محبنت پدر و‬
‫مادر و فرزنننند و حتننني محبنننت خودش‬
‫‪99‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫بيشتنر باشند علتنش اينن اسنت‪ :‬نعمتني‬

‫كنننه خداونننند بوسنننيله ايشان بر امنننت‬
‫اسننلمي ارزاننني داشتننه يعننني نعمننت‬
‫اسنننلم و نعمنننت هداينننت بر صنننراط‬
‫مسننتقيم و نعمننت خروج از تاريكنني و‬
‫گمراهنني بننه نور هدايننت‪ ،‬بزرگتريننن و‬
‫ارزشمندتريننن نعمننت هاسننت‪ ،‬كننه هيننچ‬
‫نعمتي نمي تواند با آن رقابت كند‪.‬‬
‫نشانة محبت با رسول الله چيست؟‬
‫صلي الله عليه وآله و سلم‬
‫اما علمت و نشانة اين محبت هرگز‬
‫دسنننت كشيدن و بوسنننيدن در و ديوار‬
‫نيسنت بلكنه علمنت آن اتباع و پيروي از‬
‫رسنول الله صنلي الله علينه وآله و سنلم‬
‫و عمننل بننه سنننت هاي نوراننني ايشان‬
‫است‪.‬‬
‫زيرا ديننن اسننلم بر دو اصننل مهننم‬
‫استوار است‪:‬‬
‫اول اينكنننه جنننز خداونننند كسننني‬
‫پرستيده نشود‪.‬‬
‫‪100‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫دوم اينكنه پرسنتش خداونند جنز بنا‬

‫روش رسنول الله صنلي الله علينه و آله‬
‫و سلم انجام نگيرد‪.‬‬
‫و ايننن عيننن مقتضاي كلمننة شهادت‬
‫است‪:‬‬
‫مقتضاي «ل إله إل ال» ايننن اسننت كننه‬
‫پرسنننتش مخصنننوص ذات يگاننننة الله‬
‫است‪.‬‬
‫و مقتضاي «ممسد رسسول ال» اينن اسنت‬
‫كننه پرسننتش خداوننند جننز بننا روش آن‬
‫پيامبر الگو صلي الله عليه و آله و سلم‬
‫انجام نگيرد‪.‬‬
‫در قرآن كريننم آيننه اي اسننت كننه‬
‫بعضي علماء آنرا آية امتحان مي نامند‪:‬‬
‫َ‬
‫عون ِسي‬ ‫فاتَّب ِ ُ‬
‫ه َ‬‫ن الل ّس َ‬
‫حبُّو َس‬ ‫م تُ ِ‬ ‫ن كُنْت ُس ْ‬ ‫ل إ ِس ْ‬ ‫ق ْ‬ ‫‪ُ ‬‬
‫َ‬
‫م‬‫م ذُنُوبَك ُسس ْ‬ ‫فْر لَك ُسس ْ‬‫غ ِ‬
‫وي َ ْ‬
‫ه َ‬ ‫م الل ّسس ُ‬ ‫حبِبْك ُسس ُ‬ ‫يُ ْ‬
‫َ‬
‫م‪« ‬بگنو اگنر خدا را‬ ‫حي ٌس‬ ‫فوٌر َر ِ‬ ‫غ ُ‬‫ه َ‬ ‫والل ّس ُ‬ ‫َ‬
‫دوسنت مني داريند از منن پيروي كنيند‬
‫تننننا خدا شمننننا را دوسننننت بدارد و‬
‫‪101‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫گناهانتان را ببخشايننننند‪ ،‬و خداونننننند‬

‫آمرزندة مهربان است»‪.‬‬
‫آل عمران‪31 :‬‬

‫توضيح علماء‬
‫در بارة اين آية كريمه‬
‫حسن بصري رحة ال عليه و بعضي‬
‫علماي ديگر مي فرمايند‪« :‬بعضي ها‬
‫مدعي بودند كه خداوند را دوست‬
‫دارند‪ ،‬لذا خداوند آنانرا با اين آية‬
‫كريمه امتحان نمود»‪.‬‬
‫تا اينكه راستگو و دروغگو آشكار‬
‫شود‪ ،‬زيرا كسي كه ادعاي محبت خدا‬
‫را دارد بايد گواه و شاهد بياورد و شاهد‬
‫فقط اتباع و پيروی از «پيامبر الگو»‬
‫صلي الله عليه و آله و سلم است‪.‬‬
‫‪102‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫علمه ابن كثير رحة ال عليه در تفسير‬

‫اين آية كريمه مي فرمايد‪:‬‬
‫«اين آية كريمه بر هر كسي كه‬
‫ادعاي محبت خدا را دارد و در‬
‫حقيقت از روش پيامبر صلي الله‬
‫عليه و آله و سلم پيروي نمي كند‬
‫برهان و حجت است‪ ،‬زيرا تا زمانيكه‬
‫او عمل از شريعت محمد صلي الله‬
‫عليه و آله و سلم پيروي نكرده و در‬
‫هر گفتار و كردارش آن رسول‬
‫گرامي صلي الله عليه و آله و سلم‬
‫را الگو قرار ندهد دروغگو است‪،‬‬
‫چنانكه در حديث صحيح آمده است‬
‫كه پيامبر اسلم صلي الله عليه و آله‬
‫و سلم فرمودند‪:‬‬
‫(من عمل عمل ليس عليه امرنا فهو رد) «هر كس‬
‫عملي انجام دهد كه موافق شريعت‬
‫ما نباشد او مردود است»‪ .‬لذا‬
‫ن كُنْت ُ ْ‬
‫م‬ ‫خداوند متعال ميفرمايد‪( :‬إ ِ ْ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫م الل ّ ُ‬
‫ه)‬ ‫حبِبْك ُ ُ‬ ‫فاتَّب ِ ُ‬
‫عونِي ي ُ ْ‬ ‫ن الل ّ َ‬
‫ه َ‬ ‫حبُّو َ‬
‫تُ ِ‬
‫‪103‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫يعننني بيشتننر از آنچننه كننه شمننا از‬

‫محبنت خود بنا خداونند انتظار داشتيند‬
‫نصيبتان مي شود و آن اين است كه‬
‫خداوننند شمننا را دوسننت ميدارد كننه‬
‫طبعننا ايننن نعمننت از اولي بزرگتننر‬
‫اسننت‪ ،‬چنانكننه يكنني از حكماء منني‬
‫فرمايد‪:‬‬
‫«افتخار در اين نيست كه شما كسي‬
‫را دوسنت داشتنه باشيند كمال افتخار‬
‫در ايننن اسننت كننه ديگران شمننا را‬
‫دوست داشته باشند»‪.‬‬
‫آنگاه سننخن حسننن بصننري و ديگننر‬
‫علماي سلف را در ادامه ذكر ميكند‪.‬‬
‫پايان سخنان علمه ابن كثير رحة ال عليه‪.‬‬

‫الگو كيست؟‬
‫امام نووي در كتاب ارزشمندش‬
‫مجموع شرح مهذب در بارة دسننننننننت‬
‫كشيدن و بوسنننيدن ديوار قنننبر پيامنننبر‬
‫صلي الله عليه و آله وسلم مي فرمايد‪:‬‬
‫‪104‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫«بننه عملكرد بسننياري از عوام نباينند‬

‫توجنه كرد زيرا اقتداءن نون نپيروی‪-‬ن نبعد‬
‫از قرآن کريم‪ -‬به احاديث «صحيح»‬
‫و اقوال علماء بايد نمود و به بدعتها‬
‫و جهالت های عوام نبايد اعتناء کرد‪:‬‬
‫پيامننبر گرامی ن صننلي الله عليننه وآله‬
‫وسلم مي فرمايند‪:‬‬
‫(مسن أحدث فس أمرنسا هذا مسا ليسس منسه فهسو رد) «هنر‬
‫كنس در دينن منا چيزي ايجاد كنند كنه‬
‫در آن نيسنننت آن عمنننل ايجاد شده‬
‫مردود است»‪.‬‬
‫صحيح بخاري و صحيح مسلم‪.‬‬
‫و در روايننت ديگري آمده اسننت كننه‬
‫فرمودند‪:‬‬
‫( من عمل عملً ليس عليه امرنا فهو رد) « هر كس‬
‫عملي انجام دهننند كنننه در دينننن منننا‬
‫نيست آن عملش مردود است»‪.‬‬
‫صحيح مسلم‪.‬‬
‫و از ابوهريره رضي الله عنه روايت‬
‫است كه پيامبر اكرم صلي الله عليه‬
‫وآله وسلم فرمودند‪:‬‬
‫‪105‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫(ل تتخذوا قبي عيدا و صلوا علي فإن صلتكم تبلغن حيث‬
‫كنتسم) «قننبر مرا جاي جشننن و شادي‬
‫قرار ندهينند و بر مننن درود بفرسننتيد‬
‫كه درود شما هر جايي باشيد به من‬
‫مي رسد»‪.‬‬
‫سنن ابو داود با سنن صحيح‪.‬‬
‫فضيل ابن عياض رحة ال عليه مي‬
‫فرمايد‪:‬‬
‫«هميشه از راههاي هدايت پيروی‬
‫کن و قلت پيروانش تو را مأيوس‬
‫نكند و از راههای ضللت و گمراهی‬
‫بپرهيز و فريب کثرت پيروانش را‬
‫مخور که عنقريب هلک خواهند‬
‫شد»‪.‬‬
‫هر کس گمان می کند که دست‬
‫کشيدن به قبر برکت بيشتری دارد‬
‫از غفلت و جهالتش است برکت در‬
‫اتباع و پيروی از شريعت و موافقت‬
‫با آن است چگونه در مخالفت حق‬
‫به دنبال ثواب و فضيلت هستند؟!»‬
‫‪106‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫پايان سخنان امام نووی رحة ال عليه‪.‬‬

‫طواف مخصوص كعبه!‬

‫چهارم‪ :‬از كارهاي نادرسننننت ديگر‬
‫در هنگامن نزيارتنن ايننن اسننت كننه زائر‬
‫نعوذ بالله بنه دور قنبر پيامنبر صنلي الله‬
‫علينه و آله و سنلم طواف كنند طبعنا اينن‬
‫كار حرام اسنت زيرا خداونند متعال جنز‬
‫كعبنة مشرفنه اجازة طواف بنه هينچ جاي‬
‫ديگري نفرموده اسننت‪ ،‬اجازه و دسننتور‬
‫طواف فقط به خانة كعبه است‪:‬‬
‫ت الَْعت ِ ‪‬‬
‫يق حج‪29 :‬‬ ‫فوا بِالْبَي ْ ِ‬ ‫ولْيَطَّ َّ‬
‫و ُ‬ ‫‪َ ‬‬
‫(و بايد به خانة قديم طواف كنند)‪.‬‬
‫پنس جنز كعبنة شريفنه بنه هينچ جاي‬
‫ديگري طواف جاينننننز نيسنننننت لذا مثل‬
‫ميتوان گفننت‪ :‬در سننراسر جهان چقدر‬
‫نماز گذاران اسننننننننت! چقدر روزه دار‬
‫اسنت! چقدر ذكنر كننده اسنت! امنا نمني‬
‫توان گفنننت‪ :‬در سنننراسر جهان چقدر‬
‫طواف كننده است!!‬
‫‪107‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫زيرا طواف از خصوصيات بيت عتيق‬

‫يا كعبة شريفه است‪ ،‬شيخ السلم ابن‬
‫تيميه رحة ال عليه مي فرمايد‪:‬‬
‫«مسلمانان اتفاق نظر دارند كه جز‬
‫خانة كعبه به هيچ جاي ديگري طواف‬
‫جايز نيست بنابر اين طواف بر سنگ‬
‫يننا صننخره اي كننه در مسننجد بيننت‬
‫المقدس اسنننت‪ ،‬و بر حجرة پيامنننبر‬
‫صلي الله عليه و آله و سلم و بر قبه‬
‫اي كه بر كوه عرفات است‪ ،‬نه اينها‬
‫و نننه هيننچ جاي ديگننر‪ ،‬طواف جايننز‬
‫نيست»‪.‬‬
‫با رسول خدا مؤدب باشيم!‬
‫صلي الله عليه و آله و سلم‬
‫پنجسم‪ :‬از كارهاي نادرسنت ديگرن در‬
‫هنگامن ننزيارتننن اينننن اسنننت كنننه زائر‬
‫صنندايش را در نزد قننبر رسننول مكرم‬
‫صنلي الله علينه و آله و سنلم بلنند كنند‪،‬‬
‫چنين كاري جايز نيست زيرا هنگامي كه‬
‫پيامننبر گرامنني صننلي الله عليننه و آله و‬
‫‪108‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫سنننننلم هنوز در ميان مؤمنان بودنننننند‬

‫خداوند متعال به آنان ادب آموخت‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫عوا‬ ‫ف ُ‬ ‫منُوا ل تَْر َ‬ ‫نآ َ‬ ‫ذي َسسسس‬ ‫ها ال ّ ِ‬ ‫‪‬ي َسسسسا أي ّسسسسُ َ‬
‫أ َسس‬
‫ول‬ ‫ي َ‬ ‫ت النَّب ِسس ِ ّ‬ ‫و ِ‬ ‫ص ْ‬ ‫وقسسَ َسس‬ ‫ف ْ‬‫م َ‬ ‫واتَك ُ ْ‬ ‫ص َ‬‫ْ‬
‫م‬ ‫ضك ُسسس ْ‬ ‫ع ِ‬ ‫ر بَ ْ‬ ‫ه ِ‬ ‫ج ْ‬ ‫ل كَ َ‬ ‫و ِ‬ ‫ق ْ‬ ‫ه بِال ْ َ‬ ‫هُروا ل َسسس ُ‬ ‫ج َ‬ ‫تَ ْ‬
‫مل‬ ‫َ‬ ‫ُس‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َس‬
‫وأنْت ُس ْ‬ ‫م َ‬ ‫مالك ْ‬ ‫ع َ‬ ‫حب َسط أ ْ‬
‫َ َّ‬
‫ن تَ ْ‬ ‫ضأ ْ‬ ‫ع ٍس‬ ‫لِب َ ْ‬
‫م‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫تَ ْ‬
‫ه ْ‬‫وات َ ُ‬ ‫ص َ‬ ‫نأ ْ‬ ‫ضو َ‬ ‫غ ّ‬
‫َّ ُ َ َ َّ‬
‫ن يَ ُ‬ ‫ذي َ‬ ‫ن ال ِ‬ ‫ن إِ ّ‬ ‫عُرو َ‬ ‫ش ُ‬
‫ن‬‫ح َ‬ ‫مت َ َ‬ ‫نا ْ‬ ‫ذي َ‬ ‫ه أولئ ِك ال ِ‬ ‫ل الل ِ‬ ‫سو ِ‬ ‫عنْدَ َر ُ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫م لِلت ّ ْ‬ ‫ُ‬ ‫ه ُ‬ ‫َ‬ ‫ّسس‬
‫فَرةٌ‬ ‫غ ِ‬ ‫م ْ‬ ‫م َ‬ ‫ه ْسس‬ ‫وى ل ُ‬ ‫ق َ‬ ‫ه ْسس‬ ‫قلوب َ ُ‬ ‫الل ُ‬
‫م‪‬‬ ‫َ‬
‫عظِي ٌ‬ ‫جٌر َ‬ ‫وأ ْ‬ ‫َ‬
‫حجرات‪2 :‬و ‪.3‬‬
‫«اي مؤمنان! صداي خود را از‬
‫صداي پيغمبر بلند تر مكنيد‪ ،‬و همچنانكه‬
‫به يكديگر سخن ميگوئيد‪ ،‬با او به آواز‬
‫بلند سخن مگوئيد‪ ،‬تا نادانسته اعمالتان‬
‫بي اجر و ضايع نشود‪ .‬آنان كه صداي‬
‫خود را نزد پيغمبر خدا پائين نموده و‬
‫آهسته بر مي آورند‪ ،‬كساني اند كه‬
‫خداوند دلهايشان را براي پرهيزگاري‬
‫پاكيزه و ناب داشته است‪ .‬ايشان‬
‫آمرزش و پاداشي بزرگ دارند»‪.‬‬
‫‪109‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫و رسنول اكرم صنلي الله علينه و آله‬

‫و سنلم همچنانكه احترامشان در زندگني‬
‫واجننب بود بعنند از وفاتشان نيننز واجننب‬
‫است‪.‬‬
‫ادب سلم دادن به رسول الله‬
‫صلي الله عليه و آله و سلم‬
‫ششسم‪ :‬اينكنه از جاي دور چنه داخنل‬
‫مسجد و چه از خارج مسجد كسي روي‬
‫به قبر حضرت رسول صلي الله عليه و‬
‫آله و سننلم بايسننتد و بننه ايشان سننلم‬
‫دهد‪ ،‬استادمان شيخ عبدالعزيز رحة ال عليه‬
‫در كتاب مناسنكش مني فرمايند‪« :‬چنينن‬
‫كاري بننه جسننارت و بنني ادبنني نزديكتننر‬
‫است تا دوستي و محبت»‪.‬‬
‫مسئلة ديگري كه بايد توضيح داد اين‬
‫اسنت‪ :‬بعضني كسناني كنه ضمنن سنفر‬
‫حننج و عمره بننه مدينننه طيبننه منني آيننند‬
‫خانواده هايشان سنننفارش ميكننننند كنننه‬
‫سلم آنان را به پيامبر گرامي صلي الله‬
‫علينه و آله و سنلم برسنانند‪ ،‬از آنجاييكنه‬
‫‪110‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫چنيننن كاري در سنننت ثابننت نشده بهتننر‬

‫اسنت اينن زائران بنه خانواده ينا دوسنتان‬
‫و آشنايانني كنه چنينن سنفارشي ميكننند‬
‫بگوينند كنه شخصنا بنه پيامنبر صنلي لله‬
‫علينننننه و آله و سنننننلم درود و سنننننلم‬
‫بفرسنتند‪ 1‬زيرا كنه فرشتگان اينن درود و‬
‫سننلم آنان را بننه حضرت رسننول صننلي‬
‫الله علينه و آله و سنلم خواهنند رسناند‪،‬‬
‫پيامننبر گرامنني صننلي الله عليننه و آله و‬
‫سلم مي فرمايند‪:‬‬

‫‪ -1‬مشهورترين و بهترين كلمات درود بر پيامبر‬

‫گرامي صلي الله عليه و آله و سلم درود ابراهيمي‬
‫است كه بعد از هر التحيات در نماز مي خوانيم‪:‬‬
‫«اللهم صل علي محمد و علي آل محمد كما صليت‬
‫علي ابراهيم و علي آل ابراهيم إنك حميد مجيد اللهم‬
‫بارك علي محمد و علي آل محمد كما باركت علي‬
‫ابراهيم و علي آل ابراهيم إنك حميد مجيد»‪.‬‬
‫مترجم‪.‬‬
‫‪111‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫سلم)‬
‫سن أمتس السس‬
‫سياحي يبلغونس عس‬
‫سة سس‬
‫(إن ل ملئكس‬
‫«خداوننند فرشتگان سننياري دارد كننه‬
‫‪1‬‬
‫سلم امت مرا به من مي رسانند»‪.‬‬
‫همچنيننن رسننول گرامنني صننلي الله‬
‫عليه و آله وسلم مي فرمايند‪:‬‬
‫(ل تعلوا بيوتكسو قبورا‪ ،‬و ل تتخذوا قسبي عيدا‪ ،‬و صسلّوا‬
‫عل يّ فإن صلتكم تبلغن حيث كنتم) «خانة خود را‬
‫قبرسننتان‪ 2 ،‬و قننبر مرا جاي جشننن و‬
‫شادي قرار ندهيننند‪ ،‬و بر منننن درود‬

‫‪1‬‬
‫‪ -‬ايننن حديننث صننحيحي اسننت كننه امام نسننايي و‬
‫ديگران آنرا روايت كرده اند‪.‬‬

‫‪ -2‬يعني همچنانکه در قبرستان نماز درست نيست و محيط قبر‬

‫و قبرستان هميشه خالی از نماز و عبادت است خانه های خود‬
‫را چنين نکنيد بلکه بعضی نمازهای نفلی را در خانه بخوانيد و‬
‫خود پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم چنين می کردند‪،‬‬
‫علوه از روايات صريح از مفهوم مخالف اين حديث نيز دانسته‬
‫ميشود که در قبرستان به هيچ عنوان نماز خواندن درست‬
‫نيست‪.‬‬
‫مترجم‪.‬‬
‫‪112‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫بفرسننتيد‪ ،‬كننه درود شمننا هننر جاينني‬

‫‪1‬‬
‫باشيد به من مي رسد»‪.‬‬

‫رابطه حج با سفر مدينه‬

‫موضوع ديگري كننه لزم بننه توضيننح‬
‫است اينكه‪:‬‬
‫حننج و عمره و زيارت مدينننه منوره‬
‫را در يك سفر انجام دادن لزمي نيست‬
‫ايننن موضوع اختياري اسننت و بننه خود‬
‫شخنص بر ميگردد‪ ،‬حاجني ميتوانند پنس‬
‫از اداي مناسك حج يا عمره بدون اينكه‬
‫بنه مديننة منوره بيايند بنه منطقنه اش بر‬
‫گردد‪ ،‬و از لحاظ شرعنني هيننچ اشكالي‬
‫ندارد‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪ -‬حديننث صننحيح اسننت‪ ،‬ابوداود و غيره آنرا نقننل‬
‫كرده اند‪.‬‬
‫‪113‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫كمننا اينكننه بر عكننس شخصنني منني‬

‫توانند از كشور ينا منطقنه اش مخصنوصا‬
‫براي زيارت بنه مديننه منوره بياينند و در‬
‫مسجد شريف نبوي نماز بخواند و بدون‬
‫اينكنه بنه مكنة مكرمنه مشرف شود بنه‬
‫خانه اش بر گردد يعني از لحاظ شرعي‬
‫اجباري نيسنت كنه سنفر مكنه و مديننه بنا‬
‫هم انجام گيرد و اگر كسي هر دو سفر‬
‫مكننه مكرمننه و مدينننه منوره را بننا هننم‬
‫انجام دهننند باز هنننم اشكالي ندارد و از‬
‫‪1‬‬
‫لحاظ شرعي بل مانع است‪.‬‬
‫در بارة زيارت قبر پيامبر صلي الله‬
‫عليه و آله و سلم احاديثي نقل شده كه‬
‫گويا ايشان چنين فرموده اند‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ -‬البتننه در ايننن عصننر مننا بننه دليننل مشكلت فراوان‬
‫سنننفر بخصنننوص براي كسننناني كنننه از كشورهاي‬
‫دوردسنت توفينق شرفيابني حاصنل ميكننند زيارت هنر‬
‫دو شهننر مقدس را در يننك سننفر انجام دادن آسننانتر‬
‫اسنننت و تقريبنننا همنننه مردم چنينننن مننني كننننند‪.‬‬
‫مترجم‪.‬‬
‫‪114‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫‪1‬‬
‫اول‪( :‬من حج ول يزرن فقد جفان)‬
‫‪2‬‬
‫دوم‪( :‬من زارن بعد مات فكأنا زارن ف حيات)‬
‫سوم‪( :‬من زارن و زار أب إبراهيم ف عام واحد ضمنت له‬
‫على ال النة)‪.3‬‬
‫چهارم‪( :‬من زار قبي وجبت له شفاعت)‪.4‬‬
‫چنانكه علماي علم حديث مانند‬
‫دارقطني و ع ُقيلي و بيهقي و شيخ‬
‫السلم و ابن حجر رحة ال عليهم توضيح‬
‫داده اند اين روايات و امثال اينها نمي‬
‫تواند دليل باشد زيرا يا جعلي و يا خيلي‬
‫ضعيف است‪.‬‬

‫‪« -1‬كسي كه حج كند و مرا زيارت نكند با من جفا‬

‫كرده است»‪.‬‬
‫‪« -2‬كسي كه پس از وفاتم مرا زيارت كند گويا در‬
‫حياتم مرا زيارت كرده است»‬
‫‪«-3‬كسي كه مرا و پدرم ابراهيم را در يك سال‬
‫زيارت كند نزد خدا براي او ضمانت بهشت مي كنم»‬
‫‪« -4‬كسي كه قبر مرا زيارت كند شفاعت من بر او‬
‫واجب مي گردد»‬
‫‪115‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫ول َ ْ‬
‫و‬ ‫اينكننه خداوننند متعال ميفرماينند‪َ  :‬‬
‫ك‬‫جاءُو َسسسس‬ ‫م َ‬ ‫ه ْ‬‫س ُ‬ ‫ف َسسسس‬ ‫موا أَن ْ ُ‬
‫ُ‬ ‫م إِذْ ظَل َ‬ ‫ْسسسس‬ ‫أن َّ ُ‬
‫ه‬ ‫َ‬
‫َ‬
‫م‬‫ه ُسسس‬ ‫فَر ل َ ُ‬ ‫غ َ‬
‫ست َ ْ‬
‫وا ْسسس‬ ‫ه َ‬ ‫فُروا الل ّسسس َ‬ ‫غ َ‬‫ست َ ْ‬
‫فا ْسسس‬ ‫َ‬
‫َ‬
‫حيما‪« ً‬و‬ ‫وابا ً َر ِ‬ ‫جدُوا الل ّسسس َ‬
‫ه ت َ َّ‬ ‫و َ‬ ‫ل لَ َ‬‫سو ُ‬ ‫الَّر ُسسس‬
‫اگنر آنان بنه آن هنگام كنه بنه خود سنتم‬
‫ميكردنند‪ ،‬بنه نزد تنو مني آمدنند و از خدا‬
‫طلب آمرزش مينمودننند و پيغمننبر هننم‬
‫براي آنان درخواسنننت بخشنننش ميكرد‪،‬‬
‫بيگمان خدا را بنس توبنه پذينر و مهربان‬
‫مي يافتند»‪.‬‬
‫نساء‪64 :‬‬
‫در آيننة كريمننه هيچگونننه دليلي وجود‬
‫ندارد كه هر كس به نفس خودش ظلم‬
‫كرده نزد قنبر بيايند‪ ،‬تنا پيامنبر صنلي الله‬
‫عليه و آله و سلم برايش طلب آمرزش‬
‫و استغفار كنند‪ ،‬سياق اين آيات در بارة‬
‫منافقيننن اسننت و آمدن خدمننت رسننول‬
‫گرامني صنلي الله علينه و آله و سنلم در‬
‫زندگي ايشان بود‪.‬‬
‫فهم صحابه از آية كريمه‬
‫رضي الله عنهم‬
‫‪116‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫از هيچكدام از صنننحابه رضننني الله‬

‫عنهننم ثابننت نشده كننه نزد قننبر ايشان‬
‫آمده و از ايشان طلب آمرزش و‬
‫اسننتغفار كرده باشنند‪ ،‬لذا حضرت عمننر‬
‫فاروق رضي الله عنه هنگامي كه خشك‬
‫سالي آمد براي استسقاء يا طلب باران‬
‫به توسل به دعاي حضرت عباس رضي‬
‫الله عنه روي آورد و فرمود‪:‬‬
‫(الل هم ا نا ك نا اذا أجدب نا تو سلنا ال يك بنبي نا فت سقينا‪ ،‬و إ نا‬
‫نتو سل ال يك ب عم نبي نا فا سقنا في سقون) «پروردگارا!‬
‫هرگاه خشننننك سننننالي منننني آمنننند‬
‫پيامنننبرمان را نزد تنننو وسنننيله مننني‬
‫آورديم و تو به ما باران مي دادي‪ ،‬و‬
‫الن عموي پيامننننبرمان صننننلي الله‬
‫علينه و آله و سنلم را نزد تنو وسنيله‬
‫منني آوريننم پننس بننه مننا باران بده‪،‬‬
‫خداوند به آنها باران ميداد»‪.‬‬
‫صحيح بخاري‪.‬‬
‫اگننر بعنند از وفات رسننول گرامنني‬
‫صنلي الله علينه و آله و سنلم توسنل بنه‬
‫‪117‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫ايشان جايننننز منننني بود حضرت عمننننر‬

‫فاروق رضي الله عنه به حضرت عباس‬
‫روي نمي آورد‪.‬‬
‫همچنينن در تأييند اينن مطلب حدينث‬
‫ديگري امام بخاري در صنننننننحيحش در‬
‫كتاب المرضني از حضرت عايشنه رضني‬
‫الله عنها نقل ميكند كه فرمود‪« :‬وارأساه!»‬
‫آخ سنرم! رسنول الله صنلي الله علينه و‬
‫آله و سنلم فرمودنند‪ :‬تنا وقتني كنه منن‬
‫زنده هسنننتم هرگاه اينننن سنننر درد ترا‬
‫اذيننت كننند مننن برايننت طلب آمرزش‬
‫ميكننم و براينت دعنا ميكننم» (ذاك لو كان‬
‫ك) اگر رسول‬ ‫ي فاستغفرلك و أدعول ِ‬‫و أنا ح ّ‬
‫الله صنلي الله علينه و آله وسنلم پنس از‬
‫مردن هنم مني توانسنتند دعنا و اسنتغفار‬
‫كنند ديگر فرقي نداشت كه كدام يك از‬
‫آنان جلوتر وفات كند‪ ،‬اينكه فرمودند تا‬
‫وقتيكننه مننن زنده هسننتم يعننني بعنند از‬
‫مردنننم ديگننر نمنني توانننم دعننا كنننم يننا‬
‫استغفار بطلبم‪.‬‬
‫‪118‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫زيارت رسول محبوب‬

‫صلي الله عليه و آله و سلم‬
‫احاديثنني كننه عمومننا بر زيارت قننبر‬
‫دللت دارد‪ ،‬بر زيارت قنبر رسنول مكرم‬
‫صنلي الله علينه و آله و سنلم نينز دللت‬
‫دارد‪ ،‬از جمله ارشاد رسننننول گرامنننني‬
‫صنلي الله علينه و آله و سنلم اسنت كنه‬
‫فرمودننننند‪( :‬زوروا القبور‪ ،‬فإناسس تذكركسسم الخرة)‬
‫«قبرها را زيارت كنيد كه شما را به ياد‬
‫آخرت مي اندازد»‪.‬‬
‫صحيح مسلم‪.‬‬
‫اما در كنار قبر رسول محبوب صلي‬
‫الله علينه و آله و سنلم زياد ايسنتادن‪ ،‬و‬
‫كثرت تردد و رفنننت و آمننند شايسنننته‬
‫نيسنننت‪ ،‬مبادا انسنننان دچار غلو افراط‬
‫گردد‪ ،‬از خصنوصيات پيامنبر بزرگوارمان‬
‫صنلي الله علينه و آله و سنلم اينن اسنت‬
‫كننه خداوننند فرشتگاننني را مكلف كرده‬
‫كنه سنلم امنت را هنر جاي كنه باشنند بنه‬
‫ايشان مننني رسنننانند‪ ،‬چنانكنننه رسنننول‬
‫‪119‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫معظم صلي الله عليه و آله و سالم مي‬

‫فرمايند‪:‬‬
‫سلم)‬
‫سن أمت س السس‬
‫سياحي يبلغون س عس‬
‫سة سس‬
‫(إن ل ملئكس‬
‫«خداوننند فرشتگان سننياري دارد كننه‬
‫سلم امت مرا به من مي رسانند»‪.‬‬
‫در حديث ديگري مي فرمايند‪:‬‬
‫(ل تعلوا بيوتكسم قبورا‪ ،‬و ل تتخذوا قسبي عيدا‪ ،‬و صسلّوا‬
‫‪1‬‬
‫عليّ فإن صلتكم تبلغن حيث كنتم)‬
‫«خانننة خود را قبرسننتان‪ ،‬و قننبر مرا‬
‫جاي جشن و شادي قرار ندهيد‪ ،‬و بر‬
‫من درود بفرستيد‪ ،‬كه درود شما هر‬
‫‪2‬‬
‫جايي كه باشيد به من مي رسد»‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ -‬حديث صحيح است‪ .‬ابوداود و غيره آنرا نقل كرده‬
‫اند‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫‪ -‬روايتي امام زين العابدين رحة ال عليه‪ :‬باري علي ابن‬
‫حسين امام زين العابدين كه از دانشمندترين علماي‬
‫اهل بيت بودند‪ .‬شخصي را ديدند كه كنار قبر پيامبر‬
‫صلي الله عليه وآله وسلم دعا مي كند او را از اين‬
‫كار منع كرده و فرمودند‪ :‬آيا حديثي برايت بيان نكنم‬
‫‪120‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫رسننول مكرم صننلي الله عليننه و آله‬

‫وسلم وقتي از اين چيز نهي فرمودند تا‬
‫مبادا قبرشان محل جشن و شادي قرار‬
‫گيرد بننه عملي راهنماينني فرمودننند كننه‬
‫جايگزينن شادي و سنرور قرار گيرد‪ ،‬لذا‬
‫فرمودند‪:‬‬
‫(و صلّوا عل يّ فإن صلتكم تبلغ ن ح يث كن تم) «و بر‬
‫منن درود بفرسنتيد كنه درود شمنا هنر‬
‫جايي باشيد به من مي رسد»‪ .‬يعني‬
‫به وسيلة فرشتگان‪.‬‬

‫كه از پدرم و پدرم از جدم و جدم از رسول الله‬

‫صلي الله عليه وآله وسلم شنيده است كه‬
‫فرمودند‪ (:‬لتتخذوا قبري= = عيدا و لبيوتكم قبورا‬
‫و صلوا علي فإن تسليمكم يبلغني أينما كنتم )‬
‫روايت از حافظ محمد بن عبدالواحد مقدسي است‬
‫كه در كتابش "الختارة" آورده است‪.‬‬
‫«قبر مرا جاي جشن و سرود و خانه هايتان را‬
‫قبرستان قرار ندهيد و برمن درود و سلم بفرستيد‬
‫كه سلم شما هر جايي باشيد به من مي رسد»‪.‬‬
‫بر گرفته از كتاب «آداب زيارت مسجد نبوي» ترجمة‬
‫اويس مسلم نژاد‪.‬‬
‫مترجم‪.‬‬
‫‪121‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫زيارت قبرسنتان بقينع و زيارت قبور‬

‫شهداي احند اگنر طبنق سننت انجام گيرد‬
‫مستحب‪ ،‬و اگر به صورت بدعت انجام‬
‫گيرد حرام و ناجايز است‪.‬‬
‫پس زيارت شرعي زيارتي است كه‬
‫مطابنق بنا سننت رسنول اكرم صنلي الله‬
‫عليه و آله و سلم انجام گيرد كه در اين‬
‫صورت هنم زنده اي كنه زيارت ميكند از‬
‫زيارتنش اسنتفاده ميكنند و هنم مرده اي‬
‫كه زيارت مي شود‪.‬‬
‫فوائد زيارت قبر‬
‫پننس بندة مسننلماني كننه بننه زيارت‬
‫قنبري مني رود از آن سنه اسنتفاده مني‬
‫برد‪:‬‬
‫اول‪ :‬به ياد آوردن مرگ كه حكمت‬
‫اصلي زيارت قبر است‪ ،‬چون وقتي قبر‬
‫را ببيند حتما به ياد آخرت مي افتد و با‬
‫انجام اعمال صننننالح براي آن آمادگنننني‬
‫ميگيرد‪ ،‬لذا رسنول خدا صنلي الله علينه‬
‫و آله وسلم فرمودند‪:‬‬
‫‪122‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫(زورا القبور‪ ،‬فإناس تذكركسم الخرة) «قننبر هننا را‬

‫زيارت كنيد كه شما را به ياد آخرت مي‬
‫اندازد»‪.‬‬
‫صحيح مسلم‪.‬‬
‫دوم‪ :‬عمننل زيارت‪،‬كننه يننك سنننت‬
‫رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم‬
‫اسنننت و بنننا انجام آن بنننه زائر اجنننر و‬
‫پاداش داده مي شود‪.‬‬
‫سسوم‪ :‬احسننان بننه مسننلماناني كننه‬
‫مرده اننند‪ ،‬زيرا كننه بننا دعاي خيننر براي‬
‫آنان‪ ،‬در برابر ايننننن احسننننان و عمننننل‬
‫نيكش اجر و پاداش ميگيرد‪.‬‬
‫اسننتفادة مرده اي كننه زيارت منني‬
‫شود از زيارت شرعنني ايننن اسننت كننه‬
‫براينش دعنا مني شود و بنه او احسنان و‬
‫نيكنني منني شود‪ ،‬زيرا مردگان از دعاي‬
‫زندگان بهره مي گيرند‪.‬‬
‫آموزش زيارت قبور‬
‫هنر كنس بنه زيارت قنبر برود سننت‬
‫است مطابق دعاهايي كه از رسول خدا‬
‫‪123‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫صنلي الله علينه و آله وسنلم ثابنت شده‬

‫برايشان دعنا كنند از جمله حدينث بريده‬
‫بن الحصيب رضي الله عنه كه فرمود‪:‬‬
‫«رسول خدا صلي الله عليه و آله و‬
‫سلم وقتي به قبرستان مي رفتند به‬
‫آنهننا منني آموخننت‪ ،‬لذا هننر كننس بننه‬
‫زيارت قبر مي رفت چنين مي گفت‪:‬‬
‫ال سلم علي كم أ هل الديار من الؤمن ي وال سلمي و إ نا انشاء‬
‫ال بكسم لحقون‪ ،‬أسسأل ال لنسا و لكسم العافيسة) اي منؤ‬
‫منان و مسننلماناني كننه در ايننن ديار‬
‫خفتنه ايند سنلم بر شمنا باد‪ ،‬و منا هنم‬
‫به شما خواهيم پيوست‪ ،‬براي خود و‬
‫براي شمننننا از خداوننننند عافيننننت و‬
‫سلمتي مي طلبم»‪.‬‬
‫صحيح مسلم‪.‬‬

‫حكم زيارت قبور براي زن؟‬

‫زيارت قبور فقننننننننننط براي مردان‬
‫مسننتحب اسننت‪ ،‬و در بارة زيارت قبور‬
‫براي زنان بيننننن علماء اختلف اسننننت‬
‫بعضي اجازه داده و بعضي ها منع كرده‬
‫‪124‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫انند‪ ،‬قول قوي تنر اينن اسنت كنه زيارت‬

‫قبور براي زنان درسننننت نيسننننت‪ ،‬زيرا‬
‫پيامننبر گرامنني صننلي الله عليننه و آله و‬
‫سلم مي فرمايند‪:‬‬
‫(ل عن ال زوارات القبور) «خداونند لعننت كنند‬
‫زنانننني كنننه قبرهنننا را زيارت مننني‬
‫‪1‬‬
‫كنند»‪.‬‬
‫غالبننا لفننظ زوارات در حديننث براي‬
‫نسنبت اسنت و ننه مبالغنه‪ ،‬يعنني نسنبت‬
‫زيارت بنه زنان‪ ،‬ينا اينكنه صناحبان زيارت‬
‫مثل اينكه خداوند مي فرمايد‪:‬‬
‫ك بِظََّلمسسس ٍ لِلَْعبِيِد‪« ‬يعنننني‬
‫ما َرب ّسسسُ َ‬ ‫و َسسس‬
‫‪َ ‬‬
‫خداوننند صنناحب ظلم نيسننت»‪ .‬يننا‬
‫اينكنه «ظلم بنه خداونند نسنبت داده‬
‫نمي شود»‪.‬‬
‫فصلت‪46 :‬‬

‫‪1‬‬
‫‪ -‬ايننن حديننث را ترمذي و ديگران نقننل كرده اننند‪،‬‬
‫ترمذي مي فرمايد‪:‬‬
‫حديث حسن صحيح‪.‬‬
‫‪125‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫بنابر اين آنگونه كه بعضي كساني كه‬

‫زيارت قبور براي زنان را جايننز دانسننته‬
‫اسنتدلل كرده انند‪ ،‬زوارات براي مبالغنه‬
‫نيست كه زيارت زياد ممنوع باشد و كم‬
‫جايز!‬
‫يكني ديگنر از علت هاي مننع زيارت‬
‫قبور براي زنان ايننن اسننت كننه معمول‬
‫زنان ضعيننف و كننم صننبر هسننتند و جلو‬
‫گريه و نوحة شان را نمي توانند بگيرند‪،‬‬
‫ديگر اينكه در قول بر منع احتياط بيشتر‬
‫اسنت‪ ،‬چون زن اگنر زيارت قبور را ترك‬
‫كنند حند اكثنر ينك مسنتحبي را ترك كرده‬
‫اسنت امنا در صنوررت رفتنن بنه زيارت‬
‫ممكن است طبق حديث نبوي مستحق‬
‫لعنت و نفرين قرار گيرد‪.‬‬
‫زيارت بدعت يا‪ ،‬نادرست‬
‫و امنا زيارت بدعنت بنه زيارتني گفتنه‬
‫منني شود كننه مطابننق شريعننت انجام‬
‫نگيرد ينا اينكنه خلف دسنتور شرع انجام‬
‫گيرد‪ ،‬مثنل اينكنه مثل كسني بنه اينن نينت‬
‫‪126‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫بننه زيارت قننبر برود كننه مردگان را بننه‬

‫فرياد رسننني بخوانننند‪ ،‬و از آنان كمنننك‬
‫بخواهنننند‪ ،‬و رفننننع مشكلت و برآوردن‬
‫حاجتهنا و نيازهاينش را از آنان خواسنتار‬
‫شود‪ ،‬و كارهاي نادرست ديگر‪.‬‬
‫اينگونننننه زيارت نننننه تنهننننا نفعنننني‬
‫ندارد‪،‬كنه ضرر هنم دارد‪ ،‬يعنني مرده ينا‬
‫صناحب قنبر از اينن زيارت بهره اي نمني‬
‫برد‪ ،‬و زيارت كننده ضرر ميكننننند‪ ،‬ضرر‬
‫زائر يا شخص زيارت كننده به اين دليل‬
‫اسننت‪ ،‬كننه عملش از ديدگاه شريعننت‬
‫جايز نيست‪.‬‬
‫زيرا اعمالي در زيارت قنبر (كنه خود‬
‫سنننت اسننت) از او صننادر شده مانننند‬
‫فرياد و حاجننت خواسننتن از مخلوق كننه‬
‫در حقيقنننت اعمال مشركاننننه و احياننننا‬
‫نعوذ بالله شرك صريح به خداوند متعال‬
‫است‪.‬‬
‫پس طبيعي است كه مرده از چنين‬
‫زيارتني هيچگوننه بهره اي ننبرد‪ ،‬چون ننه‬
‫‪127‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫تنهنا براي او دعنا نشده كنه بر عكنس از‬

‫او به جاي خداوند حاجت و نياز خواسته‬
‫شده كنننه چنينننن عملي قطعنننا حرام و‬
‫نادرست است‪.‬‬
‫امام عبدالعزيننز رحةي ال علييه در كتاب‬
‫حجش مي فرمايد‪:‬‬
‫«زيارت اهننل قبور بننه خاطننر دعننا‬
‫كردن و اعتكاف در كنار قنبر‪ ،‬ينا حاجنت‬
‫خواسننتن از آنهننا‪ ،‬يننا طلب شفننا براي‬
‫مريننض‪ ،‬يننا خود آنهننا و يننا جاه و منزلت‬
‫شان را نزد خداونند وسنيله آوردن‪ ،‬اينن‬
‫نوع زيارت‪ ،‬بدعننت و ناجايننز اسننت كننه‬
‫خدا و رسنولش آنرا مشروع نكرده انند‪،‬‬
‫بلكنه اينن نوع زيارت از همان «هجري»‬
‫اسنت‪ ،‬كنه رسنول الله صنلي الله علينه و‬
‫آله و سنلم از آن نهني فرمودنند‪ :‬ايشان‬
‫در بارة زيارت قبر مي فرمايند‪:‬‬
‫(قبرهنننا را زيارت كنيننند و «هجنننر»‬
‫نگوييند‪( :‬زوروا القبور و ل تقولوا هجرا) و هنر عمنل‬
‫ننا جايزي در زيارت قبور مني توانند هجنر‬
‫‪128‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫باشنند‪ ،‬همننة اموري كننه بننه آنهننا اشاره‬

‫كرديننم وجننه مشترك بيننن آنهننا بدعننت‬
‫بودن آنهاست‪.‬‬
‫ولي درجات آنهننا فرق ميكننند‪ ،‬بعضنني‬
‫بدعننت اسننت و شرك نيسننت مانننند دعننا‬
‫كردن در نزد قنبر‪ ،‬طبعنا دعايني كنه فقنط‬
‫خدا را بخوانند‪ ،‬و اينكنه در دعاينش صناحب‬
‫قننبر يننا هننر شخصننيت مردة ديگري را يننا‬
‫منزلت او را وسيله قرار دهد‪.‬‬
‫بعضننننني از امور مذكوره متأسنننننفانه‬
‫شرك اكبر است‪ ،‬مثل اينكه كسي صراحتا‬
‫مرده يا مردگاني را بخواند و از آنان كمك‬
‫بخواهد»‪.‬‬
‫ايننن بود مطالبنني كننه در ايننن زمينننه‬
‫خواسننتم بننه عرض برسننانم‪ ،‬از خداوننند‬
‫عزوجننل مسننئلت دارم كننه مننا و تمام‬
‫سنناكنان و زائران ايننن مدينننة طيبننه و‬
‫سناير مسنلمانان را بنه آنچنه كنه براي منا‬
‫در هر دو جهان عاقبت و سر انجام خير‬
‫دارد توفيق عنايت فرمايد‪ ،‬و اينكه به ما‬
‫‪129‬‬
‫&‬ ‫فضائل مدينة منوره‬

‫در اينن سننرزمين مبارك توفيننق اقامننت‬

‫نيكو و حسن ادب نصيب فرمايد‪.‬‬
‫خداينا! بر پيامنبر گرامني مان‪ ،‬بنده و‬
‫رسنولت محمند صنلي الله علينه و آله و‬
‫سننننلم و بر تمام آل و اصننننحاب ايشان‬
‫درود و رحمننننت و بركننننت بفرسننننت‪.‬‬
‫آمين‪.‬‬
‫پايان‪.‬‬