1

ประวัติความเป็นมาและคุณค่าของกีฬามวยไทย
มวยไทย จัดเป็นศิลปะประจาชาติไทยมาแต่ครั้งโบราณกาล ในอดีตมวยไทยถือเป็นกีฬาและ
การละเล่นพื้นเมือง เคียงคู่กับประวัติศาสตร์การก่อตั้งสังคมของชนชาติ จากกลักฐานการค้นคว้า
เกี่ยวกับเรื่องนี้เท่าที่ปรากฏผลเป็นที่น่าเชื่อถือได้ สามารถแยกแยะ เรียบเรียง และสรุปเรื่องราว
เกี่ยวกับมวยไทยย้อนจากอดีตจนถึงปัจจุบันได้ โดยแบ่งออกเป็นสมัยต่างๆ ดังนี้

สมัยอาณาจักรสุโขทัย

อาณาจักรสุโขทัยมีพระมหากษัตริย์ปกครองทั้งสิ้น ๙ พระองค์ ช่วงสมัยที่เจริญรุ่งเรืองมาก

ที่สุดคือช่วงพ่อขุนรามคาแหงมหาราชทรงปกครอง ในสมัยสุโขทัยชายฉกรรจ์ทุกคนถูกเกณฑ์มาเป็น
ทหารเพื่อตระเตรียมกองทัพไว้ทาสงคราม มีการฝึกความแข็งแรงของร่างกายและการต่อสู้ป้องกันตัว
การทาสงครามสมัยนั้นพระมหากษัตริย์จะต้องเป็นจอมทัพ เป็นผู้นาในการรบ ดังนั้นพระมหากษัตริย์
จึงต้องมีความรอบรู้ศาสตร์ต่างๆ ที่เป็นทั้งกีฬาและการต่อสู้ เช่น มวย กระบี่กระบอง มีด ดาบ ขี่ม้า ขี่
ช้าง เป็นต้น
จากหลักศิลาจารึกได้กล่าวถึงวิธีการฝึกทหารซึ่งได้นาเอากิจกรรมทางกีฬาและพลศึกษามาฝึก
เช่น การต่อสู้ป้องกันตัวทั้งประเภทใช้อาวุธและมือเปล่า การต่อสู้บนหลังช้างและหลังม้า ฯลฯ ส่วน
ศิลปะป้องกันตัวที่คนไทยนิยมฝึกหัดและถ่ายทอดสู่กันมากก็มี มวย กระบี่กระบอง มีด หอก ดาบ
แหลน หลาว ทั้งนี้ ฝึกเพื่อการอยู่รอดและเพี่อการทหารจนกลายมาเป็นกีฬาในยามสงบสุขด้วย ใน
ที่สุดศิลปะเหล่านั้นก็ได้สืบทอดต่อกันมาในสมัยต่อไป
ข้อค้นพบที่อ้างอิงได้ข้างต้นแสดงให้เห็นว่ากีฬาและการละเล่นพื้นเมืองของไทยนั้นเริ่มมี
รูปแบบมาพร้องๆ กับกาเนิดของอาณาจักรไทย และค่อยๆ พัฒนาขึ้นโดยมีอิทธิพลจากการที่ต้อง
ปรับตัวเข้ากับสงคราม เพื่อสร้างและป้องกันอาณาจักรประการหนึ่ง อีกประการหนึ่งเป็นอิทธิพลจาก
ความเจริญรุ่งเรืองทางด้านวัฒนธรรม จนเกิดประเพณีที่เกี่ยวข้องกับศาสนาและสภาพแวดล้อม ซึ่ง
กีฬาและการละเล่นพื้นเมืองดังกล่าวจึงเป็นพื้นฐานสืบเนื่องในสมัยต่อมา

สมัยอาณาจักรอยุธยา

กรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานีของอาณาอยุธยาอยู่นานถึง ๔๑๗ ปี ในช่วงนี้มีทั้งสงครามและ

ความสงบสุขสลับกันไป ในยามสงครามผู้เกี่ยวข้องจาเป็นต้องฝึกฝนร่างกายและยุทธวิธีการต่อสู้ไว้
ช่วยชาติ ส่วนในยามสงบพระมหากษัตริย์ก็ทรงทานาบารุงศิลปวัฒนธรรมให้เจริญรุ่งเรือง ดังนั้นจาก
 2

ประวัติศาสตร์อันยามนานของกรุงศรีอยุธยา จึงทาให้อาณาจักรของชนชาวไทยยุคนี้มีการพัฒนาทั้ง
ด้านการกีฬา การละเล่น ตลอดจนศิลปวัฒนธรรมต่างๆ ทั้งยังได้รับอิทธิพลจากชาวยุโรปที่เข้ามา
ติดต่อค้าขายอีกด้วย
พระมหากษัตริย์ที่ทรงมีความสาคัญที่สุดพระองค์หนึ่งในสมัยกรุงศรีอยุธยาก็คือ “สมเด็จพระ
นเรศวรมหาราช” จากบันทึกในประวัติศาสตร์กล่าวว่า เมื่อครั้งทรงพระเยาว์ทรงเอาชนะ
มังสามเกียดในการชนไก่ เมื่อทรงเจริญพระชนมายุขึ้นทรงศึกษาตาราพิชัยสงคาม และฝึกหัดอาวุธ
ต่อสู้ป้องกันตัว ได้แก่ กระบี่กระบอง เขน ดั้งแพนแสน เสโล โดมร ธนูศร และมวยไทย
ส่วนในรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ทรงทานุบารุงบ้านเมืองด้านการศาสนา
ศิลปวัฒนธรรมเป็นอย่างมาก ในส่วนที่นับว่าเกี่ยวข้องกับการกีฬาจึงได้รับผลพลอยได้ตามไปด้วย
กีฬาพื้นเมืองที่ได้รับความนิยมมากได้แก่ การชกมวย มวยไทยเป็นศิลปะประจาชาติอย่างแน่แท้ จาก
ข้ออ้างอิงของพระบริหารเทพธานีที่ว่า “ไทยมีศิลปะในการต่อสู้รอบตัว คือ ต่อย เตะ ศอก เข่า เป็น
นักมวยของชาติไทยโดยแท้ ” และการชกมวยไทยสมัยกรุงศรีอยุธยาโดยเฉพาะรัชสมัยสมเด็จพระเจ้า
เสือเป็นที่นิยมกันมาก เนื่องจากพระเจ้าเสือเองก็ทรงปลอมพระองค์เป็นสามัญชนเดินทางไปชกมวยที่
เมืองวิเศษไชยชาญ และสามารถเอาชนะนักมวยเอกได้ ๓ คน นอกจากนั้นก็มีการแข่งเรือ การล่าสัตว์
การชนช้าง การชนไก่ กีฬาวัว วิ่งวัว ไต่ลวดไม้สูง ตะกร้อ ห้อยโหน และว่ายน้า

สมัยอาณาจักรธนบุรี

พระเจ้ากรุงธนบุรีเสด็จขึ้นครองราชย์ท่ามกลางสงครามกับอริราชศัตรู ดังนั้นการทหารในยุค
นี้จึงต้องเตรียมพร้อมอยู่เสมอ การฝึกซ้อมของชายชาติทหารในยุคนี้นอกเหนือจากการใช้อาวุธทั่วๆ
ไปแล้ว ก็มีการฝึกซ้อมด้วยการใช้อาวุธในระยะประชิดตัว เช่น มีด ดาบ หอก กระบี่ และการชกมวย
ซึ่งในสมัยนี้มีการชกมวยโดยนักมวยหญิงด้วย ดังจะเห็นได้จากโคลงยอพระเกียรติพระเจ้ากรุงธนบุรี
ซึ่งนายสวนมหาดเล็กเป็นผู้แต่งบทหนึ่งซึ่งพรรณนาไว้ว่า
สุดสิ้นอาวุธสิ้น ขบวนถือ
มวยหมัดวัดผจัญมือ หมัดหมั้น
มวยหญิงยิ่งหญิงฤๅ ชายเปรียบ เสมอแฮ
เคียนคาดคู่ถันถั้น แปลกเบื้อง ขบวนชาย
จากโคลงยอพระเกียรติข้างต้น เมื่อได้วิเคราะห์ทั้งหมดพบว่าอาวุธที่ผู้แต่งระบุถึงเกี่ยวกับการ
ใช้ฝึกซ้อมของทหารพระเจ้ากรุงธนบุรี ประกอบด้วย โล่ ดาบ ดั้ง กระบี่กระบอง ทวน ง้าว หอก กริช
และการชกมวยที่กล่าวแล้วซึ่งกิจกรรมทั้งหลายนั้นให้คุณค่าต่อความคล่องแคล่วว่องไวและความ
แข็งแกร่งของร่างกายอย่างยิ่ง

สมัยรัตนโกสินทร์
 3

การกีฬาของชนชาวไทยในสมัยก่อนนี้ค่อนข้างซบเซาลงเล็กน้อย เนื่องจากกาลังอยู่ในช่วง
การบูรณะบ้านเมือง โดยเฉพาะในช่วงต้นกรุงรัตนโกสินทร์ซึ่งยังคงต้องทาศึกสงครามกับศัตรูอยู่อีก
หลายครั้ง ดังนั้นอิทธิพลของการเล่นกีฬาในยุคนี้จึงมีผลพลอยได้มาจากการฝึกฝนความแข็งแกร่งของ
ร่างกายเพื่อเข้ารับราชการเป็นทหารป้องกันประเทศชาติ กิจกรรมกีฬาที่ฝึกฝนกันมาก ได้แก่ การต่อสู้
ป้องกันตัวที่ต้องใช้อาวุธในระยะกระชั้นชิด การต่อสู้ป้องกันตัวด้วยท่ามือเปล่า เช่น มวย เป็นต้น
ในช่วงต่อมากีฬาที่นิยมเล่นกันตามพื้นบ้านทั่วไปก็มี เช่น ว่าว แข่งเรือ ตะกร้อ ชนไก่ กัดปลา และล่า
สัตว์ เป็นต้น ดังปรากฏในพระราชบัญญัติการจัดเก็บภาษีอากรในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้า
เจ้าอยู่หัวตอนหนึ่งว่า “การแข่งเรือหนึ่ง วิ่งวัวหนึ่ง วิ่งม้าหนึ่ง วิ่งควายหนึ่ง ชนไก่ กัดปลาหนึ่ง ต้องเสีย
ภาษีอากรแก่แขวงก่อนจึงเล่นได้ ”
นอกจากนี้ ในช่วงสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น ชาวต่างประเทศเริ่มเข้ามาเจริญสัมพันธไมตรี
และนาอารยธรรมต่างๆ เข้ามาเผยแพร่ทั้งทางตรงและทางอ้อม ด้านการกีฬาก็เช่นกัน พระบาทสมเด็จ
พระพุทธเลิศหล้านภาลัยทรงฝึกหัดขี่ม้าและยิงปืน ส่วนพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวก็ทรง
ฝึกหัดขี่ม้า รวมทั้งพระองค์ยังทรงฝึกหัดกระบี่กระบองตามแบบไทยเดิมอีกด้วย
จะเห็นได้ว่าการเล่นกีฬาและการละเล่นพื้นเมืองของชาวไทยที่ผ่านมาตั้งแต่สมัยอาณาจักร
สุโขทัยถึงสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นนั้น ยังไม่มีรูปแบบเป็นเรื่องเป็นราวหรือมีแบบแผนที่แน่นอน
ทั้งนี้อาจเนื่องจากกิจกรรมต่างๆ เหล่านั้นมิได้กาเนิดมาจากรากฐานทางการกีฬา แต่มีกาเนิดมาจากผล
พลอยได้จากการดิ้นรนเพื่อปกป้องตนเองและประเทศชาติ หรือมีกาเนิดมาจากบรรพบุรุษตราบจน
กระทั้งรัชสมัยพระบาทสมเก็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเป็นต้นมา การกีฬาและการละเล่นต่างๆ เริ่มมี
แบบแผนมีกฎเกณฑ์มากขึ้นทั้งนี้โดยได้รับอิทธิพลจากวัฒนธรรมของประเทศตะวันตกเป็นสาคัญ
การกีฬาในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวนั้น จัดได้ว่าเป็นช่วงอันเป็น
จุดเริ่มต้นของการวางรากฐานการกีฬาเข้าสู่ระบบสากล ซึ่งจาการวิเคราะห์แล้วสันนิษฐานได้ว่า
จุดมุ่งหมายของการกีฬาในรัชสมัยนี้ก็เพื่อการศึกษา การส่งเสริมสมรรถภาพร่างกาย การทหารและ
เพื่อการรื่นเริงในโอกาสสาคัญๆ กีฬาพื้นเมืองไทยที่ระบุปรากฏเป็นหลักฐานในรัชสมัยนี้
ประกอบด้วย การแข่งเรือ ว่าว มวยไทย กระบี่กระบอง แข่งม้า การคล้องช้าง หมากรุก ชนวัว ฯลฯ
จากประวัติศาสตร์พบว่าในสมัยรัชกาลที่ ๕ ประเทศไทยต้องประสบปัญหาการขยายอานาจ
จากมหาประเทศยุโรป ประเทศไทยจาเป็นต้องยอมเสียดินแดนบางส่วนเพื่อผลทางการเมือง ใน
ขณะเดียวกันประเทศไทยก็จาเป็นต้องปรับปรุงประเทศให้ทันสมัยทัดเทียมอารยประเทศ โดยการรับ
เอาวัฒนธรรมด้านต่าง ๆ เข้ามา การกีฬาก็เช่นเดียวกันในยุคสมัยนี้กีฬาสากลหลายประเภทเริ่มเข้าสู่
สังคมไทย ทั้งในด้านรูปแบบการเล่น กฎกติกาการแข่งขัน จึงนับได้ว่าในรัชสมัยนี้การกีฬาเริ่ม
เปลี่ยนแปลงไปในรูปแบบสากลตามลาดับ สาหรับกีฬาและการละเล่นพื้นเมืองของไทยนั้นก็ยังคงมี
เล่นกันอยู่จนถึงปัจจุบัน แต่อาจมีการปรับปรุงรูปแบบการเล่นไปบ้างเพื่อความเหมาะสมกับ
 4

สภาพแวดล้อมของแต่ละท้องถิ่น โดยเฉพาะมวยไทย ซึ่งปัจจุบันแพร่หลายกลายเป็นอาชีพทั้งประเทศ

และต่างประเทศ และมีแนวโน้มจะกลายเป็นกีฬาสากลในอนาคตอันใกล้นี้

คุณค่าและประโยชน์ของกีฬามวยไทย
จากประวัติความเป็นมาของกีฬามวยไทย ซึ่งยอมรับกันว่าเป็นกีฬาและการละเล่นดั้งเดิมของ
ชนชาวไทย ดังนั้นมวยไทยจึงมีองค์ประกอบทั้งก้านความสาคัญ คุณค่าและประโยชน์ครบถ้วน ซึ่ง
หากว่าจะรวบรวมคุณค่าและประโยชน์ของกีฬามวยไทยเข้าด้วยกันในเชิงของการวิเคราะห์สามารถ
จาแนกออกได้ดังต่อไปนี้
๑.ทาให้ร่างกายเกิดพัฒนาการ เพราะในขณะเล่นกีฬาหรือแสดงการเล่นมวยไทยนั้น ร่างกาย
ต้องเคลื่อนไหว ต้องใช้พละกาลังเพื่อเอาชนะคู่แข่งขันผู้เล่นจึงมีการตระเตรียมร่างกายให้พร้อมก่อน
การเล่น และเมื่อขณะเล่นก็เท่ากับว่าผู้เล่นได้ออกกาลังกายไปในตัว ทาให้ร่างกายแข็งแรง สุขภาพดี
บุคลิกสง่างาม และเพิ่มภูมิคุ้มกันโรคอีกด้วย
๒.ทาให้สุขภาพจิตดี เนื่องจากการเล่นมวยไทยนั้นจัดเป็นทั้งการเล่นกีฬาและกิจกรรม
นันทนาการ ผู้เล่นจึงได้รับความสนุกสนานต่อการประกอบกิจกรรมที่ตนชอบ ส่งผลให้จิตใจและ
อารมณ์เบิกบาน ผ่อนคลายความตึงเครียดได้อย่างดี
๓.ส่งเสริมความสามัคคีในหมู่คณะ การเล่นมวยไทยจะมีผู้ร่วมเล่นกันหลาคน รวมทั้งผู้ดู ผู้ชม
และผู้เชียร์อีกด้วย การได้ร่วมกิจกรรมที่ตนชื่นชอบการได้สนุกสนานร่วมกัน ความคุ้นเคยย่อมเกิดมี
ขึ้น ซึ่งเป็นพื้นฐานของความกลมเกลียวกัน ต่อมาหากมีปัญหาอื่นใดความผูกพันดังกล่าวย่อมทาให้เขา
เหล่านั้นต้องเกื้อกูลช่วยเหลือกันและกันเป็นอย่างดี
๔.ทาให้เกิดนาใจนักกีฬา หรือน้าใจนักสู้ที่แสดงออกโดยมีพื้นฐานแห่งความถูกต้องยุติธรรม
เป็นเกณฑ์ เพราะการเล่นมวยไทยย่อมต้องมีการแข่งขันมีการได้เปรียบเสียเปรียบ มีการพ่ายแพ้และ
รับชัยชนะ มีการผิดหวังและสมหวัง สิ่งเหล่านี้สามารถหล่อหลอมและฝึกฝนจิตใจของผู้เล่นให้
เข้มแข็งกล้าหาญและอดทน รวมทั้งการเป็นผู้รู้แพ้ รู้ชนะ รู้อภัย ซึ่งเป็นอุปนิสัยที่สอดคล้องกับอุดม
คติของการกีฬา
๕.เป็นการส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์ การเล่นมวยไทยทุกครั้งย่อมต้องมีการปรึกษาหารือ
และตกลงกันถึงวิธีการเล่น อาจมีการกาหนดแผนการเล่น ผู้เล่นเองก็เช่นกันต้องคอดตลอดเวลาถึง
วิธีการที่จะเอาชนะคู่แข่งขัน หรือคิดค้นกลวิธีการเล่นแปลกๆ ใหม่ๆ การใช้ความคิดจึงถูกปลูกฝังใน
ตัวผู้เล่นโดยปริยาย โดยเฉพาะตัวเด็กและเยาวชนหากได้รับการฝึกฝนกีฬามวยไทยตั้งแต่วัยเยาว์ จะ
เป็นประโยชน์อย่างยิ่งในกาพัฒนาความคิดสร้างสรรค์เมื่อเติบใหญ่ขึ้น
๖.สร้างเสริมประสบการณ์ชีวิตและการรู้จักนาไปใช้ในชีวิตประจาวัน การเล่นมวยไทยเปรียบ
ได้กับการเลียนแบบ ผู้เล่นจาเป็นต้องประกอบด้วยทักษะและท่าทางให้คล้ายคลึงกับบุคคลอื่น ซึ่ง
เท่ากับเป็นการเพิ่มพูนประสบการณ์ของตนเองและสะสมไปเรื่อยๆ จนชานิชานาญ ต่อจากนั้นจึงนา
 5

ความชานาญเหล่านั้นไปใช้ในชีวิตประจาวัน ซึ่งถูกปลูกฝังมาจากการเล่นและประยุกต์ไปสู่กิจกรรม
ของชีวิตด้านต่างๆ
๗.เป็นการฝึกปฏิภาณไหวพริบ กานเล่นมวยไทยนอกจากผู้เล่นต้องใช้ประสบการณ์และ
ความสามารถอย่างเต็มที่แล้ว ในขณะเล่นปัญหาต่างๆถูกระดมมาอย่างมากมายจากคู่แข่งขัน โดยแทบ
ไม่มีเวลาให้ผู้เล่นได้ใช้ความคิดแก้ปัญหาเหล่านั้น ฉะนั้น กีฬามวยไทยจึงเป็นเครื่องมือที่ดีที่สุดชนิด
หนึ่งในการฝึกสมองด้านการใช้ความคิดของผู้เล่น ซึ่งความคิดในที่นี้คือการแก้ปัญหาเฉพาะหน้าและ
การตัดสินใจที่เด็ดขาดฉับพลัน ผู้เล่นเองถูกปลูกฝังด้านนี้โดยแทบไม่รู้ตัว เพราะขณะเล่นหากผู้เล่น
ลังเลใจเมื่อใด เมื่อนั้นโอกาสทองที่กาลังไขว่คว้า ก็ย่อมหลุดลอยไปโดยฝีมือของคู่แข่งขันที่มีปฏิภาณ
ไหวพริบดีกว่า
๘.สร้างเสริมการมีวินัยตนเอง กีฬามวยไทยมีกฎกติการะเบียบวิธีการเล่น มีผู้เล่น มีผู้นาทีม มี
ครูฝึก มีผู้ตัดสิน ซึ่งบุคคลที่กล่าวมาทุกคนจะปฏิบัติหน้าที่ตามบทบาทของตนที่ได้รับมอบหมาย ผู้
เล่นต้องเล่นตามกติกาต้องเชื่อฟังครูผู้ฝึกและผู้ตัดสิน การปฏิบัติตนภายใต้กฎเกณฑ์ดังกล่าวให้ได้ดี ผู้
เล่นต้องถูกฝึกฝนตนให้อยู่ในฐานะผู้ตามที่ดี ต้องคอยควบคุมพฤติกรรมตนเองมิให้ปฏิบัตินอกลู่นอก
รอยเพราะจะถูกลงโทษตามระเบียบ ดังนั้น การเล่นกีฬาและการปฏิบัติตามกฎของการเล่นต่างๆ จึง
เป็นการฝึกวินัยตนเองควบคู่กันไป กีฬามวยไทยจะสร้างความเป็นผู้มีน้าใจนักกีฬาให้กับผู้เล่นบนเวที
และจะสร้างความเป็นสุภาพบุรุษให้เมื่อเขาอยู่นอกสังเวียน
๙.ช่วยลดปัญหาการประพฤติผิด โดยเฉพาะในกลุ่มเด็กวัยรุ่นและเยาวชน กีฬามวยไทย
นอกจากจะช่วยส่งเสริมการมีวินัยในตนเองของผู้เล่นแล้ว ผู้เล่นย่อมถูกหล่อหลอมให้ประพฤติตนเป็น
สุภาพบุรุษในสนามแข่งขัน ในขณะเดียวกันเขาก็จะนาพฤติกรรมที่ดีนั้นออกมาใช้ในสนามชีวิตด้วย
การเล่นมวยไทยจึงช่วยลดปัญหาทางสังคมได้หลายประการอาทิ ปัญหาคบเพื่อน ปัญหาสิ่งเสพย์ติด
ปัญหาการเสื่อมเสียศีลธรรม ปัญหาเด็กเกเร ฯลฯ ทั้งนี้เพราะทุกคนรู้จักนาเวลาว่างมาใช้ประโยชน์
โดยการประกอบกิจกรรมกีฬานั่นเอง
๑๐.บ่งบอกถึงความเจริญรุ่งเรืองด้านขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรมด้านกีฬาของ
ไทย ซึ่งนั่นคือแสดงให้เห็นว่าประเทศไทยเป็นชาติที่เจริญรุ่งเรืองมาแต่เก่าก่อน โดยเฉพาะในแง่ของ
การแสดงออกซึ่ง เอกลักษณ์ทางขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรมที่มีความเป็นตัวของตัวเอง
อันเป็นความภาคภูมิใจอย่างยิ่งของมวลชนชาวไทย และเป็นสิ่งที่เชิดหน้าชูตาประเทศชาติได้ทางหนึ่ง
๑๑.ช่วยสร้างเสริมสัมพันธไมตรีระหว่างประเทศ ปัจจุบันโลกก้าวไกลด้วยกระแสแห่งโลกาภิ
วัตน์ ระบบสื่อสารที่ทันสมัย ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศเป็นไปอย่างกว้างขวางทั่วโลก กีฬามวย
ไทยถูกนามาใช้เป็นองค์ประกอบหนึ่งในการเสริมสร้างสัมพันธไมตรีนานาชาติ ด้วยการเผยแพร่
ศิลปะมวยไทยในต่างประเทศ การจัดการแข่งขันมวยไทยชิงชนะเลิศนานาชาติทั้งประเภทมวย
สมัครเล่น การแสดงศิลปะมวยไทยในงานนิทรรศการวัฒนธรรมระหว่างประเทศ เป็นต้น ซึ่งกิจกรรม
ต่างๆ ดังกล่าวบางครั้งมีการถ่ายทอดผ่านเครือข่ายโทรคมนาคมไปยังประเทศอื่นๆด้วย
 6

กีฬามวยไทยของไทยนับว่ามีความสาคัญ มีคุณค่าและประโยชน์อย่างมหาศาลต่อสานึกของ
คนไทยและต่อความเป็นไทยอย่างแท้จริง สมควรที่อนุชนทุกรุ่นควรจักได้ศึกษาเรียนรู้และสานต่อ
มรดกอันล้าค่านี้ให้ยืนยงอยู่เป็นเอกลักษณ์คู่บ้านคู่เมืองตลอดไป ภายใต้การสนับสนุนและส่งเสริม
อย่างแท้จริงจากภาครัฐและเอกชนโดยปราศจากผลประโยชน์ในแง่ธุรกิจ ขณะเดียวกันนักวิชาการที่
เกี่ยวข้องทุกคน ทั้งนิสิต นักศึกษา และครูบาอาจารย์ก็ควรปฏิบัติตนเป็นนักอนุรักษ์นิยมทางด้านนี้
อย่างเต็มที่เพื่อดารงคุณค่าแห่งกีฬามวยไทย อย่างน้อยที่สุดในอนาคตคงได้เห็นกีฬามวยไทยได้เล่น
และได้แสดงในสถานที่ต่างๆ ท่ามกลางผู้ชมมากมายคอยให้การสนับสนุนทั้งในประเทศและ
ต่างประเทศ รวมทั้งการแข่งขันมวยไทยในกีฬาแห่งชาติ กีฬาซีเกมส์ เอเชียนเกมส์และโอลิมปิก ซึ่ง
นั่นหมายความว่ากีฬามวยไทยคือกีฬาสากลที่ทุกคนในโลกรู้จักและเข้าใจลึกซึ้งถึงความสาคัญ คุณค่า
และประโยชน์อย่างแท้จริง