Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 36



q sjT+ d+....

q sjT+ d+...

|
+
#
s
TTr
m
\

d
<

+
&
d fyT
|| @| 1`30, 2013
d+|{ - 4

d+ - 7

|* |J...
j
o\ | C ke k~+#Ty\+f....5
b sh n< m\ zT ydq C|......... 8
d b sh n< &> {]................ 9
deTs HjT\jT neX+ ................... 11
qq+> mq d sh |dT ussT....... 12
ks X H y\T>T................................................. 13
| <] s\q +T | j
T + <T .........17
eT+<>e Tq+ | > ............................................. 19
&{ deT> ds|+............................................. 21
eT* edT \| s +.........................................22
| \ T eekjT | D [...................... 23
&{ |sb\+................................................ 24
u; |]cs sjT X< esZ+.....25
+ nd\T d+u >T]+#bTH+...... 27
b\H d+dsD\| sc\ <sD m+&>{ q C|. ........ 29
bsd e\ V _\T d Vs+........... 30
E&wj
T ddt @sT | d] : d .... 31
|u |+ & d \T |+|+&.........................32
\ de#s+................................................... 33

d+b<e s+Z
& jT|wt HsjTDY
|< q d+b< \T

&.$.$.jTdt. es
d+b< \T

d+b< es+Z
. sCs&
+&sT syVHse
=+>s >+><sse
.$. T+se
d.V#Y.mdt. e<ese
T esY &CH : dT ]$T*
b{\T : mH. d+Jy esY

@| 1`30 , 2013

eTT+
<T> |+#sTTr\ s
eTTb*{\ m\T sV+#& d+b<jT+
|uT+ dHV\T bs+_++~. =

sT $y<\T sb yT`pH H\\H m\T ]> d#q\T


|dTHsTT.
|+#sTTr\T |\ n+ #sTe eq k |uT\T. |\
Jeq+ m<TsjT deTd\, yTsT> q edT \T b+<& | u T
k<H\T> e+{sTT.
73, 74e sC+> desD ] 20 @ >& H eTq sw+ k
|uT\T> |+#sTTr\T ds|&<T. |\ keTT, |\ d+, y]
eTT+<T y] neds\T rs& |j>|&*q |+#sTTr\qT
$>V \T> b\ b\T esX sTT.
us |CkeT+ jTjTH, sw |uT\ e~]>H k
|uT\T eT&e n+# |uT\q >T]+| e& d+|<jTb\T
s]dTHsTT. +Bb\qH b\ |uy\qT |+#Ty\q
s#] uy + \+> b\ bTbsTT HsTT.
C n b\q k HjT+ m~>~ k
|uT\H. sw+ 21 y\ >eT |+#sTTr\, <<| 1100
eT+&\, 22 |]wY\ 2,50,000 eT+~ |C |<T\T>
mjT neX+ +~. sjT+> m<>\qTH jTTe, eTV\,
|+#sTTr m\T =*yTT> m+>H $j>|&sTT. |{es
|+#sTTr\ m\T sT>TTHsTT , |<e\T <THsTT
n~s\T, <T\T HjT |{eT #|+# neX\T e+
|]$T+>H < THsTT. > e\ | \ X~#d q eT+sT, n+<]
eTsT>T<=&T, eT+s&T, M~ Bb\T, ##<s+ =\+#& eTTsT>T
{eed \q, b<$T, $<, y< de\T n+~+#{ M\Tq
|+#sTTr\ eT e+T b sV+#& eTV\T, jTTe eTT+<T
sy*.
&T #T | u\ #T sT>TTq b sjT + kq+ =
sj , deV+ d+ bT|& sj k<q + #dT y*.
>e_e~ eT X jTT* $j+#*. n+{ d+\+ >\
ys+<] d b y~> e+T+~. > e\ s|s K* es y~>
+T+~.
m\ = s >*|+#*. = sj V+#*.
|+#sTTr m\ d<+ e\d+~> n+<] $| #dT H +.
3

d fyT

q sjT+ d+....

|d T | w eT
~>C]bT+<jYT !
qT #&T,
& \+#+
m&y*?
nq&T>TTH&T.!

sHssY
s#q \T |+|+&
d fyT | |#TsD d+
yk\T, >j\T, sH\T, s\T
+~ sTHe |+|+&.

#+< $es\T

d | q s T

q sjT yD d fyT |
# + <<s T \T> # s + & . .. # ] +# + & .
d+|~+#e\dq bH q+: 040`23311817

d>+ |J
|P] |J
d+sY d&
u|
|+ { Hd&
u Hd&

m&sY, d fyT,
8`2`674_/2/9, b{ q+ : 93
V| y*, s& q+.13m,
+CsV, V <su< ` 500 034
bH q+sT :
040` 23311817, 23311819,
23311820, 23312829
b : 040`23310612
accountsdept@loksatta.org
loksattatimeslsp@gmail.com

@| 1`30 , 2013

$& | : sT. 10 ,
@&~ #+< : sT. 200
eT& #+< : sT. 500
#+< sTdTeTTqT d fyT m+{
q+: 62007167836 mdt._.V#Y., |+C>T
u+#Y, V<su< |] HH &{ #d
$es\qT `yTsTT #jT e#T.
4

u y{,

eT\sY

2,500
5,000
10,000
`
`
`

10,000
20,000
20,000
15,000
15,000

|q sTdTeTT Loksatta Times


|] V<su< #\TuT njT
$<+ > #/ && s|+ |+|>\ sT.

d fyT

q sjT+ d+....

j o\ | C ke k~+#Ty\+f. .
|
CkeT+ nH~ d+u+ +&
$jTe++> |#j\+f = |eD\qT

|U s#H\qT rdT+<+. y\sY u>{ <T


|Cke #s \ <s |uT + n s+#sT.
nV+ *+H q s#q+ #eT+~
*d+<. |\ d+, |\ #, |\ jTT
|uT yT |CkeT+. H <w |CkeT+ n+f
sbsV+> |\ ], ke J$\
$|y esT\T # |uT eed . |uT + $$<
s+>\ |yX |f esTqT |\T X+jTT+>
y ~d | C keT+ qf . | C y < y T
|Cke ^TssTT.
| C keT+ $j T e+ + >
|#j \+f mTe+{ |]d T \T
+&* nq< | & T eTq
eTT+< T q $w j T +. | H
d\qT nqTd]d |CkeT+
$j T e+ + > q& T d T + <
+ e s L @ Xd s T &
sjT<T . eTq eTq+> #]qT
n< jTq+ #d |CkeT k|\ ,
y| \ |]d T \qT ns+ #dT
d\ sj
\T #dT y*.
| C keT+ $j T e+ +
y\+f +&*q y T T< {
w s T - d e + mTe+{
nd e q \ T +& b e+.
nDy > T s j T es Z +
+&L &<T . |\ my, |\
ydy q de+ |CkeT+ $d+ #<T .
+ V#T>T \Z T q de+ sb $|y
m|& neX\T +{sTT. eTq+ eTT # \T>
+f | C keT k< + L *b T +< *+ H
eTVXjT T&T V#]+#sT. es+Z , \+ e+{ $u< \T
|Cke \sksTT. nDyd, nDy
>TsjTy] eT< n><+ |]q=B |CkeT+

b{+#*. n+X+ >T]+ #]+# eTT+<T =


b<$ T d\qT >eTq+ rdTe+ neds+ .
yTT<{~ : |CkeT+ m|& rsT +&<T .
|CkeT ueq m|{| &T ksTT esT #+<T
edT+ T+~. <VsD ^\ nBjTH |CkeT+
ysT . |{ eTq |CkeT+ ysT . H{ ^ de+
d>+ eT+< bsT\T. $T*q d>+ ud. ud\
mTe+{ sjT V\T +&e.
eTq |CkeT+ +<T |P]>
_ q y T q ~. s +& e n+X + :
|CkeT+ <X+ L&
s+> +&<T. +>+& #]H
rdT+f, 1688 $|e + eTT+<T
|CkeT+ ysT , <q +s+ ysT .
eT 1832 # + s
|CkeT+ \D+H <T
\+ L& esT edT+<
eTq+ > e T+#*q eT& e
$w j T +. | s q + w t
|Cke >eTd \D+,
\\ esT |dT + ~. sE
s+X n~s n&T e&
| C keT
# s \T
nedseTjsTT.
eT] sE |CkeT+ \ +
@$T{? |Cd+eTyT H{ |CkeT |<q
se+. ~ |CkeT ueq eq jTyTq
esT.
|CkeT ueq eq esT\T ds , +
| C keT+ n+f @$T{ ? s $< T \T,
# ] s T \T, ke Xd y \ T nH e T+~
nHs \T> |Cke s+#sT. eTq+ s +&T

@| 14 n+u< sY
jT+

@| 1`30 , 2013

d fyT

|L\TT+~. ke ndeq\ e\ |CkeT+


$|\ yTq <VsD\T #] =\\T.
|CkeT+ eT<+ > |#jT & nedsy T q
s +&e \+X+- || \ . |CkeT+ b
|< >T]+ |< #s sT>T+~. e esd
n&T>TTHqT- nd\T |CkeT+ |rsT @$T{?
~ syTq M{ n~s+. jT+, @|
s j \qT n& T H n~ s * +& y T
| C keT+. nsTT< = k ] e T < > Z ] =#
|<T\qT =\+#, ] mqTy? nq~
ss TT+#TH n~s+ |\ #T +T+~. n+f
|\ #T M{ n~s+ +T+<q e. |uT
sj
\qT m|{| &T dy\T #jT {, nedsy T
|={ ||+ +fH ~ k< |&T T+~. q
b #+< duT \ CyT<> +&*se+
|uT+ u<jTT+> eeV]+# neX\T
m e> +{sTT. nsTT B d + +~ +
us< X + |]d T \T n|de ~X HsTT. ybs
| q\ d+ eTq |\T |uT se\
me |#s+ dTH sTT. || \ qT+ me s&
s<T <! n~s b duT \ |Hk\qT yTT<{
|J\qT, ||\ y] |q\qT eT\q
|#T ]dT+ {sT. ~ |Cke e T+ <T. +>+ &,
q&\ |]d #es yTsT>Z +T+~.
||\ $\TeqT n& u> >T]ksT. Be\
|CkeT+ k|> |#dT + ~.
|CkeT+ dCe> |#j \+f nys+>
+&*q eT&e n+X+-#deq+. |uT
eeV s\ # d + +< eeV s\ me]
$TqVsTT+| +&L&<T. #+ eTT+<T deq+
dT\T n& & +#e#T. |uT y<M\
|b +, +<T | +&e+ #dT H sTT. q
b y , q k+ y nqT qy] d +
+<q \ ~ *q d+|T q\T $T+ HsTT.
@ s+>T {| |T H& #d dqT\T >+{ #d
<s>T \T n |uT $u> HsT. | &T
nyT] L& L& +{ $c<s |]d
+&~. B e\ |CkeT+ |q eTeT+<
@| 1`30 , 2013
6

q sjT+ d+....

>V + |uT *, <>T* eTT&|f $<H dd


#bsT. >{ _HqT $wjT + <s bjT+>
#| e#T. d#y T q b\q +&\+f |uT +
<>dT\ $~sVD C+ #dTL&< ysT
K+> $XdksT , b{ksT . _{wt +&j L&
< |< neT\T +&~. |uT+ b\d\qT
sb+~+#e#T, |]b\H$<q+ C+
#dT L&<q ~ |CkeT eT*d \ {.
sE eTq<X+ $wjT + >&| +~. Be\
nH +u D\T #T#dT eyT |CkeT+
MT< qeT+ d&* bT+~.
sC+> H q T >T]+#+ |CkeT $j
eTs \ n+X+. eTq<X+ sC+>+ >T]+
e{&y =<e<T . eT* $\Te\T b{+#b
sC+>+ T + b{ $\Te #jT <q y<q
HqT |P]> @u$dTHqT. * sC+>+
+>+ & e\+ $\Te\qT b{+#+ e\ eed
q&TdTq~. eTq+f mHsT yTsT>q b\qqT
y n+<T>*>s+f H $\Te sD+. &
eT+ <VsD #TqT. yw+>H nyT]H\
s< <e +. nyT]H\ T sC+>+ sdTq s
yTT<{ n< &T yw+>H. q |<M \+ |Pss TTq
s ] n< |<$ \&{ jTq
s]+#sT. yw+>H sT+f mksT \&
nksT n< &esT. jTq n #jT <T .
e s<q |CkeT d] <rdT+ < es
$\Te\T |qeTejT V#]+#sT. n+<]
\e++ MT< s +&k] n< &H eT&k] e+
n< |<$ yw+>H s +<+> sd ]+#sT.
nB H n+f. n> +>+& $wjT+ H
$\Te\ >T]+ eTq+ nH <VsD\T #| e#T.
$\Te\qT b&+ d+ n~s D]+q
+>j
T HjT\T nHe T+~ HsT.
n> yTH ]{ MT< yTC]{ |q + #sTT+#
<sD |CkeT d] >=&* |T. +>+ & 1931
m\qT & <VsD> |k$+#e#T. 650 eT+~
duT \T >\ eTH du 50eT+~ eyT sY b
duT \T HsT. mHsT me H qs {y b
d fyT

duT \ eTT+<T eT uy\qT d#> e ] +#>* >sT.


| H d + < s + > eTeT* q s { y b
e{& jT<T nH s|DqT HqT m|& sY b
y] qT+ $q<T ( deTjT+ HqT +>+&
HqT). d+U\+ b duT \ |b<q\ MT<
d#> #]+# neX+ *+#*. yTH]{\
n_bj\qT bsy T +{ nD><= y sC+>s
esZ\qT nqTd]ksT .
eTq+ eTsTeL& eTs n+X+- nHj
d+~+# \D+! q\T|H, \T|H, &sTTH,
eT>sTTH, eT nsTTH, n> nsTTH nHjT+ ]
d+~+ eTT+<T s + nH~ |CkeT ueqqT
B | + | # d T + ~. < D | q\ y ] ] >
nHj\ d+~+ bs& XCrjTT\T HsT.
eTq<X+ <D | > |s=q<q y~ |\ T
HsTT. <[T\ d+ s|& bs& n+{ysT

@| 1`30 , 2013

q sjT+ d+....

& <<| sT . m+<T+f, n+s+ # q +,


d+<q & =se&T+~.
| C keT+ > T ]+ b< $ T k s TT
neXeTTq+ yTs #]+#+. eTq k++
\_++~ nH ueq |&T eTq+ H+.
# j *+~ @MT < T nH u eq e]d T q T
|k+~. |CkeT+ nH |# #T m&&
n& m<>< T . +>+ &, nyT] n~ |]&$ *+~.
bH yTs n_e~ #+~+~. mH <X\
|Cke Vs+>+> K #d d , jT+
|uT \T @s&sTT. mH dyq T n~>$ Td |
|CkeT+ us< X + $jTe++ <T. HS
eTq<X+ @<H | ] _{w y MT< Hfy + .
|&T neX+ <T. n{ eTqyT u<
eV+#*.
(n+u< sY s#q \ qT+ ds+)

d fyT

q sjT+ d+....

d m\T n b\L se& y*


b sw n< m\ zT ydq C|
b CrjT n< & zT, k<sD ss

d+ ||> \ m\ n<]{ @sT #XeT,


M{ e\+ d b m\T>H u$+# +&
us< X + |Cke >& |f Vs
seT+> u$+ n<]{ m+ XeT] m\
sVD w #d+ <HsT. b d++<+ m+.$
b+&wH , $+>T\ d+d |<T \T dV nHe T+~
| C keTy< T \T d + k > m \
&Tq+~+#sHsT.
m+ V+, V< s yesD+ d
b m\ bZq ss\qT, b{ #dq
HjT\qT C| d+<s + > n_q+~+#sT. =*<X
| j T + e+ m \ = +< T \T
jT , u$ wT nes<* d + n~>$ T+
eT]+ |{w+> d m\qT sV+#
@sT #<eT jT|wt HsjTDY nHsT.

zT $\Te +& sV d u{ <s b


|<e \ H\ qT mqTe+ d+ us #]
<Xu\ s y d b <s sT>T+<,
b n+ s Z | C ke |+b+~+#
d sT>TTq d+k> m\T <X+ s
sjT b\{ se& y\, <X+
|Cke |{w + #d+<T, eT+ esTq
eT |jT + <V<+ #dT + < d b CrjT
n< &T & jT|wt HsjTDY ~ys+ nHsT.
d b sw n< |<$, >sY V<su<
$T{ ~ys+ & b |<q s\jT+
]q b*+> q zTVqT $j+#Tq
nq+s+ C| MT&j e{&T ... mH s\
#q\T, n_bj\T, uy\T, H|< \T, d+w \ T
H n+<s *d eT& \ + d+
|#jT+, sw| zT, keq
bsT& zTL deq $\Te +&+,
n+< s * d mqT q Hj T
H + |#jT + |CkeT eed
eyT k<eT nHsT. |CkeT
j T T + > s T > T T q d b
m\ mesT HZH \+d+
d e Tw > | # j T + eTTUeTHs T .
d b m\ sVD
e<ese (sw m\ d+|T+ eJ
$ Tw q sY ) , ~ d Hsj T D
(HjTXK eJ s<], +<|<X
| u T +), m+. | < Hu s & (eJ
.m|.t mdt n~], ke ss) \

@| 1`30 , 2013

d fyT

q sjT+ d+....

d b sw n<&>

{] lydse m
s
V d u{ <s
@| 5,6,7 B\ ]q
d+k> m\ d
b +< |<X n< &>
{] lydse (43)
m j s d +
m\ n<]{ (..m)
T<y s+ |{ + +~.
sw y | + > q
dTesT 27,400 j o\
d u T \T | | ~ VqT
eT+~ s T #=| q
mqTq &*>T 1378
eT+~ ydq z {]
1030 s>, eTs nu ] =+>s >+><s s e 331
zT e#sTT. |yd usrjT &*> T ydq 26 z
{] 14 zT s>, =+>s 11 e#sTT. yTT+
MT< 702 z yTC]{ {] lydse d
b sw n< > mj sT n d+ m\
n<]{ s<] #+< z +| |Psj

|{ + #sT. yTs <T MsD | jTq {]
n+<#X sT.
nq+ s + { ] lyd s e MT& j
e{&T... \+, b++, eT+, ysd+
b|~q +& |CkeTjTT+> ]q b
n+sZ m\ j<+> yq&q esZ
(_.d) #+~q q+{ keq jTTe&T m
e+ us< X #]H nsT<q $wjT eT, +{
$|y esT d b <s eyT k< eT
nHsT. jT|wt HsjTDY Xj\ >Z
]q m \ y ~eT+~ s s \ T

@| 1`30 , 2013

Vu] +> bHZ s, ysT q MT< |{q X*


Hsy s d b sw+ eT]+ $d] +
\yTq X> r]~<+ <T q s +& |<M \+
XjTX w#kq nHsT. >~ d+<s+>
\T>Tys+<], d b ss\ {]
lydse Xu+\ T *bsT.

{] lydse b |
sV d u{ <s ]q d+k> m\
d b sw n< > m q { ]
lydse |{esL d b sw |< q
s<]> de\+~dTHsT. d b qq
sjT d+d, d+<X d++> {]
qqTqT eT\#THsT.
+< |<X 2009 k<sD m\ d
b s|q n~ zT k~+q nusT\
lydse s +&e kq+ *#sT. 2008 ysd
sj \ es+> Us u< nd+; kq+,
9

d fyT

2009 JV#Ym+d m\ yTjTsY nu ]> d


b sT |q b{#d q |&T {] #dq m\ |#s+
|\qT $Xw+ > T +~.
d_{ lydt> jTq s|]T\T. 1998
qT+ 2008 es #q us Hd{ |t
f\J, V<su< +|PsY dH ndd+{
b|d s >Y |#dq {], $<sT\ n+ |b
n<| > >T]+|b+<sT.
+<|<X > |< nH |CdeTd\|,
eTTK+> {| , |CsyD, eTTd| |]b\q|
$d k s TT w # d q ke s s > ,
|C_bj |u$+ #dq e> lydse
>T]+| b+<sT.
+q> s \ | j D \ ed T \T y T s T > T
| s # + \ b bw + q +| s TTH | s Y
+{>f& {HbsY +|PyyT+{ (d..{.)
seT+ d+ e+<~ e\+{sqT lydse
dMT]+ q&|+ #sT: m+m+{mdt d+ *+ dT\T,
eT& bdt\T |yX |+, H& +q e< b<#sT\
_&\ sD+, k|\T, dT\T *# b+\
eTBs D e+{ n+X\ w #XsT. |#s+
u > + >, +q> s \ {| , | C s y D
d+dsD\| y&y& $dksTT |C#q+
#+<T w #XsT. lydse w |*+>
+q>s\ V]+>T\ d+KqT jT++#sT,
|e<\ kseTTq V]+>T\qT =\+#sT.
us< X + H n+ d$esyT q , dqYq>sY
j e s Z + s +& T \ \ eT+~ zs eT<
sV+q zsT C_ |q se
lydse deTqjTs> eeV]+ q&|+#sT.
m\ d+dsD\ CrjT |#s+ (mH.d..sY)
u>+> B sV+#sT. jTq |#s+ us m\
d+|T + beD >T]+|qT b+~, eTq<X+ zsT
qy<T, F, zsT C_\ bs<s , eTTK+>
+s{ <s C_\ n+<TuT e+{ \yT q
|s>eTq esT\ <]rd+~. $u>+ m+
w ]+~>, + # #j \T+~.

@| 1`30 , 2013

10

q sjT+ d+....

ue H\ |qC w H / s >T\sC w H deTT (_.|.mdt/


_.sY.mdt) $wjT+ swy|+> \~eT+~
keq, eT<s> |jH\ |]sD, y]
HjT+ n+~+#+<T lydse <X\y>
dTBsb s+ #XsT. n+ eTT+<T, VQ& ne
y\+b\, dT\ ]dwH #\ ne\
es+> |C<e\qT ]+ q&bsT.
m+d V#Y bs de* y T s T > T | ] # + < T ,
V <su< q>s |uT + bs<s , yT<q+,
keTs |+b+~+#+<T |\T bsse\,
ne>V H < e\ lyd s e Hj T +
n+~+#sT. |dT + jTq q>s+ bsT\T kdTq
n$ s< <e H + eVdTH sT.
43 @ lydse {.$, MT&j $Xw \T>
s|]T\T. |\ k~s ^TssTT> $$<
bs d + +< n+X\qT T > $X w + | \,
sjT esZ\ n_bj |u $+ #jT + jTq
\b bwdT H sT. j<+ > |X+
+>\T yq&q esZ #+~q T++ |{q
lyd s e, Ns\ $.mdt . sY X\
>&TjTwH |P] #d, H>sTq $X$<\jT+ qT+
+|PsY n| wH eds Y &^ rdTHsT. q
VQeTTK w nH nes<\qT m<Ts=HsT.
M{ n~>$T+ HjTksTT m~>sT,
+<|<X $<sT\T, jTTeqT >DjT+>
|u $+ #XsT.
d <eT+ bs+u+ H{ qT+ lydse
eT\d+u+> e+, s+>s& s<]>
de\+~+#sT. nq+s+ , d b .V#Y.m+.d
$u>+ b< \jsT.
|Cde se\ #TsT>Z b+Z H, H>sTq
$X$<\jT+ q |.V#Y.& {] lydse
=qkdTH sT. $$< |Cd++< n+X\| CrjT,
n+srjT d<d T \ b+Z THsT.
{] lydse us |< , <s T esT\T
V] #+<H (12), eTTsw (9) HsT.
d fyT

q sjT+ d+....

deTs HjT\jT neX+


n+sZ m\ <s s|+q d
d b sw | <T \ du C| | q
]swqT +& keTs + <s+> HjT\T>
m~> neX* d # #|+<.. b
sw n< &> yq&q esZ\ #+~q {]
lydse m e&yT +<T <s qeT C|
yU+#sT. b |<e \ mq y] 50
X+ jTTe, 25 X+ eTV\T q+<T
>]dTHqHsT. ysd sj\ d
eseTHsT. >+B C| nsTT, n+u< sY C
s n.. MsT <X+ d+ J$ >+ #Xs
=j&sT. n+<T >+B bT n+u<sYqT
d deqksTT >s$k+< C| #bsT.
d sw n<&T {] e{&T..
Xdqdu b q |dT e# k<sD
m | < T \ d + K |+# + < T w
#kqHsT.
m\ @&~ deTjTyT +<... nsTT +
eTT+< L& m\T e# neX+ +< d
b CrjT n< &T &s Y jT|wt HsjTDY
nHsT. m* m<Ts=H+<T d<+ > +&\ b
XDT\ |\T|#sT. e+< Xdqdu jesZ\|
<w k]+.. deTsT\T, |C$Xd+ qy]
>T]+#\ b d+#sT. V <su< d
sw |<T \ deyX+ ]+~. d+<s + > C|
e{&T 2014 m\qT <w |T b
d<+* | rdT \ d+#sT. m\
@&~ d e Tj T y T +< d s X & e+<
jesZ b |+ #j\HsT. b
du dsD qT |<m Tq #|{ \ sw XK C|
d+#sT. \e T+~ j o\ duT *, |~ \\ eT+~

@| 1`30 , 2013

k<sD duT * #s+#\HsT. n|& b |H~


|{w + > esTT+< #bsT.
2014 m |\ yT\T ]> $<+>
d sjT ePV\T +{jT C| #bsT.
d<+\| sJ|&~ < dw+ #XsT. b
|<T\ deyX+ nq+s+ jTq $sT\
e{&sT. sqTq m bT\ T <TsT+{s?
n $s T \T |+#>.. C| d+~+#sT. d
eT* \\ @u$ d eTT+<T=# b\ bT
|T H $wjT +| keTHsT. d+U\+ d+
d >T&> bT\ T <TsT< #bsT.
11

d fyT

q sjT+ d+....

qq+> m q
d sh |dT ussT
{] lydse

|. s$esTY

n< \T (98660 74029)

|< q s<] (98491 14369)

&.$.$.jTdt. es

;X{
u;

b< \T (98660 74023)

s<] (98660 17413)

y. &. sese

qs l<s Y

b<\T (k b++)
(98480 80867)

s<] (98481 70423)

m+. z+sY

C.seTeT]

b<\T (sjT\deT b++)


(94405 94270)

s<] (94405 35034)

+&sT syVHse

q+~| sM+<sY

b< \T (\+>D b++)


(98660 74027)

s<] (93911 53364)

|< u |sE

mdt. Cq seTsE

b< \T (mHsY) (99632 44433)

s<] (99894 84456)

$. \ DY uJ

< #qjT

b<\T (mdt.{, mdt.d, _.d, yTH ]{)


(93933 93096)

s<] (92980 52770)

< \

dT#<]

b< \T (eTV) (99896 96718)

s<] (eTV) (89857 50502)

n\T syT wt s &

{.sY. >H< s &

b< \T (jTTe) (92464 60599)

s<] (jTTe) (94408 44090)

@| 1`30 , 2013

12

d fyT

q sjT+ d+....

ks
XH
y\T>T
& jT|wt HsjTDY
|uT\T nqTd]+q eTs| $<H\T, zd+ @ |P |P nqT> eeV]dTq sjT
b\ rsTH $<TT d+u+ +< d CrjT n<\T jT|wt HsjTD yU+#sT.
|{ H | u T +, sjT | \T, bs de+ V T<+ > + Bs \ | j
H\T \ +> |#d
@&~ d+u+ qT+ jT|& +bT eT& $<TTs + >+ k~s y| n&T>T\T yjT T#
d+#sT. #\ | +|<\, | u T + # d_& | +#&+ H deTd rs<T . ]w $<q+ neds+ .
ds|s, |+|D s+> |f |T&T\T |s>*. qc\ Z+|| <w |{*. s+&T |qT\T jTT< b|~q
s>*. < =se&+~. deTdqT n~>$ T+# #s \T #| b THeT C| nHsT. | sT>TTq k+
|]CH |j+#T |\ qw+ \T>+& bC\T ]+#& nqTeT+#\HsT. $<TT
$<H\T, b C \ T, #\ us+| jTq H&T | +> e{&+ ~. $es\T...


ejT+ {sTT+| s.34 y\ T|H . $<TY


s+> |{w |uT |s+ > y++~ e\+ s.162
T eyT . |]d s+ > +f $<TT s+>+
@ s + > u> T | & T T +~. sE $< T T
#eTqT+THjT | Bs \+ @s& +<T*
|{+#Tef<T. <XeT+ < |]d KsT
myH |s <T . $<TT b @s& qw+
n++f me nq&+ d+<V+ <T. $<TT
+fH b]X$Ts D <s b~ neX\T, Jeq
|eD\T |sT>TsTT. |{ |]XeT\T s
sc\ s* bjT |]d @s&+~.

$<TT <q nedsy T q eqsT\T n~+ >


H sh+ d+u+ LsTbsTT+~. MT |]o\q
eT\ sD\T @+{?
eTq CH bC 80 X+ by HsTT. |{
<X+ H n>u >q +~. <s L& e.
|uT + +| ~y rsTT++~. $T>T\T
$<TT b+<\+f m k<+ neT+~? s|{
>T]+ |{+#T+& z d+ |P @+
y\ #dTHsT f, d+u+ @s&+~.
es{ qT+ n~ <s =qT>\T #j * ek+~.
2006`07 qT+ 2013`14 \+ |D[s

@| 1`30 , 2013

13

d fyT




q sjT+ d+....

u>TZ, >dt, \eqsT\ =s e\H $<T<T


>MTD b+\
ZqT |uT+ |<|< #b+~. eTT+<dT @sT
24 >+\ $<TT ee?
b e& sD+ @$T{ u$dTH sT?
eekjT |& s T , >V\ |& s q T ysT #j *.
\ $<TT dq> eyT +T+~. u>TZ
|uT + B b<q e&+<T . B+ >MTD
$wjT+ |uT\qT $T+#eTT. u>TZ =s
b+\T <\T neTHsTT. |{ H B| <w
@s&u+< < yT CrjT d\V eT+&*
|{*. >MTD b+\ 24 >+\ $<TY y*.
deyX+ HqT |<q eT+ eTHVHd+>,
$<TY qc\qT @$<+ > +Z #e#T. ds| s m
kj HqT djT+> *jTCXqT. B e\q ]
yTsT>T|s# e #H $wj d m|& sTEe
eed |L\TT+< V#]+#qT. <X+ 16 y\
#d+~. B eTq sh+ |{+#T<T. >TsY
yT>y keTs+ *q <s $<TT bC\T
< s +> rd T +~. > T sY $< q+
sD+ | P ] # d H .... u> T Z =s s D +>
neT\T#jT+ n& >MTDb+ b~
#jT+& |& HsTT. ||+#+ m&
neX\T yTsT>jsTT. $<TT &{ |@{
+{ |T s+ #&+. |uT s+>+ n$, ndeTs ,
|d] #jT&+bT <=+>q+ #d C\T
|T& =s e|j
e+{ deTd\THsTT. |y
|+|ksT.
u>TZ>qT* |yT s+>
 nDT $< T T
n|+#*.
 eTs|
$<H\H d+u+
bC \ $w j T y T
 >dt =s H $< T T
 z d+ @ |P |P |
j
H <r XsTT @eT+{sT?
d+u+ @s&+< |uT+,
 dwy
T q #s \ @&~ >f & M\T+~
k+ |]Cq+
$<TT d+d\T #TTHsTT.
100 X+ u<
s +& qT+N >dt =s  yD b C \ T neds+ <T
nDT $<TT bC \
ys #sTT. eTT+<T C>\ T  mb\ |< \ eTq>&+ UjT+
sD+ # j T &
rd T e& + $| \ y T + < H  u>T,Z >dt s+>+ =| T&T\T sy*
M\T+~. $ T H & T
y<q @u$ ks?
>dt =s 2000 yT>yT bC\T L&++ +<+ 100 X+ |T& ]+q
*bsTT+~. KsT myH s <X\ qT+N >dt bC qT+ sc 50 X+ $<TT y + ~.
~>TeT #dT = $<T<T #j *. ~>TeT #dq n< $<+> sh+ k rs+, nDT$<TT
bC \ T ed sc $<TT y{ < T+~. nsTT
>dt \ d+ mmHJ f]q $wjT + |uT +
bC |b~d H\T> |Psj
T #s \T
y>+> d+~+#&+ <T. jTT<b|~q #|&
+&*. sjT b\T, bs de+ MT&j
mmHJ f]q e\+ 9 H\H |P]#jT&
CsTTr> +#*. |]Cq+ |]q s
M\T+~. eTq <>sZ sD+ u> \deTe+~.
\Tc 100 X+ n]f+ <T neX+ @s&+~.
>dt f\J |]+~. +<q + d+ 80% ~>TeT| $jTy& mH{{|mdt \Tw+ |+#<T.
<s|&q nyT] w >dt bs+_+ HDyTq u>TZ y&T yw\T @sT#d deTd
ke\+q y| y+~. eTq <X+ L& | <w @s&<T . |\ yTsT> q |qsyd+ \Tw ysD
|{*. +<+ |{ <* <T . |y T s+> |&+B #s\T rdTH bC* nqTeT+#*.
neX+ *+#*. e# 3`4 @ jTT< b|~q d#+ < d+d\ T, sjT b\T, <X |j H\T,
#s \T rdTb re+> qwb eTT.
|\ yT\T >T]+ +#*.
d fyT
@| 1`30 , 2013
14




q sjT+ d+....

us+ |& | <T. |uT + ssTTr H n~ |\


&u n+f n~+> y&TH y] # ssTTr
|qT<sT\T u] +#* ek+~. ~ ds q |< <T.
|<, <\T nH & +& |qT\T n+<s
deq+> u] +#\H sj
T + eTV>
|s=+~q essZ { <#sY _H z{$T b\jsT.
 $< T T qc \ qT y]d d + u + qT+
jT|&e# |DT\T #|HsT. MT |]o\q
@$T{?
<qbT |+|D| me> <w|{*.
k++> $<TT |+|D d+d (&d +)\T |*,
| u T , es e T eTT y d +
#dT+THsTT. $<TT qc\T 15 X+ qT
#|dT H sTT. yde + &d +\ \ |syT
qc\T 22.5 X+ H n+#H |s+ qc\T 32
X+ +{sTT eekjT $<TT qc\T me>
HsTT. n+#H |s+ X+ qw+ HZ
85 j T T $T> T \T T +~. qc \ qT
y]+#\+f, s.4`5 y\ T |T& neds+ .
s s qc\qT Z+#be#T. s+&T
eT& >DjT+> +Z #e#T.

sh+ |m Tq |y T yD $<TT bC \ T
edTH jT |#s+ +~. B| MT d+<q?
sh+ = sE\T >H { , s # | \
#sT e\+ y\+ y] #|+q = esZ\T |&T
$<TT b\ | |&sTT. |y T s+>+ 64 y\
yT>yT bC \ T ekjT |uT + |{ + +~.
+{ eTs| #q eTs={ +&<T . yD $<TT
bC \ T sD+ eTs yT, eTq u $T, sT, s
eqsT\T qwb .... & j sT#dq $<TT
s sc\ eTs*bsTT.. n& <>\T m>TeT
#jT&yT neT+~. neds+ b|~q bC\T
nqTeT+#*+<. neds nqT>TD+> $<TY
<q +&*.
 |\| #\T, ds#
Y \ s|+ us+ ydT H
$<TT d+d\ ] |]d yTsT>T|&&+<T. |]d
nsTT m?
&d +\T s.12 y\ n| HsTT. $> s.7
y\ T s sTD\THsTT. M{bT @{ s.6
y \ T qc \ T ed T H sTT. n| \ qT+
n~>$ T+#\+f |uT + ssTTr> u] +#&+ bT
#\ >T]+ +#*+<. nsTT us+ |<y&|
|& L &<T . me $<TYqT y&TH <q e+T\|

\T>T uc<eT H d. <sse


C| y[
dTBs #] *q dTeT<Ts uw \T>T $d+, $d d+
d. <s se < w #d b\\ MT< & #s d
b CrjT n< &T & jT|wt HsjTDY y\]+#sT. \T>T
uc<eT deK eJ n< &T <s se eT | $#s+ e+
#XsT. =+eT+~ uc_eqT\ *d <s se {e\ \T>T
HjT|< X j sT#Xs C| >TsT# X sT. \T>T #<T e+f
||+ #+ m&H T > \ + n us k #$<+ > \T>T
uwqT deT~ #d deT>+> n_e~ #jT { <s se e+{ y]
d] |uT + |{ H X ~ w #j \HsT.

@| 1`30 , 2013

15

d fyT

q sjT+ d+....

mb\ |<\ =y\ yT>y


d+u+ qT+ D+ jT|&+<T
$<TT neds+ . B| MT d+<q @$T{?
@|mdt&d 20 @ ms s.10 y\T
esZ\T @eTTHsTT?
KsT #d 453 mb\ |< \T ]+ 1.15
\\ ms\T s+~d HqT sY> sh |uT+ \d+>HH yT\T= ks $<TT $<q+
ms s.2y\ KsT s+&Tqs 2 +~. #*<XyTq s @&~ 150 sE\T L&
\\ ms\ k>Ts+~+# mb\T ds+ e+&b sTTH <X $<TT keTs + 30 X+
]+#eTT. |&T ]+# mb\ ks $<TT y{ +~. eTq ds+ u> +~. ks
|< \ sh+ eTTbT+~. |< \ $<q+ yTsT>Z H #sD eTTK+. nsTT #<Teq,
8y\ yT>yT neds+. sE 17 &T\Tq esZ\ L& ks $<q+ >T]+ *jT&+ <T .
jTT \TT+~. @&~ 4y\ ks $<H y>e ++> neT\T#j *. ks$<TT |dT +
jTT neds+ . jT{ s.5.25 #=|q jT{ <s s.8 ek+~. eTq <>HZ ks |\ j sT#d
s. 21000 T KseT+~. + #d <s >T Z T +~. s+>+ |* \T s> k~+#e#T. eT&T
40`50 \ \ m s \ s + ~k e T H\ bC |P] #jT T#T. nDT $<TT bC |< ,
|uT+ #b+~. s KsT\T, sT <s $<TT bC\T H\T>, >dt $<TT b\
|T& *| ms s.1.25 \\ T @&~qs deTjT+ |&TT+~. sh+ bC
neT+~. <jT+ s +&T |+\ ydH 15`16 @b T \| q\T>T+~.
s.60 y\T sef< T . n+f s. 100 KsT
#d s.10 d+b~keTq&+ @+ |]b\q, sc e#+<T b]X$Ty \ T yq+ ydT H sT. $<TT
~ eTT+#dT+~. \+>D sh @s& T<T e b V s + , Vs X~ |]XeT\T m
L&. mb\ |< \ |b<q eqT <T * \&sTT? k] es{ yqb eT se&+
@ b+ {sTT+q$ b++H KsT #j *. w+ . <s , deTjT+, $wjT + n<T| | es{
B| Vs+> #s d<+ .
\&<T. $TH&T c\T myH n&
 $<TT bC \
d+ >\T #dT q >e\ s* be& b]X$TesZ\T yTT>T#Z |THsTT.
\T n~+ > +THsTT. MT d+<q @$T{?
>e q+ eq s >TsT, $<TT  +< |uT+ s+> bC\ qT+ $<TT
ebe&+ Hje? V <su< +fH $<TT y{ k~+#Te&+ |uT +, |C|<T \T,
sT ks? >e\ $<TT ebe&+ sD+>H m+| \ T $| \ + ne T q e{ yd e eT
q>s\ e\d\T |sT>TTHsTT. >e Jeq n+^]ks?
|eD\T n<q+> |&b THsTT. $<TT d
|uT+ |C|<T\T, m+|\T, eT&>
y{sT y+ &+> e+{ |qT\T #dT = y\
| # j *. Bs \ | j H\ d +
eT+~ b~ d+ q>s\ e\d sy* neds+
sjT+>H +& k++>, <s\
@s&<T.
<s <+ > & y{ k~+#Ty*. sh
 \ b]X$Ts+
>+ re+> qwb +~. >dt <u bC s* +| $wjT + eTq
|]d d]~<& + m?
nu +s+ <s + +~. f 24 >+ |<
|]XeT\ |]d <sTD+> js+~. sc d+~+ yq |+#sT.

@| 1`30 , 2013

16

d fyT

q sjT+ d+....

|<] s\q +T |jT+ <T


sw &{| C|
|
\ <j |+ |<] s*+#
mTe+{ sD | j T + # j T b >

sw |qT\ <jT+ dTesT s.87,000


eT<+ y{ s.20,000 T> +< C| < yTsT .
<X | P s+> |\qT | <e |{+ # >D+\
d+ e T |< \ {sTT+q e\+ 17X+ <T \
+< |<X |uT + 2013-14 &{ qT Xdqdu MT< yTT+ |uT <w+ +B]++<, <T *
|yX |{+ < d b CrjT n< &T, L{|* d~j>+ #jT+ mTe+{ dHq
myT & jT|wt HsjTDY nHsT.
(s. ...)
n<s+> eekjT &{
n+X+
L& sT\ HjTyTq
2011`12 2012`13 2013`14
<s * n+~+ y] J$* 1. +< |qT y{
17,751 20,270 24,132
y T s T > T | ] # @sT 2. <jT ej\| |qT
539
619
710
#jT + $|\ yT+ <HsT.
4,683
5,188
6,654
> + qT+ bs * 3. d| |qT
140
147
149
HsT |<* d]#dT n. u $TdT

4,385
4,968 6,414
y\q $ |uT + @ . k+|\T, ]dw H |E
157
173
190
XH |+#< C| . dsdT\| |qT
nHs T . s + 4. dsT\| |qT\T
48,060 56,763 65,077
s.82,000 T> q sw n. sh m C
9,612 10,500 7,500
n| y s.1,80,000 . neT+, yD+ |qT\T
34,910 42,041 52,500
m>u+~. e\+
. yVH\| |qT
2,986
3,605 4,351
e&\ @{ s.15,000 T
12
12
13
(sE dTesT s.45-46 . dsT\T, |jD\| |qT
304
304
335
T) {* ek+~. |+#q T, . $<TY| |qT\T, dT+\T
234
299
376
e&\ T *| @{ #*+ #*q }. s |qT\T, dT+\T
11,694 12,864 15,393
yTT+ s.30,000 5. |H s <jT+
#sT+~. e# <jT+ n. e&\T, &$&+&T
6,330
6,936 8,712
sEy KsT\ ns=s> . k<sD de\T
671
472
496
d]b T+&+ e\ s $q . ke de\T
896
1,078 1,448
$T>T\T Dk+~. sw+
. ] de\T
3,795
4,377 4,735
| e < s | ] d T \
10,824 13,793 15,803
C]b +<q{ e 6. > +{ H msTT&, +& wqT
$dw d+\T n C| yTT+
93,553 1,09,500 1,27,772
|s=HsT.

KCH s& ..

@| 1`30 , 2013

de]+q n+#H\T
17

i i

&{ n+#H\T
d fyT

|uT + |<] +# b sTT+< C| nHsT. HDyTq


$< +& |<], \$eqT =\+#eT,
e T | \ \ # < T e # | +# y ] e y T
d+ e T|< \qT e]+|#j
T + e+{ #s * |uT +
#|{ +&*+<HsT. sw+ $<|eD\T
~>C]bsTT Hds + > HjT |<| < #TTH
|uT + eT* y| d]#d #s * &{
|{+ #T<H sT. bsX \ $< > @&~+f
@&~ <T \T |]H |uT bsX \ $<sT\ d+K
10\\ < +Z <, n+f, |]q <T \T Ju \T
e+{ |D[s KsT\ ysTT | $<|eD\
|+|q < nHsT.
n~s $+B]+#\, sw &{ d+
10X+ HsT> |D, >MTD b+\ k
|uT\ y\, <e\ eT+sT, M~Bb\T,
s& eTseTT, b]X< + e+{ D deTd* |\T
eT+yT y>+> |]w]+#T+{s eTT
|\TesT #| H |uT + #$ < , s.1,61,348
& { d + 5X + {sTT+H
>eT|+#jTr\T, ysT\ |\ \d] s.1000
\_+ |\ k~s \yTq |H~ @s&<H sT.
q jesZ+ L{|* &dt_H, e+{
qq |qT\ d+ L& #eT{&* ek+<HsT.
|uT eTs| , ndeTs $<H\ e\ re $<TY
=sH<Ts=+TH, $<TYs+> u>T#jT{
e\+ s.600 T {sTT+#s C| nHsT.
$<TY {sTT+q s.8,000 90X
b| <\e\ q qc\qT |P&Te{
|jdTHsHsT.
eekjT+, nqT+<s + >\ > @&~ +f L&
s.1000 T e d+es+ {sTT+#s,
nsTTH u+\T s T \ # sTD\qT L& *|
24X+ n~+ > {sTT+#eT d>T>Z +&Tdu
|{ + #s C| nHsT. eekjT\ syD MT<
#$ sT<+ > q +* =\+, ks J, bdd+>
d<T bj* yTsT>T|], |& sTD* n+~+#+ <s
s T \ uk { <jT+ e# #d+<T |uT +
mTe+{ |jT eT #jT <H sT. es{ d sD

@| 1`30 , 2013

18

q sjT+ d+....

s. 3000-4000 T nedse TT+f, HeTe+>


s.100 T {sTT+#sHsT.
| s+>+ >DjT |*\T k~+# >=|
neX sw |uT+ Cs$&T#T+<, qq
#qM +& b &{ \ >T& =qk+|>
C &{ +< jT|wt HsjTDY keTys+
| q |s=HsT.

sh+ \d] <jT+


\d] <jT+ l+ n<e T kq+
+&> n>kq+ V<su< +~. s
kq+ $XK|+ \TdT+ ~. n>kq+ e]
kq+ eT< \d] <jT+ <<|> s +&T s
& +~.

@ m+ \d] <jT+

2004`05 2009`10 2010`11


~u<
22294 42491 53152
Ceu<
17742 36714 50742
+q>sY
22249 44808 58002
yT<
27533 58986 76014
V <su<
36560 81741 99706
s+>s&
29166 66867 84693
eTVuq>sY 17507 39338 47490
qZ+&
20274 46899 53699
KeT+
27258 51333 61200
l+
17686 35061 39293
$jTq>s+
19885 39060 46769
$XK|+
41127 76350 88100
sT><e] 31411 55293 58186
|eT><e] 29509 51410 60128
c
30582 63002 70249
>T+sT
23725 50965 56816
|X+
24635 54166 60161
H\sT
24959 52219 54463
&|
21063 42046 51661
s\T
19765 40602 49353
nq+|s+
22345 42082 50730
s T
20962 38787 48645
sw+
25321 51114 60703
d fyT

q sjT+ d+....

eT+<>eTq+ |>







b]X$T | > XSq+


d>+ eT+~ |< s> #<T e +<
X eTsD <D ~ & me
eT& e+T eT+~ |D H
] ds y\&

m|&t s>eTq+
sc HsT > e# $<o | |T&T\T
(m|t&\T) @&~&~ ZbTHsTT. >
s +& > ~ eT]+ <sTD+> +~. 2012
>dT esL eTq eq $<o |T&T\T s.
1805 T eyT .

sw+ |> |<+ |sT >T\T rk+< <Xu\


>D+\qT #| ] ds sw |uT + #| +~.
<Xu\ >D+\ <s+> ~ ydeyT nsTTH
\+X eT+< >eTq+ < s>eTq+ sw+
y+< L& ny >D+\T dw+ #dTHsTT.
>MTD_e~, eTV X d+ e <T \ es<
]|keT #TTH X eTsD\T, \T\ eTsD\T,
#<Te eHdTq |\\T, nsd ~s n+X
+ eTq >D+\T CrjT d>T +f +<
HsTT. sw+ b]X$T |> eT+<+#&+ <T
s>eTq+ +~. u |]XeT\T <seTeT+&>
|T&T\T sc se&+ <T . \\ eT+~ b~
neX\T #C]bTHsTT. eTsy| |qT\ us+
@&~&~ |sT>T+~. sw |uT + ] ds qT
$&T<\ #d+ ~. n+<T n+X\T...

d+es+
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012 (>dT )

+<qs+ >H +~. |f ysTT eT+~ HsT


43 eT+~ eTsDd T + &> |de + deTjT+ \e T+~
eTV 134 eT+~ \T\T #bTHsT. CrjT
d> T+f $ e> H <D ~ sc n
sc\ +f eTqyT yq& H+. s +&T <Xu\
sw b]X$T s+>+ sc ~ rs qw+ . u
|]XeT\ @sT eTT+<T e yqT~]q$ {
s +&T <T. @+> 1824 |b<q\T. sw+ u
|]XeT\ @sT yTT+ 7632 |b<q\T s>
1824 @sTqT $s$T+#THsT. B e\ s.
1,31,538 |T&T\T sc <s+ > eT&T
\\ ysTT eT+~ |> b~ *+# neX+
<syT+~. > eT&> sw+ u |]XeT\
@sT eT+<++~. |T&T\T, b~ b]X$T
s+>+ eT+> n_e~ >T Z +~.

>e\ qT+ |D \ q+ e\d u |&T THsT.


|D Hu @&~&~ |sT>T+~. 2001
|D 27.3 X+ eT+~ |D +&> 2011
H{ ~ 33.49 X |]+~. sw Hu
eT& e+T eT+~ |D eddT H sT.
sw+ ns d X+ 67.66 eyT . |sTw\
nsd X+ 75.56 > eTV nsd
59.74 X+ eyT . CrjT d> T +f ~ e.
CrjT ns d d> T 74.04.
sw + e X eTs D \ s T | {

@| 1`30 , 2013

s.
2518
3185
6203
5440
5753
4039
1805

19

d fyT

q sjT+ d+....
@ @&~ m+ X+

s+&T <X\ b]X$T |>


|T&
|]XeT d
|b<q\T (s. ) b~
<q
3206
84550 516403
d<+ 548
116872 141755
=*<X q$ 2054
131538 474706
$s$T+#Tq$ 1824
131538 301665

1 qT+ 10e
s>
2004`05
2005`06
2006`07
2007`08
2008`09
2009`10
2010`11
2011`12

|]X e T @ @&~ m?
@sfq |T&
|]XeT\T (s. )
2004`05
68
1831
2005`06
81
1550
2006`07
194
5516
2007`08
172
63201
2008`09
135
5680
2009`10
74
11610
2010`11
95
9403
2011`12
75
8707
2012`13 (>dT ) 18
5307
d+es+

b~
6852
10875
26193
23075
25058
11933
20626
21543
21543

u*\T

yTT+

62.30
62.24
62.99
62.30
60.12
52.73
45.83
45.43

65.24
65.20
65.33
64.00
61.38
54.02
46.59
45.99

63.69
63.67
64.13
63.13
60.73
53.36
46.21
45.71

&d y|&eTq |qT\ us+


sw |uT+ y|Tq |qT\ us+ @&~
&~ |sT>T+~. n+<]|H m&|& us+
yk+~.
|qTbT
2004`05 2011`12 2012`13
s.
neT+ |qT
11041 34910 42041
mC
2093 9612 10500
y{sT yVH\T 1169 2986 3605
k+|\T ]dw q T
388 4385 4968
u $TdT
34
141
47
e|qT
180
540
620
$<TY |qT
138
305
305
H
3
157
173
s |qT\T
210
247
313
yTT+
16255 53283 62572

d>+ eT+~ |~ | #<Te <s+


sw+ #<TeqT ns+s+> |dTq
$<sT\ T d> d>+ +&+ +<qs+ . |<
s> HsT\T 45 X+ eT+~ |> #<T e
dd #TTHsT. eT+> ~ >TZTqT
n|dTH, |{ <<| d> d>+ eT+~
|\\ T yTT m&+ <T . 5e s> |
15.6 X+ eT+~ |\\ T, { qT+& 7e s>
eT< |\\ T 20.79 X+ eT+~ dd #TTHsT.
|<e s> | 45.71 X+ eT+~ |\\ T &
eHdT H sT. n+f bsX \ yTT m HsT
d> d>+ eT+~ #<T e\T ns+s+ > |jT&+
+< q * +# n+X + . $< n +
b<q$T dTesT 5 y\ sbjT\T @{
KsT #dT H eT #TTH... yTs |* \T
|+#&+ <T . & eHdT q y] u\Ts +f..
u* n~+ > HsT. n s> T q <
|]d.

@| 1`30 , 2013

u\TsT

20

d fyT

&{ deT> ds|+

n+>Hy&\ {sTT+|\T

&{ yTT+ ` s. 1,61,348 T

&{....

(2012`13 &{ n+#H\ H 10.62% me)


| D [s ejT+
1,01,926
|D[ ejT+
59,422
(+<T +< bj |<\ yTT+ 6,451)

&{ d&m dt n+>Hy & +<\ s.2 y\


es {sTT+#sT. +<Tq +<|uT +
>+T s. 1561 es +~.

nH< qs T \ , e< T \ * | nqTs>


\j\T |sT ueH\ sD+| eT&>
|#s+ #dT H &{ <T \T {sTT+#< T .

24,132
15,803

eqd $+>Tq $<sT\ d+eT+, $<


se\qT |P]> $d]++~.

72,443

$+>T\ b{ |\ $u>+ @sTqT


|q|{+~. $+>T\ s=swH <T\T
{sTT+#<T.

;d, md, md s=swH\ =+ =+


e+> >+T {sTT+q |uT + sh eTV
s=swHq T |P]> sT>]+~.

syq ed
1,27,722
(2011`12 n+#H\ H 9.4% me)
+<T...
i +< |qT\ y{
i +< |<\T, >+T
sh |qT s&
|qT.....
i neT| |qT
i mC
i y{sT yVH\ |qT
i k+|\T, ]dwqT
sh |Hs s&
+<T...
>qT\T, KC\T <s

syq ejT+

52,500
7,500
4,352
6,414
15,393

2013`13 KsT #XsT...


3,083


+<T@ d&mdt n+>Hy& de\ s.500


T KssTT+~.

y{ L & +< | u T + q < T


eT+pseTHsTT. sh |uT y{ e&+ <T .
+<+ <T* L& ] d+es+ es
eT+psT #jT &+ KsT ef< T .

1,26,749

+<T...
|D[s
|D[
s yq $T>T\T
(2013`14 &{ n+#H)
eT\ <q | T&, sTD\
#*+|\| yTT+ ejT+
<e T
(2013`14 &{ n+#H)
(Jmdt&| 2.85%)
sh d\ (Jmdt&|)

8,58,959

yTT+ n|\T

1,79,637

@| 1`30 , 2013

q sjT+ d+....

92,506
34,244
1,023

{sTT+|\T (s.)

25,972
24,487

2012`13
de]+q n+#H\T
m+ KsT #XsT
2013`14
21

2381
2380
844
2820
d fyT

q sjT+ d+....

eT* edT\| s+


eT* edT \ s+>+| eTsk] |uT + s


|<]++~. |dT &{ $eHXj\T,
z&s e\ ns=s <T \H d]|{+ ~. eTsy|
dm+ k+ s T { ds| s |<
XK + s. 50 qT eT[+#&+ $Xw+ .
q sV $eHXj \qT n_e~ #keT |<| <
|{+q |uT+ k] &{ es+>,
seT+& $eHX j \ | k L &
{sTT+#< T . es+>, seT+ $eHXj \
n_e~ s. 100 yTs <T \T {sTT+#\
|T&T\T, eT* edT\ XK #dq $q
|uT + |{+ #T<T . b+rjT $eHXj \
n_ e ~ d + s .50 y T s < T \T
$eHXj \ n_e~ d+ s. 50 yTs
<T \T neds+ > s.10 H eT+psT #d+ ~.
sT| $eHXj eyT s.30 T
{sTT++~. $T*q $eHX j \qT
|{+ #T<T . u>+ | $eHXjT + V+>sY
sD d\ + n+<TuT H < m+{
<T \T {sTT+#< T .
z&se\ {sTT+|\T yTT&>H HsTT.
+<|uT + seTjT|+ s +& u z&s e
sD eTT+<T=+~. n& u dsD , s
neds\ <T \T y* H &{ |keH
<T .

B+ $eHXj \ n_e~ d+ _+bsTT+~.


@&~ {sTT+|\qT |+H n$ sT {
ds| s |< yq THsTT.
2012`13 ] d+es+ sT| $eHXjT +
u dsD d+ s. 15 qT |T&T\T, eT*
edT\ XK y++~. sh ye d+d
sVD bT s k<sD sb\
<T \qT $j+#sT. |+&+> bC \ y+
\_+#< T .
= bs $eqjq $<q+ d<y T q |{ |uT +
<T \T KsT #j * edT+ <y q < y<
eTT< yjT <T . sh+ q sV z&s e\ n_e~
|D[ sb+~+|{ s#sD #|<T.
|uT, |yT u>keT+ z&se\ sD
|b<q H < #| < T .

<>T\ J\T
s. 35 y\ T

sh |uT + |qT\T, dT+\ s|+ sf yTT


n~ u>+ <>T\ J\T, |+#q KsTe+~.
= &{ <>T\ J\ s.34,997 qT
b+<T|]#sT. ~ |dT + 2012`13 desD &{
+f s.4,349 T me. $X+ <>T\
2012`13 KsT #XsT
|+#q d+ s. 14, 209 qT {sTT+#sT. ~
 > &{
s. 125 qT {sTT+q |uT + |{+f s.2,729 T me. yHs (HH
n+<T d>+ <T \qT eyT $&T<\ #d+ ~. X\) |<T +< eTs s.3,434 qT #|+#sT.
usrjT ]sY u+ $Xw D |s+ <>T\ J\
{sTT+|\T (s.)
KsT eTq sh+ <X+ ~rjT kq+ +~.
2012`13
125.78
eTVsh s.53 y\ |<e T kq+ +~.
de]+q n+#H\T
124.20
n sc\ & 2013`13 J {sTT+|\qT
m+ KsT #XsT
62
sY ; | ] > D q rd T =q| & T k H \T
y\&jsTT.
2013`14
180

@| 1`30 , 2013

22

d fyT

q sjT+ d+....

|\T eekjT |D[


eekj #esL k>T $ds+| <s|& +T+~. sw+ eT\ d>T $ds+ >DjT+>
bZ T+&+ qq d <| $<H\T, u< jT es{+> |< \qT neT\T#jT &+ <Tk< eTe+~.
H|< +H | eekjT s#sD | D [qT sb+~+#\H #q qyT+ ~ n eekjT XK eT+
H \HsjTD y\&+#sT. Xdqdu jTq | eekjT &{ |sT 32 |J\ eekjT s#sD
|D[ |d+> bs #~ysT. sw #] eekjT, nqT+< s+>\ | |D[qT #<e&+ <
=*k]. j XK\ <T \ {sTT+|\ >T]+ n+<T | k $+#sT. jTq e{H eTTU+X\T...






>e eekj T
q eT\ |<\T, $<H\ neT\T <Tk<eTe+~ 
jT+\ dy +<\ d+KqT
dMT $<H\ n_e~ k<q
ysTT #k+.
Vs X~, es{+> b<q+

V s < H\
eekjT s#sD |D[ H y\&
|&Tq { 84 \\ qT\ qT+
e# @&~ sT\ yTT+ s. 59,818
sTD\qT y\ \+> |TH+. M{
*| yTT+ eekjT s#sD |D[ +<
e# @&~ s. 98,940.54 T KsT|&+.
~ |dT @&~ b*d 24 X+ n~+ .
sw+ { 31 \\ T+u\T & |T
<T<TH n+<] * rsT+~. kH u $T'
esj
T Y
ese H n jTEs<+ +~.
n+f eekjT+ #H u $T n d+|<\ qT
eTq |k~dT+ ~. +<T u>+>H 12e
|+#es |D[ \+ nqTd]+#*q
ePV KssT #X+. B |s+ VsX ~|
| X<, |]X<q\| | <w, sT\
|s| d<T bjT+ |+#&+ , s T \ n_e~,
e s { + > q T nqTd + < q+ # j T & + e+{
n+X\| <w k]k+.
| H +& | D [+ l e]k> T qT
|dT e TTq 2.80 \\ Vs qT+ 10 \\
Vs , sTT b+qT 4.20 \\ Vs
|+#T+.
_+<T, T+|s d<+ $ds |&Tq 8 \\
Vs qT+ 20 \\ |+#T+.
Je +<q \ |+| \ ms\
|+#T+.

@| 1`30 , 2013

23

3 qT\ |+#T+.
@&~ se e\ Vs <H\ ~>T& {
78 \\ qT\ |&b sTT+~.
Vs T\ n<q| $\TeqT C&d s T \
yT\T sT>TT+<H <X + VsX ~ |]XeTqT
bV+#\ ss TT+#+. +<Td+ s. 120
T {sTTk+. sTT b+, e&T qH
$T\T\T, dT>+< <y\ $T\T\qT @sT
#sTTk+.
e# @&~ #s s T \ n_e~ # s s+>
s. 52.05 T {sTTk+.
$<TT d+ s. 3621.99 T ssTTr
dTH+.
| y| \T y{* s T \ D kjT+>
#+<T s. 589.04 | y| \
dV jT~ @sT #k+.
o\ &+ >T\T, jT\qT e>|f +<\T e+{
y{ d+ es{+> XK <T |
|< \qT bs+_k+.
e# @&~ eT\, |T s T \qT bV+#+<T
|\T |< \qT bs+_k+. XK s. 199.60
T {sTTdTH +.
dV s XK s. 197.40 qT dTH +.
d fyT

q sjT+ d+....

&{ |sb\+


|sb\XK > @&~ b*d s.250.98


T n<q+> #sT. nsTT, yTT+ {sTT+|
s .2.157 T s T D . @&~
CmHmHjT sYm+ |< + +< +<+ qT+ s.
1.855 T ekjT q X sh|uT + +~.
sTD\T, CmHmHjT sYm+ +< n+#H ydT q
<T\qT $TqVsTTd, |sb\XK nd\T
{sTT+|\T s.1,125 T eyT .

edT \ \q e\+ s.10 T {sTT+#sT.


yTT n eTTb*{\ |+ <
s.20 \\T L& se. yTT+ eT*
d<T bj\ \q @ eTs k< eTq~ d+<V +.
eTsy| >T{ deTd y~k+f.... >T{
|< \, b]X< s.66.88 T $~sT.


=> @sT #dq 50 es eTTb*{ eT*

{sTT+|\T (s.)
2012`13
de]+q n+#H\T
m+ KsT #XsT
2013`14

4876.44
4076.44
1446.84
5137.42

|D eTT| bsX \ eT*d< T bj\


s.2.5 T |\ V< |+# bsT\
n_e~ s.50 \\T {sTT+#sT. sJy
yd j q + < eTT] y & \ n_ e ~ ,
>VsD q s.50 eTT]y&
n_e~ L& wyT. m+m+{mdt s+&<X
s.25 T, V<su< yT{s\T bC
s.500 T #sT. |D eTV djT+
dV jT +<\ e& sTD\ +< s.150
T {sTT+#sT.

>T\ |jTqyT
&{...


2013`14 &{ s&T, ue H\ XK s. 8


y\ qT {sTT+#\ n~sT\T ] XKqT
ssT. 4437 T eyT {sTT+#sT.
>+ f 204 T eyT |+#sT.
17 y\ MTs s& eTseTT\ | +>
s. 1,500 qT {sTT+#\ n~sT\T
ss T . B s . 800 $T+
{sTT+#<T.

2012`13 KsT #XsT...




{sTT+|\T (s.)
2012`13
de]+q n+#H\T
m+ KsT #XsT
2013`14

@| 1`30 , 2013

sw+ 800 es eTTKyTq s&T e+q\T


~ed HsTT. &{ e+q\ d+
| +> <T \T {sTT+#< T .
sw+ s zesY _&\ sD+ d+ njT
yTT+ 50 X+ u] +#& s XK d<+ >
+~. B sw |uT + s| q u> <T \qT
{sTT+#<T.

4,437
4,233
2,987
4,731

24

5 y\ .MT.\ | & sV <sT\T ]+#sT. eTs


3 y\ .MT.\ s& eTseTT\T #XsT. 12
e+q\T |PsjsTT. eTs 12 sD+
HsTT.
||+ # u+ sTD+ +< s. 3 y\
#|{q sV<sT\ sD bC qq&q
q&Tk+~.
d fyT

q sjT+ d+....

u; |]cs sjT X< esZ+


` |. udsse

#eY {Tq rsT |s=qT 60 {.m+.d\


><e] \H y&Ty\, |]~H u; bC

eTTKeT+ \>+ y+>se #=se +<|<X,


eTVsw, eT< |<X , s, ]k sc\ eT< \
|+|D| ne>Vq ~]+~. sc\ eT< ~]q
VQ| |+<\ <s+>H 1980, E 7q
\$y<\ {Tq #eY nysT |{++~.
n > 1995 b+ + mH . { sese sw
eTTKeT+> q deTjT+ T+>u< qB\
|+|D $wjT+ s, +<|<X $y<+
@s&+~. eTq sc e~~< n|{ s
eTTKeT+ <y>& >d #bsT. sT b+\ |\
eT< |TsD yesD+ eTT<s+ yTT<+~. T+>u<
&+ e< y[ |<mTq ||Tq seT+ #<eT
eq |b<qqT n|{ +< |<X eTTUeT+ mH.{
sese d|#sT. s+&T sc\ usY
n+s>yT, |> +<|<X nHeT+~ q&>T\T,
s |\TesT \T>TysT HsT. keTsd+>H
|]w]+#T+<+ n msY dw+#XsT. n|{
s$qeT+ #+<uT HjTT& |*, T+>u<
$y< keTsd+> |]w]+#T+<+, { deTd

nqTeTdTHeT |e] 28, 2013q u; bC|


dT|+sT q T~rsT $H, eTVsw, +< |<X
eT< #T|{ sjT \_ b+<{ eTq sw+
sjT b\T |jTdTHjTyqq nqTeq+
|\ \T>T+~. u; d+ |<jTT<yT #XeT
#| zT <+&Te{ |jT dTq b\ B+
=+ ~# |]d @s&+~. C |\
ydy\T #| CrjTd], sC+><+> n
b+\ |jH\q |]s+# HjT X +f
nd\T u; deTd m|& |]csyTbsTT +&~.
qB\ |+|D $y<\| eT b H\T \>+
y+>se, mH.{ sese Vj+ @< ksTT
q]q sjT d+\+ qT+#H y sw+
n~s b, || b HsTy* +~.
1969 #eY {Tq @sT #X ><e]
q~\ $j> sjT d+|~+|\ <sH
|jT+ yTT<+~. 1975 n|{ +<|<X

@| 1`30 , 2013

25

d fyT

+f s+&T sc\ deq+> u]<+ n <y>&


q e> #b\ msY ssT. n deTd
VQ+<>, s +&T b+\ eT< dTV<e yesD
|+b+~+# |]csyT+~.
n> usY- bkH, n> usY- +><X\
eT< \$y<\T > 65 d+es\T> HsTT. eT
<X\ |jH\qT |]s+#TH $y<* $$<
#sD esZ\- ||+ #y|+ > $$< <X\ eT<
qB$y<\ |]cs\qT <s+> rdTH, k+
|DT\ <s d+|~+|\T ]b, sCjT |]cs+
d+ #s\T ]b, nyM k<+ b eT<esT\
<sH- usY, +>, b\T |]w]+#T+THsTT.
eT] eTq< X + s +& T sc \ eTV sw ,
+< |<X \bT +<+ L& b n~s+
+~ { sjT ne>Vq se+ |<deTd
<T.
#s \ <s |]cseTjT deTdqT |+ bw++~
sjT b. s+&T b+\ eT< jTT<+>
| ] d T \qT e]+~ s j T b . s j T
|]cs q |jT+ L& #jT+&, M\Tq+
yTs |\ eT< #T|{sTT. |uT\T $y<
sC+> d+d\ |]~ H{ eT sjT u<*
$d ]+# + ]+~. | ] cs +&
ujTb+ |* s#>={sjT \_ d+
|jT dT+ &+ e\H u; deTdm&> +& k>T+~.
u; bC|, |sT>TTq \$y<\| ~>Te
| ] cs\ d + s j T eed X ~
|jT +#*...
1. eTVsw ><e] q~| ]+q bC\T,
y{ {\\ X|]o\q d+ +<|uT |DT\
<s+ s+&T sc\ |<T\ L&q +<+
| ] o\q $ T{ y d < s yd y \qT
ujT sc\ |\ *jT#j*.
2. dT|+sT q T~rsT| n|\T <s sc
yT\TsT>TT+< eTq sw |DT\ $T{ u$d
n|\T y*.
3. dT|+sT rsT |s+ d.&T.d <s+
|sy $T{ <s eTVsw neT+> {
b+<+& @sT #j*.
4. CrjT b\T <X deT>, dyT , n b+\

@| 1`30 , 2013

26

q sjT+ d+....

|jH\T, n_e~ <w |T u<> deTd\


|]cs |jT+ #jT+ <T. ks sjT+
CrjTb\T b+rjT b\T> ~>CsTTHsTT. qT
CrjT b\T u<> eeV]+#*q deTjT+
dqyT+ ~.
5. <X+ n_e~ |<+ q&TdTq|&T eekjT,
>T{ neds\T |sT>TT+{sTT. n> nHyTq
yesD esT\ es\T d]> dsq deTjT+
s e be+, ]d q es\qT d ] >
$j+#Te{ e\dq # &+\T, #sT e\T,
+\T d]> sV+#be+, me> es\T
]dq|&T deTT<| b\T e+ #dTH+. +<,
sw |uT \T { d]> $j+#TH d b e+
e\ sujTsE sc\ eT<, b+ eT<, \
eT< , >e\ eT< , s T \ eT< , eekj, >T{
d+ jTT<\T #dT H |]d \T>TTq~. <Xy |+ >
qB\ deTd\qT CrjT <<+ |]w]+#*.
H|<+ CrjT, b+rjT b\T \eqsT\qT
d e T+> $j +# T e+ d + n+ s Y s w
\$y<\ n+X +<|uT |]~ +& $<+>
sC+>+ @& w& yTT<{ C_ #s $<+>
+#*q deTjT+ dqyT+~.
6. +<|uT+ |yX|{q CrjT >MTD b~
VMT |< + <s <Xy |+ > @{ dTesT s.45,000
T $$< sc\ KsT |&TTHsT. eTq sw+
L& | d+es+ s.5,000 |> KsT
#dTHsT. |{q KsT <s u<jTyTq
#&+\T, +\T, #sTe\T e+{$ |+b+~+, |
{ #Tq e< +& \#dTH $<+>, u>s
\T |]> $<+> @sT #jT+& *
b|~q |qT\T *+ y\T e<> y<\T
THsT. sE # >e\ d+ eT+sT L&
n+<TuT +& q |]d . |uT + q |< \qT
|\ * sTT\T> |j+#+&,
eekj | j q s y T q neT\T# d ,
| sc\ qT+ e# { d+ \T>TysT nsT\TCd
m<TsT#&*q <Td +& #j*.

d fyT

q sjT+ d+....

+ nd\T d+u >T]+#bTH+


n+
<s d&+ #TH >qT Vs> |{ |<
V{qT k~+#sT ksY n > <s &T seT[
|\TesT |X+ d+#sT, # @ s \T>T de
+ CrjT ksTT |sks* L& k~+|{+ ~.
n| j T + nH< > , $j u & T eT+~
ysdT \T+{sT {, > sV <eT |sT de
rd m+<T $jT+ k~+#L&<T n =+<sH
dT+&e#y>, >*, <eT* d&+#T
+&, s*+#+& |+b+~+#\H ueq
e+ me] \>+ <T . n+ b|+ >\T, <eT\T
@+ #XsTT n d T> d, ydy
y+$ #d |B qT |+#<T . eT]jH,
| ] j H, & j T ]j H <eT\T < > \ T
y+ $ * +# e . s>\qT * +#
|sqJe\, eTT\ n$ e\+ yV\T>
|#ksTT. eT]j ~s $ws\ sDyTq
|sqJe\T, eTT\T @$T{ #|eT+f eTq
#eT+~$T #| +. y{ yV\T> |#dT q
<eT eT]j sDeT #|k+. n+<T $ws\T
s+& y]+#\+f <eT* s*+#fyT eseZ T
|<m Tq se* #|& T T+{+. b|+ >\T,
<eT\T eTq e{ & e >, s> s y T q
|sqJe*, eTT* s*+# X q|&T y{
y|+|#d T q yV* s~+#yT |]cs+ n
MTsT nqTd]dTq d n{ e]+|#d T H s
n n$ >q eTq* \Bd, eTq+ & & | <y .
MT&j H & eT+ <VsD.
||+ #+ #&T +f, MT&j q #&T |dT + ~.
de+ q y{H MT&j L& #eTD #dT + ~.
MT&j k+ u< \T+&e. e\+ yV+>
eeV]d |\qT @<s|+ TeyT
MT&j \ + n #eT+~ MT&j |eTTKT\T eT<
s# #TTHsT. |\ yT\T#d uy\qT
|u ee++> j sT#d ne*q MT&j , |\

@| 1`30 , 2013

uy<>\qT s#>={ *>Z y] eX|sT#TH


n+X\H neTT q<+ u< <q T eeV]k+~.
b{ |s> +, eT+H #&T me> yV+>
esT+~. eT+ bVd, #&T qT | q #d
u< rdT+&, |\ |s uy\T #eTD
#dT + f, |\ V#d ueC, e\ qT, <sDT*
uT Cq ydT eTu |&T H , VT< , <s< w,
|]D>\ uy* =dT+f yV |q
#jTqs<? | dw+> |+# #&TqT MT&j
|#s+ #jT be#T, $eq T, |+ < <sD ,
<| & , n$, nDy q T |+# < T ss Z | ,
n|Ck$T ueC MT&j y |+# +&
|+bwdT + <H~ sT>T d +. m+ #HksTT,
d<Xj \T, $<T, nqTue +, < uy\T *q
|<\ T MT&j m+<s HsT. ysT L& MT&j
|sT>TTq ny+#jT <sDT\ | eTq|
e]bsTT sJ|&bTHsT. => s+>+
edTqy] d |eD\T |dTH, |]d
yTsT>T|]#+<T ysT |jT +#+<T .
e], 2013 sD Y esY s & H + +>dt
|uT es+> +< |<X nd+; |yX |{q
n$Xd rsq+| MT&j d+<q +<T \
<VsD. B MT< q #s #d eed j o\
~XsX + #d neX MT&j $j+#T<T .
2011, &d+sY < sV ||+ \T>T<X+
b n$Xd rsq+ |yX |{q |&T d b
CrjT n< &T, L{|* myT & jT|wt
HsjTDY d yK ] ne\+_+#sT. <| nH
$eTs\T y\Ty sTT. nsTT nT b\| + , T |< q
||+ nsd \H #TTHjT, +{ |]d T \
<=+< <=+< >H eeV ]d T q +< T q d
dy K ] rdT+< C| |{ + #sT.
27

d fyT

n> du |uT $<H\| #s #d+<T


neX+> u$+#+ e 2013, e] {sYmdt,
y b |yX |{q n$Xd rsH L& d
eT< k+< C| |{ + #sT.
C n$Xd+ d+<s + T>
|]o*d- | +>dt |uT + ~by\+H
eTs| n$Xd rsq+| ||+ \T>T<X+
dy K ] rdT n+<T $|t C #jT +, n~s
|+ , ||+ eTsTTqT eeV]d nd+;
#s\H deyX* d+_+|#jTyT esZ+>
m+#Te+ e\ |*+ <, nd\T d+u+
sj \, b\q, m\ eed +< dw+ >
nse Te+~. y +>dt b ~bsTT + b
n~s+ eH, eT || b\T s& n~s+
d+ +<q\T bs+_ksTT. > esTT+{sT
| qJ$\T ese. eT s +& , 2016H,
2017H eT< +s m\T eH Xsbqs < T .
#d u \ T eT]+ ns#+ >, sj \ | |\
E>T||]> js d+u+ reseTeT+~.
sj\, b\H eed deT\ eed
|q\T | ys $<+> |dT d+u
|]w]+#+ k< + <T. ydy * n$Xd #s
deTjT+ jT|wt HsjTDY s $dw+>
|k$+#sT. eTTKeT+ q ksTT eT] ~>CsT&T
yK* #dH , C| d+jTeTq+ +&, >*eTs
+& ~L q |d+ > =qk+#sT.
nd\T d+u+ qT+ sw+ >f { $<, k
k~s, \yTq n$ s< eed, V>
bsde\T, $<TY, uk{ eekjT+ ~s
|]cs\qT C| n+~+#sT. Xdqdu >sy |+#
# ] | d + > + # d q +{ Hj T &
mqTq+<T L{|* nd+; jesZ |\qT
K+> n_q+~+#*+<. +{ |d+> @
nyT]H, _HH #d +f, C| <X< &,
|< qeT+ njTT+&ys+f nXj <T.
n+X\qT m& MT&j $Xw + # |jT +
#jT <T . |dT |]d T \ @ k+|<jT b > *H

@| 1`30 , 2013

28

q sjT+ d+....

sj \, #d u , b\q d+u+ + eTT~]


esd m\T edH +{sTT{, mesT > \TksT ,
me] dT n #]+#+ e\ |j qyTeTT+~?
n+&, m+{ esT* eTq+ |&T #T y*,
n+<T @ b, @ H deTsT\ T nH #s qT eH +
MT&j ksTT |+#TT+~. MT&j |#s+ +&
k+|<jT sjT b\T n&T>TL& eTT+<T
yjTe. dsq n+X MT&j sDjT+>
|#s+ rdT=d, $~ |]d T \ b\T L&
ds q ~X sT>TsTT. $<TY d+u+ >T]+ d
=*qT+N V# ]d < s b + @sT
nqTd]+#* $<H\T dV $$< |]cs\| |\qT
# q +#d e+~. 2009 XdqduT > |eD+
#X <<| | nd+; deyX+q C|
d+u+ | |uT yT\T=*| |jT + #d e#sT.
n|&T MT&j nsTTH n+&> *e+f, |\
# q +, |uT + MT< & |] y $<TY \T,
$<TY #\ |+| @\+ + uj
T +s+ > q+
Hq e|&$ e.
s+& ||+#jTT<\+ z $ sXsTeTT+<T> HJ\T jT<T\ d+ e#sT. HqT jT<TD
<T, n+<T |{+ #T<T . sy q\y d+
e#sT. HqT q\yD <T, n+<T |{+ #T<T .
sy f& jTjTdT\ d+ e#sT. HqT f&
jTjTq qT, n+<T |{+#T<T. e]
Hd+ e#sT. #T #d qqT s+ #{ mes
$T>\<T .
MT&j ~ bdty T H, >Tek <>+ <T. #&T qT
T+#+, eT+ |+#+ q u< <T n MT&j
+ nqT+f, d+u+ nqVksTT |]bsTT
n+<s+ u eT\+ #*+ #Ty* +T+~. |{ H
MT&j * <sDT* n~>$ T+ sw+ , <X+
H\=q sjT, b\H eed\ |q| <w
+B]+#\, \ ks |\qT |<m Tq
dq<+ #j \ $qeT+> $| #dT H qT.

-21e X| usrjTT&T
d fyT

q sjT+ d+....

b\H d+dsD\| sc\ <sD m+&>{q C|

e T n~s\qT V]kjT , eT >sy


<rkjT nyde y<q\T eH sc\T bdT

n+~+#+<T d{ H dddt >s+{ #+ e+


b\Hd+dsD\ >T+&jT e+{e C| nHsT.
nd , nss V y<q* eHT b\Hd+dsD*
sc\T n&T e{+ dV +#s<HsT.
CrjT ksTT bbT sc\ L&
\yTq jTT @s& neX {e\ sc\T
<rXjT, +< <T \T H k HjTkH\T
@sT#jT + $|\ eTjjT, sC+> desD\T
|TwdTH k |uT\ k~s e+&
nD><=THjT sc\ s +&TH\\ <sD C|
m+&>{sT.
eT V\ d+ +<+ bs&TTq sc\T
n< sV V* k |uT \ e{ e+
es+#+ u< sVeT C| nHsT. k
|uT \T eT& n+# |& s eed. y{ k~sq T
es+#eT+f yTq |& s * C es+#yT.
bsk~s, d+ ||>\ n$ s<
eed\T, yT<q+>\ |{w bdT eed,
HjTd+dsD\T e |CqTL\ #s \T. M{ @
d+dsD +< |+ #d~ <T. |& s * +
|sT d+dsD* n&T e+ eTs |sw.
n&T|\\T yjT+, n~s +BsD |&s*+
n|+#Te n C| nHsT. n+eT+> eTT
|\ CyT<\+, u<T \+ nH $wj sc\T
eT]bsTTqT |k+<HsT. |& s * C |C\|
bs+> es+, sc\ >se+ |sT
|C|j H* \sjT+ e s+ <HsT.
yT<q+, bs<s b\q, |{wyTq
# <b \q, bsT\ k~s, n$| bs+ mC+& k<q d+ u>keTX\ y>+>,
deT>+>, \X~ w #d #j\ sw
| u T \ , s j T b \ , MT& j ,
bsde C C| $| #XsT.

d+dsD* es+#{ d b CrjT


n< &T & jT|wt HsjTDY re+> >]+#sT.
@sYd (s+&e |]b\H d+dsD\ d+|T+)
db sT\| #]+#+<T @| 15q q& +<
V+eT+ dTo esY w+& @sT#dq deyX+
bdT d+dsD\| sc\T e+ #dq nu +s\|
C| @| 16q d+~d. .. |& s eed eT V\
d+ b{& sc\T $+> bsT\+& c ,
HjTyTq, |ueo\ #< b\HVqT e+
sd ]dTH jT < yTsT .
> s +&T <Xu\T> #T#dT q nH |]De\
e\ sc\T \|& + e+{ kqTL\ |]De\T
#T#dT HjT C| nHsT. sc\ sw|
b\q $~+#+ +<|uT n~s\ |]~
|d ueTjTY dT dT|+sT q #]
rs T , | < e | D [ d + | T + qT+ sc \
VT<+ >, b\r+> <T * |+|D #jT +,
+<+ d+s |uT\ X+ bs+u+ e+,
dH-|]{ eed |L\+, +<|uT s+>
d+d\ T ]_e~ +<\ ksTT e+ e+{
\ |]De\ e\ sc\T \yTq X\T>
s|~<THjTHsT.
@s | us< X , +B b\qqT re+>
es+# b> d eT+ sc\T |+
e{ m|& VdT+ ~. n<de TjT+ sc\T
d+|q>T+|\ |+< X\T> eeV]+#{
L& s +<+> esdT + ~ n C| dw+ #XsT.
bdT, HjT d+dsD\T, >eT ksTT qT+
CrjTksTT esL \yTq n$ s< eed\
@sT, k |uT \ <T *, n~s* |+|D
# j T +, bs T \ V > | u T de*

@| 1`30 , 2013

29

d fyT

q sjT+ d+....

bsde\ V _\T d Vs+


|+#q T, s wH sT\ T, bdtbsT\ T, qq,
eTsD, \ <T e|\T, eT+{ H q T e+{ sEy
de\qT bsT\ ]w \ee~| n+~+#,
y d\+ n+~+# b sE s.250 qT+
>]w+> s.50,000 es |]Vs+ #*+#
sb+~q bsde\ >s+{ _\TqT +< _H{
y~+#{ eTqd]> k>dTH eT d
b CrjT n<&T & jT|wt HsjTDY
> T s T ys + nHs T . bs de\ >s + { _\T
s|\ q, _\T| |\qT # q |s# +, _\T
y<+ ~X> sjT eedq T |+#+
<eT+>, b> d \b bw++<
>TsT# X sT.
~ <X Xu| ] DeT+, d k~+q |<
$jT+. |\, |Cde\ eT< d++<*
>DjT+> e]yjT + de#sV #+ H,
b, jTT @sTH bsde\ V
#+ m+ \yT q ~ n C| yU+#sT.
< X + H =*k]> d { H # s s Y q T
sb+~++~ d jT . 1998, nsY 2q n|{
+< |<X >essY & s+>sH #T \ MT<T> d
$&T<\ #dq ds+ |d + \ee~
36 bsde* b+<T|]#+. eTTdb*{\ d{ H
#ss neT\Td+ d+es+ qT+ d bs&+
e 2001 >T+sT e+{ = |sb\d+ | \
n$ neT\T eH y{ # < b e+ e\
n$ |P]ksTT =qk>< T . 2012 d #=se
b\r+> kq dTs <eT+ L&
bsde\ V #+ @sf yTT<{ &e+&. {e\
bsy T + $T{ $| yTs d{ H #ss _\T\{
*| _\T> d sb+~+ $T{,
+< | u T n+~++~. > H \ +<

@| 1`30 , 2013

30

HjTXUeT+ n esY L& & djT+>


*d bsde\ >s+{ _\T y+H bsyT+T
|yX |{\ s+ n C| _\T H|< $e]+#sT.
(dTs <eT &e+&| q#q+ d+ 2012
&d+sY 5,6,7 B\ +~sbsY e< C| sVsB
#dq d+> *d+<)

#+ y*, sc e]+|#j
*
m\, k<sD de\ bsde\ #+
y\, CrjTksTTH +&, sw ksTT L&
#{ e]+|#j
\ C| &e+& #XsT. |\
k~s ~X> yT\ TssTT+{ bsde\ V _\T
bsyT+T y<+ b+~ #s|+ <+<T
b\r+> X~ w#j\ n |\
H\ jT|wt HsjTDY |q $|
#XsT.

|qs\ \T
dfyT dTs <eT |
d + | q\T d V ] +q
ys + < ] \ T. < d V s
u $ w T L & n+~+# e \d + ~>
sTTH+.

bs\ $|
e] 16`31 d fy T qT dTs
<eT | d+> n~ |J\
n+~+q+< T q @| 1`15 d + q T
y\Te]+#< T . B >eT+#e\d+~>
bs\ $| #dTH+.
d fyT

q sjT+ d+....

n\ us E&wjT ddT
@sT |d]: d
H
jTeTsT\ T> deTsT\ qT, nTe TT\qT
]+#+<T, HjTde\ nTq |eD\qT

|+b+~+# + = d d T > D j T +>


&&TT+< C| nHsT. k] Cmdt @sf
<s q ksTT HjTeed jeT
e\dq yTsT> q nu sT\ T |<d + K n+<TuT
eksHsT.
n\ us b|~q Cmdt duT\ m+|
s> + e\ y] k uw, #], #seeVs\
| ne>Vq +&<q nqTeH* C| ={b sXsT.
n\ us ksTT m+| q @mdt, |mdt n~sT\T
|\ sEy d++<\T Hs| q |eD\
de* n+~dT+&>, #yTs eT #+s
|]$TeTjT E&wj
T n~sT\T eT <>
HjT+ #jT sq + ns+ $eTs nHsT. @mdt,
|mdt n~sT\qf k uw* HsTe+
E&wj
T n~sT\ L& | d] #jT e#HsT.
Cmdt @sT +e+ \d+ +&
yde s|+ <+<T d+|T {+ > w#j
\ n
sjT b\, jTTe HjTXd |u<T\
jT|wt HsjTDY | q |\T|#sT.

H\=+<T n\ us E&wj
T ddT (Cmdt)
@sT | d] n d b CrjT n< &T
& jT|wt HsjTDY keTys+ dw+ #XsT.
eTq sC+> s\T m+ eTT+<T#|,
$ @mdt, |mdt e+{ n\ us ddT\
sVH CmdtqT L& @sT#d+<T q
@sTqT b+<T|]#s C| nHsT. Cmdt @sT
|{ # \dyT+ < dT|+sT |\T d+<s\
|s=+< >TsT# X sT.
d rd T q #=s e , Crj T k s TT
dT|d< T q eT# eTT>TsZ T HjT$<T\T- dd t
m+.mH y+{#\jT, dd t C.mdt es, dd t $.sY
wj
T sY- n+X T> n< jTq+ #d CrjT
E&wj
T $TwH, n\ us E&wj
T ddT
@sT #j \ @^e+> db sT #Xs >TsT# X sT.
Cmdt @sT neds+ | |< q sjT b\
eT< @_ bj T + +< , Crj T d e T> q T

d b jTTeH VssY >se+


n
yT] udH e] 9,10
B\ s>qTq |c VssY

+ | P sY d H + s q ~|t ,
dT|d< > Y d |t _Hdt
qT+ m+._.m &^ b+<sT. s=s{
+&j deyX+ |d++#+<T
kJ, s=s{ |HH, > d,
V<su< eT] d b
es{+>, T\ n_e~ ~s
+#]> |#dTq jTTeH ~|t
$u>\ ||+ #y|+ > |\T d+d\
X+ssY & VssY _Hdt d, VssY
|#XsT.
q& d |t >esyT+{ V+#sTT.
us<X+ ]qT\T, d+#s
e > s j \T: u s
sj\qT qksTT rdT+<T jTTe CT\ d+eT+ d+ eT*edT\ qq
eTT+<Tq esZ\T nH n+X+| VssY +&j | ] cs\qT n+~+q+< T ~|t 2009
||+ #u+ us n_e~ |sks+ \_++~.
deyX+ ~|t |d+ +#sT.

@| 1`30 , 2013

31

d fyT

q sjT+ d+....

| u |+& ... d\T |+|+&


b{ b{ dTs <eT+ Vq+
kV neTq dsC b& u<
|<q+> jTTe< n >TsT#d >dT, 2012
d, |CkeT d+dsD\ |s+ (m|t&sY)
< s+ yTT<\T|{q dTs <eT+ C> e
|d\T b{ b{, |<sqqT sVk+~.
$es\qT dTs <eT d] +> $T{ qsY, d
b CrjT n< &T & jT|wt HsjTDY Xys+
| q MT&j $&T<\ #XsT.
d\e\ jTTe |u |{\, dTs <eT
b<$T \q n$ n++, k |]b\q
k~s, HDyTq $< D+ $$< n+X\| k
|\ u>keT+ >e\ ds sV+#\
dTs <eT ks< d+|T + |\TesT |\T|q
d + > * d + < . C> y d $ d\e\
jTTerjTTe\T >e\ y[q |&T >MTD_e~
&&TTq, ++> q sD\qT nHw+#{,
>MTD b+\| ne>Vq |+b+~+#Te{ \qT+f, n$ e], 2011 s rdqy +&*.
d , m|&t sY b{ sVdTH sTT.
b{ m+| q n \qT pH s>u jT
$<, b~, y< +- s>+, b]X< +- |]X dTs <eT swk sTT b{ m_wH |<] ksT .
u , >MTD jTTe, eTVs+>+, |uT de\T- yTT<{ eT&T e T \ s.10,000, s.7,000,
|<\T, eT* d<Tbj\T, ke dV nH s.5,000 q><T VQeTT\qT n+<Ck sT . b{
=$T~ n+X\| yT 31, 2013 > |r n+X+| 40 @ | $<sT\ T, <>T\T, b{>|s \Y T, >MTD
eT&T b{\ $T+# +&, m n+X\|H H - eT]jTT |D jTTe, bsT\T mesH bZqe#T.
y T sTT (surajyainfo@gmail.com) q\u d+es\T | &qysT b{ m+{\qT |<s q
<s>, d . & s | + >, bd T <s>, e+ |+ee#T.
djT+>> e |d \T b{ b{, b+&wH |s Y
eT] $es\ d+....
&y { ]bsY, 8e n+dT , lyd esY, rjT
bH H+sY 87900 00492 , -yTsTT
V | q, u>+ |{, V <su< sTHe b{
(surajyainfo@ gmail.com) , |d
t T
$es\ | + | > \ s T . y d $ d\e\ rd
(surajya udhyamam) d+|~+#e#T.
+&, b\T L& b{ |+|+#

@| 1`30 , 2013

32

d fyT

<sY sT d+ q
d+sY\qT @sT #j *

q sjT+ d+....

\\]|

Hu b|~q <sY d+sY\qT @sT #d


|\ +<T\T +& #&\ d b
j +#sY e<dT uqT|k< ssT. d
b HjT\T V osY |D + <uTqT *XsT.
d+<s + > uqT|k< e{&T <sY sT d+
|\T nH +<T\T |&TTHs n+<Td+
q d+sY\qT @sT #j \HsT. yTs
ysT VosY $q|+ n+<CXsT. <
d+~+q VosY |D+<uT q~sT\
e{& q d+sY\qT @sT #keT y]
VMT #sT. seT+ b HjT\T
eTT]|P & |k<, \ DY, sD dY + >, k~, U<s ,Y
y+{e ~sT \T bZHsT.

<sY| dw y*
>dt H H , |s yH \T b+<& <sY |
d]#jT &+ nH eT+~ +<T\T |&T THs, B|
#s \T rdTy\ s Y m+. MsVjT
d sw b< &T ;X{ u; ssT.
yTs jTq $q|+ n+<CXsT.
H\=q <sY sT\ >+<s> s~+#
$<+> dw y\HsT. nHeT+~
sT\ T e *bsT. B s Y MsVjT
d+~d sT\ T ]> q eT+CsjT $<+ >
#s \T #|{ \ bH <s dHdt &s s Y y. $.
nqTs<qT ssT. sYqT *dq y]
b s<] . <jq+<, |.$.seTD
~sT \T HsT.

$jTq>s+

e# d+.....
jesZ ksTT, ksTT, d d+k> m\ $es\T
e# d+ |#T]k+. |sT, bH q+s $es\T |+|+&.
@| 1`30 , 2013

33

d fyT

@| 1`30 , 2013

34

q sjT+ d+....

d fyT

You might also like