UNIT III. Aralin 1 - KALINISAN NG PURI BILANG PAGGALANG SA DANGAL NG TAO Suriin ang sumusunod na mga salita.

Mayroon ka bang napapansin na nakapupukaw ng iyong kaisipan at damdamin? A go#go dan*&r )abar&t Lo-& g&l 4ondom S&. Smoking Masturbation !alabas na Bomba !ornograpiya Li-& S$ow 7HM !layboy maga8in& Sogo Mot&l 3#rat&d Dapat ba o hindi na ibigay ang pagkababae bago maikasal kapag namimilit ang lalake bilang patunay ng pagmamahal? Ano ang kaakibat na suliranin na naidudulot ng pakikipagtalik bago pa maikasal? Para saan ba ang pagtatalik? (Sanggol, pagpapakita ng pagmamahal, at paglalapit sa isat-isa) Ano ang ibig sabihin ng immoral na pananamit? Bakit mahalaga na mamuhay tayo sa kalinisan ng puri? Sino ang mas higit ang dignidad, lalaki or babae? (Parehas) BILANGIN ANG BIRHEN SA L !A !animula" Ibang#iba na raw ang pana$on ngayon. Noong una% walang baba& ang pumapayag na ligawan sa kalsada. 'ala ring dalaga ang basta na lamang sumasagot sa binatang nanliligaw sa kanya $angga(t $indi siya nito sinusuyo% pinagsisilbi$an at $ina$arana. )a$it maging nobya na siya% $indi pa rin madali sa binatang kasinta$an ang yumakap o $umalik man lang ka$it sa pisngi niya. Ma$irap ma$alin ang dalaga noon. Hindi lang daw dalaga ang dapat mong suyuin at pagsilbi$an. )ung manliligaw ka% liligawan mo rin pati ang kanyang mga magulang. Iba na raw ang baba& o dalaga ngayon. Maaari na raw itong ligawan sa kalsada% sa sin&$an% sa *&llp$on&% sa tambayan o saan mang lugar na may gimik ang barkada. At kung wala kang balak manligaw% ikaw mismo ang liligawan niya basta(t matipu$an ka. Hindi ko naman nilala$at ang mga baba& natin ngayon. Alam ko na may mga dalagang !ilipina pa rin sa bansa natin. Sa salitang dalagang !ilipina% wala akong tinutukoy kundi ang mga baba&ng tapat sa ating tradisyon at kultura. Bir$&n ang tawag natin sa kanila at ipapaliwanag ko ito kung bakit. Balik tayo sa naiibang muk$a at ima$& ng kababai$an natin ngayon. Hindi ko alam kung anong paniniwala at kultura ang nakaimpluw&nsya sa kanila. Ang iba ay nagsasabi na dala raw ito ng mod&rnisasyon na sumasabay sa paglakad ng pana$on. Bi$ira na raw ngayon ang maka$anap ng baba&ng bir$&n bago maikasal. Bir$&n ang baba& kapag $indi siya ginagalaw ng ka$it sinong lalaki. Iniuugnay natin ang salitang bir$&n sa ating ory&ntasyong &spiritwal na ang ibig sabi$in ay walang dungis o walang ba$id ng kasamaan. Sa ngayon% pumapayag na raw ang mga baba& na sumama sa kanilang nobyo+boy,ri&nd bago sila tuluyang pakasalan. Ang iba pa nga raw ay mistulang pap&l lamang. Marami rin sa ngayon ang sumusubok o pumapasok sa r&lasyong li-&#in. Sinusubukan daw muna ng lalaki at baba& ang magsama bago magd&sisyon kung magpapakasal ba sila o $indi. Ma$alaga raw ang tinatawag nilang *ompatibility $indi lamang sa usaping int&l&ktuwal% &mosyonal at &spiritwal kundi lalo(t $igit sa usaping s&kswal. )aya(t $indi isyu sa mga baba& ang magbigay ng sarili sa lalaking ma$al nila ka$it $indi pa sila maikakasal. Lumang tugtugin na raw ang tradisyon o paniniwalang nagsasabi na ang pagka#bir$&n ng isang baba& ay iaalay lamang niya matapos mai$arap sa altar o mapakasalan ng lalaking pinakamama$al. )a$it sinong !ilipino at ka$it sinong )ristiyano ay tiyak na mababa$ala sa ganitong pangyayari at paniniwala. Ang pr&#marital s&. o pagpasok sa ugnayang s&kswal nang $indi pa naikakasal ay ta$asang tinututulan n gating simba$an. Imoral ang gawaing ito kaya(t itinuturo ng simba$an na dapat panatili$in ang pagka#bir$&n o kalinisan ng puri $indi lamang ng mga baba& kundi ng la$at ng taong sumusunod kay )risto. Si )risto ang nagbubuklod at nagpapatibay sa ugnayan ng lalaki at baba& na nagaganap sa sakram&nto ng kasal o pag#iisang dibdib na sinasaksi$an ng piling samabayanan. )apag naikasal na ang lalaki at baba&% saka pa lamang sila dapat na magsama. Ilan nga ba ang nananatiling bir$&n bago maikasal? Ilan nga bang )ristiyano ang nagpapa$alaga sa kanilang puri at dangal? Ilan nga ba sa kanila ang walang dungis o ba$id ng kasamaan? Mabuti pa ay simulan nating bilangin ang mga bir$&ng nanana$an sa lupa bago sila tuluyang mabawasan at mawala. !AG) ) M!ARA NG E/ )AS01N SA )ALINISAN NG ! RI SA 2SE3 E/ 4A5I1N Ano ang kaiba$an ng dalawang &dukasyon na ito? Ano kaya ang mas ma$usay na ituro sa mga mag#aaral sa dalawa? Bakit?

SE3 E/ 4A5I1N # Nagbibigay ng mataas na impormasyon sa kabataan subalit notoryus naman bilang bulag sa kamoralan at ito ay puro mga pamamaraan. Sa ilang mga bansa, ang pagtuturo ng mga pamamaraan para sa safer sex ay hindi nababawasan subalit lumalaki naman ang pagtaas ng kaso ng pangangaliwa sa asawa, pre-marital at extra-marital sex. Tinatrato nito ang tao bilang bagay, at hindi isang persona/nilalang. Dahil sa kawalan ng espiritwal at moral na basehan, ang sex education ay nagiging breeding ground para sa kasinungalingan, at mas lalong hindi pagiging tapat. E/ )AS01N SA )ALINISAN NG ! RI

Mas itinuturo ang mga pagpapa$alaga+kabuti$an sa bu$ay kaysa mga pamamaraan. Hindi lang ito pisikal% bayolo$ikal+$ormonal na asp&to ng tao. !inapasok nito ang ating puso at kaluluwa% at nililinis ito. Itinuturo ang wagas na pagmama$al% at pagsasakripisyo sa kapwa kaysa sa 2s&l,#pl&asuring.6 Iniuugnay nito ang s&kswalidad ng tao sa tamang kada$ilanan% tungo sa ating pananalig sa diyos. !inagsasama nito ang ating s&kswalidad at ang ating totoong dignidad $indi lamang bilang tao bagkus bilang anak ng /iyos.

 Mas ginagawa ito sa mga ta$anan kaysa sa paaralan% sa pagitan ng anak at magulang $igit pa sa guro at &studyant&. Isa itong p&rsonal
na usapan kaysa pagtuligsang usapin sa silid#aralan.

!agmama$al sa /iyos kasabay ng pagmama$al sa kapwa.

LA0 NIN NG E/ )AS01N SA )ALINISAN NG ! RI 94$astity Edu*ation: at SE3 E/ 4A5I1N SA MGA )ABA5AAN Maikasal muna bago mag#buntis+makipagtalik. Malaman ang mga tamang t&rmino sa mga reprodu ti!e organs ng ating katawan. Malaman ang mga tama+mali sa paggamit ng kanilang s&kswalidad. Magkaroon ng mapagma$al% malusog at banal na pag#uugali tungkol sa s&. at gamit nito sa buong bu$ay nila. Magbigay sa kanila ng kalayaan na masagot ang tawag ng maykapal sa kanilang bokasyon kung papasukin ang bu$ay may#asawa + pang$abambu$ay na binata+dalaga+ pagpasok sa simba$an. Ano ang ibig sabihin ng kalinisan ng puri ("hastity)? )ALINISAN NG ! RI 94$astity: # 5umutukoy sa s&kswal na pag#uugali ng lalaki+baba& na katanggap#tanggap sa moral na pamantayan at sinusunod sa isang kultura% sibilisasyon% o r&li$iyon. # )adalasan tumutukoy sa pag#iwas sa pagtatalik bago ikasal. # Ang ibig sabi$in ay pagkontrol sa sarili mula sa pakikipagtalik. )AHALAGAHAN NG )ALINISAN NG ! RI ;. Nagdudulot ito sa ating kalayaang loob na ma$ubog ng $usto kung saan ito ang nagko#kontrol ng ating kilos at mga naisin. <. 5otoong pagmama$al na $igit pa sa mat&ryal na bagay. =. Mas mapapa$alaga$an at maiingatan ang pag#aasawa sa $ina$arap. >. !agiging mas mabuting tao% d&dikasyon% at pagmama$al sa kapwa. ?. Sinasanay tayo nitong kontrolin% alamin ng $usto ang ating sarili% at magtimpi. @. !ag wala nito% nagdudulot ito sa tao ng kalungkutan. A. Nagbibigay ng mataas na lipad sa tao. B. Nilalapit tayo nito sa /iyos. C. Nagbibigay ng )alayaan. ;D. R&sp&to ;;. !agkakaibigan ;<. S&guridad ;=. Romansa BENE!IS01 NA MA) ) HA SA E/ )AS01N 5 NG)1L SA )ALINISAN NG ! RI 5umutulong na ma$ubog tayo na magkaroon ng p&rsonal na r&lasyon sa /iyos sa pamamagitan ng panalangin. 2S&l,#Mast&ry6 o lubos na pagkilala at pagkontrol sa ating sarili% &mosyon% at mga naisin. Huma$amon sa atin na sanayin ang sarili na gumawa ng mabuti para sa iba. Gumagabay tungo sa malusog na pakikipagkaibigan sa kapwa. Makaiwas sa anumang pagtatalik $anggat $indi pa naikakasal. MGA BIR5 /+)AB 5IHAN NG )ALINISAN NG ! RI" ;. Int&gridad <. S&l,#Mast&ry" !agmama$al at pagtulong sa kapwa =. Hindi alipin ng mga makamundong nais. >. !agtitimpi ?. Madasalin @. Handang magsakripisyo A. )atapatan B. !ag#iwas sa mga walang kuw&ntang bagay MGA BAGA0 NA NA)ASISIRA SA )ALINISAN NG A5ING ! RI" !agnanasa 9Lust: E 'alang kaayusan na pag$a$angad ng kasiya$an ukol sa usaping s&.. Masturbation E 5uwirang paggalaw sa mas&lang ba$agi ng tao upang maabot ang kanyang kasiya$an sa s&.. !ornikasyon 97orni*ation: E !akikipagtalik ng $indi pa kasal. !ornograpiya% !rostitusyon% Rap&% at !akikipagr&lasyon sa par&$as na kasarian. 2'$&n you d&*id& ,irmly to l&ad a *l&an li,&% 4$astity will not b& a burd&n on you" it will b& a *rown o, triump$. 2 E St. Fos&maria Es*ri-a. # )aysa subukan natin na mamu$ay na $indi masaktan ang panginoon% mas mabuting mabu$ay tayo na pinupuri siya. Mas dapat nating pagtuunan ng pansin ang tunay at wagas na pag#ibig kaysa sa pag#$indi sa kasalanan. Ang panginoon ang nag#inb&nto ng pagtatalik at nag# dis&nyo sa atin. )aya naman% kapag ikaw ay nag#d&sisyong mabuti tungo sa malinis na pamumu$ay% ang kalinisan ng puri ay $indi magpapa$irap sa iyo bagkus ito ay iyong magiging korona ng tagumpay. B SILA) NA ! S1 A5 ISI!AN Anu-ano ang mga ga#aing nakasisira sa dangal ng tao? $pali#anag% Anu-anong mga libangan ang maaaring ipalit sa mga maling ga#aing nakasisira sa dangal ng tao? Bakit ang kilos ng tao ay maaring maging dahilan upang marungisan ang kanyang dangal? Ano ang maaaring dahilan kung bakit may mga kabataang nahihilig sa mga ga#aing labag sa lipunan?

Isinilang ang taong malinis at busilak ang kanyang katau$an. Ang kanyang dignidad ang nasa s&ntro ng kanyang pagkatao kung kaya(t ang anumang kanyang iniisip% sinasabi at ginagawa ay maaaring maging daan upang madungisan ang kanyang puri at dangal. Ma$alagang malaman ang mga paraan upang mapanatiling malinis ang ating puri na karangalan ng tao. Subuking isabu$ay ang sumusunod na mga pagpapa$alaga upang mapanatiling malinis at busilak ang ating pagkatao. &'A PA(AA) *PA)' &APA)A+$,$)' &A,$)$S A)' A+$)' P*($1. Maging malinis ang pag-iisip. Iwasan ang mag#isip ng masama para sa sarili at laban sa ibang tao. Sinasabing sa pana$ong walang ginagawa ang tao% pumapasok ang iba(t ibang tukso sa kanyang isipan. )aya subuking maging abala sa mga Gawain. )ung walang ginagawa% maaaring magbasa ng mabubuting babasa$in o manood ng mabubuting programa. 2. Isipin ang mga sasabihin pang masig r!ng hin"i ma#asasa#i$ sa "am"amin n ga$ing #ap%a. Ang anumang binibitawang salita ay ma$irap nang mabawi lalo kung ito ay nakasira sa pagkatao mo at ng ibang tao. )ung nais mong i$ayag sa ibang tao ang mas&s&lang paksa o suliranin mo sa bu$ay% tiyakin mo munang maaaring mapagkatiwalaan ang iyong kausap. Ganoon din% kung pinagkakatiwalaan ka ng isang mas&lang li$im o mas&lang ba$agi ng bu$ay o suliranin ng iyong kapwa% $uwag mo ito basta ikuw&nto sa iba. Gumamit ng mga salitang maayos at ayon sa iyong gulang. &. Isipin ng maraming b's's ang maaaring #alabasan ng i(!ng gaga%ing pas(a ! #il!s. Iwasang maging padalus#dalos upang $indi makasakit sa iyong sarili at sa iyong kapwa. Ma$irap kung ang iyong kilos ay maging daan upang makasira ng bu$ay at kabu$ayan ng maraming taong inos&nt& at walang kinalaman sa iyong padalus#dalos na kilos o pasya. ). Manami$ a$ mag-a(!s ng i(!ng sarili a(!n sa i(!ng '"a"* sa panah!n a$ sa i(!ng Ga%ain. Ang pananamit ay r&pl&ksyon ng ating pagkatao. Maging maayos manumit lalo na sa publiko da$il ang ibang tao ay maaaring mag#isip ng masama kung ma$alay ang iyong pananamit sa $arap ng maraming tao lalo na sa mga pampublikong lugar. +. Mam ha( ng simpl'. Ang pag$a$angad ng maraming bagay na $indi naman sadyang maituturing na pangangailangan kundi mga lu$o at bisyo lamang ay nagiging da$ilan ng pag#iisip at paggawa ng masama. Ang pagiging mainggitin sa nakamit ng kapwa ay maaaring makaimpluw&nsya sa iyo na gumawa ng ikasisira ng iyong pagkatao. ,. Magpasalama$ sa mga bi(a(ang na$a$anggap sa b ha(. Ang pagpapasalamat sa mga biyayang natatanggap sa araw#araw ay paraan upang maipakita ang kasiya$an sa bu$ay. )a$it kaunting biyaya ay nagiging malaki kung iniisip mong dakila ang nagkaloob nito sa iyo at $indi la$at ay mapalad. !anatili$ing malinis ang dangal at puri sa pamamagitan ng pag#iisip% pagsasalita at pagkilos nang mabuti at maayos. Sikaping mabuti na maisagawa ang mga pagpapa$alaga na kailangang gawin upang mapanatiling malinis at busilak ang pagkatao. !ANGHAB1L NA )AISI!AN" Ang pakikisangkot sa pr&#marital s&. o pagpasok sa ugnayang s&kswal nang $indi pa naikakasal ay immoral at tinututulan n gating simba$an. Hindi sa pr&#marital s&. nasusukat ang pagmama$alang namamagitan sa lalaki at baba&. Ang ating katawan ay t&mplo ng Espiritu Santo. /a$il ditto% tungkulin nating igalang ang katawan ng ka$it sinong tao. Ang pr&#marital s&. ay nagdudulot ng maraming probl&ma at komplikasyon na nakasisira sa ugnayan ng mga taong tapat na nagmama$alan. Bilang mga anak ng /iyos at tagasunod kay )risto% tungkulin nating mangalaga sa pagka#bir$&n o kalinisan ng ating pagkatao. Mga Ga%ainA. Basa$in ang naunang pa$ayag. Sabi$in+isulat ang iyong r&aksyon sa patlang. ;. 2'$y s$ould I $a-& wait to $a-& s&.? E-&rybody &ls& is doing it.6 GGGGGGGGGGGGGGGG <. 2 As long as w& us& birt$ *ontrol not$ing bad *an $app&nHrig$t? GGGGGGGGGGGGG =. 2I ,&&l strang& b&ing t$& only -irgin at my s*$ool.6GGGGGGGGGGGGGG >. )ung ma$al mo ako% ibibigay mo sa akin ang pagkababa& mo. GGGGGGGGGGGGGGGG ?. Hindi ka mabubuntis kapag may nangyari sa atin. !angako ko sa iyo. GGGGGGGGGGGGGG @. Ikakasal naman tayo% bakit $indi pa natin gawin ang pagtatalik. GGGGGGGGGGGGGGG A. Ba$agi ng pakikipagr&lasyon ang pagkakaroon ng pagtatalik.GGGGGGGGGGGGG B. )ung $indi ka papayag na may mangyari sa atin% $a$anap ako ng ibaI GGGGGGGGGGGG B. !anuto" Narito naman ang mga pagpapa$alaga sa pagkababa& at pagkalalaki. !iliin at ipaliwanag mula sa mga ito ang maaari mong maisabu$ay. 2JIRGINI506 E )alinisan ng pagkababa& at pagkalalaki a.: Alamin at isabu$ay ang iyong mga pagpapa$alaga. b.: Isabu$ay ang -irtu& ng pagtitimpi *.: !iliin ang iyong mga kaibigan d.: Makinig sa payo ng mga magulang at nakatatanda. &.: Maging mabait subalit matatag ang paninindigan. ,.: Ang tunay na pag#ibig ay nakauunawa.

g.: Ituon ang pana$on sa pag#aaral at mga gawaing makabulu$an. $.: Ipakilala ang iyong mga kaibigan sa iyong mga magulang. i.:Manalangin sa pana$on ng pagkalito. Isabu$ay ang titik GGGGGGda$il GGGGGGGGGGGGGGGGGGGG.

Inihanda ni

inoong !" "amos