BAB PERTAMA : PENDAHULUAN

1.0 Pengenalan

Dakwah merupakan satu tugas mulia yang diketuai oleh para rasul a.s. Mereka merupakan hamba Allah yang terbaik. Begitu juga dakwah merupakan tugas khalifah rasul dan pewaris nabi iaitu golongan ulama yang beramal dan golongan rabbani.1 Firman Allah Taala:

Dan tidak ada yang lebih baik perkataan daripada orang yang menyeru kepada mengesakan dan mematuhi perintah! Allah" serta ia sendiri mengerjakan amal yang soleh" sambil berkata : #esungguhnya aku adalah dari orang$orang %slam yang berserah bulat$bulat kepada Allah!&' #urah Fussilat ()!: *

#etiap nabi a.s diutuskan oleh Allah s.w.t untuk menyeru kaum mereka supaya beriman kepada Allah dan meninggalkan penyembahan berhala dan segala bentuk thagut. #emua dakwah yang dibawa oleh para rasul a.s termasuk dalam dakwah samawiah yang mempunyai +iri$+iri umum yang sama antara satu sama lain.

Dakwah juga merupakan satu usaha yang tidak mempunyai sempadan geografi dan masa yang tertentu. Firman Allah Taala :
)

Dr.,usuf al$-ardawi )..)!" Thaqafah al-Da/iyah" +.)*" Beirut: Mu0assasah al$1isalah" hal.2.

#erulah ke jalan Tuhanmu 3ahai Muhammad!' #urah al$4ahl )5!: )62 Ayat di atas umum kerana tidak disebut masa dakwah" tempat serta sasarannya. %ni menunjukkan bahawa dakwah untuk semua orang" pada sepanjang masa dan di semua tempat. 7ika diteliti di dalam al$-uran terdapat beberapa +ontoh yang boleh menerangkan maksud umum dalam ayat ini. 4abi %brahim a.s umpamanya berdakwah kepada bapanya2 dan kaumnya3 dengan menggunakan metode diskusi dan berdebat.4 Dakwah tanpa sempadan geografi pula

ditunjukkan oleh nabi ,usuf a.s. Baginda berdakwah sehinggalah kepada banduan di penjara. 5

#elain itu berdasarkan ayat$ayat al$-uran" didapati bahawa para nabi di samping mengajak kaum mereka mengesakan Allah" mereka turut menjadi

penyelesai kepada masalah masyarakat dan umat yang menghadapi +abaran dan permasalahan isu$isu semasa.6 Terdapat beberapa +ontoh yang penting di dalam al$-uran sebagai iktibar kepada pendakwah sepanjang 8aman iaitu :

#ila lihat dakwah nabi %brahim a.s kepada bapanya menggunakan metode diskusi dalam surah Maryam ).!: ()$(9. . * #ila lihat dakwah nabi %brahim a.s kepada kaumnya dengan menggunakan metode berdebat dalam surah al$#yu/ara0 65!: 5.$:*. Abu al$Hasan /Ali al$4adwi )...!" Rawai/ min Adab al-Da/wah fi al-Qur0an wa al-Sirah" Beirut: Dar %bn ;athir" hal.).$6*.
(

al$4adwi()...!" op.cit." hal 69$6.. #ila lihat dakwah nabi ,usuf a.s kepada banduan dalam surah ,usuf )6!: *5$().
2

Dr.Fadal /Abbas )..:!" Khumasiyyat Mukhtarah fi Tahdhib al-Nafs al- mmarah" +.6" Amman: Dar al$Fur<an" hal.)=" >j.Ahmad Asnawi"Dakwah !slamiah"Bangi: ?usat ?engajian 7arak 7auh @;M 6===!" op.cit." hal.)2:.
5

a!4abi >ud a.s mengingatkan kaumnya supaya tidak tertipu dengan kekuatan materialistik dan mengajak mereka meninggalkan keganasan dan kekerasan.7 b!4abi Aut a.s berdepan dengan kaumnya yang melakukan perbuatan yang

menyalahi fitrah manusia iaitu homoseks" menghalang jalan dan melakukan kemungkaran di tempat himpunan mereka.8

+!4abi #yuaib a.s melarang kaumnya daripada menipu dalam timbangan.9

Bontoh$+ontoh di atas menunjukkan bahawa para rasul a.s bukan sahaja mengajak kaumnya kembali kepada Allah semasa berdakwah tetapi mereka juga berperanan membaiki kepin+angan yang berlaku di dalam masyarakat.10

@saha para nabi ini diteruskan oleh nabi Muhammad s.a.w. membawa

yang

risalah yang terakhir. 4abi s.a.w diutuskan kepada seluruh umat

manusia. Baginda s.a.w berdakwah selama dua puluh tiga tahun sejak dari turunnya wahyu yang pertama. ?ada 8aman nabi s.a.w dan selepas kewafatan baginda" ajaran yang dibawa oleh nabi terakhir ini di sebarkan melalui dakwah seperti firman Allah Taala :

#ila lihat: #urah al$#yuara0 65!: )69$)*=. #ila lihat: #urah al$Ankabut 6.!: 6.. #ila lihat: #urah al$#yua/ra 65!: )9)$)9(. Dr.Fadal /Abbas )..:!" op.cit." hal.)=.

)=

;amu wahai umat Muhammad! adalah sebaik$baik umat" yang dilahirkan bagi faedah! umat manusia" kerana!kamu menyuruh berbuat segala perkara yang baik" dan melarang daripada segala perkara yang salah buruk dan keji!" serta kamu pula beriman kepada Allah dengan sebenar$benar iman!C' #urah Al /%mran *!: ))= Berdasarkan huraian ini" jelaslah bahawa dakwah merupakan usaha penyebaran dan pengembangan agama %slam kepada seluruh manusia. Dleh itu" penulis di dalam kajian ini memilih sejarah salah seorang tokoh dakwah sebagai bidang kajiannya.

1.1 La a! Bela"ang #a$%an

Awal kurun ke$6= menyaksikan peristiwa kejatuhan kerajaan /@thmaniyyah iaitu pada tahun ).6(. #yria yang sebelum ini berada di bawah empayar %slam
/

@thmaniyyah selama lebih empat ratus tahun jatuh ke tangan imperialis ?eran+is. #emasa pemerintahan khalifah /@thmaniyyah" bumi #yam terdiri dari #yria"

?alestin" Aubnan" #yar< al$@rdun 7ordan! dan padang pasir #inai.11 Eabungan kelima$lima wilayah ini dipe+ahkan oleh kuasa barat pada awal kurun ke$6=. Terdapat beberapa peristiwa penting yang menyebabkan kejatuhan bumi #yam ke tangan kolonisme barat iaitu :

a& al-Thawrah al-/Arabiyyah al-Kubra Re'(l)*% A!a+& (le, -.a!i/ H)*a.n.

))

Dr.@mar F.Abd$Allah ).9*!" Th# !slamic Stru$$l# !n Syria" Berkeley: Mi8an ?ress" hal.*9" @mar /Abd al$Hakim ).9:!" al-Thawrah al-%ihadiyyah al-!slamiyyah fi Suriya Alam wa Amal" T.T.?:T.?" hal.)6.

al-Thawrah al-

rabiyyah al-Kubra

di +etuskan oleh keluarga Bani

>asyim yang terdiri daripada #yarif Husayn serta anaknya Faysal dan /Abd Allah. 1eFolusi ini bertujuan membebaskan masyarakat Arab daripada pemerintahan /@thmaniyyah. ?ada 2 7un ).)5" #yarif Husayn mengumumkan reFolusi Arab yang bermula di Mekah. Beliau meneruskan gagasan reFolusinya melalui #yar< al$@rdun dan berakhir di #yria. 1eFolusi ini mendapat sambutan masyarakat Arab serta mendapat sokongan Britain. al-Thawrah alrabiyyah al-

Kubra menjadi satu faktor kejatuhan kerajaan @thmaniyyah dan pada masa yang sama memudahkan penjajah meluaskan imperialisme mereka.12

+&-%!% 0e!$an$%an 0en$a$a, )n )" 1en$a ),"an "e!a$aan /U ,1ani..a, 2an 1eng)a*a% +)1% -.a1.

?ihak barat telah memeterai beberapa siri perjanjian demi kepentingan politik mereka. #iri perjanjian tersebut menyebabkan bumi #yam dibahagikan kepada beberapa bahagian berdasarkan kepentingan penjajah. ?erjanjian tersebut ialah : 1. Pe!$an$%an -)l% Sykes Picot Agreement

?ada April ).)5 satu perjanjian ditandatangani antara Mark #ykes yang mewakili Britain dengan Eeorge ?i+ot yang mewakili ?eran+is. ?erjanjian

dipanggil perjanjian sulit Syk#s$&icot.13 ?ada )5 Mei ).)5 G ?eran+is" 1usia "

Dr.@mar F. Abd$Allah ).9*!" op.cit." hal.*9" Dr.Hahiyyah Mustafa -addurah ).92!" Tarikh al- rab al-Hadith" Beirut: Dar al$4ahdah" hal.62=$62(" ,usuf al$Hakim ).95! Suriyah fi alhd al-'aysali" Beirut: Dar al$4ahar li al$4asyr" hal.))$)6.
)6 )*

Dr.@mar F. Abd$Allah ).9*!" op.cit." hal.*9.

%tali dan Britain sekali lagi menandatangani perjanjian yang sama. ?erjanjian ini membahagikan wilayah empayar /@thmaniyyah kepada tiga kuasa iaitu : i!1usia 1usia memperolehi kawasan$kawasan Bonstantinople" Timur Anadul dan empat wilayah di sempadan 1usia dan Turki. ii!?eran+is ?eran+is menguasai hampir keseluruhan #yria" sebahagian ke+il utara Anadul dan kawasan al$Musil" %ra<. iii!Britain dan ?eran+is ;awasan utara #yria" Baghdad" Basrah" sebahagian daripada negara$negara Teluk" >ayfa ?eran+is. iF! ?alestin diletakkan di bawah pentadbiran antarabangsa yang khas.14 dan kawasan persisiran pantai /Akka di bawah kuasa Britain dan

2. Mu3tamar al-Sulh

#elepas ?erang Dunia %" pihak barat telah mengadakan Mu(tamar al-Sulh( pada )9 7anuari ).). di ?aris. Muktamar ini berlaku di antara tentera bersekutu dengan 7erman bertujuan membebaskan Aubnan" #yria" ?alestin dan %ra<

daripada pemerintahan @thmaniyyah. ?ersidangan ini turut dihadiri oleh Faysal sebagai wakil kepada al-)afd al-*i+a,i delegasi Hija8!. ?ada peringkat awal" kedatangan Faysal ditolak oleh ?eran+is dengan alasan beliau tidak mendapat bersekutu. #ebenarnya ?eran+is

pengiktirafan rasmi daripada negara$negara

tidak bersetuju Faysal menjadi ketua negara #yria kerana ianya bertentangan
Dr.@mar F. Abd$Allah ).9*!" op.cit." hal.*9" -addurah ).92!" op.cit." hal.6(:$6(9" ,usuf al$ Hakim(1986)" op.cit." hal.69" /@mar /Abd al$Hakim ).9:!" op.cit." hal.)6.
)(

dengan kandungan perjanjian Syk#s-&icot dan tekanan daripada gerakan 8ionis. 3alaubagaimapun" ?eran+is akhirnya membenarkan Faysal turut serta dalam persidangan ini.15 ;esempatan ini telah digunakan oleh Faysal untuk menulis satu mudhakkarah dokumen! yang diserahkan kepada muktamar pada 6. 7anuari

).).. Beliau kemudiannya menyampaikan u+apan pada 5 Februari ).). yang menyebut tentang hak masyarakat Arab untuk men+apai kemerdekaan dan membentuk kesatuan.

4amun begitu segala usaha yang dijalankan oleh Faysal

tidak

membuahkan sebarang hasil. #ebaliknya pada *= 7anuari ).). persidangan memutuskan pemisahan Aubnan" #yria" ?alestin dan %ra< daripada kerajaan

@thmaniyyah. 4egara$negara tersebut akan diperhatikan oleh Aiga Bangsa$ bangsa melalui perjanjian yang mengandungi 65 akta dan akta yang ke 66 Amerika telah menubuhkan

berkaitan Nizam al-!ntidab. Bagi tujuan ini

7awatankuasa Kin$- -ran# bagi melaksanakan akta 66 yang terkandung di dalam perjanjian ini. 16

#etelah mendengar keputusan berkaitan Nizam al-!ntidab" Faysal men+adangkan kepada persidangan supaya membentuk satu jawatankuasa yang berfungsi melihat tuntutan penduduk Arab. ?ihak ?eran+is dan Britain kurang

)2

-addurah ).92!" op.cit." hal.625$62:" ,usuf al$Hakim ).95!" op.cit." hal.*)$*6.

)5

#istem yang di+adangkan oleh penjajah terhadap negara$negara Arab dalam proses membebaskan mereka daripada kerajaan @thmaniyyah. ?ihak penjajah seperti ?eran+is dan Britain akan menjadi penasihat kepada pemimpin masyarakat setempat. Mereka menjadi penasihat dengan alasan membantu masyarakat setempat yang tidak mahir di dalam pemerintahan. #istem ini sebenarnya adalah satu bentuk penjajahan. -%la l%,a : Dr.Hahiyyah -addurah ).92!" op.cit." hal.62:.

bersetuju dengan +adangan ini kerana ianya jelas bertentangan dengan kandungan perjanjian Syk#s-&icot yang dimeterai sebelum ini.17

#ebagai reaksi kepada Mu(tamar al-Sulh, pemimpin Arab berhimpun di al-Mu(tamar al-Suri yang diadakan di Damsyik pada 9 7un ).).. Muktamar ini membuat ketetapan berikut: i!Mengisytiharkan kemerdekaan #yria. ii!Menuntut supaya perjanjian Syk#s- &icot dan .#l 'our dibatalkan. iii!?erlantikan al$Malik Faysal sebagai raja. iF!Menuntut supaya ditubuhkan ;esatuan Arab Bersatu yang terdiri daripada Aubnan" #yria" ?alestin dan #yar< al$@rdun.

#emasa berlangsungnya al-Mutamar al-Suri di Damsyik" jawatankuasa Kin$--ran# datang ke #yria" Aubnan" ?alestin dan #yar< al$@rdun. 7awatankuasa ini telah membuat perbin+angan dengan masyarakat setempat dan menerima

pelbagai kenyataan termasuklah .ayan al-Mu(tamar al-Suri yang mengandungi perjanjian kemerdekaan. 7awatankuasa ini telah membuat laporan dan menyerahkannya kepada presiden Amerika" 3alson. #alinan laporan tersebut telah dihantar kepada kuasa$kuasa bersekutu.18

):

-addurah ).92!" op.cit." hal.62:. -addurah ).92!" op.cit." hal. 62:" ,usuf al$Hakim ).95!" op.cit." hal..:.

)9

3. Pe!*%2angan San-Rimo

?ada 62 April ).6=" Aiga Bangsa$bangsa mengadakan persidangan SanR#mo dan mengumumkan : a!'r#nch Mandat# ke atas #yria dan Aubnan. b!.ritain Mandat# ke atas ?alestin dan %ra<. +!?erlaksanaan Deklarasi .alfour. d!?engunduran ?eran+is dari al$Musil.

;eputusan ini telah menimbulkan kemarahan penduduk #yria. Faysal yang menguasai kawasan pedalaman #yria telah mengisytiharkan penentangan terhadap ?eran+is yang ketika itu menguasai kawasan persisiran #yria. ?eran+is yang ingin menguasai keseluruhan #yria telah menubuhkan Bank #yria dan Aubnan. Dengan +ara ini mereka memonopoli ekonomi #yria melalui penggunaan mata wang Frank. Mata wang ini menjadi saingan kepada matawang tempatan. #ituasi ini telah mendesak Faysal melarang penggunaan matawang Frank bagi menjamin kestabilan ekonomi. ?ertembungan antara Faysal dan ?eran+is semakin hebat apabila ?eran+is menjajah beberapa buah perkampungan di sempadan Turki$ #yria. ?eran+is terpaksa melalui kawasan pedalaman #yria untuk sampai ke kawasan tersebut. ?ada masa yang sama Faysal pula tidak memberi laluan kepada ?eran+is untuk ke kawasan tersebut. #ituasi ini menyebabkan 7eneral Ehoro menghantar amaran lisan kepada Faysal menuntut : i!?embinaan jalan keretapi antara 1iya<$Halab dibawah pemantauan tentera #yria. ii!?enerimaan 'ranc# Mandat#.

iii!Menghapuskan kerahan tenaga dan latihan ketenteraan. iF!Menerima matawang yang dikeluarkan oleh Bank #yria. F!Mengambil tindakan ke atas mereka yang terus menentang ?eran+is. Amaran ini menimbulkan kemarahan Faysal dan penduduk #yria. Faysal telah berhubung dengan konsul$konsul kuasa besar tentang amaran yang

dikeluarkan oleh 7eneral Ehoro. Beliau juga menghantar telegram kepada kuasa$ kuasa besar meminta mereka +ampurtangan dalam isu ini" namun tiada sebarang reaksi positif yang diterima. ?ada )* 7ulai ).6=" Faysal mengemukakan satu kenyataan panjang kepada ri+al al-harakah al- rabiyyah pendukung gerakan Arab!. #ehari selepas itu" 7eneral Ehoro mengeluarkan kenyataan bertulis menuntut daripada Faysal untuk menjawab tuntutan ?eran+is dalam masa empat hari. Faysal terpaksa akur dengan permintaan ?eran+is dan meminta penangguhan selama dua hari. ?enduduk tempatan pula mengadakan bantahan dengan melemparkan tuduhan tidak berasas terhadap al$Malik Faysal dan menuntut kerajaan supaya berundur. ;eadaan yang tidak stabil menyebabkan diplomat ?eran+is di Beirut mengarahkan tentera ?eran+is bergerak ke Damsyik pada 6) 7ulai ).6= kerana tidak menerima jawapan daripada Faysal. #ituasi ini mendesak Faysal mengisytiharkan perang terhadap ?eran+is. ?ada 6( 7un pertempuran berlaku antara tentera ?eran+is dengan penduduk tempatan #yria. Tentera #yria diketuai oleh )a,ir al-Difa Menteri ?ertahanan! ,usuf al$/Azamah.

?ertempuran berakhir dengan ?eran+is menguasai #yria.19

).

-addurah ).92!" op.cit. " hal.62.$65).

)=

;esimpulannya" peristiwa$peristiwa di atas telah menyebabkan wilayah$ wilayah #yam yang berada di bawah pemerintahan @thmaniyyah tunduk kepada penjajah. 4amun begitu situasi ini tidak sama sekali mematahkan semangat pejuang$pejuang %slam untuk meneruskan gerakan dakwah dan islah demi mengembalikan kegemilangan %slam. ;urun yang lalu telah mengukir tokoh$ tokoh pemikir dakwah seperti Hassan al$Banna ).=5$).(.!20"al$

Mawdudi ).=*$).:.!21" #ayyid -utub ).=5$).55!22" #aid Hawwa ).*2$).9.!"

6=

Beliau ialah pengasas al$%khwan al$Muslimun yang merupakan gerakan %slam yang terbesar di tanah Arab. 4ama penuh beliau ialah Hassan bin Ahmad bin /Abd al$1ahman al$Banna dilahirkan di Mesir pada tahun ).=5. Beliau mendapat pendidikan agama sejak ke+il lagi dan telah menghafa8 al$-uran. Beliau mendapat pendidikan di Dar al-//lum" ;aherah dan lulus pada tahun ).6:. #etelah menamatkan pengajiannya beliau menjadi guru di sebuah sekolah di %sma/iliyah. Beliau mengasaskan al$%khwan bersama$sama rakannya pada tahun ).69. Beliau telah berjaya mengembangkan pemikiran al$%khwan ke seluruh pelusuk Mesir dan menggugat kedudukan kerajaan Mesir menyebabkan beliau mati ditembak pada Februari ).(.. 4-%la l%,a : )!Hassan alI Banna )..=!" Mudhakkarat al-Dawah wa al-Daiyah" ;aherah: al$Hahra0 lil/ilam al$/Arabi. 6!Ab.A8i8 Mohd Hin )..:!" &#n$antar Dakwah !slamiah" ;uala Aumpur:?enerbitan @niFersiti Malaya" hal.)56$)5(.5 Beliau ialah Abu al$A/la al$Mawdudi dilahirkan di >yderabad" %ndia pada 62 #eptember ).=*. Beliau mendapat pendidikan awal dengan bapanya. Beliau dibesarkan dalam keadaan umat %slam sangat malap kerana menghadapi banyak masalah terutamanya pengaruh penjajahan British. Beliau menubuhkan jamaah %slamiyah pada tahun ).() bertujuan menyelesaikan masalah yang dihadapi oleh umat %slam. ;elantangannya menentang kerajaan menyebabkan beliau dipenjara antara ).(9$).2= dan sekali lagi pada tahun ).2* dan seterusnya dijatuhkan hukuman gantung. 3alaubagaimanapun hukuman itu tidak jadi dilaksanakan dan beliau dibebaskan. Beliau terus berdakwah sehingga menemui ajalnya pada tahun ).:. dengan meninggalkan sebanyak 6== karangan. ;arya beliau diterjemahkan ke dalam pelbagai bahasa termasuklah bahasa Melayu. 4-%la l%,a : )! Safahat Musyri<ah min Hayah Mawlana al$Mawdudi 1ahimah Allah'" alMu+tama/ " bil.(25" 6* Dktober ).:." hal.)2$)9" 6!al$@stadh /Abd al$/A8i8 ;halifah ).:.!" al$ @stadh al$Muj ahid Abu al$A/la al$Mawdudi fi Himmah Allah'" al-Mu+tama/ " bil.(2:" 5 4oFember ).:." hal.66$62" *!;alimah 1itha0 /@jla'" al-Mu+tama/" bil.(2." 6* 4oFember ).:." hal.*($*5" (! Ab. A8i8 Mohd.Hin )..:!" op.cit." hal. )2.$)5).5
6)

Beliau dilahirkan di Mesir pada . Dktober ).=5. Beliau mendapat pendidikan di ;uliyah Dar al$/@lum ).6.$).**! dalam bidang sastera Arab. #elepas itu beliau dilantik menjadi guru di )i,arah al-Ma arif 6 Disember ).**$) Ma+ ).(=!. Beliau memegang beberapa jawatan penting dalam kementerian seperti penulis dan na8ir sekolah mulai Ma+ ).(=. ?ada * 4oFember ).(9 beliau dihantar ke Amerika untuk mengkaji metodologi pengajian di sana. Beliau kembali ke Mesir pada 6= Dgos ).2= dan memegang beberapa jawatan sebelum beliau meletakkan jawatannya pada )9 Dktober ).26 kerana berselisih dengan beberapa pegawai kementerian. #elepas itu beliau aktif melakukan penentangan terhadap pemerintah Mesir melalui pertubuhan al$ %khwan dan dipenjarakan beberapa kali. #emasa dalam tahanan beliau telah menulis tafsirnya fi Zilal al-Qur(an. Beliau meninggal dunia kerana dijatuhkan hukuman gantung atas tuduhan +uba membunuh /Abd al$4asir dan menjatuhkan kerajaan pada 6. Dgos ).55. J-%la l%,a : Dr.Salah / Abd al$Fattah al$;halidi )..(!" Sayyid Qutub Min al-Milad ila al-!stisyhad" +.6" Damsyik: Dar al$-alam.5
66

))

Abu al$Hasan /Ali al$4adwi ).)*$)...!23 dan ramai lagi. Di tanah Arab Hassan al$Banna merupakan tokoh mujaddid dan islah yang menjadi ikutan kepada gerakan %slam di seluruh tanah Arab. Antara tokoh yang terkesan dengan pemikiran Hassan al$Banna ialah #a/id Hawwa.

;ewibawaan tokoh yang merupakan anak kelahiran Hamah" #yria terserlah sejak ke+il lagi. Beliau mula men+eburkan dirinya dalam aktiFiti dakwah sejak 8aman persekolahan lagi. ?englibatannya dalam gerakan dakwah berterusan sehinggalah beliau menghembuskan nafasnya yang terakhir pada 9 Ma+ ).9..24 #a/id Hawwa terkenal sebagai seorang pemikir ulung dalam gerakan dakwah di bumi #yam. Beliau telah membuat satu analisis tentang gerakan dakwah khususnya gerakan al$%khwan al$Muslimun sepanjang tempoh ).:=$).9..25

6*

Beliau ialah Abu al$Hasan /Ali bin /Abd al$Hayy al$Husni al-4adwi. Beliau dilahirkan 2 Disember ).)* di %ndia. Beliau dibesarkan dipangkuan bapanya seorang alim dan ibunya seorang hafi8ah. Bapanya meninggal dunia ketika beliau berusia sepuluh tahun. ?ada tahun ).6. beliau menyambung pengajiannya di Dar al-//lum li Nadwah al-//lama. #elepas menamatkan pengajiannya beliau bertugas sebagai pengajar di Dar al-//lum mulai tahun ).*(. ?ada tahun ).5) beliau dilantik sebagai min al-/Am"Nadwah al-//lama0. Beliau banyak memberi sumbangan dalam bidang dakwah dan penulisan di %ndia dan dunia %slam. Beliau pernah menerima beberapa anugerah seperti al-%ai,ah al-Malik 'aysal al- /Alamiyah li Khidmah alIslam ).9=! %ja8ah Doktor ;ehormat dalam al-adab daripada @niFersiti ;asymir ).9)!" anugerah al-Syakhsiyyah al-!slamiyyah"Dubai )..9! dan anugerah al-!mam )aliyy llah alDahlawi )...!. Beliau meninggal dunia pada hari 7umaat 66 1amadan )(6= > bersamaan *) Disember )....J-%la l%,a : 6)!Abu al$Hasan /Ali al$4adwi ).9:!" 'i Masirah al-Hayah" Damsyik: Dar al$-alam" 6!al$#ayyid / Abd al$Majid al$Ehuri )..9! bu al-Hasan Ali alNadwi al-!mam al-Mufakkir al-Da /iyah al- dib" Damsyik: Dar %bn ;athir *!Ahmad Fahmi Ham Ham #t al. 6===!." #ayyid Abu al$>asan Ali al$4adwi ).)($)...! ;etokohan dan ?emikirannya'" %urnal /suluddin" Akademi ?engajian %slam @niFersiti Malaya" bil.))" 7ulai 6==)" hal.):.$).=. #a/di Ahmad Haydan )..*!" #a id Hawwa wa Manhajuh fi al$Tafsir" Tesis M.A." ;ulliyah al$ @lum al$%slamiyyah 7ami/ah Baghdad!" hal.*)2.
6(

Abd Allah Fahd al$4afisi )...!" al$Fikr al$>araki li al$Tayyararat al$%slamiyyah Muhawalah Ta<wimiyyah0" dalam al-Harakah al-!slamiyyah wa al-Dimuqratiyyah" Beirut: Marka8 Dirasat al$3ihdah al$/Arabiyyah" hal.)...
62/

)6

;etokohan #a/id Hawwa terserlah melalui karya$karya tulisannya. Beliau telah menulis dalam pelbagai disiplin ilmu termasuklah tafsir" hadith" tasawuf serta buku$buku yang membin+angkan isu$isu kontemporari dan keperluan umat %slam semasa. Antara aspek penting yang diberikan penekanan oleh #a id Hawwa dalam karyanya ialah aspek dakwah. Melalui karyanya beliau +uba meletakkan satu garis panduan buat para pendakwah untuk meneruskan kerja dakwah. ?emikiran #a/id Hawwa dalam dakwah terserlah di dalam siri karyanya yang berjudul Silsilah fi 'iqh al-Da /wah wa al-.ina wa al- mal !slami di samping siri$siri karyanya yang lain. Berikut adalah kitab yang termasuk di dalam Silsilah fi 'iqh al-Da /wah wa al-.ina3 wa al- mal !slami1

).%und- llah Thaqafah wa khlaqa

?enulis di dalam buku ini mengupas dua perkara pokok yang merupakan asas yang perlu dimiliki oleh muslim iaitu thaqafah pengetahuan! dan akhlak. Beliau memulakan bukunya dengan membin+angkan gejala murtad dan konspirasi musuh %slam yang berlaku pada 8aman ini diikuti perbin+angan hi,b- llah yang berperanan menangani gejala murtad.

?enulis membahagikan kitabnya kepada dua bahagian. Bahagian pertama membin+angkan dua belas disiplin ilmu yang perlu dikuasai oleh indiFidu muslim seperti ilmu tauhid" al$-uran" hadith" usul fi<h" sejarah umat %slam" peran+angan musuh %slam dan fi<h dakwah. Bahagian kedua pula membin+angkan akhlak asasi yang perlu dimiliki oleh +und llah seperti memberi wala0 kepada Allah" rasul

)*

dan orang mukmin" berta<wa" kasih$mengasihi sesama muslim" tegas terhadap musuh dan berjihad.26 6.Min +l Khutwah ila al- mam ala Tariq al-%ihad al-Mubarak

Di dalam karya ini" penulis menghuraikan kekurangan dan kelemahan yang ada pada diri sahsiah dan ummah seterusnya memberikan penyelesaian kepada persoalan tersebut. Beliau menerangkan bahawa dakwah merupakan kesinambungan yang diwarisi daripada para rasul dan nabi. #eterusnya penulis mengupas bahaya" rintangan dan tribulasi yang dihadapi dalam dakwah %slamiah termasuklah ideologi masa kini seperti marKisme" kapitalisme dan sosialisme yang menjadi musuh kepada dakwah %slamiah.27

*.al-Madkhal ila Da wah al-!khwan al-Muslimin

;itab di atas membin+angkan teori dakwah al$%khwan al$Muslimun. Antaranya berkaitan konsep jemaah %slam" 'iqh al-Takwin pembentukan! dan 'iqh al- mal gerakan! di dalam gerakan al$%khwan al$Muslimun" peraturan dan organisasinya serta pengenalan tentang pengasas pertubuhan iaitu Hassan al$ Banna. ;itab ini diakhiri dengan menyebut beberapa pandangan Hassan al$ Banna seperti matlamat dakwah" peringkat dakwah" wasilah dakwah" halangan dan faktor kejayaan dakwah al$%khwan al$Muslimun.28

65

#aid Hawwa )..(!" %und

llah Thaqafah wa khlaqa" ;aherah: Dar al$#alam.

6:

#aid Hawwa ).99h!" Min +l al-Khutwah ila al- mam ala al-Tariq al-%ihad al-Mubarak" Amman: Dar /Ammar.
69

#aid Hawwa )..9a!" al-Madkhal ila Da/wah al-!khwan al-Muslimin" Amman: Dar /Ammar.

)(

(.%awlat fi al-'iqhayn al-Kabir wa al- kbar wa /sulihima

?enulis di dalam karya %awlat fi al-'iqhayn al-Kabir wa al- kbar wa /sulihima mengajak pendakwah menguasai ilmu mantik" mengetahui hukum akliah serta mempelajari ilmu syariah supaya menjadi sahsiah %slamiah yang berdakwah dengan ilmu dan hidayah.29

2.'usul fi al-!mrah wa al- mir

;itab ini menyentuh mengenai peranan penguasa dan pemimpin yang berkaliber dan +ara$+ara pemerintahan %slam. Beliau menulis karangan ini berasaskan kitab al-.adai/ al-Salik karangan %bn al$Ar8a<.30

5.'i Afaq al-Taalim

?enulis di dalam karya keenam menghuraikan Risalah al-Ta/alim yang ditulis oleh Hassan al$Banna. #elain itu di dalam risalah ini penulis menekankan +iri$+iri pendidikan yang diambil berat oleh para +endikiawan dan pemikir %slam masa kini di samping mengetengahkan kritikan$kritikan dan pandangan mereka yang membina.31
6. /

#aid Hawwa ).99e!" %awlat fi al-'iqhayn al-Kabir wa al- kbar wa /sulihima" Amman: Dar Ammar. #aid Hawwa ).99+!" 'usul fi al-!mrah wa al- mir" Amman: Dar /Ammar. #aid Hawwa ).9)!" 'i Afaq al-Taalim" Amman: Maktabah al$1isalah al$>adithah.

*=

*)

)2

:.Durus fi al-

mal al-!slami

;itab Durus fi al-

mal al-!slami menjelaskan

pengetahuan

yang

diperlukan oleh setiap indiFidu muslim dalam mengharungi kehidupan ilmiah. Dengan pengetahuan tersebut seseorang dapat mengelakkankan diri mereka daripada terpesong di dalam kerja$kerja dakwah. ;itab tersebut mengandungi tiga puluh durus pelajaran! yang menjadi panduan dalam menjalankan kerja$kerja dakwah se+ara kolektif. Antara topik yang dibin+angkan ialah medium dakwah" kepentingan syura" kepimpinan" dakwah se+ara rahsia dan terus$terang" isu pilihanraya dan pemerintahan" jenis$jenis kerajaan" dakwah peringkat altanfidh perlaksanaan! dan lain$lain lagi.32

9.*adhihi Ta+ribati wa *adhihi Syahadati

*adhihi Ta+ribati wa *adhihi Syahadati merupakan biografi karangan penulis yang menjelaskan liku$liku perjuangan dakwah sepanjang penglibatan beliau di dalam gerakan al$%khwan al$Muslimun. %anya mengandungi kisah hidup penulis bermula daripada saat kelahiran" kehidupannya sebagai pelajar sehingga saat beliau terlantar di atas katil kerana lumpuh sebelah badan.33

*6

#aid Hawwa ).9*!" Durus fi al- mal al-!slami, ;aherah: Dar al$#alam. #aid Hawwa ).99d!" *adhihi Ta+ribati wa *adhihi Syahadati, Amman: Dar Ammar.

**

)5

9.Kay 2a Namdi .a ida an !htiya+at al-

sr

Di dalam kitab ini terdapat )) risalah ke+il yang ditulis oleh #aid Hawwa sempena menyambut kedatangan kurun ke$)2 >. 1isalah tersebut ialah:

a!Muntalaqat !slamiyyah li Hadarah Alamiyyah %adidah #aid Hawwa menjelaskan di dalam risalah pertama mengenai konsep alHadarah tamadun!" perbe8aan di antara kemajuan dan kemunduran" hubungan antara kemunduran dan tamadun" syarat$syarat kemajuan" sistem %slam dan lain$ lain lagi.34

b!'alnatadhakkar fi Man Tadfa/ Sadaqatak

srina Thalatha1 'urud al-/ yn" 'urud al-Kifayah" 2i

?enulis melalui risalah keduanya mengingatkan tentang tiga topik utama yang sering dilupakan iaitu fardu ain" fardu kifayah dan golongan yang layak menerima 8akat dan sedekah.35

+! / qd al-Qarn al-Khamis / syar al-*i+ri 1isalah

/

qd al-Qarn al-Khamis

syar al-*i+ri membin+angkan sebelas

masalah utama yang sedang dihadapi oleh umat %slam sepanjang kurun ke$)2>. Antara masalah tersebut ialah masalah pengetahuan" tarbiyah" jihad" peran+angan
#aid Hawwa ).99g!" Kay 2a Namdi .a/ida /an !htiya+at al- sr" Amman: Dar /Ammar" hal .$*:.
*( *2

#aid Hawwa ).99g!" op.cit." hal.*.$9).

):

yang tepat dalam menghadapi isu semasa" teori organisasi" pengurusan" kerenggangan antara ulama dan pemuda" kepimpinan dan kesatuan umat. Di samping itu" penulis turut mengemukakan penyelesaian kepada masalah$masalah tersebut.36

d!!hya al-Rabbaniyyah Melalui risalah yang keempat" #a/id Hawwa memberi penilaian terhadap pertubuhan dakwah yang bergerak pada kurun ke$)(> seperti al$%khwan al$ Muslimun" jamaah al$Dawah wa al$Tabligh dan jamaah al$#alaf. #etelah mengupas kelemahan dan halangan yang ditempuhi oleh gerakan$gerakan ini" penulis mengupas teori Madrasah !hya( al-Rabbani sebagai satu alternatif bagi menampung kekurangan dan kelemahan gerakan %slam tersebut.37

e!!+a,ah Takhassus al-Du/ ah 1isalah yang kelima ini membahaskan tentang pengija8ahan pendakwah. Melalui risalah ini #a/id Hawwa mengupas syarat$syarat pendakwah yang sempurna" hubungan antara pendakwah dan panduan kerja$kerja dakwah. 38

f!3hidha( al-//budiyyah Dalam risalah 3hidha( al- /budiyyah" #a/id >awwa menerangkan kedudukan /budiyyah sebagai kedudukan tertinggi yang perlu di+apai oleh

*5

#aid Hawwa ).99g!" op.cit." hal.9*$)6). #aid Hawwa ).99g!" op.cit." hal.)6*$)92. #aid Hawwa ).99g!" op.cit." hal.)9:$6(..

*:

*9

)9

seorang mukmin. ?enulis di dalam risalah di atas menghuraikan langkah$langkah yang perlu dilakukan untuk men+apai martabat ini.39

(g)Akhlaqiyyat wa Sulukiyyat Tata(akkad fi al-Qarn al-Khamis

syar al-*i+ri

1isalah di atas merupakan kesinambungan kepada kitab %und- llah Thaqafah wa khlaqa dan 'i Afaq al-Ta alim. Beliau menambah di dalam

risalah tersebut akhlak yang perlu diberi perhatian oleh pendakwah seperti persoalan maruah" 8ikir" kasih$sayang dan kerahsiaan di dalam dakwah.40

h!Qawanin al-.ayt al-Muslim Di dalam risalah kelapan" penulis menggariskan etika yang perlu diamalkan oleh pendakwah di dalam rumahtangganya sendiri. Menurut beliau" penekanan terhadap rumah tangga muslim perlu diberi perhatian selepas penumpuan terhadap pembentukan sahsiah muslim. #a/id Hawwa

membin+angkan sepuluh etika yang perlu dipatuhi di dalam rumah tangga muslim seperti etika kebersihan" menjaga rahsia" pengurusan ibadat" ilmu" komunikasi" kesihatan dan lain$lain lagi.41

i! al-Sirah bi 2u$hah al-Hubb wa al-Syi / r Topik utama risalah ini ialah mengenai kewajipan men+intai nabi Muhammad s.a.w" pandangan para ulama berkaitan syair" nyanyian dan nasyid
*.

#aid Hawwa ).99g!" op.cit." hal.62)$69:. #aid Hawwa ).99g!" op.cit." hal.69.$*6).

(=

#aid Hawwa ).99g!" op.cit." hal.*).$*2*. 1isalah ini pada asalnya merupakan nasihat yang disampaikan oleh #aid Hawwa kepada keluarganya di dalam halakah tarbiah di rumahnya. 4asihat tersebut kemudiannya dinukilkan oleh #aid Hawwa di dalam risalah ini.4 -%la l%,a : )!#aid Hawwa ).99g!" op.cit." hal.*2)" 6! Muhammad #a/id Hawwa )..2! Safahat Majhulah Min Hayah al$#yaikh #a/id Hawwa'" al-Nur" #yawal )()2 >" hal.*( 5
()

).

memuji nabi s.a.w serta hukum mendengarnya di masjid. Di samping itu penulis mengupas perselisihan sesetengah pihak berkaitan sambutan hari kebesaran %slam seperti Maulid 4abawi.42

j!al-!+abat #aid Hawwa menjawab tuduhan dan kritikan yang dilontarkan terhadap karya$karya tulisannya di dalam risalah berjudul al-!+abat. Antaranya kritikan berkaitan jemaah %slam dan al$%khwan al$Muslimun. Beliau juga menjawab

tuduhan$tuduhan yang dilemparkan terhadap Hassan al$Banna dan gurunya Muhammad al$Hamid. #elain itu" beliau menjawab persoalan 8ikir se+ara berjemaah. ?enulis telah menolak kritikan tersebut dengan hujah ilmiah .43

k!al-Khumayniyyah Syudhudh fi al-

qaid wa Syudhudh fi al-Mawaqif

Beliau mengkritik akidah batil serta pendirian yang dipegang oleh %mam ;homeini. ?enulis melalui risalah di atas +uba membetulkan tanggapan sebahagian pendukung gerakan %slam yang melihat reFolusi %ran sebagai satu kejayaan dan kebangkitan %slam yang sebenar.44

..%und- llah Takhtita

#aid Hawwa

melalui

%und- llah Takhtita membin+angkan tentang

peran+angan yang perlu dilakukan oleh pendakwah dan gerakan dakwah. #aid

(6

#aid Hawwa ).99g!" op.cit." hal.*22$()=. #aid Hawwa ).99g!" op.cit." hal.())$(:). #aid Hawwa ).99g!" op.cit." hal.(:2$2=).

(*

((

6=

membahagikan kitab

di atas kepada dua bab. Di dalam bab pertama" #a id

Hawwa menulis tentang perkara$perkara utama yang diperlukan untuk menjayakan peran+angan seperti ketaatan" syura" keamanan petugas$petugas %slam" kesatuan organisasi gerakan %slam antarabangsa dan lain$lain lagi.

#eterusnya di dalam bab kedua" beliau mengupas aspek peran+angan di dalam organisasi gerakan %slam kontemporari. Bontohnya peran+angan di dalam aspek pendidikan" kebudayaan" dakwah" media massa" siasah" ekonomi" perkaderan sehinggalah kepada aspek jihad.45

)=$%und- llah Tanzima

%und- llah Tanzima merupakan karya terakhir di dalam siri Silsilah fi 'iqh al-Dawah wa al-.ina wa al- mal al-!slami. ?enulis melalui %und- llah Tanzima mengupas teori fiqh al- mal berorganisasi se+ara umum. Beliau

berpendapat tugas se+ara teratur dan berorganisasi sebagai prasyarat kejayaan sesuatu pekerjaan. Beliau mengupas teori di dalam lima bab" bermula dengan kepentingan organisasi" diikuti asas$asas dan prinsip organisasi di dalam bab yang pertama dan kedua.

Di dalam bab yang ketiga" #a/id Hawwa menghuraikan tentang tahap keanggotaan dan kaedah yang betul dalam pemilihan ahli dan pemimpin

organisasi. #eterusnya

di dalam bab keempat beliau membin+angkan bidang

kuasa al-ustadh al-mursyid dan organisasi pusat. Akhirnya beliau menerangkan

(2

#aid Hawwa ).99f!" %und- llah Takhtita" Amman: Dar /Ammar.

6)

berkenaan peraturan asas sesuatu pertubuhan seperti matlamat" wasilah" hierarki pertubuhan dan peraturan yang lain.46

#a/id Hawwa mengulas tentang siri Silsilah fi 'iqh al-Dawah wa al-.ina wa al- mal al-!slami dengan menyebut :
#iri ini merupakan siri yang kedua di dalam al-Dirasat al-Manha+iyyah l*adifah yang kami namakan Silsilah fi 'iqh al-Da wah wa al-.ina wa al- mal !slami. %anya mengandungi sepuluh kitab : )$%und- llah Thaqafah wa khlaqa iaitu kitab ini. 6$Min +l al-Khutwah ila al- mam /ala al-Tariq al-%ihad al-Mubarak yang menekankan kepentingan wujudnya teladan dalam perjuangan!. *$al-Madkhal ila Da/wah al-!khwan al-Muslimin. Di dalam kitab yang ketiga dan kelima kami jelaskan kedudukan ijtihad yang dilakukan oleh al/stadh Hassan al$Banna yang merupakan ijtihad yang terbaik dikemukakan untuk membina indiFidu dan jemaah pada kurun ke$)(>. ($%awlat fi al-'iqhayn al-Kabir wa al- kbar wa /sulihima. ;itab ini dianggap sebagai pelengkap kepada kitab yang pertama %und- llah Thaqafah wa khlaqa) kerana ianya mengemukakan hujah kepada golongan yang menolak teori pengetahuan kami. 2$'i Afaq al-Ta alim. 5$Durus fi al- mal al-!slami. Di dalam kitab ini kami tumpukan kepada keperluan dan matlamat gerakan %slam kontemporari. :$'usul fi al-!mrah wa al- mir bermatlamat mewujudkan saf atau golongan pemimpin yang mempunyai +iri$+iri yang melayakkannya untuk menjadi penguasa berkaliber di dalam sesebuah kerajaan. 9$Kay 2a Namdi .aida an !htiya+at al- sr yang bertujuan mewujudkan golongan rabbani yang mengusai keperluan kontemporari dan berkemampuan untuk bergerak bersama$sama kaum muslimin berdasarkan keperluan semasa. .$*adhihi Ta+ribati wa *adhihi Syahadati. %anya mengandungi pengalaman peribadi lebih 2= tahun dan pandangan saya terhadap realiti umat %slam dan penyaksian saya terhadap setiap detik itu. #eterusnya saya mengemukakan pandangan saya mengenai pengalaman tersebut. )=$ %und- llah Takhtita. #esiapa yang memba+a risalah$risalah di dalam siri ini maka dia insyaAllah akan menguasai medan gerakan %slam" +ara$+ara berinteraksi dan berdakwah di medan ini dan di medan$medan yang lain. Di samping itu seseorang mampu untuk mengenali dan mengetahui kaedah pembinaan yang diharapkan di kalangan umat %slam.'47

(5

#a/id Hawwa6)..2b!" %und- llah Tanzima" ;aherah: Dar al$#alam hal.)*$)2. #aid Hawwa )..(!" op.cit." hal.*.

(:

66

;etokohan #aid Hawwa khususnya di dalam bidang dakwah diakui sendiri oleh tokoh$tokoh yang hidup se8aman dengan beliau. Berikut adalah sebahagian daripada pandangan$pandangan tersebut : ). Dr.Abd Allah A88am48
4 Abu Muhammad: Apakah yang kami hendak ungkapkan tentang kamu L Di tempat$tempat yang kami kehilangan wira$wira kami temui kamu. Apabila kami mengetuk pintu dakwah " kami dapati kamu salah satu kubu daripada kubu$kubunya" apabila kami men+ari jalan ilmu" kami dapati kamu salah seorang daripada tokohnya" kami lalui ranjau jihad" kami dapati kamu salah satu daripada pedangnya" kami perhatikan di medan siasah" kami temui kamu pena daripada pena$ penanya" kami temui jalan hisbah" amar makruf dan nahi mungkar" kamu salah satu panjinya yang berkibar" beginilah tanggapan kami terhadap kamu...' 49

6.Adnan #ad al$Din50

#yaikh berjihad dengan pedang" lisan" pena dan hartanya. Beliau tidak pernah merasai nikmat rehat lebih empat puluh tahun. ;epentingan beliau ialah menegakkan %slam dan membentuk masyarakat maju berasaskan negara yang dibina oleh 1asullullah s.a.w. Beliau disiksa" dihalau dan diburu oleh kerajaan bu$hah sehinggakan beliau dipenjarakan beberapa tahun. #etelah dibebaskan beliau berhijrah di jalan Allah dan mengelilingi dunia" membawa perkhabaran gembira tentang dakwah %slamiah dan mengajak orang ramai kepadanya. ?ihak musuh pula +uba untuk membunuh dan menamatkan riwayatnya. Apabila mereka gagal melakukan perkara ini" mereka beralih kepada kaum keluarganya. Dua orang adik beradiknya terkorban dan lebih dua puluh orang anggota keluarga Hawwa gugur syahidC51
Dr./Abd Allah /A88am merupakan tokoh jihad perang Afghanistan $ 1usia. Beliau dilahirkan di ?alestin pada ).(). Beliau memperolehi ija8ah ?h.D daripada @niFersiti al$A8har. Beliau pernah bertugas sebagai pensyarah di @niFersity Df 7ordan ).:*$).9=!" @niFersiti al$Malik /Abd al$/A8i8 di 7eddah ).9)$).9(!. Beliau berpindah ke Afghanistan pada tahun ).9( menguruskan Maktab al-Mu+ahidin al- rab. Beliau gugur syahid akibat letupan bom yang diletakkan di dalam kereta ketika beliau hendak pergi menunaikan solat 7umaat pada tahun ).9.. 4-%la l%,a : )!Dr.Ahmad Abu Bakr )..=!" D#wan )ada/ al-Murr fi Ritha( al-Syahid al-/mmah 1 bd llah ,,am"T.T.?" T.? 6!Husni Adham 7arrar )..=!" al-Syahid / bd llah / ,,am Ra+ul Da/wah wa Madrasah %ihad" Dar al$Diya0 li al$4asyr wa al$Taw8i/" *!Dr./Adnan /Ali 1ida al$ 4ahwi )..(!" bd llah ,,am hdath wa Mawaqif" 7eddah: Dar al$4ahwi, (4)Muhammad ;hayr 1amadan ,usuf )...a!" Tatimmah al-! lam " Beirut: Dar Sadir" hal.*2=$*2*.5
(9

Dr./Abd Allah /A88am ).9.!" #a/id Hawwa Ma/a Du/ah al$/Amilin'" al-Nadhir" bil.))*" 7un ).9." hal.)*$)(.
(.

Beliau merupakan tokoh al$%khwan al$Muslimun #yria. ?eranan tokoh ini akan dijelaskan di dalam bab kedua dan ketiga daripada kajian ini.
2=

2) /

Adnan #a/d al$Din ).9.!"al$;alimah allati @l<iyat fi -a/ah Munazzamah al$Mu/tamar al$ %slami @+apan ini merupakan u+apan sempena majlis Ta(bin #a/id >awwa yang diadakan di

6*

*.Faris al$Milli52
Di antara perkara yang mengagumkan ialah syaikh #aid pahlawan di dalam semua medan Beliau tidak pernah jemu dalam berjuang" tidak lemah dalam kesusahan. Beliau tidak pernah berhenti daripada memberi sumbangan sehinggakan orang yang tidak mengenalinya" menyangkakan #aid Hawwa memperuntukkan sepenuh masanya untuk sesuatu medan" sama ada medan dakwah" jihad" amar makruf dan nahi munkar" politik" kemasyarakatan...'53

(.Huhayr al$#yawisy 54
#aid Hawwa di antara pendakwah yang paling berjaya yang saya kenali atau yang saya ba+a tentang mereka. Beliau mampu menyampaikan pandangan dan pengetahuannya kepada bilangan yang ramai. Beliau wafat ketika tidak sampai 2* tahun. #atu umur yang pendek" tetapi beliau meninggalkan karya yang banyak. %ni menyebabkan beliau termasuk antara mereka yang banyak mengarang pada 8aman ini. ?erselisihan pendapat dalam menilai kitabnya tidak mengubah hakikat ini...'55

2.Mahmud al$Hamid56 #yaikh #a id antara ulama ulung yang menguasai ilmu syariah" dalam
bidang tafsir" fi<h" hadith dan ilmu$ilmu yang lain. ;ehebatan #a id Hawwa terserlah di medan dakwah. #esiapa yang memba+a karyanya akan melihat keistimewaan ini. #emua karya yang ditulisnya adalah untuk dakwahC57
Baghdad pada *= 7un ).9.! -%la l%,a : Apendiks A. Faris al$Milli merupakan teman yang mengenali #a/id Hawwa sejak di bangku sekolah lagi. Beliau tinggal serumah dengan #a/id Hawwa semasa menuntut di @niFersiti Damsyik. Beliau pernah menjadi Ra(is Marka, Hamah bagi pergerakan al$%khwan al$Muslimun pada tahun ).:* iaitu ketika berlakunya krisis perlembagaan di #yria. Beliau antara indiFidu penting al$%khwan al$ Muslimun #yria. Beliau sekarang menetap di Amman" 7ordan.
26

Temuramah penulis dengan Faris Al$Milli pada 6. April 6=== di Mu(assasah al-.aradi" berhadapan .ab al-5ira ah" @niFersity of 7ordan" Amman" 7ordan.
2*

?emilik sebuah syarikat per+etakan al-Maktab al-!slami di Aubnan. Beliau antara indiFidu penting dalam perkembangan al$%khwan al$Muslimun #yria.
2(

Huhayr al$#yawisy ).9.!" #a id Hawwa dhahaba ila 1ahmah Allah wa ,ab<a Atharuh ila Masya Allah'" al-2iwa al-/rduni" )2 Ma+ ).9." hal.6=G /Abd Allah al$/A<il )..9!" al$/Alim al$Da /iyah #a/id Hawwa" al-Mu+tama " bil.)69." thn.69" j.2*" 6( Februari )..9" hal.2=$2).
22

Beliau merupakan anak sulung kepada Mu hammad al$Hamid yang merupakan guru kepada #a/id Hawwa. Beliau merupakan bekas salah seorang anggota Ma+lis al-Syura al-!khwan alMuslimin #yria khususnya pada 8aman pergerakan menghadapi tekanan daripada rejim Asad ).:.$).96!. Beliau meletakkan jawatannya daripada majlis #yura pada tahun ).9(.
25

6(

5. Abd$Allah al$Tantawi58 #a id Hawwa merupakan lelaki yang sebenarnya. Beliau seorang

tokoh yang berperibadi mulia"berani dan pemurah. Beliau mengorbankan kehidupannya untuk dakwah. Beliau wafat di jalan dakwah. Dakwah rugi dengan kewafatannya. #a id Hawwa antara sahsiah yang jarang ditemui dalam kehidupan dakwah. ;emasyhurannya tersebar di bumi Arab dan %slam bukan se+ara kebetulan tetapi beliau memang layakC59

:. Abbas al$#isi 60 C#a/id menemui ajalnya di Amman pada ) #yaban )(=.>

bersamaan . Ma+ ).9. ketika berusia 22 tahun. Beliau telah memanfaatkan usia ini sejak ke+il lagi untuk dakwahCdakwah bersinar di sanubari #aid Hawwa apabila beliau mengenali tujuan dan misi dakwahC.#yaikh #aid melibatkan diri dalam pergerakan %slam dan mengetuai demontrasi menentang hukuman gantung terhadap al$ %khwan al$Muslimun di Mesir pada tahun ).2(" beliau juga menyertai reFolusi Hamah pada tahun ).5( semasa pemerintah #yria +uba menghapuskan )i,arah al- wqaf ;ementerian 3akaf! dan subjek ?endidikan %slam di #yriaC #aid Hawwa mengakhiri hidupnya di medan mempertahankan %slam se+ara lisan dan tulisan.'61

9.Dr.Adil Hasun
@sta8ku #a id HawwaC ;amu meninggalkan kamiCsedangkan kami amat memerlukan kamuCkerana kamu pembela kepada para pendakwah dan saksi kepada manusia...,a wahai #a id Ckamu mahukan al-da iyah almuha+ir supaya dia tidak dibebankan dengan kemewahan di negerinya yang kaya" dia menetap di negerinya sepuluh"dua puluh" tiga puluh tahun dengan alasan berkhidmat untuk dakwah sedangkan realitinya
Temuramah penulis dengan Mahmud al$Hamid pada ). April 6=== di rumah beliau di /Abdun " Amman.
2:

Beliau merupakan salah seorang indiFidu penting dalam al$%khwan al$Muslimun #yria. Beliau pernah menjadi al- min al- Am #etiausaha! al$%khwan al$Muslimun #yria dan semasa kematian #a/id Hawwa beliau menjadi 4a0ib Mura<ib al$/Am al$%khwan al$Muslimun #yria.
29

Temuramah penulis dengan /Abd Allah al$Tantawi pada 6. Ma+ 6==6 di rumah beliau di Duwwar Madinah al$1iyadiyyah" Amman.
2.

;ata$kata ini merupakan tulisan /Abbas al$#isi di dalam karyanya al$Da/wah ila Allah Hubb" j.* #a/id Hawwa telah menulis kata$kata aluan di dalam ju8uk yang pertama dan kedua karya tersebut. /Abbas al$#isi berharap #a/id Hawwa dapat menulis kata$kata aluannya di dalam ju8uk yang ketiga tetapi beliau wafat sebelum itu.
5=

Abbas al$#isi )..9!" al$#yaikh al$Mujahid #a/id Hawwa fi Dhimmah Allah'" dalam alDa/wah ila llah al-Hubb" j.*" ;aherah: Dar al$Taw8i/ " hal.(.
5)/

62

dia bertugas kerana harta dan kemewahan&. ;amu inginkan al-daiyah al-ansari0 yang memberi segala haknya kepada orang mukmin" C kedua$dua golongan ini sama$sama berdialog" nasihat$menasihati" mengkritik dan bersikap adil dan memiliki semua +iri$+iri persaudaraan antara muhajirin dan ansarC. ;amu inginkan setiap pendakwah tidak takut melainkan Allah" hatinya tidak pernah gentar ketakutan atau dia bersikap tamak terhadap saudara$saudaranya yang memiliki harta atau kedudukan atau pangkatC ,a& ;amu inginkan al-+amaah al-harakiyyah menjadi rabbani yang sebenarnya" oleh itu sebahagian daripada saudaramu iri hati padamu" sebahagian yang lain pula men+intaimu" tetapi kamu dan lelaki seperti kamu menjadi muhajirin" tidak kira di mana mereka berada sama ada di dunia Arab" di dunia %slam" atau di negara Mropah. Mngkau memang layak dipuji dan disanjungC62

Berdasarkan kenyataan$kenyatan ini maka penulis memilih untuk menulis berkenaan #aid Hawwa khususnya dalam aspek pemikiran dakwah.

Di samping sebab$sebab di atas penulis memperolehi beberapa kemudahan dalam menjalani kajian tentang tajuk ini. #epanjang hampir lima tahun )..2$ 6===! belajar di 7ordan" penulis menuntut ilmu se+ara langsung dengan anak$ anak #a/id Hawwa. >ubungan yang rapat antara penulis dengan mereka telah membantu peringkat awal kajian ini. ?enulis beberapa kali berbin+ang dengan anak$anak #a/id Hawwa berhubung kajian ilmiah ini. #elain itu" melalui anak$ anak #a/id Hawwa" pengkaji bertemu dengan teman$teman seperjuangan dan anak murid kepada #a/id Hawwa. Melalui mereka" pengkaji memperolehi beberapa sumber dan maklumat penting. Di antaranya ialah sumber bertulis dan maklumat se+ara lisan iaitu melalui temuramah yang diadakan. #umber bertulis yang

diperolehi ialah manuskrip" keratan akhbar" laporan" buku$buku dan bahan lain yang berkaitan. ?erkara
56

yang menarik ialah sebahagian responden

sanggup

Dr./Adil >asun ).9.!" #a/id Hawwa #yahid /ala al$4as wa Hujjah /ala al$Du/ah'" al-.ala$h" bil..92" ). Ma+ ).9." al-Nadhir" bil.))*" Hulkaedah )(=.>" hal.*6" Muhammad Hawwa )..*!" Bayna ,ad al$;itab dalam #a/id Hawwa )..2b!" op.cit." hal. :.

65

bersama pengkaji selama lebih tiga jam men+eritakan pengalaman mereka bersama #a/id Hawwa. ?ada keseluruhannya sumber serta maklumat itu telah menentukan bentuk dan sebahagian besar daripada kajian ini. Diharap kajian ilmiah yang akan dijalankan ini akan dapat memberi satu sumbangan dalam bidang sejarah %slam moden.

1.2 Ula*an Pen)l%*an

Terdapat beberapa kajian atau penulisan yang ditulis berhubung #aid Hawwa iaitu :

a!Biografi karangan

#aid Hawwa yang bertajuk

*adhihi Ta+ribati wa

*adhihi Syahadati. ;arya yang dikarang diakhir hayat penulis menjelaskan tentang pengalaman yang dilaluinya dan pandangan penulis terhadap peristiwa yang dilaluinya.63

b!6awmiyyat al-3hurub yang merupakan bahagian kedua biografi karangan #aid Hawwa. %anya masih lagi dalam bentuk manuskrip tulisan tangan dan belum di+etak kerana sebab$sebab politik di #yria.

+! Dhikrayat wa Ta+arub fi %amaah al-!khwan al-Muslimin( yang ditulis oleh #aid Hawwa berhubung pengalaman beliau dalam pergerakan al$%khwan al$ Muslimun. ;arya ini juga masih lagi dalam bentuk manuskrip.64
5*

#a/id Hawwa ).99d!" *adhihi Ta+ribati wa *adhihi Syahadati, Amman: Dar Ammar.

#a/id Hawwa ).99d!" op.cit." hal.)2:" Muhammad #a/id Hawwa" #edutan u+apan sempena majlis memperingati kewafatan #a/id Hawwa ke$)( di .ayt Nasywa" Suwaylih, /Amman" 7ordan bertarikh : Ma+ 6===" Adhab al$Himsy 6===!" op.cit." hal.)2.
5(

6:

d!;ajian %lmiah M.A dengan tajuk Syaikh Said Hawwa wa Manha+uh fi alTafsir( oleh #a/di Ahmad Haydan.65

e!Tesis ?h.D yang ditulis dalam bahasa >ebrew oleh %t8+hak 3eismann. Abstrak kajian ilmiahnya diterjemahkan dalam Bahasa %nggeris dan diterbitkan dalam 7ournal Middle Mastern #tudies" Aondon dengan tajuk: 7Said *awwa 1 Th# Makin$ of a Radical Muslim Think#r in Mod#rn Syria(66

f!;ajian ilmiah peringkat #arjana @niFersiti Malaya oleh Mohd ?isol Mat %sa yang bertajuk: N7ihad dalam politik dan persoalan negara %slam mengikut pandangan #aid >awwa0. %anya telah di+etak oleh pengkaji.67

;ajian yang akan dijalankan berbe8a dari tajuk$tajuk di atas dari beberapa aspek : i!Tajuk a!" b! dan +! merupakan biografi karangan #a/id Hawwa. ?enulis di dalam karya tersebut menerangkan pengalaman hidup yang dilalui oleh penulis. ;ajian yang akan dijalankan berbe8a dengan karya tersebut daripada dua aspek iaitu :

#a/di Ahmad Haydan )..*!" #a/id Hawwa wa Manhajuhu fi al$Tafsir Tesis M.A!" Baghdad: Kulli ah al$/@lum al$%slamiyyah.
52

%t8+hak 3eismann )..*!" O#a/ id Hawwa: The Making of a 1adi+al Muslim Thinker in Modern #yriaO" Middl# 8ast#rn Studi#s " bil.6." 4o.( " Dktober )..*" Aondon.
55 5:

Muhammad Fisol Mat %sa t.t!" %ihad dalam &olitik dan &#rsoalan N#$ara !slam M#n$ikut &andan$an Sa(id *awwa" Bahau: M ;hai %nterprise

69

$;ajian turut mengambil kira pandangan orang lain tentang sejarah hidup #a/id Hawwa. $;ajian menghuraikan Hawwa. $;ajian ini juga melihat pengaruh pemikiran dakwah #a/id Hawwa. se+ara spesifik tentang pemikiran dakwah #a/id

iii!Tajuk d! lebih membin+angkan metodologi #a/id Hawwa dalam aspek tafsir manakala kajian ini membin+angkan aspek yang lain iaitu pemikiran dakwah. Tajuk d! juga tidak menghuraikan se+ara terperin+i sejarah perkembangan gerakan dakwah di #yria.

iF!Tajuk f! mengkaji aspek jihad politik dan negara %slam dari ka+amata #a /id Hawwa. ;ajian tersebut tidak membin+angkan peranan #a/id Hawwa dalam gerakan %slam di #yria se+ara terperin+i. ?enulis di dalam kajian ini akan membin+angkan sejarah gerakan %slam di era #a/id Hawwa dan peranan beliau se+ara mendalam. Begitu juga kajian yang akan dijalankan lebih memfokuskan pemikiran dakwah #a/id Hawwa.

F! Tajuk e! menumpukan kepada aspek beliau sebagai pemikir radikal gerakan %slam di #yria. ;ajian yang akan dijalankan membin+angkan aspek yang lain. 1.3 Pe1+a a*an 2an Pe!)1)*an Ma*ala,

Dleh kerana aspek pengkajian mengenai tajuk

N#a/id Hawwa ).*2$

).9.!: ?emikiran Dakwah dan ;edudukannya dalam Eerakan al$%khwan al$

6.

Muslimun di #yria0 sangat luas" maka penulis membatasi dan merumuskan hanya beberapa masalah sahaja yang dikaji iaitu :

). #iapakah #a/id Hawwa L ?enulis akan membahaskan riwayat hidup" latar belakang" tempat lahir" sejarah hidup beliau mengikut kronologi" pendidikan" bertugas sebagai guru"

perkahwinan" peristiwa$peristiwa penting dalam perjalanan hidup #a/id Hawwa" pengembaraan dan diakhiri dengan kewafatan.

6. Apakah faktor$faktor yang mempengaruhi pembentukan personaliti #a/id Hawwa L ?enulis akan menghuraikan beberapa perkara untuk menjawab persoalan ini seperti guru$guru yang mengajar #a/id Hawwa dan pengaruh mereka dalam pembentukan personaliti beliau" persekitaran bandar Hamah yang menjadi tempat #a/id Hawwa dibesarkan serta pengalaman beliau dalam berdakwah.

*. Bagaimanakah proses awal tertubuhnya al$%khwan al$Muslimun di #yriaL ?ersoalan ini akan membin+angkan pengasasan pertubuhan$pertubuhan %slam di #yria. ?ertubuhan ini yang pada asasnya menekankan aspek kebajikan dan pendidikan. #eterusnya sebahagian daripadanya menjadi organisasi politik. ;ombinasi pertubuhan ini telah menjadi asas kepada tertubuhnya gerakan al$ %khwan al$Muslimun di #yria.

(. #iapakah tokoh yang menjadi pengasas awal al$%khwan al$Muslimun di #yriaL

*=

?enulis akan menghuraikan peranan yang dimainkan oleh tokoh$tokoh seperti Muhammad al$Hamid" Dr.Mustafa al$#ibai" Dr./@mar Baha0 al$Amiri dan %sam al$Attar dalam penubuhan al$%khwan al$Muslimun di #yria.
/

2. #ejauh manakah peranan yang dimainkan oleh al$%khwan al$Muslimun dalam perkembangan politik #yriaL ?enulis akan melihat peranan gerakan al$%khwan al$Muslimun ketika berdepan dengan senario politik semasa" bermula dari 8aman kebebasan berpolitik sehinggalah 8aman pemerintahan rejim Asad.

5. Bagaimana gerakan al$%khwan al$Muslimun berdepan dengan +abaran dan masalahL ?ersoalan ini akan dibin+angkan dari dua sudut iaitu permasalahan dalaman dan +abaran luar. Bagaimana pergerakan al$%khwan al$Muslimun berhadapan dengan tekanan yang dikenakan oleh pemerintah seperti pengharaman gerakan" pemenjaraan dan pembunuhanL

:. Apakah sumbangan dan peranan #a/id Hawwa dalam gerakan %slam di #yriaL ?enulis akan melihat peranan dan sumbangan yang diberikan oleh #a/id Hawwa kepada gerakan %slam. #umbangan #a/id Hawwa terserlah dalam al$%khwan al$Muslimun sebagai seorang tenaga penggerak utama khususnya semasa

gerakan menghadapi ujian ).:.$).96.

9. Apakah faktor$faktor yang mempengaruhi pemikiran dakwah #a/id HawwaL

*)

?ersoalan ini akan melihat faktor$faktor yang mempengaruhi pemikiran dakwah #a/id Hawwa seperti latar belakang keluarga" pendidikan" tokoh$tokoh pemikir dakwah kontemporari dan pengalaman beliau dalam gerakan %slam.

.. Bagaimana #a/id Hawwa membin+angkan disiplin ilmu dakwahL ?enulis akan melihat pemikiran #a/id Hawwa dalam persoalan$persoalan yang dibin+angkan oleh tokoh dakwah seperti kajian tentang pendakwah" mad u" uslub dakwah" +abaran dan masalah dakwah" matlamat dakwah dan medium dakwah. ?enulis juga akan membuat perbandingan antara perbin+angan #a/id Hawwa dalam persoalan dakwah dengan tokoh$tokoh dakwah kontemporari yang lain.

)=. #ejauh manakah kepentingan dakwah se+ara kolektif menurut pandangan #a/id HawwaL ?enulis akan menjawab persoalan ini melalui karya$karya dan artikel yang di tulis oleh #a/id Hawwa di dalam akhbar. ;ebanyakan karya #a/id Hawwa

memfokuskan persoalan dakwah se+ara kolektif.

)). Bagaimana #a/id kontemporariL

Hawwa melihat perkembangan gerakan dakwah

?ersoalan ini akan menghuraikan pandangan" penilaian dan kritikan #a/id Hawwa terhadap gerakan dakwah kontemporari seperti gerakan tabligh" al$%khwan

al$Muslimun" gerakan salafi serta pertubuhan$pertubuhan %slam yang lain.

)6. Bagaimana #a/id Hawwa melaksanakan teori$teori dakwah dalam kehidupannyaL

*6

?enulis akan membuat perbandingan antara pemikiran #a/id Hawwa dalam dakwah dan kehidupan beliau. ?ersoalan ini akan dijawab melalui wawan+ara dan penulisan$penulisan berkaitan #a/id Hawwa.

)*. #ejauh manakah pengaruh pemikiran dakwah #a/id Hawwa dalam masyarakatL ?enulis akan mengkaji pengaruh pemikiran dakwah #a/id Hawwa kepada masyarakat %slam di #yria" al$%khwan al$Muslimun se+ara khusus. ?engaruh #a/id Hawwa kepada dunia %slam dan gerakan %slam yang lain turut dibin+angkan .

1.4 7+$e" %/ Pen.el%2%"an

). ?enyelidikan dibuat untuk melihat kembali riwayat hidup #a/id Hawwa" reformasi dan islah yang dilakukan olehnya.

6. ?enyelidikan dibuat untuk melihat sejarah dan perkembangan gerakan %slam di era #a/id Hawwa. ?erbin+angan mengenai sejarah adalah berdasarkan realiti dan fakta" sementara perbin+angan mengenai perkembangannya berdasarkan

pengalaman gerakan dalam berdepan dengan perkembangan politik di #yria" masalah dan +abaran yang dihadapi" pengaruh gerakan %slam terhadap penduduk #yria dan aktiFiti$aktiFiti yang dijalankan.

*. ?enyelidikan dibuat untuk mendalami pemikiran dakwah #a/id Hawwa. Diharap melalui pengkajian ini penulis dapat memberi konklusi idea$idea #a/id

**

Hawwa dalam dakwah untuk dimanfaatkan oleh pengkaji" pendakwah dan pertubuhan %slam.

(. ;ajian ini dibuat untuk meninjau sejauh mana pengaruh Hassan al$Banna dalam pemikiran dakwah #a/id Hawwa.

2. ;ajian dijalankan agar penulis mengetahui +abaran" mehnah dan permasalahan yang dihadapi oleh #a/id Hawwa. ?enulis akan memberi saranan dan idea sebagai panduan kepada pendakwah dan gerakan dakwah.

5. ?enyelidikan dibuat dengan tujuan melihat sejauh mana pengaruh dan kesan pemikiran dakwah #a/id Hawwa .

:. ?enyelidikan ini dibuat bagi memenuhi syarat pengajian penulis di Akademi pengajian %slam" @niFersiti Malaya untuk mendapatkan gelaran #arjana dalam Bahagian ?engajian @suluddin.

1.5 #e0en %ngan #a$%an

a!;ajian ilmiah ini merupakan satu usaha menghargai dakwah dan pengorbanan yang dilakukan oleh pemikir %slam #a/id Hawwa. Melalui gabungan maklumat

*(

daripada sumber$sumber primari dan sekunder akan dapat membuktikan kepada para ilmuan tentang kehebatan tokoh ini khususnya dalam sejarah %slam moden.

b!;ajian ini akan mengupas aspek pemikiran dakwah yang merupakan sudut penting dalam penulisan #a/id Hawwa. %dea yang diketengahkan oleh #a/id Hawwa bermanfaat kepada pendakwah dan gerakan dakwah. %ni kerana beliau salah seorang tokoh gerakan dakwah yang lahir selepas 8aman kejatuhan ;hal ifah
/

@thmaniyah. ?engalaman beliau dalam berdakwah perlu diberi perhatian.

+!;upasan dan perbin+angan yang dilakukan oleh #a/id Hawwa

adalah

merupakan pemikiran dakwah yang diasaskan oleh al$#yahid Hassan al$Banna. @mpamanya kitab fi Afaq al-Ta/alim merupakan keterangan kepada rukun bayah yang disebut dalam Ma+mu/ah Rasa3il al-Syahid Hassan al-.anna. #elain itu beliau telah menulis sebuah kitab berjudul al-Da/wah ila al-!khwan al-Muslimun. Dalam buku ini beliau mengupas berhubung dasar$dasar dakwah yang dijalankan oleh gerakan al$%khwan al$Muslimun.

d!#a/id Hawwa banyak memberi penilaian dan kritikan yang membina terhadap gerakan$gerakan %slam. ?andangannya ini penting untuk dikaji supaya ianya menjadi satu garis panduan kepada ilmuan di dalam bidang dakwah.

1.6 Me (2(l(g% #a$%an

1.6.1 Penge! %an Me (2(l(g%

*2

?erkataan NMetodologi0 memberi maksud ilmu yang membi+arakan tentang tata+ara melakukan penelitian59 ?erkataan ini berasal dari kata ,unani yang digabungkan iaitu metodos' yang bererti +ara dan logos' yang bererti ilmu.5.

Di dalam penyelidikan ini" penulis akan menggunakan beberapa metode untuk memperolehi data$data dan maklumat yang diperlukan iaitu $Metode pengumpulan data $Metode analisis data

1.6.2 Me (2e Peng)10)lan Da a

Metode ini adalah merupakan satu usaha yang dilakukan dengan +ara mengumpulkan data dan pentafsiran terhadap data yang terkumpul.:= Dalam

proses mengumpulkan data bagi kajian ini" penulis akan menggunakan beberapa metode yang dirasakan perlu bagi mendapatkan data yang dikehendaki. Metode tersebut ialah : 6a& Me (2e H%* (!%*

Metode historis bermaksud satu proses untuk menentukan adanya pendapat yang tepat mengenai kajian.:) Metode ini digunakan untuk mendapatkan
59

%mam Barnadib ).96!" rti dan M#tod# S#+arah &#ndidikan" ,ogyakarta: ,ayasan ?enerbitan F%B$%;%?" hal.2).
5.

;oentjaraningrat ed.! ).::!" M#tod#-m#tod# &#n#litian Masyarakat" 7akarta: ?.T" Eramedia" hal.)5.
:=

Abdul >alim Mat Diah ).95!" Falsafah ?endidikan %slam di %nstitusi ?engajian Tinggi di Malaysia Disertasi ?>D!" ,ogyakarta : %nstitut Agama %slam 4egeri %A%4!" #unan ;alijogo" hal. ))).
:)

%mam Barnadib ).96!" op.cit." hal.26.

*5

data yang mempunyai nilai sejarah. Metode historis akan digunakan oleh penyelidik dalam bahagian latar belakang kajian" #a/id Hawwa dan sejarah perkembangan gerakan %slam pada 8aman #a/id Hawwa.

?enulis akan merujuk kepada dokumen$dokumen tertentu iaitu risalah$ risalah yang diterbitkan oleh al$%khwan al$Muslimun" majalah$majalah dan akhbar yang mempunyai fakta sejarah berkenaan al$%khwan al$Muslimun dan #a/id Hawwa.

6+&

Me (2e Te1)+)al

%anya merupakan kaedah pengumpulan data yang menggunakan penyoalan se+ara lisan. ?roses temubual berjalan se+ara informal menyerupai suatu perbualan sosial. Dalam metode ini pengkaji akan berhadapan muka dengan informan.:6 #ebelum temubual dijalankan" pengkaji telah membentuk dan menyediakan soalan terlebih dahulu supaya maklumat yang diperolehi lengkap dan tiada yang ter+i+ir. #emasa menjalankan temuramah" penyelidik

menggunakan pita kaset supaya tidak ada maklumat yang tertinggal.:*

68&

Me (2e D(")1en a*%

Metode dokumentasi ialah satu +ara pengumpulan data dengan melakukan kajian dan pemba+aan terhadap dokumen$dokumen yang ada hubungan dengan
:6

%dris Awang 6==)!" Ka#dah &#ny#lidikan" Suatu Sorotan" ;uala Aumpur: Akedemi ?engajian %slam @niFersiti Malaya" %ntel Multimedia dan ?ubli+ations" hal.2($22.
:*

-%la l%,a Apendiks B.

*:

masalah yang diteliti.:( Dokumen pula ialah bahan bertulis yang dapat memberikan berbagai jenis keterangan.:2 Dokumen terdiri dari gambar" potret" kumpulan hukum$hukum" keputusan penyelidikan dan sebagainya.:5 %a juga meliputi autobiografi" surat$surat peribadi" buku$buku atau +atatan harian" memoir" surat khabar" +erita roman serta +erita rakyat.::

?enulis akan menggunakan metode ini untuk mendapatkan data berkaitan dari bab satu hingga bab lima. ?enulis akan membuat rujukan$rujukan dari buku$ buku" risalah" majalah$majalah" akhbar$akhbar serta gambar yang berkaitan. Begitu juga penulis mengambil rujukan daripada laporan Syrian *uman Ri$hts -ommmiti#s" manuskrip" pita kaset" bahan tidak ber+etak serta bahan$bahan

penting yang diterbitkan oleh pertubuhan al$%khwan al$Muslimun #yria.

1.6.3

Me (2e Anal%*%* Da a

#etelah data$data yang diperlukan diperolehi dan terkumpul penulis akan menjalankan proses analisis data untuk mendapatkan kesimpulan atau hasil pengkajian.

Data yang dianalisis berasaskan dua sumber iaitu sumber primari dan sumber sekunder. #umber primari ialah sumber yang ada kaitan langsung dengan
:(

Bharles %ssawi ).56!" 'ilsafat !slam T#ntan$ S#+arah" Dr.A.Mukti Ali terj.!" 7akarta: Tinta Mmas" hal.*5.
:2

!bid. %mam Barnadib ).96!" op.cit." hal.22. ;oentjaraningrat ).::!" op.cit." hal.)=.

:5

::

*9

keadaan dikaji seperti laporan" autobiografi" temubual" tesis dan karya asal penulis. #umber sekunder pula ialah sumber yang ada perantaraan diantara keadaan atau pengalaman yang dikaji seperti ulasan" makalah dan juga buku$buku ilmiah.:9 Dalam proses analisis data" penyelidik akan menggunakan metode$ metode berikut:

6a&

Me (2e 9n2)" %/

Metode ini juga dikenali sebagai induktif$generatif. Dalam metode induktif" penulis mengenerat atau mengumpulkan maklumat se+ara berterusan bagi menjelaskan masalah yang dikaji. ?enulis seterusnya men+ari hubungan antara fakta$fakta atau keterangan yang terkumpul untuk membentuk satu gagasan fikiran.:.

Di dalam kajian ini" penulis akan menggunakan metode ini dengan menghuraikan aspek mengenai #a/id Hawwa" kelahiran" sejarah pendidikan" liku$ liku perjalanan hidup" kemudian penulis akan merangkum aspek tersebut menjadi satu rumusan penting tentang #a/id Hawwa. Begitu juga penulis menggunakan metode ini pada bab yang ketiga.

6+&

Me (2e De2)" %/

:9

%dris Awang 6==)!" op.cit." hal.:2. %dris Awang 6==)!" op. cit." hal.96.

:.

*.

Metode deduktif berbe8a dengan metode induktif dengan pengkaji menggunakan teori atau gagasan fikiran yang ada untuk melihat fenomena yang berlaku.9= ?enulis menggunakan metode ini dalam menghuraikan pemikiran dakwah #a/id Hawwa. Berdasarkan teori$teori yang ditulis dalam displin ilmu dakwah seperti kajian tentang pendakwah" matlamat" sasaran dan medium dakwah" penulis akan menghuraikan pemikiran dakwah #a/id Hawwa.

68&

Me (2e #(10e!a %/

Merupakan +ara membuat kesimpulan dengan melakukan perbandingan$ perbandingan terhadap beberapa data yang diperolehi dalam masa penelitian dilakukan.9) Data yang diperolehi akan dikaji dan seterusnya dibuat perbandingan untuk mendapatkan kesimpulan atau keputusan dari kajian.

Dalam bab yang keempat penulis akan membuat perbandingan dakwah #a/id Hawwa antara teori dan praktikal. Begitu juga semasa membin+angkan pemikiran dakwah" penulis membuat perbandingan dengan tokoh$tokoh dakwah yang lain. 1.7 -)*)nan Pen)l%*an ?enulis memulakan kajian bab pertama iaitu bab pendahuluan dengan menjelaskan latar belakang masalah. Melalui latar belakang masalah" pengkaji menghuraikan sebab$sebab beliau memilih tajuk kajian. #eterusnya penulis menyebut kajian$kajian yang telah dijalankan berkenaan tajuk. %ni diikuti dengan
9=

%dris Awang 6==)!" op.cit." hal.96. %mam Barnadib ).96!" op.cit." hal.2(.

9)

(=

pembatasan dan perumusan masalah" tujuan penyelidikan dijalankan dan metodologi yang akan digunakan sepanjang kajian. Bab pertama diakhiri dengan sistemetika penulisan.

;ajian diteruskan dengan bab kedua yang membin+angkan latar belakang #a/id Hawwa yang menjadi isu kajian. Bab kedua dimulakan dengan kelahiran" sejarah pendidikan diikuti dengan detik$detik penting dalam kehidupan #a/id Hawwa seperti #a/id Hawwa sebagai pendidik" tragedi 7ami/ al$#ultan ).5(" krisis perlembagaan ).:*" kehidupan dalam tahanan dan kehidupan dalam

buangan serta pengembaraan. Bab kedua diakhiri dengan kematian #a/id Hawwa.

Di dalam bab ketiga pula" penulis menerangkan tentang perkembangan gerakan %slam di #yria bermula dengan penubuhan awal pertubuhan %slam pada 8aman imperialis ?eran+is disusuli dengan sejarah penubuhan %am/iyyah al!khwan al-Muslimin. #eterusnya penulis menghuraikan perkembangan gerakan al$ %khwan al$Muslimun" ujian dan +abaran yang dihadapi" hubungan gerakan al$ %khwan dengan pertubuhan yang lain. Bab tersebut diakhiri dengan menjelaskan kedudukan #a/id Hawwa dalam gerakan %slam dan dakwah di #yria.

#eterusnya di dalam bab keempat" penulis meneruskan kajiannya tentang pemikiran dakwah #a/id Hawwa. Bab ini didahului dengan sumber pemikiran dakwah #a/id Hawwa. #elepas itu" penulis menghuraikan disiplin ilmu dakwah yang dibin+angkan oleh #a/id Hawwa seperti kajian tentang pendakwah" matlamat dakwah" sasaran dakwah dan medium dakwah. ?erbin+angan diteruskan dengan menyatakan pandangan #a/id Hawwa berkaitan gerakan dakwah

()

kontemporari. #eterusnya penulis menghuraikan persoalan$persoalan berkaitan +abaran dan tribulasi yang diharungi oleh #a/id Hawwa sepanjang berdakwah" +iri$+iri #a/id Hawwa sebagai pendakwah dan diakhiri dengan pengaruh

pemikiran dakwah #a/id Hawwa.

Akhirnya di dalam bab lima" penulis akan membuat kesimpulan dengan memberikan rumusan berdasarkan kajian. Di akhir kajian" penulis juga menyertakan bibliografi serta lampiran$lampiran.

(6