KUJDES!

MOS DMTO BARKODIN

BARKODI

REPUBLIKA E SHQIPRIS
MINISTRIA E ARSIMIT DHE E SHKENCS
AGJENCIA KOMBTARE E PROVIMEVE

PROVIMI ME ZGJEDHJE I MATURS SHTETRORE 2013

LNDA: LETRSI E THELLUAR

VARIANTI
E shtun, 29 qershor 2013

Ora 10.00

Udhzime pr nxnsin
Testi n total ka 20 pyetje.
N test ka krkesa me zgjedhje dhe me zhvillim.
N krkesat me zgjedhje rrethoni vetm shkronjn prbri prgjigjes s sakt, ndrsa pr krkesat
me zhvillim sht dhn hapsira e nevojshme pr t shkruar prgjigjen.
Pikt pr seciln krkes jan dhn prbri saj.
Pr prdorim nga komisioni i vlersimit

Krkesa

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19a

19b

20a

20b

20c

20d

Pikt
Krkesa
Pikt
Krkesa
Pikt

KOMISIONI I VLERSIMIT

Totali i pikve

1...Antar
2. .Antar

AKP

29 qershor 2013

Provimi me zgjedhje
Lnda: Letrsi e thelluar

Varianti

PJESA I
Sabri Godo
Sknderbeu (fragment)
Lek Dukagjini vraponte pr t arritur n Lezh po natn e fitores. Frynte nj er e huaj, q t hynte n
kock, e prcjell nga gjmime. Pastaj nisi nj shi i imt me dbor. Errsira u trazua me avuj q shfrynin nga
t gjitha ant. Leka vraponte pa u ndalur npr kalldrmin q ndriohej nga vettimat. Ndihej i liruar nga
ambicia, q e kishte munduar tr jetn dhe dukej sikur prpiqej t shihte n errsir at q po ndodhte brenda
tij. Ambicia dhe krenaria e pakufishme kishin qen tek ai po aq t thella se edhe fryma dhe tani ato ishin
shkulur dhe ai ndihej ende i shqetsuar nga kjo gjendje e re. Ishte sikur ti kishin ndrruar gjakun dhe ai donte
t mendohej n errsir, po nj mendim i dyt ia nxehte trupin val dhe, q t qetsohej, ia kthente fytyrn
thllimit t Veriut. Ky Leka tjetr ishte i pushtuar nga ndjenja e nj katastrofe t afrt. Ai mbrthehej n shaln
e kalit dhe e prdorte kamxhikun pa mshir. Kali me vesht t ngjitur pas koks, nxinte dhe ante prpara me
nj shpejtsi t verbr. Por, sa m tepr vraponte kali, aq m tepr i rritej Leks shqetsimi. Katastrofa e
pashembullt do t ngjante sikur t mos vraponte edhe m. Kjo ndjenj e kishte zotruar nga flokt te thonjt e
kmbve, q n astin kur u shemb prtok Ahmet pasha. Pak nga pak, n vrap e sipr, katastrofa q rndonte
mbi qiell e mbi tok, po merrte formn e nj objekti t prekshm. Ajo kishte lidhje me nj rnie tjetr. Leks i
shtrngohej zemra dhe nuk arrinte t kuptonte se po ngjiste me t. Nga po vinte kjo prmbysje e zez? Ai nuk
donte t mendonte m mbi t. Lpinte dbor dhe i thrriste kalit q t nxitonte sa m shum pr ti dhn
Sknderbeut lajmin e fitores, krejt i sigurt se m kt fjali t vetme do ta onte nga shtrati. Leka do ta vriste me
duart e tij at njeri q do ta pengonte n rrug ose q do t shfaqte nj besim t kundrt. Pastaj ai do t shkonte
prsri n luft dhe faqe gjith bots do ta shpallte Sknderbeun bab dhe zotin e madh t Dukagjinit.
Po a do t ohej menjher Sknderbeu?
Gjat tri ditve, Leks nuk i shqitej nga syt buzqeshja e madhe e Sknderbeut, kur u ngrit prgjysm
nga shtrati dhe i uroi rrugn e mbar. ....................................
Leka thirri n errsir: Hej, m shpejt, prpara, m shpejt dhe rojet q vraponin pas tij i drrmuan
kuajt n kalldrmin e vjetr. Trbimi i Leks kishte nisur menjher pas lufts dhe rojet nuk e kuptonin
shkakun, por ata e dinin se Leka nuk i falte vonesat dhe se njihte mshirn dhe rendnin pas tij, t bindur se ai
nuk do t ndalej at nat pa e thyer kokn.
Leka arriti n Lezh n agim. Sknderbeu kishte vdekur tri or m par. Leka u prmbajt dhe lvizi n
heshtje, kur ra m gjunj dhe i puthi t vdekurit dorn, kur ngushlloi Donikn dhe i mori Gjonit kokn n
gjoks.
Thllimi kishte pushuar. Dbora e pakt zbardhte ende n atit dhe tretej me shpejtsi. Kullonin
streht. Kur doli Leka n krye t tregut, pshpritjet lajmruan arritjen e tij. Ishte e para pshpritje e turms,
miqsore dhe e dal nga zemra. Turma ngriti fytyrat me shpres, sikur njeriu q po vinte do ta bnte vdekjen t
paqen, dhe priti e ndehur nj fjal prej tij.
Leks i rritej pikllimi. Ai ndaloi n mesin e tregut, pa shikuar asnjeri. Hoqi gunn ngadal dhe e la
prtok. Pastaj shkopsiti gjoksin. Furia e tri ditve t fundit po i shprthente njhersh atje n mes t njerzve,
ai e dinte se tani ishte i pushtuar i tri prej saj dhe smund t bnte asgj pr ta ndalur, ve t kryente ngadal
lvizjet. Ai ra m gjunj dhe filloi t shkulte mjekrn, me rnkime, sikur po nxirrte shpirtin. Pastaj u ua, eci
shtrembr dhe prsri ra m gjunj, ndrsa i shtohej gulimi dhe kapte gjoksin me duar si i prvluar nga plag
t padukshme. Kjo ishte nj pamje q smund t durohej, por askush nuk merrte guximin t afrohej pr ta
ndalur ose pr ta ndihmuar. Askush skishte par ndonjher n Shqipri nj vaj t till. Mendjen e njerzve
filloi ta pushtonte mendimi se vdekja e asaj dite ishte vdekja e gjithkujt. Leka qndroi m gjunj m n fund
dhe nisi nj vajtim t rregullt, i mbuluar me lot, duke shkulur ngadal mjekrn dhe flokt dhe thoshte se kishte
vdekur baba. Ather njerzit u kujtuan se ai duhej t ishte nj vajtim i motshm. Ushtart filluan t binin m
gjunj dhe nisn vajin pran Leks. Pastaj ran m gjunj me ndrojtje dhe nisn vajin qytetart.

AKP

29 qershor 2013

Provimi me zgjedhje
Lnda: Letrsi e thelluar

Varianti

Pr pyetjet nga 1 deri n 5 rrethoni alternativn e sakt.

1.

Romani Sknderbeu vlersohet si roman historik, pasi:

A)
B)
C)
D)

i qndron besnik fakteve dhe t vrtetave historike.

interpreton disa t vrteta t panjohura nga historiant.
nuk i ruan raportet kronologjike shkak-pasoj n dobi t fryms romaneske.
sht tekst i shkruar me qllim prdorimin dhe analizn e argumentit historik.

2. N kt fragment autori thekson tek Lek Dukagjini:

A)
B)
C)
D)

1 pik

aftsin e tij si strateg i lufts me turqit.

ann e tij t ndjeshme njerzore.
autoritetin e tij t padiskutueshm tek ushtria.
shpirtin e paepur t lufttarit.

3. N ciln prej alternativave t mposhtme sht prdorur metafora?

A)
B)
C)
D)

1 pik

1 pik

Leks i rritej pikllimi.

Lek Dukagjini vraponte pr t arritur n Lezh po natn e fitores.
Leka do ta vriste me duart e tij at njeri q do ta pengonte n rrug.
Askush skishte par ndonjher n Shqipri nj vaj t till.

4. Kur autori thot: Ky Leka tjetr ishte i pushtuar nga ndjenja e nj katastrofe t afrt me fjaln katastrof
ai nnkupton:
1 pik
A)
B)
C)
D)

humbjen te Leka t krenaris dhe ambicies;

pushtimin e afrt t Shqipris;
rnien e Lezhs n duart e turqve;
vdekjen e Sknderbeut.

5. Rrfimi n kt fragment ndrthur:

1 pik

A)
B)
C)
D)

dialogun me monologun.
prshkrimin me rrfimin.
analizn me dialogun.
prshkrimin me dialogun.

6.

Cilat jan dy karakteristika t Leks, t cilat ushtart ia njohin mjaft mir?

a) ____________________________________

7.

b) _________________________________

Zbuloni dy nga arsyet q e shtyjn Lekn t nxitoj drejt Lezhs.

a) ____________________________________

AKP

2 pik

2 pik

b) _________________________________

29 qershor 2013

Provimi me zgjedhje
Lnda: Letrsi e thelluar

Varianti

8. Identifikoni n kt fragment dy elemente t jets zakonore shqiptare.

2 pik

a) ________________________________________________________
b) ________________________________________________________
9. A mendoni se vdekja e Sknderbeut merr prmasa t jashtzakonshme? Argumentoni mendimin tuaj.
2 pik
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
10. Nisur nga fragmenti, shpjegoni pse kjo sht nj vepr historiko-letrare. Mendimin tuaj ilustrojeni me
shembuj nga pjesa.
4 pik
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________

AKP

29 qershor 2013

Provimi me zgjedhje
Lnda: Letrsi e thelluar

Varianti

PJESA II
Kadare
Darka e gabuar (fragment)
Duke zbritur thell e m thell n koh, disa u kujtuan pr darkn e Krishtit, si tregohej n shkrimet e
shenjta, t sigurt se atje do t gjenin m n fund enigmn. Ishin t gjith n at dark; Krishti vet me
pikllimin e tij hyjnor, apostujt, madje e dhe Juda Iskarioti. Kshtu u duk se po gjenin t vrtetn, por shi
ather ajo nisi t fironte. Q sishte Krisht, doktor Gurametoja, e aq m pak mysafirt gjerman, kjo dukej q
larg, por edhe Jud ti quaje ishte e teprt. Duke pshertir e duke u lutur: falna, Zot, kto lajthitje t mendjes,
rrekeshin t hiqnin dor nga do mendim.
N lagjet m t largta, atje ku shtpit ishin m t vetmuara, ngaq lajmet e reja arrinin m von, donin
sdonin, knaqeshin me t vjetrat.
Pikrisht n njrn nga shtpit e vetmuara, u kujtua nj dark e mome, e njohur brez pas brezi si
gojdhn apo ninull pr t vn fmijt n gjum, ajo ku rrfehej se si i zoti i shtpis, n detyrim t nj pakti,
sipas t cilit duhet t ftonte pr dark nj t panjohur, ia kishte dhn ftesn t birit, bashk me porosin. Dhe i
biri tek ecte rrugs pr t gjetur kalimtarin e panjohur, i trembur prej shkretis s rrugs e kishte hedhur ftesn
n varreza. Qe kthyer n shtpi, pr ti thn tet: e kreva porosin, zoti tat, n kohn q te dera qe shfaqur i
vdekuri me ftesn n dor, duke tmerruar darktart e t zotin e shtpis: m ftove, ja ku erdha, mos m vshtro
ashtu!
Pr pyetjet nga 11 deri n 15 rrethoni alternativn e sakt.
11. N fragmentin e msiprm ndrthuret:
A)
B)
C)
D)

1 pik

legjenda me historin;
fantazia me historin;
realiteti me fantazin;
legjenda me shkrimet biblike.

12. N fund t fragmentit, nga fjalt e t vdekurit, prftohet figura e:

A)
B)
C)
D)

alegoris;
metafors;
personifikimit;
simbolit.

13. Cila sht fjala ky pr t dy darkat: darkn e Krishtit dhe darkn e gabuar t Kadares?
A)
B)
C)
D)

1 pik

1 pik

enigm;
hyjnore;
e mome;
mitike.

AKP

29 qershor 2013

Provimi me zgjedhje
Lnda: Letrsi e thelluar

Varianti

14. Romani Darka e gabuar sht n nj linj vazhdimi me romanin:

A)
B)
C)
D)

1 pik

E penguara;
Kshtjella;
Kronik n gur;
Gjenerali i ushtris s vdekur.

15. N fjalin Kshtu u duk se po gjenin t vrtetn, por si ather ajo nisi t fironte fjala fironte ka kuptimin:
1 pik
A) largohej;
B) shfaqej;
C) kuptohej;
D) humbiste.
16. Analizoni nj nga veorit kryesore t rrfimit n kt fragment.

2 pik

______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
17. N baladat legjendare popullore gjejm shpesh raste t detyrimit ndaj nj pakti (fjala e dhn).
Identifikoni dy prej tyre.

2 pik

_______________________________________________________
_______________________________________________________
18. Si e kuptoni titullin e romanit? Pr k ishte e gabuar kjo dark?

2 pik

______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
19.
a)

Identifikoni n fragment nj element biblik, nj legjendar dhe nj historik.

3 pik

______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
b) far simbolizon figura e Krishtit dhe e Juds n kt fragment? far domethnie merr ky prdorim n
roman?
3 pik
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
AKP

29 qershor 2013

Provimi me zgjedhje
Lnda: Letrsi e thelluar

Varianti

20. N veprn e Kadares shpesh e tashmja zbrthehet prmes legjendave. Argumentoni kt mendim n
formn e nj eseje.
6 pik
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________

AKP

Totali

(20c)

Saktsia gjuhsore
(sintaksa dhe drejtshkrimi)
(20d)

1 pik

2 pik

6 pik

Shtjellimi
i ides
(20a)

Organizimi dhe
struktura
(20b)

Stili dhe origjinaliteti

2 pik

1 pik

20

29 qershor 2013

Provimi me zgjedhje
Lnda: Letrsi e thelluar

AKP

Varianti

29 qershor 2013