1-1

Analiza e Regresionit dhe

Korrelacionit
Qllimet: N fund t ors s msimit , ju
duhet t jeni n gjendje q t :
Kuptoni rolin dhe rndsin e analizs s regresionit dhe
korrelacionit si dhe dallimet n mes t tyre
Kuptoni dhe interpretoni termet variabl e varur dhe variabl e
pavarur.
Dini kuptimin e koeficienteve t regresionit linear a dhe b
Shfrytzoni analizn e regresionit pr t parashikuar/vlersuar
variabln e varur t bazuar n variabln e pavarur.
Kalkuloni dhe interpretoni koeficientin e korrelacionit,
koeficientin e determinacinit dhe aleancs.
Analiza e regresionit
Analiza e regresionit: studimi i lidhjeve
gjegjsisht raporteve apo marrdhnieve
n mes t dy apo m shum variablave.
Analiza e regresionit: nj prej mjeteve m
t shfrytzuar pr analizn e biznesit dhe
fenomeneve t tjera shoqrore dhe
ekonomike.
Analiza e regresionit : E leht pr tu
prdorur dhe e aplikueshme n shum
situata.
Analiza e regresionit
Regresion i thjesht : nj variabl e
shpjegueshme dhe mund t jet regresion
linear dhe jolinear.
Regresioni multivariabl: prfshin disa
variabla t shpjegueshme.
Analiza e regresionit linear
Analiza e regresionit sht teknik q prdoret
pr t zhvilluar ekuacionin pr vijn e drejt pr
t br parashikime.
Ekuacioni i regresionit sht ekuacion q
definon raportet n mes t dy variablave dhe
shfrytzohet pr t vlersuar variabln e
varur (Y) t bazuar n variabln e pavarur
(X).
Variabla e varur (Y) sht variabla e projektuar
ose e vlersuar.
Variabla e pavarur (X) sht variabla q
siguron bazn pr vlersim.
1-2
Analiza e regresionit
Analiza e regresionit prdoret pr t :
Parashikuar vlern e variabls s varur
t bazuar n m s paku n nj
variabl t pavarur.
Shpjeguar efektet e ndryshimit t
variabls s pavarur n variabln e
varur.
Variabla e varur: variabla q ne
dshirojm t parashikojm ose ta
shpjegojm-sqarojm.
Variabla e pavarur: variabla e prdorur
pr t shpjeguar variabln e varur.
Modeli i thjesht i regresionit
linear
Vetm nj variabll e pavarur , X.
Raportet n mes t X dhe Y
prshkruhen prmes funksionit
linear .
Ndryshimet n Y supozohet q
ndodhin pr shkak t ndryshimeve n
X
Llojet e raporteve/mardhnjeve n mes t X dhe
Y
Y
X
Y
X
Y
Y
X
X
Raporte/lidhje lineare Raporte/lidhje jolineare
Skater diagrami-diagrami shprndars
Llojet e raporteve/mardhnjeve n mes t X dhe
Y
Y
X
Y
X
Y
Y
X
X
Raporte/lidhje t forta
Raporte/lidhje t dobta
(vazhdim)
Llojet e raporteve/mardhnjeve n mes t X dhe
Y
Y
X
Y
X
Nuk ka kurrfar raporte/lidhje n mes t X dhe Y
(vazhdim)
i
Y a bx
c
= + +
Komponenta lineare
Modeli i thjesht i regresionit linear
Ndrprerjen
e boshtit Y
Koeficienti
i pjerrsis
Shenja pr
gabimin e
rastsishm
Variabla e
varur
Variabla e
pavarur
Komponenta e
gabimit t rastsishm
(vazhdim)
Gabimi i
rastsishm pr
vlern e X
i
Y
X
Vlera e vrojtuar
e Y pr X
i
Vlera e
parashikuar e
Y pr X
i
i
Y a bx
c
= + +
X
i
Pjerrsia = b
Prerja = a

i
Modeli i thjesht i regresionit linear
Metoda e katrorve m t vegjl
Parametrat a dhe b sigurohen prmes
gjetjes s vlerave a dhe b q
minimizojn shumn e devijimeve t
ngritura n katror n mes t Y
i
dhe Y
c
:
{ }
2
i
2
i
(Y ) min, ,
(Y (a bX) min
c
Y gjegjesisht =
+ =

Analiza e regresionit
Ekuacioni i regresionit:
Y
c
= a + bx, ku:
Y
c
sht vlera mesatare e projektuar e Y
c
pr ndonj vler t X.
a- vlera e vlersuar e y kur x=0
b sht pjerrsia e vijs, ose ndryshimi
mesatar n Y
c
pr do njsi t ndryshuar t
X.
Metoda e katrorve m t vegjl
shfrytzohet pr t gjetur parametrat a & b:
1-3
Analiza e regresionit/ metoda e katrorve m t
vegjl
2
Y na b X
XY a X b X
E = + E
E = E + E
b
n XY X Y
n X X
a
Y
n
b
X
n
=

=
( ) ( )( )
( ) ( )
E E E
E E
E E
2 2
1-4
Shembull 1.
Firma Mobileria sht biznes familjar i cili pr koh t
gjat ju ka shitur firmave tregtare me pakic produktet e
veta . Ata vazhdimisht reklamojn mallin e tyre prmes
radios dhe televizionit duke theksuar mimet e ulta dhe
kushtet e mira t kreditimit. Pronari i firms dshiron t
rishikoj raportet n mes t shitjes dhe shums s
shpenzuar pr reklamim. M posht jan dhn informatat
pr shitjet dhe shpenzimet e reklamimit pr katr muajt e
fundit.
Muajt Shp. e
reklams (n
milion
dollar)
T Hyrat nga
shitja ( n
milion dollar )
Shtator 2 7
Tetor 1 3
Nntor 3 8
Dhjetor 4 10
Shembull 1-vazhdim
a) Pronari dshiron t planifikoj
shitjet n baz t shpenzimeve t
reklams. Cila sht variabl e varur
dhe cila sht variabl e pavarur .
b) Vizatoni skater diagramin
(diagramin shprnadars);
c) Prcaktoni ekuacionin e
regresionit.
d) Interpretoni vlerat e a-s dhe b-s .
e) Vlersoni shitjet kur pr reklam
harxhohen 3,5 milion dollar.
Shembull 1-vazhdim
a) Shpenzimet e reklams=X- variabl e
pavarur
T hyrat nga shitja =Y- variabl e varur
Skater diagrami diagrami shprndars
T hyrat nga shitja dhe shpenzimet e reklams
0
2
4
6
8
10
12
0 1 2 3 4 5
Shpenzimet e reklams (X)
T

h
y
r
a
t

n
g
a

s
h
i
t
j
a

(

Y
)
Shembull 1-vazhdim/ ekuacioni i regresionit
Muajt
X Yi Y X X
2
Y
c
Shtator 2 7 14 4 5,9
Tetor 1 3 3 1 3,7
Nntor 3 8 24 9 8,1
Dhjetor 4 10 40 16 10,3
Gjithsej: 10 28 81 30 28
2
Y na b X
XY a X b X
E = + E
E = E + E
| |
28 4 10 / ( 3)
81 10 30
84 12 30
81 10 30
3 2 / ( 1)
3
3 2 1, 5
2
1, 5
a b
a b
a b
a b
a
a a
a
= +
= +
=
= +
=
= = =
=
Shembull 1-vazhdim / ekuacioni i regresionit
| |
28 4 10
28 4 1, 5 10
28 6 10
28 6 10
22 10
2, 2
a b
b
b
b
b
b
= +
= +
= +
=
=
=
1, 5 2, 2
c
y x = +
( )
2 2
2
28 10
2, 2 1, 5
4 4
( )
( )
4 81 10 28
2, 2
4 30 10
y x
a b
n n
n x y x y
b
n x x
b
E E
= = =
E E E
=
E E

= =

1, 5 2, 2
c
y x = +
Shembull 1-vazhdim / ekuacioni i regresionit
d) a=1,5 kur x=0
b- ndryshimi mesatar n Y
c
pr
ndryshim t nj vler t X-it.
b=2,2 kjo do t thot se nj rritje
prej 1 milion dollar pr reklam do t
rezultoj n rritje t t hyrave pr 2,2
milion dollar
e) Y
c
=1,5+2,2(3,5)=9,2
Interpretimi i koeficientit/parametrit a
a sht vlera mesatare e vlersuar e Yc kur
vlera e x sht zero.
Ktu n shembullin ton do t thot se nse
firma nuk harxhon pr reklam, gjegjsisht
shpenzimet e reklams jan zero, ather
t hyrat nga shitja jan 1,5 , gjegjsisht 1
500 000$ (1,5 * 1 000 000 $)
Te hyrat nga shitja 1,5 2.2 (shpenzime te reklames)
Y 1, 5 2.2
c
x
= +
= +
Interpretimi i koeficientit t pjerrsis,
b
b - mat ndryshimet e vlersuara n vlern
mesatare t Y
c
si rezultat i ndryshimit t nj
njsie t X.
Ktu n shembullin ton b = 2,2 tregon se vlera
mesatare e t hyrave nga shitja do t rritet pr
2 200 000$, (2.2 *1 000 000=2 200 000$),
n mesatare, pr do 1 milion dollar shtes pr
reklam.
Te hyrat nga shitja 1,5 2.2 (shpenzime te reklames)
Y 1, 5 2.2
c
x
= +
= +
1.5 2.2
Te hyrat nga shitja 1.5 2.2 (shpenzime te reklames)
1.5 2.2(3.5)
9.2
Yc a bx
Yc x
= +
= +
= +
= +
=
Vlersoni /parashikoni shitjet kur pr reklam
harxhohen 3,5milion dollar.
Vlera e parashikuar e te hyrave nga shitja me 3,5 milion dollar
shtes sht 8 100 000$. (9.2*1 000 000=9 200 000$).
Parashikimi prmes analizs s
regresionit
Gabimi standard i vlersimit
Gabimi standard i vlersimit mat shprndarjen , ose
dispersionin e vlerave t vrojtuara prreth vijs s
regresionit.
Formulat pr llogaritjen e gabimit standard jan:
2
( )
2
var var
var var
( ) ( )
2
yx
yx
i c
i
c
y y
n
y te dhenat origjinalete iables se ur
y te dhenat e vleresuara te iables se ur
ose
Y a Y b X Y
n
o
o

E E E
=

Llogaritja e gabimit standard t vlersimit

Muajt
X
Shitjet
aktuale
Yi
Shitjet e
vlersuar
a
Y
c
(Yi Yc) (Yi-Y
c
)
2
Y
i
2
Shtator 2 7 5,9 1.1 1.21 49
Tetor 1 3 3,7 -0.7 0.49 9
Nntor 3 8 8,1 -0.1 0.01 64
Dhjetor 4 10 10,3 -0.3 0.09 100
Gjithsej: 10 28 28 0 1.8 222
Llogaritja e Gabimit standard t
vlersimit
2
( )
1.8 1.8
0.9 0.95
2 4 2 2
i c
yx
y y
n
o

= = = = =

2
( ) ( ) 222 1.5(28) 2.2(81) 1.8
0.95
2 4 2 2
yx
Y a Y b X Y
n
o
E E E
= = = =

Regresioni i parabolls
Funksioni i regresionit t parabolls
Y
c
=a+bx+cx
2
Metoda e katrorve m t vegjl shfrytzohet pr
t gjetur parametrat a , b dhe c:
2
2 3
2 2 3 4
y na b x c x
xy a x b x c x
x Y a x b x c x
E = + E + E
E = E + E + E
E = E + E + E
Shembull 3.
Nga t dhnat vijuese gjeni funksionin e parabolls
s regresionit:
x 1 2 3 4 5 6 7 2
8
y 2 3 4 5 5 4 3 2
6
Shembull 3- vazhdim
X Y XY X
2
X
3
X
4
X
2
y Y
c
1 2 2 1 1 1 2
2 3 6 4 8 16 12
3 4 12 9 27 81 36
4 5 20 16 64 256 80
5 5 25 25 125 625 125
6 4 24 36 216 1296 144
7 3 21 49 343 2401 147
28 26 110 140 784 4676 546
Shembull 3- vazhdim
Y
c
=a+bx+cx
2
110 28 140 784 /( 5)
546 140 784 4676
550 140 700 3920
546 140 784 4676
4 84 756
Marrimdy ekuacionet e fundit
a b c
a b c
a b c
a b c
b c ekuacioni II
= + +
= + +
=
= + +
= +
2
2 3
2 2 3 4
26 7 28 140 /( 4)
110 28 140 784
546 140 784 4676
104 28 112 560
110 28 140 784
6 28 224
y na b x c x
xy a x b x c x
x Y a x b x c x
a b c
a b c
a b c
a b
a b c
b c ekuacioni I
E = + E + E
E = E + E + E
E = E + E + E
= + +
= + +
= + +
=
= + +
= +
6 28 224 /( 3)
4 84 756
18 84 672
4 84 756
22 82
22
0, 27
82
0, 27
b c I
b c II
b c
b c
c
c
c
= +
= +
=
= +
=
= =
=
Shembull 3- vazhdim
6 28 224
6 28 224 ( 0, 27)
6 28 60, 48
2, 4
b c
b
b
b
= +
= +
=
=
26 7 28 140
26 7 28 2, 4 140( 0, 27)
26 7 67, 2 37, 8
0, 48
a b c
a
a
a
= + +
= + +
= +
=
0, 48
2, 4
0, 27
a
b
c
=
=
=
2
2
0, 48 2, 4 0, 27
c
Y a bx cx
Y x x
= + +
= +
Analiza e korrelacionit
Analiza e korrelacionit: grup i
teknikave statistikore q
prdoren pr t matur
fortsin e raporteve
(korrelacionit) n mes t dy
variablave.
Analiza e korrelacionit
TREGUESIT E
ANALIZES
SE
KORRELACIONIT
KOEFICIENTI I
KORRELACIONIT
(r)
KOEFICIENTI I
DETERMINACIONIT
(r
2
)
KOEFICIENTI I
ALEANCES/
KONTIGJENCES
(r
a
)
Koeficienti i korrelacionit, r
Koefiecienti i korrelacionit (r)
sht tregues i raporteve n mes t dy
variablave.
Ai merr vlerat prej: -1.00 deri n 1.00.
Vlerat -1.00 ose 1.00 tregojn
korrelacionin perfekt dhe t fort ose lidhjen
funksionale n mes t dy variablave.
Vlerat afr 0.0 tregojn korrelacion t
dobt.
Vlerat negative tregojn nj raport inverz
kurse vlerat pozitive tregojn nj raport
direkt.
Korrelacion perfekt negativ
r = -1
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
X
Y
Korrelacion perfekt pozitiv
r = 1
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
X
Y
Korrelacioni zero
r=0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
X
Y
Korrelacion pozitiv shum i fort
Vlera e r shum afr 1.
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
X
Y
Koeficienti i Korrelaconit/ r
Korrelacion
perfekt
pozitiv
0
Nuk ka
korrelacion
+1
-1
Korrelacion
perfekt
negativ
-0.5
0.5
Korrelacion negativ
Korrelacion pozitiv
Korrelacion i
fort negativ
Korrelacion i
dobt negativ
Korrelacion
mesatar
negativ
Korrelacion i
fort pozitiv
Korrelacion
mesatar
pozitiv
Korrelacion i
dobt pozitiv
Formula pr r
| |
( )
( )
| |
r
n XY X Y
n X X n Y Y
=


( ) ( )( )
( ) ( )
E E E
E E E E
2 2 2
2
2 2
( ) ( )
( ) ( )
i i
i i
ose
X X Y Y
r
X X Y Y
E
=
E E
Koeficienti i determinacionit/ r
2
Koeficienti i determinacionit, r
2

proporcioni i variacioneve totale n
variabln e varur Y q mund t
shpjegohen prmes variacioneve
n variabln e varur X.
Koeficienti i determinacionit sht
katrori i koeficientit t korrelacionit
dhe merr vlerat prej 0 deri n 1.
Koeficienti i determinacionit/ r
2
Koeficienti i determinacionit si raport i pjess s
pashpjegueshme t variabilitetit dhe
variabilitetit t trsishm
Koeficienti i determinacionit si katror i
koeficientit t korrelacionit
r
2 merr vlerat prej 0 deri te 1
2
2
2
( )
( )
c
i
Y Y
r
Y Y

2 2
( ) r r =
Koeficienti i aleancs (kontigjencs)
Koeficienti i aleancs:
r
a
merr vlerat prej 0 deri te 1.
2
2
2
2
( )
( )
( )
1
( )
i c
a
c
c
a
i
Y Y
r ose
Y Y
Y Y
r
Y Y

Shembull 2.
Duke ju referuar shembullit 1:
a) Prcaktoni koeficientin e korrelacionit
b) Interpretoni koeficientin e
korrelacionit;
c) Prcaktoni koeficientin e
determinacionit dhe interpretoni
rezultatin
d) Gjeni koeficientin e aleancs
Shembull 2- vazhdim
M X Y Y X Y
2
X
2
Y
c
Sh. 2 7 14 49 4 5,9 -0,5 0,25 0 0 0
T 1 3 3 9 1 3,6 -1,5 2,25 -4 16 6
N 3 8 24 64 9 8,1 0,5 0,25 1 1 0,5
Dh 4 10 40 100 16 10,3 1,5 2,25 3 9 4,5
Gj 10 28 81 222 30 27,9 5 0 26 11
( )
i
X X ( )
i
Y Y
2 2
( ) ( )
( ) ( )
i i
i i
X X Y Y
r
X X Y Y
E
=
E E
2
( )
i
X X 2
( )
i
Y Y
( ) ( )
i i
X X Y Y
11 11
0, 9649
5 26 130
0, 9649
r
r
= = =

=
( )
( )
( ) ( )
2
2 2 2
2
2
( ) ( )( )
( ) ( )
4 81 10 28
0, 9648
4(30) (10) 4 222 28
0, 9648
n XY X Y
r
n X X n Y Y
r
r
E E E
=
(
( E E E E



= =
(
(


=
Shembull 2 vazhdim
Koeficienti i korrelacionit: r=0,964, do t thot
se ekziston nj lidhje shum e fort pozitive n
mes t hyrave nga shitja dhe shpenzimeve t
reklams.
Koeficienti i determinacionit
r
2
=(0,964)
2
=0,93, nga ktu kemi se 93% e
variacioneve n shitje shpjegohen me variacionet
n shpenzimet e reklams.
Koeficienti i aleancs : K
a
= 1- r
2
=1-0,93
=0,07, nga ktu rrjedh se 7% jan faktor t
tjer t pashpjegueshm q ndikojn n t hyrat
nga shitja.
Testimi i signifikances/rndsis/ pr koeficientin e
korrelacionit
Testimi bhet prmes t testit pr
koeficientin e korrelacionit:
2
2
( 2)
1
r n
t me n shkalle te lirise
r

Testimi i signifikancs pr koeficientin e

korrelacionit
Testimi i hipotezs se nuk ekziston korrelacion n mes t
variablave n populacion.
Hapi 1: Formulimi i hipotezs zero dhe alternative
H
0
: R=0 (Korrelacioni n populacion sht zero)
H
1
: R 0 (Korrelcaioni n populacion nuk sht zero).
Hapi i dyt: Niveli i signifikancs 0.05: , Vlera
kritike pr n-2 shkall lirie sht 4.303 (Merret te
shprndarja studenti se mostra sht e vogl , n=4)
Hapi 3. Llogaritja e testit t pr koeficientin e
korrelacionit
2 2
2 0, 964 4 2
5.04
1 1 0, 964
r n
t
r

= = =

Testimi i signifikancs pr koeficientin e
korrelacionit
Hapi 4. Formulimi i rregulls s
vendosjes:
H
0
refuzohet nse t> 4.303 ose nse
t< - 4.303, sh.l=2, o =.05
Hapi 5. Marrja e vendimit
5.04> 4.303 , refuzohet hipoteza zero, se
koeficienti i korrelacionit n poulacion
sht i barabart me zero, ndrsa
pranohet hipoteza alternative se
koeficienti i korrelacionit t populacionit
sht i ndryshm nga zero.
KONCEPTET KYE
ANALIZA E REGRESIONIT ANALIZA KORRELACIONIT
REGRESIONI LINEAR KORRELACIONI POZITIV
REGRESIONI JOLINEAR KORRELACIONI NEGATIV
VARIABL E VARUR KOEFICIENTI I
KORRELACIONIT
VARIABL E PAVARUR FAKTORT E SPJEGUESHM
SKATER DIAGRAMI FAKTORT E
PASPJEGUESHM
METODA E KATRORVE
M T VEGJL
KOEFICIENTI I
ALEANCS/KONTIGJENCS
GABIMI STANDARD I
VLERSIMIT
KOEFICIENTI I
DETERMINACIONIT-
PRCAKTIMIT