Altrma Tolerans - TERMNOLOJ

Mil: D ekli belirtir. Silindirik olmayan ekilleri de kapsar. (Esas Mil): ) Bir altrma sisteminde Normal Mil ( esas olark seilen mil. Delik: ekli belirtir. Silindirik olmayan ekilleri de kapsar. kapsar Normal Delik (Esas Delik): Bir altrma sisteminde esas olark seilen delik. A Anma l ls (A): (A) st t ve alt lt sapma yardmyla, snr llerinden tretilen l. NORMAL DELK: Delik hazr, mil uydur. y Delik H toleransnda. NORMAL ML: Mil hazr, delik uydur. Mil h toleransnda. nda

TERMNOLOJ- Gerek l

TERMNOLOJ (ML)

TERMNOLOJ (DELK)

ML VE DELKLERDE SAPMALAR

BOLUK KAVRAMI

Delik > Mil olduunda BOLUK oluur Boluk = Delik ls Mil ls (+) EBB = Delik D lik EB Mil EK (Bo (B l luklu kl veya belirsiz b li i al ltrmada) d ) EKB = Delik EK Mil EB (Boluklu altrmada)

SIKILIK (Delik < Mil)

Delik < Mil olduunda SIKILIK olarak tanmlanr. r Sklk = Delik ls Mil ls () EBS = Delik EK Mil EB (Sk veya belirsiz altrmada) EKS = Delik EB Mil EK (Sk altrmada)

i, Tolerans kalitesinin belirlenmesinde kullanlr.

i = 0.45 3 D + 0.001D ......m

TOLERANS FAKTR (i)

1m = 0.001 0 001 mm

A Anma l lsnn bir bi fonksiyonudur f k i d ( Mikron Mik olarak l k )

0500 mm lleri iin 0500 mm lleri iin

i = 0.004 D + 2.1
D = D1 D2
D1 grubun b ilk rakam k

......m

D2 grubun ilk rakam (rnek: 10.....18 grubu iin D1=10, D2=18)

KATSAYI (k) ve ESAS TOLERANS (IT)

Esas toleransn bulunmas iin, tolerans faktryle arplan ve aada gsterilen katsaydr (IT5 IT18 nitelikleri iin).

IT = k i = ......m

IT8 iin k = 25

10 18 mm aras i 10....18 iin i hesap: h i = 1.083 k = 25

D = D1 D2 = 10 18
IT = 251.083 = 27.075

= 13.42 13 42 mm

Esas Toleranslar-SAPMA DEERLER- (Hesaplanm ve yuvarlatlm)

1 hari, 3 dahil 3 hari 6 dahil

TOLERANS KALTELERNN KULLANIM ALANI

Genel makine imalatnda orta kalite kullanlr. r Genellikle 5-11.

TOLERANS SINIFI
h9, D13 vb. (Kk harf ML, byk harf DELK)

Tolerans ile iki husus belirleniyor: 1. Altrma tr (Hassas, ince, orta, kaba. HARFLERLE): konum 2 Tolerans bykl (RAKAMLARLA): nitelik (kalite) 2.
Kk rakamlar kalitenin yksekliini, byk rakamlar ise kalitenin dkln gsterir.

ISO TOLERANS SSTEM g Tolerans Blgeleri

30 H3 Hassas (ok kaliteli) 30 H11 Kaba (Kalitesiz)

Tolerans Blgesi: Grafik gsterimde EB ile EK arasndaki blge. Toleransn bykl ve sfr izgisine gre konumu ile belirlenir. belirlenir Delikler iin Adan ZCye kadar harflerle ifade edilir.

ISO TOLERANS SSTEM Tolerans Blgeleri

Miller iin adan zcye kadar harflerle ifade edilir. h7 h9 d12 k6

h7 h9 d12 k6

ALITIRMA
Birbirine taklacak iki basit elemann (delik ve mil) lleri arasndaki fark sonucu meydana gelen bantya denir. Boluklu (Kaygan) - Sk

Altrma Tolerans (AT): Mil ve delie ait toleranslarn aritmetik toplam veya en byk bolukla en kk boluk veya en byk sklkla en kk sklk arasndaki fark. AT= Td-Tm veya AT=EBB-EKB veya AT=EBS-EKS Altrmalarda mil ve deliin tolerans snflar birlikte gsterilir gsterilir. rnek: H7/n6 H tolerans blgesinde, blgesinde 7 7. tolerans niteliine sahip bir delikle delikle, n tolerans blgesinde 6. tolerans niteliine sahip bir mil arasndaki altrma.

ISO ALITIRMA SSTEMNDE

ALITIRMA ETLER
B li i Altrmalar Belirsiz l Sk Altrmalar l

B luklu Bo l kl Altrmalar l

NORMAL DELK SSTEMnde millerin durumu

Normal delik sistemi, , farkl boluk ve sklklarn elde edilmesi iin, , eitli millerin tek bir delie (esas delik) taklmasyla meydana gelir. Bu sistemde delik ls sabit kabul edilerek, istenilen boluklu gemeler iin mil aplar kltlr, sk gemeler iin mil aplar bytlr.

NORMAL ML SSTEMnde deliklerin durumu

Normal Mil Sistemi, farkl boluk ve sklklarn elde edilmesi iin, eitli deliklerin tek bir mile (esas mil) taklmasyla meydana gelir. Bu sistemde mil ls sabit kabul edilerek, istenilen boluklu gemeler iin delik aplar bytlr, sk gemeler iin delik aplar kltlr.

TOLERANSLI LLERN GSTERLMES

Sapmalarla gsterim:

Normal milde st sapma, normal delikte alt sapma SIFIR....

Tolerans snf sembolyle

Tasarmc tolerans snfn, imalat sapmalar (saysal deerleri) grmek ister

ALITIRMALARIN GSTERLMES
Birbirine Bi bi i tak t klan l elemanlar l l iin i i gerekli kli olanlar: l l Ortak anma ls Deliin tolerans snf numaras Milin tolerans snf numaras

Delik ve mil iin yaklak olarak ayn saylar kullanmak mantkldr. H7/g6 gibi. Aksi takdirde ok hassas bir mil ya da delik yapp kaba bir toleransta karln retmek anlamsz olur. H6/g11. g Bu durum tabloda da YOK...

H7/g6

K7/h6

Harf kullanlyorsa, aklama anteti verilir. verilir

SAPMALARIN RESMDE GSTERLMES

SAPMALARIN RESMDE GSTERLMES

m, mm ye evrilmelidir. Ondalk hane says her iki sapmada da ayn olmaldr.

ETL RNEKLER

H6/h5

Montajda, delik herzaman st tarafta, ad veya para numarasyla b li til lidi belirtilmelidir.

MECHANICAL

Gerektiinde, sembollerden sonra sapma deerleri veya EB, EK yazlacaksa, l k b bu d deerler l parantez t iine i i al lnr.

FARKLI TOLERANSLI L UZUNLUKLARI

Ayn apta iki farkl altrma varsa, toleransn ait olduu uzunluk gsterilmelidir. t il lidi

MONTAJDA SEMBOLLERN YAZILMASI

Montajda kullanlan gsterimlerden birisi tercih edilmeli ve tm resimde d itirilmemelidir. de ti il lidi

SEMBOL VE RAKAMLARIN BRLKTE YAZILMASI

Tolerans belirtilmemi boyutlarda tolerans deerleri, antete yakn bir yerde aadaki ifadelerin herhangi biriyle belirtilmelidir: Genel tolerans: Verilmeyen llerde tolerans: Dier toleranslar TS1980e gre

AILARDA TOLERANS

TOLERANSLAR - ekil-Konum