Barok u Nizozemskoj 2 dijela nazivi prema najvanijim pokrajinama: 1. Holandija SJ Nizozemska (dananja Nizozemska) 2.

2. Flandrija J (danas Belgija, dio Francuske) vladaju panjolski Habsburgovci otpor na sjeveru osamostalio se Antwerpen = glavna luka Flandrije; trgovako + umjetniko sjedite polako se oporavlja nakon panjolske pljake Bruxelles upravno sredite u Flandriji narudbe u duhu katolicizma Holandija vjerska tolerancija mnogo idova (ali reformatori prevladavaju) jake veze s Flandrijom niz lokalnih sredita Amsterdam, Haarlem, Delft, Utrecht, Leiden, ... stilski pluralizam Nizozemska istonoindijska / zapadnoindijska kompanija egzotina roba, zemljovidi, kolonije umjetnost najede privatni kolekcionari nova klasa mecena: bogati trgovci Flandrijska umjetnost preureivanje + obnavljanje mnogih crkava: mirno doba 1. Pieter Pauwel Rubens, Antwerpen velika radionica, putovanja (studiozno prouavanje Italije) nove ideje prvenstveno slikar vjerske teme velike oltarne slike + portreti + krajolici barokna ideja virtuoznog umjetnika mijenja svoje slike za mramorne antike kipove Podizanje kria, sredinje polje triptiha, gl. oltar crkve Sv. Walburga o miidavi likovi strast, helenizam, snaga, likovi sa svoda Sikstinske kapele: herojski o realizam u detaljima o nestabilna piramida od mnotva tijela o visina: +10 m! epska o gornja slika (izgubljena) Bog: Kristov preklinjudi pogled prema nebesima skica za Podizanje kria: zbijenija, manje barokna ulje na dasci Markiza Brigida Spinola Doria o monumentalna slika (3 m? odrezana) o bijeli saten, plat, dragulji o eljidi u crvenoj kosi o iza nje crveni zastor u kontrastu s njezinom haljinom, istie boju lica ciklus Marije de' Medici Luksemburka palaa, Pariz o o njezinom ivotu, 21 slika o Iskrcavanje Marije de' Medici u Marseilleu da upozna supruga blistavost, stvarnost + alegorija doekuje je Francuska alegorija ogrnuta platom uzorka fleur-de-lis Neptun + Nereide iz mora; uvali je na putu Vrt ljubavi o parovi + kupidi, u vrtu o sreda s novom enom senzualnost 2. Anton van Dyck udo od djeteta Rubensov najcjenjeniji pomodnik (prije dvadesete!) Rinaldo i Armida o iz Tassova Osloboenog Jeruzalema: arobnica se zaljubila u krdanskog viteza kojeg je trebala ubiti o za Karla I. (Engl) njegova ena katolkinja Portret Karla I. u lovu o kralj + konj (=drava; sputa glavu) + konjuari o dostojanstvenost + oputenost

o (nakon Karla I. Cromwell) o modernizacija dvorskog portreta 3. Jacob Jordaens u Rubensovoj radionici, ali nije bio Rubensov uenik naruitelji: srednji sloj mitoloke teme: gozbe nimfa i satira prizori s jelom + pidem ilustracije pukih izreka Alegorija plodnosti (Poast Cereri) o idila o meki, zaobljeni, jednostavni likovi o plodovi 4. Jan Brueghel sin Pietera Brueghela St. nasljeduje oev stil slike s prikazima umjetnikih zbirki tipine za Flandriju: KUNSTKAMMERN (=umjetnike sobe) / WUNDERKAMMERN (=sobe udesa) egzotine stvari + znanstveni instrumenti + slike + ... Alegorija vida o iz serije Pet osjetila; izveo s Rubensom o na slici u prednjem planu: Bogorodica + dijete o teleskop, globus, perzijski sag, rimska poprsja, slike,... Godinja doba etiri elementa mrtve prirode u Flandriji cvijede, divlja, hrana, skupocjeni predmeti na poetku jednostavne, postupno kompliciranije 5. Clara Peeters, Antwerpen Mrtva priroda s vodem i cvijedem o posude istraivanje tekstura (tazza = tal. tanjur, keramika vaza ) o no (nevjestino ime Clara za vlastitu svadbu?), novidi za datiranje 6. Frans Snyders uenik Pietera Brueghela Ml. (sin P. B. St.) sloene mrtve prirode, stolovi puni hrane Mrtva priroda s ulovom, vodem i povrdem na trnici borba pijetlova maka promatra, mladid krade iz depa starca osuvremenjena verzija Aertsenove Mesnice podinjavanje cjelini karakteristino za barok slavljenje mira + prosperiteta; lov u ponovno popunjenim lovitima 7. Jan de Heem vrhunac PRONKA (=razmetljivo, (pre)raskoni prizori mrtve prirode) Mrtva priroda s papigom o egzotino koljke, papiga, jastog, egzotino vode o teatralan prizor u pozadini Holandska umjetnost privatno pokroviteljstvo + otvoreno trite umjetnina; slike=roba Haarlemska akademija utemeljio Hendrick Goltzius (1585.) uenje kopiranjem antikih predloaka Haarlem sredite ranog nizozemskog slikarstva + grafike + crtea 1. Hendrick Goltzius ruka ozlijeena u djetinjstvu (poar) Herkul Farnese, bakrorez (kraj 16. st.) o prikaz helenistike monumentalne skulpture o promatrai: 2 Nizozemca; alegorija nizozemskog doivljaja Rima / antike (oponaanje: ono to su panjolci unitili ostavljaju ruevnim!) 2. Hendrick Terbrugghen, Utrecht karavaist portreti u prirodnoj veliini do polovice tijela esto u Holandiji

Svira lutnje koji pjeva (<Caravaggiovi Glazbenici) 3. Frans Hals, Haarlem kombiniranje genre scene i portreta (oputeniji likovi) portreti graanskih straa (dobrovoljci, od 16. st. naruuju svoje portrete) Banket asnika graanske strae sv. Jurja o svjetovnost+ceremonijalnost o no: ne oruje, nego za rezanje mesa o rangiranje: ugledniji sjede o 12 mukaraca aluzija na Leonardovu Posljednju veeru o vjerojatno nije stvaran dogaaj o blistavost boja (crno bijelo crveno) Brani par u vrtu: Isaac Massa i Beatrix van der Laen o oputenost, spontanost (par izvan sredita; on otvorena usta govori) + sveana odjeda o u Vrtu ljubavi o prisnost, emocionalna veza (ona pokazuje prsten): suprotno Arnolfinijevi o on: diplomat + pustolov + geograf + trgovac krznom Veseli pijanac o alegorija okusa? (alegorija 5 osjetila popularna u 17. st. ) o spontanost brzi potezi kistom, likova podignuta ruka ni Hals ni Rembrandt ni Vermeer nisu bili u Ita 4. Judith Leyster, Haarlem Amsterdam slijedi Fransa Halsa m/ odnos, portreti, mrtve prirode, genre Autoportret o portret+genre o otvorena usta o vjetina pregrt kistova Djeak koji svira flautu o potpis: J.L.+zvijezda zvijezda vodilja o osjetilo sluha? 5. Rembrandt van Rijn,Leiden Amsterdam slikar + crta + grafiar ne eli putovati u Ita, ali skuplja egzotine predmete (dovodi vanjski svijet k sebi) slike o osobnim odnosima intimnost veliki grupni portreti, povijesne slike crtei pero + tinta, lavirani, kreda, srebrna igla (ili kombinacija) OEUVRE=ukupan broj izvedenih slika; R. nekoliko stotina / +1000? o Portret Saskije van Uylenburgh srebrna igla na pergamentiu zarunica tekst ispod objanjava + datira sanjarski pogled zaljubljena u umjetnika slamnati eir + cvijede pastorala slike u poetku malih dimenzija + otro osvjetljenje + realizam + starozavjetne teme o Filistejci osljepljuju Samsona istonjaki sjaj + nasilje tenebroznost o Nodna straa svi jednako platili, ali nisu svi jednako zastupljeni nezadovoljstvo naruitelja? divljenje u javnosti grafike o Grafika za stotinu guldena, bakropis naziv za toliko kupljena na nekoj aukciji sin Boji u svijetu alosti propovijeda patos (mnotvo) R. suosjeda sa idovima esto mu modeli / pokrovitelji autoportreti faze: eksperimentalni teatralni (30-e) iskreni o Autoportret, 1658. chiaroscuro, impasto

kasna faza religijske slike o Povratak rasipnog sina dirljivost, spokoj, intimnost razumijevanje oprost u Holandiji specijalizacija (krajolici, mrtve prirode, genre,...) za popularne teme (naruitelji: srednji sloj, slike manjih dimenzija) reprezentativna vrsta + najeda krajolici; osjedaj za stvarnost gotovo kao portreti krajolika 1. Jan van Goyen Pogled na Pelkus Poort o morski krajolik o niski obzor o oblano nebo, vlana atmosfera melankolinost o sivo + smee sa zelenim naglascima (esto i ostali ranobarokni pejzaisti) 2. Jacob van Ruisdael male vedute Haarlema = Haarlempjes Pogled na Haarlem s izbjeljivanjem platna o u prednjem planu ljudi izbjeljuju rublje o istoda vode pivo, bijeljenje rublja idovsko groblje o dramatinost o oblaci prirodne sile o imaginaran krajolik, a grobovi s amsterdamskog Bet Haim (=kuda ivota) o idovi u Amsterdamu egzotini popularna tema o ruevina u pozadini katolika opatija; povezanost katolici-idovi? (reformacija ih oboje potisnula) kontrast izmeu njih? o VANITAS opomena o kratkodi ivota (tema groblja, ruevine, odumrla stabla) iz Starog zavjeta tatina nad tatinama o ali i duga preko groblja: znak Bojeg obedanja /iskupljenja 3. Pier Saenredam prikazi graevina Unutranjost kora crkve Sv. Bava , Haarlem o nemoguda; veda prostranost od stvarne o precizne skice, ali da bi postigao dojam poneka pretjeranost o istoda bez namjetaja, samo obijeljena vapnom o tafane figure mrtve prirode katkad ostaci obroka svjedoanstvo o uitku 1. Willem Claesz Heda Mrtva priroda o prouava povrine + odraze o svjetlosni efekti na gotovo monokromatskoj slici o vino, limun, kamenice, papar o razbijena aa+prevrnuta tazza pomutnja, nagli prekid obroka vanitas (nagli protok vremena) 2. Rachel Ruysch slike cvijeda Vaza s cvijedem o raskone boje o uvenuli cvjetovi vanitas genre slikarstvo 1. Jan Steen sve ede u interijeru ljudski likovi u punoj visini (nisu prerezani u struku kao prije) katolik Blagdan sv. Nikole o kominost + intimnost

o o 2. Jan Vermeer - katolik - likovi najede ene - svakodnevni poslovi - nema jasne prie - djeluju kao mrtve prirode - svjetlo najede kroz lijevi prozor; svjetlosne mrlje na tkanini + odrazi; koristio cameru obscuru? - svjetlucava podruja u cameri obscuri = fokusi svjetlosnog snopa - ena s vagom - na stolu: biseri, zlato - u pozadini: slika Posljednjeg suda vaganje dua; trudna razmilja o dui djeteta? - u pliticama vage nema nita osim svjetla - toka nedogleda: L od malog prsta koji dri vagu - Ljubavno pismo - trostruka intimnost: ena ljubavnik, ena sluavka, ena promatra - ispod slike s morem ljubavnik je daleko, pismo je stiglo preko mora - lutnja sklad izmeu mukarca i ene 3. Gerard ter Borch - Zwolle, ali esta putovanja - elegantnost - strunjak za prikaz raskonih tkanina - uglavnom slike malog formata - Dama se uljepava bakropis = duboki tisak premazati plou voskom stilusom ukloniti vosak u kiselinu: kiselina izgriza metal brisanje, prekrivanje tintom (samo u utorima, ostalo se brie ovlaeni papir, pritiskanje preom kiselina i dalje nagriza; utori se mogu proiriti prije tiska suha igla=urezivanje tankom iglom u tvrdu metalnu plou u brazdi ostaje tinta esto kombinirana s bakrorezom/pisom selektivno brisanje=nepotpuno brisanje; chiaroscuro, tenebroznost mezzotinto=brisanje samo nekih podruja s hrapave ploe prvo stanje=poetna grafika drugo stanje=2. otisak na toj istoj ploi mogude bezbrojno reproducirati

darovi, jedino najstariji prut za ibanje pla; ali baka iz pozadine pokazuje mu postelju gdje je njegov dar djevojica lutka sv. Ivana Krstitelja vanije duhovno od materijalnog dobrodudno promatranje