BELEDYE YNETM DZS

Belediyeler in

Kelimeler kavramlar
REHBER

Hulusi ENTRK

Acil Durum: Bir afet srasnda olaanst tedbirlerin alnmasna gerek duyulan geici sre. Aktan Atama: Bo bir kadroya ilk defa veya yeniden yaplacak atamalardr. rnein, daha nce memur olarak alan ama istifa etmi birisinin yeniden memuriyet kadrosuna atanmas aktan atama ilemi. Aktan Atama zni: Genel olarak bo bir kadroya ilk defa veya yeniden yaplacak atamalarda alnan izin. Ak ihale usul: Btn isteklilerin teklif verebildii ihale usul. Alma Ruhsat: Yer seimi ve tesis kurma izni verilmi, onayl projesine gre yaplm, evre ve toplum sal asndan uygunluu tespit edilmi tesislerin faaliyet gstermelerine dair yetkili makamca verilen ruhsat. Ada: evresi yollarla evrili, yer blmlere ayrlm kent topra ile bu topraklar zerine oturtulmu yaplardan oluan kk bir kent dilimi. Adalet: Herkesin yasalarla tannm olan hakkn vermek, bu hakka ilimemek ilkesi. Adli Yarg: Toplum iinde fertlerin aralarndaki hukuki sorunlar zmek amacyla yaplandrlm olan yarg sistemidir. Medeni yarglama hukuku ve ceza yarglama hukuku olmak zere ikiye ayrlr. Adres: Herhangi bir toprak paras veya binann corafi konumu ve ilevi asndan tanmlanmas. Adres bileenleri: Numaralama ilemlerinde kullanlan unsurlar; posta kodlar, il, ile, bucak, ky ve mezra isimleri, mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak isimleri ile sabit tantm numaras ve bina numaras gibi adres verileri ile tanmlanan corafi konum, kiisel ve kurumsal adres bilgisine ulamak iin gerekli olan bilgiler. Adres formlar: aktarlaca formlar. Numaralama ilemlerini takiben tanmlanan, adreslerin

Afet: Bela, byk felaket. Deprem, su basknlar vb. Afet Alanlar: Deprem, heyelan, , orman yangn ve takn gibi doal afetlere yatkn alanlar. Afet Fonu: mar ve skan Bakanl bnyesinde tabi fetlerde meydana gelen zararlarn telfisi iin oluturulan fonlara verilen addr. Afet Haritalar: Planlamaya esas veri gruplarndan biri olarak, planlama alannda oluabilecek tm afet tehlikelerini ortaya koyan, afet zarar ve risklerinin azaltlmasna ynelik nlemleri ve nerileri ieren ve raporu ile bir btn olan farkl tr ve leklerde hazrlanan haritalardr.

Afet Ynetimi: Hem afet ncesi hem de afet sonras aktivitelerin yani mdahale, iyiletirme, yeniden yaplanma, zarar azaltma ve hazrlk safhalarn kapsayan bir sreci ifade eder. Afetzede: Tabi afetlerden (deprem, heyeln, sel, dolu, kuraklk, frtna, don vs.) veya dier felaketlerden (rn. yangn, ekirge istilas, hayvan vebas) dolay madd zarara uram ve sosyal yardma ihtiya duyan kii. Afi: lan, Tantm. eitli boyutlarda ktlara veya bezlere veya billboardlara baslan duyuru malzemesi. Arlama Giderleri: Beldenin misafiri durumunda olan: a) Cumhurbakan, Trkiye Byk Millet Meclisi Bakan, Babakan ve Bakanlar Kurulu yeleri, b) Hkmet merkezi veya dier illerin protokole dahil kiiler, c) Yabanc lke temsilcileri veya konuklar, d) Sanat, bilim, kltr ve spor dallarnda temayz etmi kiiler, e) Basn mensuplar, f) Beldenin kalknmasnda katks olanlar veya olaca anlalanlar ile bu kiilerin eleri ve refakatindeki grevliler iin, geleneklere ve davetin mulne gre, arlama, konaklama, konutlandrma ve bu ilerle ilgili olarak hazrlklarn gerektirdii giderlerle ziyafet, kokteyl, hediye, iek, bahi ve tama giderleridir.
Ahz: Alma, tutma, kabul etme, tahsil etme, tasarrufuna katma.

Ahz-u Kabz: Bedeli tahsil etmek demektir. Daha ok vekletnamelerde geer. Ayn zamanda sat bedelini tahsil edebilmek yetkisi anlamna gelir. Aile Danma Merkezleri (Toplum Merkezleri) : Sosyal deiim srecinin getirdii ihtiyacn ve sosyal artlar karlama ve zmlemede ailelere yardmc olmak maksadyla kurulan sosyal hizmet ve danma birimleri. Aile Eitimi: Aile yesi adaylarnn veya aile yelerinin, sosyo-kltrel ynden hazrlklarn salkl bir biimde tamamlayabilmeleri iin, rgn ve yaygn eitim yntemleriyle yetitirilmesi. Aile i iddet: Eler aras, veya ebeveyn ocuklar (anne ve(ya) babann ocuklarna kar veya ocuklarn ebeveynine kar iddet) aras meydana gelen fizik, psikolojik, sosyolojik veya ekonomik anlamda g ve kuvvet kullanmnn btn. Akaryakt stasyonu: Esas itibariyle karayolunda seyreden aralarn akaryakt, ya, basnl hava gibi ihtiyalarnn saland ve tatlarla ilgili baz basit tehizat paralar ile hizmetlerin verildii yerlerdir. Akreditasyon: Belli kriterleri salarlk, denklik hakknda bilirkii ve kurumlarca verilen belge. Akredite: 1) Yetki verilmi, resmen tannm, kabul edilmi. 2) Belirli bir hizmet standard ve sistem btnl oluturmak iin, belli kriterleri salayan kurumlara; bamsz, tarafsz ve bilirkii niteliindeki baka bir kurum tarafndan verilen yetki. Aktarma: Btenin herhangi bir tertibinde bulunan ve o hesap dneminde kullanlmayarak artaca anlalan deneklerden alnarak, ihtiyaca yetmeyecei anlalan dier gider tertiplerine yaplan eklemeye denir. Aktif Fay: Belirli bir srede krlma hareketini tekrarlayan faylar. Genellikle son 10.000 yl iinde bir veya daha fazla sayda krlm faylara denir. 3

Alacakl amme idaresi: Alacakl olan devlet, vilayet hususi idareleri ve belediyelerdir. Aleniyet lkesi: Kamuya ait ilevin halkn bilgisi iinde yaplmas ilkesi. Alc Ortam: Atklarn brakld yakn veya uzak evre. Alt Kltr: zellikle blgesel, etnik, snfsal ve dinsel temellerden oluan farkl kltrel yaplar. Altyap: Bir kentte, yap yaplabilmesi veya yaplan yapnn iinde oturanlara yeterli bir barnma salayabilmesi iin bulunmas gereken yol, su, elektrik, gaz, atk su, yamur suyu ve benzeri yaplar. Amenajman Plan: Mera, yaylak, klak ile umuma ait ayr ve otlaklardan en elverili bir ekilde yararlanmann salanmas iin, bakm, slah, otlatma, dinlendirme, tohumlama, ilave yemleme ve yaplmas gereken benzeri ileri sralayan uygulama plan. Amme: Kamu Amme Borlusu: Amme alacan demek mecburiyetinde olan hakiki ve hkmi ahslar ve bunlarn kanuni temsilci veya miraslarn ve vergi mkelleflerini, vergi sorumlusunu, kefili ve yabanc ahs ve kurumlarn temsilcileri. Amme daresi: Kamu Ynetimi Ana Kent: Bir lkenin veya bir blgenin evresindeki yerleim yerlerine ekonomik ve toplumsal ynlerden hkim olan ve genellikle lkenin baka lkelerle olan her trl ilikilerinin saland en nemli kenti, metropol, ana ehir. lkemizde Anakent Ankaradr. Analitik Dnme: Bir sorunu zmek iin bilgileri ayrtrarak ve sorunun alt unsurlarna inerek sonu karma eklindeki sistematik dnme tarz. Analiz: Bir btn, onu oluturan paralara ayrarak zmleme. Anayasa: Bir devletin ynetim biimini belirten yasama, yrtme, yarglama glerinin nasl kullanlacan gsteren, vatandalarn hak, hrriyet ve sorumluluklarn bildiren temel yasa. Anayasa Mahkemesi: Kanunlar, kanun hkmnde kararnameleri, TBMM i tzn ekil ve esas bakmndan, Anayasa deiikliklerini ekil bakmndan Anayasaya aykr olup olmadn inceleyen ve denetleyen, Cumhurbakann, Babakan ve Bakanlar Kurulu yelerini, Anayasa Mahkemesi, Yargtay, Dantay, Askeri Yargtay, Askeri Yksek dare Mahkemesi Babakan ve yelerini, Basavclarn, Cumhuriyet Basavc Vekilini, Hakimler ve Savclar Yksek Kurulu yelerini, Saytay Babakan ve yelerini grevleriyle ilgili iledikleri sulardan dolay Yce Divan sfatyla yarglayan, Siyasi partilerin Anayasaya veya siyasi Partiler yasasna aykr hareketlerinden dolay kapatma yetkisine sahip olan yksek mahkeme. Anket (Soru Kd) Teknii: Bilgi verecek olanlarn dorudan okuyup cevaplayacaklar bir soru cetveli ile bilgi toplanmas. Aplikasyon: Yer tespiti.

Aplikasyon Belgesi: Saysal hale getirilen kadastral parsel zerine, Belediyesi tarafndan verilen imar durumuna gre vaziyet plannn koordinatlandrlarak hazrlanan belgedir. Arasz: Su Tank. Arazi: Belirli bir ekonomik deer ihtiva eden, boyutlu yaamsal kullanma dorudan ya da dolayl ynden ara edilen yeryz paras. Arka bahe mesafesi: Bina arka cephesinin parsel arka cephesine en yakn uzakldr. Arsa: ekil ve byklk bakmndan ngrlen imar amac iin blnm, gerekli yol a yaplp, su, elektrik, telefon kanalizasyon vb. gerekli teknik altyap gereksinimi giderilmi imar parseli. Bu zellikleri ieren bir imar adas, parsellenmese dahi arsa saylr (olgun imar topra). Arsa pay: Kat mlkiyetinde arsann, kanunda belirtilen esasa gre bamsz blmlere ayrlan ortak mlkiyet pay. Asma kat: Binalarn, i ykseklii en az 5.50 m. olan, zemin katnda dzenlenen ve ait olduu bamsz blm tamamlayan ve bu blmden balant salayan kattr. Asma katlar, i ykseklii 2.40 m. den az olmamak, yola bakan cephe veya cephelere 3.00 m. den fazla yaklamamak zere yaplabilirler. Ariv: Gemi ile yaanan a arasnda balant kurulan, gerek veya tzel kiilerin faaliyetleri sonucu oluturduklar ya da sonradan kazandklar hukuki, sosyal, idari deer ifade eden her trl belge ve bilgilerin topland yer. Art Deprem: Bir byk depremin ardndan gelen daha kk depremler. Arz Etmek: Sunmak, hrmet etmek, bildiri, deklrasyon. Asfalt: Katran, Bitm. Asfalt At: Yol, havaalan pisti ve benzeri yaplarn tamirat, tadilat, yenilenmesi ve ykm srasnda ortaya kan ve bnyesinde asfalt, zift, doal polimer ve benzeri malzeme bulunan atklar. Asgari cret: ilere normal alma gn karlnda denen, iinin en az dzeyde yiyecek, yakacak, barnma, giyim, salk, aydnlatma, ulam, kltr ve elence ihtiyalarnn cari fiyatlar zerinden karlamaya yeterli miktarda olan crettir. Asit Yamuru: Esas olarak sanayi tesislerinden, konutlarn stlmasndan ve otomobillerden kaynaklanan, slfr ve azot oksitleri ieren su buhar emisyonlarnn yol at asit kelmesi. Askeri Yasak Blge: Yurt savunmas bakmndan hayati nem tayan askeri tesis ve blgelerin evresinde Bakanlar Kurulu karar ile belirlenen snrlar ierisinde kalan blgedir. Askeri yasak blgeler 1 inci ve 2 inci askeri yasak blgeler olmak zere ikiye ayrlr. 1 inci derece askeri yasak blgeler; ierisindeki tanmaz mallar kamulatrlr. 2 inci derecedeki askeri yasak blgelerde yabanc uyruklu kimseler tanmaz edinemezler, edinmilerse tasfiye edilir. Yabanclar izin almadan bu blgede tanmaz kiralayamazlar.

Bu hkmlere aykr hareket edenler cezalandrlr. Yetkili komutanlka izin verilmeyen her trl inaat durdurulur. Asma Kat: Binalarn, i ykseklii en az 5.50 m. olan, zemin katnda dzenlenen ve ait olduu bamsz blm tamamlayan ve bu blmden balant salayan kattr. Asma katlar, i ykseklii 2.40 m. den az olmamak, yola bakan cephe veya cephelere 3.00 m. den fazla yaklamamak zere yaplabilirler. Astronomik: Azami, Geni, Fazla, ok. Astronomik Deerler: Astronomik enlem, astronomik boylam ve astronomik azimut deerleri. Atamaya yetkili amir: Gerekli koullarn varl durumunda bir personeli ie alma yetkisine sahip, rgtn st yneticisi. Atk: Herhangi bir faaliyet sonunda evreye atlan veya braklan zararl maddeler. Atk Su: Konutlarn pis su ve lam sularndan, endstriyel sv atklardan ve sel sularndan kaynaklanan sv atk. Atk Su Ynetimi: nsan saln ve evreyi korumak amacyla, atk suyun izlenmesi, ilenmesi ve tasfiyesiyle ilgili sistemler gelitirilmesi ve uygulanmas. Atk Ynetimi: Hafriyat topra ile inaat / yknt atklarnn kaynanda ayrlarak toplanmas, geici biriktirilmesi, tanmas, tekrar kullanlmas, geri kazanlmas ve depolanmas ilemleri. Atlas Yntemi: lkelerin milli gelirleri dolara evrilirken, cari yln dviz kuru ile nceki yln dviz kurlarnn ortalamasnn alnmasdr. Avan Proje: Tatbikat projelerinin yaplmasna esas tekil eden 1 /200, 1 /100 veya daha byk leklerde, yrrlkte bulunan plan ve ynetmeliklere gre dzenlenen projedir Avans: 1) Alacaktan bir ksmnn vaktinden nce denmesi. 2) Bir i veya hizmetin yerine getirilmesi iin i veya hizmetin yaplmasndan nce verilen para, ndelik. Avrupa Kentsel art: Avrupa'y kapsayan; halk ve yerel ynetimlere ynelik olan bu konsept, yerleimlerdeki yaamn daha da iyiletirilmesini amalayan ve drt temel konuya arlk veren bir metindir. Bu drt temel konu unlardr: *Fiziki kentsel evrenin iyiletirilmesi; *Mevcut konut stokunun iyiletirilmesi; *Yerlemelerde sosyal ve kltrel olanaklarn yaratlmas; *Toplumsal kalknma ve halk katlmnn zendirilmesi; Aykome: Alt Yap Koordinasyon Merkezi Aylk Katsay : Memurlar ve dier kamu grevlileri ile szlemeli personelin mal haklar ile sosyal yardmlarn belirlenmesinde esas alnan gsterge rakamlarnn parasal tutarlara evrilmesinde uygulanacak say.

Ayn: mala ilikin; eyaya bal; maln mlkiyeti ile ilgili; herkese kar ileri srlebilen Ayni haklar: Eya zerinde dorudan doruya mutlak egemenlik yetkisi veren ve herkese kar ileri srlebilen haklar. Ayni Sermaye Taahhd : Bir tanmaz maln mlkiyetinin veya ayni bir hakkn, yeni kurulmakta olan veya nceden kurulmu bulunan bir irkete ortak olmak amacyla devredilmesi ilemi. Ayn Yardm : Mal veya eya olarak yaplan her trl yardm. Ayniyat : Kullanlmaya veya harcanmaya elverili olup tanabilen ve para eden eyler. Ayniyat Tesellm Makbuzu : Kurumca bastrlarak Alnd Kayt Defterine kaydedilen, cilt, seri ve mteselsil sra numaral , maln teslim alndn gsteren makbuz. Ayrk nizam: Hi bir yanndan komu binalara bitiik olmayan yap nizamdr. Azami bina alan: Parsel ierisinde bina yaplmas mmkn olan alandr. Azl : Bir eyi yerinden almak, iinden ayrmak, makamndan ayrmak, grevden almak. Bamsz blm: Kat Mlkiyeti Kanunu'na gre, ana gayrimenkulun ayr ayr ve bal bana kullanlmaya msait bamsz mlkiyete konu olabilen blmleri. Bakma Muhta : Kiinin, bedensel hareket edebilirliinde otaya kan fonksiyonel kstlamalar ve engeller (fel; kiinin i organlarnda veya duyum organlarnda genel veya ksm fonksiyonsuzluk; hafza veya oryantasyon bozukluu; akl hastal vb.) sonucunda gerek beden temizliinde, gerek beslenmede, gerekse ev idaresinde bakalarnn deiik sklk ve younlukla ve/fakat dzenli bakmna ihtiya duyma hali. Bakma Muhta nsan : Gnlk hayatta her zaman yaplmas gereken baz basit beden hareketlerin yerine getirilmesinde (giyinme, yeme ime, beden temizlii, tuvalet ihtiyacn giderme, al veri vb.) bakalarnn fizik yardmna ve desteine srekli olarak ihtiya duyan aciz insan. Bakma Muhta zrl : Ar bir yaralanma, sakatlanma, doutan gelen veya daha sonra ortaya kan herhangi bir zrllkten dolay, bakalarnn bakmna, ksmen veya btnyle srekli olarak ihtiya duyan insan. Bakma Muhta Yal : leri yallk sebebiyle bakma muhta hle gelmi insan. Bakma Muhtalk Derecesi : Deiik derecelerde bakalarnn fizik desteine ihtiya duyma durumudur. Bakiye : Bir alacaktan geriye kalan miktar. Balanced Scorecard : Dengeli sonu kart kurum karnesi. Yneticilere uzun dnemli stratejik hedeflerin ksa dnemli eylemlere dntrlmesinde aamal bir yaklam ile yol gsteren ve sonu olarak stratejik kararlar ile uygulamalar btnletiren yeni bir ynetim sistemi. 7

Banliy : Byk bir kentin yakn evresinde bulunan ve yaayna katlan yerleme. Byk bir kentin yakn evresi, yre, dolay. Bar : Mterilerin tezgah nnde ayakta durarak veya ykseke bir tabure zerinde oturarak iki iip, dans edebildikleri elence yeri. Baraka : Tahta, inko, sac gibi hafif eylerden yaplm, temelsiz, ereti yap. Basit tamir ve tadil: Yaplarda derz, i ve d sva, boya, badana, oluk dere, dorama, deme ve tavan kaplamalar, elektrik ve shhi tesisat tamirleri ile at onarm ve kiremit aktarlmas ilemleridir. Bask Grubu : lke yneticilerini, kamuoyunu veya baka toplumsal kurulular etkileyerek, yelerinin ortak karlarn gerekletirmeyi amalayan rgtl toplumsal gruplar. Bakan vekili: Belediye bakannn, izin ve hastalk nedeniyle veya grevli olarak grevden ayrlmas hallerinde bu sre iinde kendisine veklet etmek zere belediye meclisi yeleri arasndan setii kiidir. Bakanlk Divan: Meclis yeleri arasndan, gizli oyla seilen meclis birinci ve ikinci bakan vekili ile en az iki ktip yeden oluan kuruldur. Bayndr : mar, lenmi, Mamur, Abat, Bakml, Ongun. Belde: Belediyesi bulunan yerleim birimidir. Bekar Odas : Yalnz kimselerin, dardan gelmi iilerin tek balarna ya da birka kii ile birlikte kalabilmeleri iin dzenlenmi yerler. Belediye: Belediye kelimesi, kken itibar ile Arapa olup, bir insan topluluunun yerleme niyeti ile oturduu yer anlamna gelen Beled kelimesinden tremitir. Szck esas itibar ile beldeye ilikin kurulu veya ynetim anlamna gelmektedir. 5393 sayl Belediye Kanununa gre de Belediye: Belde sakinlerinin mahall mterek nitelikteki ihtiyalarn karlamak zere kurulan ve karar organ semenler tarafndan seilerek oluturulan, idar ve mal zerklie sahip kamu tzel kiisidir. Belediye bakan: Belediye idaresinin ba ve belediye tzel kiiliinin temsilcisidir. Belediye bakan, ilgili kanunda gsterilen esas ve usullere gre seilir. Belediye Nikah : Medeni kanuna gre kylan resm nikh. Belediye Meclisi: Belediye meclisi, belediyenin karar organdr ve ilgili kanunda gsterilen esas ve usullere gre seilmi yelerden oluur. Belediye Organ: Belediye meclisi, belediye encmeni ve belediye bakan, belediye organn oluturmaktadr. Belediye Snr: Belediye Kanunun ilgili maddeleri uyarnca hazrlanan, yetkili mercilerce onaylanarak kesinleen ve belediyenin grev ve yetki alann belirleyen snrlardr. Belediye zabtas: Beldenin dzenini muhafaza eden, belde halknn esenlik, salk ve huzurunu koruyan, yetkili organlarn bu amala alacaklar kararlar uygulayan zel zabta kuvvetini,

Belediye zabta personeli: Belediye zabta birimindeki daire bakan, mdr, ube mdr, amir, komiser ve memurlarn, Belli istekliler arasnda ihale usul: n yeterlik deerlendirmesi sonucunda idare tarafndan davet edilen isteklilerin teklif verebildii ihale usuldr. Belge : eitli ortamlarda bulunan her trl bilgi kayna. Belgeli Turizm letmesi : stirahat ve elence yerlerinden, turizm sektrnde faaliyet gsteren ve 2634 sayl Turizmi Tevik Kanununa istinaden Turizm Bakanlnca dzenlenmi belgesi bulunan yerler. Belli stekliler Arasnda hale Usul : n yeterlik deerlendirmesi sonucunda idare tarafndan davet edilen isteklilerin teklif verebildii ihale usul. Benchmarking : Kyaslama. Bir organizasyonun kendini deerlendirerek, rakiplerini, i ortaklarn, dier sektrlerdeki baarl rnekleri inceleyerek, i ve d pazarlardaki uygulamalar aratrarak ve en iyi uygulamalar rnek alarak zayf olduu ynleri gelitirmesi. Bertaraf Etme: nitelerden kaynaklanan tbb atklarn ayr toplanmas, geici depolanmas, tanmas, evreye ve insan salna zarar vermeyecek ekilde nihai olarak yaklmas, dzenli depolanmas ile ilgili tm ilemler. Betonarme : Eilme ve ekme kuvvetlerine dayanmas iin iine uygun ekilde elik donat yerletirilmi beton. Betonarme Demiri : Betonarmede donat olarak kullanlan ubuk halindeki elik, beton elii. Betonarme Hasr : Betonarme deme veya perdelerde donaty meydana getiren beton eliinden yaplm hasr. Betonarme hasr yap yerinde hazrlanabilecei gibi, fabrikada belli llerde kaynakl olarak yaplp yap yerine gnderilebilir. Bu ikincisine, hazr betonarme hasr veya elik hasr denir. Betonarme Perde : Bir iskelet yapda dey ve yatay ykleri tayan betonarme duvar, perde. Beyan: Bildirmek. Beyana Gven: Vatandan kamu kurumlar ile olan ilerinde kendisinden istenen bilgilere gvenmek anlamna gelmektedir. Yani, bu bilgilerin ispatlanmas deil, ifade edilmesinin yeterli grlmesidir. Bila : sz, siz eklindeki olumsuzluk ekidir. Bila faiz: faizsiz, Bila bedel: bedelsiz gibi. Bilno: Bir kuruluun, belli bir tarihte, alacakl ve borlu bulunduu deerleri gsteren zet muhasebe cetveli; iletmenin finansal durumu ve faaliyet sonularn gsteren tablo. Bileim: Meclisin bir gnlk toplant sresidir. Bilginin effafl : Bilginin kamuya ak olmas. 1) Eriimi: Bilgi eit artlar altnda herkesin eriimine ak olmaldr. 2) lgililik : Bilgi, ihtiyala ilgili olmaldr. 3) Anlalrlk Nitelik Gvenilirlik: Bilgi, nitelikli ve gvenilir olmal; tam, doru, 9

tutarl, ak ve basit bir ekilde ifade edilmelidir. 4) Zamanllk : Bilgi periyodik olarak ve zamannda yaynlanmaldr. Billboard : Reklam Panosu. Bina: Kendi bana kullanlabilen, st rtl ve insanlarn iine girebilecekleri ve insanlarn oturma, alma, elenme veya dinlenmelerine veya ibadet etmelerine yarayan, hayvanlarn ve eyalarn korunmasna yarayan yaplardr. Bina derinlii: Binann n cephe hatt ile arka cephe hattnn en uzak noktas arasndaki en fazla yaklaabilecei snrdr. Bina naat Harc : Belediye Gelirleri Kanununa gre, belediye snrlar ve mcavir alanlar iinde yaplan her trl bina inaat (ilave ve tadiller dahil), inaat veya tadilat ruhsatnn alnmas iin denen bedeldir. Bina yaklama mesafesi: Planda yaplan ve yapnn yola ve komu parsellere yaklaaca mesafedir. Bina ykseklii: Binann kot ald noktadan saak seviyesine kadar olan mesafesidir. mar plan ve ynetmelikte ngrlen yksekliktir. Birahane / Meyhane : ie veya kadehle iki sat ile souk ve scak yemek servisi yaplan kapal ve(ya) ak yer. Birim Fiyat Listesi : Her takvim yl banda rayiler tespit edildikten sonra yaplarda bulunan imalatlara ve nakliyeye tabi malzemelerin ykleme-boaltma ve istifine ait analizler. Birim Fiyat No : Poz no olarak da bilinir. Rayi veya birim fiyatlarn tannmasna yarayan bir kod numaras. Birinci snf gayri shhi messeseler: Meskenlerden ve insanlarn ikametine mahsus dier yerlerden mutlaka uzak bulundurulmas gereken tesisler, iyerleri. Birleik Tesis : Hamam, sauna, masaj ve gzellik salonu ile benzeri tesislerden iki veya daha fazlasnn bir arada bulunduu yer. Bitiik nizam: Bir veya birden fazla komu parsellerdeki binalara bitiik olan yap nizamdr. Bitkisel Toprak : Bitki geliimi iin organik ve inorganik madde ile hava ve su salayan toprak. Blok nizam: mar plan veya ilgili ynetmelikte cephe uzunluu, derinlii ve ykseklii belirlenmi tek yap kitlesinin bir veya birden fazla parsel zerine oturduu baheli yap nizamdr. Boazii Alan: Boazii ky ve sahil eridinden, ngrnm blgesinden, geri grnm blgesinden ve etkilenme blgelerinden oluan ve snrlar ve koordinatlar Boazii Kanununa ekli krokide iaretli ve 22/07/1983 onay tarihli nazm planda gsterilen alandr. Boazii sahil eridi: Boazii Kanununa gre, Boazii ky kenar izgisi ile 22/07/1983 tarihli 1/5000 lekli nazm plannda gsterilen hat arasnda kalan blgedir.

10

Bom : makinelerinin kaldrma kollarna verilen ad. Bodrum kat: Zemin katn altndaki katlardr. Bordr : Kenar Ss. Yollara denen ssl talar. Blge: evre, Alan anlamna gelmekte olup, ok boyutlu, ok anlaml ve snrlar olduka g izilen bir kavramdr. Blge, bir devlet balamnda alt birimleri ifade ederken, uluslar aras hukuk erevesinde ayn karlara sahip, corafi, siyasal ve ekonomik yaknlk iinde olan devletler topluluunu anlatmaktadr. rnein, Avrupa Birlii de bu anlamda bir blge ynetimi olarak deerlendirilebilir. Blgesel Dengesizlik : Bir lkede farkl yrelerde srdrlen farkl ekonomik faaliyetler sonucunda oluan gelir ve sosyopolitik farkllklar. Blgesel Kalknma: Kalknma planlarnn ve politikalarnn blge leinde dzenlenmesidir. Blgesel Kalknma Ajanslar: Kamunun finansman salad blgesel ekonomik gelimeyi zendirmek zere tasarlanm, alma alan merkezi ve yerel idarelerin dnda olan kurumlardr. Blgeselletirme: Daha ok ynetsel bir anlam tar ve merkezi ynetim karsnda blgesel birimlerin yetkilerinin ve akal kaynaklarnn artrlmasn, bir baka deyile ynetsel adan glendirilmelerini ifade eder. Blge plan: Kalknma planlar ve lke Mekansal Politika Planna uygun olarak, metropoliten blgeler, planlama kriterleri asndan btnlk gsteren veya birden fazla ili iine alan; blge dzeyinde srdrlebilir kalknmay ve blgeler aras gelimilik farklarn azaltmay hedefleyen; sosyoekonomik gelime eilimlerini, yerlemelerin gelime potansiyelini, sektrel hedefleri ve uyumunu, yatrmlarn, faaliyetlerin ve alt yapnn mekansal dalmn ve gerektiinde yer seimini belirleyen; uygulama aralar ve programna sahip kapsaml rapor ve eki Blge Geliim emasndan oluan stratejik plandr. Bulvar:Yerleim yeri iindeki geni, trafikte gidi geli ynleri ayrlm cadde. Brokrasi: Brokrasi kavram, genelde rgt, rgtn ileyii gibi anlamlar iermekte olmasna ve bu zellii ile zel sektr iin de geerli olmasna ramen, genel olarak kamu ynetimi anlamnda kullanlmaktadr. Brokrasi, siyasi sistemin bir paras olan ynetsel yapy ve onun eylemlerini anlatmaktadr. Bylece brokrasi, merkezi ynetimlerdeki ve yerinden ynetim kurulularndaki ynetimi ve kamu politikalarnn uygulanmasn ifade eder. Baka bir anlatmla brokrasi, devletin, yrtmeye ilikin kolunun yap ve faaliyetlerinden meydana gelir. Yapsal bir kavram olarak brokrasi, devletin rgtsel grnmn yanstr. Her devlet, yasalarla belirlenen grevini yerine getirmek iin ulusal, blgesel ve yerel dzeyde eitli rgtlenmelere gider. Bu devlet rgtlerine de kamu brokrasisi denilir. levsel bir kavram olarak brokrasi ise, genel kurallar ve kamu politikas kararlarn uygulama srecidir. Bte: Devletin, bir kuruluun, bir aile veya bir kimsenin gelecekteki belirli bir sre iin tasarlad gelir ve giderlerini tr ve ayrntlaryla gsteren izelgedir.

11

Bte A : Kamu harcamalarnn kamu gelirlerini aan miktar. Bte ars : Belediye btesinin hazrlanmas iin, belediye birimlerinin kendi dairelerinin gider btelerini hazrlamalar iin yaplan ar. Bte Dengesi : Gelirin gidere eit olma durumu. Bte Emaneti : Mali yl ierisinde veya sonunda verile emrine baland halde herhangi bir nedenle ksmen veya tamamen ilgililerine denmeyip, bteye gider kaydedilerek emanete alnan bor tutar. Bte Fazlas : Kamu gelirlerinin kamu harcamalarn aan ksm. Bte i Avans : Tahakkuk ve verile emri ilemlerinin tamamlanmas beklenilmeyecek ivedi ve eitli giderler iin ita amirlerinin gsterecekleri lzum zerine, grevlendirecekleri mutemetlere, st snrlar yllar bte yasalaryla saptanacak tutarlarda verilen para. Bte i Kredi : Tahakkuk ve verile emri ilemlerinin tamamlanmas beklenilmeyecek ve avans snrlarn aan ivedi ve eitli giderler iin dairesinin gsterecei lzum zerine ita amirleri mutemetleri adna banka ve saymanlk nezdinde alan kredi. Bte Kararnamesi : Bte ylna ait gider ve gelir toplamlar ile bunlarla ilgili hkmleri ve bte a varsa ne suretle kapatlacana ilikin hususlar ieren metin. Bte Kodlamas : Devlet faaliyetlerinin kurumsal, fonksiyonel, ekonomik snflandrlmasdr. Bte Tertibi : Gider btelerinde program, alt program, faaliyet-proje, denek tr ve harcama kalemlerinden oluan sralan, dzenleni biimi. Bte Yl : Bir btenin uygulanmaya balad gnden ertesi yl ayn gne kadar geen sre. Bte geliri: Kurumun btesinde ve dier mevzuatla gelir olarak tanmlanan her trl ilemi, Bte gideri: Kurumun btesinde ve dier mevzuatla gider olarak tanmlanan her trl ilemi, Bykehir : Merkez idarenin vali ynetimindeki ehirlerinden nfus ve ticar bakmndan belli bir byklkte olan yerleim yerleri. Bykehir Belediyesi : En az ile veya ilk kademe belediyesini kapsayan, bu belediyeler arasnda koordinasyonu salayan; kanunlarla verilen grev ve sorumluluklar yerine getiren, yetkileri kullanan; idar ve mal zerklie sahip ve karar organ semenler tarafndan seilerek oluturulan kamu tzel kiisi. Bz : Boru, nefir, aka, knk. Betondan drenaj ve pissu borusu. Cadde: Yerleim yeri iindeki geni ve uzunca sokak. Cazibe Merkezi : ekim merkezi, byme kutbu, herkesi kendine eken, ilgi oda olan alanlar.

12

Cebri cra : Yerine getirilmeyen veya denmeyen bir borcun icra mdrl aracl ile tahsili. Cebri Sat : zerinde haciz veya ipotek kayd bulunan borluya ait tanmaz maln borcu tahsil amacyla icra mdrl veya alacakl kamu idaresi kanalyla satlarak, ihale alcs adna tescili ilemidir. Cemaat Vakf : 13/06/1934 tarihli ve 2762 sayl Vakflar Kanunu gereince tzel kiilik kazanm, Trk vatanda gayrimslim cemaatlere ait vakflar. Cins Deiiklii : Bir tanmaz maln cinsinin, yapsz iken yapl veya yapl iken yapsz hale; ba, bahe, tarla vb. iken arsa veya arazi iken, ba bahe vb. duruma dntrmek iin paftasnda ve tapu sicilinde yaplan ilem. Cins Tashihi : Tapu ktnde kaytl bir tanmazn niteliinin deitirilerek kte, baka bir nitelikte tescil edilmesi. Corafi Bilgi Sistemi (GIS) : Her trl corafi referansl bilginin etkin olarak elde edilmesi, depolanmas, gncellenmesi, kullanlmas, analizi ve grntlenmesi iin bilgisayar donanm, yazlm, personel ve yntemlerin organize olarak biraraya toplanmasdr. Corafi Merkeziyetilik : Merkezdeki ynetim kurulularnn taradaki birimlere ve mahalli idarelere karar alma ve bunlar uygulama konusunda az ok yetki vermesidir. Cumba : Trk evlerindeki kafesli kma. algl Kahve : Kahvehane benzeri olup iinde alg alnarak elence yaplan yer. alma andaki Nfus : Fiil alma a olarak kabul edilen 15 60 veya 18 65 yalar arasnda olan insanlar. alma Gc Kayb ( Gremezlik) : Herhangi bir kaza, hastalk veya sakatlk sebebiyle, malulln ortaya kmas ve benzer meslek eitim, bilgi ve yeteneklere sahip baka bir salkl sigortalnn kazancnn ok altnda bir gelir elde edebilme durumudur. alma Hayat ( Yaam) : nsann, ilk defa bir i sahibi olma (alma) istei ile balayp, aktif alma srecinden emeklilie kadar devam eden sre. ap : Zilyetliinde arsa veya arazi bulunan vatandalarmzn, Belediyemize veya zel sektre mracaat ederek, arsa veya arazisinin snr noktalarn Harita Mhendislerine gstermek suretiyle, Harita Mhendislerince llerek izimi yaplan ve Belediye Harita Mdrlnce onanan, zerinde arsa ya da arazinin llerinin, snr nokta koordinatlarnn, zilyedin adresinin ve dier bilgilerin bulunduu bir belgedir. apraz letiim : Bir rgtn farkl birimleri ve blmleri ile farkl hiyerarik dzeylerdeki kiiler arasnda gerekleen iletiim. ardak : stne sarmakl aa veya iek sarlarak yaplm kafesli glgelik. ayr: Taban suyunun yksek bulunduu veya sulanabilen yerlerde biilmeye elverili, yem retilen ve genellikle kuru ot retimi iin kullanlan yer. at : Yaplarn zerini, akntl bir tarzda rtecek malzemeyi tamak zere yaplan iskelet.

13

at Eimi : at ile binann yan duvar arasnda meydana gelen a. at Kat : Binalarda at ile son normal kat arasnda yaplan kat. ay Bahesi : Ak veya kapal bir mekanda oturarak ay, kahve, nargile ve benzeri alkolsz ikilerin iildii yer. ek : Bir bankaya hitaben yazlm ve yasada belirlenen hkmlere gre dzenlenmi bir deme arac. ekme Kat : Bir binann son kat zerine yaplan, cepheden geriye ekilmi kat. ereve Anayasa : Sadece genel ilkeleri ortaya koyup, bunlarn uygulanma biimlerini kanunlara brakma amac gden anayasa. evre : 1) Bir varln bant kurduu kendi dndaki varlklarn tm. 2) Hayatn gelimesine etki yapan, doal, toplumsal kltrel vb. d faktrlerin btnl. 3) Sosyal politikalar asndan; hava, toprak, su, bitki ve hayvan varl ile doal ve tarihsel zenginliklerin tm. evre Denetimi: evre Denetimi Ynetmelii 5 inci maddesinde saylan kurulu ve iletmelerin faaliyetlerinin evre Kanunu ve bu Kanuna dayanlarak yrrle giren ynetmeliklere uygunluunu salamak iin, bu mevzuatn yetkili klm olduu kurum ve kurulularla ibirlii ve koordinasyon salanarak, faaliyetlere ilikin bilgilerin tarafsz bir ekilde toplanmasn, deerlendirilmesi, rapor haline getirilmesi ve ilgililere bildirilmesi. evre dzeni plan: evre Dzeni Plan, il btnnde ve yerel kalknma ekseninde hazrlanan; fiziki, sosyal ve ekonomik gelimeye; ana ulam, altyap, yatrmlar ve yerlemelere dair genel arazi kullanm ve gerektiinde yer seimine; ve ayrca, doal, tarihi ve kltrel kaynaklarn korunmas ve gelitirilmesine dair strateji ve kararlarn bu Kanun amac dorultusunda belirlenmesi, srdrlebilir ve planl bir biimde gerekletirilmesine ynelik, idareler ve disiplinler aras uyumu da salayan, uygulama ara ve programlarna sahip kapsaml rapor ve eklerinden oluan plandr. evre dzenleme projesi: ren yerlerinin arkeolojik potansiyelini koruyacak ekilde, denetimli olarak ziyarete amak, tantmn salamak, mevcut kullanm ve dolamdan kaynaklanan sorunlarn zmek, alann ihtiyalarn ada, teknolojik gelimelerin gerektirdii donatlarla gidermek amacyla her ren yerinin kendi zellikleri gz nne alnarak hazrlanacak 1/500, 1/200 ve 1/100 lekli dzenleme projeleri. evre Kirlilii: nsanlarn her trl faaliyetleri sonucu, havada, suda ve toprakta meydana gelen olumsuz gelimelerle ekonomik dengenin bozulmas ve ayn faaliyetler sonucu ortaya kan koku, grlt ve atklarn evrede meydana getirdii arzu edilmeyen sonular. evre Korunmas: Ekolojik dengenin korunmas, havada, suda, toprakta kirlilik ve bozulmalarn nlenmesi ve evrenin iyiletirilmesi iin yaplan almalarn btn) evre sal: nsan salnn evredeki fizik, kimyev, biyolojik, sosyal ve psikososyal faktrlerle tespit edilen yaam kalitesi. evre Temizlik Vergisi : Belediye Gelirleri Kanununa gre Belediye snrlar ve mcavir alanlar iinde bulunan ve belediyelerin kat atk toplama ile kanalizasyon 14

hizmetlerinden yararlanan konut, iyeri ve dier ekillerde kullanlan binalardan bu hizmetler karl alnan vergidir. evresel Durum Deerlendirme Raporu : evresel Etki Deerlendirmesi Ynetmeliinin ilgili hkmlerine uymadan iletmeye gemi mevcut faaliyetler iin gerekli evresel nlemlerin alnmasn salamak amacyla hazrlanan teknik rapor. evresel Etki Deerlendirmesi (ED) : Gerekletirilmesi planlanan projelerin evreye olabilecek olumlu ya da olumsuz etkilerinin belirlenmesinde, olumsuz yndeki etkilerin nlenmesi ya da evreye zarar vermeyecek lde en aza indirilmesi iin alnacak nlemlerin, seilen yer ile teknoloji alternatiflerinin belirlenerek deerlendirilmesinde ve projelerin uygulanmasnn izlenmesi ve kontrolnde srdrlecek almalar. evresel Etki Deerlendirmesi Sreci : Gerekletirilmesi planlanan projenin evresel etki deerlendirmesinin yaplmas iin 8 ve 16 nc maddelerde belirtilen bavuru ile balayan ve iletme sonras almalarn uygun hale geldiinin belirlenmesi ile sona eren sre. : Genellikle dalarn yamalarnda biriken karlarn kendiliinden veya tetikleyici bir etki sonucunda aniden ve byk bir hzla harekete geip akmasdr. kma : Bir binann st katlarndan darya doru taan blm. ifti : Zirai iletmeleri ileten gerek kiiler. ocuk baheleri: 0-5 ya grubunun ihtiyalarn karlayacak alanlardr. Bitki rts ile ocuklarn oyun iin gerekli ara gerelerinden bfe, havuz, pergole ve genel heladan baka tesis yaplamaz. ocuk Yuvalar : 0 12 ya aras ocuklarn beden, eitsel, psiko-sosyal geliimlerini, salkl bir kiilik ve iyi alkanlklar kazanmalarn salamakla mkellef (ykml) yatl sosyal hizmet kurulular. knt Blgesi: Bir kentin merkezinin toplumsal ve ekonomik etkenlerle gelimesi engellenen, tanmazlar srekli olarak deer yitiren, yoksulluk yuvas nitelii kazanmaya yz tutmu blm. knt Depremi : Yer altndaki boluklarn (maara), kmr ocaklarnda galerilerin, tuzlu arazilerdeki boluklarda tavan blokunun kmesi ile oluan depremlerdir. Hissedilme alanlar yerel olup enerjileri azdr, fazla ykma neden olmazlar. Byk heyelanlar ve gkten den meteorlarn da kk sarsntlara neden olduu bilinmektedir. Datm Cetveli: Her imar adas iin ayr olarak dzenlenen ve bu dzenleme sonucu meydana gelen parsellerin, hangi kadastro veya imar parsellerinden, nasl olutuunu, kadastro ve imar parsellerinden alnan dzenleme ortaklk payn, gerektiinde malikin muvafakati ile terk edilen alanlar ve kamulatrlan alanlarn miktarlarn gsteren cetveldir. Damga Vergisi : 488 sayl Damga Vergisi Kanununa ekli (1) sayl tabloda belirtilen tapu ilemlerinden tahsil edilen vergidir.

15

Dantay : dari mahkemelerce verilen ve kanunun baka bir idari yarg merciine brakmad karar ve hkmlerin son inceleme mercii ve kanunla gsterilen belli davalara da ilk ve son derece mahkemesi olarak bakan bir yksek yarg organ. Dans Salonu/Disko/Diskotek : Dans etmek amac ile alan, mzikli, ikili veya ikisiz elence yeri. Dava Hakk : Bir kimsenin devletin bamsz ve tarafsz yarg organlarna, yani mahkemelere bavurarak hakknn elde edilmesi. Davac : Mahkemeye bavurarak dava aan taraf. Daval : Davac tarafndan kendisine kar dava alan kii. Defi : Davalnn borcunu, zel bir nedenden dolay yerine getirmekten kanmasna olanak veren hak. Defterdar : Devletin gelir ve giderlerini tutan grevli. Deklarasyon : Kamuoyuna bir konunun duyurulmas iin yaplan aklama, bildiri, deme. Dekorasyon : Yaplarn iinde veya dnda uygulanan bezeme ii. Demografi : nsan topluluunun belirli niteliklerini len bilim dal. Demokratik Devlet : Halkn devlet ynetimine katlmas temeline dayanan devlet dzeni. oulcu, katlmc, parlamenter rejime dayal kamusal ynetim biimi. Deniz Haritalar : Uluslararas Hidrografi Tekilatnca belirlenen esaslar kapsamnda, gemi seyrinde kullanlmak zere retilen haritalar. Deprem : Genellikle bir fay krlmas sonucunda ortaya kan sismik enerjinin yaratt yer sarsnts. Deprem Tehlikesi : Can ve mal kaybna, yaralanmalara, sosyal ve ekonomik dengelerin bozulmasna veya evresel zararlara sebep olan yerkabuu hareketlerinin tabii sreci veya bunu etkileyen doal etmenler. Derece Ykselmesi : Snf ierisinde, grevin nem ve sorumluluunun art ile ayarl ykselme adm. Dernek : Kazan paylamak dnda bir amala en az yedi gerek kii ile kurulan kii topluluu niteliinde zel hukuk tzel kiileridir. Devre Mlk : Mesken olarak kullanlmaya elverili bir yap veya bamsz blmn ortak maliklerinden her biri lehine bu yap veya bamsz blmden yln belli dnemlerinde (devreler halinde) mterek mlkiyet payna bal olarak yararlanlmak zere kurulan bir irtifak hakk. Deneme izni: Gayrishh messeselerde onayl projelerine gre yaplan messesenin, planlanan ekilde alp almadnn ve doal kaynaklarn kirlenmesini nlemek iin alnan tedbirlerin yeterli olup olmadnn tespiti iin yetkili idarenin izni ve denetimi altnda belirli bir sre deneme mahiyetindeki faaliyetlere verilen geici izin. Denetim komisyonu: l ve ile belediyeleri ile nfusu 10.000'in zerindeki belediyelerde, belediye meclisinin her ocak ay toplantsnda, belediyenin bir nceki yl 16

gelir ve giderleri ile hesap ve ilemlerinin denetimi iin kendi yeleri arasndan gizli oyla ve ye says ten az beten ok olmamak zere oluturduu komisyondur. Komisyon, her siyas parti grubunun ve bamsz yelerin meclisdeki ye saysnn meclis ye tam saysna oranlanmas suretiyle oluur. D denetim: Kamu kurum ve kurulularnn hesap verme sorumluluu erevesinde btn faaliyet, karar ve ilemlerinin, kurumsal ama, hedef ve plnlara ve kanunlara uygunluk ynnden incelenmesi ve sonularnn deerlendirilmesidir. D Grlt Seviyesi: Yaplarn dnda, d duvarlardan bir metre uzaklkta llm veya hesaplanm grlt seviyeleridir. Dier kamu grevlileri: Hkimler ve savclar ile bu meslekten saylanlar ve kadrolu veya szlemeli olarak istihdam edilen retim elemanlar, subay ve astsubaylar, uzman erba ve uzman jandarmalar. Dner sermayeli kurulu: l zel idaresi veya belediyeye bal olarak kurulan ve bu idarelerin btesinden desteklenmekle beraber, kendi iletme faaliyetlerinden de gelir elde eden ticari kurulular. Disiplin Cezalar : Kamu hizmetlerinin gerei gibi grlebilmesi iin grevliler hakknda uygulanan cezalar. Disiplin Cezas : Personelin grevleriyle ilgili kusurlu hareketleri halinde verilmesi gereken idar ceza. Doal sizlik Oran : Cari gerek cret dzeyinde alma arzusunda olmayanlar ve gnll olarak ilerini deitirenleri kapsayan bir oran. Dorudan temin: lgili Kanunda belirtilen hallerde ihtiyalarn, idare tarafndan davet edilen isteklilerle teknik artlarn ve fiyatn grlerek dorudan temin edilebildii usul. Dokman : Kuruluta yrtlen faaliyetlerin, takip edilen ilerin kaydedildii yazl belgeler. Dolayl Vergi : Tketim mallar araclyla alnan vergiler, kanuni mkellef tarafndan denmekle beraber daha sonra piyasa mekanizmas kanalyla bakalarna yanstlan vergilerdir. Dolaysz Vergi : Dorudan doruya vergi ykmlsnden alnan vergiler. Dolgu: Kara ve su alanlarn birlikte iine alan, ounlukla kalc olarak ina edilen bir yap trdr. Dzenleme Ortaklk Pay Oran: Bir dzenleme sahasnda tespit edilen dzenleme ortaklk pay miktarnn, bu saha iindeki kadastro veya imar parsellerinin toplam yzlm miktarna orandr. Durum Analizi : 1) Kurumun, Neredeyiz? sorusuna cevap arama almasdr. 2) Kurumun i ve d evre artlarn ve ilgili taraflarn grlerini gsterir, fotorafn ayrntl ve net olarak ekilmesi ve deerlendirilmesidir. Duyarl Yreler : evresel etkilere kar biyolojik, fiziksel, ekonomik, sosyal ve kltrel nitelikli zellikleri ile duyarl olan veya mevcut kirlilik yk evre ve halk 17

saln bozucu dzeylere ulat belirlenen yrelerle, lkemiz mevzuat ve taraf olduumuz uluslararas szlemeler uyarnca korunmas gerekli grlen alanlar. Dn Salonu : Dn ve elence amac ile faaliyet gsteren, kapal veya ak olarak dzenlenmi yer. Dz at : Eimi yatay ile 10 derece arasnda olan at. Dzeltici Faaliyet : 1) Meydana gelen herhangi bir problem sonras bu problemin tekrarlanmamas ynnde yaplan iyiletirme faaliyeti. 2) Performansn istenilen dzeye ulamas iin rgtsel uygulamalarn deitirilmesi ya da dzenlenmesidir. Dzenleme Ortaklk Pay: Dzenlemeye tabi tutulan yerlerin ihtiyac olan yol, meydan, park, yeil saha, genel otopark gibi umumi hizmetlere ayrlan ve tescile tbi olmayan alanlar ile cami, karakol yerleri ve ilgili tesisler iin kullanlmak zere, dzenleme dolaysyla meydana gelen deer artlar karlnda dzenlemeye tbi tutulan arazi ve arsalarn, dzenlemeden nceki yzlmlerinden dlebilen miktar ve/veya zorunlu hallerde malikin muvafakati ile tespit edilen karl bedel. Dzenleme Sahas: Snr tespit edilerek, dzenlenmesine karar verilen sahadr. Dzenleme Snr: Dzenlenecek imar adalarnn imar plnna gre yol, meydan, park, genel otopark, yeil saha gibi umumi hizmetlere ayrlan ve tescile tbi olmayan alanlar ile cami ve karakol yerlerini evreleyen snrdr. Dzenleyici Etki Analizi: Yeni dzenlemeler yaplmas veya yeni bir birim oluturulmas ihtiyac ile karlaldnda, bunlarn kamu ynetiminde ve halkn hayatnda meydana getirecei etkilerin aratrlmasdr. darenin dzenleme faaliyetinden doacak bu etkilerin sistematik olarak incelenmesini ve bu inceleme sonucunda ortaya kacak verilerin karar alclara iletilmesini ihtiva eden dzenleyici etki analizi, dzenlemenin ieriine ve trne gre fayda-maliyet analizi, maliyet-etki analizi, maliyet deerlendirmesi ve fayda deerlendirmesi gibi yntemlerle gerekletirilebilir. Dzenli Depolama: Tbb atklarn su, toprak ve hava ortamna zarar vermeyecek ekilde jeolojik, hidrolojik, statik, hijyenik ve estetik adan ve evreyi kirletmeyecek ve insan salna zarar vermeyecek ekilde ilgili mevzuatlarca ngrlen her trl nlemin alnd sahalarda depolanmas. Dzenlilik denetimi: Mali denetim ve uygunluk denetiminidir. Elektronik Belediye (E-Belediye): Belediye ynetimi ile yerel ynetim hizmet ve faaliyetlerinde enformasyon teknolojilerinin kullanm, vatanda ve iletmelere internet zerinden etkin bir biimde hizmet sunumu, kurum ii birimlerin bilgisayar alar ile entegrasyonu ve ilgili d birimlerle a zerinden iletiimin salanmasdr Ebadl Kroki: Ada veya parsellerin paftas zerinden alnan veya daha nce tespit edilmi olan llerinin yazl olduu kroki. Ecrimisil: bir maln kullanlmasndan doan yararlarn para lleriyle takdiri. Elence Vergisi : Belediye Gelirleri Kanununa gre belediye snrlar ve mcavir alanlar iinde yer alan elence iletmelerinin faaliyetlerinden alnan vergi.

18

Ek denek : Bte tertibi bulunduu halde ihtiyaca yetmeyecei anlalan denee, btenin dier tertiplerindeki deneklere dokunmadan yaplan ilave. Ekoloji : Canllarn birbirleriyle ve evreleriyle iliki ve etkileimlerini inceleyen bilim dal. evre bilimi. Bu bilim dal ile uraanlara ise ekolojist denir. Ekolojik Denge: nsan ve dier canllarn varlk ve gelimelerini srdrebilmeleri iin gerekli olan artlarn btnn. Ekonomik Analiz: Sosyal fayda analizinin gelir dalmna etkisinin deerlendirilmemesi durumunda, yaplan analize ekonomik analiz denilmektedir. Ekonomik Snflandrma : Kapsama dahil kamu idarelerinin gelir ve giderlerinin trleri itibaryla snflandrlmas. Ek denek: Tertibi btede bulunup yetersizliinden dolay ilave olarak alnan denektir. Elektrik ve Havagaz Tketim Vergisi : Belediye Gelirleri Kanununa gre belediye snrlar ve mcavir alanlar iinde, Elektrik ve Havagaz Tketiminden alnan vergi. Elektronik Belediye (E-Belediye) : Belediye ynetimi ile yerel ynetim hizmet ve faaliyetlerinde enformasyon teknolojilerinin kullanm, vatanda ve iletmelere internet zerinden etkin bir biimde hizmet sunumu, kurum ii birimlerin bilgisayar alar ile entegrasyonu ve ilgili d birimlerle a zerinden iletiimin salanmas. Elektronik Posta (@) : e-mail, e-posta. ki ya da daha fazla kullancnn, farkl anlarda birbiri ile bilgisayar a zerinden haberleme arac, ileti. Emek : nsann belli bir amaca ulamak zere giritii hem doal ve toplumsal evresini, hem de kendi kendisini deitiren bilinli alma. Emekli (Tekat) : Yallktan malullkten dolay veya emekli olma artlarn yerine getirip emeklilie ayrlm kii. Emekli kramiyesi : Emeklilie sevk dolaysyla kendilerine emekli sandndan ilk defa emeklilik, adi malullk veya vazife malull ayl balananlardan hizmet sreleri belirli bir yl doldurmu olanlara ve hizmet sresi belirli bir yl doldurmu olanlardan lenlerin dul ve yetimlerin vazife aylklarnn belirli bir kat tutarnda denen ikramiye. Emekli Sand : Memur ve hizmetli statsne sahip devlet personelinin (kamu grevlilerin) sakatlk (malullk), yallk, lm ve hastalk sigortalarn karlayan, bu konularla ilgili kanunlarda ngrlen tm ilemleri yrten, Maliye Bakanlna bal tzel kiilie sahip Sosyal Gvenlik Kurumu. Emeklilik Ya : alanlarn emeklilie ayrlabilmeleri iin art koulan asgar ya haddi. Emisyon : Gaz ya da gaz ve partikl karmlarnn atmosfere verilmesi. Emisyon Envanteri : Belirli bir corafi alanda havaya boaltlan balca hava kirleticilerinin listesi. Listeleme miktar (gn/ton) ve kirlilik kayna gz nne alnarak yaplr.

19

Emisyon Standard : Belli koullarda belli bir kaynaktan yasal olarak boaltlabilen azami kirletici miktar. Boaltm standard olarak da adlandrlr. Emlak : Ev, arsa, bahe vb. tanamayan mal ve mlklerin ortak ad, tanmazlar, gayrimenkul. Emlak Beyan Deeri : Emlak Vergisi kanununa gre genel beyan dnemlerinde tanmaz maliki veya hissedarlar tarafndan belediyelere verilen emlak beyannamelerinde belirtilen deerdir. Emlak vergisi: Konusu bina ve arazi olup, bu bina veya arazi malikinin, intifa hakk sahibinin, her ikisi de yoksa malik gibi tasarruf eden kimsenin, bina ve arazinin deeri esas alnarak kanunda belirtilen oranlara gre dedii vergi. Empati : Bir kiinin kendisini karsndaki kiinin yerine koyarak, olaylara onun bak asyla bakmas, o kiinin duygularn ve dncelerini doru olarak anlamas, hissetmesi ve bu durumu ona iletmesi sreci. Emsal: Bkz: Kat Alan Kat Says (KAKS) Encmen: Belediyenin yrtme organ olup, Belediye encmeni, belediye bakannn bakanlnda; a) l belediyelerinde ve nfusu 100.000'in zerindeki belediyelerde, belediye meclisinin her yl kendi yeleri arasndan bir yl iin, gizli oyla seecei drt ye ile biri mal hizmetler birim amiri olmak zere belediye bakannn her yl birim amirleri arasndan seecei drt yeden, b) Dier belediyelerde, belediye meclisinin her yl kendi yeleri arasndan bir yl iin gizli oyla seecei ye ile biri mal hizmetler birim amiri olmak zere belediye bakannn her yl birim amirleri arasndan seecei yeden oluur. Endstri Blgesi: Uygun grlen alanlarda sanayi tesislerinin yaplmasn salamak, kentlemeyi ynlendirmek, evre sal problemlerini nlemek, bilgi ve biliim teknolojilerinden yararlanmak, imalat sanayi trlerinin belirli plan dahilinde yerletirilmeleri ve gelitirilmelerini salamak, tarmsal alanlarn sanayide kullanlmalarn disipline etmek, mali kaynak israfna sebep olmadan mterek alt yap tesisleri ile evre kirliliini nlemek amacyla snrlar belirli arazi paralarnn gerekli alt yap hizmetleri ihtiyacna gre tayin edilecek sosyal tesisler ve teknoparklarla donatlp planl bir ekilde ve belirli sistem dahilinde sanayi iin tahsis edilmesi ile oluturulan ve ilgili mevzuat hkmlerine gre iletilen, mal ve hizmet retilen, Bakanlar Kurulu Karar ile ilan edilen blge. Enfekte Atk: Hastalk etkenleri bulam veya bulamas muhtemel her trl insan dokusu organlar, idrar kaplar, kan veya plasenta bulam atklar, bakteri kltrleri, intaniye ve acil servis atklar, yemek atklar, bakteri ve virs tutucu hava filtreleri, dk ve bunlara bulam eyalar, aratrma amac ile kullanlan deney hayvanlarnn leleri ile karantinadaki hastalarn atklar. Engelli : Baz zeliklerinden ya da toplumun sosyo-ekonomik koullarndan kaynaklanabilen nedenlerle, toplumsal yaamda yer alp, uyum gsterebilmelerinde bir snrllk ya da olanakszlk bulunan kii.

20

Ergonomi : alann fiziksel zellikleri ile iin fiziksel ortam arasndaki etkileimin ve uyumun incelenmesi. Erken Uyar : Afet riskini engellemek veya bu riskleri azaltma iin ya da afete daha etkili mdahaleye imkan verecek zamanlamayla gerekli bilgilerin, belirlenmi kurumlar tarafndan topluma duyurulmas. Esasl Tadilat : Yaplarda tayc unsuru etkileyen ve(ya) inaat alann ve ruhsat eki projelerini deitiren ilemlerdir. Esasl tadil, ruhsata tabidir. Esasl Tamir ve Tadil : Tayc unsurlar etkileyen veya brt inaat alann ve kullanm amacn deitiren ilemler. Eskalasyon : Yksek enflasyon nedeniyle girdi fiyatlarnda grlen hzl artlarn sabit birim fiyatlarla ihalenin gerekletirilmesini engelledii iin bavurulan bir yol. Eskalasyon, fiyat fark anlamnda da kullanlmakta. Etap alan: Yenileme alan ierisinde belirlenecek alt alanlar. Etap proje ve program: Yenileme alan iindeki etap alanlarnda yaplacak projelendirme ve uygulamalarn ncelik sralamas ve zamanlamasnn belirlendii program. Esasl Tadilat: Yaplarda tayc unsuru etkileyen ve/veya inaat alann ve ruhsat eki projelerini deitiren ilemlerdir. Esasl tadil, ruhsata tabidir. Esnaf : ster gezici, ister bir dkkan veya bir sokan belli bir yerinde sabit olsun, iktisadi faaliyeti nakdi sermayeden ziyade bedeni almasna dayanan ve kazanc ancak geimini salamaya yetecek derecede az olan sanat ve ticaret sahipleridir. Esnaf Kefalet Kooperatifleri : Trk esnaf ve sanatkrlarnn, finansman ihtiyacn, dolayl dolaysz biimde karlamak zere tesis edilen, Ticaret Bakanl ve bir devlet bankas olan Trkiye Halk Bankasnn denetimi altnda faaliyet gsteren kooperatifler. Esnek alma : in nitelii ve yapsna gre, gerek alma zamanlar, gerekse mekn kullanm asndan, alan insana, i hukuku dzenlemeleri veya iverenin msamahas erevesinde, alma hayatnn dzenlenmesine ynelik verilen standart d uygulama biimleri. Etkilenme blgesi: 2960 sayl Boazii Kanununa gre, ngrnm ve geri grnm blgeleri dnda 22/07/1983 tarihli ve 1/5000 lekli nazm plannda gsterilen ve Boazii sahil eridi, ngrnm ve geri grnm blgelerinden etkilenen blgedir. Etkinlik: Bir iletmenin veya rgtn tanmlanm amalarna ve stratejik hedeflerine ulamak amacyla gerekletirdikleri faaliyetlerin sonucunda, bu hedef ve amalara ulama derecesini belirleyen bir performans boyutudur. Kurumun amalarna ve hedeflerine ulam derecesi olduu iin de aslnda etkinlik, toplam performans gstergesidir. Etnik Ayniyet : Bir etnik gruba sempati beslemek, manev yaknlk hissetmek veya onun yesi olduunu dnmek.

21

Etnik Farkllk : Bir grubun, dierlerinden farkl kltrel, din ve/veya rk zellikleri. Etnik Grup : Farkl kltrel kimlii sebebiyle baz toplumlarda sistematik olarak ayrmclkla karlaan grup. Sosyal olarak mterek milliyet ve bazen ortak rk kkeni ynnden belirlenen ve toplum iinde hkim ve sayca fazla olan gruptan, zellikleri itibariyle ayrlan herhangi bir tabaka veya kategori grubu. Esasl Tamir ve Tadil: Tayc unsurlar etkileyen veya brt inaat alann ve kullanm amacn deitiren ilemlerdir. Ev: Yanz bir ailenin oturabilecei biim ve byklkteki konut. Ev Kadn : Bir karlk ve menfaati olmakszn, ou zaman benimseyerek, balca ev ilerini yapan, alma hayatnda aktif olarak bulunmayan ve bu ynyle dorudan ekonomik faaliyetlerde bulunmayan kadn. Evde Bakm : Bakma muhta yallarn, fizik-ruh-zihn zrllerin veya akut ve kronik hastalarn, iinde yaadklar meskenlerde bakmlarna ynelik aile fertleri tarafndan (dahil) veya sosyal bakm hizmetleri sunan kurum ve kurulularn profesyonel bakc uzmanlar veya salk ekibi tarafndan (haric) yrtlen hizmetlerin btn. Evde Yal Bakm : Yal ve bakma muhta insanlara, benimsedikleri ve kendilerini rahat hissettikleri sosyal evre ve kendilerine ait meknlarda, aile fertleri ve/fakat ou kez profesyonel bakm rgtlerinin destei yardm ile gerekletirilen bakm hizmetleri. Evlendirme Memuru : Evlendirme ilemini yapmaya yetkili memur. Evrak : Eski dilde varak (kat)'n oulu. Evsel Nitelikli Atklar : nitelerden atlan, ancak, enfekte olmam mutfak at, bahe at, bro at, ambalaj malzemeleri, ie ve benzeri malzemelerden oluan atklar. Faaliyet raporu. Belediye bakannn, Kamu Mal Ynetimi ve Kontrol Kanununun 41 inci maddesinin drdnc fkrasnda belirtilen biimde; stratejik pln ve performans hedeflerine gre yrtlen faaliyetleri, belirlenmi performans ltlerine gre hedef ve gerekleme durumu ile meydana gelen sapmalarn nedenlerini ve belediye borlarnn durumunu aklad rapordur. Faaliyet raporunda, bal kurulu ve iletmeler ile belediye ortaklklarna ilikin sz konusu bilgi ve deerlendirmelere de yer verilir. Faaliyet raporu mart ay toplantsnda belediye bakan tarafndan meclise sunulur. Raporun bir rnei ileri Bakanlna gnderilir ve kamuoyuna da aklanr. Fakirlik Belgesi : Trkiye Cumhuriyetinde muhtarlk tarafndan menkul ve gayri menkul mal olmayan, her hangi bir sosyal gvenlik kurumundan maa almayan ve ancak bakalarnn yardm ile geinebilen yardma muhta kiilere verilen belge. Fay : Yer kabuundaki gerilme veya skmalar sonucunda tabakalarda, iki tarafn birbirine gre hareket etmesi biiminde meydana gelen krlma hatt. Faydalanma lkesi : denen vergi ile yararlanlan kamu hizmetleri arasnda karlkl bir iliki kuran bir ilkedir.

22

Fazla alma : Kanunda yazl koullar erevesinde, haftalk krk be saati aan almalar. Federal Sistem : Federe devletler ya da eyaletlerden oluan devlet ynetim biimi. Federasyon : Ayn i kolunda ve o i kolu ile ilgili ikollarnda mevcut sendikalardan en az ikisinin bir araya gelmeleri suretiyle kurulan st kurulular. Fek : Terkin. Fek etmek: Terkin etmek. Fen adamlar: Yap, elektrik tesisat, shhi tesisat ve stma, makine, haritakadastro ve benzeri alanlarda mesleki ve teknik renim veren en az lise dengi okullardan mezun olmu veya lise mezunu olup, bir retim yl sreyle bakanlklarn am olduu kurslar baaryla tamamlam olanlar ile 3308 sayl raklk ve Meslek Eitimi Kanununa gre ustalk belgesine sahip olan elemanlar. Fenni Mesul: Proje mellifleri kendileri olsun veya olmasn, yapnn yrrlkteki kanun, imar plan, ilgili ynetmelik hkmleri, Trk standartlar, bilimsel kurallar, teknik artnameler, fen, sanat ve salk kurallarna ve tm mevzuat hkmlerine uygun olarak dzenlenen ruhsat eki projelerine gre gerekletirilmesini, aldklar eitime gre denetleyen ve ilgili idareler ile yesi olduklar odalarna kar sorumlu olan ilgili meslek mensuplar. Feragat : Bir haktan bedelli veya bedelsiz vazgeme, bir ey istememek. Tok gzllk. Fera : Bir mlk bakasna brakma, bakasnn stne geirme. Fera Verme : Gayrimenkul malikinin mlkiyet hakkn devretmek veya zerinde bakas lehine bir hak kurmak amacyla tapu sicil mdrlne gelip, dzenlenen resmi senedi imzalayarak bakas lehine tescilini istemesi eylemi. Buna fera takriri de denmektedir. Fesh : Bozmak. Hkmsz brakmak, geersiz klmak. Kaldrmak. Fihrist : indekiler ya da katalog. Filiz : Betonarmede, ileride yaplacak eklemeler iin beton dkm srasnda dta braklan demir ularna verilen ad. Finansal Kiralama : Kiralayann, kiracnn talebi ve seimi zerine nc kiiden satn ald veya baka suretle temin ettii bir maln zilyetliini, her trl fayday salamak zere ve belli bir sre feshedilmemek art ile kira bedeli karlnda, kiracya brakmasdr. Finansal kiralama tapu ktne erh edilir. Fiyat Analizi : naata ilikin birim maliyetlerinin hesaplanmas ilemine verilen ad. Bu ilemde iilik, makine, tat, ara ve gerelerin miktar ve tutar saptanr. Fizibilite : Yapabilirlik, uygulanabilirlik. Karmak, byk projelerin gerekletirilmesinden nce, uzun ve kapsaml aratrma ve plnlama almalar. Flora : Bir jeolojik dnem ya da yre ile ilgili bitki yaam. Form : zerine veri girii yaplmas amacyla eitli ortamlarda hazrlanm belge.

23

Fotogrametrik Harita : Uak veya uydu ile ekilen kymetlendirilmesi sonucu oluan, arazinin eimini de gsteren haritalar. Frekans : Birim zamanda meydana gelen olay veya hareket says.

fotoraflarn

Fuar/Panayr : Belirli yer ve zamanlarda geici olarak kurulan, tantm veya sat iin eitli mal veya hizmetlerin sergilendii, iinde lunapark gibi oyun ve elence amal tesislerin bulunduu, sirk, tiyatro, mzik gibi gsterilerin yapld yer. Fuzuli agil : Kusuru aranmakszn kendisine ait olmayan ve sahibinin de rzas veya muvafakati bulunmayan bir maln zilyedliini eline geiren, elinde tutan veya her ne ekilde olursa olsun bu maldan tasarrufta bulunan kimseler. Gabari : Kimi eyaya verilmesi gereken boyutlar, yan grn izmeye, hazrlamaya ya da denetlemeye yarayan rnek anlamna gelmektedir. Galeri: Doalgaz ve elektrik hatlar harici dier alt yap tesislerinin ayn gzerghtan getii ortak sistemi. Gayrimenkul: Bir yerden bir yere tanmas olanaksz (tanmaz) mal. Gayri shhi messeseler: Faaliyeti srasnda evresinde bulunanlara biyolojik, kimyasal, fiziki, ruhi ve sosyal ynlerden az veya ok zarar veren veya vermesi muhtemel olan ve doal kaynaklarn kirlenmesine neden olabilecek tesisler. Gazino : Sahne sanatlarnn alabildii, kapal veya ak mekanda faaliyet gsteren, yemekli, mzikli, ikili veya ikisiz elence yeri. Gecekondu: mar ve yap ilerini dzenleyen mevzuata ve genel hkmlere uyulmadan, kendisine ait olmayan arazi veya arsalar zerinde, arsa sahibinin rzas alnmadan yaplan ruhsatsz yaplara denir. Geici Depolama: Atklarn bertaraf alanna tanma ve bertarafndan nce, nite iinde ina ettirilen birim ve konteynerlerde depolanmas. Geici Kabul : Bir inaatn tamamen bitmemi bile olsa mal sahibi tarafndan ngrlen amaca uygun olarak kullanlmak istendii dzeye ulatn, tasarmc veya proje yneticisi veya her ikisinin belgeledii tarih. Geici Olarak Grevden karlma : Personelin, kadrosu sakl kalmak suretiyle, bir aydan alt aya kadar aylksz olarak geici sre ile grevinden karlmasdr. Geici personel: htiya duyulan geici ve sreli hizmetlerde Devlet Personel Bakanl ve Maliye Bakanlnca mtereken belirlenen sre, cret ve adet snrlar ile dier esas ve usuller erevesinde szleme ile altrlan ii saylmayan personeldir. Geici Teminat : Yklenicinin mal sahibi tarafndan, ihale evraknda tanmlanan ii, teklif fiyat ile gerekletirmek hususunda szleme taahhdn yerine getirmemesi halinde, bir sigorta kuruluunun mal sahibine teminat miktarn deyeceini bildiren beyan. Geici tescil: Halen varolup da uyumazla neden olan ayni haklarn korunmas amacyla tapu ktne yaplan tescil. Geit hakk: Bir tanmaz zerinden baka bir tanmaz malikinin geebilmesi iin kurulan bir ayni hak. 24

Gelime Alan: Bkz: nkiaf Alan Gelir : Haslat. Genellikle varlk veya hizmet satlarndan, faiz, kira v.b den elde edilen nakit veya dier aktiflerin brt tutar. Gelir kesin hesap cetveli: Gelir tahminleri, o yla ait gerekleen gelir, gemi yllardan gelen gelir art ve gelecek yla devreden gelir artnn yer ald cetvel. Genel Bte Vergi Gelirlerinden Alnan Pay : Belediyelere ve l zel darelerine Genel Bte Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakknda Kanuna gre, genel bte vergi gelirleri tahsilat toplam zerinden, belediye ve il zel idareleri iin ayrlan pay. Genel dare Hizmetleri Snf : 657 sayl Devlet Memurlar Kanununun kapsamna giren kurumlarda ynetim, yrtme, bro ve benzeri hizmetleri gren ve dier snflara girmeyen memurlar kapsayan hizmet snf. Genel Ynetim Kapsamndaki Kamu dareleri : Uluslararas snflandrmalara gre belirlenmi olan, merkez ynetim kapsamndaki kamu idareleri, sosyal gvenlik kurumlar ve mahall idareler. Genelge : st bir makamn, ynetimi ya da gzetim ve denetimi altndaki makam ve kiilere ynelik, kurallarn uygulanmasnda yol gsteren gr ve buyruu. Gerek Kii : nsan. Her hangi bir kurum deil, bir insan olarak kiinin kendisi. Geri Dnm : Atklarn bir retim prosedrne tabi tutularak, orijinal amal ya da enerji geri kazanm hari olmak zere, organik geri dnm dahil dier amalar iin yeniden ilenmesi. Geri grnm blgesi: 2960 sayl Boazii Kanununa gre, ngrnm blgesine bitiik olan ve 22/07/1983 tarihli 1/5000 lekli nazm plannda gsterilen corafi blgedir. Geri Kazanm : Tekrar kullanm ve geri dnm kavramlarn da kapsayan; atklarn zelliklerinden yararlanlarak iindeki bileenlerin fiziksel, kimyasal veya biyokimyasal yntemlerle baka rnlere veya enerjiye evrilmesi. Getto : Bir kentin, herhangi bir aznlka yerleilen, genelde kt koullarn hakim olduu, mahrumiyet blgeleri. Gda Katk Maddeleri : Gda maddelerine dayankllk, ekicilik, kvam, tat yada hazrlama kolayl salamak iin, hazrlanmalar ya da ilenmeleri srasnda zellikle katlan maddeler. Gider : Gelir elde etmek amac ile yaplan aktif tkenmeleridir. Aktifte (varlklarda) bir azalmay ifade eder. Gider kesin hesap cetvel: Bte ile verilen denek, yl iinde eklenen denekler, yl ierisinde gerekletirilen giderler, yl iinde denen veya emanete alnan giderler, mali yl sonunda kalan bor, kullanlmayp iptal edilen denek artnn yer ald cetveldir. G : Fizik veya coraf hareketlilik. Bir yerleim biriminden, bir siyas snr olan toprak parasndan baka bir yerleim yerine doru, fert, grup veya kitle hlinde gerekleen bir hareket. 25

Gebe (Ger) : Belirli bir mekanda sabit bir meskende ikamet etmedikleri iin, yurt iinde adr, hayvan, binek ve dier vastalarla mevsim ve iklimlere gre yer deitiren insan topluluu. Gebelik : Sabit bir mekana yerlemeyip, iklim ve corafi artlara bal olarak daha avantajl yerleim birimlerine periyodik aralklarla g etme esasna dayal hayat tarz. Ger : Belirli bir otlatma alanna sahip olmayan, yln her mevsiminde aile bireyleri ve hayvanlar ile birlikte baka yerlere geici olarak konaklayarak hayvanclk yapan insanlar. Gmen (Muhacir) : Yaad lkeyi, sosyal, ekonomik ve/veya siyas sebeplerden dolay terk etmek mecburiyetinde kalp, baka bir lkeye yerleen veya yerlemek isteyen kimse. Glet : Genellikle glden kk ve havuzdan byk, doal ya da yapay olarak yaplm su oluumu. Grev Gereklilikleri : Bir iin baar ile yerine getirilebilmesi iin o grevde alacak kiilerden sahip olmalar beklenen minimum kalifikasyon dzeyinin ne olmas gerektiinin belirlenmesi. analizinden elde edilen verilere dayanarak, grev gereklilikleri iin en etkin ekilde yerine getirilebilmesi iin gereken bilgi dzeyi, yetenek, eitim, deneyim, beceri ve sahip olunmas gerekli sertifikalar belirlemektedir. Grev Tanm : sahibinin sorumluluundaki ilerin neler olduunu, bu ileri nasl ve hangi koullar altnda gerekletirdiini ve yapl amacn ifade eden dokmanlardr. Grevden uzaklatrma: Kamu hizmetlerinin gerektirdii durumlarda memurun grevi banda kalmasnda saknca grldnde uygulanan ihtiyati nlem. Grevde ykselme: Memurun grev, yetki, sorumluluk ve cretlerinde art salayacak ekilde ve nceden belirlenmi kurallara uygun olarak daha st bir greve atanmasdr. Grevi ktye kullanma: Kanunda ayrca su olarak tanmlanan hller dnda, grevinin gereklerine aykr hareket etmek suretiyle, kiilerin maduriyetine veya kamunun zararna neden olmaktr. TCK: m: 257 Gtr Bedel : Ayrntl zellikleri ve miktar idarece belirlenen mal alm iinin tamam iin isteklinin teklif ettii toplam bedel. Gtr cret : Bu cret belirli (sabit) bir miktar olup iin gerekletirilmesi iin denen tm dolaysz ve dolayl giderler ile birlikte, genel harcama ve fiili kr ierir. Gravite : ki nesne arasndaki ekim gc, yerekimi. Gravite Deerleri ve Gravimetrik Haritalar : Yerekimi deerleri, gravimetrik ekl sapmas, jeoidondlasyonu ve grevite anomalileri ile bu deerleri gsteren her eit rnler. Grev : ilerin toplu i szlemesi srecinde anlama salanamamas durumunda, toplu olarak retimi ve yrttkleri hizmetleri durdurma eylemidir. Grev, amalarna ve

26

uygulanma biimlerine gre; kar (Uyumazlkta), Hak (Yrrlkteki toplu szlemenin hkm veya hkmlerinin uygulanmamas durumunda), Genel (Tm ikollarnda) ve Dayanma grevi olarak adlandrlr. Grev Ertelemesi : Bakanlar Kurulu'nun "genel salk" ya da "milli gvenlik" gereke gstererek grevleri 60 gn erteleyebilmesidir. Grev Oylamas : Grev ilannn yapld tarihte, ilgili iyerinde aan iilerin grevin yaplp yaplmamas konusunda yaptklar oylama. Grup : Birbirleriyle ilikide bulunan en az iki veya daha fazla kiiden oluan, belirli beklenti ve amalar paylaan insanlar. GSMH: Gayri Safi Milli Hasla. Genellikle bir ylda, bir lkenin sahip olduu kaynaklarla retilen tm tamamlanm mallarn piyasa deeri. retim, gelir ve harcama olmak zere yntemle hesaplanr. GSYH : Gayri Safi Yurtii Hasla. Genellikle bir ylda, bir lke snrlar ierisinde retilen tm tamamlanm mallarn piyasa deeri. GSMHa ii dvizi, kar transferleri, bor faizleri gibi gelir ya da giderlerin eklenmesi ile elde edilir. Gnbirlik Turizm Tesisleri: Kamping ve konaklama nitelerini iermeyen du, glgelik, soyunma kabini, WC, kafe-bar, pastane, lokanta, ayhane, ak spor alanlar, spor tesisleri, golf alanlar, ak gsteri ve elence alanlar, lunapark, fuar, su oyunlar park ve 20 m yi gemeyen sergi ve sat nitelerini ieren yap ve tesislerdir. Grlt Kontrol: Herhangi bir ses kaynandan yaylan grlt niteliine sahip sesleri, kabul edilebilir seviyeye indirgemek, akustik zelliini deitirmek, etki sresini azaltmak, hoa giden veya daha az rahatsz eden bir baka ses ile maskelemek gibi metodlarla zararl etkilerini tam olarak gidermek veya makul bir seviyeye indirme ilemidir. Grlt kontrol; grlt kaynanda, grltnn yayld evrede ve grltden etkilenen kullancda olmak zere elemanda yaplabilir. Grlt Sertifikas: Hava aracnn kard grlt bakmndan Uluslararas Sivil Havaclk Tekilat'nca yaynlanan kriterlere uygun olduunu belirten belgelerdir. Grltye Duyarl Alan ve kullanmlar: Kamu ve zel mlkiyetli arazilerde kurulmu ve iinde yer alan olaylar gerei, istenen seslerin en iyi biimde duyulabildii ve d grltden olan rahatszln en fazla olduu, ksaca i akustiin art kotuu ar sesten korunmas gerekli olan binalardr. Mesela: konut, hastahane, okul, motel, pansiyon, dinlenme tesisleri, tatil ve dinlenme parklar, mezarlk gibi yerler, kendi ilerinde ok ve orta derecede hassas olarak ayrlabilirler. Gtr bedel: Ayrntl zellikleri ve miktar idarece belirlenen mal alm iinin tamam iin isteklinin teklif ettii toplam bedel. Haberleme Vergisi : Belediye Gelirleri Kanununa gre belediye snrlar ve mcavir alanlar iinde Posta Telgraf Telefon iletmesi tarafndan tahsil edilen telefon, teleks, faksimile ve data cretlerinden (tesis, devir ve nakil cretleri hari) alnan vergidir.

27

Haciz: Kesinlemi icra takibinin konusu olan bir alacan denmesini salamak amacyla borluya ait ve haczi caiz bulunan mallara icra mdrlnn el koymas ilemidir. Hafriyat : kaz; kazlar; toprak kazma; toprak karma. Hafriyat Topra : naat ncesinde arazinin hazrlanmas aamasnda yaplan kaz ve benzeri faaliyetler sonucunda oluan toprak. Hak : Hukuken korunan yarar. Hakedi : Tamamlanm i ksmlarnn inaat proje yneticisi tarafndan periyodik biimde denetlenip onaylanmas zerine, bunlarla ilgili szleme tutarnn periyodik olarak mal sahibi tarafndan denmesi. Hakedi Program : Tanm ve maliyetler ile birlikte iilik ve malzemeyi ieren pozlarn toplam szleme bedelini verir. Pozlar yardm ile yklenicilerin hakedileri hesaplanr. Hal: Genellikle gda tr rnlerin satld zeri ak veya kapal ar. Halk denetisi: Ombudsman. Her ilde, mahall idareler ve bunlara bal kurulular ile bu idareler tarafndan kurulan birlik ve iletmelerin, kurum d gerek ve tzel kiilerle ilgili ilem ve eylemlerinden kaynaklanan anlamazlklarn zmne yardmc olmak zere seilen kiidir. Halk denetisi, 657 sayl Devlet Memurlar Kanununun 48 inci maddesinin (A) fkrasnn l, 4, 5, 6 ve 7 nci bentlerinde belirtilen artlar tayan; en az drt yllk yksek retim kurumlarndan mezun ve en az on yl meslek tecrbe sahibi, toplumda saygnl bulunan kiiler arasndan be yl sre ile grev yapmak zere il genel meclisinin te iki ounluunun karar ile seilir. lk iki turda te iki ounluk salanamazsa, nc turda salt ounluk aranr. Bu turda salt ounluk salanamad takdirde, nc turda en ok oy alan iki aday arasnda drdnc tur oylama yaplr ve drdnc turda en ok oy alm bulunan aday seilir. Halk denetiliine kiiler kendileri aday olabilecei gibi, il genel meclisi yelerinin bete biri tarafndan da aday gsterilebilir. Halkoyu : Referandum; bir sorun hakknda halkn desteini alabilmek iin o hususun halkn kararna braklmas ve halk tarafndan sorunun oylanmas. Hamam : Ykanmak iin hizmete alm umuma ak yer. Han : Yol zerlerinde, ehir veya kasabalarda yolcularn konaklamalar iin yaplm otel benzeri yerler. Hane : Evmesken anlamna geldii gibi, bir eyin blnd, yarld ksmlardan her birisi. Hane Halk : ou zaman aile ile eanlaml olan hane halk terimi, bir arada yaayan fertlerden meydana gelen sosyoekonomik bir birim. Harcama birimi: Kamu idaresi btesinde denek tahsis edilen ve harcama yetkisi bulunan birim. Harcama Yetkilisi: 5018 sayl Kamu Mali Ynetimi Ve Kontrol Kanununun 31. maddesine gre, bteyle denek tahsis edilen her bir harcama biriminin en st yneticisi 28

harcama yetkilisidir. Belediyelerde harcama yetkilisi ilk nce belediye bakandr. Daha sonra yetki devri ile (Maliye Bakanlnca kartlacak Ynetmelik) bu yetki Fen leri, mar ve Planlama, Yaz leri ve Kararlar, Temizlik leri Daire Bakanlarna veya Mdrlerine devir edilebilecektir Harcama kalemi: Personel giderleri, yolluklar, hizmet almlar, tketim mallar ve malzeme almlar, demirba almlar, makine tehizat ve tat almlar, yap tesis ve byk onarm giderleri, dier demeler ve transferlerden oluur. Harcama Talimat : dare adna geici veya kesin olarak bir giderin yaplabilmesi iin giderin konusunu, gerekesini, yaplacak i veya hizmetin sresini, hukuki dayanaklarn, tutarn, kullanlabilir deneini, tertibini, gerekletirme usul ile gerekletirmeyle grevli olanlara ilikin bilgileri gsteren ve harcama yetkilisinin imzasn tayan belge. Hazrlk soruturmas: Savcnn yrtt, isnat ve beraat delillerinin toplanmasn amalayan soruturma. Yeterli derecede delil bulunmazsa ya da durumu soruturmaya deer bulmazsa savc soruturmay keser, yeterli delil elde edilirse savc iddianame dzenleyerek kamu davas aar. Harcrah: 6245 sayl Harcrah Kanununa gre denmesi gereken yol masraf, gndelik, aile masraf ve yer deitirme masrafndan birini, birkan veya tamamn ifade eder. Harita: Yeryzndeki bir blgenin belirli bir lekte kat zerine karlmas iidir. Harita Bilgileri : Jeodezik (nirengi, nivelman, astronomik, sklatrma, ekl sapmas, jeoid ykseklikleri), jeofizik (gravite, manyetik), Hidrografik, Oinografik l ve Deerler, Koordinat Listeleri, Hava Fotoraflar, Uzaktan Alglama Verileri (Uydulardan alnan grnt ve saysal veriler v.b.) ve her trl saysal izgisel haritalar ile bunlardan retilen saysal bilgiler. Hastalk zni : Hastalanan personele, hekim raporu zerine verilen izin. Hata Snr: l deerleri ile pln deerleri arasndaki kabul edilebilir en byk farktr. Hava Fotoraf: Belli blge ve alanlarn havadan ekilmi fotoraf. Hava Kirlilii : Toz, gaz, sis, koku, duman ya da buhar gibi kirleticilerin insan, bitki ve hayvan yaamna ya da maddi nesnelere zara verecek, yaamdan, maddi nesnelerden rahata yaralanmasna engel olacak miktarda ve younlukta atmosferde bulunmas. Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harc : Belediye Gelirleri Kanununa gre, Belediye snrlar ve mcavir alanlar iinde, belediyelerce veya yetkili mercilerce verilen izne dayanlarak zel kii ve kurulularca tesis edilen mezbaha ve kenarlarda kesilen hayvanlarn kesim ncesi ve sonras muayenesi veya belediye snrlar ve mcavir alanlar dnda kesilmi olup da belediye snr iinde sata arz edilecek etlerin salk bakmndan muayene ve denetlenmesi karl alnan bedel.

29

Hazrlk Soruturmas : Savcnn yrtt, isnat ve beraat delillerinin toplanmasn amalayan soruturma. Yeterli derecede delil bulunmazsa ya da durumu soruturmaya deer bulmazsa savc soruturmay keser, yeterli delil elde edilirse savc iddianame dzenleyerek kamu davas aar. Hedeflerle Ynetim : Ynetici ile alannn karlkl grerek hedef belirlemesini ve belirli hedeflerin elde edilmesine dayal olarak alann deerlendirilmesini ieren bir ynetim ve performans deerlendirme yaklam. Hemeri: Bir beldede ikamet eden kiilerdir. Hesap Verilebilirlik: Ksaca bir kimsenin yaptklarndan dolay baka bir otoriteye aklamada bulunmas olarak tanmlanabilir ve modern ynetimin teori ve uygulamasnda anahtar bir kavramdr. Bu kavram, yneticilere belirli bir takm grevlerini yerine getirmelerini ve bunlarla ilgili kural ve standartlara uymalar konusunda bir takm sorumluluklar yklemek anlamna gelir. Hesap Verme Sorumluluu: Her trl kamu kaynann elde edilmesi ve kullanlmasnda grevli ve yetkili olanlarn, kaynaklarn etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanlmasndan, muhasebeletirilmesinden, raporlanmasndan ve ktye kullanlmamas iin gerekli nlemlerin alnmasndan sorumlu olmas ve yetkili klnm mercilere hesap vermesidir. Heterari : Karlkl iliki ve bamllk halindeki aktivitelerin egdmn ve kendi kendine organize olma etkinliklerini ifade etmektedir. Bu ynyle heterari, kendi kendini organize eden kiileraras alar, rgtleraras koordinasyonu, merkezsiz, evre baml sistemler aras dngy iermektedir. Heyelan : Jeolojik materyallerin yerekimi kuvveti etkisiyle yama aa harekete gemesi. Hidrografi : Denizler, nehirler ve dier sular ile bunlar evreleyen ky eridindeki seyir emniyeti ve kolayl iin bilinmesi gereken btn temel unsurlar len ve inceleyen ve bunlar denizcilerin kullanmalarna elverili bir ekilde yaynlayan bilim dal. Hidrografik Oinografik Deerler : Deniz, nehir, gl ve dier btn sularda, bunlarn ky eridinde; seyir gvenlii ve kolayl iin llm btn deerler ile deniz ve denizle temasta bulunan toprakla havann, harita bilgisi olarak kullanlan fiziksel, kimyasal, jeolojik ve biyolojik zelliklerini belirten deerler. Hiyerari : Altlk stlk ilikisi. Hizmet-ii eitim: Personelin alt kuruluun amalarn benimsemekte ve desteklemekte daha istekli klnmas ve kuruluun deien koullara uyumunu salayarak rgtsel etkililiin gereklemesi iin bavurulan eitim etkinlikleri. Hizmet Kusuru : darenin yrtt bir hizmetin kurulmasnda, dzenlenmesinde ya da ileyiindeki bozukluk ve aksaklk. Hizmet Szlemesi : inin, belirli veya belirsiz bir sre i grmeyi ve iverenin de buna karlk bir cret demeyi stlendii szleme.

30

Hizmet yerinden ynetim: Belli bir corafi alana bal olmakszn hizmetlerin uzand bir ok mahalli kurulular iine alan belirli baz kamu hizmetlerinin merkezin dnda zerk rgtlere braklmasdr. Bu sistemde, baz kamusal fonksiyonlar zerk bir statye kavuturulmakta ve bunlar yrtecek rgtler oluturulmaktadr. Bylece merkezi idarenin hizmet yk, daha teknik ve uzmanlam birimlere transfer edilmi olmaktadr. Hizmet yerinden ynetim sistemi, uzmanlk isteyen ilerde etkinliin, verimliliin ve uzmanlamann salanabilmesi amacyla uygulanmaktadr. niversiteler, ticaret odas ve benzeri kurulular, lkemizde hizmette yerinden ynetim kurulularna rnektir. Hizmette vatandaa yaknlk: (Subsidiarity): Bu ilke, bir hizmetin prensip itibar ile vatandaa en yakn idari birim tarafndan yerine getirilmesini, sadece ve sadece bu birim tarafndan ya hi ya da yeterince etkin bir biimde yerine getirilemeyen hizmetlerin bir st birim tarafndan stlenilmesini gerektirir. Hukuk Devleti : Bata yaamak olmak zere, bir devletin vatandalarnn tm haklarn hukuki gvence altna alm olmas. Hukuk Devleti lkesi : Sadece ynetilenlerce uyulacak kurallar koymayp, ayn zamanda koyduu hukuk kurallaryla kendini de bal gren Devlet. Hukuka uygunluk denetimi: Eylem ve ilemlerin ilgili kanun, tzk, ynetmelik ve dier mevzuata uygunluunun denetimidir. ILO : Uluslararas alma rgt. ISO : Uluslararas Standartlar Organizasyonu (International Organization for Standardization ISO 9000 : Organizasyonlarn mteri memnuniyetinin artrlmasna ynelik olarak kalite ynetim sisteminin kurulmas ve gelitirilmesi konusunda rehberlik eden ve ISO tarafndan yaynlanm olan bir standartlar btn. ISO 9001 : Kalite Ynetim Sistemlerinin kurulmas esnasnda uygulanmas gereken artlarn tanmland ve belgelendirme denetimine tabi olan standarttr. Verilen belgenin ad. ISO 14000 : Zararl atklarn bertaraf edilmesi, evreyi kirletmeyen retim sreleri ile ilgili standartlar. Islah Plan: Dzensiz ve salk bir biimde olumu yap topluluklarnn veya yerleme alanlarnn, snrlar belli edilmek suretiyle mevcut durumu da dikkate alnarak dengeli, dzenli ve salkl hale getirilmesi amacyla, hlihazr haritalar zerinde yaplan ve yaplanma artlarn da belirleyen imar plandr. bra : Temize karmak. Salamlatrmak. Tenzih. braz : Gstermek. Meydana Koymak. cap : Lazm. Gerekli. Lzumlu. cmal : zet. zetlemek. Ksaltmak, Bir Araya Toplamak. Sonu. Balkon : Binalarn iinde yer alan giri holne, salona veya sofaya bakan balkon.

31

 Grlt Seviyesi : Yaplarn iinde eitli faaliyetlerin yer ald faaliyet hacimlerinde llm veya hesaplanm grlt seviyeleri. Mimar : mimarlk kolunda alan sanat, dekoratr. Mimarlk : Bir binann i bitirme ve donatm ilerini yapma sanat. kili Lokanta : Yemekle birlikte kadehle iki servisi yaplan ak veya kapal yer. kili Yer : Kadehle ve ak olarak iki satlan, iilen ve iki servisi yaplan yer. kili yer blgesi: Belediye snrlar ve mcavir alanlar iinde belediye meclisi, bu snrlar dnda il genel meclisi tarafndan valilik veya kaymakamln gr alnarak tespit edilen ve ierisinde arap ve bira dhil her trl alkoll iecein verilebilecei iyerlerinin alabilecei blge. kili Yer Blgesi : kili Yer Blgesi Tespit Komisyonu tarafndan tespit edilen ve ierisinde ikili yerler alabilecek blge. kili Yer Blgesi Tespit Komisyonu : ehir ve kasabalarda, ikili yerlerin alabilecei blgeyi tespit ile yetkili ve grevli komisyonu. denetim: Hatalarn nlenmesi, risk ve zayflklarn belirlenmesi, iyi uygulama rneklerinin yaygnlatrlmas, ynetim sistemlerinin ve srelerinin gelitirilmesi amacyla yaplan denetimdir. Grlt Seviyesi: Yaplarn iinde eitli faaliyetlerin yer ald faaliyet hacimlerinde llm veya hesaplanm grlt seviyeleridir. tihad Birletirme Karar : Bir yksek mahkemenin dairelerinden birisinin yerlemi kararndan dnmek istemesi, eitli dairelerin birbirine aykr karar vermesi, ayn dairenin benzer konuda eliik kararlarnn bulunmas ve yasada belirtilen dier nedenlerin varl halinde, farkl kararlardan birisinin tercih edilerek veya tamamen yepyeni bir sonuca varlarak elikinin ortadan kaldrlmas ve hukuki istikrar ve hukuk birliinin salanmas. darenin Btnl lkesi : idarenin kurulu ve rgtleriyle bir btnlk arz etmesi. dari Denetim : Hiyerari veya idari vesayet yoluyla, devletten baka kamu idare ve kurumlar zerinde yaplan denetim. dari lem : Bir kamu kuruluunun, idare alanna ilikin ve idare hukukuna uyruk olan, tek tarafl irade belirtmesi. dar zin : Personele zorunlu nedenlerin varl halinde yllk izin dnda ve ksa srelerle verilen izin. dari zerklik: dari zerklik, yerel ynetimlerin yatrm ve hizmet kararlarn kendilerinin alabilmesi, uygulamas yetkisinin yan sra, kendi idari yaplarn da kendilerinin belirlemesi demektir. Yerel ynetimlerin aldklar kararlarn kesin olmas gerekmektedir. Buradaki kesinlikten kast, aldklar kararlarn baka bir kurumun onayna tabi olmamasdr. Geek bir zerklikten sz edebilmek iin yerel ynetimlere bu karar serbestliinin tannm olmas gereklidir. Avrupa Yerel Ynetimler zerklik artnn 6. maddesinde bu 32

hususta u ifadeler yer almaktadr: Genel yasal hkmlerle atmamak koulu ile yerel ynetimler, yerel ihtiyalara uyum salayabilmek ve etkin bir yerel ynetim gerekletirebilmek iin kendi i ynetim yaplarn serbeste belirleyebilmelidirler. dari Rejim : darenin ve onun faaliyetlerinin, genel hukuk kurallar dnda zel olarak dzenlenen dare Hukuku iinde ele alnmas ve idari yargya tabi olmas. dari snrlar: zel kanunlarnda gsterilen usule uygun olarak tespit edilmi olan il, ile, bucak, belediye ve ky snrlardr. dari Szleme : darenin idare Hukuku kural ve ilkelerine tabi olan szlemeleri. dari yerinden ynetim: dari yerinden ynetim, yerel nitelikli kamu hizmetleri ile baz teknik, ticari ve kltrel nitelikli hizmetlerin, merkezi ynetimin hiyerarik yaps dnda tekilatlanan kamu tzel kiiliine sahip kurulularca yrtlmesidir. Bu sistem btn lkelerde yaygn olarak deiik ekil ve derecelerde uygulanmaktadr. dari yerinden ynetimde ama, yatrm ve hizmetlerin bir ksmnn yerel kurululara devredilmesi, yatrm ve hizmet kararlarnn yatrm ve hizmetin yaplaca yere en yakn idari birimlere devredilerek brokrasinin ve maliyetlerin azaltlmas, halkn katlm imknlarn artrarak katlmc demokrasiyi gelitirmektir. dari yerinden ynetim sistemi de, hizmet yerinden ynetimi ve mahalli yerinden ynetim olarak kendi iinde iki ayr kategoriye ayrlmaktadr. dari vesayet: Merkezin, yerinden ynetim kurulularnn kararlarn ve ynetsel eylem ve ilemlerini, yasalarn izdii snrlar iinde, denetlemek ve bozabilmek yetkisi. dari yarg: Dantay, blge idare mahkemesi, idare mahkemeleri ve vergi mahkemelerinden oluan, idare yarglama usulnn uyguland yarg sistemi. fraz: Ayrma, tapu ktnde tek parsel olarak kaytl bulunan bir tanmaz maln dzenlenen haritalara gre birden ok paraya ayrlarak tapu ktne tescil edilmesi ilemidir. mar Kanununun 15 ve 16 nc maddeleri uyarnca ayrma ileminin, parselasyon niteliinde olan ve olmayan olarak 2 eidi vardr: 1.Parselasyon niteliinde olan ayrma (ifraz); imar parsellerini oluturmak amacyla ve parseller ierisinde yol, meydan, yeil alan, park, otopark vb. kamu hizmetlerine ayrlan yerlerden herhangi birini kapsayacak ekilde yaplan ayrma ilemidir. 2.Parselasyon niteliinde olmayan ayrma (ifraz); kamu hizmetlerine terk edilecek alanlar kapsamnda bulundurmayan ve yalnzca bir parselin birden fazla paralara ayrlmas ilemidir. fraz ve Tevhit Harc : Belediyece verilen ifraz ve tevhit kararlar karl alnan har. hale : lgili Kanunda yazl usul ve artlarla mal veya hizmet almlar ile yapm ilerinin istekliler arasndan seilecek birisi zerine brakldn gsteren ve ihale yetkilisinin onayn mteakip szlemenin imzalanmas ile tamamlanan ilemler. hale dokman : hale konusu mal veya hizmet almlar ile yapm ilerinde; isteklilere talimatlar da ieren idari artnameler ile yaptrlacak iin projesini de kapsayan teknik artnameler, szleme tasars ve gerekli dier belge ve bilgiler. 33

hale Yetkilisi: darenin, ihale ve harcama yapma yetki ve sorumluluuna sahip kii veya kurullar ile usulne uygun olarak yetki devri yaplm grevlileridir. Belediyelerde, Belediye Bakanlar veya bunlar tarafndan usulne uygun olarak yetki devri yaplm grevliler ihale yetkilisidir.

34

hbar : Haber verme, bildirme. hdas : Yeniden bir ey yapmak. Ortaya koymak. Meydana koymak. hmal : Hukuka aykr sonucu istememekle beraber, bu sonucun domamas iin gerekli dikkat ve zeni ve ilgiyi gstermemek. htar : Dikkati ekmek. Uyarma. Hatrlatmak. htisas komisyonlar: Belediye meclisinin her dnem ba toplantsnda, yeleri arasndan seilen ve en az , en fazla be kiiden oluan alma gruplardr. htiyati haciz: cra ve flas Kanununun 257. maddesine gre, ihtiyati haciz rehinle temin edilmemi ve vadesi gelmi bir borcun tahsili amacyla uygulanr. Vadesi gelmemi bir bortan dolay ihtiyati haczin uygulanabilmesi borlunun belli ikametghnn olmamas veya borlarndan kurtulmak maksadyla mallarn gizlemeye, karmaya almas veya kendisinin kamaya hazrlanmas yahut kamas hallerinde sz konusu olur (K. 257/5). htiyati hacze mahkeme tarafndan karar verilir (K. 258). Bu mahkeme kararna istinaden icra mdrlnce tapuya ihtiyati haciz mzekkeresi yazlr. htiyati haczin hkm ve sonular icrai hacizlerde olduu gibidir. Tanmazn tedavlne (el deitirmesine) ve zerinde hak kurulmasna engel deildir. ikametgah: bir kimsenin yerleme kast ve niyetiyle oturduu yer kili blok (ikiz bina): ki binadan olumu bir blokta bir yan komu parseldeki binaya ksmen veya tamamen bitiik olan binalardr. kinci snf gayri shhi messeseler: Meskenlerden ve insanlarn ikametine mahsus dier yerlerden kurulca nerilip Valilike uygun grlecek bir uzaklkta yaplmas gereken tesisler.

35

kmal : Bitirmek. Tamamlamak. kramiye : dl, bahi. Baz kurum ve kurulularda yl iinde belirlenmi sayda, genelde maaa eit miktardaki para. kraz : Bor verme; dn verme. l nceleme Kurulu : Birinci snf gayri shhi messeselerin yer seimi ve tesis kurma ile alma iznine esas inceleme ve deerlendirme yapan ve ilgili kurumlarn temsilcilerinden teekkl eden kurulu. l zel daresi : l zel idaresi, tanr ve tanmaz mallara ve bamsz gelirlere sahip, genel karar organlar halk tarafndan seilen, blge halknn ortak ve belirli ihtiyalarn karlamak amacyla hizmet veren tzel kiilie sahip bir mahalli idare kuruluudur. l zel idaresinin yetki alan, ilin tm alanlarn kapsamaktadr. Bir yerde il zel idaresinin kurulabilmesi iin, sz konusu yerin il statsne kavuturulmas yeterlidir. l zel idarelerinin, vali, il genel meclisi ve il daimi encmeni olmak zere organ vardr. lan ve Reklam Vergisi : Belediye Gelirleri Kanununa gre belediye snrlar ve mcavir alanlar ierisinde yaplan ilan ve reklamlardan alnan vergi. lave mar Plan : Mevcut imar planlarnn gelime alanlar asndan ihtiyaca cevap vermedii hallerde mevcut imar plannn genel arazi kullan kararlar ile tutarl ve yine mevcut imar plan ile ulam asndan btnlk ve uyum salayacak biimde hazrlanm planlar. le Belediyesi : lelerde kurulu olan belediye. lerlemenin Ksa Sreli Durdurulmas Cezas: Personelin bulunduu derecedeki cret ilerlemesinin 6 ay iin durdurulmas. lerlemenin Uzun Sreli Durdurulmas : Personelin bulunduu derecedeki cret ilerlemesinin bir yl, bir buuk yl veya iki yl iin durdurulmas. letiim : Dnce ve duygularn bireyler, toplumsal gruplar, toplumlar arasnda sz, yaz, grnt vb. aracl ile aktarlmasn salayan toplumsal etkileim sreci. Haberleme. lk Kademe Belediyesi : Bykehir belediye snrlar iinde ile kurulmakszn oluturulan ve Bykehir ile belediyeleriyle ayn yetki, imtiyaz ve sorumluluklara sahip belediye. lke : Kural, Kaide. Kuruluun temel deerlerinin bir ifadesidir. Kurumsal deerleri, ynetim biimini ve kurumsal davran kurallarn ifade eder. mr: Bayndrlk; bayndr duruma getirme; gelitirme mar Adas : mar planndaki esaslara gre meydana gelen adadr. mar Aff : lkemizdeki youn nfus artnn getirdii konut ihtiyacna ynelik, arsa retiminin karlanamamas nedeniyle ortaya kan, kaak ve arpk yaplamay bir plana balayarak, kiilerin kullanmndaki alanlarn mlkiyetinin belirli snrlamalarla kullananlara datm.

36

mar Durumu : Bir arsann imar planna ve imar ynetmeliine gre nasl kullanlabileceini bildiren ve belediyece dzenlenerek istei zerine arsa sahibine verilen belge. mar ile lgili Harlar : Belediye Gelirleri Kanununa gre, belediyelerce alnan harlar. mar Parseli : mar adalar ierisindeki kadastro parsellerinin mar Kanunu, mar Plan ve ynetmelik esaslarna gre dzenlenmi ekli. mar Plan : Bir ehirde gelecekte yer alacak nfusun alma, barnma, tama, elenme ihtiyalarna cevap verecek tesislerin yaplaca arazinin kullan biimiyle, blgelerini gsteren objektif, ak, genel ve uyulmas mecburi hukuksal belgedir. Bir baka tarife gre ise; imar plan, bir mahalli idarede fiziksel gelimelere belediye snrlar ierisinde yn veren, dzenleme sorunlarna belediye snrlar ierisinde zm getiren ve mahalli idareye arazi kullanma konusunda belediye snrlar ierisinde denetim imkanlar veren bir dzenleme almas. mar Program : 3194 Sayl mar Yasasna gre belediyelerin, imar planlarnn yrrle girmesinden sonra en ge ay iinde bu plan uygulamak zere hazrlamakla ykml olduklar be yllk program. mar Snr : En az belediye snr olmak zere varsa mcavir alanlar da iine alan blge snr. mar Uygulamas : Yerleme yerleri ile bu yerlerdeki yaplamalarn plan, fen, salk ve evre artlarna uygun oluumunu salamak amacyla bulunduu yere gre; belediye veya valiliklerce yaplan ve bu yerlerde inaa edilecek resmi ve zel btn yaplar dzenleyen imar plan hazrlama ilemi. mara Aykr Yap : Ruhsatsz yaplar, ruhsat ve eklerine, fen ve salk kurallarna, kat nizamna, taban alanna, komu mesafelerine, imar yoluna, n cephe hattna, bina derinliine, imar plan blgeleme esaslarna aykr olan komu parsele veya imar planlarnda yol, yeil alan, otopark gibi kamu hizmet ve tesisleri iin ayrlm alanlara tecavz eden, bakasnn mlkne veya kesin inaat yasa olan yerlere ina edilen yaplar. l zel idaresi: l zel idaresi, tanr ve tanmaz mallara ve bamsz gelirlere sahip, genel karar organlar halk tarafndan seilen, blge halknn ortak ve belirli ihtiyalarn karlamak amacyla hizmet veren tzel kiilie sahip bir mahalli idare kuruluudur. l zel idaresinin yetki alan, ilin tm alanlarn kapsamaktadr. Bir yerde il zel idaresinin kurulabilmesi iin, sz konusu yerin il statsne kavuturulmas yeterlidir. l zel idarelerinin, vali, il genel meclisi ve il daimi encmeni olmak zere organ bulunmaktadr. lave mar Plan: Mevcut imar planlarnn gelime alanlar asndan ihtiyaca cevap vermedii hallerde mevcut imar plannn genel arazi kullan kararlar ile tutarl ve yine mevcut imar plan ile ulam asndan btnlk ve uyum salayacak biimde hazrlanm planlardr. le Belediyesi: lelerde kurulu olan belediyedir.

37

lk kademe Belediyesi: Bykehir belediye snrlar iinde ile kurulmakszn oluturulan ve bykehir ile belediyeleriyle ayn yetki, imtiyaz ve sorumluluklara sahip belediyedir. mza Sirkleri : Herhangi bir kurulu veya ticari iletmeyi temsil eden ahsn imza rneini ve imza yetkisini gsteren resmi bir belge. nkiaf Alan: Nazm mar Plannda kentin gelimesine ayrlm olan alandr. nsan Gc : nsan gc, igcnn hangi nitelikteki elemanlardan olutuunu gsteren kavram. nsan Kaynaklar : Bir kuruluta alan tm personel. nsan Kaynaklar Plnlamas : letmelerin gelecekteki net personel ihtiyalarnn belirlenmesi ve bu ihtiyalara cevap vermek zere gerekli seme, eitme ve ynlendirme fonksiyonlarnn yerine getirilmesi iin yaplan stratejik almalar. nsan Kaynaklar Ynetimi: rgtn anahtar kayna olan insanlar tedarik etme, gelitirme, motive etme ile ilgili ve onlarn ballklarnn kazanlmasna ynelik stratejik plan ve programlarn btn. nsani Gelimilik : ktisad gelimiliin yannda lkelerin insan haklar, kltrel, sosyal, hukuk ve demokratik kalknmlk seviyesini de esas alan uluslar aras bir l. nsani Gelimilik ndeksi : Dnya lkelerinin ilerlemesini, iktisad ve sosyal mirler (gstergeler) temelinde lmek maksadyla, Birlemi Milletler Kalknma Program erevesinde gelitirilmi bir indeks. naat stikamet Rlevesi: Kadastro parselinin imar parseline dntrlmesi iin dzenlenen ll belgedir. naat Atklar : Konut, bina, kpr, yol ve benzeri alt ve st yaplarn yapm esnasnda ortaya kan atklar. naat stikamet Rlevesi : Kadastro parselinin imar parseline dntrlmesi iin dzenlenen ll belge. naat Mhendislii : Strktr tasarm, hidrolik, sulama, su getirme, su yaplar, kanalizasyon, yol ve kprler, demiryolu, havaalanlar, zemin mekanii, vb. dallar kapsayan mhendislik kolu. nternet : Dnya zerinde yer alan bilgisayar alarnn (eer internetin bir paras olmak isterler ise) birbirine balanarak meydana getirdikleri alarn a. nternet Kafe : erisinde bulunan internet balantl bilgisayarlar sayesinde, mterilere uluslararas bilgi iletiim an kullanma imkan sunan, alkolsz ieceklerle birlikte, hafif yiyeceklerin de verildii ticari amala iletilen umuma ak yer. ntifa Hakk: Medeni Kanunun 717-747. maddelerinde dzenlenmitir. Bu hak, lehine tesis olunduu hak sahibine, zerine tesis olunduu eyden tamam ile istifade etme hakkn verir. rtifak Hakk : 1) Medeni Kanunun 703-716. maddelerinde dzenlenmitir. Bu hak, bir tanmazn zerine, dier bir tanmaz lehine yklenen bir klfettir ki, klfet ykletilen tanmazn sahibini, irtifak hakkna sahip kimse tarafndan kullanlmaya ait 38

baz tasarruflara rza gstermeye zorlar. 2) Sahiplerine, bakasna ait bir ey zerinde sadece kullanma ve yararlanma veya hem kullanma hem de yararlanma yetkisini veren hak. rnein; yol gei hakk gibi. rtikp Suu : Kamu grevlisinin, grevinin salad nfuzu ktye kullanmak suretiyle kendisine veya bakasna yarar salanmas veya bu yolda vaatte bulunulmas. potek: Hak sahibine, alacan, bir tanmaz maln deerinden elde etme yetkisini veren snrl bir ayni hak skan D Alan : Bkz: Yerleme Alan D Alan. skan Ruhsat : Yapnn kullanlabilmesi, elektrik, su ve gaz gibi belediye hizmetlerinin binaya balanabilmesi iin alnmas gereken izindir. skan Snr : mar snr erisinde inaata izin verilmi blge snr. stifa: stee bal olarak bir grevden ayrlma. stihdam : Bir lkedeki mevcut igcnn ekonomik faaliyetler ierisinde srekli biimde altrlmas. stihkak : Kazanlan ey. Hak edilen. Hakkn almak stikraz: bor alma; dn alma stimlak: kamulatrma; Devlet veya kamu tzel kiilerinin, kamu yararnn gerektirdii durumlarda, bedelin pein demek artyla, zel mlkiyette bulunan tanmazn tamamna veya bir ksmna kanunda gsterilen yntemlere gre kamu yararna el koymas stimval : Olaanst durumlarda zel kiilerin tanr mallarna el koyma. stinat Duvar : Yksek bir setin kenarna topra tutmak zere rlen duvar, dayanma duvar. stirahat Ve Elence Yeri : Halkn tek tek veya toplu halde, geici bir sre hoa vakit geirmesi, elenmesi, dinlenmesi ve(ya) konaklamas iin alan ikili veya ikisiz umuma ak yerler. stisnai Memuriyet: st dzey devlet memuriyeti olmasna karn, devlet memuru olabilmek iin gerekli genel koullar tayan herkesin atanabilecei; unvanlar yasada saylarak gsterilen; atama srasnda Devlet memurlar Kanunun atanma, snavlar, kademe ilerlemesi ve derece ykselmesine ilikin hkmlerinin uygulanmad memuriyet tr. rnein, Babakanlk ve Bakanlk, Mavirlikleri Bakanlar Kurulu Sekreterlii, Valilik, Bykelilik. : Genel olarak faydal olan ve belirli bir maksad gerekletirmek iin yaplan tm faaliyetler. Akdinin Feshi : ten karma. Analizi : Bir iin grev, yetki ve sorumluluklaryla iin gerektirdii niteliklerin, alma koullarnn ve dier ilerden farkllnn ortaya konulduu teknik bir alma. analizi, yaplan her bir iin niteliinin ve o iin grld evre koullarnn gzlem ve

39

inceleme yoluyla tespit edilip bu bilgilerin belli usullere uygun olarak yazl hale getirilmesi sreci. Banda Eitim : Belirli bir iyerinde alan kiilerin veya belirli bir ite istihdam edilmek zere o iyeri ile hukuken veya fiilen mnasebeti olan kiilerin, sz konusu iyerinin zelliklerine uygun olarak eitilmesi. Blm : lerin paylatrlmas. Bir retim sisteminin, karlkl iktisad bamllk meydana getirecek ekilde, uzmanlam ilere veya mesleklere blnmesi. Deerlendirmesi ( Deerleme) : analizi verilerinin kullanmn ve zellikle ilerin, bir sistem erevesinde sral olarak cretlendirilebilmesini salayan metod. Disiplini : alma hayatnda iinin, iyerinde geerli olan btn kaidelere uymas, kendisine den vazifeleri laykyla yerine getirmesi. Doyumu : Memnuniyeti. Geniletme : Ar i blmnn sebep olduu stresi ve i memnuniyetsizliini yenmek iin, bir alan, tek ve kk bir i yapmak yerine, dikey ve yatay alma alanlarnda birbirine benzer veya tamamlayan yeni ileri yapmasna imkan tanyan idr ve rgtsel bir dzenleme. Gremezlik : alamama durumu. kazas, meslek hastal veya herhangi bir hastaln neticesi olarak, beden veya ruh bir arzann-rahatszln ortaya kmasndan dolay alan kiinin alma gcn, belirli bir sre iin veya srekli olarak, ksmen veya btnyle yitirmesi. Gremezlik denei : Belirli bir sre alamayan sigortalya, cret kaybn nlemek ve belirli ekonomik gvence salamak maksadyla denen para. Gl Zamm : Nitelii ve alma artlar bakmndan g olan ilerde alanlara denen para. Gvencesi : inin kapasitesine veya iin yrtmne veya iyeri gereklerine dayal geerli bir son verme sebebi olmadka, hizmet ilikisinin son verilmesine imkan tanmayan, ii lehine bir gvence. Kazas : Sigortalnn iveren otoritesi altnda bulunduu srada grd i veya iin gerei dolaysyla aniden ve dtan gelen bir etkenle, onu bedenen veya ruhen zarara uratan kaza olay. Kolu : ktisad faaliyetlerin snflandrlmas neticesinde birbirine benzeyen ya da ayn nitelikte olan alma dallar. Program : Bir inaatn blmlerini ve her blmn balama ve biti zamann gstermek zere iin balangcnda dzenlenen izelge. Tanm : analizinin elde edilen verilerle meslek standartlar ve i gereklerinin yannda iin mhiyeti ile ilgili olarak oluturulan btn bilgiler. i: Kanunu hkmlerine gre altrlan personel. Bir i szlemesine dayanarak alan gerek kiiye ii denir. veren: ii altran gerek veya tzel kiiye yahut tzel kiilii olmayan kurum ve kurululara denir. 40

i Haklar : i statsnde alan kesimin i mnasebetleri erevesinde elde ettii haklar. ilik Maliyeti (gc Maliyeti) : inin, igcnn iletmeye olan yk. rn birimi bana den iilik masraf ile llen bir kstas. gal Harc : Belediye Gelirleri Kanununa gre, belediye snrlar iinde bulunan ve kanunda belirtilen yerlerden herhangi birinin sat yapmak veya sair maksatlarla ve yetkili mercilerden usulne uygun izin alnarak, geici olarak igal edilmesi karl alnan bedel. sizlik : alma gc arzu ve yeteneine sahip olunduu halde, emek piyasasnda i ve cret artlarna uygun, car cret karlnda kanun veya rf ve detlerle belirlenmi saatler iinde bir i arand halde, kiinin i bulamamas hli. sizlik Oran : Bir lkedeki isiz miktarnn o lkedeki igc miktarna oran. sizlik denei : Baml statlerde alanlarn, kendi iradeleri ya da kusurlar dnda isiz kalmalar durumunda, niteliklerine ve yitirdikleri ilerin koullarna uygun yeni bir i bulununcaya dek, kapsam iinde yer aldklar sosyal sigorta kurumu tarafndan, yrrlkte olan hukuki dzenlemeler erevesinde yaplan parasal nitelikte aylk yardm. veren : i altran gerek veya tzel kiiye yahut tzel kiilii olmayan kurum ve kurululara denir. yeri : veren tarafndan mal veya hizmet retmek amacyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile iinin birlikte rgtlendii birim. yeri Ama zin Harc : Belediye Gelirleri Kanununa gre, belediye snrlar veya mcavir alanlar iinde bir iyerinin almas karl alnan har. ta : verme; deme ta amiri: Kamu hizmetlerine ilikin giderin geici veya kesin surette denmesi hakknda saymanlara yazl emir ve izin verenler. ta Emri : Devlet harcamalarnda harcamann yaplmas iin verilen yazl buyruk. tfa : sndrme; deme; bir borcu, deme, takas, af gibi bir sebeple kapatma; sona erdirme tlaf : ldrme, Yok Etme. vaz : karlk; bedel; eder; kar bedel; mukabil eda; fiyat zale-i yuu: Herhangi bir maln kendisinin veya satlarak bedelinin paylatrlmas suretiyle, bu mal zerindeki ortakln (paydaln) giderilmesi. Jeofizik : Yer kabuundaki hareketlerin ve oluumlarn mekanik olarak incelendii bilim dal. Jeofizik Etd Raporu : mar plan yapm iin zorunlu olan ve imar planna veri olan, yaplama kararlarn etkileyen, arazi yapsna gre sismik ve rezistivite almalarn ieren ve ilgili idare tarafndan yaptrlan, jeofizik mhendislerince hazrlanan rapor.

41

Jeotermal : Yer altndaki scak su kaynaklar. Jeodezi : Yerlm. 1) Yeryznn veya yeryz paralarnn ekil, byklk ve konum bakmndan tayinidir. 2) Yeryznn llmesi, hesab ve iziminde kullanlan ara ve metotlarn incelenmesidir. Kabahat: 5326 sayl Kabahatler Kanununa gre, sz konusu kanun hkmlerinin, karlnda idari yaptrm uygulanmasn ngrd hakszlk anlalr. Kabul Komisyonu : Satnalma Mdrl tarafndan ihale veya pazarlk usul ile alnan malzeme ve hizmetlerin Teknik artname ve szlemeye uygun ekilde kabuln yapmak zere, yelerinden oluan grup. Kaak naat: Kendi arsas veya bakasnn arsasna (arsa sahibinden inaat yapmak iin muvafakat alarak) belediyeden usulne uygun inaat ruhsat almadan yaplan yaplardr. Kadastro: Bir lkedeki her eit her eit arazi ve mlklerin yeryz zerindeki konumlarnn alanlarn, deerlerini zerlerindeki hal ve ykmllkleri tespit ederek plana balama ii. Kadastro Adas: Kadastro yapld zaman var olan adadr. Kadastro Parseli: Kadastro yapld zaman kadastro adalar iinde bulunan mlkiyeti tescilli parseldir. Kadastro Plan: Bir beldede bulunan snrlar ve alanlar belirli bir ekilde tapuca tescil edilmi arazi paralarn gsteren haritalara denir. Kademe: Derece ierisinde, grevin nemi veya sorumluluu artmadan, devlet memurunun olumlu sicil Kademe lerlemesi : Devlet memurunun bulunduu derece ierisinde bir kademeden bir st kademeye gemesi (yatay ilerlemesi) ve bu ekilde maann artmas. Kadro: Kamu hizmetlerinin yrtlmesini salamak zere memurun atand, belirli dev, hak, yetki ve sorumlulukla donatlm grev mevkiidir. Kadk Olma : Bir yasama dnemi iinde verilen bir kanun tasar veya teklifinin, o yasama dnemi iinde yasalamamas durumunda, artk grlme olanann kalmamas. Kafeantan / Cafe : Sahne sanatlarnn alabildii, asl olarak mterilerine ay, kahve, gazoz, meyve suyu gibi merubat verilmekle beraber arap, bira gibi ikilerin de sat yaplabilen mzikli-ikili veya ikisiz elence yeri. kagir: Ta veya tuladan imal edilmi yap; kargir. Kahvehane : Kahve, ay, nargile ve benzeri alkolsz ikilerin iildii, kumar kast olmakszn tavla, okey, domino ve benzerleri ile her trl kat oyunlarnn oynand yer. Kaizen : Esas olarak sonular iyiletirilmek isteniyorsa, o sonucu salayan srecin iyiletirilmesi gerektiini savunan bir felsefe. Kaks: Bkz: Katlar Alan Kat Says.

42

Kaldrm Mhendisi : siz, gsz, sokaklarda dolaan kimse. Kalibrasyon : lmleme. Kalite (Kontrol) emberleri : Ayn birimde ve sahada alan, benzer ileri yapan, dzenli aralklarla toplanan, ileri ile ilgili problemleri aratran, belirleyen, zm arayan, zen, dalmadan yeni bir konu seen, almalarn raporlayan, sunan, kalite kontrol faaliyetlerini gerekletiren, gnlllk esasna dayal en az 5 en fazla 10 kiiden oluan gruplar. Kalite : Kalite, insan salk ve emniyetinin, hayvan ve bitki varlnn ve evrenin korunmas veya tketicinin doru bilgilendirilmesi gibi kriterler gz nne alnarak, bir rn veya hizmetin varolan veya olabilecek ihtiyalar karlama yeteneine dayanan zelliklerinin toplam. Kalite Gvencesi : rn ve hizmetin kalite asndan yeterli gveni salayabilmesi iin gerekli olan planl ve sistematik faaliyetler btn. Kalite Kontrol : Kalite isteklerini salamak iin kullanlan uygulama teknikleri ve faaliyetleri. Kalite Politikas : Bir kuruluta, st ynetim tarafndan, kaliteye ulamak iin resmi olarak belirlenen ama ve yn. Kalite Sistemi : Kalite ynetiminin uygulanabilmesi iin gerekli olan kurulu yaps, sorumluluklar, prosedrler, prosesler ve kaynaklar. Kalite dl : Baz rgtler tarafndan saptanm olan dl kriterlerini karlayan kurululara verilen dl. Kalknmakta ncelikli Yreler (KY) : Geri kalm yrelerin kalknmasn salamak ve i gn nne gemek iin hazrlanan proje. Kamp / Dinlenme Evi : Dernek, vakf, sendika, kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular ve benzerlerine ait dinlenme, konaklama ve elence amacyla alan ve sadece kendi personeli, kaytl yeleri ve bunlarn yaknlarnn faydalanabilecei yerler. Kamping : Karayollar gzergah ve yakn evrelerinde, kent girilerinde, deniz, gl, da gibi doal gzellii olan yerlerde kurulan ve genellikle turistlerin kendi imkanlar ile geceleme, yeme-ime, dinlenme, elence ve spor ihtiyalarn karladklar tesisler. Kamu Davas : Kamu adna savcnn at dava, amme davas. Kamu Dzeni : Bir lkedeki kurum ve kurallarn, devletin gvenliini, kamu hizmetlerinin iyi ilemesini ve bireyler arasndaki ilikilerde huzuru, hukuk ve ahlak kurallarna uygunluu salamasyla oluan dzen. Kamu geliri: Kanunlarna dayanlarak toplanan vergi, resim, har, fon kesintisi, pay veya benzeri gelirler, faiz, zam ve ceza gelirleri, tanr ve tanmazlardan elde edilen her trl gelirler ile hizmet karl elde edilen gelirler, borlanma aralarnn primli sat suretiyle elde edilen gelirler, sosyal gvenlik primi kesintileri, alnan ba ve yardmlar ile dier gelirler.

43

Kamu gideri: Kanunlarna dayanlarak yaptrlan i, alnan mal ve hizmet bedelleri, sosyal gvenlik katk paylar, i ve d bor faizleri, borlanma genel giderleri, borlanma aralarnn iskontolu satndan doan farklar, ekonomik, mal ve sosyal transferler, verilen ba ve yardmlar ile dier giderler. Kamu grevlisi: Kamusal faaliyetin yrtlmesine atama veya seilme yoluyla ya da herhangi bir surette srekli, sreli veya geici olarak katlan kiidir. Kamu Gc : Kural koyma, buyurma, kolluk ve silah, parasal erk gibi devletin ve dier kamu tzelkiilerinin sahip olduklar erklerin tm. Kamu haczi: Devletin, Vergi Usul Kanunu kapsamna giren vergi, resim, har ve bunlara bal ceza, faiz ve zamlar ile kamu hizmetleri uygulamasndan doan ve denmeyen alacaklar nedeniyle, borlu durumundaki kiilerin mal ve haklarna el koymas. Kamu haklar: ahslar ile devlet arasndaki ilikiyi dzenleyen hukuk kurallarndan, yani kamu hukukundan doan haklardr. Kamu Hukuku : Devletin rgtlenmesi, faaliyetleri, yetki ve grevleri ile devletle kiiler arasndaki ilikileri dzenleyen hukuk dal. Kamu Kurumu Alanlar : Resmi veya idari tesis alanlarn, byk alan kullanmn gerektiren kamu kurulu ve servis alanlarn ve askeri alanlar veya yap leinde resmi, idari, dini ve umumi binalar ieren alanlardr. Kamu Hizmeti: Devlet ya da dier kamu tzel kiileri tarafndan ya da bunlarn gzetim ve denetimleri altnda, genel ve ortak gereksinmeleri karlamak, kamu yarar ya da karn salamak iin yaplan ve topluma sunulmu bulunan srekli ve dzenli etkinlikler dizisi. Kamu mal ynetimi: Kamu kaynaklarnn tanmlanm standartlara uygun olarak etkili, ekonomik ve verimli kullanlmasn salayacak yasal ve ynetsel sistem ve sreler. Kamu kaynaklar: Kamuya ait veya kamu gc kullanlarak elde edilen gelirler, tanr ve tanmaz mallar, para, alacak ve haklar, ba ve yardmlar, borlanma suretiyle elde edilenler dahil her trl deerler. Kamu Ynetimi: Toplumun ortak ihtiyalarnn karlanmas, ortak kurallarnn korunmas amacyla oluturulan organizasyon olan devletin ilevsel ve yapsal zelliklerinin btnne, kamu ynetimi denmektedir. Devlet ve toplum dzeninin kesintisiz olarak ilemesi ve kamunun ortak ihtiyalarn karlamaya ynelik mal ve hizmetlerinin retilip halka sunulmasna ilikin bir sistemdir. Kamulatrma: Devlet veya kamu tzel kiilerince, kamu yararnn gerektirdii hallerde, karln pein demek artyla, zel mlkiyette bulunan tanmaz mallarn tamamna veya bir ksmna el konulmas veya zerinde irtifak hakk tesis edilmesi ilemidir. Kamulatrmann tapuya tescili malikin rzasyla (rzaen) veya mahkeme karar ile (hkmen) yaplmaktadr. Kamulatrlacak tanmaz maln maliki kamulatrmaya raz olursa, Tapu Kanununun 26. Maddesine gre tapu sicil mdrlnce resmi senet dzenlenir. Bu resmi senedi tanmaz maliki ile kamulatrmay yapan idarenin temsilcisi imzalar. 44

Esas itibariyle bu ilemin sattan bir fark yoktur. Malik bu resmi senede "tezyidi bedel (bedeli artrmak iin dava ama) hakknn sakl olduu" yolunda kayt dlmesini talep edebilir. Malik bu ekilde kamulatrmay kabul etmekle beraber bedeli az buluyorsa bu kayt resmi senede yazlarak tescil ilemi yaplabilir. Tanmaz maln tm deil de bir ksm da kamulatrlabilir. Hisseli tanmazlarda bir veya birka hissedarn yerinin kamulatrlmas mmkndr. Tanmaz zerinde ipotek, haciz, ihtiyati haciz, ihtiyati tedbir, vakf erhi ve benzeri takyitler bulunmas kamulatrmaya engel deildir. Tanmazn mlkiyetinin daval olmas da kamulatrmay engellemez. Trampa yolu ile kamulatrma yaplmas mmkndr. Kamu mallar: zel mlkiyete konu olamayan ve dorudan doruya kamunun (halkn) yararlanmasna ayrlan mallar. Kamuoyu : Bir konuyla ilgili halkn genel dncesi, halkoyu, amme efkr, efkrumumiye. Kamu Personeli: Genel ve katma bteli idareler, il zel idareleri, belediyeler, il zel idareleri ve belediyelerin kurduklar birlikler ile bunlara bal dner sermayeli kurulularda, kanunla kurulan fonlarda, kefalet sandklarnda ve benzeri resmi kurumlarda hizmet ve faaliyet gren tm personel. Kamu Sal : Bir toplumda byk halk kitlelerinin salk koullar asndan iinde bulunduu durum. Kamu tzel kiileri: Tamamen kamu yararnn gereklemesi iin alan ve kamu gc kullanan, kanunla veya kanunun verdii ak yetkiyle kurulan kamu idare ve kurumlar. Kamu Yarar: Kamunun, ulusal birliin ve devletin gereksinimleriyle ilgili ve bunlara uygun olan durum. Kanal : Suyun belirli bir dorultuda akmasn salayan doal ya da yapay oluum. Kanalizasyon Ana Borular : Atk suyu kanallardan toplayan ve ana kanallara ileten, ap geni lam kanallar. Kanalizasyon Harcamalarna Katlma Pay : Belediye Gelirleri Kanununa gre, belediyelerce veya belediyelere bal messeselerce, kanunda belirtilen ekilde kanalizasyon tesisi yaplmas halinde, gayrimenkullerin sahiplerinden alnan bedel. Kanalizasyon Sistemi : Atk suyun toplanmasnda, ilenmesinde ve tasfiyesinde kullanlan donanm. Kanun : Anayasann yetkili kld organ (T.B.M.M.) tarafndan yazl bir ekilde kabul edilmi bulunan genel, srekli, soyut ve yaptrm gc olan hukuk kurallar. Kanun Hkmnde Kararname : Trkiye Byk Millet Meclisinin bir kanunla (Yetki Kanunu) yetki vermesi zerine Bakanlar Kurulu tarafndan yetki kanunu erevesinde belli konular dzenlemek amacyla karlan yazl hukuk kurallardr. Bunlar tpk kanunlar gibi resmi gazetede yaynlanarak yrrle girerler. (rnek;

45

Bakanlar Kurulunun TBMMden aldklar yetki kanunu erevesinde memur maalarnda dzenleme yapmay ieren Kanun Hkmnde Kararnameler). Kanun Tasars : hkmetin hazrlayp Trkiye Byk Millet Meclisine sunduu kanun tasla. Kanun Teklifi : meclis yelerinin (mnferit veya mterek olarak) hazrlayp Trkiye Byk Millet Meclisine sunduklar kanun tasla. Kanuni dare lkesi : idarenin yasalara ve her trl hukuk kuralna uymas ilkesi. Kanunsuz Emir: Kamu grevlerinde herhangi bir sfat ve biimde almakta olan kimsenin, stnden ald emri, ynetmelik, tzk, yasa ve Anayasa hkmlerine aykr grdnde yerine getirmeyerek, bu aykrl emri verene bildirmesi zerine, st emrinde direnirse ve emrini yaz ile yinelerse, emir yerine getirmesi. Kr : Gelir ile gider arasndaki olumlu fark. Karar : Bir konu zerinde bir kiinin, kendi dncelerinden yola karak ulat sonucu ya da bir grubun, bir konu zerinde grp tartarak vard kesin sonucu yanstan yazlar. Karde ehir : Belediyenin, bir baka belediye ile ibirlii anlamas yapmas durumunda iki belediyenin birbirlerine gre elde ettikleri pozisyon. Karine : pucu, belirti; bilinmeyenden bilinene doru gtren bulgular. Kariyer : Bir insann yaam boyunca sren ile ilgili deneyimlerinin tm. Kariyer Basamaklar : Bir alann i yaam boyunca geirdii ve aratrma, yerleme, orta kariyer, ge kariyer ve ini eklinde isimlendirilen be kariyer aamas. Kariyer Gelitirme : nsanlarn i yaamlar boyunca kariyer amalarna ulaabilmeleri iin yrttkleri uyum salama, yetkinlik, yeterlilik ve kiilik gelitirme gibi tm eylemler ve faaliyetler. Kariyer Planlama : Kiinin bilgi, beceri, ilgi, deer yarglar ve gl ve gsz ynlerini deerlendirmesi, organizasyon ii ve d kariyer olanaklarn tanmlamas, kendisi iin ksa, orta, uzun dnemli hedefler saptamas, eylem planlarn hazrlamas ve bunlar uygulamas sreci. Kariyer Ynetimi : nsan kaynaklar planlar ile sistemin btnletirilmesi, kariyer yollarnn belirlenmesi, kariyer bilgisinin artrlmas iin ak ilerin duyurulmas, alanlarn performanslarnn deerlendirilmesi, astlara kariyer danmanl yaplmas, i deneyimlerinin artrlmas ve eitim programlarnn dzenlenmesi faaliyetlerinin tm. Karkas : Bir yapnn tayc elerinin tmne verilen ad; iskelet. Kast : Suun, gerekletirilmesidir. kanun tanmndaki unsurlarn bilerek ve istenerek

Kat Alan Kat Says (KAKS): Emsal. Yapnn btn katlardaki alanlar toplamnn parsel alanna oranndan elde edilen saydr. Katlar alan bodrum kat, asma kat, ekme ve at kat ve kapal kmalar dahil kullanlabilen btn katlarn klklar ktktan sonraki alanlar toplamdr. 46

Ak kmalar, i ykseklii 1.80 m.yi amayan ve yalnzca tesisatn geirildii tesisat galerileri ve katlar, ticari amac olmayan ve yapnn kendi ihtiyac iin otopark olarak kullanlan blm ve katlar, yangn merdivenleri, asansrler, kalorifer dairesi, kmrlk, snak, su deposu ve hidrofor bu alana katlmazlar. Kullanlabilen katlar deyiminden konut, iyeri, elenme ve dinlenme yerleri gibi oturmaya, almaya, elenmeye ve dinlenmeye ayrlmak zere yaplan blmler ile bunlara hizmet veren depo ve benzeri alanlar anlalr. Kat Mlkiyeti: Tamamlanm bir yapnn kat, daire, i brosu, dkkn, maaza, mahzen, depo gibi blmlerinden ayr ayr ve bal bana kullanlmaya elverili olanlar zerinde, o gayrimenkulun maliki veya ortak malikleri tarafndan, Kat Mlkiyeti Kanunu hkmlerine gre, bamsz mlkiyet haklar kurulabilir. Kat mlkiyeti, arsa pay ve ana gayrimenkuldaki ortak yerlerle balantl zel bir mlkiyet trdr. Kat mlkiyeti, bu mlkiyete konu olan ana yapnn bamsz blmlerinden her birine kat irtifaknn kurulduu tarihteki, dorudan doruya kat mlkiyetine geilme halinde ise, bu tarihteki deeri ile oranl olarak tahsis edilen arsa paynn ortak mlkiyet esaslarna gre aka gsterilmesi suretiyle kurulur. Arsa paylarnn bamsz blmlerin deerleri ile oranl olarak tahsis edilmedii hallerde, her kat maliki veya kat irtifak sahibi, arsa paylarnn yeniden dzenlenmesi iin mahkemeye bavurabilir. Bamsz blmlerden her birine tahsis edilen arsa pay, o blmlerin deerinde sonradan meydana gelen oalma veya azalma sebebiyle deitirilemez. Kat Mlkiyeti Kanununun 44 nc maddesi hkm sakldr. Kat irtifak arsa payna bal bir irtifak eidi olup, yap tamamlandktan sonra arsann malikinin veya kat irtifakna sahip ortak maliklerin veya bunlardan birinin tapu idaresine yapaca yazl bir istem zerine, bu kanunda gsterilen artlar uyarnca, kat mlkiyetine evrilir (KMK. 3). Kat mlkiyeti ve kat irtifak resmi senetle ve tapu siciline tescil ile doar. potek, domu veya ileride domas muhtemel bir bor iin bir tanmaz maln teminat gsterilmesidir. Kat irtifak: Yaplmakta veya ileride yaplacak olan bir binann yapm borcunu ve bina tamamlandnda da kat mlkiyeti kurulmas ykmn douran bir irtifak hakk. Kat maliki: Bamsz blmler zerinde kurulan kat mlkiyeti hakkna sahip olan kii. Kat malikleri kurulu: Kat mlkiyetine konu tanmazdaki btn kat maliklerinin oluturduu kurul. Kat ykseklii: Binann herhangi bir katnn deme stnden bir stteki katnn deme stne kadar olan mesafesidir. Katlm: kamu hizmetleri ile ilgili kararlarn hazrlanmas, olgunlatrlmas, alnmas ve bu kararlarn uygulanmas aamalarndan birine, birkana veya btnne, o karardan dorudan ya da dolayl olarak etkileneceklerin katkda bulunmalardr. Katlmc Demokrasi : Halkn dil, din, renk, rk ve cinsiyet ayrm gzetmeksizin seme ve seilme hakkn zgrce kulland, halkn sivil toplum rgtlenmeleri ile

47

(dernek, odalar vs.) siyasi iktidar zerinde denetleme ve ynlendirme grevi yapt demokrasi anlay. Kayt ve Suret Harc : Belediye Gelirleri Kanununa gre, belediyeler ve belediyelere bal messeselerden istenecek her trl kayt suretleriyle, gayrimenkullerle ilgili harita plan ve krokilerin suretleri iin alnan bedel. Kaymakam: lede devleti temsil eden en yetkili ynetim grevlisi. Kaynak Sular Harc : Belediye Gelirleri Kanununa gre, zel kaplara doldurulup satlacak olan kaynak sularnn belediyelerce denetlenerek hangi kaynaklara ait olduklarn gsterecek ekilde bu kaplara zel iaret konulmas, karl alnan bedel. Kaynak Ynetimi : Bir kurumun sahip olduu sermaye, insan gc, tesis ve tehizat gibi kaynaklarn en etkin biimde kullanlmasn Kaynaklar : Varlklarn saland yerler. Bunlar sermaye ve borlar. Kazanlm Stat : Bireyin kendi istei ve abalaryla, gnll olarak elde ettii stat. Kent : ehir. Kent, snrlar iinde yaayan nfusun geim kaynaklarn tarm ve hayvanclk d uralarn oluturduu, toplumsal ilikiler, kltrel alanlar, nfus younluu gibi bir ok ynden krsal alanlardan farkl olan yerleim birimi. Kent Bilgi Sistemleri: Bir ehrin bilgilerinin birbirleri ile ilikili olarak ve istenildii anda ulalabilecek ekilde dzenlenmesi, altlk haritalarn oluturulmas, gerekli donanm ve personel altyapsnn oluturulmas ve bu sistemin ayakta kalabilmesi iin gerekli koordinasyonun oluturulmas olarak genel anlamda ifade edilebilir. Kent Hukuku: Kent yaamn, kent yaplanmasn, kentle insan arasnda, kentlilerin kendi arasnda ilikileri dzenleyen kurallar btn. Kent Konseyleri: Seilmi yerel ynetim organlarnn almalarna halk katlmn ve denetimini salamak iin, en alt dzeydeki yerel ynetim biriminden(mahalle/ky) yukarya doru rgtlenerek demokratik kitle rgtleri temsilcileri ve uzmanlarn da katlmyla oluturulan meclislerdir. 5393 sayl Belediye Kanunu bu konuda u dzenlemeyi iermektedir: Kent konseyi, kent yaamnda; kent vizyonunun ve hemehrilik bilincinin gelitirilmesi, kentin hak ve hukukunun korunmas, srdrlebilir kalknma, evreye duyarllk, sosyal yardmlama ve dayanma, saydamlk, hesap sorma ve hesap verme, katlm ve yerinden ynetim ilkelerini hayata geirmeye alr. Belediyeler, kamu kurumu niteliindeki meslek kurulularnn, sendikalarn, noterlerin, varsa niversitelerin, ilgili sivil toplum rgtlerinin, siyasi partilerin, kamu kurum ve kurulularnn ve mahalle muhtarlarnn temsilcileri ile dier ilgililerin katlmyla oluan kent konseyinin faaliyetlerinin etkili ve verimli yrtlmesi konusunda yardm ve destek salar. Kent konseyinde oluturulan grler belediye meclisinin ilk toplantsnda gndeme alnarak deerlendirilir.(Madde 76) Kent Meclisi: Bkz: Kent Konseyleri Kent Dokusu: Bir kentin ana yollar ve ikincil yollarla blnm, oturma, alma, alm-satm, ileyim, dinlenme yerlerini kapsayan toprak kullanm biimi. 48

Kente Kar Su : 1) Bir kentin doal, tarihsel ve gzel duyusal deerlerine, bireyler ve trl rgtler ve hatta yneticiler tarafndan, deerlerini azaltc veya tmden yitirici zararlar verilmesi sonucunda, kamu vicdannda yaratt rahatszlklar bu etkinliklere (yasalarda bu etkinlikler su olarak tanmlanmam olsa bile) verile ad. 2) Bu trl eylemlerin yasalarda su olarak tanmlanm ve bunlar ileyenlerin karlaacaklar yaptrmlarn da yine yasalarda gsterilmi olmas. Kentleme: Kentleme konusunda yaplan balca tanmlar unlardr: eitli nedenlerle krsal kesimlere ynelen g sonucunda, bir taraftan mevcut kentlerin nfus ve alan itibaryla bymesi, dier taraftan da ky, kasaba, vb. yerleim birimlerinin giderek bymesi sonunda kente dnp, mevcut kent saysnn atmasdr. Milli gelir ve istihdam yapsnda, arln tarmdan hizmetlere ve sanayiye kaymas ile ilgili evrensel ve saysallatrlabilir bir sretir. Baz younluk ve byklk deerlerinden balayarak nfusun alansal ylmas; kent kltr olarak tanmlanan bir dizi deer yargs, davran ve eilimin yaylmas. Kentleme dar anlamda kent saysnn ve kentlerde yaayan nfusun artmasn ifade etmektedir. Kentlileme: Kente g ile birlikte balayan nfus dinamiinin kentin belli bir kesiminde kararllk kazanmasna kadar sre gelen bu aama kentlileme olarak adlandrlr. Bu kente g eden nfusun yeni koullara uygun ilikiler biimi gelitirerek kentin bir esi olma, toplumsal deime, uyum ve btnleme srecidir. Kentlileme, kente g edenlerin ve kentte yasayanlarn, kent toplumunun deer-norm sistemini, kentli insann dnme, davran biimlerini ve giderek yaama biimini benimsemesidir. Kentlilik Bilinci: Kentlilik bilinci, kentte yaayanlarn kentle btnlemesi, kendini kente ait hissetmesi ve dolaysyla kente kar sorumluluk duygusu tamasdr. Bir baka ifade ile kentlilik bilinci, kentte yaayanlarn var olan deiik kimliklerinin (Mslman, esnaf, sanatkar, Rizeli, Adanal gibi) yan sra bir de iinde yaadklar ehirle zdeleebilen bir kimlie sahip olmalardr. Daha ak bir ifade ile, kentte yaayanlarn aslen ait olduklar memleket kimliklerinin yannda kendilerini yaadklar kentli olarak da tanmlayabilmeleridir. Kentsel Mekn : Sokaklarda, alanlarda, parklarda, bahelerde, zetle insan yaptlarnn arasnda kalan ve bunlarla snrlanan mekn. Kentsel yaam kalitesi: Toplumsal, ekonomik ve uzamsal (mekansal) eler asndan kent tanmna giren yerlerde, kentsel alt yap, iletiim, ulam, konut ve benzeri olanaklarn sunulma dzeyidir. Kesin Hesap Cetveli: Belediyelerin gerekleen yllk harcama ve gelirlerinin gsterildii tablodur. Her yl btesinin kesin hesab, belediye bakan tarafndan hesap dneminin bitiminden sonra mart ay iinde encmene sunulur. Kesin hesap, belediye meclisinin mays ay toplantsnda grlerek karara balanr. Kesin proje: Belli bir yapnn onaylanm n projesine gre; mmkn olan arazi ve zemin aratrmalar yaplm olan, yap elemanlarnn llendirilip boyutlandrld, inaat sistem ve gereleri ile teknik zelliklerinin belirtildii projedir. Kdem : Hizmette eskilik ve ncelik, meslekte geirilen sre.

49

Kdem Ayl : Aylklarn Devlet Memurlar Yasasna gre almakta olan personele, hizmet yllar itibaryla belirlenen gstergelerin aylk katsay ile arplmas sonucu bulunan miktar kadar denen para. Esas ayln yannda verilen bir aylk trdr. Kdem Tazminat : Bir ite bir yldan fazla sreyle alan iilere, i akdinin yasada belirtilen koullarda son bulmas durumunda, kdemiyle orantl olarak denen toplu para. Knama Cezas : lgiliye, grevinde ve davrannda kusurlu sayldnn yazl olarak bildirilmesi. Kraathane : Mterilerin okumas iin gazete, kitap ve dergilerin de bulundurulduu kahvehane benzeri yer. Krsal Yerleme Plan : En az bir krsal yerleme ve civarn kapsayan; krsal alanda yaam kalitesini gelitirmeye ynelik olarak ekonomik, sosyal, kltrel ve doal deerlerin srdrlebilir biimde korunmas, gelitirilmesi ve salkl, gvenli ve afetleri azaltc bir evre ve yaplamann salanmas iin hazrlanan, sosyal ve teknik alt yap ihtiyalar krsal yaam biimine gre tasarlanan rapor ve eklerinden oluan plan. Klak: Hayvanlarn k mevsiminde barndrlmas ve otundan yararlanlmas iin tahsis edilen veya kadimden beri bu amala kullanlan yer. Krsal Yerleme Plan: En az bir krsal yerleme ve civarn kapsayan; krsal alanda yaam kalitesini gelitirmeye ynelik olarak ekonomik, sosyal, kltrel ve doal deerlerin srdrlebilir biimde korunmas gelitirilmesi ve salkl, gvenli ve afetleri azaltc bir evre ve yaplamann salanmas iin hazrlanan, sosyal ve teknik alt yap ihtiyalar krsal yaam biimine gre tasarlanan ve raporu ve eklerinden oluan plandr. Ky: Ky izgisi ile ky kenar izgisi arasndaki alandr. Ky izgisi: Deniz, tabi ve sun gl ve akarsularda, takn durumlar dnda, suyun kara parasna dedii noktalarn birlemesinden oluan meteorolojik olaylara gre deien doal izgidir. Ky Kenar izgisi: Deniz, tabi ve sun gl ve akarsularn alak-bask ky zellii gsteren kesimlerinde ky izgisinden sonraki kara ynnde su hareketlerinin oluturduu, kumsal ve ky kumullarndan oluan kumluk, akllk, kayalk, talk, sazlk, bataklk ve benzeri alanlarn doal snr; dar-yksek ky zellii gsteren kesimlerinde ise, ev ya da falezin st snrdr. Kira Szlemesi : Bir bedel karlnda bir eyin kullanlmasnn veya ondan yararlanlmasnn belli bir sreyle baka bir kimseye braklmasdr. Kiri : Boyu dorultusundaki eksenine dik kuvvetlerin etkisi altndaki ubuk. Kirleten : Fiilleri sonucu dorudan ve dolayl olarak evre kirliliine sebep olan gerek ve tzel kiiler. Kii : Haklara ve borlara sahip olabilen varlklar. Kii Ba Milli Gelir : lke bireylerinin refah dzeylerinin saptanmas ve karlatrlmas iin kullanlan aratr. (GSMH nn ABD Dolarna dntrlp, nfusa

50

blnmesiyle elde edilir. Dolara evrilmesinde kullanlan dviz kurlar Dnya Bankasnn Atlas Yntemi ile belirlenir.) KOB: Kk ve Orta Boy letme. Kompost : Organik esasl kat atklarn oksijenli veya oksijensiz ortamda ayrtrlmas suretiyle retilen toprak iyiletirici madde. Komuta Birlii : Hiyerarik bir yaplanma iersinde her astn yalnzca bir ste bal olmas ve ondan emir almas. Kontrol : Denetim, bakm. Geri besleme feedback. Kontur : evre izgisi. Figrleri ya da motifleri evreleyen izgi anlamna gelmektedir. Kontur - Gabari : Kot kesit belgesindeki bilgilere ilaveten parsel iinde mevcut yaplarn yatay ve dikey lleriyle subasman kotuna balayan ll belgedir. Konut D Kentsel alma Alan: erisinde motel ve lokanta bulunabilen akaryakt ve bakm istasyonlar, resmi ve sosyal tesisler, dumansz, kokusuz, kat atk ve artk brakmayan ve evre sal ynnden tehlike yaratmayan imalathaneler ile patlayc, parlayc ve yanc maddeler iermeyen depolarn yaplabilecei alanlar. Konut Kooperatifleri : ilerin, kk tasarrufularn ve gelir seviyesi dk dier gruplarn mesken ihtiyacn en ekonomik artlarda ve dk maliyetlerle karlamak, arsa almnda ve byk leklerde salkl konutlar ina etmede topluca hareket etmek maksadyla oluturulan kooperatifler. Konut Kredisi : Konut inaat iin, belirli artlar yerine getiren kii ve ailelere, ou zaman uygun artlarda verilen kredi. Konut Politikas : Sosyal devletin, zellikle gelir seviyesi dk ocuklu ailelerin, ucuz ve sosyal konut ihtiyacn karlamak ve genel olarak konut sorununa re bulabilmek iin, mesken oluturma bakmndan sistemli bir ekilde uygulamaya koyduu programlarn btn. Konteynr : Krom Nikel, paslanmaz elik veya benzeri metalden yaplm, en az 6 metrekp hacminde, kapaklar kilitlenir, geici depolama birimidir. Koordine Etme : rgtn ortak amalarnn elde edilmesi ynnde kiiler, birimler ya da blmler arasnda iliki kurulmas sreci. Korkuluk : Kpr, merdiven, balkon gibi dme tehlikesi olan yerlerin kenarlarna dikilen alak duvar veya parmaklk. Koruma Amal mar Pln : 2863 Sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanununa gre, sz konusu kanun uyarnca belirlenen sit alanlarnda, alann etkileim gei sahasn da gz nnde bulundurarak, kltr ve tabiat varlklarnn srdrlebilirlik ilkesi dorultusunda korunmas amacyla arkeolojik, tarihi, doal, mimar, demografik, kltrel, sosyo ekonomik, mlkiyet ve yaplama verilerini ieren alan aratrmasna dayal olarak; hali hazr haritalar zerine, koruma alan iinde yaayan hane halklar ve faaliyet gsteren i yerlerinin sosyal ve ekonomik yaplarn iyiletiren, istihdam ve katma deer yaratan stratejileri, koruma esaslar ve kullanma artlar ile yaplama

51

snrlamalarn, salklatrma, yenileme alan ve projelerini, uygulama etap ve programlarn, ak alan sistemini, yaya dolam ve tat ulamn, alt yap tesislerinin tasarm esaslar, younluklar ve parsel tasarmlarn, yerel sahiplilik, uygulamann finansman ilkeleri uyarnca katlmc alan ynetimi modellerini de ierecek ekilde hazrlanan, hedefler, aralar, stratejiler ile plnlama kararlar, tutumlar, pln notlar ve aklama raporu ile bir btn olan nazm ve uygulama imar plnlarnn gerektirdii lekteki plnlar Kot : Semboller dizgesiyle gsterilen bilgi. Kot - Kesit Belgesi : mar parselinde yaplacak binann verilen vaziyet planna gre cephe ald yol ile ykseklik konumunu belirleyen belge. Kk cret : Yasalara veya hizmet szlemelerine gre alann iverene yapmak zorunda olduu hizmet karl ald cret. Ky: 442 sayl Ky Kanunu ky, deiik adan tanmlamtr. *Nfusu 2.000den aa olan yerleim yerlerine ky denir. *Cami, mektep, yayla, baltalk gibi orta mallar bulunan toplu veya dank evlerde oturan insanlar, ba, bahe ve tarlalar ile birlikte bir ky tekil ederler. *Ky, bir yerden bir yere gtrlebilen veya gtrlemeyen mallara sahip olan ve i bu kanun ile kendisine verilen ileri yapan bal bana bir varlktr. Ky tzel kiiliinin organlar, ky dernei, ihtiyar meclisi ve muhtardr. Muhtar yrtme organ, ihtiyar meclisi ve ky dernei ise karar ve istiare organlardr. Kriz : letmenin i ve d evresindeki ani deimelere kendini hazrlayamamas sonucunda ortaya kan bir durum. Kriz Aamalar : Krizin oluma aamas, hareketsizlik ve krizi yalanlama aamas, hatal karar ve faaliyetler, krize girme aamas ve dalma aamas. Kriz Nedenleri : D ve i faktrler. Kriz Ynetimi : En az emek ve giderle krizi atlatmak iin yaplan almalar. Kroki : Yaklak lekte ve zerinde l deerlerinin yazl olduu ada veya parsellerin izimi. Kur : Bir lke parasnn baka bir lke paras cinsinden deeri. Kuram : Bilgi edinme srecinin herhangi bir aamasnda ortaya atlan, bilimsel yntemle saptanm bilgiler. Kurum : Toplumun yaps ve temel deerlerini korumas asndan zorunlu saylan nispeten srekli kurallar topluluu. Kurum Kltr : Bir vizyon ve misyon etrafnda toplanan insanlarn sahiplendikleri belirli bir inan ve deerler sistemi. Kurye : Resmi kurum ve kurulularna evrak dalmn yapan ve belediyeye ait evraklar alan kii. Kk Sanayi Blgesi: Marangoz, demirci, nalbant, oto tamircisi ve benzeri grlt, toz, duman, pis koku gibi evre havasnn kirlenmesine sebebiyet ve sala 52

zarar veren veya kk sanat sahiplerinin kendi aralarnda gruplar halinde ve toplu olarak sanatlarn icra etmeleri iin ayrlan sahalar. Kltr : Hars. Bir toplumun, madd-mnev hayat imkanlarnn toplamdr. Sosyal hayat sreci iinde ortaya kan ve bir millete niteliklerini veren ve baka millet veya toplumlarda farkllk gsteren madd ve mnev deerlerin btn. Kltr varlklar: Tarih ncesi ve tarihi devirlere ait bilim, kltr, din ve gzel sanatlarla ilgili bulunan veya tarih ncesi ya da tarihi devirlerde sosyal yaama konu olmu bilimsel ve kltrel adan zgn deer tayan yer stnde, yer altnda veya su altndaki btn tanr ve tanmaz varlklardr. Kltr Varlklar : Tarih ncesi ve tarihi devirlere ait bilim, kltr, din ve gzel sanatlarla ilgili bulunan veya tarih ncesi ya da tarihi devirlerde sosyal yaama konu olmu bilimsel ve kltrel adan zgn deer tayan yer stnde, yer altnda veya su altndaki btn tanr ve tanmaz varlklar. Kltrel Birleme : Kltrn btn paralarnn herhangi bir biimde balanmas. Kme evler: Bir sokaa balanmas mmkn olmayan, dank birden fazla binann oluturduu yerleim alan. Kresel Konum Belirleme Sistemi (GPS) koordinatlarn uydular vastasyla belirleyen sistem. Kat : Ama, al. Leasing (Finansal Kiralama) : Firmalarn ticari ve snai faaliyetlerini gerekletirebilmek iin gereksinim duyduklar duran varlklar satn almak yerine, belirli kira dentisi karlnda kullanm olana tanyan ve banka kredilerine alternatif olarak doan, orta dnemli finansman yntemi. Lebiderya : Kesintisiz deniz manzaral daire. Lider : Organizasyonlarda insanlarn gayretlerini, belirlenen amalar gerekletirmek zere birletiren, harekete geiren, btn yeteneklerini ortaya koymalarn salayan ve onlar etkili biimde yneten, bakalarndan ayrlan ynleriyle fark edilen kii. Liderlik : Belirli amalara ulamak amacyla dier insanlar etkileme sreci. Liyakat : nsanlarn grevlerini baar ile yapabilme yeterlilii. Liyakat Sistemi : Kamu hizmetlerine giriin, hizmet iinde ilerlemenin ve ykselmenin ve her trl grevlendirme ve dllendirmenin yalnzca yeterlik ve baar ltne dayandrld sistem. Lojman : Personelin oturmas iin kimi kurulularn yaptrdklar dk kiral veya kira karl olmayan konut. Lokavt : verenin iyerinde faaliyetin tamamen durmasna neden olacak ekilde, iileri topluca iten uzaklatrmas. Lunapark : Ak havada ve geni bir alanda geici veya srekli olarak kurulan, iinde dnme dolap, atl karnca, nian tahtas gibi oyun ve elence birimlerinin bulunduu yer. 53 : Yeryzndeki noktalarn

Maddi Varlk : Mal ve hizmet retiminde kullanma, kiraya verme veya ynetim ihtiyalarnda kullanma amacyla edinilen ve genel olarak birden fazla raporlama dneminde kullanlan maddi duran varlklar, ekonomik deer tayan ve herhangi bir retim srecinden gemeden kendiliinden var olan varlklar ile stoklar, ncelikli olarak retim ve tketim dnda stok deer olarak elde tutulan deerler. Mahalle: Belediye snrlar ierisinde yer alan, ortak ihtiya ve ncelikleri benzer zellikler gsteren ve sakinleri arasnda komuluk ilikisi bulunan insanlarn yaad idar birim. Mahall dare Birlii: Birden fazla mahall idarenin, yrtmekle grevli olduklar hizmetlerden bazlarn birlikte grmek zere kendi aralarnda kurduklar kamu tzel kiisi. Mahalli Yerinden Ynetim (Yerel ynetimler): Yerel ynetimler kavram, yerinden ynetim ilkesine gre kurulan ve ileyen ynetsel kurulular ve ynetim birimlerini anlatmak iin kullanlmaktadr. Yerel ynetimler, yre halknn ihtiyalarn etkin bir ekilde karlamak zere, yerel toplulua kamu hizmeti salayan ve yerel halkn kendi setii organlarca ynetilen, ynetsel, siyasal ve toplumsal bir kurumdur. Bir baka ifade ile Adem-i Merkeziyet olarak da bilinen yerel ynetimler, Devlet snrlar iinde yerlemi irili ufakl insan topluluklarnn (ky, kasaba, kent, vb) ortak ve yerel nitelikli ihtiyalarn karlamak maksadyla belli bir hukuk dzeni iinde oluturulmu anayasal kurumlardr. Mahalli Ynetim: Bkz: Yerel Ynetim Mahalli idareler kontrolrleri: Asl grevi yerel ynetimleri denetlemek olan, bunun yannda bakann verecei dier denetim grevlerini de yapmakla ykml bulunan ileri Bakanl denetim elemanlar. Mahfuz : Korunan, sakl tutulan. Mal Mdr : Maliye Bakanlnn, ilelerdeki mal ilerini yrtmekle grevli memuru. Mal denetim: Gelir, gider ve mallara ilikin hesap ve ilemlerin doruluunun, mal tablolarn tasdikinin ve mali sistemlerin denetimidir. Mali Kontrol Yetkilisi: Harcama talimatlarnn kullanlabilir denek tutarna, tertibine ve ayrntl harcama programna uygunluunu ve harcamalarn bte ve gider kanunlar ile dier ilgili mevzuata uygunluunu deerlendiren grevliler. Mali zerklik: Yerel ynetimlerin yeterli mali kaynaklara sahip olmalar anlamna gelmektedir. Avrupa Yerel ynetimler zerklik artnn 9. maddesinde bu hususta u ifadeler yer almaktadr: Yerel ynetimlere, ulusal ekonomi siyaseti iinde, kendi yetkileri erevesinde serbeste harcayabilecekleri, kendilerine has, yeterli mali kaynak salanr. Yerel ynetimlerin mali kaynaklar Anayasa ve yasalarla kendilerine verilen sorumluluklara orantl olur. Yerel ynetimlerin mali kaynaklarnn hi deilse bir

54

blm, yasal snrlar iinde orann belirleme yetkisine sahip olduklar yerel vergi ve harlardan salanmaldr. Mali Tevzin : Merkezi ynetimle yerel ynetimler arasnda hizmetlerin ve gelirlerin bltrlmesi. Mali Varlk : Kasada ve bankada bulunan nakit, ek ve dviz gibi hazr deerler, tahvil, senet ve bono gibi menkul kymet ve varlklar ile bte alacaklar, kurum alacaklar ve dier alacaklar ile verilen i ve personel avanslar gibi kar taraftan talep edilebilir nakit veya baka varlklar. Mali Ykmllk : Finansman iin dorudan veya mali aralar kullanlarak yaplan i ve d borlanmalar, bteden doan borlar, emanet yabanc kaynaklar, alnan avanslar, denecek vergi ve ykmllkler gibi kar tarafa devredilecek nakit ve varlklar. Maliye Politikas : Bir ekonomide temel makroekonomik amalara ulamak iin kamu harcamalar ve gelirlerinin byklk ve bileiminde gereken deiiklikleri gerekletirmek. Maliyet- Fayda Analizi: Her yatrm projesi ok eitli faydalar ve maliyetler ortaya karr. Ortak bir birim cinsinden ifade edilen faydalar, maliyetleri at srece kabul edilebilir projeler sz konusu olmaktadr. Bir projenin getirece i faydan n, projenin gerekle tirilmesi iin gerekli maliyetine oran na, genel olarak faydamaliyet analizi (FMA) denilmektedir. Mali denetim: Kamu idarelerinin hesap ve ilemleri ile mali faaliyet, mali ynetim ve kontrol sistemlerinin deerlendirme sonular esas alnarak mali rapor ve tablolarnn gvenilirlii ve doruluuna ilikin denetimi. Malullk (Maluliyet) : alma gcnn, ksmen ya da tamamen yitirilmesi. Malullk Ayl : Sosyal Sigortalar tarafndan veya emekli sandndan malulen emekliye ayrlmak mecburiyetine kalanlara denen aylk maa. Mantar Kent : Nfusu hzla artan yerleim blgesi. Manyetik Deerler ve Manyetik Haritalar : Yerin manyetik alanna ait her eit ller ile bu lleri ve bunlardan elde edilen bilgileri gsteren rnler. Matrah : Vergilendirmede, verginin hesaplanmas iin saptanan deer ya da miktar. Matriks Organizasyon : ilevlere gre blmlendirilmi organizasyon zerine, rnlere gre blmlendirilmi organizasyonun yerletirilmesiyle elde edilen yap. Mazbut Vakf : Vakflar Kurumu tarafndan ynetilen ve temsil olunan vakflar. Meclis : Kurul, kabine, senato, divan, parlamento. Meclis yesi : Bkz. Belediye Meclis yesi. Megapol : Megapolis. Metropol evreleyen youn nfuslu alan. (rnein; New York City ve onu evreleyen New York, New Jersey ve Connecticut alanlarndan oluan bir btn.)

55

Memur: Mevcut kurulu biimine baklmakszn, devletin, kamu iktisadi teebbslerinin ve dier kamu tzel kiilerinin genel idare esaslarna gre yrtmekle ykml olduklar kamu hizmetlerinin gerektirdii asli ve srekli grevleri kamu erkini kullanarak yerine getirenler veya bu kurulularda strateji ve genel politika tespiti, aratrma, planlama, programlama, ynetim ve denetim ilerinde grevli ve yetkili olanlar, bu Kanunun uygulanmasnda memur saylrlar. Memuriyet mahalli: 6245 sayl Harcrah Kanununa gre, memur ve hizmetlinin asl grevli olduu veya ikametghnn bulunduu ehir ve kasabalarn belediye snrlar iinde bulunan mahaller ile bu mahallerin dnda kalmakla birlikte yerleim zellikleri bakmndan bu ehir ve kasabalarn devam niteliinde bulunup belediye hizmetlerinin gtrld veya kurumlarnca salanan tat aralar ile gidilip gelinebilen yerleri ifade eder. Mene- ahadetnamesi : Salk Raporu Mera: Hayvanlarn otlatlmas ve otundan yararlanlmas iin tahsis edilen veya kadimden beri bu amala kullanlan yer. Merkez ss : Odak noktas yerin iinde, depremin enerjisinin ortaya kt noktadr. Bu noktaya odak noktas veya i merkez de denir. Gerekte, enerjinin ortaya kt bir nokta olmayp bir alandr, fakat pratik uygulamalarda nokta olarak kabul edilmektedir. Merkezi i alan: mar planlarnda ynetim, sosyo-kltrel ve ticari amal yaplar iin ayrlm blgedir. Bu blgede bro, ihan, gazino, lokanta, ar, ok katl maaza, banka, otel, sinema, tiyatro gibi sosyal kltrel tesisler, ynetimle ilgili tesisler, zel eitim ve zel salk tesisleri ve benzeri yaplar yaplabilir. Merkezi ynetim: Merkezi ynetim, ynetsel hizmetlerin merkezde toplanmas ve bu hizmetlerin merkez ve merkezin hiyerarisi iindeki kurulular tarafndan yrtlmesidir. lkenin ynetiminin merkezden ynetin tarafndan tek elden yrtlmesini anlatan bu sistemde ynetim tekilat tektir. Bir baka deile, hizmetlerin sunulmas iin gerekli yetkiler devlet merkezindeki ynetim tarafndan kullanlmakta, tm kararlar devlet tzel kiilii adna alnmaktadr. Hizmetleri yrten memurlar ve dier kamu grevlileri merkezden ynetime mensup olduklar gibi, hizmetin gerektirdii gelir ve giderler de devlet btesinde toplanmaktadr. Merkezi ynetim, uygulanmas itibar ile corafi merkeziyetilik ve rgtsel merkeziyetilik olmak zere iki ayr yapdan oluabilmektedir. *Corafi merkeziyetilik, merkezdeki ynetim kurulularnn taradaki birimlere ve mahalli idarelere karar alma ve bunlar uygulama konusunda az ok yetki vermesidir. *rgtsel merkeziyetilik ise, bir konuda karar alma ve uygulama yetkisinin rgtn en st otorite ve organlarnda toplanmas, orta ve alt kademe yneticilere inisiyatif verilmemesidir. Meskn Alan: Bkz: Yerleik Alan. Meskn Bina: Ticari ama gzetmeksizin bir ya da birka insann i zaman dnda barnma, dinlenme, uyuma amacyla ikamet ettii, imar plannda bu amaca ayrlm olan mesken. 56

Meskn Mahal: Varsa st lek planlarna uygun olarak imar plan ile belirlenmi ve iskn edilmi alan. Meslek Hastal : Sigortalnn, altrld iin niteliine gre tekrarlanan bir sebeple ya da iin yrtm artlar yznden urad geici ya da srekli hastalk, sakatlk ya da ruhi arza halleri. Mesleki Eitim : Fertlere, emek piyasasnda geerlilii olan bir ii yapabilmeleri iin, gerekli meslek bilgi ve davranlar kazandrarak, ok ynl gelitirilen bir eitim modeli, sreci. Metropol : Metropolis. Belli bir bykle ulam, rnein, nfusu bir milyonu am ve bir blgenin en nemli kenti olarak nitelenebilen yerleme. Bir metropoln evresinde banliy uzaklnda yerlemeler bulunur. Metropoliten Alan : Metropoliten blge. Bir metropol ile evresinde bulunan, hzl bir gelime sreci iindeki yerlemelerin oluturduklar btn. Metropoliten ehir : Belli bir bykl, rnein, nfusu bir milyonu aan ehir. Metruk : Terkedilmi, kullanlmayan, ssz, tamtakr, cra, sahipsiz. Mevcut teekkl: Bir yap adasnda ina, edildii tarihte yrrlkte olan hkmlere uygun olarak yaplm olup da, halen o yerde uygulanmas gereken pln ve mevzuat hkmlerine gre aynen veya ek veya deiiklik yaplmak suretiyle korunmas mmkn olan yaplardr. Mevzii mar Plan: Mevcut imar plan snrlar dnda olup, bu planla btnlemeyen bir konumda bulunan alanlar zerinde hazrlanan ve sosyal ve teknik altyap ihtiyalarn kendi bnyesinde salam olan planlardr. Mevzuat : Mevcut kanun ve kurallar. Mezat : Artrma ile yaplan sat. Mezkur : Zikredilmi bulunan. Mezra: dari olarak bir kye bal krsal alanda olan ve birka evden oluan ileri Bakanlnca tescil edilmi yerleim alan. Mevki: Halk arasnda yerleim yerleri dnda kalan alanlarn tanmlamasnda kullanlan ifade. Meydan: Yerleim yerlerinde caddelerin veya byk yollarn, bulvarlarn birletii geni alanlar. Mntka : Blge, yer, yetki alan. Mimar : Yaplarn tasarmn yapp bunlarn uygulamasn yneten sanat ve fen adam. Mimar, bir yapnn gerekletirilmesinde bu ekibin i birliinin yneticisi durumu. Mimar Proje Yarmas : Yaptrlmas tasarlanan bir yap konusunda en iyi dnceleri derlemek ve projelerini hazrlayacak mimar yada mimarlar grubunu semek zere dzenlenen yarma.

57

Mimarlk : nsanlarn yaamasn kolaylatrmak ve barnma, elenme, dinlenme, alma gibi eylemlerini srdrebilmelerini salamak iin mekanlar dzenleme sanat; yap sanat. Misyon : letmenin veya bir kurumun ne yapmak ve hangi amala yapmak zere kurulduunun, kendisini nasl grmek istediinin ve varlk nedeninin yazl ifadesi. Mizan : l. Mobbing : yerindeki psikolojik iddet. Motel : Yerleim merkezleri dnda, karayollar gzergah, mola noktalar veya yakn evrelerinde ina edilen, mterilerin konaklama, yeme-ime ve aralarn park ihtiyacn karlayan tesisler. Motivasyon : Belirli bir eylemi yerine getirmek iin bir insann baz isel ve dsal faktrlerden ald gle coku, canlanma, davranlarda kararllk gstermesi ve davranlarn ynetmesi. Muamele : lem. Muayene Ruhsat ve Rapor Harc : Belediye Gelirleri Kanununa gre, mevzuat gereince alnmas zorunlu veya istee bal grlen ve belediyeler veya onlara bal kurulular tarafndan dzenlenerek ilgilisine verilecek; muayene ve salkla veya fenni konularla ilgili tahlillere ilikin olup bu kanunda ayrca harca tabi tutulmam olan ruhsatlar, rapor ve belgeler iin alnan har. Muayyen : Belli olan. Muhammen : Tahmin edilen, oluan ortalama deer. Muhasebe : letmenin varlklar ve kaynaklar zerinde deime yaratan ve para ile ifade edilen mali nitelikteki ilemlere ait bilgileri; kaydetmek, snflandrmak, zetlemek, analiz etmek ve yorumlamak suretiyle ilgili kii ve kurumlara raporlar halinde sunan bir bilgi sistemi. Muhasebe Birimi : Kapsama dahil kamu idarelerine ait, gelir ve alacaklarn tahsili, gider ve borlarn hak sahiplerine denmesi, para ve parayla ifade edilebilen deerler ile emanetlerin alnmas, saklanmas, ilgililere verilmesi, gnderilmesi ve dier tm mali ilemlerin kaytlarnn yaplmas ve raporlanmasna ilikin muhasebe hizmetlerinin yapld birim. Muhasebe Politikalar : Muhasebe ilemlerinin kaydedilmesi, mali raporlarn hazrlanmas ve sunulmasnda kabul edilen ilke, kural, standart ve uygulamalar. Muhasebe Sistemi : Mali ilemlerin yrtlmesinde, kaydedilmesinde ve raporlamasnda kullanlan defterler, hesap planlar, i kontrol mekanizmalar ve muhasebeletirme srelerinin tamam. Muhasebe Yetkilisi : Usulne gre atanm, muhasebe biriminin ynetiminden ve yetkili mercilere hesap vermekten sorumlu yneticisi. Muhtar: Ky veya mahallenin yasalarla belirtilmi ilerini yrtmek iin o ky veya mahallede oturanlarn setikleri kimselerdir. Mutabakat : Anlamaya varma, hemfikir olma. 58

Mcvir : Komu olan; yannda bulunan Mcbir: Zorlayc; zorlayan Mcbir Sebep : nceden gz nne alnmasna ve bunun sonucu olarak ortadan kaldrlmasna olanak bulunmayan ve d bir etkiden ileri gelen olay. Mcavir Alan: Mcavir, kelime olarak komu ve bitilik anlamlarna gelmektedir. mar mevzuat bakmndan belediyenin kontrol ve sorumluluu altna verilmi olan alanlardr. Belediye snrna mcavir bulunan ve beldenin gelecekteki geliimi veya turizmi ve tabii gzellii bakmndan korunmas yahut planl olarak gelimesi gerekli grlen alanlardr. Mdahalenin Men'i : Tanr veya tanmaz bir mala kar yaplan maddi el atma veya satamann, ayni hakka dayanlarak nlenmesi. Mdr : dare eden, yneten. Mdr Muavini : Mdr Yardmcs. Mdr Yardmcs : Mdrn ilerine yardm eden, yokluunda yetkileri zerine alp ileri yneten kimse, mdr muavini. Mhr Fekki : Yetkili resmi idarece mhrlenerek kapatlan bir yerin izinsiz altrlmaya devam edilmesi. Mktesep : Elde edilmi, kazanlm. Mktesep Hak : Kazanlm hak. Hukuk kurallarna gre, btn sonularyla fiilen elde edilen, kamu dzenine aykr olmamak zere her yerde etkisini gsterebilen hak. Mlakat : Genellikle 20 ile 40 dakika arasnda sren, yz yze grme eklinde gerekleen ve ounlukla bir karara varmak amacyla gerekletirilen bir iletiim ortamdr. Mlga : Terk edilmi. Mlhak Vakf : 743 sayl Trk Medeni Kanununun yrrlk tarihinden nce kurulmu ve ynetimi vakfedenlerin soyundan gelenlere art edilmi vakflar. Mlki dare : Yerel Ynetim. Mlki dare Amiri : Yerel ynetimlerde en yksek devlet memuru. llerde Vali, lelerde Kaymakam. Mlkiyet Hakk : Kiinin bir ey zerinde sahipliinden kaynaklanan haktr. Medeni Kanunun M. 683-703. maddeleri arasnda dzenlenmitir. Bir eye malik olan kimse, hukuk dzeninin snrlar iinde, o ey zerinde diledii gibi kullanma, yararlanma ve tasarrufta bulunma yetkisine sahiptir. Malik, maln haksz olarak elinde bulunduran kimseye kar istihkak davas aabilecei gibi, her trl haksz el atmann nlenmesini de dava edebilir. Mnfesih : Dalan, hkmsz olan. Mruru zaman : Zaman am; bir davann almas veya hkmn yerine getirilmesi iin kanunen belirli zamann gemesi.

59

Msadere : Kanun gc ile zorla alnan. Mstahsil : retici, yetitiren. Mtemilat : Mtemilat. Bir eyin iine ald eyler. erisindeki eyler. Eklentiler. Mterek Mlkiyet : Birden ok kiinin, kanun veya hukuki ilem nedeniyle, bir mala, fiilen blmedikleri belirli paylar orannda malik olmalar. Mteri Odakl Olmak : Yeniden yaplanma mteri tatmininin temel faktr olduu rekabet koullarnda mteriyi temel alan bir yaklama sahip olunmasdr. Mtekabiliyet : Karlkllk. Mukabele-i Bilmisil Kanuna gre mtekabiliyet ilkesi: Yabanc lkelerde Trk vatandalarna olumlu veya olumsuz nasl bir uygulama yaplyor ise o lkenin Trkiyedeki vatandalarna ayn uygulamann yaplmas ilkesidir. Mtemmim : Tamamlayan. Mtemmim Cz : Btnleyici para. Yerel adetlere gre asl eyin temel unsuru olan ve o ey yok edilmedike, zarara uratlmadka veya yaps deitirilmedike ondan ayrlmasna olanak bulunmayan para. Mteselsil : Takip eden, zincirleme. Zincirleme olarak ardarda sorumluluk. Alacaklnn alacan borlulardan dilediine bavurarak isteyebilme hakk. Mzikhol / Taverna : Oturarak veya ayakta, kadehle iki ve yiyecek verilen, canl veya cansz mzik yayn yaplan kapal veya ak yer. Nakil : Personelin grev, sorumluluk ve cret derecesi bakmndan birbirine benzer bir kadrodan ayn ya da baka bir yerdeki bir dier kadroya atanmas. Naklen atama: Bir kamu idare ya da kurumundan veya biriminden bir dierine geerek allmas iin gerekli ilem. Narh : Yiyecek maddelerine belediyenin koymu olduu fiyat. Nazm mar Plan: Varsa blge veya evre dzeni planlarna uygun olarak hlihazr haritalar zerine, yine varsa kadastral durumu ilenmi olarak izilen ve arazi paralarnn; genel kullan biimlerini, balca blge tiplerini, blgelerin gelecekteki nfus younluklarn, gerektiinde yap younluunu, eitli yerleme alanlarnn gelime yn ve byklkleri ile ilkelerini, ulam sistemlerini ve problemlerinin zm gibi hususlar gstermek ve uygulama imar planlarnn hazrlanmasna esas olmak zere dzenlenen, detayl bir raporla aklanan ve raporuyla beraber btn olan plandr. Nirengi : lke Jeodezik ana dayal olarak arazide tesis edilen ve harita yapmnda kullanlan, nceden bulunduklar yerler hesaplanm olan ana yer kontrol noktalardr. Nirengi Deerleri : Her dereceden nirengilerin klasik veya uydu teknikleri ile elde edilmi; referans yzeyleri zerindeki (corafi veya boyutlu) koordinatlar ile projeksiyon (dz) koordinatlardr. Nitelik : Bir eyi o ey yapan onu baka eylerden ayran zellik.

60

Nivelman (Ykseklik Kot) Deerleri : Her dereceden nirengiler ile muhtelif noktalarn, klasik yntemler veya uydu teknikleri ile elde edilmi eitli ykseklik sistemlerindeki ykseklik deerleridir. Norm : Kural olarak benimsenmi, yerlemi ilke veya kanuna uygun durum. Norm Kadro: Norm kadro, belirli kurallara gre igc gerekleri belirlendikten sonra bu gereklere uygun personelin seimi, yerletirilmesi, tevik edilmesi, deerlendirilmesi, cretlendirilmesi ve eitimi suretiyle standart sayda pozisyonun tekili ve personelin tayinidir. Normal Sresi : alma yaamnn taraflar iin en uygun olan gnlk ve haftalk i sresi uzunluu. Normal kat: Zemin ve bodrum katlarn dnda kalan kat veya katlardr. Not : Hemen ulatrlmas gerekli ksa haberleri iletmek amacyla yazlan, ksa yazlar. Numune : rnek, Suret. Nfus : Bir ehir, blge, lke veya benzeri bir baka yerleim biriminde yaayan insan says. Nfus Dalm : Topluma ynelik hizmet ve etkinliklerin yer seimini ve toprak kullanm biimlerini etkileyen, nfusun mekansal dalm. Nfus Dinamii : Doum, lm ve g olaylar sonucunda nfus iinde gerekleen saysal ve yapsal deiim sreci. Nfus ndeksi : Dolayl aralarla gerekletirilen, bir nfusun bykl ya da dier zellikleriyle ilgili tahmin. Nfus zellikleri : Ya dalm, mekn dalm, gelir modelleri, hane halk oluumu ve bykl konusunda bilgi gibi, planlama asndan gerekli bir topluluun nfus yapsyla ilgili olgular. Nfus Patlamas : lke nfusunda, genelde beklenmedik bir ekilde ve(ya) pln d gelimelerin etkisiyle( g gibi) ortaya kan ani ve hzl art. Nfus Plnlamas : Nfusu azaltmaya, oaltmaya veya ayn seviyede tutmaya ynelik plnl programlarn btn. Nfus Projeksiyonu : Gemi eimlerin srecei varsaymna dayanan, gelecekteki nfusla ilgili ngr. Nfus Saym : Bir lkedeki insanlarn resmi olarak belirli aralklarla saym. Nfus Younluu : Hektar bana den nfus, nfus kesafeti, yerleme younluu. Odak : Mihrak, fokus. Odak Alanlar : Kurumun belirledii ilkeler erevesinde misyonunu yerine getirebilmesi, vizyonuna ulaabilmesi iin frsat-tehditler altnda, gl ve zayf ynlerini deerlendirerek almalarnda younlamas gereken kritik alanlardr.

61

Olaanst denek: Btenin dzenlenmesi, grlmesi ve onaylanmas srasnda btede tertibi bulunduu halde dnlmeyen ve tertibi almayan, ancak yaplmasnda zorunluluk bulunan yeni bir hizmet iin alnan denek. Onay Belgesi : hale suretiyle yaplacak almlarda, kamu ihale mevzuatnda standart form olarak belirlenen ihale onay belgelerini; dier almlarda ise alm konusu iin nevi, nitelii, varsa proje numaras, miktar, yaklak maliyeti, kullanlabilir denei ve tertibi, almda uygulanacak usul, avans verilecekse artlarn gsteren ve harcama yetkilisinin imzasn tayan belge. Organik Geri Dnm : Ambalaj atklarnn biyolojik olarak paralanabilen ksmlarnn kontroll koullar altnda mikroorganizmalar araclyla aerobik (kompostlama) veya anaerobik ortamda ayrtrlarak (biyolojik metanlatrma) stabilize organik atklar veya metan gaznn elde edilmesi. (Dzenli depolama organik geri dnm kapsamna girmez.) Organize Sanayi Blgesi: Sanayi Bakanlnca kredi verilmek suretiyle ve toplu halde i yeri olarak kullanlacak kk sanat erbab iin imar planlarnda ayrlan sahadr. Orman Haritas : 6831 sayl Orman Kanunu ve mevzuatna gre dzenlenen orman kadastro haritalarn ierir. Orman Kadastrosu : Devlet ormanlarnn, kamu tzel kiiliklerine ait ormanlarn, zel ormanlarn ve bu ormanlarn iinde ve bitiiinde bulunan her eit tanmaz mallarn ormanlarla mterek snrlarnn tayin ve tespit edilerek haritaya balanmas ilemi. Orman Snr : Orman ile orman olmayan araziler arasndaki snr. Ortak Alanlar : Binalarn giri holleri, klklar, hava bacalar, saaklar, tesisat galerileri, ak ve kapal merdivenler, yangn merdivenleri, asansrler, kalorifer dairesi, kapc dairesi, kmrlk, snak ve otopark gibi ortak kullanma ak alanlar. Orto Foto Haritalar : Arazinin ykseklik farklarndan ve resim almndaki eikliklerden dolay oluan hatalarn, diferansiyel olarak dzeltilmesi ile istenen harita leine getirilen fotorafik grntnn zerine grid izgileri, kenar bilgileri ve ykseklik erileri gibi dier bilgilerin eklenmesi ile elde edilen fotoraf grnmndeki haritalar. Oryantasyon : Yeni alanlara organizasyonu ve kendi i birimlerini tantmak ve ie altrmak iin gerekletirilen aktiviteler. Oinografi : Denizlerin fiziksel, kimyasal, jeolojik ve biyolojik zellikleriyle, bunlarla temasta olan toprak ve hayvann jeolojik, fiziksel ve meteorolojik zellik ve birbirlerine olan etki kurallarn inceleyen bilim dal. Otel / Hotel : Asl fonksiyonlar, mterilerin geceleme ihtiyalarn salamak olan, bu hizmetin yannda yeme ime, elence ihtiyalar iin yardmc ve tamamlayc birimleri de bnyelerinde bulundurabilen tesisler. Otlak : Mera ile ayn niteliklere sahip yer.

62

Otlatma Hakk : Bir veya birden fazla ky veya belediyeye tahsis edilmi olan mera, yaylak ve klaklarda, iftilerin her birinin mterek otlatabilecei bykba hayvan birimi. Otlatma Kapasitesi : Belli bir alanda ve eit zaman aralklar ile uzun yllar bitki rtsne, toprak, su ve dier tabii kaynaklara zarar vermeden otlatlabilecek bykba hayvan birimi miktar. Otlatma Plan : Mera, yaylak, klak ile umuma ait ayr ve otlaklarn dzenli bir ekilde otlatlmas ile ilgili olarak, otlatma mevsimini, otlatma kapasitesini, otlatma sistemini, otlatlacak hayvan cins ve miktarn, otlatmaya balama ve son verme tarihleri gibi ayrntlar belirleyen uygulama plan. Oturum : Meclisin bir gnlk toplant sresi ierisinde eitli aralar verilerek yaplan toplantlarn her biri. Oyun Yeri : Kumar ve kazan kast bulunmamak art ile bilgi ve maharet artrc, beden veya zeka gelitirici nitelikteki oyunlarn oynand veya oynatld, bu amala imal edilmi otomatik, yar otomatik, mekanik, elektronik oyun alet ve makineleri ile televizyon, video oyunlar ve bunlarn benzerlerinin bulundurulup altrld yer. deme Belgesi : Mahalli idarelerce, bteden yaplacak kesin demeler iin dzenlenen Belediye, Bal dare ve Birliklerin Bte ve Muhasebe Ynetmelii ile l zel dareleri, Bte ve Muhasebe Ynetmelii ekleri deme Emrini; n deme suretiyle yaplacak demelerde ise anlan ynetmeliklerin ekleri Muhasebe lem Fii. lek: Arazideki bir bykln kat zerine izilebilmesi iin kullanlan kltme orandr. l ve Tart Aletleri Muayene Harc : Belediye Gelirleri Kanununa gre, l ve tart alet ve vastalar ile leklerin ilgili kanun ve tzk hkmlerine gre belediyelerce damgalanmas karl alnan bedeldir. lm Ayl : lm sigortasnda aranan koullar salayan sigortalnn hak sahiplerine SSK tarafndan balanan aylk. n deme : Avans, kredi anlamna gelmektedir. Avans ve kredi ismi deitirilerek n deme halini almtr. Not: 5018 sayl Kamu Mali Ynetimi Ve Kontrol Kanununun 35. Maddesine gre; Harcama yetkilisinin uygun grmesi ve karl denein sakl tutulmas kaydyla; ilgili kanunlarda ngrlen haller ile gerekletirme ilemlerinin tamamlanmas beklenilemeyecek ivedi giderler ve her yl merkez ynetim bte kanununda belirlenecek tutarlarn altnda kalan giderler iin avans vermek veya kredi amak suretiyle, n deme yaplabilecei aklanmtr. n Proje : Belli bir yapnn kesin ihtiya programna gre; gerekli arazi ve zemin aratrmalar yaplmadan, bilgilerin halihazr haritalardan alnd, evresel etki deerlendirme ve fizibilite raporlar dahil elde edilen verilere dayanlarak hazrlanan pln, kesit, grn ve profillerin belirtildii bir veya birka zm ieren proje. nc Deprem : Ana depremden nce meydana gelen kk oklar.

63

ngrlmeyen (Dnlmeyen) Giderler denei : Btenin hazrlanmas srasnda ngrlmeyen ve tahmin edilmeyen ve btede tertipleri bulunmayan hizmetler karl konulan denek. ngrnm Blgesi : Boazii Kanununa gre, Boazii sahil eridine bitiik olan ve 22/07/1983 tarihli 1/1000 lekli imar uygulama plannda gsterilen blgedir. nleyici Denetim : Hatalar azaltmak ve bylece denetim gereksinimi azaltmaya ynelik almalar. nleyici Faaliyet : ngrlen potansiyel bir probleme ynelik yaplan ve problemin tekrar etmesini engelleyecek iyiletirme faaliyeti. ren Yeri : Tarih ncesinden gnmze kadar gelen eitli uygarlklarn rn olup, topografik olarak tanmlanabilecek derecede yeterince belirgin ve mtecanis zelliklere sahip, ayn zamanda tarihsel, arkeolojik, sanatsal, bilimsel, sosyal veya teknik bakmlardan dikkate deer, ksmen ina edilmi, insan emei kltr varlklar ile tabiat varlklarnn birletii alanlar. rf : Bir toplulukta benimsenmi, yerlemi davran ve yaama biimlerinin, kurallarn, grenek ve geleneklerin, ortaklaa alkanlklarn, tutulan yollarn btn. Yasalarla belirlenmemi olan ve halkn kendiliinden uyduu gelenek, det. Tre. rgtlenme : Beeri, fiziksel ve teknik olanak ve aralar, iletmenin amalarn gerekletirecek ekilde dzenlemek ve hizmete koymak. rgt emalar : rgt yapsnn bir iskeletini ortaya koyan grafiksel izimler. rgtsel Merkeziyetilik : Bir konuda karar alma ve uygulama yetkisinin rgtn en st otorite ve organlarnda toplanmas, orta ve alt kademe yneticilere inisiyatif verilmemesidir. zel artlara Bal Blge Snr : skan snrlar ierisinde olup da ina ve ifraz bakmndan imar plan ya da raporu ile bir dizi zel artlara bal blgelerin snrlar. zel Yap : Resmi yap dnda kalan gerek ve tzel kiilere ait yaplar. zet Cetveli : Dzenleme sahasna giren kadastro, varsa imar parsellerinin tapu senedi miktar, dzenleme sahasna giren ve girmeyen ksmlar ile dzenleme ortaklk paylar, varsa kamulatrma ve ba miktarlar ile oluan imar parselleri ve imar adalarnn yzlmn gsteren cetvel. zgemi : Kiilerin kendilerini, eitim durumlarn, i deneyimlerini anlattklar yazlar. zrl : Doutan veya sonradan herhangi bir nedenle, bedensel, zihinsel, ruhsal, duygusal ve sosyal yeteneklerini eitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle normal yaamn gereklerine uyamama durumunda olup; bamsz hareket edebilmesi iin yaplarda ve ak alanlarda zel fiziki dzenlemelere gereksinim duyan kii. ngrnm blgesi: Boazii Kanununa gore, Boazii sahil eridine bitiik olan ve 22/07/1983 tarihli 1/1000 lekli imar uygulama plannda gsterilen blgedir.

64

ngrlmeyen (Dnlmeyen) giderler denei: Btenin hazrlanmas srasnda ngrlmeyen ve tahmin edilmeyen ve btede tertipleri bulunmayan hizmetler karl konulan denek. P ve S Dalgalar: Kayalarda ve toprakta, 6 km/sn. suda ise 2 km/sn hzla hareket eden "P" dalgalar yani "Primer Dalgalar", yeryzne ilk ulaan ve ykc etkisi olmayan dalgalar. Bu dalgalar katlarn iinde yaklak saniyede 3 km. hzla hareket eden "S" dalgalar izler. Hzlarnn dk olmas, salnm frekanslarnn dk ve hareket genliklerinin daha byk olmasyla ilikilidir. Bu durum; S dalgalarn P dalgalarna oranla daha tehlikeli ve ykc yapar. Pansiyon : Konaklama tesisi olarak planlanp ina edilmi olan, ynetimi basit, mteriye yeme-ime hizmeti veren veya mterilerin kendi yemeklerini bizzat hazrlayabilme imkan olan konaklama tesisleri. Parklar: Kentte yaayanlarn yeil bitki rts ile dinlenme ihtiyalarna cevap veren alanlardr. mar planndaki park alanlarnn ierisinde park iin gerekli baka tesisler gsterilmemise, ancak bfeler, havuzlar, pergoleler, ak ayhane ve genel heladan baka tesis yaplamaz. Lzumu halinde ak spor tesisleri yaplr. Parsel : mar parselleri oluturmak amacyla, parseller ierisinde yol, meydan, yeil alan, park, otopark vb. kamu hizmetlerine ayrlan yerlerden herhangi birini veya birkan kapsayacak ekilde yaplan tanmaz mallar ayrma ilemi. Parsel cephesi: Parselin zerinde bulunduu yoldaki cephesidir. Ke bana rastlayan parsellerde geni yol zerindeki kenar, parsel cephesidir. ki yolun geniliklerinin eit olmas halinde dar kenar, parsel cephesidir. Parsel derinlii: Parsel n cephe hattna arka cephe hatt ke noktalarndan indirilen dik hatlarn uzunluklarnn ortalamasdr. Parsel Numaras: Bir ada iindeki parsellere, her ada iin (1) den balayarak verilen numaradr. Parselasyon Pln: mar plnnn araziye uygulanmasndan sonra yaplacak rvele llerine gre boyut deitirmeyen paftalar zerinde izilen, kesin parselasyon durumunu gsteren ve tapuya tescil ilemlerine esas alnan plndr. Part-Time (Ksmi) alma : gren ile iveren arasnda karlkl anlama ile oluan ve normal i sresinden daha ksa sreli, dzenli ve srekli almas. Patojen Atk : Hastalk yapc etken tayan atklar. Patolojik Atk : Patojen olan veya olma riski tayan organlar, vcut paralar, hayvan cesetleri, kan ve vcut svlar. Pavyon : Genellikle geceleri faaliyet gsteren, gazino zellii tamakla birlikte kadnlarn konsomasyon yapabildii mzikli-ikili elence yeri. Payda: Bir btnn belli bir ksmndan (paydan) yararlanan; hissedar. Pazarlk usul: lgili Kanunda belirtilen hallerde kullanlabilen, ihale srecinin iki aamal olarak gerekletirildii ve idarenin ihale konusu iin teknik detaylar ile gerekletirme yntemlerini ve belli hallerde fiyat isteklilerle grt usul.

65

Performans : Amalara/hedeflere ulam abalarnn etkinlik ve verimlilik seviyesidir. Bu tanma paralel olarak, belediyeler asndan performans; belediyelerin belirledii stratejik amalar gerekletirmek zere giritikleri faaliyetlerin ve personelin i ve ilemlerinin sonucunun etkinlik ve verimlilik asndan belirlenmesi, bylece belediyenin genel olarak baarsnn tespit edilmesi olarak tanmlanabilir. Performans Denetimi : Ynetimin btn kademelerinde gerekletirilen faaliyet ve programlarn plnlanmas, uygulanmas ve kontrol aamalarnda ekonomikliin, verimliliin ve etkililiin denetlenmesi. Performans lm : Performans lm, kurumun bir btn olarak genel erevede ve ayrca alanlar, sreler ve birimler ynnden almalarn deerlendirmek iin oluturduu lm modelidir. Performans Planlama : Performans seviyesinin artrlmas iin gereken almalarn yaplmas. Pergole : Ahap dikmeler ve sk kirileme (mertekleme) ile yaplan, zerine yeillik sardrlan glgeliktir. Personel : Bir hizmet veya kuruluun grevlileri, bir i yerinde alanlarn tm. Peyzaj Mimarisi : Bahe mimarlnn gnmzdeki tanm; bir toprak parasn bitki, su, ta gibi doa eleri ile dzenleme sanat. Piknik ve elence (rekreasyon) alanlar: Kentin ak ve yeil alan ihtiyac bata olmak zere, kent iinde ve evresinde gn birlik kullanma ynelik ve imar plan karar ile belirlenmi; elence, dinlenme, piknik ihtiyalarnn karlanabilecei lokanta, gazino, kahvehane, ay bahesi, bfe, otopark gibi kullanmlar ile, tenis, yzme, mini golf, otokros gibi her tr sportif faaliyetlerin yer alabilecei alanlardr. Piyasa Fiyat Aratrmas Tutana : Dorudan temin usulyle yaplacak almlarda; alm yapmakla grevlendirilen kii veya kiilerce yaplan piyasa fiyat aratrmas sonucunda alnan teklifleri, uygun grlen fiyat ile ykleniciyi gsteren ve sz konusu kii veya kiilerce imzalanan tutanak. Plankote: Parsel baznda ya da belirli bir alan zerinde sabit bir noktaya balanarak ya da itibari olarak belirli aralklarla arazi kotlarn alp, zerindeki mevcut aa vb. tesislerin tersim edilerek belirli lekte izilip hazrlanmasdr. Plaj / Havuz : Deniz, gl veya nehir kysnda veya yzme havuzu eklinde, dinlenme veya elence amal olarak iinde soyunma, giyinme ve du alma imkan bulunan yerler. Plan : Belli bir yerin bir lekte kubak izimi. Plan ve Proje Tasdik Harc : Proje tasdik ilemleri karl belediyece alnan har. Poligon : Nirengi ana dayal olarak arazide tesis edilen ve harita yapmnda kullanlan, nceden bulunduklar yerler hesaplanm olan ikinci derecede yer kontrol noktalar.

66

Popler Kltr : Yaadmz gnlk hayattaki spor, mzik ve sinema gibi bizi etkileyen faaliyetler btn. Pozisyon : Hizmet akdi ile szlemeli olarak istihdam edilen personelin hizmetini ifa etmesini salamak amacyla dev, hak, yetki ve sorumluluklar belirlenmi grev mevkii. Prefabrike Yap : Birletiklerinde bir tayc sistemi meydana getiren ve atlyelerde nceden imal edilmi olan betonarme veya ngerilmeli betonarme ksmlardr. Prim : inin bireysel olarak veya bir grup iinde stn aba gstererek baarl bir ekilde yapm olduu ii dllendirmek iin denen ek bir crettir. Proje : Bir yapnn gerekletirilebilmesi iin gerekli plan, kesit, grn gibi izimlerin tm. Proje Mellifi : Projeyi tasarlam olan ve bu nedenle telif haklarna sahip bulunan (mimar). Projesine Aykr naat : Kendi arsas zerine belediyeden usulne uygun inaat ruhsat alarak balanlan, ancak tasdikli projesine uymadan deitirilerek yaplan inaatlar. Puantaj : Bir eyin denetlendiini veya grldn belirtmek iin iaretleme, iaret koyma. Rapor : Bir konu ya da bir sorun nedeniyle yaplan inceleme ve deerlendirme sonucunda, ilgili yerlere bilgi vermek amacyla yazlan yazlar. Raportr : stleri tarafndan havale edilen konularda aratrmalar yapan, raporlar hazrlayan kii. Rayi :srm deeri; geerli olan Rayi Deer : Varlk ve ykmllklerin deerleme gnndeki normal alm satm deeri. Rayl Sistem : Ray zerinde hareket eden banliy treni, otoray, hafif ve hzl tramvay, tnel, metro, fnikler, teleferik gibi toplu tama ve ulam sistemleri. Resen : Dorudan, kendiliinden; herhangi bir talebe gerek olmakszn. Rehabilitasyon : Esenlendirme olarak da ifade edilebilecek kavram; onarma, yeniden kazandrma, altrma ynnde; tbbi, mesleki ve sosyal bir ierikle irdelenebilir. Sakatlanan yetenekleri onarmak, yeniden kazandrmak ve kiiyi sakatl ile birlikte yaamaya altrmak. Rekreaktif Alanlar: Halkn elence ve dinlenme gereksinim-lerini karlamaya dnk, ak olarak dzenlenen oturma ve yemek yerleri, yemek piirme yerleri, emeler, oyun ve ak spor alanlar, ak gsteri alanlar ve yeil bitki rts bulunan alanlardr. Re-Organizasyon : Bkz. Yeniden Yaplanma.

67

Resmi Belge : Kamu kurum ve kurulularnn kendi aralarnda veya gerek ve tzel kiilerle iletiimlerini salamak amacyla oluturduklar, gnderdikleri veya sakladklar belirli bir standart ve ierii olan belgeler. Resmi Bilgi : Kamu kurum ve kurulularnn kendi aralarnda veya gerek ve tzel kiilerle iletiimleri srasnda metin, ses ve grnt eklinde oluturduklar, gnderdikleri veya sakladklar bilgiler. Resmi Bina : Genel, katma ve zel bteli idarelerle, il zel idaresi ve belediye'ye veya bu kurumlarca sermayesinin yarsndan fazlas karlanan kurumlara, kanunla veya kanunun verdii yetki ile kurulmu kamu tzel kiilerine ait bina ve tesisler. Resmi Gazete : Babakanlk tarafndan karlan ve kanunlarn, kanun hkmnde kararnamelerin, tzklerin ve baz ynetmeliklerin yaymland gazete. Resmi Kurum Alanlar : Kamu hizmetlerinin grlmesi, toplumun sosyal donat ve teknik altyap ihtiyalarnn giderilmesi amacyla ayrlm ve kamu kurum ve kurulularna tahsis edilmi alanlar. Resmi Yap : Genel, katma, zel bteli idarelerce sermayesinin yarsndan fazlas bu kurum veya idarelerce karlanan kurumlara ait olan ve kamu hizmetine tahsis edilen yaplar. Resmi Yaz : Kamu kurum ve kurulularnn kendi aralarnda veya gerek ve tzel kiilerle iletiimlerini salamak amacyla yazlan yaz, resm belge, resm bilgi ve elektronik belge. Restitsyon Projesi : Kltr varlklarnn ve yakn evresinin analizi, benzer yaplarla karlatrlmas, zgn veya belli bir dneme ilikin belgeleri ve izimleri olan neri projesi. Restorasyon Projesi : Kltr varlklarnn onarm, zgn ilevi ve yeni kullanm iin getirilen mdahale biimlerinin rapor ve projesi. Revizyon mar Plan: Gerek nazm ve gerekse uygulama imar planlarnn ihtiyaca cevap vermedii ve uygulamasnn problem olduu durumlarda, plann tmnn veya byk bir ksmnn plan yapm teknikleri uygulanarak yenilenmesi sonucu elde edilen planlardr. Richter lei : Depremin bykln tanmlayan matematiksel bir forml. Rleve : Bir yapnn btn boyutlarn lerek o yapnn plan, kesit ve grnn yeniden karmaya denir. Rleve Projesi: Kltr varlklar ve yakn evresinin mevcut durumlarnn rapor ve lekli projesi. Rperli Kroki : Ada veya parsellerin yeri deimeyen sabit tesislere bal olarak zeminden alnan llerinin yazl olduu kroki. Ruhsat : zin, msaade, yetkinlik. Ruhsat Projesi : Yapya balama izni alabilmek zere belediyeye verilen kesin proje veya uygulama projesi. Rcu : Geri dnme. 68

Rhan : ncelik; stnlk; imtiyaz. Rsum : Resimler; devlet dairelerinde ve dier kamu kurulularnda grlen hizmet ve harcamalarn karl olarak alnan vergiler. Sabit tantm numaras: Mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak ve kme evlere karlk gelecek ekilde, standart saysal edeer olarak verilen numaralar. Saak seviyesi: Binalarn son kat tavan demesi st kotudur. Salk Belgesi Harc : Belediye Gelirleri Kanununa gre, yaptklar iler ve grdkleri hizmetler dolaysyla zel mevzuat gereince, belediyelerden salk belgesi almak mecburiyetinde olan kiilere verilecek bu tr belgeler ile bunlarn belli aralklarla yenilenmeleri karl alnan har. Salk koruma band: Messesenin evreye olan zararl etkisi dikkate alnarak tesis etrafnda ve/veya ilgili mevzuata gre gerekli ise nite, tank, depo vb. etrafnda braklmas gereken iskn d alan. Sahil eridi : Deniz, tabi ve sun gllerin ky kenar izgisinden itibaren kara ynnde yatay olarak en az 100 metre geniliindeki alan. Sakat : Fiziksel ya da dnsel yeteneklerde bir eksiklik, bozukluk ya da yoksunluk bulunan kii. Sanayi Alan : mar Planlarnda her trl sanayi tesisleri iin ayrlm blgeler. Sanayi Blgesi : mar planlarnda her trl sanayi tesisleri iin ayrlm alanlardr. Bu blge ierisinde amaca gre hizmet grecek dier yap ve tesisler de yaplabilir. Sanayi Sitesi : Belirli retim alanlarnda alan kk ve orta byklklerdeki sanayi kurulularnn toplu olarak bulunduklar, ncelikle kendi alma trnde kurulan tesisleri kapsayan site. Sathi Kaplamalar : Asfaltn (bitm) balayc malzeme olarak yzeye yerletirilip, hemen sonra bunun zerine agregann serilip sktrlmasyla yaplr. Kartrma sz konusu deildir. Saydamlk : Bkz: effaflk. Saysal Harita : Deiik yntem ve cihazlarla dorudan saysal olarak veya mevcut izgisel haritalardan saysallatrclar kullanlarak elde edilen, eitli standart veya formatlarda vektr veya raster yapdaki saysal deerler ile bunlarn ilenmesi, zenginletirilmesi veya genelletirilmesi ile elde edilen, eitli katmanlara ayrlabilen saysal bilgilerdir. Saytay : Devlete harcanan parann hesaplarn denetleyen yksek kurul. Saytay Denetimi : Saytay tarafndan yaplan dzenlilik ve performans denetimi. Sayman (Muhasip) : Gelirleri toplama, nakit ve mallar saklama, giderleri hak sahiplerine deme ve teslim ve bu ilere ilikin her trl gndermeler ile bunlara bal btn nakit ve mal ilemleri yapan ve Saytaya ynetim dnemi hesab verenler.

69

Sayman Mutemedi : Veznedar, tahsil memuru, tahsildar, ambar memuru, tevzi memuru, ehbender, kanlar gibi adlarla sayman adna ve hesabna geici olarak almaya ve harcamaya yetkili memurlar. Seici Ykm : Konut, bina, kpr, yol ve benzeri alt ve st yaplarn ykm ncesinde ve srasnda iindeki yabanc ve geri kazanm mmkn olmayan maddelerden ayklanmas ve ykmn belirli llerde ve kontroll olarak yaplmas. Sel : Normalde kuru olan yerlerin yalara bal olarak ykselen yzey sular, gel git olaylar veya nehir ykselmesi nedeniyle geici bir sre sular altnda kalmas. Sembol : nsanlarn iletiimde kullandklar, anlam ifade eden her ey. Sendika : i ve iverenlerin kendi hak ve karlarn korumak ve gelitirmek zere oluturduklar, rgtlendikleri snfsal ve toplumsal rgtler. Serbest Blge : hracat, yatrm ve retimi artrmak, yabanc sermaye ve teknoloji giriini hzlandrmak, ekonominin girdi ihtiyacn ucuz ve dzenli ekilde temin etmek, d finansman ve ticaret imkanlarndan daha fazla yararlanmak zere mal ve hizmetlerin retilip satld, arazi kullanm ve iletilmesi zel mevzuat hkmlerine tabii blge. Serbest Meslek Erbab : Serbest meslek faaliyetini (avukatlk, doktorluk, muhasebecilik gibi) bamsz, bir iverene tabi olmadan ve srekli olarak yapanlar. Servis stasyonu : Karayolunda seyreden aralarn bakm onarm, yalama ve ykama gibi ilerin yapld tesislerdir. Bu istasyonlarn akaryakt salayacak ekilde dzenlenmi olanlar akaryakt istasyonu saylr ve akaryakt istasyonu ile ilgili hkmler uygulanr. Shhi yerleri : Halkn yiyip imesine, taranp temizlenmesine, yatp kalkmasna, elenmesine mahsus yerler. Sicil : Defter ve ktk anlamna gelir. Sicil Amiri : Memurlar hakknda sicil raporu vermeye yetkili amir. Sicil amirleri, kurumlarca, Devlet Personel Bakanlnn olumlu gr alnmak suretiyle, genel ynetmelie uygun olarak hazrlanacak ynetmeliklerle belirlenir. Kurumlarn tara tekilatlarnda bulunan memurlarn sicil amirleri vali ve kaymakamlardr. Sicil Raporu: Sicil amirlerinin,mesleki ehliyetin belirlenmesini salayan sorular not usulyle, ahsiyetle ilgili konular mtalaa eklinde deerlendirerek memurlarn mesleki ehliyetleriyle ahsi meziyet ve kusurlarn belirledikleri form. Sismik Boluk : Bir fay hattnn daha nce deprem meydana getirmi ancak belirli bir sredir hareketsiz olan ksmdr. Uzun sreli hareketsizlikler ileride gl bir deprem olaca ihtimalini arttrr. Sismoloji : Depremin nasl olutuunu, deprem dalgalarnn ne ekilde yayldklarn, l aletleri ve yntemlerini, kaytlarn deerlendirilmesini ve deprem ile ilgili dier konular inceleyen bilim dal. Sistem : Belirli bir amac bulunan, eitli paralardan oluan, paralar arasnda dzenli ilikiler bulunan, ayr ayr paralarn ve sistemin tmnn d evre ile ilikisi bulunan bir btn.

70

Sit : Tarih ncesinden gnmze kadar gelen eitli medeniyetlerin rn olup, yaadklar devirlerin sosyal, ekonomik, mimari ve benzeri zelliklerini yanstan kent ve kent kalntlar, kltr varlklarnn youn olarak bulunduu sosyal yaama konu olmu veya nemli tarihi hadiselerin cereyan ettii yerler ve tespiti yaplm tabiat zellikleri ile korunmas gerekli alanlar. Sivil : Askeri yani niformal olmayan anlamnda kullanlr. Bat dillerinden Trke'ye geen bu kelime, etimolojik olarak her ne kadar meden ve medeniyet kavramlarn karlyor ise de, modern hayatta silahl glere (asker ordu polis militan rgtler) kart olarak mill bir topluluun yesi olarak ele alnan vatanda ve(ya) onun konumunu karlayan bir kavram olarak kullanlmaktadr. Sivil Savunma : Tabii afetlerden doabilecek tehlikelere kar sivillerin hayatn mlkiyetini ve retim aralarn korumaya ynelik organizeli hazrlk. lkenin karadan, havadan, denizden ve zellikle de nkleer silahlarla saldrya uramas halinde sivil halk korumaya ynelik tedbirler. Harp veya tabi fet (zelzele, frtna, sel felaketi vb.) gibi olaanst durumlarda halkn, can ve mal kaybnn nlenmesi iin alnan nlemlerin btn. Sivil Toplum : ok yaygn ve deiik hkmet d rgt ve kurulularda tekilatlanan veya bunlara katlan insanlar. Sivil Toplum rgtleri (STK) : (Civil Society Organization) Sivil toplum yeleri, yani vatanda yurtta tarafndan meydana getirilen gnll kurulular. Belirli hedeflere kavuabilmek iin, hr bir ortamda tekilatlanabilmi insanlar ve(ya) sosyal gruplar. Siyasi Yerinden Ynetim : Eskiden siyasi adem-i merkeziyet denilen bu sistem, daha ok, federal devletlerde, anayasalarca, ulusal kimlie sahip olmayan yerel birimlere tannm olan zerk ya da yar zerk statye dayanan bir ynetim biimidir. Not: ABD, Almanya, svire gibi lkeler bu sistemle idare edilmektedir. Bu sistemde yerinden ynetim kapsamnda oluturulan eyalet, kanton ve benzeri adlarla anlan ynetim birimlerinin ksmi de olsa yerel mahiyette yasama, yarg alannda yetkileri bulunmaktadr. Son Kat : at altnda bulunan normal katlarn en stte olan kat. Sosyal : Toplumla ilgili, toplumsal, itima. Sosyal Altyap : Kent insanlarnn ortak ihtiyalarn karlamak amacyla; imar planlarnda ayrlan eitim, salk, dini tesis alan, yeil alan, otopark alanlar. Sosyal Analiz : Sosyal Fayda Maliyet analizinde gelir dalmna etkinin gz nne alnmas. Sosyal Belediyecilik : Mahalli idareye sosyal alanlarda planlama ve dzenleme ilevi ykleyen bir modeldir. Bu erevede; kamu harcamalarn konut, salk, eitim ve evrenin korunmas alanlarn kapsayacak ekilde, sosyal amaca kanalize eden; isiz ve kimsesizlere yardm yaplmas, sosyal dayanma ve entegrasyonun tesis edilmesi ile sosyo kltrel faaliyet ve almalarn gerekletirilebilmesi iin gerekli olan altyap yatrmlarnn yaplmasn ngren; bireyler ve toplumsal kesimler arasnda zayflayan sosyal gvenlik ve adalet mevhumunu glendirmeye ynelik olarak mahalli idarelere sosyalletirme ve sosyal kontrol ilevleri ykleyen bir modeldir.

71

Sosyal Btnleme : ktisad byme ve gelir dalmnda adleti salamak hedeflerinden sonra sosyal gelimenin nc hedefidir. Kiilerin, birden fazla grubun veya sosyal alt gruplarn, belirli hedeflerin gerekletirilebilmesi maksadyla, nceki hususiyetlerini ve davran biimlerini terk ederek, yeni ve ortak bir kimlikte bulumalar. Sosyal evre : Aile, akraba, komular ve bireyin iinde bulunduu toplum. Sosyal Devlet : Sosyal siyaseti, kendi bana veya katlmc demokrasi erevesinde sivil toplum rgtleri ile birlikte uygulayan devlet. Sosyal siyasetin unsurlarndan olan sosyal gvenlik yntemlerinin her hangi birisini, bir kan veya hepsini, toplumun btn kesimlerine, deiik sosyal gruplara ve zellikle muhtalara ynelik uygulayan bir devlettir. Sosyal Fayda : Planlanan ve hayata geirilen bir sosyal faaliyetin etkinliin hareketin programn olumlu neticelerinden, hedef grup veya kitlenin, madd veya manev ynleriyle istifade etmesi menfaat (yarar) salamasdr. Sosyal Fayda Maliyet Analizi : Projelerin sosyal faydas ile maliyetlerinin karlatrlmas. Literatrde, iki tr SFMA yntemi vardr. lkinde gelir dalmna etkileri dikkate alnmazken, dierinde bu etkiler ierilmektedir. Sosyal Gvenlik Sistemi : Bir toplumda yaayan bireylerin sosyal gvenliklerini salamak zere devlete dzenlenen kurumlar topluluu. Sosyal Rehabilitasyon : Kiinin; duygu, dnce ve davranlarn onarlarak iyiletirilmesi, toplumsal ilikilerinin glendirilmesi ve bu yolla toplumsal yaama hazrlanmas. Szlemeli Personel : Devletin, kamu iktisadi teebbslerinin ve dier kamu tzel kiilerinin yrtmekle ykml olduklar ve memurlarca yerine getirilmesi gerekmeyen kamu hizmetlerinin ifas amacyla, bu Kanunda belirtilen esaslar erevesinde szleme ile tam zamanl veya ksmi zamanl olarak altrlan ve ii saylmayan personel. Spor Ve Oyun Alanlar : Spor ve oyun ihtiyalarn karlayan alanlardr. Bu alanlarda kent lekleri hiyerarisine gre gerekli spor ve oyun alanlar bulunur. Bunlar futbol, basketbol, voleybol, tenis, yzme, atletizm, buz pateni v.b. gibi spor faaliyetlerini ihtiva eden ak ve kapal tesis alanlar. Stabilize : Dz, engebesiz, przsz duruma getirmek. Salamlatrmak. Standardizasyon : Uluslararas Standardizasyon rgt'nn (ISO) tanmna gre; belirli bir faaliyetten ekonomik fayda salamak zere, btn ilgili taraflarn katk ve ibirlii ile belirli kurallar koyma ve kurallar uygulama ilemi. Stat : Bireyin toplum iindeki pozisyonu. Strateji : 1) Bir amaca ulamak iin eylem birlii salama ve dzenleme sanatdr. 2) Yenilii, ilerlemeyi ve iletmenin evreye uyumunu salayan hareket tarz. Stratejik Planlama : 1) Stratejik Planlama, ama ve hedeflere ulaabilmek amacyla gerekli olan strateji ve politikalarn belirlenme srecidir. Stratejik planlama, rgtn ne olduu, ne yapt ve neyi yaptna ekil veren ve yol gsteren kararlar ve eylemleri retmek iin disipline edilmi abalar btndr. 2) Bir rgtn misyonunun 72

ve gelecee ynelimli, uzun ve ksa dnemli performans hedeflerinin ve stratejilerinin bir taslann oluturulmasdr. Stratejik Ynetim : Uzun vadede organizasyonel performans istenen lde gelitirebilmek iin misyon, ama ve hedef belirleme, bu erevede alternatif stratejiler oluturma, en uygun stratejiyi seme, uygulama ve dorulama ile bu kapsamdaki ayarlamalar gerektii zamanda yapma almalarn kapsayan bir ynetim yaklamdr. Stres : 1) Gerginlik. 2) Bir kiinin kendi istekleri ile atan, onu zorlayan ve ayn zamanda frsatlar da sunan, bir dinamik durumla kar karya kalmas ve sonucun kendisi iin hem belirsiz hem de nemli olmas. 3) Birey zerinde, kar koyma yeteneklerini ve kaynaklarnn aan istekler olduunda ortaya kan, bireysel zelliklerin ya da psikolojik srelerin de dolayl olarak etkiledii, fizyolojik ya da psikolojik tepkiler btn. Su Kaynaklar Ynetimi : Su kaynaklarnn salanmas, kullanlmas, korunmas ve datm gibi etkinlikleri ieren ynetim. Su Kirlilii : Suyun yararl kullanmn etkileyecek miktarlarda kimyasal, fiziksel ya da biyolojik maddelerin katlmasyla kalitesinin bozulmas. Su kirlenmesinin en yaygn kaynaklar; yetersiz evsel atk su artma tesisleri, endstriyel atklarn boaltlmas, yzeysel ak, madencilik faaliyetleri ve sulamadr. Su Koruma : Konutlarn, sanayinin ve tarmn tkettii su miktarnn azaltlmasna ynelik programlar ve yntemler. Uygulama rnekleri genellikle yzeysel akn yeniden kullanlmas, rezervuarlardaki buharlamann azaltlmas ve yeniden ilenmi suyun endstriyel amalarla kullanlmas gibi alanlarda grlr. ifte boru tesisat sisteminin, gelecek yllarda suyun yeniden ilenme yzdesinin artmas sonucunu dourmas beklenmektedir. Su Salama Sistemi : me suyunun kaynaktan tketiciye kadar toplanmas, ilenmesi, depolanmas ve datm. Su Sertlii : Suda kalsiyum karbonat ve dier kimyasal maddelerin bulunmasndan kaynaklanan sertlik. Su Tesisleri Harcamalarna Katlma Pay : Belediye Gelirleri Kanununa gre, belediyelerce veya belediyelere bal messeselerce beldede aadaki ekillerde su tesisleri yaplmas halinde, datmn yapld saha dahilindeki gayrimenkullerin sahiplerinden alnan bedel. Su Toplama : Hidroelektrik enerji retimi, ime suyu salanmas ya da sulama gibi amalarla su toplanmas ve depolanmas. Su Toplama Havzas : Ya sularnn belirli bir ka doru srekli olarak aksann salayan arazi paras. Su Tutma Havzas : Ya sularn alp toplayan drenaj havzas. Su rnleri : Denizler, i sular ve suni olarak yaplm havuz, baraj, glet, dalyan ve iftlik gibi tesislerden tabii veya suni olarak istihsal edilen, yetitirilen su bitkileri, balklar, sngerler, yumuakalar, kabuklular, memeliler, srngenler gibi canllarla bunlardan imal edilen rnler.

73

Su rnleri Hali : Belediyeler ya da gerek veya tzel kiiler tarafndan bu Ynetmelikte yer alan hususlara ve projesine uygun olarak kurulan, su rnlerinin ak artrma ile toptan satnn, muhafazasnn, kalite, hijyen ve salk kontrolnn ve datmnn yapld, kapasitesi 10 ton/gn ve zeri olan yerler. Su rnleri Mstahsilleri : Ticari amala deniz ve i sularda su rnleri istihsal eden kaptan, balk reisi, balk ve tayfa gibi gerek kiiler ile tzel kiileri, bunlarn ortak ve alanlar ile su rnleri yetitiricileri. Su rnleri Toptan Sat Merkezi : Su rnleri hali bulunmayan beldelerde, su rnlerinin, bu amala ayrlan alanlarda, ilgili Ynetmelikte yer alan artlara uygun olarak, kontroll toptan satnn yapld, kapasitesi 10 ton/gn'e kadar olan yerler. Subsidiarity : Bkz: Hizmette Vatandaa Yaknlk. Sundurma : Yamur veya gneten korunmak iin bir kap stne ya da duvar nne yaplan saak. Sbvansiyon : Devletin, fiyat politikas sonucu olarak meydana gelen kamu kuruluun zararlar karlamas, toplumsal fayda gzetilerek retim ya da hizmetin geliimi iin dolayl, dolaysz deme yapmas. Skna Hakk : Bir evde oturmak, yahut onun bir ksmn igal etmek hakkdr. Bu hak bakalarna devredilemez ve mirasya gemez. (Medeni Kanunun 748-750. maddelerinde dzenlenmitir.) Srdrlebilir Kalknma : Hayatn srdrlebilirliini temin etmek, insanla hayat alan sunan evresel gelime ile hayatn kalitesini artrmay hedefleyen iktisad kalknma arasnda bir uyumun, salkl bir kprnn tesisi. Sre : Aralarnda birlik olan veya belli bir dzen iinde tekrarlanan, ilerleyen, gelien olay veya hareketler dizisi, oluum. Srveyan : 1) Bir eitim alannda veya bir alma ortamnda gzetmen olarak alan kii. 2) Grevlendirildii antiyede yap denetimini stlenen kurulu veya kiilerin, direktifleri ile yapnn fen, sanat ve salk kurallarna uygun olarak yaplabilmesi iin, yap ile ilgili inaat, tesisat, imalat, tadilat, tamirat ve her trl inaat ilerinden sorumlu olan ve aldklar eitime gre teknik retmen, yksek tekniker, tekniker, teknisyen unvann tayanlar ile 3308 sayl Kanuna gre ustalk belgesi alan fen adam. Sterilizatr : Malzemelerin sterile olmasn salayan alet. adrvan : Ortasnda ykseke bir yerden arlt ile bol su akan havuz veya evresi musluklu duvarla evrilmi su haznesi. Not: adrvanlarn, abdest almak iin camilerin i avlularna yaplan, st ak veya kapal ekilleri vardr. antiye : Yap yeri. antiye Binas : lerin yrtlebilmesi iin antiyede kurulan geici bina. antiye efi : Yapnn uygulanmas iin gerekli olan inaat ve i organizasyonunu salayan, iveren vekili olarak hareket eden ve Kanunu ile i Sal ve Gvenlii

74

Tz'ne gre zorunlu tedbirleri almak ve uygulatmak ile sorumlu olan mimar veya inaat mhendisi. ef : Yetki ve sorumluluu olan, yneten kimse. effaflk : effaflk, aklk, gn nda ynetim. effafln temeli ilgili olan herkesin gereksinim duyduu bilgiye eriebilmesinin salanmasdr. Bkz. Bilginin effafl. ehir : Bkz: Kent. ehir Hatlar : ehir ii yollar, ehir ii ulam. ehir Kulb : Kentteki ileri gelenlerin yemek yemek, eitli oyunlar oynayarak elenmek amacyla bir araya geldii yer. ehirleme : zellikle sanayinin gelimesi sonucu nfusun ehirlerde toplanmas ve ehir alanlarnn genilemesi sreci. Kentleme. erefiye : Kamu hizmetleri, dolaysyla gayrimenkullerdeki deer art nedeniyle mal sahiplerinin yaplan hizmete katk pay. ufa : nalm; ncelikli alm. ufa Hakk : nalm hakk; mkellefin, hakkn konusu olan eyi bir nc kiiye satmas durumunda, hak sahibine tek tarafl bir irade beyan ile satlan eyin mlkiyetinin kararlatrlan bedel karlnda ncelikle kendisine devrini isteme yetkisini veren haktr, yenilik douran haklardandr. Taahhtname : Kiinin kendi ad ve hesabna, bir gerek kii veya tzel kiiye kar, szlemeli ya da szlemesiz olarak, bir iin yaplmasn veya bir eyin teslimini stlendiini gsterir belge. Taban Alan : Yapnn parsele oturacak blmnn yatay izdmnde kaplayaca alan. Bahede yaplan eklenti ve mtemilat taban alan iinde saylr. Taban Alan Kat Says : Taban alannn imar parseli alanna oran. Tabiat Varlklar : Jeolojik devirlerle, tarih ncesi ve tarihi devirlere ait olup ender bulunmalar veya zellikleri ve gzellikleri bakmndan korunmas gerekli, yer stnde, yer altnda veya su altnda bulunan deerler. Tabii Afet : Deprem, sel ve bunun gibi byk ykmlara yol aan tabiat hadiseleri. Tabii Zemin : Arazinin hafredilmemi ve doldurulmam hali. Tadil : Deitirme; deiiklik. Tadilat Projesi : Yapdaki herhangi bir deiiklii gstermek zere hazrlanan ve asl projenin eki olan proje, deiiklik projesi. Tahakkuk : 1) Kelime anlam gereklemek olan bu kavram, belediyenin gerekleen alaca anlamna gelmektedir. 2) Tahsilatn ve demelerin yaplp yaplmamasna baklmakszn, haslatn (gelirin) kazanlmas ve gidere katlanlmas durumunun hesaplara aktarlmas

75

Tahakkuk Esas : 1) Bir ekonomik deerin yaratldnda, baka bir ekle dntrldnde, mbadeleye konu edildiinde, el deitirdiinde veya yok olduunda muhasebeletirilmesi. 2) Filli retim ve deme tarihlerine baklmakszn gelir ve giderlerin, bir ay veya yl gibi meydana geldikleri belli bir dneme ait olduklar kabul edilip, elde edilen varlklarla birlikte meydana geldikleri tarihte kaytlara alnmas yntemi. Tahkim : Yabanc sermaye yatrmlarndan doan hukuksal uyumazlklarn, lke yarg organlarnda deil, iki tarafa belirlenen bir hakem kurulunda zmlenmesi. Tahliye : Boaltmak. Tahsilat : Kamu alacaklarnn toplanmas. Tahsis Cetveli : Kadastro veya varsa imar parsellerinin hangi imar adalarna gittiini gsteren cetvel. Takas : Vadesi gelmi, ayn cinsten ve karlkl iki alacan birbirine saylmas. Takm : Ortak benimsenmi ve ak bir ama etrafnda, belirlenmi bir dizi grev ve sorumluluklar yerine getirmek zere benimsenmi bir takm yesinin liderliini kabul eden uygun byklkteki alanlar topluluu. TAKS : Taban Alan Kat Says. Taban alannn parsel alanna oranlanmas ile bulunur. Bu say arsa kullanm katsaysdr. Taksi Duraklar : Taksi otomobillerinin yolcu almak iin bekleyebilecekleri ekilde dzenlenmi yerler. Taksir : Dikkat ve zen ykmllne aykrlk dolaysyla, bir davrann suun kanun tanmnda belirtilen neticesi ngrlmeyerek gerekletirilmesi. Tam stihdam : Bir ekonomide alma arzusu ve yetenei olan herkesin, cari cret ve alma koullarnda retim sreci iinde yer almas. Tapu : Arazinin belirli bir parasnn veya zerine ina edilmi bamsz blmn malikini gsteren, tapu sicil mdrlnce verilmi, aksi kantlanncaya kadar geerli resmi bir belgedir. Buna tapu senedi de denmektedir. Tapu Haritas : Parsellerin geometrik ekillerini gsterir, belirli lekte izilmi haritaya tapu haritas denir. Kadastro paftas da denmektedir. mar, kamulatrma haritalar da tapuya tescil edilmekle tapu haritas vasfn kazanr. Tapu Kt : Tapu sicilini oluturan ve tanmaz mallarn zerindeki ayni ve ahsi haklar gsteren, ky veya mahalle esasna gre tutulan defterlerden her birine tapu kt denir. Tapu Sicil Mdrl : Tanmaz mallara ilikin akit ve tescil ilemlerini yapmak ve tapu sicilini mevzuatna gre tutmakla grevli her il ve ilede kurulmu bulunan mdrlkler. Tapu Sicili : Tanmaz mal ile zerindeki haklarn durumlarn gstermek zere Devletin sorumluluu altnda tescil ve aklk ilkelerine gre tutulan sicil. Tapu Tahsis Belgesi : mar Ve Gecekondu Mevzuatna Aykr Yaplara Uygulanacak Baz lemler Ve 6785 Sayl mar Kanununun Bir Maddesinin 76

Deitirilmemesi Hk.Kanunun 10. maddesinde gre; hazine, belediye, il zel idaresine ait veya Vakflar Genel Mdrlnn idare ettii arsa veya araziler zerinde, gecekondu sahiplerince yaplm yaplara, yine ayn kanunun 12 nci madde hkmlerine gre tespit ettirildikten sonra, kayt maliki kamu kurulularnca bu yer hak sahibine tahsis edilen ve bu tahsisin yapld tapu sicilinin beyanlar hanesinde gsterilerek ilgiline verilen, hak sahibi olduunu gsterir belge. Tasma : Sahipli hayvanlar kayt altna alarak, kontrollerinin dzenli yaplmasn salamak amacyla hayvanlara verilen kimlik, taklan zengi. Taeron (Alt veren) : Bir (asl) iverenden, belirli bir iin blmnde veya eklentilerinde i alan ve iilerini mnhasran o iyerinde ve(ya) eklentilerinde altran arac kii veya irket. Tatil Gnleri alma Ruhsat Harc : Belediye Gelirleri Kanununa gre, hafta tatili ve ulusal bayram gnlerinde almalar belediyelerce izne bal iyerlerine ruhsat verilmesi karl alnan bedel. Tebell : Bir teblii alma; tebli edilen bir yazy imza ile teslim alma. Tebli / Tebligat : Bildiri, genelge, aklama. Tecil : Ertelemek, tehir. Tediye : deme; bir borcun denmesi. Tehlikeli naat ve Yknt Atklar : naat ve yknt atklar ierisinde bulunan asbest, boya, florasan ve benzeri zararl ve tehlikeli atklar. Tehlikeli Madde Depolar : Dolum istasyonlar dnda patlayc, yakc, zehirli, radyoaktif, kendi kendine tutuan maddelerle, yanc svlar ve kolay ate alabilen kat maddeler, fiziksel veya kimyasal nitelii bakmndan yukardakilere benzeyen maddelerin depo edildii, ykleme ve boaltmalarn yapld tesisler. Teklif : lgili Kanuna gre yaplacak ihalelerde isteklinin idareye sunduu fiyat teklifi ile deerlendirmeye esas belge ve(ya) bilgiler. Teklif Karar : Belediye meclisinin gndemine alnm bir konunun komisyonlara havale edilmeden mecliste grlerek karara balanmas ilemi. Teknik Altyap : Kent insanlarnn ortak ihtiyalarn karlamak amacyla kentte yaplan yol, atk su kanal, ime suyu kanal, gaz ebekesi, telefon ebekesi gibi donanmlardr. Teknik Ynetmelik : 1/2500 ve daha byk lekli harita ve planlarn yaplmasna ait ynetmelik. Teknoloji : nsann doa ile savamndan gelitirdii yntem ve aralar. Tektonik Deprem: Levhalarn hareketi sonucu meydana gelen depremler "tektonik" depremler olarak nitelendirilir ve bu depremler ounlukla levha snrlarnda oluurlar. Yeryznde olan depremlerin %90' bu gruba girer. Trkiye'de olan depremler de byk ounlukla tektonik depremlerdir. Tekzip : Yalanlamak. Yalan olduunu sylemek. nkar, veto.

77

Tellallk Harc : Belediye Gelirleri Kanununa gre, Belediye snrlar ve mcavir alanlar iinde belediyelere ait hal, balkhane, mezat yerleri ve ilgilinin isteine bal olarak belediye mnadisi veya tellal bulundurulan sair yerlerde, gerek veya tzelkiiler tarafndan her ne surette olursa olsun, her eit menkul ve gayrimenkul mal ve mahsullerin satndan alnan pay. Tembih : Uyarma; uyar, ikaz, t. Teminat Mektubu : Bankalarn mterisinin taahhdn yerine getirecei konusunda nc kii ve kurululara verdikleri yazl gvence. Teminat mektuplar nakdi olmayan bir kredi trdr. Temlik : Devir. Mlk olarak verme. Temsil Giderleri : Belediyelerin grevleri ile ilgili olmak artyla: a) Belde'de baarl almalar grlenler iin toplantlar dzenlenmek. b) Kupa ve benzeri tevik uygulamalarnda bulunmak. c) Gerek ve tzel kiilere plaket, dl ve hediye vermek, iek gndermek. d) Belde'de greve balayan veya ayrlan protokole dahil kiiler iin toplantlar dzenlemek ve hediye vermek iin yaplan harcamalar. Temyiz : lk derece mahkemesinin yasaya aykr karar vermesi, yetkili olmamas, yarglama yntemine aykr karar vermesi gibi durumlarda, kararn bozulmas iin yksek dereceli mahkemeye bavurulmas. Terkin : Silme; izme; resmi ktk veya defterde yazl bulunan bir konunun (erhin) izilmesi. Tesellm : Teslim. Verilen bir eyi alp kaydetmek, teslim almak. Tesellm : Verilen bir eyin kayt altna alnmas. Tevdi Etmek : Vermek; brakmak; sunmak. Tevhid : Birletirme. Tapu sicilinde ayr ayr kaytl birbirine bitiik birden fazla tanmaz maln tek bir tapuya balanarak, tek bir parsel halini almasdr (TST. 75). Tbb Atk : nitelerden kaynaklanan patolojik ve patolojik olmayan, enfekte, kimyasal ve farmasotik atklar ile kesici-delici malzemeler ve sktrlm kaplar. Ticaret Alan : mar Planlarnda ticari amal yaplar iin ayrlm blgeler. Toplam Kalite Ynetimi : Bir kuruluta retilen mal ve hizmetlerin, iletme srelerinin ve personelin srekli iyiletirilmesi ve gelitirilmesi yolu ile en optimum maliyet dzeyinde nceden belirlenmi olan mteri gereksinimlerinin ve beklentilerinin, tm alanlarn katlm ve kendilerinden beklenen ykmllkleri yerine getirmeleri yolu ile karlanarak, iletme performansnn iyiletirilmesi stratejisini gelitirmek ve bunun iin hazrlanacak planlarn uygulamaya konulmasn salamaktr. Toplant Dnemi : Meclisin olaan toplanma dnemleri. Toplu Szlemesi : Hizmet akdinin yaplmas, muhtevas ve sona ermesi ile ilgili hususlar dzenlemek zere, ii sendikas ile iverenler veya iveren sendikalar arasnda yaplan szleme.

78

Toplu Uyumazl ( Uyumazl) : Toplu szleme srecinde veya toplu i szlemesinin imzalanm olmasndan sonra, uygulamada ortaya kacak anlamazlklar ve sorunlar. Toplu Pazarlk : ki veya daha fazla kii ya da gruptan oluan taraflarn, kendi aralarndaki mnasebeti, bir dzene kavuturarak, sosyal taraflarca (alma hayatnda bunlar ii ve iveren temsilcileridir) kabul edilerek, alanlar ile ilgili olan yeni kaideleri ortaya koymak ve hayata geirmek maksadyla yrtlen karlkl grmeler sreci. Toplu Tama veya Toplu Tamaclk : Genel olarak belli bir cret tarifesine gre kiilerin seyahat ihtiyacn temin etmek zere kullanlan aralar ile bu maksatla kurulan kara, deniz ulam sistemleri. Toplum : Srekli bir arada yaayan ve varlklarn srdrebilmek iin birbirlerine muhta olan, temel ihtiyalarnn giderilmesinde ve sosyal sorunlarnn zmlenmesinde iktisad ve sosyo kltrel alanda deiik vastalar, yntemler, rgtlenme ve dnme biimleri ortaya koyan insan topluluu. Toplum Kalknmas : Ekonomik ve kltrel gelimeyi salamak zere bir blgeyi kapsayan almalarn tmdr. Toplum Kalknmas, yerel topluluklarn, ekonomik, toplumsal ve kltrel sorunlarn zmek zere giritikleri gnll abalarn devletin olanaklaryla desteklenmesi ilkesine dayanan bir yntem olup, halkn gnll tekilatlanmas ve idare ile ibirlii yapmas, belli alanlardaki bir takm faaliyetlere gnll katlmas ilkelerine dayanmaktadr. Toplumsal Dayanma : Bir toplumsal grubun ya da toplumun retim yaps, kurumlar ve deerlerinin birbiriyle tutarl olmas durumu. Toplumsal Deime : Bir grubun, organizasyonun, topluluun ya da toplumun bir biimden dier bir biime gei sreci. Toplumsal Hareketlilik : Mobilite. nsanlarn farkl toplumsal dzeylerdeki veya mevkilerdeki hareketi. Toplumsal lerleme : nsann doal ve toplumsal evresine egemenliinin artmas, bilimin, kltrel elerin toplumda yaygn olarak dalmas, bireysel zgrln genilemesi sreci. Toplumsal Tabaka : Katman, kat. Bir toplumsal sistem iinde makam, hret, meslek, stat vb. bakmdan ayrlan topluluklardan her biri. Toplumsallama : Toplumun yeni yelerine o toplumda var olan yerlemi, grenek, deer, tutum ve davranlarn ne olduu ve bunlara uyum salama ve renmenin yollar. Topografya : Yer yzeyinin fiziksel biimi. Toprak kmesi : Yer yzeyinin eitli nedenlerle, zellikle kmr, tuz, altn su ya da petrol gibi maddelerin karlmas ilemleri sonucunda aa doru gmesi. Toprak Erozyonu : Toprak paracklarnn havann etkisi ile deiip ufalanmas ve sonra da rzgar ve su tarafndan tanmas doal sreci.

79

Toprak Islah : Barajlar, kanallar ve pompalama sistemleri ina ederek topran tarm ve gelitirme amacyla kullanlabilecek biimde deitirilmesi. Toprak Kaymas : Yerekimi etkisiyle, kaya ve toprak paralarnn yava yava yada yksek bir hzla aa doru hareketi. Toprak Korunmas : Erozyonda tr topran bozulmasn, topran denge kaybn yada bitkilerin ald besin maddelerinin kaybn asgariye indirmek amacyla uygulanan toprak kullanm ynetimi. Toprak Kullanm Aratrmas : Belli bir alanda topran kullanm biimlerinin envanterinin karlmas. Bu alma, genellikle aklamal harita olarak ve istatistik verilerle zetlenir. Toprak Kullanm Haritas : Bir corafi blgedeki toprak kullanm durumunu, siyasi snrlar, ulam an ve yredeki su oluumlarn da ierecek biimde gsteren harita. Toprak Kullanm Plan : Topran, kamusal ve zel imar almalarnda dahil olmak zere nasl kullanlaca konusundaki resmi neri. Toprak Kullanm : Topran sanayi, konut, dinlenme ya da dier amalara tahsis edili biimleri. Toprak rts : Rzgar ve suyun yol at toprak erozyonunu azaltmak amacyla yetitirilen bitkiler. Toprak Ynetimi : Mevcut nfusun ve gelecek kuaklarn ihtiyalar ve doal evrenin korunmas bakmndan azami uzun vadeli yarar salamak amacyla topran gelitirilmesini ve korunmasn amalayan ynetim. Tren Giderleri : Maddelerde belirtilen giderlerdir. a) Resmi ve dini bayramlar ile anma gnleri. b) Beldenin kurtulu gnleri. c) Festival ve fuarlar. d) Beldenin sosyal, ekonomik ve kltrel kalknmasna katkda bulunacak temel atma ve al gnleri. e) Milli mcadeleye ait nemli gnler. Maddelerde belirtilen giderler dnda kalan ve yaplmas Belde iin gerekli olan veya mahalli rf, adet ve sosyal yaant iin de gerekli saylan etkinlik ve trenler iin (nian, nikah, lm gibi) harcama yaplabilir. Trafolar : Yksek elektrik gerilimini hizmet edecei amaca uygun olarak dzenleyen tesislerdir. Trampa : Bir maln baka bir malla veya bir hakkn baka bir hakla deitirilmesini konu alan szleme. Trane : Alt yap tesislerinin iine yerletirildii ve stnn usulne gre kapatlarak eski haline getirilmesi gereken her trl hendek ve ukur kazs. Trane Ruhsat: lgili kurumca verilen trane izni. Tretuvar : Kenarlk. TSE Belgesi (Trk Standartlarna Uygunluk Belgesi) : Trk Standartlar Enstits (TSE) ve marka almak isteyen firma arasnda akdedilen szleme ile TSE markas kullanma hakk verilen firma adna dzenlenen ve zerinde TSE markas kullanlacak mallarn; ticari markas, cinsi, snf, tipi ve trn belirten belge. 80

TSEK Markas (Kalite Uygunluk Markas) : TSEK markas, zerine veya ambalajna konulduu mallarn henz Trk Standard olmadndan ilgili uluslararas veya dier lkelerin standartlarna veya TSE tarafndan kabul edilen teknik zelliklere uygun olarak imal edilip, piyasaya arz edildiklerini ifade eder. TUS Belgesi : Mhendis Mimar Odalar Birlii-Harita ve Kadastro Mhendisleri Odas tarafndan her bir ruhsat iin verilen tescil belgesi. TUS (Teknik Uygulama Sorumlusu) : Ruhsat eki projelerin uygulanmasnda Harita ve Kadastro Mhendislik Hizmetlerini reten ve sorumluluunu alan Serbest Harita ve Kadastro Mhendislik Mavirlik Brosu. Tusunami : Oda deniz dibinde olan, derin depremlerden sonra, oluan dev dalgalara verilen addr. Tutanak : Herhangi bir olayn ortaya kn, sonucunu olay annda ya da olaydan hemen sonrasnda olanlar anlatmak iin yazlan yazlar. Tutumluluk : Uygun kalite gz nnde bulundurulmak kaydyla, bir faaliyet gerekletirilmesinde kullanlan kaynaklarn maliyetinin asgariye indirilmesi. Tutumluluk, tasarrufu, israfn nenmesini gerektiren bir kavram olmakla beraber, verimlilikten ayr dnlemez. nk, verimlilik, ayn kaynaktan elde edilen ktnn daha fazla olmas veya ayn kty daha az kaynak kullanmak suretiyle elde etmek olduuna gre, kaynaklarn maliyetinin asgariye indirilmesini gerektirmektedir. Tutumluluk, mutlak anlamda kaynak kullanmnn asgariye indirilmesi deildir. Tanmdan da anlalaca zere uygun kalite dzeyini gerekletirmek artyla kaynak kullanmnn en aza indirilmesi anlamnda bir kavramdr. Tketim: Mal ve hizmetlerin istek ve ihtiyalar gidermek zere kullanlmas. Tketim Toplumu: Bir ie yarasn yaramasn, bir ihtiyac karlasn karlamasn, retimin asl olarak satmak ve kr etmek iin yapld, retimde niteliin ve rasyonelliin gz ard edilerek, reklmclk yoluyla bireylerin moda, heves ve alkanlklarn basks altna alnarak tketmeyi istemeye yneltildii toplum. Trkiye Ticaret Sicil Gazetesi: Kanun ve tzklerin emrettii dier ilanlar ve mahkemeler, resmi daireler ve kamu tzel kiileri tarafndan ticaret ileriyle ilgili olarak verilen ilanlar ve iflas memuru tarafndan hazrlanan iflas ve konkordatoya ait kazai kararlar yaynlayan gazete. Tzel Kii: Gerek kii olan insanlar gibi maddi bir varl olmamasna ramen hukukun kii sayd kurum, kurulu ve messeselere tzel kii (hkmi ahs) denir. Tzel kiiler; Kamu Tzel Kiileri ve zel Hukuk Tzel Kiileri olmak zere ikiye ayrlr. rnein; Kamu Tzel Kiisi : Devlet, Belediyeler, Ky, D.S. gibi kurulular. zel Hukuk Tzel Kiisi: irketler, kooperatifler, vakflar, dernekler, sendikalar, siyasi partiler gibi kurulular. Tzk: Bir kanunun uygulamasn gstermek veya kanunun emrettii ileri belirtmek zere, kanunlara aykr olmamak artyla ve Dantayn incelemesinden geirtilerek Bakanlar Kurulu tarafndan kartlan yazl hukuk kurallar. UKOME: Ulam Koordinasyon Merkezi. Rayl raysz her trl kara ve deniz tamacl hizmetlerini etkili bir koordinasyon iinde ve sratle verimli sonuca 81

ulatrmak amacyla; Metropoliten alan nazm plan erevesinde, arazi kullanm ve ulam planlama almalaryla, Bykehir Belediyesi'nce hazrlanan veya hazrlatlan etd ve planlar da inceleyerek, Bykehir ulam plann yapar, yaptrr, uygular ve uygulatr. Umran: Bayndr. Umuma Ak Yer: Almasna ve faaliyette bulunmasna kolluun soruturmas zerine mahallin en byk mlki amiri tarafndan izin verilen ve belli artlara uymak kayd ile herkesin girebilecei istirahat ve elence yeri. Umuma Mahsus Yer: Hi bir kayt ve arta bal olmakszn herkesin faydalanmasna ak parklar, meydanlar, piknik alanlar ve yollar gibi yerler. Umumi Bina: Kamu hizmeti iin kullanlan resmi binalarla ibadet yerleri, zel eitim, zel salk tesisleri, sinema, tiyatro, opera, mze, ktphane, konferans salonu gibi kltrel binalar ile gazino, dn salonu gibi elence yaplar, otel, zel yurt, ihan, bro, pasaj, ar gibi ticari yaplar, spor tesisleri, genel otopark ve buna benzer umuma ait binalar. Umumi Hizmet Alanlar : Meydan, park, yeil alan, ocuk bahesi, yol, otopark, pazaryeri, ak oyun ve spor alanlar gibi kullanmlar iin ayrlan kamunun ve toplumun ortak kullanmna ynelik tescile tabi olmayan alanlar. Umumi Hizmetlere Ayrlan Miktar : Bir dzenleme sahasnda yol, meydan, park, genel otopark, yeil saha gibi umumi hizmetlere ayrlan ve tescile tbi olmayan alanlar ile cami, karakol yerleri ve ilgili tesisler iin ayrlan alanlarn tm. Uyarma Cezas : Grevinde ve davranlarnda daha dikkatli olmas gerektiinin memura yazl olarak bildirilmesi. Uydu Kent : Ana kente balantl olarak kurulan ve onun ykn azaltmak amacyla evresinde oluturulan yerleim yeri. Uygulama mar Plan : Tasdikli halihazr haritalar zerine varsa kadastral durumu ilenmi olarak nazm imar plan esaslarna gre izilen ve eitli blgelerin yap adalarn, bunlarn younluk ve dzenini, yollar ve uygulama iin gerekli imar uygulama programlarna esas olacak uygulama etaplarn ve dier bilgileri ayrntlar ile gsteren plan. Uygulama Krokisi : Ada veya parsellerin zeminde belirtilmesi amacyla, paftas zerinden alnan lleri yazlarak dzenlenen kroki. Uygulama Snr : Parselasyon haritasnda dzenlenecek imar adalarn evreleyen yol, meydan, otopark, yeil alan vb. kamu hizmetlerine ayrlan alanlarn eksenlerinden geen kapal snra; uygulama snr, bu snrn evreledii alana da uygulama alan denir. Uygunluk Denetimi : Kamu idarelerinin gelir, gider, mal ile dier hesap ve ilemlerinin kanunlara ve dier hukuki dzenlemelere uygunluunun incelenmesini ieren denetimi. cret : Grlen bir hizmet karl verilen bedel.

82

cret D demeler (Yan Ek demeler) : cret haddinin zerinde yaplan ve cret gelirini artran ek demeler. crete Tabi ler : Belediye Gelirleri Kanununa gre; belediyelerin sz konusu Kanunda, har veya katlma pay konusu yaplmayan ve ilgililerin isteine bal olarak ifa edecekleri her trl hizmet iin, belediye meclislerince dzenlenecek tarifelere gre aldklar cret. nc Snf Gayri Shhi Messeseler : Meskenlerin ve insanlarn ikametine mahsus dier yerlerin yaknnda kurulabilmekle beraber, shhi denetim altnda tutulmas gereken tesisleri. lke Mekansal Politika Plan : Kalknma planlaryla uyumlu olarak, gerekli genel ve ksa, orta ve uzun vadeli ulusal politikalar ve blgesel gelime politikalarn, hedefleri, ilkeleri, stratejileri ve uygulama aralarn belirleyen; uygulama programlarna sahip, kapsaml rapor ve eklerinden oluan plandr. niter Devlet : Siyasal ynden merkeziyetilii benimseyen, tek yasama ve tek yarg sistemi olan, yrtmeye ilikin yetkilerini de yerel ynetimlerle paylaan devlet. st Hakk : Medeni Kanunun 653. maddesinde rtifak Hakk, 751. maddesinde de st Hakk olarak dzenlenmitir. Buna gre malik, nc kiiye gayrimenkuln altnda veya stnde yap yapmak veya mevcut bir yapy muhafaza etmek yetkisini veren haktr. st Yap : Siyasal ideolojiler, dinsel inanlar, eitli deer yarglar ile birlikte siyasal, toplumsal, kltrel ve hukuksal kurumlarn bulunduu yap. st Ynetici : 5018 Sayl Kamu Mali Ynetimi Ve Kontrol Kanununun 11. Maddesine Gre st Yneticiler; l zel darelerinde Vali, Belediyelerde Belediye Bakan, Bal Kurulularda (ETT, ASK, EGO gibi) Genel Mdr, Birliklerde ise Birlik Bakanlar. cret : Grlen bir hizmet karl verilen bedel. cret D demeler (Yan Ek demeler) : cret haddinin zerinde yaplan ve cret gelirini artran ek demeler. crete Tabi ler : Belediye Gelirleri Kanununa gre; belediyelerin sz konusu Kanunda, har veya katlma pay konusu yaplmayan ve ilgililerin isteine bal olarak ifa edecekleri her trl hizmet iin, belediye meclislerince dzenlenecek tarifelere gre aldklar cret. nc Snf Gayri Shhi Messeseler : Meskenlerin ve insanlarn ikametine mahsus dier yerlerin yaknnda kurulabilmekle beraber, shhi denetim altnda tutulmas gereken tesisleri. lke Mekansal Politika Plan : Kalknma planlaryla uyumlu olarak, gerekli genel ve ksa, orta ve uzun vadeli ulusal politikalar ve blgesel gelime politikalarn, hedefleri, ilkeleri, stratejileri ve uygulama aralarn belirleyen; uygulama programlarna sahip, kapsaml rapor ve eklerinden oluan plandr. niter Devlet : Siyasal ynden merkeziyetilii benimseyen, tek yasama ve tek yarg sistemi olan, yrtmeye ilikin yetkilerini de yerel ynetimlerle paylaan devlet.

83

st Hakk : Medeni Kanunun 653. maddesinde rtifak Hakk, 751. maddesinde de st Hakk olarak dzenlenmitir. Buna gre malik, nc kiiye gayrimenkuln altnda veya stnde yap yapmak veya mevcut bir yapy muhafaza etmek yetkisini veren haktr. st Yap : Siyasal ideolojiler, dinsel inanlar, eitli deer yarglar ile birlikte siyasal, toplumsal, kltrel ve hukuksal kurumlarn bulunduu yap. st Ynetici : 5018 Sayl Kamu Mali Ynetimi Ve Kontrol Kanununun 11. Maddesine Gre st Yneticiler; l zel darelerinde Vali, Belediyelerde Belediye Bakan, Bal Kurulularda (ETT, ASK, EGO gibi) Genel Mdr, Birliklerde ise Birlik Bakanlar. Vakfiye : Mazbut ve Mlhak Vakflar ile Cemaat ve Esnaf Vakflarnn malvarln, vakf artlarn ve vakfedenin isteklerini ieren belgeler. Vakf Senedi : Trk Kanunu Medenisi ile Trk Medeni Kanununa gre kurulan vakflarn, malvarln ve vakf artlarn ieren belge. Vakflar Meclisi : Vakflar Kurumunun en st karar organ. Vali : Bir ilde devleti temsil eden en yetkili ynetim grevlisidir. Atama ile i bana getirilir. l zel daresi Kanunu ve dier kanunlarla l zel daresine verilen grevleri, l Genel Meclisinin karar gereince ve zel dare Mdrl tekilat ile yrtr. Merkezi idareye ait il kurulularn da zel idare hizmetlerinde kullanabilir. Varaka : Belge; yazl kat. Vatandalk : Gerek kiileri devlete balayan siyasal ve hukuksal ba. Vatanda Odakllk : Belediye hizmetlerinin planlanmas, uygulanmas ve sunumunda halkn beklenti ve taleplerinin dikkate alnmas demektir. Vazyed Etme : Bir eye veya bir ie el koyma. Vaziyet Plan : Yaplacak yapnn parsel iindeki durumunu gsteren bir plandr. Yapnn parsel snrlarna olan mesafeleri ile arazi zerindeki d ebatlarn ve yapnn yksekliini rakamlarla belirleyen, binann kot ald rperli ve bu rpere gre bina kelerine ait katlar, yine rakamlarla gsteren imar plannda yerinin tespitine yarayacak olan imar ve kadastro, pafta, ada ve parsel numaralar ihtiva eden, lekleri 1/200, 1/500, 1/1.000 olabilen planlar. Vergi : Kayna milli gelir olup, devletin, kamu harcamalarn karlamak zere kiilerden hkmranlk gcne dayanarak ve deme glerine gre tek tarafl, niha ve mecbur olarak ald para. Verimlilik : Genel olarak verimlilik, elde edilen ktnn (mal, hizmet) retime giren girdi veya girdilere (emek, sermaye, materyal, enerji, teknoloji gibi retken glere) matematiksel orandr. Bir baka ifade ile Verimlilik, esas itibaryla, yaplan faaliyetin girdi ve ktlarnn saysal olarak llebildii bir kavramdr. Bir faaliyetin verimli saylabilmesi iin; 1) Ayn girdi ile daha fazla kt salanmas. 2) Ayn ktnn daha az girdi ile elde edilmesi. 3) ktnn, girdi artndan daha yksek dzeyde artrlmasn gerektirir.

84

Vesayet : Osmanlca bir kelime olup, kklerin ve haciz altndakilerin korunmas ve himayesidir. Vesayet Denetimi : Yerel ynetimlerin kendileri dnda yer alan baka idari kurulular tarafndan denetlenmesi. Vilayet Hususi dareleri : l zel dareleri. Vizite : Gelir, Kazan, rat, Kazanm. Vizyon : Var olan gerekler ile gelecekte beklenen koullar birletirerek, iletme iin arzu edilen gelecein yazl ifadesi. Volkanik Deprem : Volkanlarn faaliyete gemesi sonucu oluan depremlerdir. Yerin derinliklerinde ergimi maddenin yeryzne k srasndaki fiziksel ve kimyasal olaylar sonucunda oluan gazlarn yapm olduklar patlamalarla meydana gelir. Bu tr depremler, yanardalarla ilgili olduklarndan yereldir ve ok byk kayplara neden olmaz. Japonya ve talya'da oluan depremlerin bir ksm bu gruba girmektedir. Trkiye'de aktif yanarda olmad iin bu tip depremler olmamaktadr. Web Sayfas : Web sitesi iinde yer alan ekranlarn her birine verilen addr. Web Sitesi : Herhangi bir organizasyon ya da birey tarafndan yaratlan internet zerindeki sayfalarn hepsine verilen addr. www : Bir a ortamnda bilgilerin depolanmas, biimlendirilmesi, gsterilmesi ve geri arlmas iin evrensel olarak kabul edilmi standartlardan olumu bir sistem. Yaklak Maliyet : Mal veya hizmet almlar ile yapm ilerinin ihalesi yaplmadan nce idarece, her trl fiyat aratrmas yaplarak katma deer vergisi hari olmak zere yaklak maliyet belirlenir ve dayanaklaryla birlikte bir hesap cetvelinde gsterilmesi. Yangn Sigorta Vergisi : Belediye Gelirleri Kanununa gre Belediye snrlar ve mcavir alanlar iindeki menkul ve gayrimenkul mallar iin yaplan yangn sigortalar dolaysyla alnan primlerden alnan vergi. Yap let Devret : Yatrm modelidir. Yatrm zel irketin bulduu kaynaklarla yaplr, zel irket masraflarn karmak iin tesisi bir sre iletir ve srenin sonunda kamuya devreder. Yap : Karada ve suda, daimi veya muvakkat, resmi ve hususi yeralt ve yerst inaat ile bunlarn ilave, deiiklik ve tamirlerini iine alan sabit ve mteharrik tesisler. Yap Denetim Defteri : lgili belediyesi ve ilgili meslek odalar tarafndan onaylanan ve denetlenebilen, fenni mesuller tarafndan yap denetimlerindeki tespitlerin yazld, antiyede bulundurulmas zorunlu defter. Yap Denetim Kuruluu : Bakanlktan ald izin belgesi ile mnhasran yap denetimi grevini yapan, ortaklarnn tamam mimar ve mhendislerden oluan tzel kiilie sahip kurulular. Yap naat Alan : Iklklar hari, bodrum kat, asma kat, at arasnda yer alan mekanlar ve ortak alanlar dahil yapnn ina edilen tm katlarnn toplam alan. Yap Kullanma zni Harc : Yap kullanma izni karl alnan har.

85

Yap Malikinin Sorumluluu : Bir binann veya dier yap eseri malikinin, bunlarn rk yaplmasndan veya korunmasndaki kusurundan dolay sorumlu tutulmas. Yap Yaklama Snr : Planda ve ynetmelikte belirtilmi olan yapnn komu parsellere en fazla yaklaabilecei snr. Yargtay : Adliye mahkemelerinden verilen karar ve hkmlerin son inceleme makam olup, kanun ile belirlenen baz davalara da ilk ve son derece mahkemesi olarak bakan bir yksek yarg organ. Yasa : Kanunname, Mevzuat. Yal Hizmetleri : Sosyal hizmetler kapsamnda, yal insanlarn saadeti ve huzuru iin, gerek kurumsal, gerek eve ynelik olarak yaplan sistemli ve rgtl almalarn btn. Yatay letiim : Farkl blmlerde ancak ayn rgtsel dzeylerdeki kiiler ve birimler arasnda, ile ya da kiisel konularla ilgili olarak kurulan iletiim. Yaylak : iftilerin hayvanlar ile birlikte yaz mevsimini geirmeleri, hayvanlarn otlatmalar ve otundan yararlanmalar iin tahsis edilen veya kadimden beri bu amala kullanlan yer. Yedek denek : Bte kanunlarnda (kararnamelerinde) belirtilecek hizmet ve amalar iin genel ve katma btelere gerektiinde aktarma yaplmak zere Maliye Bakanl btesinin ilgili tertiplerinde bulunan denek. Yeni Arazi Teekkl : Kimsenin mlkiyetinde olmayan yerlerde birikme, dolma, kayma ya da kamunun mal olan akarsularn yatak veya seviyelerinin deimesi gibi olaylarla oluan toprak paras. Yeniden Deerleme : 1) Vergi matrahnn hesaplanmasyla ilgili ekonomik kymetlerin takdir ve tespiti; parann deer kayb gz nne alnarak, bilanolardaki stoklar, sabit varlklar gibi kalemlerde dzeltmeler yaplmas. 2) Parann satn alma gcnn dmesi nedeniyle maddi duran varlklarn cari para birimi veya buna yakn bir deerle deerlenerek bugnk deerine yakn bir deerle gsterilmesi. Yeniden Yaplanma : Re-Organizasyon. Kurumun, ynetim anlaynn, mevcut rgt dzeninin, alma usullerinin, iletiim ann, kurum amalar dorultusunda yeniden dzenlenmesidir. Yenilenebilir Doal Kaynak : Kendini doal biimde yenileyen ya da insan mdahalesiyle yenilenebilen, aa, hava, su gibi doal kaynaklar. Yenilenebilir Enerji Kaynaklar : Enerjisi, rzgar enerjisi, jeotermal enerji, su enerjisi, biokitle enerjisi, gelgit enerjisi ve retici nkleer enerji reaktrleri gibi kendiliinden yenilenebilir, kullanmakla eksilmeyen enerji kaynaklar. Yer Alt Su Dzeyi : Taban yatanda biriken yer alt suyunun dzeyi. Yer Alt Suyu : Yerst (yzey) su kaynaklarndan sznt ya da yamur yoluyla yenilenen, yer yzeyinin altndaki su oluumlar.

86

Yer Alt Suyu Kirlilii : Yer alt suyu kirliliinin balca kaynaklar lam suyu tesisat, lam ukurlar vb. ile ky blgelerinde tuzlu su szntlardr. Yer Alt Suyu Zenginlemesi : Ya suyu veya yzey sularnn szma yoluyla yer alt sularn oaltmas. Yer Seimi ve Tesis Kurma zni : Tesis yeri ile projeleri ve dier belgelerin uygun grlmesi durumunda tesis yerinin ve kurulmasnn uygun olduuna dair yetkili makamn yazl izni. Yerel Gndem 21 : 1992 ylnda Rio de Janerioda yaplan ve Dnya Zirvesi olarak adlandrlan ve Birlemi Milletler evre ve Kalknma Konferansnn bir rn olan Gndem 21; ynetiim anlaynn yerele tanmasnda nemli bir gelime olarak ortaya kmtr. Ynetiim modelinin temel talarn uluslar aras dzlemde yerletiren Gndem 21, esas olarak Srdrlebilir Kalknma kavramnn yaama geirilmesine ynelik bir eylem plan olarak tasarlanmtr. Esas olarak Gndem 21, srdrlebilir kalknma hedefini gsterirken, bu hedefe ulamann tek yolu olarak Kresel Ortaklk kavramn gndeme getirmektedir. Bu kavram ile birlikte tm dnyada, merkezi ve hiyerarik ynetim anlaynn yerini ynetiim almaktadr. Bu yeni yaklam kapsamnda, yerel ynetimler, sivil toplum kurulular ve dier yerel aktrler, uluslar aras topluluk ve merkezi ynetimler tarafndan ortaklar olarak grlmeye balanmtr. Birlemi Milletler tarafndan, Srdrlebilir Kalknma erevesinde uygulama program olarak ortaya konan Gndem 21 konseptinin kapsamnda, Yerel Gndem 21 program gelitirilmitir. Yerel Kalknma : Yerel topluluklarn ekonomik, sosyal, kltrel ve siyasal alanda geliim iin kendi glerini birletirmeleri ve merkezi ve yerel kamu idarelerinin de bu harekete destek olmasdr. Yerel Kalknma, Fiziksel Kalknma, Sosyal Kalknma, Kltrel Kalknma, Ekonomik Kalknma, ve Siyasal Kalknma olmak zere be temel alanda sz konusudur. Yerel zerklik : Yerel ynetim ve topluluuna devletin mdahalesi olmadan, yerel topluluun, kendi zgr iradeleri ile setikleri bamsz organlarca, yasalarca belirlenmi baz yerel grev ve yetkiler bakmndan kendi kendilerini idare etmeleridir. Avrupa Yerel Ynetimler zerklik artnn 3. maddesi, zerk yerel ynetim kavramn yerel otoriteye kanunlarla belirlenen snrlar erevesinde, kamu ilerinin nemli bir blmn kendi sorumluluklar altnda ve mahalli nfusun karlar dorultusunda dzenleme ve ynetme hakk ve imkan tannmas biiminde tanmlamaktadr. Yerel Ynetim : Mahalli Ynetim olarak da adlandrlan yerel ynetimler kavram, yerinden ynetim ilkesine gre kurulan ve ileyen ynetsel kurulular ve ynetim birimlerini anlatmak iin kullanlmaktadr. Yerel ynetimler, yre halknn ihtiyalarn etkin bir ekilde karlamak zere, yerel toplulua kamu hizmeti salayan ve yerel halkn kendi setii organlarca ynetilen, ynetsel, siyasal ve toplumsal bir kurumdur. Bir baka ifade ile Adem-i Merkeziyet olarak da bilinen yerel ynetimler, Devlet snrlar iinde yerlemi irili ufakl insan topluluklarnn (ky, kasaba, kent, vb) ortak ve yerel nitelikli ihtiyalarn karlamak maksadyla belli bir hukuk dzeni iinde oluturulmu anayasal kurumlardr.

87

Yerindelik Denetimi : Yerindelik denetimi, kamu hizmetinin, kamu yarar gzetilerek etkili ve verimli sunulmas hakknda denetim. Yerinden Ynetim: Szck anlam; bir hizmetin yrtld ya da iin yapld yerde ynetilmesini ifade eden yerinden ynetim terimi, ayn zamanda merkezi ynetimin sakncalarn gideren ve onu tamamlayc bir ynetim biimini ifade eder. Yerinden ynetim, kamu hizmetlerinin ynetiminin, merkezden ynetimden ayr zerk kamu hukuku tzel kiilerine verilmesidir. Yerinden ynetim, siyasi ve idari olmak zere iki ayr trde uygulanmaktadr. Yerindenlik: Bkz: Hizmette Vatandaa Yaknlk. Yerleik Alan: Belediye ve mcavir alan snrlar iindeki imar pln bulunmayan mevcut yerlemelerin (mahalle, ky ve mezralar) mstakbel gelime alanlarn iine alan ve snrlar Belediye Meclislerince karara balanan alanlar. Yerleme Alan: mar Plan snrlar iindeki yerleik ve gelime alanlarnn tmdr. Dier bir deimle, imar planlarnn kaplad alandr. Yerleme Alan D Alan: Her lekteki imar plan snr, yerleik alan snr, belediye ve mcavir alan snrlar dnda kalan ky ve mezralarn, yerleik alan ve civarlarnn dnda kalan alanlardr. Yerst Suyu: Okyanuslarda dahil, yeryzndeki btn sular tanmlamakta kullanlan geni kapsaml terim. Dar anlamyla ise akarsu yataklarnda bulunan suyu ifade eder. Yeil Alanlar: Toplumun yararlanmas iin ayrlan oyun bahesi, ocuk bahesi, dinlenme, gezinti, piknik, elence ve ky alanlar toplamdr. Metropol lekteki fuar, botanik ve hayvan baheleri ile blgesel parklar bu alanlar kapsamndadr. Yeil Kart: Hibir sosyal gvenlik kurumunun gvencesi altnda olmayan, Trkiye'de ikamet eden ve fakir durumunda olan Trk vatandalarna, talep zerine valilik veya kaymakamlk tarafndan verilen bir salk karnesi. Yetki: 1) Bakalarn amalara doru ynlendirmek ve onlara i yaptrabilmek iin yneticinin sahip olduu hak. 2) Tanmlanm bir alan iinde karar verme, harekete geirme ve zorunlu tutma hakk. Yetki Devri: 1) Bir makam veya organn sahip olduu yetkileri baka bir makam veya organa devretmesi. 2) rgtteki kiilerin kendilerine verilen zel grevleri baarmalar iin yetkiyle desteklenmeleri sreci. Yetki Genilii: Tevsi-i mezuniyet. Tamamen genel idare ile snrl olan, yerel ynetim alanna hibir ekilde girmeyen ve ilde yalnzca valilere tannm yetki. Yani vali kimi durumlarda merkeze sormadan yetki kullanabilir, karar alabilir. Yknt Atklar: Konut, bina, kpr, yol ve benzeri alt ve st yaplarn tamirat, tadilat, yenilenmesi, ykm veya doal bir afet sonucunda ortaya kan atklar. Ykma Ruhsat: Bir yapy ykmak iin ilgili belediyeden zel olarak alnan izin; ykma izni.

88

Yllk izin: Bir yllk alma dneminde personelin, hak kazand, cretli dinlenme sresi. Yoksulluk Snr: En dk dzeyde ancak biyolojik ihtiyalar karlayabilecek gelir snr. Yol Harcamalarna Katlma Pay: Belediye Gelirleri Kanununa gre, belediyelerce veya belediyelere bal messeselerce, kanunda belirtilen ekilde ina, tamir ve geniletilmeye tabi tutulan yollarn iki tarafnda bulunan veya alnan bedel. Yol stikamet Plan: Sadece bir veya birka ana yolu ve bu yollarn iki taraf iin mevzi olarak hazrlanm imar plan. Yolcu ndirme Bindirme Yerleri (Durak): Kamu hizmeti yapan yolcu tatlarnn yolcu veya hizmetlilerini indirip bindirmeleri iin durakladklar yerler. Yoldan hdas: mar plan uygulamas srasnda yolun kapanmas nedeni ile oluan tanmaz maln, dzenlenecek haritaya gre yoldan ayrlarak bir parsel numaras altnda ilgisine gre belediye, ky, Karayollar Genel Mdrl veya Hazine adna tapuya tescili ilemi. Yolluk (Harcrah): Devlet memurlarnn yurtiinde ya da yurtdnda bir greve atanmalar, yer deitirmeleri, geici bir greve gnderilmeleri durumunda, yeni ya da geici grev yerlerine gidebilmeleri ve geici grevi yrtebilmeleri iin denen para. Yosun Patlamas: Su kaynaklarnn eitli atklar ve akntlar yoluyla besleyiciler, zellikle nitratlar ve fosfatlar ynnden zenginlemesi sonucu ilerindeki su yosunlarnn hzla serpilip gelimesi. Ynetiim: yi ynetiim, good governance. Ak ve ngrlebilir bir karar alma srecinin; profesyonel bir brokratik ynetimin; eylem ve ilemlerinden sorumlu bir hkmetin; ve kamusal srece aktif bir ekilde katlmda bulunan sivil toplum ve hukukun stnlnn geerli olduu bir dzen. Ynetmelik: Devlet rgt iinde bulunan eitli kurum ve kurulularn daha ok kendi i bnyelerini, kendi alanlarn ilgilendiren ve kendi alma yntemlerini dzenleyen kurallar btn. Yntem: Nasl sorusuna cevap veren ve bir amaca gre hazrlanm aratrma plan. Yce Divan: Anayasa Mahkemesi. Yksek Hakem Kurulu: Grevin yasak olduu iyeri ve iletmelerdeki toplu szleme grmelerinden belirli bir zaman iinde anlama salanmamas zerine, toplu szlemenin imzalanmasna mutlak anlamda yetkili kuruldur. Yksek Katl Bina: 10 kat veya daha yksek katl bina. Zabt: Tutanak. Zabt Defteri: Eski hukukta, tapu sicili gibi kullanlan defter. Zabta: Kolluk. Kolluk terimi; kollamak kelimesinden tretilmitir. Zabta, zaptiye, inzibat hep ayn kkten tretilmi birer isimdir. Kolluk, kollama grevini yapan kurulua, bazen de o kurulu adna hareket eden kiiye ad olmaktadr. Genel olarak, kamu dzenini koruma, kollama, su ve sulular tespit etme, yakalama ve bu amala ilgili kurum ve 89

kurululara yardmc olma grevlerine kolluk (zabta) grevleri denilmektedir. Bu genel tanm esas alndnda Kolluk (zabta) kavram, yukarda saylan grevleri yapan tekilat veya bu tekilatta alan bu amala grevlendirilmi grevliler iin kullanlmaktadr. Kolluk, bir yandan kamu dzenini salayan, koruyan yada bozulduunda eski durumuna getiren ynetsel etkinlikler, dier yandan da bu tr etkinlikleri yrten grevliler anlamnda kullanlr. Kollua zabta veya polis denir. Genel kolluk gc olarak polis ve jandarma, zel kolluk gc olarak da zabta kavram kullanlr. Zabtname: Tutanak. Zamanam: Kanunda ngrlen ve belirli koullar altnda gemekle, bir hakkn kazanlmasn, kaybedilmesini veya bir ykmllkten kurtulmay salayan sre. Zarar: Gelir ile gider arasndaki olumsuz fark. Zemin Etd Raporu: Her parsel iin ayr ayr hazrlanan yerel zemin yaps , yap zellikleri, depremsellik ve yapma ilikin tm sorunlar gz nne alarak inceleyen, projelendirmeye esas tekil eden verileri ieren rapor. Zemin Kat: mar plan ve ynetmelikte ngrlen kat adedine gre alttaki kattr. Zeyilname: Daha nce yaynlanm szleme belgeleri zerinde ekleme, dzeltme ve aklama yapmak amacyla, fiyat teklifi almadan nce karlan ihale belgesi eki. Zilyetlik: Bir ey zerinde fiili hakimiyet veya bir eyay fiili hakimiyet ve kudret alan iinde bulundurma. Zimmet Suu: Kamu grevlisinin grevi nedeniyle zilyedlii kendisine devredilmi olan veya koruma ve gzetimiyle ykml olduu mal kendisinin veya bakasnn zimmetine geirmesidir. (TCK, m:24) Zorunlu Sebeplerle Fazla alma: Gerek bir arza srasnda, gerek bir arzann mmkn grlmesi halinde yahut makineler veya ara ve gere iin hemen yaplmas gerekli acele ilerde, yahut zorlayc sebeplerin ortaya kmasnda, iyerinin normal almasn salayacak dereceyi amamak kaydyla iilerin hepsi veya bir ksmna yaptrlan alma.

90