BAB 5 : TENAGA DAN PERUBAHAN KIMIA

5.1 Perubahan fizik dan Perubahan Kimia 1. Lengkapkan carta berikut. Jenis perubahan

Hanya melibatkan perubahan sifat fizikal sesuatu bahan tetapi tidak menukar bahan itu kepada bahan yang baru

Melibatkan tindak balas kimia yang akan menghasilkan bahan baru yang berbeza daripada bahan asal.

2. Nyatakan sama ada contoh-contoh berikut adalah perubahan fizik atau perubahan kimia. Tandakan () pada kotak yang betul.

Pemanasan lilin Menggoreng telur Perubahan fizik Perubahan kimia Perubahan fizik Perubahan kimia

Peleburan ais

Perubahan fizik Perubahan kimia

Pembakaran kertas

Pengaratan paku besi

Melarutkan gula dalam air

Perubahan fizik Perubahan kimia

Perubahan fizik Perubahan kimia

Perubahan fizik Perubahan kimia

3. Lengkapkan jadual berikut untuk menunjukkan perbezaan antara perubahan fizik dan perubahan kimia. Perubahan fizik Perubahan kimia Menghasilkan bahan baru Sifat dan komposisi bahan asal tidak berubah Biasanya tidak berbalik Memerlukan tenaga yang sedikit 31

5.2 Perubahan Haba dalam Tindak balas Kimia 1. Gariskan jawapan yang betul untuk menerangkan maksud tindak balas eksotermik dan endotermik.

Tindak balas kimia

Eksotermik Tenaga haba (dibebaskan/diserap) ke sekeliling Suhu sekeliling akan (meningkat/menurun)

Endotermik Tenaga haba (dibebaskan/diserap) ke sekeliling Suhu sekeliling akan (meningkat/menurun)

2. Berdasarkan rajah yang diberi, lengkapkan jadual berikut untuk mengenalpasti contoh tindak balas eksotermik dan endotermik. A. Pemelarutan ammonium nitrat dalam air Ammonium nitrat 30O C 24 C
O

Air

Suhu awal

Suhu akhir

Perubahan suhu (meningkat/menurun)

Jenis tindak balas

Awal eksperimen

Akhir eksperimen

B. Pemelarutan natrium hidroksida dalam air Natrium hidroksida 30O C 38 C

O

Air

Suhu awal

Suhu akhir

Perubahan suhu (meningkat/menurun)

Jenis tindak balas

Awal eksperimen

Akhir eksperimen

3. Tandakan () dalam kotak yang sesuai untuk menentukan sama ada tindak balas berikut adalah eksotermik atau endotermik. Tindak balas Peleburan ais Pembakaran Respirasi Fotosintesis Eksotermik Endotermik

32

Perubahan Haba dalam Tindak balas Kimia dalam Industri 1. Namakan dua proses kimia yang penting dalam industri yang melibatkan perubahan haba dalam carta berikut:

Proses kimia dalam industri

menghasilkan ammonia

menghasilkan asid sulfurik

5.3 Siri Kereaktifan Logam A. Kereaktifan logam dengan air 1. Lengkapkan persamaan di bawah yang mewakili tindak balas antara logam dengan air. Gas hidrogen Logam Contoh: Kalsium

Hidroksida logam

Air Logam

Air

Kalsium hidroksida

hidrogen

2. Lengkapkan persaamaan berikut berdasarkan contoh yang diberi di atas. Natrium Kalium

+ +

Air Air

+ +

B. Kereaktifan logam dengan asid 1. Lengkapkan persamaan di bawah yang mewakili tindak balas antara logam dengan asid: Asid cair Logam Contoh: Zink

Gas hidrogen

Logam Air

Asid hidroklorik

Zink klorida

hidrogen

2. Lengkapkan persamaan berikut berdasarkan contoh yang diberi di atas. Kuprum

+ +

Asid hidroklorik Asid hidroklorik

+ +

Ferum

33

C. Kereaktifan logam dengan hidrogen Wul kaca Serbuk logam 1. Apakah fungsi kalium manganat (VII)? . Tindak balas antara logam dengan oksigen boleh diwakili oleh persamaan berikut: Logam Panaskan Panaskan Contoh: Zink oksigen Zink oksida

Kalium mangganat (VII)

oksigen

Oksida logam

2. Lengkapkan persaamaan berikut berdasarkan contoh yang diberi di atas. a) b) Stanum

oksigen

c)

+ +

oksigen

Magnesium oksida

Aluminium

oksigen

d)

oksigen

Kuprum oksida

Kereaktifan tindak balas antara logam dengan air, asid dan oksigen boleh diringkaskan dalam jadual berikut. Lengkapkan nama-nama logam untuk menunjukkan susunannya dalam siri kereaktifan logam. Logam Kalium Bertindak balas dengan air pada suhu bilik Tindak balas dengan air Tindak balas dengan asid Bertindak balas dengan asid cair Tindak balas dengan oksigen

Aluminium

Bertindak balas dengan stim Kereaktifan meningkat

Stanum (timah) Plumbum Bertindak balas dengan asid cair panas Tidak bertindak balas dengan asid cair

T;idak bertindak balas dengan air sejuk atau stim

34

Kedudukan karbon dalam siri kereaktifan

Mangkuk pijar

Serbuk karbon + Serbuk oksida logam

Isi tempat kosong dengan perkataan yang betul. 1. Kedudukan karbon dalam siri kereaktifan boleh ditentukan dengan memanaskan campuran serbuk karbon dengan ................................................................................ 2. Karbon menurunkan oksida logam kepada logamnya jika karbon adalah reaktif berbanding logam tersebut. Ia boleh diwakili oleh persamaan berikut. Karbon + oksida logam X karbon dioksida + logam X

Karbon adalah lebih reaktif berbanding zink, ferum, plumbum, kuprum, argentum dan aurum. Berpandukan persamaan dan maklumat yang diberidi atas, lengkapkan persamaan berikut: Karbon

+ +

Kuprum oksida

+ +

Karbon

zink oksida

Karbon tidak bertindak balas dengan suatu oksida logam jika ia adalah .. reaktif berbanding logam tersebut.

Karbon adalah kurang reaktif berbanding kalium, natrium, kalsium, magnesium dan aluminium.

3. Bolehkah anda mengenalpasti kedudukan karbon dalam siri kereaktifan? Tandakan di bawah

() pada kotak yang betul dalam rajah

Kereaktifan bertambah Kalium kalsium aluminium Zink Stanum kuprum aurum

35

5.4 Aplikasi Konsep Siri Kereaktifan Logam Kepentingan siri kereaktifan dalam pengekstrakan logam: Menentukan kaedah pengekstrak logam yang sesuai daripada bijihnya Terdapat dua kaedah pengekstrakan logam daripada bijihnya: Kaedah penurunan oleh karbon Kaedah elektrolisis ke atas leburan bijih logam

Kedudukan logam dalam siri kereaktifan dan kaedah pengekstrakan 1. Lengkapkan jadual berikut untuk menunjukkan kaedah pengekstrakan logam yang sesuai. Kereaktifan meningkat Logam Kalium Natrium Kalsium Magnesium Aluminium Karbon Kaedah pengekstrakan

Pemanasan campuran bijih bersama-sama dengan karbon Kuprum Merkuri Unsur wujud secara bebas dalam kerak bumi Pengekstrakan logam daripada bijihnya Pengekstrakan timah 1. Rajah berikut menunjukkan pengekstrakan timah daripada bijihnya yang dilakukan dalam relau bagas. Label rajah tersebut dengan menggunakan perkataan-perkataan berikut: Timah lebur sanga arang kok batu kapur 2. Apakah fungsi batu kapur dalam tindak balas ini? Gas relau Bijih timah .. 3. Lengkapkan persamaan perkataan bagi tindakbalas yang berlaku dalam relau bagas. Timah (IV) oksida

Karbon

Udara panas

Udara panas

36

5.5 Elektrolisis 1. Rajah di bawah menunjukkan susunan radas bagi menjalankan proses elektrolisis. Label rajah tersebut dengan menggunakan perkataan yang berikut: Elektrolit anion kation anod katod

sel kering / bateri

2. Berdasarkan rajah yang telah anda labelkan di atas, lengkapkan jadual berikut. Radas / bahan Membekalkan tenaga elektrik Ammeter Bahan yang terurai apabila elektrik melaluinya Elektrod yang disambung ke terminal negatif sel kering. Anod Kation Ion yang bercas negatif 2. Apa yang berlaku semasa elektrolisis? Isi tempat kosong dengan perkataan yang sesuai. a) Kation bergerak ke arah manakala ..bergerak ke arah anod. b) Di katod, kation elektron daripada katod untuk memebentuk atom neutral. c) Di anod, anion . elektron kepada katod untuk membentuk atom neutral. 3. Dalam proses elektrolisis, tenaga elektrik ditukar kepada tenaga . Fungsi / maksud

37

Elektrolisis suatu elektrolit Contoh : Elektrolisis kuprum (II) klorida lebur

Garis perkataan yang betul. Elektrod karbon kuprum (II) klorida lebur Di anod: a) Ion-ion klorida yang bercas negatif bergerak ke (anod/katod) b) Ion-ion klorida kehilangan (proton/elektron) dan membentuk molekul gas klorin. Di katod: a) Ion-ion kuprum yang bercas (positif/negatif) bergerak ke katod. b)Ion-ion kurum menerima elektron dan membentuk atom (klorin/kuprum).

Kegunaan Elektrolisis Dalam Industri A. Penulenan logam Contoh: penulenan argentum 1. Labelkan rajah di sebelah dengan menggunakan perkataan berikut: Argentum tulen Argentum tak tulen Larutan argentums nitrat Bendasing

B. Pengekstrakan logam Contoh: Pengekstrakan aluminium daripada bijihnya 1. Labelkan rajah di sebelah dengan menggunakan perkataan berikut: Aluminium lebur Gas oksigen Bauksit + kriolit 2. Tanda () logam-logam yang diekstrak daripada bijihnya dengan menggunakan proses elektrolisis : Magnesium Kalsium Kalium Kuprum Natrium (Sodium) Natrium Besi Timah Aluminium Aluminium 38

C. Penyaduran logam Contoh: Penyaduran kunci besi dengan logam kuprum 1. Garis perkataan yang betul. a) Bahan yang dijadikan sebagai anod ialah (kepingan kuprum/kunci besi) b) Bahan yang dijadikan katod ialah (kepingan kuprum/kunci besi) Kepingan kuprum Kunci besi Larutan kuprum (II) sulfat c) Elektrolit ialah larutan (kuprum (II) sulfat/ferum (II) sulfat)

2. Apakah tujuan penyaduran?Tanda () pada kotak yang betul. Menambahkan kekerasan logam Mengelakkan logam daripada berkarat Merendahkan takat lebur logam Menjadikan logam kelihatan lebih menarik

5.6 Tenaga Elektrik daripada Tindak balas Kimia

G V A
Kepingan zink Kepingan kuprum Larutan garam

1. Garis perkataan yang betul. a) Logam yang lebih reaktif iaitu (kuprum/zink) bertindak sebagai katod. b) Logam yang kurang reaktif iaitu (kuprum/zink) bertindak sebagai anod. 2. Selain daripada larutan garam, apakah larutan lain yang sesuai dijadikan sebagai elektrolit? Tanda () pada jawapan yang betul. Air suling Jus limau Asid Minyak Alkali

Jenis-jenis sel dan kegunaannya 1. Namakan sel-sel kimia berikut: argentum oksida (+) (-) Bekas zink (-) Kalium hidroksida (elektrolit)

Rod karbon (+)

mangan (IV) oksida (+) larutan kalium hidroksida Bekas zink (-)

pes ammonium klorida

(electrolyte) Bekas zink (-)

39

2. Lengkapkan carta berikut dengan menulis nama-nama sel kimia dan kebaikan serta kelemahannya. Kebaikan Kelemahan

Jenis sel kimia

5.7 Cahaya dan Tindak balas Kimia Fotosintesis

Glukosa & oksigen

Cahaya matahari

Karbon dioksida Air 1.. Berdasarkan rajah di atas, lengkapkan persamaan perkataan bagi proses fotosintesis berikut:

+
Tenaga cahaya dan filem fotografi Isi tempat kosong dengan jawapan yang sesuai.

Cahaya Klorofil

1. Filem fotografi diselaputi dengan .. atau argentum klorida. 2. Apabila kertas fotografi didedahkan pada cahaya, tenaga cahaya menguraikan argentum bromida kepada atom argentums yang memberikan warna gelap pada kertas tersebut. Ia boleh diwakili oleh persamaan berikut: cahaya

+
40