MODUL ILMU TAJWID

PRAKTEK MENGAJAR AL-QURAN

(PMQ INSTITUT PTIQ JAKARTA)
2013

TEMA
BELAJAR NGAJI CEPAT,
SANTAI DAN RIANG

Nama
Kelas
Cita-cita

: _______________________
: _______________________
: _______________________

Sebaik-baik kalian adalah yang mempelajari al-Quran
dan mengamalkannya
Alamat
Email
Blog

: Jl. Batan I/63 Pasar Jumat, Lebak Bulus, Cilandak - Jakarta Selatan 12440
: ushuluddin40th.iptiq@gmail.com, HP. 085394207464, 087887962732
: ptiq40.blogspot.com / rul-sq.blogspot.com

Belajar Ngaji Cepat, Santai dan Riang

ILMU TAJWID

BAB 1 : MENGENAL HURUF HIJAIYAH

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

Daftar Huruf Hijaiyah

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

/ /

Catatan:

21

22

23

24

25

26

27
/ / /
28

Jadi, huruf hijaiyah

28

1.

2.

3.

4.

5.

6.

Latihan Praktek:

Dilanjutkan sendiri yaa !!!

BAB 2 : HUKUM NUN SUKUN (
) DAN TANWIN (//)
Hukum nun sukun dan tanwin terbagi 4 yaitu:
1) IDGHAM >> Idgham terbagi 2 yaitu, Idgham bi Ghunnah dan Idgham bila Ghunnah
a) Idgham bi Ghunnah
Contoh

Huruf Idgam
Bigunnah *(4)

Nun Mati ()

Tanwin ( / / )

Cara Baca

Bunyi Nun Mati

atau Tanwin dilebur
ke dalam huruf
Idgham Bigunnah
()
disertai tempo
dengung/ghunnah
2 harakat.

CREATED BY MARJINAL TEAM | PROGRAM PMQ IPTIQ JAKARTA 2014

Belajar Ngaji Cepat, Santai dan Riang

ILMU TAJWID

b) Idgham bila Ghunnah

Huruf Idgam
bila Gunnah *(2)

Contoh

Nun Mati ()
Tanwin ( / / )

Cara Baca
Bunyi Nun Mati atau Tanwin
dilebur ke dalam huruf
Idgham bila Ghunnah ()
Tanpa tempo
dengung/ghunnah 2 harakat.

Catatan:
Pengecualian bacaan Idgham
>> bukan

Keterangan

>> bukan

>> bukan

>> bukan

tidak di Idghamkan
Nun Mati ()
ke dalam Ya/Waw, akan tetapi
dibaca Izhar

2) IQLAB
Huruf Iqlab *(1)

Contoh

Nun Mati ()

Tanwin ( / / )

Cara Baca
Bunyi Nun Mati atau Tanwin
diganti Mim Mati
disertai tempo
dengung/ghunnah 2 harakat.

3) IZHAR
Huruf Izhar *(6)

Contoh

Nun Mati ()
Tanwin ( / / )

Cara Baca

Bunyi Nun Mati atau Tanwin

dibaca jelas tanpa
degung/gunnah.
.

CREATED BY MARJINAL TEAM | PROGRAM PMQ IPTIQ JAKARTA 2014

Belajar Ngaji Cepat, Santai dan Riang

ILMU TAJWID

4) IKHFA
Huruf Ikhfa *(15)

Contoh

Nun Mati ()
Tanwin ( / / )

Cara Baca

Bunyi Nun Mati atau Tanwin

antara Izhar dan Idgham
(mirip bunyi ng tapi
tidak sepenuhnya)
disertai tempo
ghunnah/dengung
2 harakat.

Catatan:
Hukum Iqlab, Izhar dan Ikhfa dapat terjadi dalam satu kata. Seperti contoh di atas.
>> ) IZHAR ( >> ) IKHFA ()
>> IQLAB (
BAB 3 : QALQALAH (MEMANTUL)
Qalqalah adalah huruf-huruf yang memnatulkan suara tambahan. Huruf qalqalah ada 5.
Perhatikan tabel berikut:
Huruf Qalqalah
*(5)

Contoh
Akbar

Kubro

Sugro

Cara Baca

Memantulkan Suara
Tambahan.

)
(

CREATED BY MARJINAL TEAM | PROGRAM PMQ IPTIQ JAKARTA 2014

Belajar Ngaji Cepat, Santai dan Riang

ILMU TAJWID

BAB 4 : GHUNNAH (BERDENGUNG)

Huruf Ghunnah ada 2 yaitu: () dan (). Materi ini khusus ketika huruf () ataupun ()
bertasdid ().
Contoh Ghunnah

Huruf Ghunnah
*(2)

Contoh 1

Contoh 2

Cara Baca
Dibaca berdengung
dengan tempo 2
harakat, baik di tengah
dan di akhir kata.

BAB 5 : MAD (PANJANG)

Mad adalah memanjangkan suara ketika membaca huruf mad, baik ada rasm/tertulis ( ) atau
tidak () . Huruf mad ada 3 yaitu: Alif (), Waw () dan Ya (). Mad dibagi menjadi 2 yaitu:
1) MAD TABIIY ATAU MAD ASHLI
Definisi / Pengertian
Mad
Tabiiy / Ashli

Ialah apabila ada huruf mad

yang sesudahnya tidak berupa
hamzah (), huruf mati ( )atau
huruf bertasydid ()

Panjang Bacaan

Contoh

2 harakat

Mad yang mempunyai hukum semisal Mad Tabiiy adalah:

No

Mad

Definisi / Pengertian

Mad
Badal

Mad
Iwadh

Mad
Shilah
Qasirah

Maksudnya: Huruf mad Alif ( )yang terdapat pada

huruf hijaiyah dan menjadi fawatuhu al-Suwar
(awal surah).

Mad
Tamkin

Ialah apabila berhimpun 2 huruf ya (), Ya

pertama bertasydid dan berbaris kasrah, sedang
Ya kedua mati/sukun.

Ialah apabila ada huruf mad yang sebelumnya

berupa hamzah (), dan sesudahnya tidak diikuti
hamzah ( )atau huruf mati ()
Ialah apabila ada huruf mad Alif ( )yang menjadi
pengganti fathah tanwin ketika waqaf, dengan
syarat yang tanwin bukan Ta Marbutah ()
Ialah apabila terdapat Ha Damir ( / ) yang
sebelumnya berupa huruf hidup dan sesudahnya
juga berupa huruf hidup yang bukan Hamzah
Qata, kecuali ()

Panjang

Contoh

2 harakat

2 harakat

2 harakat

2 harakat

2 harakat

CREATED BY MARJINAL TEAM | PROGRAM PMQ IPTIQ JAKARTA 2014

Belajar Ngaji Cepat, Santai dan Riang

ILMU TAJWID

2) MAD FARIY (CABANG)

Mad
Fariy

Definisi / Pengertian

Panjang Bacaan

Contoh

Ialah apabila ada huruf mad

yang sesudahnya berupa
hamzah (),
huruf mati ( )atau
huruf bertasydid ()

Lihat
Di bawah

Lihat
Di bawah

Mad Fariy meliputi:

Panjang

Contoh

4/5 harakat

Ialah apabila ada huruf mad yang

sesudahnya berupa hamzah ( )dan
terletak di lain kata.

4/5 harakat

Mad
Lazim Kilmiy
Mukhaffaf

Ialah apabila ada huruf mad yang

sesudahnya berupa huruf mati ( )dan
terletak dalam satu kata.

6 harakat

Mad
Lazim Kilmiy
Mutsaqqal

Ialah apabila ada huruf mad yang

sesudahnya berupa huruf bertasydid ()
dan terletak dalam satu kata.

6 harakat

Mad
Lazim Harfiy
Mukhaffaf

Ialah apabila ada huruf mad yang

sesudahnya berupa huruf Mati Asli yang
tidak di Idghamkan.

6 harakat

Mad
Lazim Harfiy
Mutsaqqal

Ialah apabila ada huruf mad yang

sesudahnya berupa huruf mati asli yang
di Idghamkan.

6 harakat

Mad
Lein

Apabila ada huruf lein ( dan ),

sesudahnya berupa huruf mati asli yang
disebabkan waqaf.

2/4/6
harakat

Mad
Arid Lis Sukun

Ialah apabila ada huruf mad, sesudahnya

berupa huruf mati tidak asli, disebabkan
waqaf.

2/4/6
harakat

No

Mad

Definisi / Pengertian

Mad
Wajib
Muttashil

Ialah apabila ada huruf mad yang

sesudahnya berupa hamzah ( )dan
terletak dalam satu kata.

Mad
Jaiz
Munfashil

Mim () pada:

Lam ()
pada:

CREATED BY MARJINAL TEAM | PROGRAM PMQ IPTIQ JAKARTA 2014

Belajar Ngaji Cepat, Santai dan Riang

ILMU TAJWID

BAB 6 : HUKUM MIM SUKUN ( )

Hukum mim sukun terbagi 3 yaitu:
1) IKHFA SYAFAWIY
Ikhfa Syafawiy ialah apabila terdapat Mim Mati ( ) bertemu dengan huruf Ba ().
Huruf Ikhfa Syafawiy *(1)

Contoh

Cara Baca

Bunyi Mim Mati ( ) di ikhfakan ke dalam

Ba ( )disertai dengung/gunnah 2
harakat. Kedua bibir tidak dikatupkan
secara kuat.

2) IDGHAM MIMIY
Idgham Mimiy ialah apabila terdapat Mim Mati ( ) bertemu dengan huruf Mim ().
Huruf Idgham Mimiy *(1)

Contoh

Cara Baca

Bunyi Mim Mati ( ) di idghamkan ke

dalam Mim () disertai dengung/gunnah
2 harakat.

3) IZHAR SYAFAWIY
Izhar Syafawiy ialah apabila terdapat Mim Mati ( ) bertemu dengan huruf hijaiyah selain
huruf Ba ( )dan huruf Mim ().
Huruf Izhar Syafawiy *(26)
Hurufnya selain
( )dan ()

Contoh



dll

Cara Baca

Bunyi Mim Mati ( ) dibaca jelas dan

tanpa dengung/gunnah.

SEKIAN
SEMOGA BERMANFAAT !
CREATED BY MARJINAL TEAM | PROGRAM PMQ IPTIQ JAKARTA 2014

Belajar Ngaji Cepat, Santai dan Riang

ILMU TAJWID

CREATED BY MARJINAL TEAM | PROGRAM PMQ IPTIQ JAKARTA 2014