TRKYEDE OCUK GCNE NSAN SERMAYES AISINDAN BR YAKLAIM: YOKSULLUK, OCUK GC VE NSAN SERMAYES DNGS Hakan ACAROLU (Doktora

Tezi) Eskiehir, 2010

TRKYEDE OCUK GCNE NSAN SERMAYES AISINDAN BR YAKLAIM: YOKSULLUK, OCUK GC VE NSAN SERMAYES DNGS

Hakan ACAROLU

DOKTORA TEZ ktisat Anabilim Dal Danman: Prof. Dr. Erol KUTLU

Eskiehir Anadolu niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Aralk, 2010

Doktora Tez z TRKYEDE OCUK GCNE NSAN SERMAYES AISINDAN BR YAKLAIM: YOKSULLUK, OCUK GC VE NSAN SERMAYES DNGS Hakan ACAROLU ktisat Anabilim Dal Anadolu niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, Aralk 2010 Danman: Prof. Dr. Erol KUTLU

ocuk igc gelimekte olan lkelerin sosyo-ekonomik problemlerindendir. Bu almayla Trkiyedeki ocuk igc olgusu insan sermayesi yaklamyla ekirdek bir aile yapsnda incelenmektedir. Hanehalk kararlar neticesinde meydana gelen ocuk igcnn varlnn insani gelime ya da yoksulluk ile sonulanacann gsterilmesi almann ana mantn oluturmaktadr. almada Cobb-Douglas tipinde bir retim fonksiyonundan hareketle fert bana kt miktar insan sermayesi ile faktr donanm cinsinden ifade edilirlie indirgenmekte ve ocuk igc ile ilikisi olan fertlerin insan sermayelerini lmek amalanmaktadr. Genel durum koulsuz olaslk tablolaryla analiz edilmektedir. Model yardmyla Eer Trkiyede yoksulluk neticesinde hanehalk kararlaryla meydana gelen ocuk igc olmasayd mevcut insan sermayesi birikimi imdikinden daha fazla olurdu. hipotezi snanmaktadr. Modelin sonular ise probit testleriyle analiz edilmektedir. Bulgular hipotezin dorulandn gstermektedir. Bu durumdan Trkiyede gerek kent gerekse kr blgelerinde ocuk igc varlnn insan sermayesi birikimi kayplarna sebebiyet verdii anlalmaktadr. Koulsuz olaslk sonular kr blgelerinde ocuk istihdamnn kent blgelerine gre daha fazla olduunu gstermektedir. Ayn zamanda kr blgelerinde hanehalk karar vericilerinin eitim dzeyleri kent blgelerine gre dk kalmaktadr. Probit testlerinin sonularna gre; ocuu istihdam edilen hanehalk reislerinin okur-yazarlk durumlarnn, eitim dzeylerinin ve gelir
iii

seviyelerinin ocuklarnn istihdam edilmelerini negatif olarak etkiledii tespit edilmitir. Bu bulgulardan hareketle; hanehalk karar vericilerinin eitim dzeyleriyle gelirleri arttrldnda insan sermayeleri birikimlerinin de artacak olmasndan dolay yoksulluk ksr dngs yerine insani gelime yolunun yakalanabilecei ortaya konulmutur. alma gstermektedir ki; uzun vadede lkede insan sermayesi birikimi kayplar yaanmak istenmiyorsa ocuk igcnn neden olduu yoksulluk ksr dngs buna karar veren hanehalk reislerinin bilinlendirilmeleriyle alabilir. Anahtar Kelimeler: ocuk gc, nsan Sermayesi, Yoksulluk

iv

Abstract AN APPROACH TO CHILD LABOR IN TURKEY FROM THE PERSPECTIVE OF HUMAN CAPITAL: POVERTY, CHILD LABOR AND HUMAN CAPITAL CYCLE Hakan ACAROLU Department of Economics Anadolu University, Graduate School of Social Sciences, December 2010 Adviser: Prof. Dr. Erol KUTLU

Child labor is one of the socio-economic problems of developing countries. The child labor phenomenon in Turkey is investigated in core family structure with regard to human capital approach in this study. The main goal of the study is to show how the child labor as a function of household decision results in either human develeopment or poverty. In this study, starting with a Cobb-Douglas production function the output per capita is reduced to representation of human capital and factor endowment and it is aimed to measure the human capital accumulation of individuals who have a relationship with child labor. The general case is analyzed by unconditional probability tables. With the help of the hypothesis of If there isnt any child labor by household decisions that is caused by the consequences of poverty with in Turkey, the human capital accumulation would have been much more from present is tested. The results of model are analyzed by probit tests. The findings indicate that the hypothesis is validated. According to the findings the existence of child labor causes a reduction of human capital accumulation both in the rural and urban areas of Turkey. The unconditional probability results indicate that the employment of children in rural areas is more than the employment of children in urban areas. The education levels of household decision makers in rural areas are lower than those in urban areas. According to probit tests results it is also found that the literate,

education and income levels of household heads whose children are employed are negatively affecting the employment of children.

From the findings; it can be concluded that instead of falling in vicious cycle of poverty, the human development can be achieved through the increase in the human capital through developing the education and income levels of household decision. This study shows that avoiding human capital accumulation loses in a country for the long term requires the increase in consciousness levels of household decision makers whose decisions about child labour cause poverty vicious cycle.

Keywords: Child Labor, Human Capital, Poverty

vi

nsz nsana eitim araclyla yaplan yatrmlar ekonomik gelimenin en nemli dinamii olarak kabul edilen insan sermayesi birikiminin merkezinde yer almaktadr. nsan sermayesi birikimi fazla olan lkeler 21. Yzylda ekonomik anlamda sz sahibi lkeler olma yolundadrlar. ocuk igc olgusu bylesine kritik bir yatrmn nndeki byk engellerden biri olarak lkemizde de varln srdrmektedir. ocuklarn istihdamda olduu durumlarda eitimlerinin aksayaca ve lkelerin insan sermayesi kayplarna maruz kalarak iktisadi byme ve gelime evrelerinin zarar grecei gerei lkenin gelecei nnde nemli bir problem olarak belirmektedir. Bu alma, Trkiye iin nemini hala korumakta olan ocuk igc olgusunun yaratt ekonomik etkinin boyutlarn bir modele dayal olarak ortaya koymay amalamtr. almada, ocuk igcnn var olmas halinde insan sermayesi kayplarnn kanlmaz olarak yaanaca ve bunun da yoksulluk ksr dngsne dnecei sonucu somut lmlerle ortaya konmutur. Trkiyede ocuk igc olgusunu insan sermayesi boyutuyla ele alan bu almann, bu konuda olduka snrl olduunu grdm ampirik almalara kaynak oluturacan dnmekteyim. Soruna ilikin bulgular ve zm nerileri ile bu almann politika yapclar iin de nemli bir kaynak oluturaca kanaatindeyim. Bu alma youn bir renim srecinin sonucu olarak ortaya kmtr. almann amacna ulamasnda katks bulunan tm hocalarma teekkr bir bor bilirim. Bu balamda sabr ve hogrsyle bana gven ve cesaret veren danmanm Prof. Dr. Erol KUTLUya, almann bandan sonuna kadar gidiat ile ilgili en kritik noktalarda ikinci bir tez danmanm gibi teorik ve pratik katklar salayan, bak am zenginletiren ve beni tevik eden Do. Dr. zcan DADEMRe, tez izlemeleri boyunca ierik ile ilgili yapt tm eletirel katklar iin Prof. Dr. Necdet Salama, tez savunmam srasnda yapm olduu neri ve deerli katklar ile bundan sonraki almalarma yn izen Prof. Dr. lyas IKLARa ve tezi okuyarak yapt katklardan dolay Yard. Do. Dr. Zeki KARTALa en iten teekkrlerimi sunarm.

vii

Ayrca almann pratikteki zmlemeleriyle ilgili sorunlar yaadm anlarda maddi ve manevi yardmlarn esirgemeyerek ok nemli katklarda bulunan ve her eyden nemlisi moralimin st seviyelerde kalmasn salayan ok sevgili dostlarmn katks byktr. Bu nedenle, Elektrik-Elektronik Mhendisi Sayn Necmi TALAY ve Bilgisayar Mhendisi Sayn Mehmet SEKNERe, almaya ait verilerin elde edilmesinde TK alanlarnn gstermi olduu kolaylklar ve verilere ait sorularm bana zaman ayrarak cevaplandran TKde gc statistikleri Takm Sorumlusu olarak grev yapan Sayn Didem SEZERe teekkr bir bor bilirim. Son olarak bugnlere gelebilmem iin byk fedakrlklar gstererek beni yetitiren, her zaman desteklerini yanmda hissettiim annem Halime ACAROLU ve babam HALUK ACAROLUna sonsuz teekkr ediyorum.

Eskiehir, Aralk 2010

Ar. Gr. Hakan ACAROLU

viii

zgemi

Hakan ACAROLU

ktisat Anabilim Dal Doktora

Eitim Eskiehir Osmangazi niversitesi, Sosyal Bilimler Enstits, ktisat Teorisi Anabilim Dal Eskiehir Osmangazi niversitesi, Mhendislik ve Mimarlk Fakltesi, Elektrik-Elektronik Mhendilii Blm Eskiehir Anadolu Lisesi

Y.Ls. 2005

Ls.

2002

Lise 1996

2004

Aratrma Grevlisi. Eskiehir Osmangazi niversitesi, ktisadi ve dari Bilimler Fakltesi, ktisat Blm.

2007 2008 Teaching Assistant. Florida International University, Department of Economics.

Kiisel Bilgiler Doum yeri ve yl: 01.06.1978/Eskiehir Yabanc dil: ngilizce

Cinsiyet: Erkek

ix

indekiler
Jri ve Enstit Onay...................................................................................................... ii z .................................................................................................................................... iii Abstract ........................................................................................................................ ...v nsz ........................................................................................................................... ...vii zgemi ......................................................................................................................... ix Tablolar Listesi ............................................................................................................. xv ekiller Listesi .............................................................................................................. xix Ksaltmalar Listesi ........................................................................................................ xx Giri .................................................................................................................................. 1

Birinci Blm ocuk gc nsan Sermayesi likisi

1. Literatre Genel Yaklam ve ocuk gcnn Ekonomik ve Sosyal Boyutu 3 1.1. Literatrde ocuk gc ve nsan Sermayesi .............................................. 5 1.2.Literatrdeki almalarda Karlalan Baz Problemler ......................... 10 2. ocuk gc le nsan Sermayesi likisi .......................................................... 11 2.1. ocuk gcnn Kavramsal Boyutu ve Baz Tanmlamalar .................... 12 2.2. ocuk gcnn Nedenleri .......................................................................... 13 2.2.1. Yoksulluk .................................................................................................. 14 2.2.1.1. Yoksulluk kavram ve tanmlamalar.............................................. 15 2.2.1.2. Hanehalk yoksulluu ....................................................................... 15 2.2.1.3. lkenin yoksulluu............................................................................ 16 2.2.1.4. ocuk yoksulluu .............................................................................. 17 2.2.2. Mikro etki ................................................................................................. 17
x

2.2.2.1. Hanehalknn ocuun almas ile ilgili karar ve tutumu ........... 18 2.2.2.1.1. Hanehalk geliri .......................................................................... 19 2.2.2.1.2. Gelir dalmdaki dengesizlik .................................................... 19 2.2.2.2. Hanehalk iindeki olas etkiler........................................................ 20 2.2.2.2.1. Ya ve doum sras .................................................................... 20 2.2.2.2.2. Cinsiyet farkllklar ................................................................... 21 2.2.2.2.3. Hanehalknn yerleik olup olmadklar ................................... 21 2.2.2.3. Ebeveynlerin zellikleri .................................................................... 21 2.2.2.3.1. Ebeveynlerin ocukluklarnda alp almadklar ............. 22 2.2.2.3.2. Ebeveynlerin eitim dzeyleri ................................................... 22 2.2.3. Makro etki ................................................................................................ 23 2.2.3.1. Devletin konu ile ilgili karar, tutum ve politikas........................... 23 2.2.3.2. Devletin ald tedbirler ve yasal dzenlemeler.............................. 24 2.2.3.3.Devletin eitim politikas ................................................................... 26 2.2.3.4. Kresellemeyle birlikte gelimi lkelerin yaptrmlar............... 26 2.3. nsan Sermayesi Kavram ve Tanmlamalar .............................................. 27 2.3.1. Eitim ........................................................................................................ 28 2.3.1.1. Okul eitimi ....................................................................................... 28 2.3.1.2. eitimi ve raklk .......................................................................... 29 2.3.2. Salk ve beslenme ................................................................................... 29 2.3.3. G ve konut ............................................................................................. 30 2.4. nsan Sermayesine Eitim Asndan Yaklam .......................................... 31 2.4.1. nsan sermayesi yatrmlar .................................................................... 31 2.4.2. Eitimin kalitesi ....................................................................................... 32 2.4.3. Okul devamll ....................................................................................... 32 2.5. ocuk gcnn, Eitim ve nsan Sermayesi Birikimine Etkisi .............. 33 2.5.1. Konunun fizyolojik adan deerlendirilmesi ....................................... 34
xi

2.5.2. Konunun psikolojik adan deerlendirilmesi ...................................... 34 2.5.3. Konunun sosyolojik adan deerlendirilmesi ...................................... 35 2.5.4.Konunun gelimi ve gelimekte olan lkeler asndan deerlendirilmesi ................................................................................................ 35 3. nsan Sermayesi Yetersizliinin Dourduu Sonu: ocuk gc ................. 36

kinci Blm Trkiyede ocuk gc ve nsan Sermayesine Ait Yaklamlar

1.Trkiye'de ocuk gc ile lgili Kavramlar ve Yaplan statistik Aratrmalar .............................................................................................................. 38 1.1.ocuk gcyle lgili Kavramsal Boyut ve Tanmlamalar ........................ 38 1.1.1.Tarihe ve yaplan istatistik aratrmalar ............................................. 39 1.1.2.ocuk igc anketlerinde kullanlan temel kavramlar ve tanmlamalar ...................................................................................................... 40 1.2.Yaplm ocuk gc Anketlerinin Genel Profili ve TK (2006) Anketi ................................................................................................................................. 41 2. Trkiyede ocuk gcndeki Mevcut Durum ................................................ 42 2.1.Trkiye'de ocuk gcnn Genel Grnm ve Deerlendirilmesi ...... 45 2.2.Nfus Asndan Deerlendirme .................................................................... 46 2.3.Eitim Asndan Deerlendirme ................................................................... 46 2.4.stihdam Asndan Deerlendirme ............................................................... 49 2.5.Gelir Asndan Deerlendirme...................................................................... 50 2.6. alma Nedeni Asndan Deerlendirme .................................................. 50 3.Trkiye'deki ocuk gcnn Analizi ............................................................... 52 3.1. Ya Grubu, Cinsiyet ve yeri Durumuna Gre ocuk gc.................. 54 3.1.1. Ya grubu ve cinsiyete gre ocuk igc .............................................. 54
xii

3.1.2.Cinsiyet ve iyeri durumuna gre ocuk igc ..................................... 62 3.2. Ya Grubu Cinsiyet, Hanehalk ve Okul Durumuna Gre ocuk gc 64 3.2.1. Ya grubu, cinsiyet ve okul durumuna gre ocuk igc ................... 64 3.2.2. Hanehalk durumu, cinsiyet, okula devam ve alma durumuna gre ocuk igc........................................................................................................ 69 4. Trkiyede Devletin ocuk gcne Ynelik Yaklamlar ve Politikalar ... 80 4.1. Trkiyede ocuk gc ile lgili Genel Politikalar .................................. 80 4.2. Trkiyede ocuk gc ile lgili Yasal Dzenlemeler ............................. 80 4.3. Trkiyede ocuk gc ile lgili Sosyal Politikalarda Yeni Gelimeler . 81 5. Trkiye'deki ocuk gcne nsan Sermayesi Asndan Yaklam .............. 81 5.1.Trkiye'deki Okula Devam Etmeyen ocuklar ........................................... 81 5.2.Trkiye'de alan ve Okula Devam Eden ocuklar .................................. 82 5.3.Trkiye'deki Okula Devam Eden ve almayan ocuklar ....................... 83 5.4. Hanehalk Kararlar ve Hanehalk Reisinin Karar Verme Srecindeki Etkin Durumu ........................................................................................................ 84

nc Blm Trkiyede ocuk gc Sorununun Yaratt nsan Sermayesi Dngs

1.Trkiye'de ocuk gcne likin Bir Uygulama: nsan Sermayesi Yaklam ..................................................................................................................................... 85 2. Aratrmann Konusu ........................................................................................... 87 2.1. ocuk gcn Meydana Getiren Unsurlar............................................... 87 2.2 ocuk gcne Karar Vericiler: Hanehalk Reisleri .................................. 89 2.3. ocuk gc ve Okula Devamllk Arasndaki liki: nsan Sermayesi Mahrumiyeti .......................................................................................................... 90 2.4. Karar Vericilere ait nsan Sermayesi lmleri ......................................... 92
xiii

2.5. Yoksullua Giden Yol ya da nsani Gelime ................................................ 93 3.Aratrmann Amac .............................................................................................. 95 4.Aratrma Yntemi ................................................................................................ 99 4.1.Teorik ereve ................................................................................................. 99 4.2. Modelde Kullanlan retim Fonksiyonu .................................................... 101 4.3. retim Fonksiyonunun Faktr Donanm ve nsan Sermayesi Trnden fade Edilmesi ...................................................................................................... 102 4.4.Aratrma Modeli .......................................................................................... 103 4.5.Teorik Modelin Snanmas: Salamlk Kontrolleri .................................... 107 4.6.Verilerin Aklanmas, Varsaymlar ve Snrlamalar ................................ 108 5. Aratrmann Uygulamas .................................................................................. 110 5.1. Trkiyede ocuu gcnde Bulunan Ebeveynlerin Eitim Bilgileri .. 111 5.2. Trkiyede ocuu gcne Katlm ve Okula Devam Kriterlerine Gre Seilen Ebeveynlerin Eitim Durumlar ........................................................... 118 5.3. Verilerin Elde Edilmesi, lm Yntemi ve lm ................................. 120 5.3.1. Nfus ve Gelir Verilerinin Elde Edilmesi ............................................ 120 5.3.2. nsan sermayesi lm yntemi ve lm............................................ 121 5.4. Bulgular ......................................................................................................... 124 5.4.1. Koulsuz olaslk tablolarnn yorumlar ............................................. 125 5.4.2. lm sonularnn deerlendirilmesi: Hipotezin snanmas ............ 127 5.4.3. Teorik modelin snanmas: Probit analizi sonular ........................... 131 Sonu ........................................................................................................................ 133 Ekler ......................................................................................................................... 138 Kaynaka ................................................................................................................. 208

xiv

Tablolar Listesi

kinci Blm Tablolar Tablo 2. 1 ocuk igc anketlerinde kapsanan ya grubu ve rnek hacmi .......... 41 Tablo 2. 2 Ya grubu ve cinsiyete gre kurumsal olmayan sivil nfus ve istihdam (Trkiye) ................................................................................................................. 43 Tablo 2. 3 Ya grubu ve cinsiyete gre kurumsal olmayan sivil nfus ve istihdam (Kent) ...................................................................................................................... 44 Tablo 2. 4 Ya grubu ve cinsiyete gre kurumsal olmayan sivil nfus ve istihdam (Kr) ........................................................................................................................ 45 Tablo 2. 5 Cinsiyet ve yerleim yerine gre kurumsal olmayan sivil nfus ............ 46 Tablo 2. 6 Cinsiyet ve yerleim yerine gre okula devam etme oranlar ................. 49 Tablo 2. 7 alma nedenine gre ekonomik faaliyetlerde alan ocuklar ........... 51 Tablo 2. 8 Ya grubu ve cinsiyete gre kurumsal olmayan sivil nfus ve istihdam 54 Tablo 2. 9 Ya grubu, cinsiyet, okula devam etme ve alma durumuna gre ocuklar .................................................................................................................. 57 Tablo 2. 10 Ya grubu, cinsiyet ve alma nedenine gre ekonomik faaliyetlerde alan ocuklar ..................................................................................................... 59 Tablo 2. 11 Ya grubu, cinsiyet ve faaliyet koluna gre ekonomik faaliyetlerde alan ocuklar ..................................................................................................... 60 Tablo 2. 12 Ya grubu, cinsiyet ve iteki duruma gre ekonomik faaliyetlerde alan ocuklar ..................................................................................................... 62 Tablo 2. 13 Cinsiyet ve iyeri durumuna gre ekonomik faaliyetlerde alan ocuklar, Trkiye .................................................................................................. 63 Tablo 2. 14 Cinsiyet ve iyeri durumuna gre ekonomik faaliyetlerde alan ocuklar, Kent ........................................................................................................ 63 Tablo 2. 15 Cinsiyet ve iyeri durumuna gre ekonomik faaliyetlerde alan ocuklar, Kr .......................................................................................................... 64 Tablo 2. 16 Ya grubu, cinsiyet ve nedene gre okula hi gitmemi veya okulu yarda brakm ocuklar ...................................................................................... 68 Tablo 2. 17 Hanehalk bykl, cinsiyet, okula devam ve alma durumuna gre ocuklar, Trkiye .......................................................................................... 71 Tablo 2. 18 Hanehalk bykl, cinsiyet, okula devam ve alma durumuna gre ocuklar, Kent ............................................................................................... 73 Tablo 2. 19 Hanehalk bykl, cinsiyet, okula devam ve alma durumuna gre ocuklar, Kr .................................................................................................. 76 Tablo 2. 20 Hanehalk reislerinin eitim durumu, okula devam ve alma durumuna gre ocuklar, Trkiye ....................................................................... 77 Tablo 2. 21 Hanehalk reislerinin eitim durumu, okula devam ve alma durumuna gre ocuklar, Kent ............................................................................ 78
xv

Tablo 2. 22 Hanehalk reislerinin eitim durumu, okula devam ve alma durumuna gre ocuklar, Kr .............................................................................. 79 Tablo 2. 23 Okula devam etmeyen ocuk alanlarn eitim durumu .................... 82 Tablo 2. 24 Hi okula gitmemi olan ocuk alanlarn okula gitmeme sebepleri 82 Tablo 2. 25 ocuk alanlarn okula devam durumu .............................................. 83 Tablo 2. 26 Okula devam eden ve almayan ocuklar ............................................ 83

nc Blm Tablolar

Tablo 3. 1 Kentte, erkek veya kz ocuu igcnde istihdam edilmiyor ya da istihdam ediliyor koulunda baba ve annenin okur-yazarlk durumu ........... 139 Tablo 3. 2 Kentte, kz ocuu igcnde iken baba ve annenin okur-yazarlk durumu ................................................................................................................. 140 Tablo 3. 3 Kentte, erkek ocuu igcnde iken baba ve annenin okur-yazarlk durumu ................................................................................................................. 141 Tablo 3. 4 Krda, erkek veya kz ocuu igcnde iken baba ve annenin okuryazarlk durumu .................................................................................................. 142 Tablo 3. 5 Krda, kz ocuu igcnde iken baba ve annenin okur-yazarlk durumu ................................................................................................................. 144 Tablo 3. 6 Krda, erkek ocuu igcnde iken baba ve annenin okur-yazarlk durumu ................................................................................................................. 145 Tablo 3. 7 Kentte, erkek veya kz ocuu igcnde bulunan hanehalk reisi nin okur-yazarlk durumu......................................................................................... 146 Tablo 3. 8 Kentte, erkek ocuu igcnde bulunan hanehalk reisinin okuryazarlk durumu .................................................................................................. 147 Tablo 3. 9 Kentte, kz ocuu igcnde bulunan hanehalk reisinin okur-yazarlk durumu ................................................................................................................. 148 Tablo 3. 10 Krda, erkek veya kz ocuu igcnde bulunan hanehalk reisinin okur-yazarlk durumu......................................................................................... 149 Tablo 3. 11 Krda, erkek ocuu igcnde bulunan hanehalk reisinin okuryazarlk durumu .................................................................................................. 150 Tablo 3. 12 Krda, kz ocuu igcnde bulunan hanehalk reisinin okur-yazarlk durumu ................................................................................................................. 151 Tablo 3. 13 Kentte, erkek veya kz ocuu igcnde bulunan anne ve babann eitim dzeyleri .................................................................................................... 153 Tablo 3. 14 Kentte, erkek ocuu igcnde bulunan anne ve babann eitim dzeyleri ............................................................................................................... 155 Tablo 3. 15 Kentte, kz ocuu igcnde bulunan anne ve babann eitim dzeyleri ............................................................................................................... 156
xvi

Tablo 3. 16 Krda, erkek veya kz ocuu igcnde bulunan anne ve babann eitim dzeyleri .................................................................................................... 158 Tablo 3. 17 Krda, erkek ocuu igcnde bulunan anne ve babann eitim dzeyleri ............................................................................................................... 159 Tablo 3. 18 Krda, kz ocuu igcnde bulunan anne ve babann eitim dzeyleri ............................................................................................................................... 161 Tablo 3. 19 Kentte, erkek veya kz ocuu igcnde bulunan hanehalk reisinin eitim dzeyi ........................................................................................................ 163 Tablo 3. 20 Kentte, erkek ocuu igcnde bulunan hanehalk reisinin eitim dzeyi .................................................................................................................... 164 Tablo 3. 21 Kentte, kz ocuu igcnde bulunan hanehalk reisinin eitim dzeyi ............................................................................................................................... 165 Tablo 3. 22 Krda, erkek veya kz ocuu igcnde bulunan hanehalk reisinin eitim dzeyi ........................................................................................................ 166 Tablo 3. 23 Krda, erkek ocuu igcnde bulunan hanehalk reisinin eitim dzeyi .................................................................................................................... 168 Tablo 3. 24 Krda, kz ocuu igcnde bulunan hanehalk reisinin eitim dzeyi ............................................................................................................................... 169 Tablo 3. 25 Kentte, ocuk igcne katlm ve okula devam kriterlerine gre seilen ocuklarn anne babalarnn eitim durumlar .................................... 171 Tablo 3. 26 Kentte, ocuk igcne katlm ve okula devam kriterlerine gre seilen erkek ocuklarn anne babalarnn eitim durumlar ......................... 173 Tablo 3. 27 Kentte, ocuk igcne katlm ve okula devam kriterlerine gre seilen kz ocuklarn anne babalarnn eitim durumlar .............................. 175 Tablo 3. 28 Krda, ocuk igcne katlm ve okula devam kriterlerine gre seilen ocuklarn anne babalarnn eitim durumlar ................................................ 177 Tablo 3. 29 Krda, ocuk igcne katlm ve okula devam kriterlerine gre seilen erkek ocuklarn anne babalarnn eitim durumlar ..................................... 179 Tablo 3. 30 Krda, ocuk igcne katlm ve okula devam kriterlerine gre seilen kz ocuklarn anne babalarnn eitim durumlar .......................................... 181 Tablo 3. 31 Kentte, ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen erkek veya kz ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayelerinin lmnde kullanlan nfus ve gelir verileri ........................................................................ 183 Tablo 3. 32 Krda, ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen erkek veya kz ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayelerinin lmnde kullanlan nfus ve gelir verileri ........................................................................ 184 Tablo 3. 33 Kentte, ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden erkek veya kz ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayelerinin lmnde kullanlan nfus ve gelir verileri........................................................................................... 185 Tablo 3. 34 Krda, ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden erkek veya kz ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayelerinin lmnde kullanlan nfus ve gelir verileri........................................................................................... 186
xvii

Tablo 3. 35 Kentte, ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden erkek veya kz ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayelerinin lmnde kullanlan nfus ve gelir verileri ........................................................................ 187 Tablo 3. 36 Krda, ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden erkek veya kz ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayelerinin lmnde kullanlan nfus ve gelir verileri ........................................................................ 188 Tablo 3. 37 Kentte, ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen ocuklarn hanehalk reislerinin ortalama gelirlerinin elde edilmesi ................................ 190 Tablo 3. 38 Kentte, ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayesi katsaylarnn elde edilmesi ................ 191 Tablo 3. 39 Kentte, ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayeleri............................................................. 192 Tablo 3. 40 Krda, ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen ocuklarn hanehalk reislerinin ortalama gelirlerinin elde edilmesi ................................ 193 Tablo 3. 41 Krda, ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayesi katsaylarnn elde edilmesi ................ 194 Tablo 3. 42 Krda, ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayeleri............................................................. 195 Tablo 3. 43 Kentte, ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin ortalama gelirlerinin elde edilmesi ................................ 196 Tablo 3. 44 Kentte, ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayesi katsaylarnn elde edilmesi ................ 197 Tablo 3. 45 Kentte, ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayeleri............................................................. 198 Tablo 3. 46 Krda, ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin ortalama gelirlerinin elde edilmesi ................................ 199 Tablo 3. 47 Krda, ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayesi katsaylarnn elde edilmesi ................ 200 Tablo 3. 48 Krda, ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayeleri............................................................. 201 Tablo 3. 49 Kentte, ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin ortalama gelirlerinin elde edilmesi ................................ 202 Tablo 3. 50 Kentte, ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayesi katsaylarnn elde edilmesi ................ 203 Tablo 3. 51 Kentte, ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayeleri............................................................. 204 Tablo 3. 52 Krda, ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin ortalama gelirlerinin elde edilmesi ................................ 205 Tablo 3. 53 Krda, ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayesi katsaylarnn elde edilmesi ................ 206 Tablo 3. 54 Krda, ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayeleri............................................................. 207
xviii

ekiller Listesi kinci Blm ekilleri

ekil 2. 1 6-17 ya grubu ocuklarn okula devam ve alma durumuna gre dalm (bin) .......................................................................................................... 48 ekil 2. 2 alma nedenine gre okula devam eden ve etmeyen ocuklar ............. 52 nc Blm ekilleri

ekil 3. 1 nsani Gelime ya da Yoksulluk Ksr Dngs. ....................................... 96 ekil 3. 2 Yoksulluk, ocuk gc ve nsan Sermayesi Dngs ......................... 106 ekil 3. 3 ocuk gc Neticesinde Meydana Gelen Yoksulluk Ksr Dngs.. 130

xix

Ksaltmalar Listesi AB BM DE ILO IPEC SIMPOC TSK TK UNICEF : Avrupa Birlii : Birlemi Milletler : Devlet statistik Enstits : International Labor Organization : International Programme on the Elimination of Child Labour : Statistical Information and Monitoring Programme on Child Labour ya da ocuk iliinin zlenmesi ve statistiksel Bilgi Program : Trkiye veren Sendikalar Konfederasyonu : Trkiye statistik Kurumu : United Nations Childrens Fund ya da Birlemi Milletler ocuklara Yardm Fonu

xx

Giri ocuk igc olgusu gelimekte olan lkelerin temel sorunlarndan biridir. ocuk igc ile ilgili ulusal ve uluslararas dzeyde birok aratrmalarla yasal dzenlemeler yaplmakta ve bu suretle ilgili merciler bilgilendirilmektedir. Gelimekte olan ekonomilerin doru ynlendirilmesi ve bu srete meydana gelebilecek sosyolojik ve ekonomik problemlerin almas devletlerin ve politikaclarn asli grevleri arasndadr. Grlmektedir ki; insan sermayesi birikimi ile ocuk igcne ynelme arasnda bir tercih sorunu vardr. Bu durum ise gelimekte olan lkelerin gelime hzn yavalatabilir. Politikaclarn bu problemi ortadan kaldrabilmeleri ancak somut bulgular olan analizlerce bilgilendirilmeleriyle mmkn olabilecektir. Bu alma byle bir ama dorultusunda hazrlanmtr. Bu almada, ocuk igcnn ve insan sermayesi birikiminin bir tercih sorunu olarak dnlmesi, ocuk igc zerinden insan sermayesini lebilmeye olanak salayabilecek ocuk igcne karar vericilere ait eitim ve gelir ile ilgili verilerin temin edilmesi ihtiyacn dourmaktadr. lgili veriler TK (2006) alan ocuklar anketinin sorgulanmas sonucunda elde edilmektedir. Bu veriler nda Eer Trkiyede yoksulluk neticesine hanehalk kararlaryla meydana gelen ocuk igc olmasayd mevcut insan sermayesi birikimi imdikinden daha fazla olurdu nermesinin teorik modeli basitletirici varsaymlar dhilince kr ve kent ayrmnda sorgulanmaktadr. Bu temel sorguyu destekleyici olarak ocuk igcne karar verici hanehalk fertlerinin ocuk igc ile insan sermayesinin bileenleri olan eitim ve gelir dzeyleri arasndaki ilikiler koulsuz olaslk tablolarnca gsterilmekte ve ayrca bu ilikilerin tutarllklar probit analizleriyle test edilerek ortaya konulmaktadr. Ekonomik literatrde ska vurgulanmakta olan (bkz Basu, 1999) ocuk igcne kimin karar verdii sorusu bu almann da referans noktalarndan birini oluturmaktadr. Hane fertlerinin maruz kald ve mikro ile makro etkiler olarak adlandrlan aile iinde ve devletin etkisiyle meydana gelen ocuk igcne bu almada hanehalk reislerinin karar verdii kabul edilmektedir. almann ekonomik modelinde Cobb-Douglas tipinde bir retim fonksiyonundan hareketle fert bana kt 1

miktarnn insan sermayesi ile faktr donanm cinsinden ifade edilirlie indirgendii, Krueger (1968) ile nerilen ve Bhatta ve Loboda (2000) kullanlan bir yntem izlenmektedir. almann birinci blmnde sosyoekonomik boyutuyla ele alnan ocuk igc olgusunun insan sermayesi ili ilikisi kurulmaktadr. Gelimekte olan lkelerde insan sermayesinin yetersiz olduu durumlarda ocuk igc problemiyle karlalabilecei bu blmn zn oluturmaktadr. almann ikinci blmnde ise, gelimekte olan lkeler arasnda yer alan Trkiyede ocuk igcnn durumu ortaya konularak ocuk igcnn lke genelindeki analizi yaplmaktadr. Bu analiz neticesinde ulalan noktada ocuk igc problemine insan sermayesi asndan yaklamn almann bak asn belirledii vurgulanmaktadr. almann nc blm aada da kapsaml olarak anlatlan Trkiyede ocuk igc probleminin neden olduu insan sermayesi kayplarn ortaya koymaya ynelik ekonomik modele dayal bir uygulamadan meydana gelmektedir.

Birinci Blm ocuk gc nsan Sermayesi likisi 1. Literatre Genel Yaklam ve ocuk gcnn Ekonomik ve Sosyal Boyutu Dnya genelinde yalar 5 ile 17 arasnda deien ve byk ksm Asya -Pasifik blgesinde yaayan, ekonomik olarak aktif bulunan 317 milyon civarnda ocuk olduu tahmin edilmektedir. Asya-Pasifik blgesini srasyla Sub-Saharan Afrika, Latin Amerika ve Karayipler takip etmektedir (ILO, 2006dan aktaran Bonnal, 2009, s. 2). Gelimekte olan blgelerde ekonomik bir sorun olarak beliren ocuk igcne ynelik eitli yaklamlar bulunmaktadr. Ranjan (1999), gelimekte olan bir ekonomi iin ocuk igcnn oluumunu kredi piyasalarndaki aksaklklara bal olarak teorik bir model erevesinde aklam ve bu soruna zm olabilecek baz alternatif politika nerilerinde bulunmutur. Ranjana gre, yasaklanan ocuk igc, ncesinde ocuunu ie gndermekte olan bir hanehalknn refah dzeyinde de sebebiyet verecektir. Bu noktada zellikle yoksul hane halklarnn kar karya kaldklar bir refah problemi kendini gstermektedir. Uzun dnemde ocuklar iin okul eitiminin getirisinin almann getirisinden fazla olabilecei, buna ramen ise niin ocuklarn okul yerine almaya ynlendirildikleri akllara taklan nemli bir sorundur. Ranjan, eitim getirilerinin fiziksel sermaye getirilerinden yksek olduu kabulnden yola karak neden ailelerin hala ocuklarn okul yerine ie gndermekte olduklar sorusunu sorar. Bu soruya verilen cevap; eer yoksul ailelerin ocuklarn ie gnderdiklerinde hanehalkna girecek gelir miktar kadar getiri gelecekteki kazanlara bal olarak piyasalara borlanabilme koulu ile karlanabilseydi byle bir durumu tercih etmeyecekleri eklindedir. Dolaysyla Ranjan, ocuk igcnn yoksullukla birlikte gelecekteki kazanlara karlk piyasalarda borlanabilme frsatlarnn eksikliine bal olarak ortaya ktn iddia eder. Bu durum ise devletin zmn stlenmesi gerekli bir refah problemi olarak dnlebilir.

ocuk igcnn belirleyici faktrlerine rnek olarak hanehalknn karakteristik zelliklerinden; ailenin bykl, kardelerin doum sras ve cinsiyet farkllklar, ebeveynlerin konuya bak alar ya da kendilerinin ocukluklarnda igcnde yer alp almamalar gibi durumlar gsterilebilir. Patrinos ve Psacharopoulos (1997), Peru yaam standartlar anketince yaptklar analizlerinde ocuklarn almasnda aile byklnn nemli olduunu ortaya koymulardr. Daha fazla sayda kk kardein aile iinde var olmas daha yksek olaslkla ocuk igc oranlarn arttrmaktadr. Bylelikle ocuklarn kk kardelerini korumak ve ihtiyalarn karlamak iin altklar teorisi de onlara gre dorulanm olmaktadr. Ancak dier yandan alma ile okula gitme arasndaki ilikinin karmakln belirten Patrinos ve Psacharopoulos almann okulla ilgili birok olumsuz etkisini sylemekle birlikte allmad takdirde de birok ocuun eitimine devam edebilecek finansal kaynaktan mahrum kalacan belirtmektedirler. Emerson ve Souza (2002a) Brezilya iin yaptklar almada 1998 ylna ait hanehalk anketlerinden yararlanm ve doum srasyla okul ya da ie gitme eilimi arasnda sistematik ilikiler saptamlardr. Elde edilen bulgulara gre en son doan erkek ocuun alma olasl yaa byk kardelerinden daha azdr. Burada nemli olan bir nokta da alan ocuklarn yoksul hane halklarndan gelen ocuklar olduunun tespitidir. Zengin ailelerin ocuklar kardelerine bakmak ve evin ihtiyalarn karlamak gibi problemlerle kar karya olmadklarndan alma olgusuyla zorunlu olarak karlamamaktadrlar. Wahba (2002) 1988 ylnda Msrda yaplm 10.000 hanehalkna ait bir ulusal anketi analiz etmitir. Yalar 6-14 arasnda deien 10.742 ocua ait okul, i ve ailelerin karakteristikleri gibi verilerin bulunduu bu ankette iki deikenli olarak okula gitme, alma kararlarnn e zamanl ve birbirine baml olarak verildii bir probit modeli gelitirmitir. Bu modele gre Wahba ailesi ocukluunda ocuk igcnde bulunmu bir ocuun ii olmas olasln ailesi ocukluunda almam bir ocuun durumuna oranla daha yksek bulmutur. Wahbann yaklamna benzer bir ayla Emerson ve Souza (2003) Brezilyaya ait ulusal hanehalk anketini kullanarak ebeveylerinin ocuklar zerine etkilerini ortaya kartmlardr. Konuya bak alarna gre, bir kiinin ocukluunda ii olarak 4

alm olmasnn neticesinde ocuunu altrma olaslnn o kiinin yoksul olmasndan kaynakl olarak ocuunu altrmas olaslndan daha yksek bulunduunu gstermilerdir. Bylelikle gelire bal olmann dnda sosyokltrel etkilerin de ocuk igcndeki karar srecinde ne kadar etkin olduu anlalmaktadr. Sosyokltrel etkilerin ocuk igcne bir baka yansmasn deerlendiren Beegle, Dehejia ve Gatti (2005), Vietnama ait almalarnda panel verilerinden ve ara deikenlerden yararlanarak ocuk igcne katlm oranlarnn eitim, salk, cretler gibi sosyo-ekonomik konulara etki etme sebeplerini ortaya koymaya almlardr. almalarnn karlna be yllk bir ocuk igc deneyiminin okula katlm ve eitim kazanmlarna anlaml dzeyde olumsuzluk yaratan etkilerini saptamlardr. ocuklardaki be yln zerinde bir periyodu kapsayan alma zamannn, okula devam orann %30 azalttn, eitimsel kazanmlar ise %6 orannda drdn tespit etmilerdir. ocuk igcnn salk zerinde istatistiksel olarak anlaml bir etkisine ulamamlardr. ocuk igcnn, yksek miktarda borlanma maliyetlerine sahip, okulun bulunduu muhitten uzakta bulunan ve kendi eitim sreleri olumsuz kazanmlara dnm yetikin hanehalk yelerinin arasnda yaygn olduunu gstermilerdir. Konuyla ilgili literatre gre genel olarak gelimekte olan lkelerin bir sorunu olan ocuk igc; hane halklarnn yoksulluu, piyasa mekanizmalarndaki ekonomik aksaklklar ve devletin etkin olmayan sosyal politikalar ya da bu politikalarn uygulanmasndaki yetersizlikler neticesinde meydana gelen sosyolojik bir olgu olarak grlmektedir. Hanehalknn refah dzeyine gelirdeki art ynyle etki edebilecek ocuklar uzun vadeli dnldnde okul eitimi yerine almay tercih etmek zorunda brakldklarndan gelimekte olan lkeler insan sermayesi kayplarna maruz kalabilmektedirler. Bu sosyolojik olgunun insan sermayesine yansmasyla ilgili literatr kronolojik bir dzenlemeyle aadaki ekliyle sunulabilmektedir. 1.1. Literatrde ocuk gc ve nsan Sermayesi ocuk igc ile insan sermayesi birikimi arasndaki ilikiler eitli ynleriyle literatre konu olmulardr. Phoumin (2008) Kamboyaya ait olan almasnda ocuk igc 5

anketinden yararlanarak ocuk igc ve ocuklara ait insan sermayesi oluumu arasnda bir dengenin var olduunu gzlemlemitir. Bununla birlikte ocuk igcnden elde edilen gelirin, okula katlmdaki belirleyiciliini aratrmtr. almann bulgularna gre, hem alp hem de okula gidebilmeye imkn yaratan hanehalk kararnn verilmesi neticesinde ocuun eitiminin almayla elde edilen cret orannn belirlenmesinde nemli bir yere sahip olduu tespit edilmitir. Ayrca yoksul olmayan hane halklarnn, babalarn ve annelerin eitim dzeylerinin ocuun okula katlmnda nemli etkileri olduu gzlemlenmitir. zellikle yoksul ailelerde, ocuun almasnn eitimini devam ettirici bir unsur olduu ve haftada yirmi iki saati amayan bir alma temposunun eitimi etkilemeyecei savunulmutur. Bellettini, Ceroni ve Ottaviano (2005) teknolojik yenilik, insan sermayesine yatrm ve ocuk igc arasndaki etkileimi irdeledikleri almalarnda ocuk igcnn firmalarn teknolojik yeniliklere direnli veya hane halklarnn eitime isteksiz ya da her iki olayn birlikte grld durumlarda olutuunu ortaya koymulardr. Baz durumlarda, zorunlu okul kanunlar veya ocuk igcne yasaklarn refah azaltc etkilerini belirtmilerdir. Bununla birlikte teknolojik yeniliklerin tevik edilmesinin ocuk igcn yok ederek refah arttrmada doru bir ara olduunu savunmaktadrlar. ocuk igc ve insan sermayesi arasndaki ilikinin yoksulluk ile sonulanan srecine vurgu yapan almalara literatrden rnekler vermek mmkndr. Bu almalardan birinde Ray (2000b), Pakistana ait verilerle ocuk igc alma saatleriyle yoksulluk arasndaki ilikiyi test etmi ve pozitif bir iliki saptamtr. Bununla birlikte okula gitme ile yoksulluk arasndaki ilikinin testinde negatiflii ortaya koymutur. Raye gre; zellikle ya kk ocuklar iin ocuk igc, ocuun entelektel ve fiziksel geliiminde ykc etkiler brakmaktadr. Tehlikenin boyutu zararl endstriler sz konusu olduunda daha da nem kazanarak artmaktadr. almak, ocuklar okuldan tam anlamyla faydalanabilmekten mahrum brakmakta, ileriki yaamlar iin de daimi bir yoksulluk ve dk cretlerle almak zorunda kalmay beraberinde getirmektedir. Genellikle ocuk igc eitimi ve insan sermayesi birikimini aksatr. Bu yarg Emerson ve Souzann (2002b) Brezilya da 1982, 1988 ve 1996 yllarnda aamal olarak yrtlm ulusal hanehalk anketlerince yapm olduklar almalarnda netlik 6

kazanmaktadr. Hanehalk anketlerince uygulanan regresyon analizi sonucunda cinsiyet fark gzetmemeksizin almaya daha erken yata balamann ileriki yllardaki kazanlarda daha byk kayplara sebebiyet verdii tespit edilmitir. Edmonds ve Sharma (2006) bat Nepaldeki smrlme ve istismara ak ailelerin ocuklarnn bor veren zel kurumlar tarafndan insan sermayesi yatrmlar asndan nasl olumsuz etkilendiini ortaya koymutur. Bugn dnyada Birlemi Milletler Ekonomik Konseyinin, Working Group on Contemporary Forms of Slavery (1998) isimli almasna gre, bor karl ipotek altna giren yirmi milyon civarnda insann varlndan bahsedilmektedir. Edmonds ve Sharma, bor amacyla kurulmu zel kurumlarn eitime yaplan insan sermayesi yatrmlarn olumsuz etkileyerek ocuk igcnde artlar, okullama oranlar ve okula devamllkta azalmalara sebebiyet verdirdiklerini gzlemlemilerdir. Akabayashi ve Psacharopoulos (1999) Tanzanyann Tanga blgesinde 1993 ylnda yaplm bir anketin verilerine gre, ocuun almasyla insan sermayesi geliimi arasnda bir dereceye kadar dengeli bir ilikinin varlna rastlamlardr. Ampirik bulgularn sonularna gre, ocuklarn alma saatlerindeki art eilimine sebep veren faktrler, ders alma saatlerini azaltma eilimini de yaratmaktadrlar. Bununla birlikte, alma saatlerindeki artn ocuun okuma ve matematiksel yeteneklerinin geliimini olumsuz etkilemekte olduu tespit edilmitir. Bu etkileyi dorudan olmamakla birlikte, evde ders almayla geirilen srenin ie harcanarak insan sermayesi yatrmlarndaki aksamalarla meydana geldiine vurgu yaplmaktadr. Hussain ve Maskus (2003) ekonomik bymede ocuk igc kullanmnn etkisini lmek iin ekonometrik bir analiz uygulamlardr. almalar hem teorik hem de ampirik literatre katk yapar niteliktedir. Gelitirdikleri model okullama zerinden ocuk igc ile insan sermayesi birikimi arasndaki etkileimi analiz etmeye almaktadr. Teorik olarak sylenen hipotezlerin ampirik yntemlerle test edilmesi neticesinde; ocuk igcnn, ebeveynlerin imdi sahip olduklar insan sermayesi ile negatif ilikili olduu ortaya karlmtr. Bununla birlikte, ocuk igcne katlmn insan sermayesi birikimini azaltc ynde bir etkiye sahip olduu gsterilmitir. Bulunan sonularn bazlar politik uygulamalar asndan nem arz eder niteliktedir. zellikle 7

yoksul lkelerde, yetikinlerin eitim dzeylerinin arttrlmasnn, ocuk igcn azaltmada gl etkilere sahip olduunun nemi vurgulanmaktadr. Ravallion ve Wodon (2000) Bangladein krsal kesimlerinde okula katlm oranlarn arttrmak amacyla, okul masraflarn drmeyi hedefleyen bir sbvansiyonun ocuk igc ve okula katlm oranlar zerindeki etkisini teorik ve ampirik olarak snamlardr. Teorik modellerinin tahminlerinde okul fiyatlarna ynelik yaplan sbvansiyonun okullamay arttrd fakat ocuk igc zerinde bir etki yaratmad grmtr. Ampirik modellerinin tahminlerinde ise yaplan sbvansiyon okullamay arttrm, ocuk igcn ise azaltmtr. Ancak ocuk igcndeki azal, okullama oranlarndaki arta gre dk seviyede kalmtr. Geleneksel kannn tersinin savunan aratrmaclar da vardr. Olumsuz bir bak asndan olumlu bir yaklam takip eden Fan (2004) ocuk igc ile yetikin igc arasndaki greli cret/retkenlik deiimlerine yant olabilecek ocuklara ait insan sermayesi oluumunu analiz etmitir. nsan sermayesi oluum fonksiyonuna zaman ve paray dhil ederek ocuk igcnn retkenliinin ykseliinin hem ocuk igcnde hem de ocua ait insan sermayesindeki birikimde arta sebep olabileceini gstermitir. Bylelikle geleneksel kannn tersine, Fann modeli, ocuk igcnde meydana gelebilecek kk bir artn ocua ait insan sermayesi oluumunu ters etkilemeyebileceini, bu durumun da eitim iin yaratlan finansal kaynaklarn, ders alma vaktinin azalmasyla oluacak olumsuzlua baskn gelmesiyle aklanabileceini belirtmitir. zm yollarna gsterilebilecek bir dier yaklam da Hazan ve Berdugo (2002) tarafndan yaplmtr. Kalknma srecinde ocuk igc, dourganlk ve insan sermayesinin dinamik geliimini inceleyen aratrmaclar ekonomik bir model ortaya koymulardr. Modellerinin bulgularna gre, kalknma srecinin ilk aamalarnda ekonomi byme tuzanda iken ocuk igcnn youn, dourganln yksek ve fert bana kt miktarnn dk olduu tespit edilmitir. Teknolojik gelimeyle birlikte, ebeveynleriyle ocuk igc arasndaki cret farkllklar artm, ocuk igcnden salanan yararlar azalm ve bu koullar byme tuzandan kurtulua imkn tanmtr. Ebeveynler sonraki srelerde ocuun eitimini ocuk igc yerine ikame etmiler ve dourganl azaltmlardr. Srecin bu ekilde 8

geliimiyle ekonomi srdrlebilir denge durumuna yaknsam, ocuk igc ortadan kalkm ve dourganlk azalmtr. ocuk igc sorunu ile okullama oran arasndaki zm yollarn destekleyen bir yaklama gre Edmonds (2006) okullama oran ile ocuk igc arz kararlarnn bir insan sermayesi yatrmlar modelinin tahminleriyle uyumlu olup olmadnn sorgulanmasna younlamtr. almada kullanlan veriler modeli destekleyen bulgular ortaya koymutur. Bu bulgulara gre; Gney Afrika ailelerine yaplan sosyal gelir yardmlarnn okula devamllk oranlarn arttrdn ve toplam alma saatlerini azalttn tespit etmidir. Bununla birlikte bu ailelerin ocuklarnda ilkokulu tamamlama oranlarnn bu yardmlardan sonra ykseldii gzlemlenmitir. Yatrmlarn nemine istinaden ara deikenli panel veri modelinde Bonnal (2009) insan sermayesi yatrmlarnn ocuk igcn azaltma etkisine sahip olduunu bulmutur. Uluslararas bir yaklamla Edmonds, Pavcnik ve Topolova (2007) ocuk igcne insan sermayesi yatrmlar asndan bir soru yneltmilerdir. Bu soru ile merak edilen; ticaretin serbestlemesiyle meydana gelen ksa ve uzun dnem maliyet ayarlamalarnn okula gitme ve ocuk igcne katlm kararlarn etkileyip etkilemedii olmutur. 1991 ylnda yaplan gmrk reformlar kapsamnda incelenen bu soruda Hindistann krsal kesiminde okullama oranlarnda dramatik artlar yaanrken ocuk igcnde de azallar olduu tespit edilmitir. Bunun sebebi ise okula gitme masraflarnn yoksulluk, okullama oran ve ocuk igc arasndaki ilikide byk rol oynamas olarak deerlendirilmitir. Gmrkle ilgili yaplan reformlarla lke gelirindeki artn yoksulluktaki azalmayla sonu bulduu anlalan almann bulgularna gre, bu dnemde Hindistanllarn kabaca yarsnda okullama oranlarnda artlar ve te birinde ocuk igcne katlmda azalmalar yaanmtr. Yaanan bu deiimin kaynanda ise azalan yoksulluk ve okula gidebilmeyi mmkn klan koullarn oluumu gizlidir. Literatrdeki ocuk igc ve insan sermayesi ilikisini olumsuz, dengeleyici ve olumlu halleriyle zetlemek ve ocuk igc probleminin almasnda uygulanm baz tedbirlerin aklanmas bu almada ortaya konulmak istenilen problem kapsamnca yaplmak istenen temel yaklamdr. Takip eden balkta ocuk

igcne ait literatr erevesince ampirik uygulamalarda karlalan baz teknik problemler ele alnmaktadr. 1.2.Literatrdeki almalarda Karlalan Baz Problemler ocuk igcn lmeye dayal tahmin yntemlerinin uygulanmasnda baz zorluklar belirebilir. rnein, kesit veri analizlerinde nem arz eden yaam dngs etkilerin gz ard edilmesi, baz tahminlerin isellik (endogeneity) veya tanmlanma sorunlarndan etkilenmesi gibi... Bu gibi isellik sorunlarn zebilmek iin Edmonds ve Pavcnikde (2006: 117) referans gsterildii gibi ticaret ve gelir arasndaki isellik probleminin zm nerilerini ieren Frankel ve Romere (1999) baklabilir. almalara konu olan baz aklayc deikenler oklu dorusallk problemiyle karlaabilmektedirler. Verileri temin edilemeyen baz deikenlerin eksiklikleri saptrmal sonulara sebebiyet verebilmektedir (Basu ve Tzannatos, 2003: 163). Verilerle ilgili olarak gzlemlenen bir zorluk da ocuk igc iin belirlenmi cretlerin ok seyreklikle toplanyor olmas ya da iyi llememi olmasdr (Ravallion ve Wodon, 2000: 161). Baz almalar ocuk igc ve eitim arasndaki ilikiyi e zamanl olarak incelemekte bu durum da gzlenemeyen heterojenliklerin oluumuna yol aabilmektedir. Blgesel etkiler, toplumsal altyap eksiklikleri (su, elektrik ve ulam problemleri gibi) ve yerel isizlik oranlar gibi faktrler ayn lke ya da yla konu olan almalar karlatrmay mmkn klmayabilmektedir. Bunlara karlk kukla deiken kullanmak bile baz durumlarda aratrmaclar daha karmak durumlarla kar karya brakabilmektedir (Basu ve Tzannatos, 2003: 163). Rosenzweig ve Evenson (1977), Hindistann krsal kesimini kapsayan ekonometrik analizlerinde, doum, okullama ve ocuklarn ekonomik anlamda ailelerine katklarn ele almlardr. Veri setlerindeki gelir ve ocuk igc deerlerine ait yeterli ve tatminkr dzeylerde veri bulunmadndan analizlerinde bu eksiklii giderecek fiyat ve gelir esnekliklerini kullanmlardr. ocuk igcnn krsal kesimlerde daha youn olarak gzlenmesi ve ocuklarn emeinin ncelikle hanehalkna yarayacak bir ekilde deerlendirilmesi bu almada da gerekli olduunda esneklik hesaplamalarndan

10

yararlanlabileceini, kayda geemeyen gelir ve cretlere dair veri eksikliklerinin bu ekilde giderilebileceini nermektedir. Bu almada kullanlan veriler TK (2006) ocuk gc Anketince temin edilmektedir. ocuk igc arz hane iinde alnan kararlar neticesinde gerekleir. Ankete konu olan haneler kendi ilerinde birbirlerinden farkl karakteristik zelliklere sahip olma ihtimalini tamaktadrlar. Bu durum istenilen lmleri doru analiz edebilmek adna zorluklar dourabilir. Sorunu bir lde nleyebilmek iin ocuk igcne karar veren ailenin genel tanmlamas yaplabilir. almaya ait baz blmlerde, ilgili sorgulamalar bahsedilen tanmlama ekseninden yapldnda kendi iinde daha tutarl ve analiz edilebilir sonulara ulamak mmkn gzkm ektedir. Aksi takdirde ocuk igcne karar veren ailelerin, almann kapsam dnda bir takm nedenlerle hareket ediyor olabilecekleri gndeme gelebilir. Bu ihtimalleri minimize etmek iin veri analizlerinin ncesinde detaylar ileriki blmlerde verilecek olan baz varsaymsal tanmlamalara gitmek yararl olabilir. 2. ocuk gc le nsan Sermayesi likisi ocuk igc hanehalkndaki kararlar neticesinde meydana gelen bir olgudur. ocuk igc ile ilgili olarak hanehalk kararlarnn belirleyicilerinden tanesi vardr ki bu almann da younlat temel etkenlerdir. Yoksulluk, mikro ve makro etkiler olarak adlandrlan bu belirleyiciler ocuk igcnn oluumunu byk lde aklamaktadr. gcnde yer alan ocuk eitim, salk, beslenme ve barnma gibi temel ihtiyalarn karlayabilme pahasna yerine getirdii bu kararla ne gibi bir alternatif maliyete katlanmaktadr? Gelimekte olan lkelerde ocuk igc hanehalkna gelir salayan bir ilevde bulunmaktadr. ocuklar yukarda saylan temel ihtiyalarn srekli salanabilmesi adna altrlmaktadrlar. Bir baka ifade ile insan sermayesine yaplan yatrmlarn srdrlebilmesi adna ocuklar mensup olduklar hanelerin gelir salayclar fonksiyonunu stlenmektedirler. te bu noktada insan serma yesi yatrmlar salanan kaynak neticesinde artmakta mdr, yoksa bu durum gn kurtarmak adna bilinsizce yaplm bir tercihten mi ibarettir? Ekonomik olarak uzun vadeli insan sermayesi yatrmlar bu durumdan nasl etkilenmektedir? ocuk igc ile 11

insan sermayesi ilikisinin kavramsal bilgilerin yardmyla incelenecei bu blmde ocuk igc insan sermayesi birikimini nasl etkiler? sorusunun cevab aranacaktr. 2.1. ocuk gcnn Kavramsal Boyutu ve Baz Tanmlamalar ocuk igc birok adan olumsuzluklar beraberinde getiren bir olgudur. Bununla birlikte nem derecesi gz ard edilemeyecek iki durum vardr. Bunlardan ilki; alan bir ocuun kendi fiziksel kapasitesi, arzu ve isteklerinin tesinde bir ile kar kaya kalyor olmas, ikincisi ise; alan bu ocuun gelecekte kendisine lazm olacak potansiyel insan sermayesi birikiminden mahrum kalyor olmasdr (Psacharopoulos, 1997: 378). nsan sermayesi asndan yaklaldnda nemi ortaya kan ocuk igc kavramnn farkl boyutlar bulunmaktadr. Kavramsal boyuttaki farkllklar konuyla ilgili tanmlamalarda bir eitlilii beraberinde getirmektedir. alan ocuklarn ilerinin tanm yalnz kendilerince deil aratrmaclar ve politika reticiler arasnda da belirsizliini korumaktadr. rnein anneleri darda iiyle megulken kendisi evde kalarak kk kz ve erkek kardelerine bakan ocuk alan bir ocuk olarak saylacak mdr? Ya da cinsel istismar ve ila satcl gibi ilerde kullanlan ocuklarn yapt i nasl tanmlanacaktr? Bu gibi karmak sorularn kolay genel cevaplar olmamakla birlikte Myers (1989) almann tanmn; evin dnda gerekleen ekonomik katlm olarak ele almtr. Bu tanm kayda geen ocuk igc iin uygun olabilir ancak ocuklarn zellikle ev ilerinde altrld ihmal edilemez bir gerekliktir. Gelimekte olan lkelerdeki politikaclar ocuk igcn ocuun geliimini ve salkl olmasn engelleyen i olarak tanmlamay severler. Ekonomistler ise daha znel bir tanmlamay tercih ederler. Onlara gre ocuk igc ocuklarn iinde yer aldklar ekonomik ve iktisadi aktiviteler olarak grlr. Bu olduka geni bir tanmlamadr. Kt amal kiilerce ocuklarn istismar ve yasal olmayan ilerde kullanlmalar da bu tanmlama iine girebilmektedir (Edmonds, 2002: 1). ILO 138 anlamasna gre 15 ya minimum alma ya olarak kabul edilmitir. Buna bal olarak, 15 yan altnda kalmakla birlikte aile gelirine katkda bulunmak iin alanlar ya alan ocuklar ya da ocuk iisi olarak adlandrlmaktadr (TRK-, 2002: 9). 12

Ravallion ve Wodon (2000) almalarnda ocuk igcn lmek iin anketlerine ekledikleri Geen hafta normalde yapm olduunuz meguliyetiniz ne olmutu? sorusuna ie girmitim, ie girmitim fakat almyordum, ev ii yapyordum, i aryordum eklinde verilmi cevaplar sorunun yneltildii ocuun igcnde yer almas olarak kabul etmilerdir. Beegle, Dehejia ve Gatti (2006) almalarnda ocuk igcn bir nceki hafta iinde ekonomik uralar ve rutin ilerde harcanan toplam saat olarak tanmlamlardr. Bu tanmlamaya ek olarak da ocuk igcnn yalnzca basit ilerden ibaret olmadn, ocuun geliimini snrlandran veya ocuu risk altna sokan ilerin de ocuk igc kapsamna alnmas gerekliliini belirtmilerdir. Devam eden balklarda ocuk igcnn kavramsal boyutunu takiben tanmlar erevesince ocuk igcne sebep olabilecei dnlen etkilerden sz edilecektir. 2.2. ocuk gcnn Nedenleri ocuk igc olgusu birbiriyle alakal ve birbirini bir ekilde etkileyen birok faktrn bir araya gelmesiyle ortaya kmaktadr. Literatrde, dk hanehalk geliri veya yoksulluk genellikle ocuk igcnn en nemli sebepleri olarak belirtilmektedir (Grootaert ve Kanbur, 1995den aktaran Dayolu, 2006, s. 945). ocuk igcnn yoksullua ait bir olgu olduu birok aratrmac tarafndan da tespit edilmitir. Bu aratrmaclarn bazlar; Eswaran (1996), Basu ve Van (1998), Baland ve Robinson (2000) olarak verilebilir. Gnmzde neden ocuk igcnn dikkat ekici oranlarda varln srdrd sorusuna verilebilecek basit bir yant bulunmaktadr. ocuklar altrlmaktadrlar nk yoksul aileler geimlerini salayabilmek ve temel ihtiyalarn karlayabilmek iin ocuklarn almasyla elde edilecek gelire muhta kalmaktadrlar. Geimin de ilerisinde okul masraflar gelimekte olan lkelerin ounluunda pahaldr. Bylelikle bir hanehalk iindeki bireylerden ki bu ounlukla evin byk ocuu olmaktadr, kardelerinin okula gidebilmesi adna almas sklkla rastlanan bir durum olabilmektedir. Devletin ocuklarn almasn yasaklamas haneye giren gelirde kayba neden olarak, okul masraflarnn karlanmamas nedeniyle okullama oranlarnda bir azalmaya sebebiyet verebilmektedir. nk ocuun almasyla elde edilecek gelirden 13

mahrum kalmak okul masraflarn karlayarak okula gidebilmenin nnde bir engel yaratmaktadr (Edmonds, 2002: 2). Yoksulluktan kaynaklanan ekonomik problemlerin yannda, nfus bymesi, g ile meydana gelen plansz ehirleme ve verimsiz olan bir eitim sistemi de ocuk igc olgusunu yaratan faktrlere rnek olarak gsterilebilir. Bu faktrlerin dnda politik sorunlardan ve sosyo-kltrel yapdan treyen nedenlerden de bahsetmek mmkndr. Bunlara rnek olarak da tarmsal kltr anlay, kltr donanm asndan eksik ehirlemenin dnda kalan fakir blgeler ve byyen kaytsz i sektrleri verilebilir (TSK, 1997: 6). Tm bu sebeplerin temelinde eitimsizliin nemli bir derecede rol oynadndan bahsetmek mmkndr. Eitimsizlik denilince insan sermayesi birikimindeki aksaklklar akllara gelmektedir. ocuk igc ile insan sermayesi arasndaki bu ilikiyi anlayabilmek bu almann teorik kurgusunun da temelini ekillendirmektedir. 2.2.1. Yoksulluk Edmonds (2002) yoksulluun ocuk igcn yarattn sylemektedir. Baz almalar yoksulluun ocuk igcnn sebebi olduunu ifade ederken yoksulluun ortadan kaldrlmasyla ocuk igcnn de yok olacan iddia etmektedirler (Basu ve Van, 1998; Edmonds ve Turk, 2001; Phoumin, 2008: 26). Ancak yoksulluu ortadan kaldrabilmek gelimekte olan lkeler iin kolay bir sre deildir. Yoksulluk lkeden lkeye olduu gibi hanehalkndan hanehalkna da farkl seviyelerde gzlenebilen ve ocuk igcn nemli derecede etkileyen bir olgudur. ok yoksul olan hanehalklar ocuklarn ie gndermeye daha ok meyillidir. Bylelikle ocuk igc okula katlm azaltarak bir sonraki nesildeki yoksulluun hazrlaycs olmaktadr. Yoksulluk ile ocuk igc arasndaki birbirini pozitif olarak besleyen bu iliki yoksulluk ksr dngsnn yaratcs olabilir. Bylelikle yoksullarn torunlar da yeterince eitim alamadklar iin fakir kalrlar. Bu dng klasik bir yoksulluk tuza olarak adlandrlabilir (Udry, 2003: 6). Bu ocuklar bydklerinde ise fakir yetikinlere dnebilir ve dng bylece srp gidebilir. 14

2.2.1.1. Yoksulluk kavram ve tanmlamalar Genel anlamyla yoksulluk, asgari yaam standardna eriilememi olma durumu olarak ifade edilebilir. Bu yaklama gre, yoksulluk kavramnn mutlak bir standarda balanmas amalanmtr. Bu standart yaamn vazgeilmez gereksinmeleri olan yiyecek, giyecek, konut gibi maddi olanaklar salayabilecek gelir dzeyidir. Bireyin bu gereksinmeleri karlayacak bir gelire sahip olmas esastr ve bu gelire sahip olmad durumda o kii yoksul saylr (Drewnowski, 1977: 189dan aktaran Dademir, 2002). Tanmsal bir bak asyla yoksulluk, insanlarn kendileri iin yeterli kabul edebilecekleri tatmin dzeyini salamaya yetecek bir gelire sahip olup olmadklarna ilikin sylemlerine bal olarak ifade edilebilir (Drewnowski, 1977: 183den aktaran Dademir, 2002). Yoksulluu greceli bir kavram olarak ele alan bir dier yaklam; bireyin gereksinmelerini karlama derecesi ynyle toplumun dier bireyleri karsndaki durumuna gre tanmlamaktadr (Ahluwalia, Carter ve Chenery, 1979: 299dan aktaran Dademir, 2002). Gelimekte olan lkelerde yoksulluk, sosyo-ekonomik dzeyle yakndan ilgili bir durumdur. Nfusun hzl bir ekilde artmasyla birlikte ihtiyalar karlamaya ynelik yatrm ve harcamalar n plana ktndan, sosyal ve ekonomik gelimiliin salanmasna ayrlan yatrm pay dmektedir. Bu durum, hanehalk yoksulluunu kalc klan ve lke yoksulluuna dnen bir ksr dngy beraberinde getirmektedir (Bulut, 1997: 55). Bu etkileim srecinde yaanan bir dizi olumsuzluklardan bir tanesi de gelimekte olan lkelerin yoksul hanehalklarnda gzlemlenen ocuk igc olgusudur. 2.2.1.2. Hanehalk yoksulluu Ailelerin bte kstlar ve ekonomik zorluklar ile ba gsteren hanehalk yoksulluu, onlar ocuklarn okuldan alarak igcne itmelerine neden olmaktadr (Trkiyede ocuk ilii Bilgilendirme Materyali (Kitap 1), 2005: 23). Buradan hareketle sylenilebilir ki, ocuklar yoksul ebeveynler iin hlihazrdaki ekonomik kaynaklardr (Ravallion ve Wodon, 2000: 160). 15

Hanehalk yoksulluuna ilikin olarak Serter (1997), ailenin gelir durumunun dklnn sebep olduu dramatik durumu, ocuun cret konusunda bir tercih yapabilme ve hak arayabilmesinden mahrum olarak, almaktan baka bir seeneinin kalmamasyla ifade etmektedir. Hanehalk yoksulluunun sebebiyet verdii ocuk igc ile ilgili olarak sylenilebilir ki; ocuklarn almas, yoksulluun hissedildii, ellerine geen gelirle herhangi bir yetikinin alamaz durumda olmas ya da saln kaybetmesi veya einden boanmas-evi terk etmesi gibi olaylar karsnda savunmasz ailelerde en yaygn biimde grlr. Bylesi durumlarda aileler bor iinde olabilirler. Bununla birlikte, ocuklarn tehlikeli ilere verilmesinin ya da bor karl altrlmasnn kkeninde yukarda bahsedilen dramatik durumlar yatabilmektedir (ocuk ilii Bilgilendirme Materyali (1.nite), 2001: 25). 2.2.1.3. lkenin yoksulluu lke yoksulluu kmlatif bir olgudur. Yoksul hane halklarnn toplamnn nem arz eden bir seviyeye ulamas ve bu durumun yaam standartlarn tehdit eden bir konuma gelmesi neticesinde meydana gelir. Hane halklar ne zaman ki yoksulluk ksr dngsnden kurtulamazlar ve devlet sosyal nlemleri almakta aciz kalr ite o zaman lke yoksulluundan sz edilir. ocuk igc ileri derecedeki yoksulluktan kaynaklanmaktadr fakat gelir dalmndaki eitsizlik, sermaye piyasasndaki aksaklklar gibi faktrlerle de etkileim iine girmektedir. Bunun da tesinde ocuk igc eitimsel gelimeyi aksatt iin ocuk iilerin ileriye dnk kazanlarn kstlamaktadr. Bu durum ise uzun dnemde, gelecekteki yoksulluun hazrlaycs olmaktadr (Bonnal, 2009: 5). ocuklarn yoksulluk dngsnden kabilmek adna hane halklarna katkda bulunma abalar insan sermayesi birikimlerinde ciddi azalmalara sebebiyet verebilir. Bu durum nesilden nesile aktarldnda lkeler iin ciddi bir sorun haline gelebilir.

16

2.2.1.4. ocuk yoksulluu ocuk yoksulluunun bir ocua ait fiziksel, bilisel ve duygusal geliimlerdeki etkilerini tam lebilen bir tanm bulunmamaktadr. Bununla birlikte, salk, eitim, konut, aile bykl ve sosyal koruma olup olmamas gibi gstergeler yoksulluun ocuk zerindeki etkilerinin tanmlanmasna yardmc olmaktadr (Unicef Trkiye, 2006: 4). Trkiyede ocuk yoksulluu gndemde yer almakta olan konulardandr. Sokak ocuklar, ocuk iilii, ocuk fuhuu, kurum bakm altndaki ocuklar, zrl ocuklar yoksulluun ocuklar zerindeki en baskl sonularn sergilemektedir. Ne var ki Trkiyedeki ocuk yoksulluuna olan yaklam, genel yoksullua olan yaklamdan teye gidememektedir. Trkiye, ocuk yoksulluunu sokak ocuu, ii ocuk, ksz ve yetim ocuk snflandrmalar iinde ilgi ve korumaya muhta ocuklar sorunu olarak alglamaktadr. Bu konuda evrensel hak temelli bir Sosyal Devlet yaklam eksiklii gelimekte olan lkeler gibi Trkiyede de gze arpmaktadr (Boazii niversitesi, 2005: 2). 2.2.2. Mikro etki ocuk igcnn nedenlerinden biri de bu almada mikro etki olarak adlandrlan ve aileye zg karakteristik zelliklerden kaynaklanan faktrlerdir. Hanehalk iinde gerekleen karar ve tutumlarn olas etkilerinin btnn ifade etmek iin kullanlan mikro etkide hanehalk reisinin nemi byktr. nk ocuun alp almamas ile ilgili nihai kararlar verecek olanlar hanehalk reisleridir. Hanehalk geliri alma kararrnn verilmesinde belki de hanehalk reisini en ok etkileyen faktr olma zelliindedir. Bununla birlikte hanehalknn eitim dzeyi de ocuun alma kararnn verilmesinde gelir kadar nemi olabilecek bir dier faktrdr. Kararlarn alnmasnda hanehalk reisi ile bu kararlara etki eden dier ebeveynlerin zellikleri ve bu zellikleden n plana kan eitim dzeyleri son derece nem arz eden bir husustur. Eitim dzeyleri yksek karar vericilerin ayn zamanda bili dzeyleri de aldklar eitimin etkisiyle yksek olabileceinden daha salkl kararlar alabilmeleri 17

muhtemeldir. Hanehalk iindeki olas etkilerden ocuklarn yalar, doum sralar ve cinsiyetleri ile ailenin yaadklar blgede yerleik mi yoksa g ederek mi ikamet ettikleri alana gelmi olduklar nem arz eden baka bir mikro etkidir. Yerleik olmak ortama uyum salama ve evreyle salkl ilikiler kurmak adna avantajlar yadsnamayacak bir durumdur. 2.2.2.1. Hanehalknn ocuun almas ile ilgili karar ve tutumu ou durumda ocuklar hanehalk reislerinin ya da ebeveynlerinin sorumluluu ve gzetimi altndadrlar. Karar verme srecinde bu durum ocuu kst altna sokmaktadr. Konuya zt bir adan yaklaldnda ise ailelerin ocuklar zerinde etkilerini yitirmelerinin temelinde bireylerin daha ok zgrlk arzu etmelerinin bulunduu sylenebilir. Ancak ailelerin etkinliklerinin azalmas ya da ortadan kalkmas, kiileri yalnzla, sorumluluktan kamaya, sua her an karabilir bir potansiyele ulamalarna sebebiyet verebilmektedir. Bu durum toplum iin byk bir masrafn hazrlaycs olabilmektedir (Bulutay, 1995: 7). Yukarda sylenenler kapsamnda bu almada teorik anlamda deerlendirilebilecek varsaym kstlamalarndan biri de ocuklarn kendi bireysel seimlerini bamsz olarak yapmyor olmalardr. Bir baka ifade ile ocuklar ebeveynlerinin kontrolleri altndadrlar. Dolayyla ocuun alp almamas hanehalk kararlar modeli ile aklanabilir. Bu kararlar hanehalknn tketim eilimlerinden kaynakland kadar ocuklara ynelik insan sermayesi hedeflemeleriyle de ilgili olmaktadr (Khanam, 2004: 3). ocuklarn insan sermayesi birikimleri okullamann artan bir fonksiyonudur. ocuk, okula tam zamanl olarak gidebilir, tam zamanl olarak alabilir, okul ile birlikte ii yrtebilir ya da ne okula ne de almaya gidebilir. Ancak bu karar verme srecinin belirleyicileri ebeveynlerdir. Ebeveynler, hanehalk bireylerinin bte, zaman kstlar ve retim fonksiyonlarna gre hanedeki ocuk says, her bir ocua ayrlacak insan sermayesi hedeflemesi, hanehalk yelerinin bo zamanlar ve tketilen mallara dayal olarak fayday maksimize ederler (Becker ve Lewis, 1973den aktaran Khanam, 2004: 18

4). Yaplan bu fayda maksimizasyonu neticesinde ocuun alp almamasna karar verilir. 2.2.2.1.1. Hanehalk geliri Literatrde yoksullukla birlikte dk hanehalk geliri ocuk igcn douran en nemli sebeplerin banda gelmektedir (Grootaert ve Kanbur, 1995den aktaran Dayolu, 2006: 945). Fallon ve Tzannatos (1998) ocuk igc ile hanehalk geliri arasndaki gl negatif ilikiyi belirleyen birok almaya vurgu yapmlardr. Yaplan bir almada bir ocuk iin en iyi durumun alan bir hanehalk reisine sahip olmas, en kt durumun ise almayan ya da yasal olmayan sektrlerde alan bir hanehalk reisine sahip olmas olarak tanmlanmtr. Bu bulgu ayn zamanda, yoksulluk zerinden hanehalk reisinin gelir imknlarnn igc piyasasndaki stat ile ne kadar ilikili olduunun gstergesidir (Jensen ve Nielsen, 1997: 422). Konuyla ilgili olarak yaplan baka bir almada aratrmaclarn bulgularna gre, anneler tarafndan elde edilmi ekstra bir gelir insan sermayesi yatrmlarnn dzeyini arttrmakla sonulanmaktadr (Haddad vd. 1977den aktaran Udry, 2003: 14). Farkl bir yaklama gre dier deikenlerin mevcudiyetiyle birlikte hanehalk geliri ile almaya karar verme arasndaki iliki nemini yitirmektedir. Bu durum ocuk igcnn her gelir snfndaki hanehalkna yaylm olmas anlamna gelmektedir. Fakat yine de yaa byk olmak, erkek ocuk olmak, ikamet edilen yerde yerleik olmak ve bir kadn hanehalk reisine sahip olmak ocuk olarak alma kararnn verilmesini arttrc faktrler olarak ne kmaktadr (Psacharopoulos, 1997: 382). 2.2.2.1.2. Gelir dalmdaki dengesizlik Gelir dalm eitsizlii gelimekte olan lkelerin bir sorunudur. gc piyasalar dengesiz gelir dalmnn sonularndan etkilenebilmektedir. zellikle igc piyasas ile eitim arasndaki iliki kopukluu bunun somut rneklerinden olabilmektedir (DPT, 2007: 40). Gelir adaletsiz daldnda yoksulluk dngs meydana gelebilir. Bu dngy krmak adna hanehalkndaki ocuklar altrlabilirler. alan ocuk 19

eitimini aksatabilir ve lke bu durumdan dolay insan sermayesi birikimi kayplarna urayabilir. Ranjana (2001) gre ampirik olarak gelir dalmndaki dengesizlik ve ocuk igc arasnda pozitif bir iliki vardr. Buradan hareketle toplumda gelir dalmndaki dengesizliinin ve bu durumdan kaynakl olarak ailelerin gelir seviyelerinin yetersizliinin ocuklarn almasnda temel nedenlerden birisi olduu sylenebilir (Bulutay, 1995: 4). Bu durumu destekleyen bir almann sonularna gre; piyasay ynelik etkin olmayan dzenlemelerin adaletsiz ve dengesiz bir gelir dalma sebebiyet verdii, bylelikle de ocuk igc istismarnn yaygnlat ortaya konulmutur (Eitim Sen, 2007). 2.2.2.2. Hanehalk iindeki olas etkiler ocua ait ya, cinsiyet gibi zellikler ocuk igc ve okula gitme kararlarnn nemli belirleyicileri olarak gzkmektedirler (Khanam, 2004: 17). Ertrk (1994) ocuk emeinin krsal hanelerdeki nemini aratran almasnn bulgularna gre, ocuk igcnn kullanm biimlerinin haneden haneye ya ve cinsiyet yapsna gre farkllklar gstermekte olduunu tespit etmitir. Psacharopoulos a gre ailede yaa en byk olmak, erkek ocuk olmak, ikamet edilen blgede yerleik halktan biri olmak ve kadn hanehalk reisine sahip olmak ocuk olarak alma kararnn verilmesini nemli derecede ykselten faktrlerdir (Psacharopoulos, 1997: 382). Tunal (1996) yaa byk erkek ocuk ve dk eitim dzeyine sahip olmann igcn arttrc zellikler olduunu belirtmektedir. almann bu ksmnda hanehalk iinde ocuk igcne etki edebilecek konumda olan olas etkiler; ocuklarn doum sralamas, cinsiyet farkllklar ve hanehalknn yerleik olup olmadklar gibi alt balklar halinde ele alnacaktr. 2.2.2.2.1. Ya ve doum sras Ya ve doum sras hanehalk iindeki ocuk igcne ynelmeyi belirleyici olas etkilerdendir. Khanamn (2004) almasnn bulgularna gre, ocuklarn alma olaslklar yalarn ykselmesiyle birlikte art gstermektedir. Bu bulguyu destekler 20

nitelikte dier bir almaya gre, ocuun ya igcnde olmasnn nemli bir belirleyicisidir ve ocuk bydke ie verilme riski artma eilimi gstermektedir (Dayolu, 2006: 950). 2.2.2.2.2. Cinsiyet farkllklar Hanehalk iinde ocuk igcne ynelmeyi etkileyen faktrlerden bir dieri de cinsiyet farkllklardr. Erkek ocuklar, kz ocuklara gre cinsiyet asndan ocuk igc deerlendirmesinde, iilie daha aktr. Tehlike arz eden zellikteki ilerde durum daha da belirgindir ve ya ilerledike bu belirginlik de artmaktadr (Uluslararas alma Konferans, 2006: 7). Bu gr destekleyen bir almadaki bulguya gre de erkek ocuun igc piyasasnda bulunma riski daha yksektir (Dayolu, 2006: 950). 2.2.2.2.3. Hanehalknn yerleik olup olmadklar Hanehalknn yerleik olup olmamas g konusuyla yakndan ilgisi olan ve ocuk igcne ynelmede etkisi olabilecek bir dier etkidir. Trkiye ele alndnda, krsal kesimlerden sanayilemi ve gelimekte olan illere doru bir gn yaanmakta olduu gze arpmaktadr. Bu durum zellikle byk kentlerde salksz bir bymeyi de beraberinde getirmektedir. Bu dengesiz yap, gecekondulamaya yol at gibi, sosyallemeye de engel olmaktadr. Kr-kent ikilemi iindeki hane halklarnn dengeli sosyo-kltrel izgiden ayr, alt-kltrler ortaya kartmalar bilinen bir olgudur. Bu altkltrlerin ocuklara yansmas zellikle tarm kkenli anlayn bak asn sanayi kltrne aktarmasn beraberinde getirmektedir. Kyde, tarlada altrlan ocuun, kentte bir atlyede ya da bir i yerinde almas bu yolla doal bir hal olarak karlana gelmitir (TSK, 1997: 97). Ayrca hanehalknn demografik durumunun ocuk igcne etki eden bir faktr olduu Salmonda (2005: 42) da belirtilmektedir. 2.2.2.3. Ebeveynlerin zellikleri ocuk igc ebeveynlerin sosyal ve ekonomik koullarndan etkilenen dinamik bir olgudur (Hussain ve Maskus, 2003: 994). Ebeveynlerin sahip olduklar zelliklere ilikin olarak, anne ve babann eitimleri, babann meslei ocuk igc ve okula gitme 21

kararlarnda en etkin zelliklerdir (Khanam, 2004: 19). Jensen ve Nielsene (1997) gre hanehalk reisinin zellikleri ocuun okula devam etmeyip igcne ynelmesinin ok nemli belirleyicilerindendir. Olabilirlii yksek bir yaklama gre ebeveynlerin sahip olduklar yetenek ve donanmlar ocuklara da yansyarak onlardaki yetenek ve donanmlar olumlu ynde etkileyerek ykseltmektedir (Horrell vd., 2001: 351). Bu durum da ocuk igcnn bu alma kapsamndaki mikro belirleyicilerinden olmaktadr. 2.2.2.3.1. Ebeveynlerin ocukluklarnda alp almadklar ocuk igc ile mcadelede etkin politikalar retmenin forml ocuk igcnn temel belirleyicilerini anlamaktan geer. Toplumsal normlar ve kuaklararas etkileim bu belirleyicilerden biridir. Kendileri de bir zamanlar ocuk igcnde yer alm ebeveynlerin ocuklarn ie yollama olaslklar bu deneyimi yaamam ebeveynlere gre daha yksektir (Wahba, 2005: 25). 2.2.2.3.2. Ebeveynlerin eitim dzeyleri Ebeveynlerin eitim dzeyleri ve zellikle annenin eitim dzeyi, ocuun insan sermayesi birikiminin bir girdisi olma zelliindedir. Bu girdinin yksek deerlerde olmas annenin ocua yol gstericiliini beraberinde getirmekte bu da ocuu okula ynlendirme noktasnda etkin bir ara olmaktadr. nsan sermayesi dzeyleri yksek ebeveynlerin ocuklarn okula ynlendirmede yksek bir talep yaratmalar olas bir sonutur. nk eitimli ebeveynler ocuklarn eitimlerine de byk nem verirler. Bylelikle ocuklar i yerine okula ynlendirilmi olurlar (Khanam, 2004: 6). Khanamn (2004) bulgular teorik tahminlerini de dorular niteliktedir. Bu bulgulara gre; insan sermayesi dzeyi yksek ebeveynler dk eitimli ebeveynlere gre daha yksek potansiyel bir gelire sahiptirler ve bylelikle bu ebeveynler ocuklarn i yerine okula gnderme ansn da ykseltmi olurlar. Ebeveynlerin okul eitimleri ocuun almasn etkileyen nemli bir faktrdr. Fazladan bir yllk bir ebeveyn eitiminin ocuun ie girmesini %0.5-0.7 civarnda 22

azaltmas beklenebilir (Dayolu, 2006: 950). Annelerin eitim grm olmas, ocuklarn ite alma olasln azaltmann ve kz ocuklarn okula kaydedilmesini arttrtmakla kalmayp, ocuklarn sal zerinde de olumlu bir etki yaratmaktadr (Uluslararas alma Konferans, 2006: 33). 2.2.3. Makro etki ocuk igcnn nedenlerinden bir dieri de bu almada makro etki olarak adlandrlan, devletin ocuklarn altrlmas ya da altrlmamas ile ilgili ald tm karar, tutum ve politikalar kapsamaktadr. Gelimi ve gelimekte olan lke devletlerinin ocuk igcne kar tutumu farkllk arz edebilmektedir. Daha ok gelimi lkelerde gzlemlenen ve olmas gereken devlet giriimlerinden ilki; kamusal ncelikler belirleyen ve nemli sosyal zneleri ierecek zellikleri barndran ulusal bir ocuk igc politikasnn varl olmaldr. kincisi; ocuk igc ile alakal yasal dzenlemeler ve buna yn verecek pratikte mmkn uygulama mekanizmalarnn oluturulabilmesidir. ncs de; en yoksul ailelere mensup ocuklar iin dahi eriilebilmesi fiziksel ve ekonomik adan mmkn olan, kaliteden dn vermeyen, finansman kamu tarafndan stlenilmi bir temel eitim sisteminin hayata geirilmesidir (ocuk ilii Bilgilendirme Materyali (2.nite), 2001: 76). almann bu blmnde makro etki altnda devletin ocuk igc ile ilgili olan karar, tutum ve politikas konular tartlacak, ocuk igcne ynelik devlete alnan tedbirler ve yasal dzenlemeler ve izlenen eitim politikas zerinde durulacak, kresellemeyle birlikte gelimi lkelerin gelimekte olan lkeler zerinde ocuk igc ile ilgili yasal yaptrmlarna deinilecektir. 2.2.3.1. Devletin konu ile ilgili karar, tutum ve politikas ocuk igcn kontrol iin devletin arabuluculuu arzu edilen ve kabul edilebilir bir aratr (Basu ve Tzannatos, 2003: 164). ocuk igcnn boyutlar, devletin getirmi olduu dzenlemelerden etkilenebilir. rnein Filipinlerde, giyim eyalarna olan uluslararas talebin ykselmesi, bu sektrn bymesine ve ocuk igcne olan talebin de artmasna sebep olmutur. Son yllarda Hindistan ve Pakistanda hal 23

dokumaclnda grlen kayda deer byme, bu sektrn ok sayda ocuk istihdam etmesiyle sonulanmtr (Bequele ve Boyden, 1995: 11). ocuk igcnn boyutlar ve ynn etkilemede devletin tutumu da nem tamaktadr. ocuk igcn nleme mcadelesinde ciddi problemlerden biri de baz lkelerde ocuklarn altklar sektrlerin nemli dviz girdisi salayan sektrler olmalardr. Bunun neticesinde, devletlerin ocuk igcn nlemede kaytsz kaldklar ve hatta bazen olumsuz sonular gze alarak ocuk igcne gz yumduklar bilinmektedir (Bequele ve Boyden, 1995: 11). ocuk igc ile mcadele edebilme ve yzlemede temel bir yol haritasnn belirlenmesi ve sistematik bir yaklam gerekmektedir. ILOnun deneyimleri ulusal bir politika tarafnca gelitirilmi zm nerilerinin dnda bamsz bir hareketin etki yaratamayacan gstermektedir. Ulusal politika refah arttrc ve ocuklarn geliimini aksatmayacak kararllkta olmal ve abasn bu ynde esirgememelidir. Byle bir ulusal politikann en nemli ve bata gelen sorumlular devletler olmaldr (Forastieri 1997: 34). 2.2.3.2. Devletin ald tedbirler ve yasal dzenlemeler Dnyadaki gelimi lkelerin ounluunda 18 yan altndaki alanlar ekonomik anlamda byk bir neme sahiptirler. Bununla birlikte hibir lke tam anlamyla bu gen potansiyeli fiziksel, sosyal veya ekonomik tehlikelerden korumay baarabilmi deildir. Yasa d ocuk igc bu durumun fiiliyata dklmesinin somut rneklerindendir. Bu konuda ok az lke gereken tedbir ve nlemleri alabilmi ancak yaplmas gereken birok ey hlihazrda beklemektedir (Dorman, 2001 : 1). ocuklar ruhsal ve bedensel geliimlerini devam ettirmekte olduklar iin, alp ekonomik kazan salama gibi ciddi bir konuda kendi balarna ve bamsz olarak salkl karar verebilme yetisinden mahrumdurlar. stismara ok ak olan konumlar kamu ve toplumsal rgtlerin dikkatini ekmi ve bu konuda tanmsal ve yasal dzenlemeler getirilmitir.

24

ocuk igcne kar yasalar bulunan endstrilemi lkelerin bazlarnda, almas ya nedeniyle legal olmayan birok ocuun salkl olmayan koullarda ve illegal i yerlerinde alyor olduklarna rastlanmtr. Bu ocuklarn yalarnn gerektirdii bilin seviyelerinden kaynakl olarak yasal haklarnn farknda olmamalar ve uygun olmayan artlarda geleceklerini riske sokarak almalar son derece zc bir durumdur. Daha da kts bu ocuklarn ailelerinin de durumdan habersiz olduklardr. e balam bulunan ocuklar ocuk igcnn olumsuz yanlar konusunda bilgilendirmek ve onlara eitim vermek bu ii ok daha ncesinden yapmaya kyasla nemli derecede eksik ve yetersiz kalmaktadr. Okula devam edip de alan ocuklar iin bu durumdan kurtuluun bir yolu okullarda verilecek salk eitimi programlar ve rehberlik hizmeti olabilmektedir (Forastieri, 1997: 67). Devletlerin okullarda verilecek salk ve rehberlik hizmetlerini tevik etmesi kritik neme sahip bir konudur. Hatta yasalar da devreye sokarak bu hizmetlerin salanmas gereklik arz edebilir. Tarihsel olarak ele alndnda ocuk igc problemiyle baa kabilmede en nemli ve yaygn yaklam yasa karmak olmutur. lkelerin tamamna yakn ocuklarn belli bir yan altnda igcnde yer almalarn yasaklayan ya da alan kklerin hangi artlar altnda alabileceklerini tanmlayan yasalar ya da ynetmelikler yapmlardr. Bununla birlikte kanunlarn uygulama alan lkeden lkeye ve blgeden blgeye deiiklik gsterebilmektedir. Yine de ocuk igcn konu alan yasalarn iki ortak zelliinden bahsetmek mmkn olabilmektedir. Birincisi, aile iletmelerinde ya da rgn eitim kurumlarnda yaplan ilerin tamamna yakn ocuk igc yasalarnn dnda braklmtr. kincisi, ulusal yasalarn byk bir blm, ocuklarn yaptklar ilerin genel geliimlerini, salklarn ve gvenlerini olumsuz etkileyebilecei gereini dile getirmilerdir. Bu zellikten dolay yasalar belirlenirken iin hafif ve ar olmas zellii gz nnde bulundurulmutur (Bequele ve Boyden, 1995: 7). Bu almada zellikleri yukardaki ekliyle ifade edilen ve ocuk igcne makro ekonomik adan etkisi olan yasalar ve dzenlemeler devletin uygulamaya gayret ettii politikalarn uygulama aralardr.

25

2.2.3.3.Devletin eitim politikas ocuk igc, yoksulluk ve eitim olanaklar arasndaki balant nemlidir. Bu sorunlardan herhangi birine yaplacak etkin mdahaleler, e zamanl olarak dierlerine ynelik mdahaleler anlamna gelmektedir. Herkese uygun ve kaliteli eitim olanaklarnn salanmas ocuk igcn ortadan kaldrmada temel zm yollarndan biridir. nsan sermayesinin neminin bilinmesi ve toplum tarafndan alglanmas, eitime ynelik alternatif tutumlar gelitirmekle salanabilir (ocuk iliini Bilgilendirme Materyali (2. nite), 2001: 69). nsan sermayesi denildiinde ise akllara eitime ve dolays ile okula devamllk gibi kavramlar gelmektedir. Okula devamllk ya da katlm oranlar ocuk igc kontrol edebilme ve azaltabilme noktasnda byk nem arz eden llerdir. Birok lkede, ocuk igc konusunda bir lt elde edilmesi mmkn olmayabilmektedir. Bununla birlikte, okula katlm oranlar ve yoksulluk dzeyleri, ocuk igcn lebilme konusunda kolaylklar salamaktadr. ocuun okulda olmas, alma saatleri ve yaplan iin koullarn snrlandrmaktadr. Tam gn okula gitme ocuk igcnn en kt biimlerini byk lde ortadan kaldrmaktadr. On drt yana kadar zorunlu eitimin lkelerde uygulanmaya konulmas, ocuk igcn azaltabilme noktasnda nemli bir admdr. Bu noktada devletlerin kararll n plana kmaktadr (Uluslar aras alma Konferans, 2006: 10). 2.2.3.4. Kresellemeyle birlikte gelimi lkelerin yaptrmlar ocuk igc problemi kreselleme srecinde zel bir yn kazanmaktadr. Kreselleme, genel anlamyla, sermaye aklarnn, ticaretin, igcnn, teknolojik yeniliklerin, bilginin serbestlemesiyle uluslararas snrlarn almas olarak tanmlanabilir. Dnyadaki ocuk igcnn byk oranda grld gelimekte olan lkelerde kreselleme ekonomik kalknmaya ynelik olarak iki stratejiyi n plana kartmaktadr. Bunlar ihracat arttrma giriimleriyle, dorudan yabanc sermayeyi ekme giriimleridir. Gelimekte olan lkeler arasnda emek youn mallarn ihracatna dayanan lkeler birbirleriyle rekabete girebilir ve bu durum da igc maliyetlerini 26

drme gereklilii gibi bir baskya sebep olabilir. Bu durumda ocuk igc sorununu daha da arttrabilir (ocuk iliini Bilgilendirme Materyali, (1.nite), 2001: 37). Kresellemeyle birlikte zengin lkeler ile fakir olan lkeler arasndaki ticari ilikiler hz kazanmtr. Bu hz kazanan ticari ilikiler sonucunda zengin lkeler fakir uluslar zerindeki politik etkilerini de arttrmlardr. Gelimekte olan lkelerin dnya ekonomisi ile entegre olmalar sonucunda ihracat piyasalarnda rnlerini pazarlamak adna avantajlar ykselmiken zengin lkeler de ticari kstlamalara ynelerek ocuk igcn azaltmaya ynelik politikalarn uygulayclar olmulardr (Edmonds, 2002: 4). Devam eden balklarda, ocuk igcnn nedenlerinin bu alma kapsamnca yoksulluk, mikro etki ve makro etki zerinden kavramsal olarak aktarmn takiben insan sermayesi ili ilgili kavramsal yaklamlara geilmektedir. 2.3. nsan Sermayesi Kavram ve Tanmlamalar nsan sermayesi, renim ve yetitirme srecinde oluan kullanlabilir deerli bilgi stokunu ifade eden bir kavramdr (Samuelson ve Nordhaus, 1992: 273). Beckere (1998: 5) gre ise insan sermayesi bireylerin yeteneklerini, okul eitimlerini, i eitimlerini ve salklarn temsil eden bir kavramdr. Tun (1998: 85) ise yapm olduu tanmlamada Genel olarak insan sermayesi, bireyin doutan sahip olduu ve sonradan kazand niteliklerin deeri olarak ifade edilebilir. yorumunda bulunmutur. Kavramsal yaklamlar da dikkate alarak geni bir insan sermayesi tanm yaparsak; eitim, retim, i-banda-yetime, yaparak renme, tecrbe, aile iinde okul ncesi eitim ve kltr oluumu gibi insann zihinsel ve fiziksel i yapabilme yeteneini gelitiren, dolaysyla bireyin verimliliini ve gelecekte gelir elde etme potansiyelini arttran faaliyetler ve salk, beslenme, barnma, i ve cret konusunda bilgi sahibi olma, daha iyi i imknlar iin g etme gibi faktrlerce oluturulan, zamanla biriken sermaye tr olduu sylenilebilir (Dulupu, 1997: 86). nsan sermayesi ile ilgili kavramsal ve tanmsal almlarn zerinden ocuk igc insan sermayesi ilikisi kurulabilir. ocuk igc, insan sermayesi birikimini eitim ve salk kayplar zerinden ya da ocuun geliim srecindeki davranlarna zarar veren 27

dier kanallar zerinden azaltmaktadr (Basu ve Tzannatos, 2003, 161; Rosatti ve Rossi, 2003: 2). nsan sermayesi o kadar nemlidir ki, ocukluk dneminin erken evrelerinde salk ve beslenme, gelecekteki yaamda aile eitiminden sonra yksek bir eitim dzeyini elde edebilme olaslnn ve dolays ile iyi bir gelir ve refah seviyesinin temel belirleyicilerindendir (Mayer-Foulkes, 2008: 775). 2.3.1. Eitim Eitim olgusu insan sermayesi ile dorudan ilintili bir kavram ifade etmektedir. nsan sermayesi lmlerinde fertlerin eitim dzeylerine baklmaktadr. Eitim dzeyinin yksek olduu lkelerde, insan sermayesinin de st dzeyde olduu dnlebilir (olak, 1998: 19). nsan sermayesi yatrmlar zerine Becker (1962, 1975) tarafndan yaplm almalarda, en nemli yatrmlarn okul eitimi ve i de verilen eitim olduu vurgulanmaktadr (Phoumin ve Fukui, 2006: 3). Takip eden balklarda okul eitimi ve i tecrbesiyle edinilen raklk eitimine deinilmektedir. 2.3.1.1. Okul eitimi Dk gelir dzeyine sahip lkelerin ounda okul eitimi zorunlu deildir, dolaysyla asgari srede bir okul eitimini zorunlu klan bir uygulama vaya yaptrm bulunmamaktadr (Ravallion ve Wodon, 2000: 163). Bu durum zellikle yoksul hane halklarn etkilemekte ve ocuk igcn okul eitiminin ikame edici bir unsuru olarak grmelerini salamaktadr. Ayrca okul eitimi gelimekte olan lkelerin birounda pahaldr. Bu durum da yoksul hanehalk ebeveynlerini ocuklarn istemeseler de almaya gnderme zorunda brakan nedenlerden biri olmaktadr (Edmonds, 2002: 2). Denilebilir ki, gelimekte olan lkelerde ocuk igc okul eitiminin nemli alternatif maliyetlerinden biri durumundadr. ocuk ii hanehalk kararlarnn da etkisiyle i ile okul eitimi arasnda bir tercihte bulunmaktadr. Bulunulan tercih cretlerden elde edilen gelire ve okul eitiminin net getirisine dayanmaktadr (Bonnal, 2009: 13). Bahsedilen durumlarn erevesinde denilebilir ki, ocuk igcnn ncelikli olarak maliyeti, ocua ait insan sermayesi yatrmlarnda azaltc etkiye sahip olmasdr

28

(Udry, 2003: 2). ocuk igcnn okul eitiminin nnde bir engel olmas bu azaltc etkiyle aklanabilir. 2.3.1.2. eitimi ve raklk Eitimle ilgili insan sermayesinin okul eitimi dndaki balants i eitimi ve raklkla elde edilen tecrbeler yoluyla kurulmaktadr. Cigno, Rosati ve Guarcello (2002) modern teoride insan sermayesi birikiminin giderek daha fazla nem kazandna vurgu yapar ve ocuk igcnn azalabilmesi iin iyi eitilmi igcnn gerekliliine deinir. ocuk igc ile insan sermayesi arasndaki iliki ocuk igcnn baz durumlarda raklk formunu alabileceinden daha karmak bir duruma dnebilir (Braun, 2006: 770). Bu dnm sonucunda ocuun rak olarak almas iine yarayacak baz eyleri bu yolla renmesini salayarak insan sermayesi birikimini arttrabilir (Basu ve Tzannatos, 2003: 154). Bununla birlikte ocuk yata almann alternatif maliyeti insan sermayesi birikimi kayplaryla da olabilir. 2.3.2. Salk ve beslenme nsan sermayesinin eitim kadar nemli olan fakat bu almada varsaymlar gereince gz nnde bulundurulmayan bileenlerinden bir dieri de salk ve beslenmedir. 1960l yllarla birlikte ve takip eden srete gelitirilen insan sermayesi teorisi erevesinde insan sermayesi kavram, eitim ekonomisinin en nemli konularndan birisi haline gelmi, salk, igc piyasas analizi ve g gibi ekonomik konularla ilgili alma alanlarnda da gl etkiler yaratmtr. Bu gibi konularn ekonomik analizi bireylerde mevcut olan fakat kefedilmemi kazan kapasitesini belirleyebilmeyi salam ve bylelikle yaam boyu srecek olan gelirlerini insan sermayesine yaptklar yatrmlar sayesinde arttrabilme imkn tanmtr (Woodhall, 1994den aktaran Tun, 1998: 85). Mutlu ve gzel hissetmenin tesinde, iyi bir salk durumunun ekonomik verimlilii de beraberinde getirdii (Strauss ve Thomas, 1995) ve okul performansyla etkileim 29

iinde olduu (bkz. Glewwe vd., 2001; Alderman vd., 2001), bilinmektedir (Beegle vd., 2005: 23). Erken ocukluk dnemindeki salk hanehalk refahnn bir sonraki nesillere aktarlmas zerinde kritik bir neme sahiptir. Gelecekte yetikinlerin gelir ve salk durumlarnn temelini yaplandrmaktadr (Mayer-Foulkes, 2008: 777). Bu dnemde bir ocuun almas, salnn almadan tr olumsuz etkilenmesi ihtimalini de beraberinde getirmektedir. ocuk igc insan sermayesi birikimini sala zarar verici yollarla azaltabilir (Braun, 2006: 770). ocuk igc ocuklarn refah dzeylerine birok yolla zarar veren bir olgu olarak dnlr. nsan sermayesi birikimini engelleyerek ocuklarn imdi ve gelecekteki salklarn etkileyebilir (Rosati ve Rossi, 2003: 2). Bireylerin salkl olabilmesi, ekonomik ve sosyal adan geliebilmesi, refahn istenilen seviyesinin yakalanabilmesi, huzur ve gven gibi kavramlarn bir toplumda yer edebilmesi iin yeterli ve dengeli beslenme temel bir gerekliliktir (Acarolu, 2005: 51). Dk verimlilik, hastalk ve lm olarak ifade edildiinde alk ve yetersiz beslenmenin ekonomik maliyeti n plana kmaktadr. nsan sermayesine yaplan yatrmlarn bir belirleyicisi de ekonomik maliyeti son derece nem arz eden beslenme yatrmlardr. 2.3.3. G ve konut Bu almann kapsamnda ele alnmamakla birlikte insan sermayesinin nemli bileenlerinden olan g ve konut olgularna ksaca deinmekte fayda vardr. G olgusu ekonomik, sosyal, kltrel ve politik nedenlerden kaynaklanabilmektedir. Ancak insan sermayesi teorisi ile ilikilendirildiinde gn ekonomik boyutu n plana kmaktadr. Geliri arttrabilmek amacyla yaplan g ileriye ynelik bir yatrm ihtiva etmesi sebebiyle insan sermayesi unsuru olarak deerlendirilmekte ve g ile ilgili yaplan harcamalarn ekonomik analizi nemli olmaktadr (Tun, 1997: 323). Bu almada gn bir alt fonksiyonu olarak deinilen konut edinme insanlarn temel ihtiyalarndan birisi olan barnmay salamaktadr. Barnma sayesinde insan faktrnn verimlilii salanabilmektedir. Bylesine temel bir ihtiyac gideren konut 30

sektrnn geliimi insan sermayesine yaplan yatrmlar asndan son derece nemlidir (Tun, 1997: 329). 2.4. nsan Sermayesine Eitim Asndan Yaklam Yukarda bahsedilen insan sermayesi bileenlerinden eitim bu almada insan sermayesi birikimlerini lmek iin referans bileen olarak alnmaktadr. Bu adan dier bileenlere gre n planda tutulmaktadr. nsan sermayesi, eitim ve ocuk igc arasnda gl bir iliki bulunmaktadr. Ekonomik gelime ve bymenin salanabilmesi iin eitim zerinden insan sermayesi yatrmlarn baaryla yapabilmek byk nem arz eden bir unsurdur (Bonnal, 2009: 2). Eitim kalitesi, eitime ayrlan kaynaklarn oaltlmasyla mmkndr. Eitime yaplan harcamalarda art ve retmen bana den renci saysndaki azaln ocuk igc oranlarn azaltmas beklenmektedir (Bonnal, 2009: 5). almann bu blmnde insan sermayesine eitim asndan yaklam srasyla insan sermayesi yatrmlar, eitim kalitesi ve okula devam konularyla ele alnmaktadr. 2.4.1. nsan sermayesi yatrmlar nsana yaplan yatrmlar bireyin dnsel ve fiziksel yeteneklerini gelitirmekle ve bu yolla gelecekte daha yksek bir kazan elde etme olanan arttrmaktadr (mleki, 1971den aktaran Tun, 1998: 85). nsan sermayesi yatrmlar Bonnal a (2009) gre l tarafndan belirlenebilir. Bunlar ilkokulda renci bana kamu harcamalar, retmen bana den renci says ve okullama oranlardr. ocuk igcne katlm ile okula devam tercihleri arasndaki kararn belirleyicileri insan sermayesi yatrmlar erevesinde analiz edilebilir. ocuklarn okul yerine ie gnderilme sebeplerinden bir tanesi insan sermayesi yatrmlarna net geri dnmn dier yatrm trlerine oranla dk seviyelerde kalmas olabilir. Bunun ekonomideki yansmalar okul maliyet ya da masraflarnn bykl ile aklanabilir. Dier bir yansma da dk kalitedeki eitimin geri dnmnn sfra yakn olmasdr. Jensen ve Nielsennin (1997: 413) kullanm olduklar hanehalk anket verilerinin istatistiksel

31

tanmlamalarna gre ocuklarn okula neden gitmediklerinin nemli bir sebebi de dk eitim kalitesindeki okullarn varl olarak gsterilmektedir. 2.4.2. Eitimin kalitesi Okul eitiminin dk kalitesi ocuklarn neden okula gitmediklerinin nemli bir nedeni olmaktadr. Okula gitmeyen ocuklar da igcne ynelebilmektedirler (Jensen ve Nielsen, 1997: 422). Jensen ve Nielsene (1997) gre okul eitimi kalitesindeki iyiletirmeler okula olan devamll arttracak bu da ocuk igcnn azalmasna olumlu ynde bir etkide bulunacaktr. Latin Amerikada eitimin derece ve kalitesinin eitsiz dalmas igc verimlilii ve ekonomik bymede frsatlar deerlendirememeye yol amtr (Mayer-Foulkes, 2008: 778). Mozambikte yaplan bir aratrmada okula katlmn yetimi retmen saysna ok duyarl olduu tespit edilmitir (Handa, 2002; Udry 2003: 17). Yetimi retmen saysnn yeterli dzeylerde olabilmesi iin gelimekte olan lkelerin gelimi ve kaliteli bir eitim sistemine ihtiyac vardr. 2.4.3. Okul devamll Okula devam etmenin bir ocuun insan sermayesi birikimindeki nem derecesini gz ard etmek mmkn deildir (Jensen ve Nielsen, 1997: 408). Okula devam etmeyen bir ocuk gelecekteki potansiyel kazanmlarndan kayba urar (Ranjan, 2001; Beegle vd., 2005 ve 2006; Dehejia ve Gatti, 2005; Bonnal, 2009: 4). Gelimekte olan lkelerde ocuk igc okula gitmenin alternatif maliyetlerinden biridir. Hanehalk ierisinde ocuun okula dnmesi ocuk igc ile elde edilecek gelirden mahrum olmak anlamna gelmektedir (Bonnal, 2009: 13). Az gelimi lkelerde okula devamszlk ocuk igcnn yerine geebilmektedir. Jensen ve Nielsen (1997) ocuk igcnn tersini okula devamllk olarak grmektedirler. Bununla birlikte, Jensen ve Nielsen okula devamllk ile ocuk igcne katlm arasndaki kararn bir insan sermayesi modeli erevesinde analiz edilebileceini belirtmektedirler.

32

Okula devamllk ocuklara ait insan sermayesi lmlerinde okula katlm oranlarndan dana etkin bir aratr. Bunun sebebi, alan ocuun okula kaydn yaptrm olsa bile okula devam edememe problemimden kaynaklanmaktadr (Beegle vd., 2005; Bonnal, 2009: 5). Tanzanyann Kagera blgesinde gelirde meydana gelen ok etkisindeki azalmalarn teknolojiden uzak ve tarm ekonomisine baml hane halklarnda ocuk igcn arttrd ve bu durumun da okula devam etmemeyle sonuland gzlemlenmitir (Beegle vd., 2005: 82). Bu durum ise insan sermayesi birikimi kayplarna sebebiyet vermitir. Takip eden balklarda eitimle ilikilendirilen insan sermayesinin, ocuk igcnn var olduu durumlarda bundan nasl etkilendii fizyolojik, psikolojik ve sosyolojik adan deerlendirilmektedir. 2.5. ocuk gcnn, Eitim ve nsan Sermayesi Birikimine Etkisi ocuk igc, ocuklarn eitimini ve insan sermayesi birikimini nasl etkiler? sorusuna verilecek yant genellikle ocuk igcnn insan sermayesi birikimini yavalataca ve eitimde problemlere sebebiyet verecei eklindedir (Basu ve Tzannatos, 2003: 160). ocuklarn igc piyasasna katlmlar okula devamllklarnn nnde bir engel yaratr. Bunun sonucunda ocuu almaya gndermek dk dzeyde okullamaya sebebiyet verir ve bu durum da insan sermayesi birikimini aksatr. nsan sermayesi birikimi ocuk igc sebebiyle eitimin dnda salk gibi kanallarla da aksayabilmektedir (Braun, 2006: 770). Baz aratrmaclar gre, hafif ilerde almak ocuklar iin bir dereceye kadar yararl olabilir. Elde edilen gelir ile birlikte refah seviyesinde ykselmeler grlebilir. Okul hayatn ancak bu gelir ile srdrebilecek yoksul aile ocuklar bulunabilir (Myers, 1989; Patrinos ve Pscharopoulos, 1997; Dayolu, 2006). Phouminde (2008) benzer dncenin savunucularndandr. Phoumin, Kamboya ve benzeri dier gelimekte olan lkelerde ocuklarn almay okula gitmeyle birletirmeleri neticesinde insan sermayesi geliimlerinde artn olacan savunmaktadr. Bu savunmay yaparken kendi bulgularnda da yer almakta olan negatif ocuk igc okullama korelsyonunun eksik yorumlanmakta olduunu vurgular ve gerekte nemli olan konunun ocuun alp almamas deil fakat alyorsa ka saat alyor olduunun tespit edilmesinde gizli olduunu vurgulamaktadr. 33

ocuklarn ekonomik katlmlarna en ciddi eletirilerden biri; bu durumun okula gitmenin nnde bir engel yaratarak, gen iileri okuma yazma gibi temel beceri ve yeteneklerden mahrum brakabilmesidir. zetle sylenebilir ki, eitim ve alma birlikte yrtlmesi zor olan iki olgudur (Myers, 1989: 330). Ekonomik olarak igcne katk yapmak ile ocuk olmann gerektirdikleri arasnda bir elili bulunmaktadr. Bu elikinin nedenlerini fizyolojik, psikolojik ve sosyolojik alardan ele almak mmkndr. 2.5.1. Konunun fizyolojik adan deerlendirilmesi alan ocuklar fiziksel olarak bir risk altndadrlar. ocuklar yaptklar ilerden dolay hastalanabilir veya sakatlanabilir. Bu istenmeyen durumlar geliim srelerini tamamlamam bedenlerinde kalc hasarlar brakabilir. Bu ocuklar yaamlar boyunca salk kalitelerinde bir zayflkla yzlemek zorunda kalabilirler (Dorman, 2001: 7). ocuk igc, ocuklarn fiziksel geliimine olumsuz ynde etkide bulunarak ve bundan da teye geerek insan sermayesi birikimine zarar verici etkilere sebebiyet verebilir (Psacharopoulos, 1997: 386). 2.5.2. Konunun psikolojik adan deerlendirilmesi Hanehalk iinde ebeveynlerden birinin eksik olmas ocuklar asndan ailedeki sorumluluklarn paylalmas ile ilgili olarak ciddi sktlara yol aabilir. zellikle babadan mahrum kalmak ocuklar asndan insan sermayesi birikimine ok olumsuz yansyacak etkiler iermektedir. Hanehalknn yeterince geliri olmamas ve bunun dourduu yoksulluk bu etkilerin banda gelir. Gn boyunca alp eve yorgun olarak gelen anne, kk ocuuyla ilgilenecek az bir enerjiye sahip olacaktr. Bu durum ise ocuk geliimi ve insan sermayesi birikimine ters bir etki olarak yansyacaktr (Malina, 1980; Horrell vd., 2001: 347). Tm bu bu skntl srelerin alabilmesi iin ocuk erken yalarda almaya balamak zorunluluuyla kar karya kalacaktr. almak zorunda kalan ocuk okulunu aksatacak ve insan sermeyesi birikimi olumsuz etkilenecektir (Horrell vd., 2001: 347).

34

alan ocuklarn salkl bir ocukluk dnemi geirme olaslklar tehdit altndadr. ocuklarn zgr olmalar, yeteneklerinin kefedilmesi ve onlar gerek kiilikleriyle anlayabilmemiz iin olmazsa olmaz bir kouldur. Oynamalar gereken zamanda almak bu nemli zaman ve zgrl kstlamak ve hatta onlarn elinden almak anlamna gelmektedir. Ayn zamanda ocuklar yaamn sert ve acmasz yzyle olmas gerekenden erken ve hazrlksz olarak karlatrmak bir zamanlama hatas yapmak anlamna gelecektir (Dorman, 2001: 7). Ebeveynlerin ocuklarnn almas ile ilgili kararlarnda bu durumlar hesaba katmalar nem arz eden bir konudur. 2.5.3. Konunun sosyolojik adan deerlendirilmesi alan ocuklarn eitim olanaklar bir tehdit altndadr: Youn ve ar i koullar ocuklar okullarna devam etmekten alkoyabilir ve okuldaki baar ve performanslarn drebilir. Bu durum hem kendileri hem de onlarn eitimleri sonucu yetimi bilgili bireyler olarak bulunmalarndan yarar salayacak toplum iin uzun vadede ok zararl sonular dourmaktadr (Dorman, 2001: 7). Bilin dzeyi dk bir toplumda ocuklarn istismar edilme riski de bulunabilir. verenler ocuklara muhtemelen dk cretler deme yanls olabilirler ve ocuklardan yapabileceklerinin de zerinde bir performans sergilemelerini isteyebilirler (Dorman, 2001: 7). Bu durum yasal dzenlemelerin ve nlemlerin kiisel karlar uruna inenmesi neticesinde meydana gelen sosyolojik bir problemdir ve bu ynyle btn bir topluma zarar dokunmakta olan bir meseledir. 2.5.4.Konunun gelimi ve gelimekte olan lkeler asndan deerlendirilmesi ocuk igcnn sonular yaklak otuz yldan beri sorgulanmakta ancak bulgular tarihsel, politik, sosyal ve ekonomik faktrlere bal olarak deikenlik gstermektedir (Phoumin, 2005; Phoumin, 2008: 27). UNICEFin 1999 ve 2000 yllarnda gelimekte olan 30 lkede yrtm olduu mlakatlar neticesinde ocuklarn sanayilerde almalarnn seyreklikle rastlanan bir durum olduu ortaya konulmutur. Mlakata katlan ocuklarn ok aznlkta kalan bir blm evlerinin dnda ve cretli olarak 35

almaktadr. Bununla birlikte ocuklarn ounluu kendi evlerinde, ebeveynlerine yardmc olmak suretiyle gnlk sradan ilerde veya ailelerine ait iyeri ya da iftliklerde altrlmaktadr (Edmonds, 2002: 1). Bu durum ise kayt altna alnamayan gizli bir igc varln ortaya koymaktadr. ocuk igcn nlemede ya da icne katlm geriletmek amacyla; yoksul hedef kitleye ynelik okula katlm oranlarn cesaretlendirici sbvansiyonlar uygulanmas bir politika arac olarak nerilebilir. Bu tedbirler, gelecek nesillerin insan sermayesi birikimlerini olumlu ynde etkileyecek ve yoksulluk dngsn krabilmi kuaklarn oalmasna sebebiyet verecektir (Psacharopoulos, 1997: 386). Yoksullua kar mcadelede en nemli faktrler okul ve iyeri eitimi zerinden insan sermayesi oluumudur (Becker, 1993; Phoumin, 2008: 26). Bir kez yoksulluk dngsne girilirse kuaklararas etkileimde bu olumsuzluk yeni kuaklara yanstlacaktr. Gelimekte olan lkeler bu sorun karsndaki tedbirlerini nceden almaldrlar. 3. nsan Sermayesi Yetersizliinin Dourduu Sonu: ocuk gc nsan sermayesi bir lkenin geliimi iin vazgeilemez unsurlarn banda gelmektedir. Gelimi lkelerde insana yaplan yatrmlar neticesinde asgari refah seviyesine ulalmtr. Bu lkelerde yoksulluk, tedbirleri sosyal politikalarla alnm ve ciddi bir toplumsal tehdit unsuru olmaktan karlmtr. Aileler eitim seviyeleri yksek ve bilinlidirler. Devlet halk zerindeki etkinlik ve grev bilincini baaryla yerine getirebilmektedir. Bunun yannda devlet, toplumu tehdit edebilecek olas problemler iin tedbirlerini nceden alabilmektedir. nsana yaplan yatrmlarn asgari refah dzeyini yakalayamam lkelerde yetersiz olduu bilinmektedir. Bu lkelerde ok ciddiye alnmas gereken ve gen nfusun kmaz haline gelen ocuk igc devletin nlemini almakta zorland ve bu almada da ele alnan bir problem olarak karmzda bulunmaktadr. Yoksulluk neticesinde meydana gelebilecek ocuk igcnn kuaklararas etkileimle dngsel bir karakteristie brnmesi gelimekte olan bir lke iin ciddi bir sorun tekil edebilir. Bu almada Trkiyede kent ve kr blgelerinde ocuk igcnn sebep olduu yoksuluk ksr dngsnn yaanma olasl sorgulanmaktadr. Byle bir 36

dngnn varl bir lkenin byme motoru saylabilecek olan insan sermayesi birikimlerini olumsuz etkileyerek azaltabilir. almadan beklenen, TKden salanan ocuk igc istihdam verileri ile genel tablonun sorgulamalar neticesinde llerek deerlendirilebilmesidir.

37

kinci Blm Trkiyede ocuk gc ve nsan Sermayesine Ait Yaklamlar 1.Trkiye'de ocuk gc ile lgili Kavramlar ve Yaplan statistik Aratrmalar Gelimekte olan lkeler arasnda yer alan Trkiyede ocuk igc nemini korumakta olan sosyoekonomik sorunlardan biridir. Bu sorun devam ettii srece Trkiye ve Trkiye gibi gelime yolunda olan lkeler insan sermayesi kayplarna maruz kalmaktadrlar. Kent ve kr ayrmna gre incelenmesi gerekli olan ocuk igc sorunu, sanayi ve tarm ekonomilerinin arlk kazand blgelere gre farkl karakteristiklere brnebilmektedir. Analize yn veren dier temel deerlendirme kriterleri ya, cinsiyet, ebeveynlerin eitim ve gelir dzeyleri gibi sosyo-kltrel faktrlerdir. ocuklarn sosyal ve entelektel geliimlerine olumsuz ynde etkisi bulunan ocuk igcnn gelimekte olan bir lke iin ekonomik maliyeti llebilir mi? Yoksulluun, hanehalk kararlarnn ya da devlet politikalarnn sebep olduu bu sorunun boyutu insan sermayesi kayplar asndan ne kadaryla aklanabilir? Bu gibi sorularn yantlanmas amacyla yaplan almann bu blmnde Trkiyedeki ocuk igc sorununu ortaya koymaya ve genel durumun istatistiksel verilerle yanstlarak nc blmdeki uygulamaya alt yap oluturmas amalanmaktadr. 1.1.ocuk gcyle lgili Kavramsal Boyut ve Tanmlamalar ocuk igcne bak as toplumdan topluma deikenlik gsterebilecei gibi ayn lke iinde blgesel farkllklara gre de ekillenebilmektedir. Geleneksel yaam iinde belirlenen kurallar ile modern yaam kurallar arasnda meydana gelen farkllklar ocua olan bak asn etkileyebilmektedir. Buna ilave olarak, lkelerin gelimilik dzeyleri yaam biimlerini dorudan etkileyen bir olgudur. Gelimilik dzeyi lkenin sahip olduu arlkl ekonomi ekli ile yakndan ilikilidir. Gelimi lkeler sanayi ekonomisinin younlukta olduu lkelerdir. Gelimekte olan ve az gelimi lkelerde ise tarm ekonomisi arlktadr. Tarm ve sanayi ekonomilerinin yaam biimlerini ekillendirmesi ocuun hanehalk iindeki konumunu ve dolaysyla ocua ait grev 38

ve sorumluluklar farkllatrabilmektedir. Trkiye kapsamnda incelenen ocuk igc sorunu sanayi ekonomisinin youn olduu kent ile tarm ekonomisinin youn olduu kr blgeleri ayrmnda aada tarihsel olarak ele alnmakta ve devamnda konuyla ilgili tanm ve kavramlara yer verimektedir. 1.1.1.Tarihe ve yaplan istatistik aratrmalar Gelimekte olan lkeler arasnda yer alan Trkiye iin son derece nemli bir konu olan ocuk igc; nfus, eitim, istihdam, gelir ve alma nedeni gibi kavramlarla ilikilidir. Buradan hareketle ocuk igc konusunda istatistiki verilerin elde edilebilmesi ve deerlendirilebilmesi amacyla 1994 ylnda IPECin erevesini belirledii programca ILO ile TK arasnda anlamaya varlan proje kapsamnca ilk kez ocuk igc anketi uygulanarak hayata geirilmitir. Bunu takip eden ikinci anket Ekim 1999 da ocuk iliinin zlenmesi ve statistiksel Bilgi Program (SIMPOC) erevesince uygulanmtr. 2006 ylnda ise, IPECin snrlarn izdii programca ILO ile TK yeni bir anlama imzalam bu anlama gerei olarak, nceki uygulamalara benzer ekliyle Hanehalk gc Anketi ile birlikte, Ekim, Kasm ve Aralk aylarn kapsayacak biimiyle hayata geirilmitir (TK, 2006: IX). TK yapm olduu temel alma olan ocuk gc (DE, 1994), Trkiyede alan ocuklar (DE, 1999) ve alan ocuklar (TK, 2006)dan hareketle Trkiyenin bu sosyal problemini IPEC emsiyesi altnda ve ILO ile bir anlama imzalayarak ocuklar ve yaadklar hanelere ait demografik ve sosyo -ekonomik zellikleri tespit etmitir. Buradan hareketle TK her yl periyodik olarak uygulanan Hanehalk gc Anketine ek olarak 6-14 ya arasndaki ocuklarn sosyo-ekonomik durumunu ortaya koyabilmek amacyla ocuk gc Anketi uygulamtr. ocuklarn alma hayatna ilave olarak okul durumlarna ilikin bilgileri de ortaya koyan bu anketler bu almada referans alnarak almaya ait veri ihtiyac buradan temin edilmektedir.

39

1.1.2.ocuk igc anketlerinde kullanlan temel kavramlar ve tanmlamalar Gelimekte olan lkelerde olduu gibi Trkiye iin de ocuk igc nem tayan bir konudur. stihdam ile dorudan ilintili olan bu konu; nfus, eitim, ekonomik gelime ve sosyal kalknma kavramlaryla da yakndan ilgilidir. Trkiyede 1994, 1999 ve 2006 yllarnda yaplm ocuk igc anketlerince kullanlan kavramlarn bu almada da kullanlma skl bulunanlar aada verilmektedir. Tanmlamalara gre; almayan: Referans dnemi iinde ekonomik bir faaliyette bulunmayan ve ev ilerinde de almayan fertler, tablolatrma aamasnda almayan bal altnda snflandrlmtr. ocuk: ocuk iiliini en kt ekilleri ve ocuk haklar ile ilgili uluslararas anlamalara gre, 18 yan altndaki tm bireyler ocuk olarak tanmlanmaktadr. Bu dorultuda, 6-17 ya arasndaki fertler ankette ocuk olarak tanmlanmtr. Ekonomik faaliyet: cret, kar veya ailenin kazanc iin (aile iletmelerinde cretsiz olarak alma da dhil olmak zere) yaplan tm ilerdir. Bu ilere, piyasaya ynelik olarak gerekletirilen veya gerekletirilmesine yardm edilen u tr faaliyetler de dhildir; ekilmeyen baz rnlerin doadan toplanmas, odun toplama veya kesme, avlanma, hayvanlar otlatma, st sama, tereya-peynir vb. imal etme, harman yapma, tahl tme, tavuklar besleme, yumurta toplama gibi tarmsal faaliyetler ile hanehalk ferdi olmayanlarn ar yklerini tama, arabalarn ykama vb. Ekonomik faaliyetlerde alanlar (istihdam edilenler): Referans haftas sresince herhangi bir gn en az 1 saat sresince cret, kar veya ailenin kazanc iin aile iletmelerinde cretsiz olarak alanlar ile ii olanlardan; eitli nedenlerle referans dneminde ilerin banda bulunamayan ancak ileri ile ilikileri devam eden kiileri kapsar. Hanehalk: Aralarnda akrabalk ba bulunsun ya da bulunmasn ayn konutta veya ayn konutun bir blmnde yaayan, ayn kazandan yemek yiyen, kazan ve

40

masraflarn ayrmayan, hanehalknn hizmet ve ynetimine katlan bir ya da birden ok kiinin oluturduu topluluktur. stihdam oran: stihdamn kurumsal olmayan alma andaki nfus iindeki orandr. 6-17 ya grubu iin, bu ya grubunda istihdam edilenlerin, yine bu ya grubundaki kurumsal olmayan sivil nfusa oran eklinde tanmlanmaktadr. Kurumsal olmayan sivil nfus: Okul, yurt otel, ocuk yuvas, huzurevi, zel nitelikteki hastane, hapishane, kla ya da orduevinde ikamet edenler dnda kalan nfustur. Kurumsal olmayan alma andaki nfus: Bu aratrma iin kurumsal olmayan sivil nfus ierisindeki 6-17 ya grubu nfustur. Okula devam edenler: 6-17 ya grubunda olup, herhangi bir rgn eitim programna (ilkretim veya lise ve dengi okul) devam eden ocuklar kapsar. Konu ile ilgili daha ayrntl tanmlamalar iin (bkz TK, 2006). 1.2.Yaplm ocuk gc Anketlerinin Genel Profili ve TK (2006) Anketi Trkiyede 1994, 1999 yllarnda iken DE, 2006 ylnda ise ismi deitirilen ve TK haline gelen kurumca yaplm ocuk igc anketlerince kapsanan ya gruplar ile kent ve kr ayrmna gre belirlenen rnek hacimler Tablo-2.1de belirtildii ekildedir. Tablo 2. 1 ocuk igc anketlerinde kapsanan ya grubu ve rnek hacmi

Kaynak: TK, 2006

41

TK tarafndan gerekletirilen anketin amac, Trkiyede ocuk igcne zg ulusal bir veri taban oluturarak alan ocuklarn hangi sektrlerde ve ne eit alma koullarnda altn, sosyal, demografik ve ekonomik adan ortaya koymaktr. Corafi kapsam olarak Trkiye genelindeki yerleim yerlerinden rnekler seilmitir. 20001 ve daha fazla nfusa sahip yerleim birimleri Kent, 20000 ve daha az nfusa sahip yerleim yerleri ise Kr olarak tanmlanmtr. Ankette kapsanan kiiler Trkiye Cumhuriyeti snrlar iinde yaayan tm hane halklar ve fert baznda dnldnde; bu hane halklarna mensup 6-17 ya grubundaki fertleri iermektedir. Okul, yurt, otel, ocuk yuvas, huzurevi, zel nitelikteki hastane ve hapishanede bulunanlar anket kapsam dnda braklmtr. Anketin rnekleme yntemi tesadf, iki aamal, tabakal, 8 alt rnekli kme rneklemesidir. rnekleme sonucu elde edilmi veri setinden kitleyi temsil eden deerlere ulaabilmek iin arlklandrma ilemi gerekletirilmitir. Anket sonular 2000 Genel Nfus Saym esas alnarak hesaplanan nfus projeksiyonlarna gre yeniden arlklandrlm verilere gre hazrlanmtr (TK, 2006). 2. Trkiyede ocuk gcndeki Mevcut Durum Ya grubu ve cinsiyete gre kurumsal olmayan sivil nfus ve istihdam verilerinin incelendii Tablo-2.2de Trkiye geneli ele alnmtr. 6-17 ya grubuna ait dalmda 1994den 2006 ya kadar nfusta bir art gzlenmekte iken ekonomik ilerde alanlar ya da istihdam edilenlerin saysnda bir azalma sz konusudur. stihdam oranlarna bakldnda, 1994de %15.2 olan oran 1999da %10.3e gerilemi ve 2006 ylnda %5.9a kadar dmtr. Bu durum Trkiyedeki alan ocuklarn istihdam oranlarndaki azalma trendinin bir gstergesidir. Bununla birlikte Trkiyede 2006 ylnda yalar 6-17 arasnda olan ve ocuk igcnde bulunan 958.000 ocuktan bahsetmek mmkndr. Bu say ocuk igc sorununun srmekte olduunun bir gstergesidir. Bu 958.000 ocuun 632.000 kadar erkek ve 326.000 kadar da kzdr. Cinsiyet ayrmna gre bakldnda Trkiyede yalar 6 -17 arasnda olan ve ocuk igcnde bulunan erkeklerin says kzlarn saysnn iki kat civarndadr.

42

Tablo 2. 2 Ya grubu ve cinsiyete gre kurumsal olmayan sivil nfus ve istihdam (Trkiye)
(Bin) Ekonomik ilerde alanlar (istihdam edilen) stihdam oran (%) Ekim Ekim Kasm Kasm Ekim Ekim Aralk Ekim Ekim Aralk 1994 1999 2006 1994 1999 2006 20.984 2.270 958 1.312 14.992 1.372 567 805 5.992 898 391 22.124 1.630 609 1.021 16.005 1.021 340 615 6.199 675 269 22.963 40.9 958 320 638 15.2 8.8 32.6 38.5 10.3 5.1 26.3 55.9 26.3 5.6 31.3 21.2 8.7 4.6 21.2 35.6 5.9 2.6 16.9 53.1 16.9 3.3 22.3 18.3 4.0 1.8 11.3

Ya grubu ve cinsiyet TRKYE Toplam 6-17 6-14 15-17 Erkek Toplam 6-17 6-14 15-17 Kz Toplam 6-17 6-14

Kurumsal olmayan sivil nfus Ekim Kasm Ekim Ekim Aralk 1994 1999 2006 59.736 14.968 10.945 4.023 29.846 7.628 5.584 2.044 29.890 7.340 5.361 65.422 15.822 11.939 3.883 32.671 8.022 6.054 1.968 32.751 7.800 5.885 72.958 16.264 12.478 3.786 36.379 8.192 6.286 1.906 36.579 8.072 6.192

17.011 58.7 638 207 425 5.952 326 113 213 32.6 10.2 39.4 23.3 12.2 7.3 25.6

15-17 1.979 1.915 1.880 507 406 Kaynak: TK, 2006, verilerine dayanlarak oluturulmutur.

Ya grubu ve cinsiyete gre kurumsal olmayan sivil nfus ve istihdamn incelenmekte olduu Tablo-2.3de Kentde yaayan hanehalk fertlerinin dalm grnmektedir. Yalar 6-17 arasnda olan, ekonomik ilerde alan ya da istihdam edilen 457.000 ocuun 337.000 kadar erkek, 120.000 kadar da kzdr.

43

Tablo 2. 3 Ya grubu ve cinsiyete gre kurumsal olmayan sivil nfus ve istihdam (Kent)

Ya grubu ve cinsiyet Kent Toplam 6-17 6-14 15-17 Erkek Toplam 6-17 6-14 15-17 Kz Toplam 6-17 6-14

Kurumsal olmayan sivil nfus Ekim Kasm Ekim Ekim Aralk 1994 1999 2006 32.978 7.858 5.761 2.097 16.573 4.021 2.917 1.104 16.405 3.837 2.844 38.188 9.011 6.730 2.281 19.152 4.586 3.386 1.200 19.036 4.425 3.344 45.769 9.901 7.502 2.399 23.062 5.099 3.831 1.268 22.707 4.802 3.671

(Bin) Ekonomik ilerde alanlar (istihdam edilen) stihdam oran (%) Ekim Ekim Kasm Kasm Ekim Ekim Aralk Ekim Ekim Aralk 1994 1999 2006 1994 1999 2006 9.516 609 185 424 7.883 478 141 337 1.633 131 44 10.778 478 109 369 8.806 362 81 281 1.972 116 28 13.474 33.6 457 116 341 7.8 3.2 20.2 32.0 5.3 1.6 16.2 52.3 7.9 2.4 23.4 11.7 2.6 0.8 8.1 33.2 4.6 1.5 14.2 52.0 6.6 2.2 19.9 14.1 2.5 0.8 7.9

10.635 55.5 337 85 252 2.839 120 31 89 11.9 4.8 30.5 11.5 3.4 1.5 8.8

15-17 993 1.081 1.131 87 88 Kaynak: TK, 2006, verilerine dayanlarak oluturulmutur.

Ya grubu ve cinsiyete gre kurumsal olmayan sivil nfus ve istihdamn incelenmekte olduu Tablo-2.4de Krda yaayan hanehalk fertlerinin dalm grnmektedir. Yalar 6-17 arasnda olan, ekonomik ilerde alan ya da istihdam edilen 501.000 ferdin 295.000 kadar erkek, 206.000 kadar da kzdr. Krdaki alan kzlarn orannn Kente gre ykseklii dikkati ekmektedir.

44

Tablo 2. 4 Ya grubu ve cinsiyete gre kurumsal olmayan sivil nfus ve istihdam (Kr)
(Bin) Ekonomik ilerde alanlar (istihdam edilen) stihdam oran (%) Ekim Ekim Kasm Kasm Ekim Ekim Aralk Ekim Ekim Aralk 1994 1999 2006 1994 1999 2006 11.468 1.658 772 886 7.109 893 426 467 4.359 765 346 11.337 1.152 500 652 7.199 593 259 324 4.138 559 241 9.491 501 205 297 6.375 295 123 173 3.116 206 82 124 50.1 23.3 14.9 46.0 62.7 24.8 16.0 49.7 37.7 21.8 13.7 42.5 47.6 16.9 9.6 40.7 61.0 17.3 9.7 43.5 34.4 16.6 9.5 38.1 39.8 7.9 4.1 21.4 55.0 9.6 5.0 27.1 25.4 6.3 3.3 16.6

Ya grubu ve cinsiyet Kr Toplam 6-17 6-14 15-17 Erkek Toplam 6-17 6-14 15-17 Kz Toplam 6-17 6-14

Kurumsal olmayan sivil nfus Ekim Kasm Ekim Ekim Aralk 1994 1999 2006 26.758 7.110 5.184 1.926 13.273 3.607 2.667 940 13.485 3.503 2.517 27.235 6.811 5.209 1.602 13.519 3.436 2.668 768 13.716 3.375 2.541 27.190 6.363 4.976 1.387 13.319 3.094 2.456 638 13.871 3.269 2.520

15-17 986 834 749 419 318 Kaynak: TK, 2006, verilerine dayanlarak oluturulmutur.

2.1.Trkiye'de ocuk gcnn Genel Grnm ve Deerlendirilmesi Trkiyede ocuk igcndeki genel grnm deerlendirilirken bu almann uygulama blmndeki teorik ereveye uygun kriterler esas alnmtr. Trkiyede ocuk igc nemli bir sorun olma zelliini korumaktadr. Karar verme mekanizmalarnn belirleyicileri olan hanehalk reisleri bu sorunun meydana gelmesini ya da zlebilmesini adna salayc hanehalk en nemli aktrlerdir. kararlarna Mevcut eden durumun etmenler deerlendirilmesi etki

reislerinin

dorultusunda srasyla nfus, eitim, istihdam, gelir ve alma nedeni gibi fakt rler aada ele alnmaktadr.

45

2.2.Nfus Asndan Deerlendirme Cinsiyet ve yerleim yerine gre kurumsal olmayan nfus yllar itibar ile incelendii Tablo-2.5de 6-17 ya arasndaki nfusun deerleri ve toplam nfus iindeki oranlar yer almaktadr. 2006 ylanda Trkiyede kurumsal olmayan nfus 72.958.000 kii iken bu saynn %22.3ne karlk gelen 16.264.000 kii 6-17 yalar arasnda yer almaktadr. Trkiye btnnde dnldnde 1994 ylndan 2006 ylna gelindike 617 ya nfusunun oald grlmekle birlikte oransal anlamda bir azalma gze arpmaktadr. Bu oransal azalma kent ve krda ayr ayr olarak gzlenmektedir. Ancak kentteki 6-17 ya nfusu art eilimi gstermekte iken krdaki durum azal eklindedir (TK, 2006: 9). Tablo 2. 5 Cinsiyet ve yerleim yerine gre kurumsal olmayan sivil nfus
(Bin) Kurumsal olmayan sivil nfus Ekim Kasm Ekim Ekim Aralk 1994 1999 2006 59.736 29.846 29.890 32.978 16.573 16.405 26.758 13.273 65.422 32.671 32.751 38.188 19.152 19.036 27.235 13.519 72.958 36.379 36.579 45.769 23.062 22.707 27.190 13.319 13.871 6-17 ya nfus Ekim Kasm Aralk 2006 Oran (%) Ekim Kasm Aralk 2006 22.3 22.5 22.1 21.6 22.1 21.1 23.4 23.2 23.6

Yerleim yeri ve cinsiyet Trkiye Toplam Erkek Kz Kent Toplam Erkek Kz Kr Toplam Erkek

Ekim 1994 14.968 7.628 7.340 7.858 4.021 3.837 7.110 3.607 3.503

Ekim 1999 15.822 8.022 7.800 9.011 4.586 4.425 6.811 3.436 3.375

Ekim 1994

Ekim 1999 24.2 24.6 23.8 23.6 23.9 23.2 25.0 25.4 24.6

16.264 25.1 8.192 8.072 9.901 5.099 4.802 6.363 3.094 3.269 25.6 24.6 23.8 24.3 23.4 26.6 27.2 26.0

Kz 13.485 13.716 Kaynak: TK, 2006

2.3.Eitim Asndan Deerlendirme TK (2006)da yaplm aratrma sonularna gre; ekil-2.1de ifade edildii gibi 617 ya grubunda yer alan 16.264.000 ocuun 13.772 000 tanesi okula devam etmektedir. Okula devam etme oran %84.7dir. 2.492.000 okula devam etmeyen ocuk bulunmaktadr. Oransal olarak okula devam etmeyen ocuklarn oran %15.3 tr. Bu 46

almann nc blmnde uygulamada yer alacak olmas nedeniyle okula devam eden ve etmeyen ocuklar iinde alanlar ve almayanlar snflandrlmasna gidilmitir. Okula devam ettii halde alan ocuk says 6.198.000 ile %38.1e ulamakta iken, okula devam ettii halde almayan ocuk says 7.574.000 ile %46.6 civarndadr. Okula devam etmedii halde alan ocuk says 1.762.000 ile %10.8 iken, okula devam etmedii halde almayan ocuk says 730.000 ile %4.5 oranndadr. Okula devam ettii halde alan ocuklardan 302. 000 kadar %1.9luk bir oran ile ekonomik ilerde almaktayken, 5.896.000 kadar %36.3lk bir oran ile ev ilerinde almaktadr. Okula devam etmedii halde alan ocuklardan 656. 000 kadar %4.0lk bir oran ile ekonomik ilerde almaktayken, 1.106.000 kadar %6.8lik bir oran ile ev ilerinde almaktadr. ekil-2.1de dikkati eken bir nokta okula devam etmedii halde ekonomik ilerde alan ocuk saysnn okula devam ettii halde ekonomik ilerde alan ocuk saysndan yaklak 2 kat fazla olduudur. Benzer ekilde okula devam etmedii halde ev ilerinde alan ocuk says okula devam ettii halde ev ilerinde alan ocuk sayssndan yaklak 6 kat fazladr. Bu oranlar almann okula devamn nnde bir engel olabileceinin gstergeleri olarak ifade edilebilir.

47

6-17 ya grubu ocuk says 16264, %100

Okula eden %84.7

devam 13772,

Okula devam etmeyen 2492, %15.3

alan 6.198, %38.1

almayan 7.574, %46.6

alan 1.762, %10.8

almayan 730, %4.5

Ekonomik lerde alan 302, %1.9

Ev lerinde alan 5.896, %36.3

Ekonomik lerde alan 656, %4.0

Ev lerinde alan 1.106, %6.8

ekil 2. 1 6-17 ya grubu ocuklarn okula devam ve alma durumuna gre dalm (bin)
Kaynak: TK, 2006

TKin yapm olduu hanehalk igc anketleri neticesinde Trkiyede 6-17 ya grubunda eitime devam etme oranlarnda artlar gzlenmektedir. Bu artlarda 1997 ylanda zorunlu eitime geilmesinin pay byktr. Eitime devam oranlar krsal ve kentsel blgelerde artmakla birlikte bu art krsal blgelerde kentsel blgelere gre daha fazla oranda gereklemitir. 1994den 2006 ylna kadar geen srete, krsal blgelerdeki art 12.1 puan iken, kentsel blgelerdeki art 5.8 puan dzeyinde gereklemitir.

48

Tablo 2. 6 Cinsiyet ve yerleim yerine gre okula devam etme oranlar

(Bin) ocuk says Yerleim yeri ve cinsiyet Trkiye Toplam Erkek Kz Kent Toplam Erkek Kz Kr Toplam Erkek 7.110 3.607 6.812 3.436 6.364 3.095 3.269 4.879 2.728 2.152 5.087 2.779 2.308 5.136 2.661 2.475 68.6 75.6 61.4 74.7 80.9 68.4 80.7 86.0 75.7 7.858 4.021 3.837 9.010 4.585 4.425 9.902 5.100 4.802 6.400 3.392 3.008 7.438 3.906 3.531 8.636 4.504 4.132 81.4 84.4 78.4 82.6 85.2 79.8 87.2 88.3 86.0 14.968 7.628 7.340 15.821 8.021 7.800 16.264 8.192 8.071 11.279 6.120 5.159 12.526 6.686 5.839 13.772 75.4 7.165 6.607 80.2 70.3 79.2 83.4 74.9 84.7 87.5 81.9 Ekim Kasm Aralk 2006 Okula devam eden Ekim Kasm Aralk 2006 Oran (%) Ekim Kasm Aralk 2006

Ekim 1994

Ekim 1999

Ekim 1994

Ekim 1999

Ekim 1994

Ekim 1999

Kz 3.503 3.375 Kaynak: TK, 2006

Cinsiyet ayrmna gre Tablo-2.6da belirtildii zere yaplan gzlemler sonucunda kz ocuklarn okula devam etme oranlarnn tm dnemlerde erkek ocuklara kyasla dk olmas ile birlikte zamana bal olarak oranlarda meydana gelen art, gerek kentsel ve gerekse krsal yerlerde erkek ocuklara gre ok daha yksektir. 2006 yl baz alndnda kentsel blgelerde kz ve erkek ocuklarn okula devam oranlar %88.3 ve %86 gibi birbirine olduka yakn oranlar olmakla birlikte, krsal blgelerde bu durum erkekler lehine %10.3lk bir fark ile bozulmaktadr. 2.4.stihdam Asndan Deerlendirme Trkiyedeki ocuk igcndeki mevcut durum istihdam ynyle TK (2006) alan ocuklar Anketine gre deerlendirildiinde, Tablo-2.2de de belirtildii zere, 6-17 ya grubuna ait 16.264.000 ocuun 958.000 kadarnn ekonomik bir ite alt grlmektedir. stihdam oran olarak bakldnda ocuklarn %5.9u ekonomik bir ite istihdam edilmektedir. Bu ocuklarn 457.000 kadar kentsel blgelerde, 502.000 kadar ise krsal blgelerde yaamaktadr. Oransal olarak ifade edildiinde Trkiyede 6-17 ya grubunda istihdam edilen ocuklarn %47.7sinin kentsel, %52.4nn ise krsal 49

blgelerde yaad sylenebilir. Ekonomik ilerde alan ocuklarn %66s erkeklerden ve %34 kzlardan meydana gelmektedir. 2.5.Gelir Asndan Deerlendirme TK (2006) alan ocuklar Anketince elde edilmi sonulara gre; ekonomik ilerde alan ocuklardan 538.000 kadar cretli, yevmiyeli, kendi hesabna veya iveren olarak gelir elde etmektedir. Bununla birlikte bu ocuklarn %68i erkektir. %68.9u kentsel yerlerde yaamaktadr. %80i asgari cret seviyesinin altnda gelir elde etmektedir. Elde etmi olduklar net ortalama aylk gelir 234 TLdir. Erkek ocuklarn net aylk geliri 230 TL iken kz ocuklar 244 TLlik net aylk gelir elde etmektedirler. Kentsel blgelerde elde edilen net aylk gelir 241 TL iken krsal yerlerde 219 TL net aylk gelir elde edilmektedir. 2.6. alma Nedeni Asndan Deerlendirme TK (2006) ocuk igc anketi sonular incelendiinde ocuklarn alma nedenlerinin detaylarna inildii grlr. Ayrca bu anketde okula devam etme ile etmeme gibi nemli bir faktrn alma nedenine etkisinin olabilecei de dnlmtr. Tablo-2.7de de belirtildii gibi; 6-17 ya grubunda bulunan ocuklarn alma nedenleri arasnda en nemlisi hanehalk gelirine katkda bulunmak olarak tespit edilmitir. Oransal olarak, alan ocuklarn %51.1i bu etkinin nemini belirtmilerdir. kinci nemli neden; i renmek, meslek sahibi olmak olarak dikkati ekmektedir. alan ocuklarn %17.4 i renmek ve meslek sahibi olmak amacyla almakta olduunu belirtmilerdir. nc srada %12.9luk bir tercih oran ile hanehalknn ekonomik faaliyetine yardmc olmak yer almaktadr. Drdnc srada %10.8lik bir tercih oran ile ailenin istei nedeniyle alld belirtilmitir. Beinci srada ise %4.7lik bir tercih oran ile kendi ihtiyalarn karlamak seenei yer almaktadr. Yaplan ocuk igc anketi kent ve kr ayrmn kapsad gibi 6-17 ya grubundaki ocuklar 6-14 ve 15-17lik iki ya grubu halinde inceleyebilme imknn da salamaktadr. Kentsel ve krsal blgelerde hanehalk gelirine katkda bulunmak alan ocuklarn en nemli alma nedenleri olarak belirmektedir. Fakat kentsel 50

blgelerde alma nedeni olarak ikinci srada i renmek, meslek sahibi olmak gelirken, krsal blgelerde ikinci srada hanehalknn ekonomik faaliyetine yardmc olmak gelmektedir. Ya gruplarna gre yaplm anket sonularna gre; hanehalk gelirine katkda bulunma 6-14 ve 15-17 ya grubu ocuklar iin ilk srada yer almaktadr. Dier taraftan hanehalknn ekonomik faaliyetine yardmc olmak ve aile istei nedeniyle alan ocuklarn orannn 6-14 ya grubundaki ocuklar iin daha yksek olmas nemli bir husus olarak dikkati ekmektedir. 15-17 ya grubundaki ocuklar iin ise i renmek, meslek sahibi olmak ile kendi ihtiyalarn karlamak nedeniyle almann oran daha yksektir. Tablo 2. 7 alma nedenine gre ekonomik faaliyetlerde alan ocuklar
(%) alma nedeni Hanehalknn Hanehalk ekonomik Yerleim gelirine faaliyetine renmek, yeri ve katkda yardmc meslek Ailenin ya grubu bulunmak olmak sahibi olmak istei Trkiye Toplam 6-14 15-17 Kent 6-14 15-17 Kr 6-14 51.1 46.3 53.4 52.1 50.9 52.5 50.3 43.6 12.9 18.8 10.0 8.5 14.7 6.7 17.0 21.1 14.1 17.4 12.8 19.7 24.3 19.0 26.1 11.2 9.3 12.5 10.8 16.6 7.8 4.2 8.6 2.6 16.8 21.1 13.5 4.7 1.9 6.1 7.4 4.3 8.2 2.2 0.5 3.4 3.0 3.8 2.8 3.5 2.6 3.8 2.8 4.4 1.7

Kendi ihtiyalarn karlamak

Dier

15-17 54.9 Kaynak: TK, 2006

Anketin detaya inen ve bu almann da hipotezini etkileyen bir ynyle 6-17 ya grubundaki ocuklarn okula devam edip etmemelerine gre alma nedenleri sorgulandnda; ekil-2.2de de belirtildii zere okula devam ettii halde alan ocuklarn %31.1inin hanehalk gelirine katkda bulunmak iin alt, buna karlk okula devam etmeyen ocuklar arasnda bu orann %60.2ye ykseldii grlmektedir. Hanehalknn ekonomik faaliyetine yardmc olmak amacyla alan ve ayn zamanda okula devam eden ocuklarn oran %20.9 iken, okula devam etmeyen ocuklarn oran 51

%9.5dir. Okula devam eden ocuklarda i renmek, meslek sahibi olmak amacyla alan ocuklarn oran %24.2 iken okula devam etmeyen ocuklarda bu oran %14.5dir.

ekil 2. 2 alma nedenine gre okula devam eden ve etmeyen ocuklar

Kaynak: TK, 2006

3.Trkiye'deki ocuk gcnn Analizi Bu blmde, Trkiyede ocuk igcndeki mevcut durum TK (2006) ocuk igc anketince elde edilmi istatistiki verilerle gzden geirilecektir. Ya grubu, cinsiyet, kent ve kr ayrmnda incelenmi istatistiki verilerde nfus, istihdam, okula devam etme ve etmeme, alma nedeni, ekonomik faaliyet kolu, iteki durum, yaplan i, fiili alma sresi, aylk gelir grubu, iyeri durumu, hanehalk bykl ve eitim durumlar gibi faktrlerin ocuk igcn nasl etkiledii ifade edilmeye allacaktr. Aada yer alan Tablo-2.8e gre; Trkiyede 2006 ylnda kurumsal olmayan sivil nfusta 72.958.000 fert bulunmaktadr. stihdam edilen 22.963.000 fert ile istihdam oran %35.6dr. Kent blgesinde yaayan toplam 45.769. 000inin %35.6sna denk gelen 13.474.000 fert istihdam edilmektedir. Kr blgesinde yaayan toplam 27.190.000inin %39.8ine denk gelen 9.491.000 fert istihdam edilmektedir.

52

ocuklar asndan bakldnda Trkiyede kurumsal olmayan sivil nfus iinde ya grubu 6-17 olan 16.264.000 ocuk bulunmaktadr. Bu ocuklarn 958.000i istihdam edilmi olup istihdam oran %5.9dur. Kent blgesinde kurumsal olmayan sivil nfusa gre yaayan ocuk says 9.901.000 olup bunlarn 457.000 kadar %4.6lk bir istihdam oran ile istihdam edilmitir. Kr blgesinde yaayan ocuk says 6.363.000 olup bunlarn 502.000 kadar %7.9luk bir istihdam oran ile istihdam edilmitir. Durumun cinsiyet asndan deerlendirilmesi de Tablo-2.8de yer almaktadr. Buradan hareketle kurumsal olmayan sivil nfus verilerine gre Trkiyede 36.379.000 erkek nfus bulunmaktadr. Bu nfusun 17.011.000 kadar istihdam edilmitir. stihdam oran %53.1 kadardr. Bu nfusun 23.062.000 kadar kent blgesinde yaamakta ve kent blgesinde yaayanlarn 10.635.000i %52lik bir oranla istihdam edilmektedir. Kr blgesinde yaayan erkek nfus ise 13.319.000 kadardr. Bu nfusun %55lik bir oranla 6.375.000 kadar istihdam edilmektedir. Cinsiyet snflandrlmasna gidilerek erkek ocuklar asndan bakldnda ise kurumsal olmayan sivil nfus iinde ya grubu 6-17 olan 8.192.000 erkek ocuk bulunmaktadr. Bu ocuklarn 632.000 kadar istihdam edilmi olup, istihdam oran %7.7dir. Kent blgesinde kurumsal olmayan sivil nfusa gre yaayan erkek ocuk says 5.099.000 olup bunlarn 337.000 kadar %6.6lk bir istihdam oran ile istihdam edilmitir. Kr blgesinde yaayan erkek ocuk says 3.094.000 olup bunlarn 296.000 kadar %9.6lk bir istihdam oran ile istihdam edilmitir. Kz ocuklar asnda bakldnda ise kurumsal olmayan sivil nfus iinde ya grubu 6 17 olan 8.072.000 kz ocuk bulunmaktadr. Bu ocuklarn 326.000 kadar istihdam edilmi olup, istihdam oran %4dr. Kent blgesinde kurumsal olmayan sivil nfusa gre yaayan kadn ocuk says 4.802.000 olup bunlarn 120.000 kadar %2.5lik bir istihdam oran ile istihdam edilmitir. Kr blgesinde yaayan kz ocuk says 3.269. 000 olup bunlarn 206.000 kadar %6.3lk bir istihdam oran ile istihdam edilmitir.

53

Tablo 2. 8 Ya grubu ve cinsiyete gre kurumsal olmayan sivil nfus ve istihdam

(Bin) Trkiye Kent Kr Ya grubu Kurumsal Kurumsal Kurumsal ve olmayan stihdam olmayan stihdam olmayan stihdam cinsiyet sivil nfus stihdam oran sivil nfus stihdam oran sivil nfus stihdam oran Toplam 72.958 6-17 Erkek 6-17 Kz 16.264 36.379 8.192 36.579 22.963 958 17.011 632 5.952 35.6 5.9 53.1 7.7 18.3 45.769 9.901 23.062 5.099 22.707 13.474 457 10.635 337 2.839 33.2 4.6 52.0 6.6 14.1 2.5 27.190 6.363 13.319 3.094 13.871 3.269 9.491 502 6.375 296 3.116 206 39.8 7.9 55.0 9.6 25.4 6.3

6-17 8.072 326 4.0 4.802 120 Kaynak: TK, 2006, verilerine dayanlarak oluturulmutur.

3.1. Ya Grubu, Cinsiyet ve yeri Durumuna Gre ocuk gc alma ile ilgili bu ksmda ocuk igcnn Trkiyedeki analizine ynelik olarak Tablo-2.9dan Tablo-2.12ye kadar olan tablolarda ifade edilmeye allan ve srasyla ya grubu ve cinsiyet ile cinsiyet ve i durumu balkl tablolarn deerlendirilmesine yer verilmektedir. 3.1.1. Ya grubu ve cinsiyete gre ocuk igc Trkiye geneline ve kent-kr ayrmna gre ya grubu, cinsiyet, okula devam etme ve alma durumuna gre incelenen ocuklar Tablo-2.9da belirtildii ekliyle yer almaktadr. Trkiye geneline bakldnda, yalar 6-17 arasnda olan 16.264.000 ocuun 13.772.000 kadar okula devam etmektedir. Bu ocuklardan 6.198.000 kadar almaktadr. 302.000 ocuk ekonomik faaliyetlerde almakta iken, 5.896.000 ocuk ev ilerinde almaktadr. Okula devam ettii halde almayan 7.574.000 ocuk bulunmaktadr. Okula devam etmeyen ocuk says 2.492.000 kadardr. Bu ocuklarn 1.762.000 kadar almaktadr. 656.000 ocuk ekonomik faaliyetlerde almakta iken, 1.106.000 ocuk ev ilerinde almaktadr. Okula devam etmeyen ve almayan ocuk says 730.000 kadardr. Trkiye genelindeki erkek ocuklar incelendiinde, yalar 6-17 arasnda olan 8.192. 000 ocuun 7.165.000 kadar okula devam etmektedir. Bu ocuklardan 2.749.000 54

kadar almaktadr. 220.000 ocuk ekonomik faaliyetlerde almakta iken, 2.529.000 ocuk ev ilerinde almaktadr. Okula devam ettii halde almayan 4.417.000 ocuk bulunmaktadr. Okula devam etmeyen ocuk says 1.028.000 kadardr. Bu ocuklarn 598.000 kadar almaktadr. 413.000 ocuk ekonomik faaliyetlerde almakta iken, 185.000 ocuk ev ilerinde almaktadr. Okula devam etmeyen ve almayan ocuk says 430.000 kadardr. Trkiye genelindeki kz ocuklar incelendiinde, yalar 6-17 arasnda olan 8.072.000 ocuun 6.607.000 kadar okula devam etmektedir. Bu ocuklardan 3.449.000 kadar almaktadr. 82.000 kz ocuk ekonomik faaliyetlerde almakta iken, 3.367.000 kz ocuk ev ilerinde almaktadr. Okula devam ettii halde almayan 3.157.000 kz ocuk bulunmaktadr. Okula devam etmeyen kz ocuk says 1.465.000 kadardr. Bu ocuklarn 1.165.000 kadar almaktadr. 244.000 kz ocuk ekonomik faaliyetlerde almakta iken, 921.000 kz ocuk ev ilerinde almaktadr. Okula devam etmeyen ve almayan kz ocuk says 300.000 kadardr. Kentsel blgelere gre toplamdaki verilere bakldnda, 9.901.000 ocuun 8.636.000 kadar okula devam etmektedir. Bu ocuklardan 4.125.000 kadar almaktadr. 129.000 ocuk ekonomik faaliyetlerde almakta iken, 3.996.000 ocuk ev ilerinde almaktadr. Okula devam ettii halde almayan 4.510.000 ocuk bulunmaktadr. Okula devam etmeyen ocuk says 1.265.000 kadardr. Bu ocuklarn 854.000 kadar almaktadr. 327.000 ocuk ekonomik faaliyetlerde almakta iken, 527.000 ocuk ev ilerinde almaktadr. Okula devam etmeyen ve almayan ocuk says 411.000 kadardr. Kentsel blgelerdeki erkek ocuklar incelendiinde, 5.099.000 ocuun 4.504.000 kadar okula devam etmektedir. Bu ocuklardan 1.875.000 kadar almaktadr. 103.000 erkek ocuk ekonomik faaliyetlerde almakta iken, 1.772.000 erkek ocuk ev ilerinde almaktadr. Okula devam ettii halde almayan 2.629.000 erkek ocuk bulunmaktadr. Okula devam etmeyen erkek ocuk says 595.000 kadardr. Bu ocuklarn 348.000 kadar almaktadr. 234.000 erkek ocuk ekonomik faaliyetlerde

55

almakta iken, 114.000 erkek ocuk ev ilerinde almaktadr. Kentsel blgelerde okula devam etmeyen ve almayan erkek ocuk says 247.000 kadardr. Kentsel blgelerdeki kz ocuklar incelendiinde, 4.802.000 kz ocuun 4.132.000 kadar okula devam etmektedir. Bu ocuklardan 2.250.000 kadar almaktadr. 26.000 kz ocuk ekonomik faaliyetlerde almakta iken, 2.224.000 kz ocuk ev ilerinde almaktadr. Okula devam ettii halde almayan 1.882.000 kz ocuk bulunmaktadr. Okula devam etmeyen kz ocuk says 670.000 kadardr. Bu ocuklarn 506.000 kadar almaktadr. 94.000 kz ocuk ekonomik faaliyetlerde almakta iken, 412.000 kz ocuk ev ilerinde almaktadr. Kentsel blgelerde okula devam etmeyen ve almayan kz ocuk says 164.000 kadardr. Krsal blgelere gre toplamdaki verilere bakldnda, 6.363.000 ocuun 5.136.000 kadar okula devam etmektedir. Bu ocuklardan 2.072.000 kadar almaktadr. 172.000 ocuk ekonomik faaliyetlerde almakta iken, 1.900.000 ocuk ev ilerinde almaktadr. Okula devam ettii halde almayan 3.064.000 ocuk bulunmaktadr. Okula devam etmeyen ocuk says 1.227.000 kadardr. Bu ocuklarn 909.000 kadar almaktadr. 329.000 ocuk ekonomik faaliyetlerde almakta iken, 580.000 ocuk ev ilerinde almaktadr. Krsal blgelerde okula devam etmeyen ve almayan ocuk says 318.000 kadardr. Krsal blgelerdeki erkek ocuklar incelendiinde, 3.093.000 erkek ocuun 2.661.000 kadar okula devam etmektedir. Bu ocuklardan 873.000 kadar almaktadr. 116.000 erkek ocuk ekonomik faaliyetlerde almakta iken, 757.000 erkek ocuk ev ilerinde almaktadr. Okula devam ettii halde almayan 1.788.000 erkek ocuk bulunmaktadr. Okula devam etmeyen erkek ocuk says 432.000 kadardr. Bu ocuklarn 250.000 kadar almaktadr. 179.000 erkek ocuk ekonomik faaliyetlerde almakta iken, 71.000 erkek ocuk ev ilerinde almaktadr. Krsal blgelerde okula devam etmeyen ve almayan erkek ocuk says 182.000 kadardr.

56

Krsal blgelerdeki kz ocuklar incelendiinde, 3.270.000 kz ocuun 2.475.000 kadar okula devam etmektedir. Bu ocuklardan 1.199.000 kadar almaktadr. 56.000 kz ocuk ekonomik faaliyetlerde almakta iken, 1.143.000 kz ocuk ev ilerinde almaktadr. Okula devam ettii halde almayan 1.276.000 kz ocuk bulunmaktadr. Okula devam etmeyen kz ocuk says 794.000 kadardr. Bu ocuklarn 658.000 kadar almaktadr. 150.000 ocuk ekonomik faaliyetlerde almakta iken, 509.000 kz ocuk ev ilerinde almaktadr. Krsal blgelerde okula devam etmeyen ve almayan kz ocuk says 136.000 kadardr. Tablo 2. 9 Ya grubu, cinsiyet, okula devam etme ve alma durumuna gre ocuklar
(Bin) Okula devam eden alan Ya grubu ve cinsiyet Ekonomik faaliEv yetler- ile- al- Topde rinde mayan lam Okula devam etmeyen alan Ekonomik faaliEv yetler- ile- alde rinde mayan

ocuk says

TopLam

Toplam

Toplam

Trkiye Toplam 16.264 Erkek Kz Kent Toplam Erkek Kz Kr Toplam Erkek 8.192 8.072

13.772 7.165 6.607

6.198 2.749 3.449

302 220 82

5.896 2.529 3.367

7.574 4.417 3.157

2.492 1.028 1.465

1.762 598 1.165

656 413 244

1.106 730 185 921 430 300

9.901 5.099 4.802

8.636 4.504 4.132

4.125 1.875 2.250

129 103 26

3.996 1.772 2.224

4.510 2.629 1.882

1.265 595 670

854 348 506

327 234 94

527 114 412

411 247 164

6.363 3.093

5.136 2.661

2.072 873

172 116

1.900 757

3.064 1.227 1.788 432

909 250 658

329 179 150

580 71 509

318 182 136

Kz 3.270 2.475 1.199 56 1.143 1.276 794 Kaynak: TK, 2006, verilerine dayanlarak oluturulmutur.

Trkiye genelinde ve kent kr ayrmna gre ya grubu, cinsiyet ve alma nedenine gre ekonomik faaliyetlerde alan ocuklarn dalm Tablo-2.10da yer almaktadr. Trkiye toplamna bakldnda yalar 6-17 arasnda deien 958.000 ocuun 490.000i hanehalk gelirine katkda bulunmak, 124.000i hanehalknn ekonomik faaliyetine yardmc olmak, 167.000i i renmek ve meslek sahibi olmak, 103.000i 57

ailenin istei dorultusunda ve 45.000i kendi ihtiyalarn karlamak iin almaktadr. Trkiye genelindeki erkek ocuklara bakldnda, 632.000 ocuun 309.000i hanehalk gelirine katkda bulunmak, 78.000i hanehalknn ekonomik faaliyetine yardmc olmak, 143.000i i renmek ve meslek sahibi olmak, 54.000i ailenin istei dorultusunda ve 31.000i kendi ihtiyalarn karlamak iin almaktadr. Trkiye genelindeki kz ocuklara bakldnda, 326.000 ocuun 181.000i hanehalk gelirine katkda bulunmak, 46.000i hanehalknn ekonomik faaliyetine yardmc olmak, 24.000i i renmek ve meslek sahibi olmak, 49.000i ailenin istei dorultusunda ve 14.000i kendi ihtiyalarn karlamak iin almaktadr. Kentsel blgelerdeki toplama bakldnda, 457.000 ocuun 238.000i hanehalk gelirine katkda bulunmak, 39.000i hanehalknn ekonomik faaliyetine yardmc olmak, 111.000i i renmek ve meslek sahibi olmak, 19.000i ailenin istei dorultusunda ve 34.000i kendi ihtiyalarn karlamak iin almaktadr. Kentsel blgelerdeki erkek ocuklara bakldnda, 337.000 ocuun 164.000i hanehalk gelirine katkda bulunmak, 30.000i hanehalknn ekonomik faaliyetine yardmc olmak, 97.000i i renmek ve meslek sahibi olmak, 11.000i ailenin istei dorultusunda ve 24.000i kendi ihtiyalarn karlamak iin almaktadr. Kentsel blgelerdeki kz ocuklara bakldnda, 120.000 ocuun 74.000i hanehalk gelirine katkda bulunmak, 9.000i hanehalknn ekonomik faaliyetine yardmc olmak, 14.000i i renmek ve meslek sahibi olmak, 9.000i ailenin istei dorultusunda ve 10.000i kendi ihtiyalarn karlamak iin almaktadr. Krsal blgelerdeki toplama bakldnda 501.000 ocuun 252.000i hanehalk gelirine katkda bulunmak, 85.000i hanehalknn ekonomik faaliyetine yardmc olmak, 56.000i i renmek ve meslek sahibi olmak, 84.000i ailenin istei dorultusunda ve 11.000i kendi ihtiyalarn karlamak iin almaktadr. Krsal blgelerdeki erkek ocuklara bakldnda, 295.000 ocuun 145.000i hanehalk gelirine katkda bulunmak, 48.000i hanehalknn ekonomik faaliyetine yardmc olmak, 46.000i i renmek ve meslek sahibi olmak, 44.000i ailenin istei dorultusunda ve 7.000i kendi ihtiyalarn karlamak iin almaktadr. Krsal blgelerdeki kz ocuklara 58

bakldnda, 206.000 ocuun 107.000i hanehalk gelirine katkda bulunmak, 37.000i hanehalknn ekonomik faaliyetine yardmc olmak, 10.000i i renmek ve meslek sahibi olmak, 40.000i ailenin istei dorultusunda ve 5.000i kendi ihtiyalarn karlamak iin almaktadr. Tablo 2. 10 Ya grubu, cinsiyet ve alma nedenine gre ekonomik faaliyetlerde alan ocuklar
(Bin) alma nedeni Ya grubu ve cinsiyet Hanehalk gelirine katkda bulunmak Hanehalknn ekonomik faaliyetine yardmc olmak renmek, meslek sahibi olmak

Toplam

Ailenin istei

Kendi ihtiyalarn karlamak

Dier

Trkiye Toplam 958 Erkek Kz Kent Toplam Erkek Kz Kr Toplam Erkek 632 326

490 309 181

124 78 46

167 143 24

103 54 49

45 31 14

29 17 12

457 337 120

238 164 74

39 30 9

111 97 14

19 11 9

34 24 10

16 12 4

501 295

252 145

85 48

56 46

84 44 40

11 7 5

14 6 8

Kz 206 107 37 10 Kaynak: TK, 2006, verilerine dayanlarak oluturulmutur.

Trkiye genelinde ve kent kr ayrmna gre ya grubu, cinsiyet ve faaliyet koluna gre ekonomik faaliyetlerde alan ocuklarn dalm Tablo-2.11de yer almaktadr. Trkiye genelindeki toplama bakldnda, yalar 6-17 arasnda deien 958.000 ocuun 393.000i tarm, 272.000i sanayi, 205.000i ticaret ve 88.000i hizmet ekonomik faaliyet kolunda almaktadr. Trkiye genelindeki erkek ocuklara bakldnda, 632.000 ocuun 203.000i tarm, 186.000i sanayi, 175.000i ticaret ve 67.000i hizmet ekonomik faaliyet kolunda almaktadr. Trkiye genelindeki kz ocuklara bakldnda, 326.000 ocuun 190.000i tarm, 85.000i sanayi, 30.000i ticaret ve 20.000i hizmet ekonomik faaliyet kolunda almaktadr. 59

Kentsel blgelerdeki toplama bakldnda, 457.000 ocuun 32.000i tarm, 212.000i sanayi, 151.000i ticaret ve 62.000i hizmet ekonomik faaliyet kolunda almaktadr. Kentsel blgelerdeki erkek ocuklara bakldnda, 337.000 ocuun 14.000i tarm, 145.000i sanayi, 129.000i ticaret ve 49.000i hizmet ekonomik faaliyet kolunda almaktadr. Kentsel blgelerdeki kz ocuklara bakldnda, 120.000 ocuun 18.000i tarm, 67.000i sanayi, 22.000i ticaret ve 14.000i hizmet ekonomik faaliyet kolunda almaktadr. Krsal blgelerdeki toplama bakldnda, 501.000 ocuun 361.000i tarm, 60.000i sanayi, 55.000i ticaret ve 25.000i hizmet ekonomik faaliyet kolunda almaktadr. Krsal blgelerdeki erkek ocuklara bakldnda, 295.000 ocuun 189.000i tarm, 41.000i sanayi, 46.000i ticaret ve 19.000i hizmet ekonomik faaliyet kolunda almaktadr. Krsal blgelerdeki kz ocuklara bakldnda, 206.000 ocuun 172.000i tarm, 19.000i sanayi, 9.000i ticaret ve 7.000i hizmet ekonomik faaliyet kolunda almaktadr. Tablo 2. 11 Ya grubu, cinsiyet ve faaliyet koluna gre ekonomik faaliyetlerde alan ocuklar
(Bin) Ekonomik faaliyet kolu Ya grubu ve cinsiyet Trkiye Toplam Erkek Kz Kent Toplam Erkek Kz Kr Toplam Erkek 501 295 361 189 60 41 55 46 9 25 19 7 457 337 120 32 14 18 212 145 67 151 129 22 62 49 14 958 632 326 393 203 190 272 186 85 205 175 30 88 67 20 Toplam Tarm Sanayi Ticaret Hizmet

Kz 206 172 19 Kaynak: TK, 2006, verilerine dayanlarak oluturulmutur.

60

Trkiye genelinde ve kent kr ayrmna gre ya grubu, cinsiyet ve iteki duruma gre ekonomik faaliyetlerde alan ocuklarn dalm Tablo-2.12de yer almaktadr. Trkiye genelindeki toplama bakldnda, yalar 6-17 arasnda deien 958.000 ocuun 513.000i cretli, maal veya yevmiyeli, 26.000i kendi hesabna veya iveren, 419.000i cretsiz aile iisi olarak almaktadr. Trkiye genelindeki erkek ocuklara bakldnda, 632.000 erkek ocuun 350.000i cretli, maal veya yevmiyeli, 20.000i kendi hesabna veya iveren, 262.000i cretsiz aile iisi olarak almaktadr. Trkiye genelindeki kz ocuklara bakldnda, 326.000 kz ocuun 163.000i cretli, maal veya yevmiyeli, 6.000i kendi hesabna veya iveren, 157.000i cretsiz aile iisi olarak almaktadr. Kentsel blgelerdeki toplama bakldnda, 457.000 ocuun 355.000i cretli, maal veya yevmiyeli, 16.000i kendi hesabna veya iveren, 86.000i cretsiz aile iisi olarak almaktadr. Kenetsel blgelerdeki erkek ocuklara bakldnda, 337.000 ocuun 251.000i cretli, maal veya yevmiyeli, 13 000i kendi hesabna veya iveren, 73.000i cretsiz aile iisi olarak almaktadr. Kentsel blgelerdeki kz ocuklara bakldnda, 120.000 ocuun 103.000i cretli, maal veya yevmiyeli, 3.000i kendi hesabna veya iveren, 13.000i cretsiz aile iisi olarak almaktadr. Krsal blgelerdeki toplama bakldnda, 501.000 ocuun 158.000i cretli, maal veya yevmiyeli, 10.000i kendi hesabna veya iveren, 333.000i cretsiz aile iisi olarak almaktadr. Krsal blgelerdeki erkek ocuklara bakldnda, 295.000 erkek ocuun 98.000i cretli, maal veya yevmiyeli, 7.000i kendi hesabna veya iveren, 190.000i cretsiz aile iisi olarak almaktadr. Krsal blgelerdeki kz ocuklara bakldnda, 206.000 kz ocuun 60.000i cretli, maal veya yevmiyeli, 3.000i kendi hesabna veya iveren, 144.000i cretsiz aile iisi olarak almaktadr.

61

Tablo 2. 12 Ya grubu, cinsiyet ve iteki duruma gre ekonomik faaliyetlerde alan ocuklar
(Bin) Ya grubu ve cinsiyet Trkiye Toplam Erkek Kz Kent Toplam Erkek Kz Kr Toplam Erkek 501 295 158 98 10 7 333 190 144 457 337 120 355 251 103 16 13 3 86 73 13 958 632 326 513 350 163 26 20 6 419 262 157 teki durum cretli, maal veya yevmiyeli Kendi hesabna veya iveren cretsiz aile iisi

Toplam

Kz 206 60 3 Kaynak: TK, 2006, verilerine dayanlarak oluturulmutur.

3.1.2.Cinsiyet ve iyeri durumuna gre ocuk igc Trkiye genelinde ve kent kr ayrmna gre cinsiyet ve iyeri durumuna gre ekonomik faaliyetlerde alan ocuklar Tablo-2.13, Tablo-2.14 ve Tablo-2.15de belirtildii ekliyle yer almaktadr. Tablo-2.13de ifade edildii gibi, Trkiye genelindeki toplama bakldnda, 958.000 ocuun 380.000i tarla ve bahede, 508.000i dzenli iyerinde, 59.000i seyyar, sabit olmayan iyeri veya pazar yerinde ve 11.000i de evde almaktadr. Trkiye genelindeki erkek ocuklara bakldnda, 632.000 erkek ocuun 192.000i tarla ve bahede, 382.000i dzenli iyerinde, 56.000i seyyar, sabit olmayan iyeri veya pazar yerinde ve 1.000i de evde almaktadr. Trkiye genelindeki kz ocuklara bakldnda, 326.000 kz ocuun 188.000i tarla ve bahede, 126.000i dzenli iyerinde, 3.000i seyyar, sabit olmayan iyeri veya pazar yerinde ve 10.000i de evde almaktadr.

62

Tablo 2. 13 Cinsiyet ve iyeri durumuna gre ekonomik faaliyetlerde alan ocuklar, Trkiye
(Bin) yeri durumu Cinsiyet Trkiye Toplam Erkek 958 632 380 192 508 382 59 56 3 11 1 10 Toplam Tarla, bahe Dzenli iyeri Seyyar, veya pazar yeri Evde

Kz 326 188 126 Kaynak: TK, 2006, verilerine dayanlarak oluturulmutur.

Tablo-2.14de ifade edildii gibi, kentsel blgelerdeki toplama bakldnda, 457.000 ocuun 31.000i tarla ve bahede, 385.000i dzenli iyerinde, 36.000i seyyar, sabit olmayan iyeri veya pazar yerinde ve 5.000i de evde almaktadr. Kentsel blgelerdeki erkek ocuklara bakldnda, 337.000 erkek ocuun 13.000i tarla ve bahede, 289.000i dzenli iyerinde, 33.000i seyyar, sabit olmayan iyeri veya pazar yerinde ve 1.000i de evde almaktadr. Kentsel blgelerdeki kz ocuklara bakldnda, 120.000 kz ocuun 18.000i tarla ve bahede, 96.000i dzenli iyerinde, 2.000i seyyar, sabit olmayan iyeri veya pazar yerinde ve 4.000i de evde almaktadr. Tablo 2. 14 Cinsiyet ve iyeri durumuna gre ekonomik faaliyetlerde alan ocuklar, Kent
(Bin) yeri durumu Cinsiyet Trkiye Toplam Erkek 457 337 31 13 385 289 36 33 2 5 1 4 Toplam Tarla, bahe Dzenli iyeri Seyyar, veya pazar yeri Evde

Kz 120 18 96 Kaynak: TK, 2006, verilerine dayanlarak oluturulmutur.

Tablo-2.15de ifade edildii gibi, krsal blgelerdeki toplama bakldnda, 501.000 ocuun 349.000i tarla ve bahede, 123.000i dzenli iyerinde, 23.000i seyyar, sabit olmayan iyeri veya pazar yerinde ve 6.000i de evde almaktadr. Krsal blgelerdeki erkek ocuklara bakldnda, 295.000 erkek ocuun 179.000i tarla ve bahede, 63

93.000i dzenli iyerinde, 23.000i seyyar, sabit olmayan iyeri ve ya pazar yerinde ve 1.000i de evde almaktadr. Krsal blgelerdeki kz ocuklara bakldnda, 206.000 kz ocuun 170.000i tarla ve bahede, 30.000i dzenli iyerinde almaktadr. Seyyar, sabit olmayan iyeri veya pazar yerinde alan kz ocuu bulunmamaktadr. Tablo 2. 15 Cinsiyet ve iyeri durumuna gre ekonomik faaliyetlerde alan ocuklar, Kr
(Bin) yeri durumu Cinsiyet Trkiye Toplam Erkek 501 295 349 179 123 93 23 23 0 6 1 6 Toplam Tarla, bahe Dzenli iyeri Seyyar, veya pazar yeri Evde

Kz 206 170 30 Kaynak: TK, 2006, verilerine dayanlarak oluturulmutur.

3.2. Ya Grubu Cinsiyet, Hanehalk ve Okul Durumuna Gre ocuk gc alma ile ilgili bu ksmda ocuk igcnn Trkiyedeki analizine ynelik olarak Tablo-2.16dan Tablo-2.22ye kadar olan tablolarda ifade edilmeye allan ve srasyla ya grubu, cinsiyet ve okula durumu ile hanehalk durumu, cinsiyet, okula devam ve alma durumuna gre ocuk igc balkl tablolarn deerlendirilmesine yer verilmektedir. 3.2.1. Ya grubu, cinsiyet ve okul durumuna gre ocuk igc Hi okula gitmemi veya okulu yarda brakm ocuklarn, Trkiye genelinde kent-kr ayrmnda, ya grubu, cinsiyet ve nedenlerine gre dalmlar, Tablo-2.16da dzenlenmitir. Trkiye genelinde hi okula gitmemi veya okulu yarda brakm olmann nedenlerine bakldnda, toplamda 2.492.000 ocuun 298.000inin yann uygun olmad grlmektedir. 133.000i hasta veya zrldr. 78.000ine okul ok uzak kalmaktadr. 559.000i okul masraflarn karlayamamaktadr. 348.000i ailenin okula gitmesine izin vermemesidir. 383.000inin derslerde baarsz olmas ya da okula ilgi duymamas sz konusudur. 130.000i okula gitmenin yararna inanmamaktadr. 14.000inin okullarnn emniyetli olmamas durumu sz konusudur. 79.000inin 64

almak zorunda olduu grlmektedir. 35.000inin hanehalk fertlerine ev ilerinde yardm etmek zorunluluunun bulunmasdr. Erkek ocuklar asndan hi okula gitmemi veya okulu yarda brakm olmann nedenlerine bakldnda, 1.027.000 erkek ocuun 146.000inin yann uygun olmad grlmektedir. Bu ocuklarn 72.000i hasta veya zrldr. 17.000ine okul ok uzak kalmaktadr. 194.000i okul masraflarn karlayamamaktadr. 42.000inin ailesi okula gitmesine izin vermemektedir. 227.000inin derslerde baarsz olmas ya da okula ilgi duymamas sz konusudur. 77.000i okula gitmenin yararna inanmamaktadr. 5.000inin okullarnn emniyetli olmamas durumu sz konusudur. 46.000inin almak zorunda olduu grlmektedir. 6.000inin hanehalk fertlerine ev ilerinde yardm etmek zorunluluu bulunmaktadr. Kz ocuklar asndan hi okula gitmemi veya okulu yarda brakm olmann nedenlerine bakldnda, 1.464.000 kz ocuun 151.000inin yann uygun olmad grlmektedir. 61.000i hasta veya zrldr. 61.000ine okul ok uzak kalmaktadr. 366.000i okul masraflarn karlayamamaktadr. 306.000inin ailesi okula gitmesine izin vermemektedir. 156.000inin derslerde baarsz olmas ya da okula ilgi duymamas sz konusudur. 53.000i okula gitmenin yararna inanmamaktadr. 10.000inin okullarnn emniyetli olmamas durumu sz konusudur. 33.000inin almak zorunda olduu grlmektedir. 30.000inin hanehalk fertlerine ev ilerinde yardm etmek zorunluluu bulunmaktadr. Kentsel blgelerdeki ocuklarn hi okula gitmemi veya okulu yarda brakm olmalarnn nedenlerine bakldnda, toplamda 1.265.000 ocuun 171.000inin yann uygun olmamas gsterilmektedir. 79.000i hasta veya zrldr. 12.000ine okul ok uzak kalmaktadr. 252.000i okul masraflarn karlayamamaktadr. 103.000 ocua aileleri okula gitmesine izin vermemektedir. 217.000inin derslerde baarsz olmas ya da okula ilgi duymamas sz konusudur. 76.000i okula gitmenin yararna inanmamaktadr. 7.000inin okullarnn emniyetli olmamas durumu sz konusudur. 49.000inin almak zorunda olduu grlmektedir. 16.000inin hanehalk fertlerine ev ilerinde yardm etmek zorunluluu bulunmaktadr. Erkek ocuklar asndan hi okula gitmemi veya okulu yarda brakm olmann nedenlerine bakldnda, 595.000 ocuun 91.000inin yann uygun olmad grlmektedir. 45.000i hasta veya zrldr. 2.000ine okul ok uzak kalmaktadr. 101.000i okul masraflarn 65

karlayamamaktadr. 8.000ine aileleri okula gitmelerine izin vermemektedir. 130.000inin derslerde baarsz olmas ya da okula ilgi duymamas sz konusudur. 46.000i okula gitmenin yararna inanmamaktadr. 3.000inin okullarnn emniyetli olmamas durumu sz konusudur. 29.000inin almak zorunda olduu grlmektedir. 3.000inin hanehalk fertlerine ev ilerinde yardm etmek zorunluluu bulunmaktadr. Kz ocuklar asndan hi okula gitmemi veya okulu yarda brakm olmann nedenlerine bakldnda, 670.000 ocuun 80.000inin yann uygun olmad grlmektedir. 34.000i hasta veya zrldr. 10.000ine okul ok uzak kalmaktadr. 151.000i okul masraflarn karlayamamaktadr. 95.000ine aileleri okula gitmelerine izin vermemektedir. 87.000inin derslerde baarsz olmas ya da okula ilgi duymamas sz konusudur. 29.000i okula gitmenin yararna inanmamaktadr. 4.000inin okullarnn emniyetli olmamas durumu sz konusudur. 20.000inin almak zorunda olduu grlmektedir. 13.000inin hanehalk fertlerine ev ilerinde yardm etmek zorunluluklar bulunmaktadr. Krsal blgelerdeki ocuklarn hi okula gitmemi veya okulu yarda brakm olma nedenlerine bakldnda, toplamda 1.227.000 ocuun 127.000inin yann uygun olmas gsterilmektedir. 54.000i hasta veya zrldr. 65.000ine okul ok uzak kalmaktadr. 307.000i okul masraflarn karlayamamaktadr. 245.000inin aileleri okula gitmelerine izin vermemektedir. 166.000inin derslerde baarsz olmas ya da okula ilgi duymamas sz konusudur. 54.000i okula gitmenin yararna inanmamaktadr. 7.000inin okullarnn emniyetli olmamas durumu sz konusudur. 30.000inin almak zorunda olduu grlmektedir. 20.000inin hanehalk fertlerine ev ilerinde yardm etme zorunluluu bulunmaktadr. Erkek ocuklar asndan hi okula gitmemi veya okulu yarda brakm olmann nedenlerine bakldnda, 432.000 ocuun 55.000inin yann uygun olmad grlmektedir. 27.000i hasta veya zrldr. 14.000ine okul ok uzak kalmaktadr. 92.000i okul masraflarn karlayamamaktadr. 34.000inin aileleri okula gitmelerine izin vermemektedir. 97.000inin derslerde baarsz olmas ya da okula ilgi duymamas sz konusudur. 31.000i okula gitmenin yararna inanmamaktadr. 2.000inin okullarnn emniyetli olmamas durumu sz konusudur. 17.000inin almak zorunda olduu grlmektedir. alma nedenlerine bakldnda, 3.000 ocuun hanehalk fertlerine ev ilerinde yardm etmek zorunda olduu 66

grlmektedir. Kz ocuklar asndan hi okula gitmemi veya okulu yarda brakm olmann nedenlerine bakldnda, 794.000 ocuun 71.000inin yann uygun olmad grlmektedir. 27.000i hasta veya zrldr. 51.000ine okul ok uzak kalmaktadr. 215.000i okul masraflarn karlayamamaktadr. 211.000inin aileleri okula gitmelerine izin vermemektedir. 69.000inin derslerde baarsz olmas ya da okula ilgi duymamas sz konusudur. 24.000i okula gitmenin yararna inanmamaktadr. 5.000inin okullarnn emniyetli olmamas durumu sz konusudur. 13.000inin almak zorunda olduu grlmektedir. 17.000inin hanehalk fertlerine ev ilerinde yardm etme zorunluluu bulunmaktadr.

67

Tablo 2. 16 Ya grubu, cinsiyet ve nedene gre okula hi gitmemi veya okulu yarda brakm ocuklar

(Bin)
Okula gitmeme veya okulu yarda brakmann esas nedeni Hanehalk fertlerine ev Ailenin Derslerde ilerinde okula baarsz Okula yardm Okul gitmesine olmas/ gitmenin Okulun almak etmek masraflarn izin Okula ilgi yararna emniyetli zorunda zorunda karlayamama vermemesi duymamas inanmamas olmamas olmas olmas Dier 559 194 366 252 101 151 307 92 348 42 306 103 8 95 245 34 211 383 227 156 217 130 87 166 97 69 130 77 53 76 46 29 54 31 24 14 5 10 7 3 4 7 2 5 79 46 33 49 29 20 30 17 13 35 6 30 16 3 13 20 3 17 435 197 238 283 137 146 152 60 92

Ya grubu ve cinsiyet Trkiye Toplam Erkek Kz Kent Toplam Erkek Kz Kr Toplam Erkek

Toplam 2.492 1.027 1.464 1.265 595 670 1.227 432

Hasta Yann veya uygun zrl olmamas olmas 298 146 151 171 91 80 127 55 133 72 61 79 45 34 54 27

Okulun ok uzak olmas 78 17 61 12 2 10 65 14

Kz 794 71 27 51 215 Kaynak: TK, 2006, verilerine dayanlarak oluturulmutur.

68

3.2.2. Hanehalk durumu, cinsiyet, okula devam ve alma durumuna gre ocuk igc Trkiye genelinde ve kent kr ayrmna gre hanehalk bykl, cinsiyet, okula devam ve alma durumuna gre ocuklar Tablo-2.17, Tablo-2.18 ve Tablo-2.19da belirtildii ekliyle yer almaktadr. Tablo-2.17de ifade edildii gibi, Trkiye genelinde hanehalk bykl ve cinsiyet verisinden hareketle toplamda 16.264.000 ocuun 13.772.000i okula devam etmektedir. Okula devam ettii halde alan ocuklarn says ise 6.198.000dir. Okula devam ettii halde alan ocuklarn 302.000i ekonomik faaliyetlerde, 5.896.000i ise ev ilerinde almaktadrlar. Okula devam ettii halde almayan ocuk says 7.574.000dir. Okula devam etmeyen toplam ocuk says 2.492.000dir. Bu ocuklardan 1.762.000i almaktadr ve 656.000i ekonomik faaliyetlerde, 1.106.000i de ev ilerinde almaktadr. Okula devam etmeyen ve almayan 730.000 ocuk bulunmaktadr. Trkiye genelindeki erkek ocuklara bakldnda, 8.194.000 ocuun 7.166.000i okula devam etmektedir. Okula devam ettii halde alan ocuklarn says ise 2.749.000dir. Okula devam ettii halde alan ocuklarn 220.000i ekonomik faaliyetlerde, 2.529.000i ise ev ilerinde almaktadrlar. Okula devam ettii halde almayan ocuk says 4.417.000dir. Okula devam etmeyen toplam ocuk says 1.028.000dir. Bu ocuklardan 598.000i almaktadr ve 413.000i ekonomik faaliyetlerde, 185.000i de ev ilerinde almaktadr. Okula devam etmeyen ve almayan 430.000 ocuk bulunmaktadr. Trkiye genelindeki kz ocuklara bakldnda, 8.071.000 ocuun 6.606.000i okula devam etmektedir. Okula devam ettii halde alan ocuklarn says ise 3.449.000dur. Okula devam ettii halde alan ocuklarn 82.000i ekonomik faaliyetlerde, 3.367.000i ise ev ilerinde almaktadrlar. Okula devam ettii halde almayan ocuk says 3.157.000dir. Okula devam etmeyen toplam ocuk says 1.465.000dir. Bu ocuklardan 1.165.000i almaktadr ve 244.000i ekonomik faaliyetlerde, 921.000i de ev ilerinde almaktadr. Okula devam etmeyen ve almayan 300.000 ocuk bulunmaktadr. Trkiye genelinde, okula devam eden ve ayn anda alan ocuklarn hanehalk bykl en younlukta olan aileler 4 fertten olumaktadr. Bu durum okula devam 69

eden fakat almayan ocuklar iin de geerlidir. Okula devam etmeyen fakat alan ocuklarda ise hanehalk bykl en younlukta olan aileler 8 fert ve z erinde bir mevcuttan olumaktadr. Okula devam eden ve alan erkek ocuklarn hanehalk bykl en younlukta olan aileler 4 fertten olumaktadr. Bu durum okula devam eden fakat almayan erkek ocuklar iin de geerlidir. Okula devam etmeyen fakat alan erkek ocuklarda ise hanehalk bykl en younlukta olan aileler 5 fertten olumaktadr. Okula devam eden ve alan kz ocuklarn hanehalk bykl en younlukta olan aileler 4 fertten olumaktadr. Bu durum okula devam eden fakat almayan kz ocuklar iin de geerlidir. Okula devam etmeyen fakat alan kz ocuklarda ise hanehalk bykl en younlukta olan aileler 8 fert ve daha fazlasndan olumaktadr.

70

Tablo 2. 17 Hanehalk bykl, cinsiyet, okula devam ve alma durumuna gre ocuklar, Trkiye
(Bin) Okula devam eden alan Hanehalk bykl ve Genel Topcinsiyet Toplam lam Trkiye Toplam 3 ve daha az 4 5 6 7 8+ Erkek 3 ve daha az 4 5 6 7 8+ Kz 3 ve daha az 4 5 6 7 16.264 1.619 4.633 3.737 2.385 1.359 2.531 8.194 866 2.475 1.863 1.166 640 1.184 8.071 754 2.157 1.874 1.219 717 13.772 6.198 1.403 4.195 3.260 1.999 1.072 1.844 7.166 761 2.265 1.649 1.000 544 947 6.606 643 1.929 1.611 999 526 757 2.143 1.588 854 339 518 2.749 378 1.012 686 349 133 190 3.449 380 1.130 902 505 204 302 27 83 83 43 24 43 220 20 59 58 32 19 31 82 8 23 24 11 4 5.896 730 2.060 1.505 811 315 475 2.529 358 953 628 317 114 159 3.367 372 1.107 878 494 200 7.574 646 2.052 1.672 1.145 733 1.326 4.417 383 1.253 963 651 411 757 3.157 263 799 709 494 322 2.492 216 438 477 386 287 687 1.028 105 210 214 166 96 237 1.465 111 228 263 220 191 452 1.762 156 296 342 279 201 488 598 65 128 136 103 47 120 1.165 91 169 206 176 154 369 656 58 116 150 107 67 158 413 38 81 101 69 36 88 244 20 36 49 39 31 70 1.106 730 98 180 192 172 134 330 185 27 47 35 34 11 32 921 71 133 157 137 123 299 60 142 135 107 86 199 430 40 82 78 63 49 117 300 20 59 57 44 37 82 Ekonomik faaliyetlerde Okula devam etmeyen alan Ekonomik faaliEv yetler- ile- alde rinde mayan

Toplam

Ev ile- al- Toprinde mayan lam

Toplam

8+ 1.349 897 328 12 316 569 Kaynak: TK, 2006, verilerine dayanlarak oluturulmutur.

Tablo-2.18de ifade edildii gibi, kentsel blgelerdeki duruma bakldnda, hanehalk bykl ve cinsiyet verisinden hareketle toplamda 9.900.000 ocuun 8.635.000i okula devam etmektedir. Okula devam ettii halde alan ocuklarn says ise 4.125.000dir. Okula devam ettii halde alan ocuklarn 129.000i ekonomik 71

faaliyetlerde, 3.996.000i ise ev ilerinde almaktadrlar. Okula devam ettii halde almayan ocuk says 4.510.000dur. Okula devam etmeyen toplam ocuk says 1.265.000dir. Bu ocuklardan 854.000i almaktadr ve 327.000i ekonomik faaliyetlerde, 527.000i de ev ilerinde almaktadr. Okula devam etmeyen ve almayan 411.000 ocuk bulunmaktadr. Kentsel blgelerdeki erkek ocuklara bakldnda, 5.099.000 ocuun 4.504.000i okula devam etmektedir. Okula devam ettii halde alan ocuklarn says ise 1.875.000dir. Okula devam ettii halde alan ocuklarn 103.000i ekonomik faaliyetlerde, 1.772.000i ise ev ilerinde almaktadrlar. Okula devam ettii halde almayan ocuk says 2.629.000dir. Okula devam etmeyen toplam ocuk says 595.000dir. Bu ocuklardan 348.000i almaktadr ve 234.000i ekonomik faaliyetlerde, 114.000i de ev ilerinde almaktadr. Okula devam etmeyen ve almayan 247.000 ocuk bulunmaktadr. Krsal blgelerdeki kz ocuklara bakldnda, 4.802.000 ocuun 4.132.000i okula devam etmektedir. Okula devam ettii halde alan ocuklarn says ise 2.250.000dir. Okula devam ettii halde alan ocuklarn 26.000i ekonomik faaliyetlerde, 2.224.000i ise ev ilerinde almaktadrlar. Okula devam ettii halde almayan ocuk says 1.882.000dir. Okula devam etmeyen toplam ocuk says 670.000dir. Bu ocuklardan 506.000i almaktadr ve 94.000i ekonomik faaliyetlerde, 412.000i de ev ilerinde almaktadr. Okula devam etmeyen ve almayan 164.000 ocuk bulunmaktadr. Trkiye kent blgesinde, okula devam eden ve ayn anda alan ocuklarn hanehalk bykl en younlukta olan aileler 4 fertten olumaktadr. Bu durum okula devam eden fakat almayan ocuklar iin de geerlidir. Okula devam etmeyen fakat alan ocuklarda ise hanehalk bykl en younlukta olan aileler 5 fert veya 8 fert ve zerinde bir mevcuttan olumaktadr. Okula devam eden ve alan erkek ocuklarn hanehalk bykl en younlukta olan aileler 4 fertten olumaktadr. Bu durum okula devam eden fakat almayan erkek ocuklar iin de geerlidir. Okula devam etmeyen fakat alan erkek ocuklarda ise hanehalk bykl en younlukta olan aileler 5 fertten olumaktadr. Okula devam eden ve alan kz ocuklarn hanehalk bykl en younlukta olan aileler 4 fertten olumaktadr. Bu durum okula devam eden fakat almayan kz ocuklar iin de geerlidir. Okula devam etmeyen fakat alan kz 72

ocuklarda ise hanehalk bykl en younlukta olan aileler 8 fert ve daha fazlasndan olumaktadr. Tablo 2. 18 Hanehalk bykl, cinsiyet, okula devam ve alma durumuna gre ocuklar, Kent
(Bin) Okula devam eden alan Hanehalk bykl ve Genel Topcinsiyet Toplam lam Kent Toplam 3 ve daha az 4 5 6 7 8+ Erkek 3 ve daha az 4 5 6 7 8+ Kz 3 ve daha az 4 5 6 7 9.900 1.111 3.301 2.390 1.303 714 1.082 5.099 601 1.789 1.207 633 352 516 4.802 513 1.511 1.184 670 362 8.635 987 3.042 2.119 1.100 576 811 4.504 534 1.653 1.070 537 298 411 4.132 454 1.389 1.050 563 278 4.125 528 1.560 1.088 473 204 271 1.875 272 745 487 184 82 104 2.250 257 815 602 289 122 129 14 40 34 14 12 14 103 12 31 26 11 10 13 26 3 9 9 3 2 3.996 514 1.520 1.054 459 192 257 1.772 260 714 461 173 72 91 2.224 254 806 593 286 120 4.510 459 1.482 1.031 627 372 540 2.629 262 908 583 353 216 307 1.882 197 574 448 274 156 1.265 124 259 271 203 138 271 595 67 136 137 96 54 105 670 59 122 134 107 84 166 854 85 164 188 139 90 188 348 39 79 90 59 26 55 506 47 85 98 80 64 133 327 25 61 90 56 29 66 234 19 47 68 42 19 39 94 7 14 22 14 10 27 527 60 103 98 83 61 122 114 20 32 22 17 7 16 412 40 71 76 66 54 106 411 39 95 83 64 48 83 247 28 57 47 37 28 50 164 12 37 36 27 20 33 Ekonomik faaliyetlerde Okula devam etmeyen alan Ekonomik faaliEv yetler- ile- alde rinde mayan

Toplam

Ev ile- al- Toprinde mayan lam

Toplam

8+ 566 400 167 1 166 233 Kaynak: TK, 2006, verilerine dayanlarak oluturulmutur.

73

Tablo-2.19da ifade edildii gibi, krsal blgelerdeki duruma bakldnda, hanehalk bykl ve cinsiyet verisinden hareketle toplamda 6.363.000 ocuun 5.136.000i okula devam etmektedir. Okula devam ettii halde alan ocuklarn says ise 2.072.000dir. Okula devam ettii halde alan ocuklarn 173.000i ekonomik faaliyetlerde, 1.900.000i ise ev ilerinde almaktadrlar. Okula devam ettii halde almayan ocuk says 3.064.000dir. Okula devam etmeyen toplam ocuk says 1.227.000dir. Bu ocuklardan 909.000i almaktadr ve 329.000i ekonomik faaliyetlerde, 580.000i de ev ilerinde almaktadr. Okula devam etmeyen ve almayan 318.000 ocuk bulunmaktadr. Krsal blgelerdeki erkek ocuklara bakldnda, 3.093.000 ocuun 2.661.000i okula devam etmektedir. Okula devam ettii halde alan ocuklarn says ise 873.000dir. Okula devam ettii halde alan ocuklarn 116.000i ekonomik faaliyetlerde, 757.000i ise ev ilerinde almaktadrlar. Okula devam ettii halde almayan ocuk says 1.788.000dir. Okula devam etmeyen toplam ocuk says 432.000dir. Bu ocuklardan 250.000i almaktadr ve 179.000i ekonomik faaliyetlerde, 71.000i de ev ilerinde almaktadr. Okula devam etmeyen ve almayan 182.000 ocuk bulunmaktadr. Krsal blgelerdeki kz ocuklara bakldnda, 3.269.000 ocuun 2.475.000i okula devam etmektedir. Okula devam ettii halde alan ocuklarn says ise 1.199.000dir. Okula devam ettii halde alan ocuklarn 56.000i ekonomik faaliyetlerde, 1.143.000i ise ev ilerinde almaktadrlar. Okula devam ettii halde almayan ocuk says 1.276.000dir. Okula devam etmeyen toplam ocuk says 794.000dir. Bu ocuklardan 658.000i almaktadr ve 150.000i ekonomik faaliyetlerde, 509.000i de ev ilerinde almaktadr. Okula devam etmeyen ve almayan 136.000 ocuk bulunmaktadr. Trkiye kr blgesinde, okula devam eden ve ayn anda alan ocuklarn hanehalk bykl en younlukta olan aileler 4 fertten olumaktadr. Bu durum okula devam eden fakat almayan ocuklar iin 8 fert ve zerinde bir mevcuttan oluamaktadr. Okula devam etmeyen fakat alan ocuklarda ise hanehalk bykl en younlukta olan aileler 8 fert ve zerinde bir mevcuttan olumaktadr. Okula devam eden ve alan erkek ocuklarn hanehalk bykl en younlukta olan aileler 4 fertten olumaktadr. Bu durum okula devam eden fakat almayan erkek ocuklar iin 8 fert ve zerinde bir mevcuttan oluamaktadr. Okula devam etmeyen fakat alan erkek ocuklarda ise 74

hanehalk bykl en younlukta olan aileler 8 fert ve zerinde bir mevcuttan oluamaktadr. Okula devam eden ve alan kz ocuklarn hanehalk bykl en younlukta olan aileler 4 fertten olumaktadr. Bu durum okula devam eden fakat almayan kz ocuklar iin 8 fert ve zerinde bir mevcuttan oluamaktadr. Okula devam etmeyen fakat alan kz ocuklarda ise hanehalk bykl en younlukta olan aileler 8 fert ve daha fazlasndan olumaktadr.

75

Tablo 2. 19 Hanehalk bykl, cinsiyet, okula devam ve alma durumuna gre ocuklar, Kr
(Bin) Okula devam eden alan Hanehalk bykl ve cinsiyet Kr Toplam 4 5 6 7 8+ Erkek 4 5 6 7 8+ Kz 4 5 6 7 6.363 1.331 1.346 1.080 645 1.451 3.093 685 655 533 290 668 3.269 645 692 549 355 5.136 416 1.152 1.140 898 496 1.033 2.661 227 612 579 463 247 536 2.475 189 540 563 437 248 2.072 229 582 499 380 135 247 873 106 267 199 165 52 86 1.199 123 315 301 217 82 173 13 42 48 28 12 29 116 8 28 33 21 9 18 56 5 14 16 8 2 1.900 216 540 451 352 123 218 757 98 239 166 144 43 68 1.143 118 301 285 209 80 3.064 187 570 641 518 361 786 1.788 121 345 380 298 195 450 1.276 66 225 262 220 166 1.227 91 179 206 182 149 418 432 38 73 76 70 43 132 794 53 105 129 112 107 286 909 70 132 154 139 111 301 250 25 48 46 44 22 65 658 45 83 108 95 90 236 329 32 55 60 51 38 92 179 19 33 33 27 18 49 150 13 21 27 24 21 43 580 38 77 94 88 73 209 71 6 15 13 17 4 16 509 32 62 81 71 69 193 318 21 47 52 43 38 117 182 13 25 30 26 21 67 136 8 22 21 17 17 50 3 ve daha az 507 Ekonomik faaliEv yetler- ile- al- Topde rinde mayan lam Okula devam etmeyen alan Ekonomik faaliEv yetler- ile- alde rinde mayan

Genel Topla m

Toplam

Toplam

Toplam

3 ve daha az 265

3 ve daha az 242

8+ 784 498 162 11 151 336 Kaynak: TK, 2006, verilerine dayanlarak oluturulmutur.

Trkiye genelinde ve kent kr ayrmna gre hanehalk reislerinin eitim durumu, okula devam ve alma durumuna gre ocuklar Tablo-2.20, Tablo-2.21 ve Tablo- 2.22de belirtildii ekliyle yer almaktadr. Hanehalk reisinin eitim durumunun okuma yazma bilmeyen, okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen, ilkokul mezunu, ilkretim, ortaokul veya dengi meslek okul mezunu, yksek retim olarak snflandrlan Tablolar da ayn zamanda cinsiyete gre de snflandrma yaplmaktadr. 76

Tablo 2. 20 Hanehalk reislerinin eitim durumu, okula devam ve alma durumuna gre ocuklar, Trkiye
(Bin) Okula devam eden alan Hanehalk reisinin eitim durumu ve ocuun cinsiyeti Trkiye Toplam 13.772 6.198 323 307 3.402 302 27 23 192 5.896 296 284 3.210 7.574 651 507 4.008 2.492 391 299 1.413 1.762 270 214 1.021 656 92 80 419 1.106 178 134 602 730 121 85 392 Okuma yazma bilmeyen 974 Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen 814 lkokul mezunu 7.140 lkretim, ortaokul veya dengi meslek okul mezunu 2.686 Genel lise ve dengi meslek okul mezunu 1.290 Yksek retim Erkek 597 7.165 Okula devam etmeyen alan Ekon omik faaliy Ev etlerd ilerind alm Topla e e ayan m Toplam Ekon omik faaliy Ev al etlerd ilerind maya e e n

TopToplam lam

1.253 647 264 2.749 128 130 1.496

46 11 2 220 22 21 128

1.207 636 262 2.529 106 109 1.368

1.433 643 333 4.417 394 323 2.358

281 82 28 1.027 151 112 594

200 45 13 598 76 61 369

56 7 3 413 55 44 267

144 38 10 185 21 17 102

81 37 15 430 75 51 225

Okuma yazma bilmeyen 522 Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen 453 lkokul mezunu 3.854 lkretim, ortaokul veya dengi meslek okul mezunu 1.354 Genel lise ve dengi meslek okul mezunu 675 Yksek retim Kadn 307 6.607

565 308 120 3.449 196 178 1.905

38 9 1 82 6 2 64

527 299 119 3.367 190 176 1.841

789 367 187 3.157 257 184 1.649

121 37 14 1.465 240 187 819

72 15 6 1.165 194 153 652

39 5 3 244 37 36 152

33 10 3 921 157 117 500

49 22 8 300 46 34 167

Okuma yazma bilmeyen 453 Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen 362 lkokul mezunu 3.554 lkretim, ortaokul veya dengi meslek okul mezunu 1.331 Genel lise ve dengi meslek okul mezunu 615 Yksek retim Kaynak: TK, 2006 290

687 339 144

7 2 1

680 337 143

644 276 146

160 46 13

128 31 7

17 2 0

111 29 7

32 15 6

77

Tablo 2. 21 Hanehalk reislerinin eitim durumu, okula devam ve alma durumuna gre ocuklar, Kent
(Bin) Okula devam eden alan Hanehalk reisinin eitim durumu ve ocuun cinsiyeti Kent Toplam 8.636 4.125 160 160 2.144 129 6 12 81 3.996 4.150 154 148 259 240 1.266 167 133 704 854 107 89 491 327 40 40 211 527 67 49 280 411 60 44 213 Okuma yazma bilmeyen 419 Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen 400 lkokul mezunu 4.364 lkretim, ortaokul veya dengi meslek okul mezunu 1.932 Genel lise ve dengi meslek okul mezunu 996 Yksek retim Erkek 525 4.504 Ekono mik Ev faaliyet ilerin al- Toplerde de mayan lam Okula devam etmeyen alan Ekono mik Ev Top- faaliyet ilerin allam lerde de mayan

Toplam

Toplam

2.063 2.220

931 503 228 1.875 63 72 967

22 7 1 103 5 12 61

909 496 227 58 60 906

1001 493 297 171 158 1.287

178 59 25 595 74 55 341

123 34 11 348 37 30 215

30 4 3 234 29 24 152

93 30 8 114 8 6 63

55 25 14 247 37 25 126

1.772 2.629

Okuma yazma bilmeyen 234 Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen 230 lkokul mezunu 2.254 lkretim, ortaokul veya dengi meslek okul mezunu 986 Genel lise ve dengi meslek okul mezunu 530 Yksek retim Kadn 270 4.132

429 240 104 2.250 96 88 1.177

19 5 1 26 1 0 20

410 235 103 95 88

557 290 166 89 82

84 27 14 670 92 78 363

50 11 6 506 69 59 276

24 2 3 94 10 16 59

26 9 3 412 59 43 217

34 16 8 164 23 19 87

2.224 1.882

Okuma yazma bilmeyen 185 Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen 170 lkokul mezunu 2.110 lkretim, ortaokul veya dengi meslek okul mezunu 946 Genel lise ve dengi meslek okul mezunu 466 Yksek retim Kaynak: TK, 2006 255

1.157 933

502 263 124

3 2 -

499 261 124

444 203 131

95 31 11

74 23 5

7 2 0

67 21 5

21 8 6

78

Tablo 2. 22 Hanehalk reislerinin eitim durumu, okula devam ve alma durumuna gre ocuklar, Kr
(Bin) Okula devam eden alan Hanehalk reisinin eitim durumu ve ocuun cinsiyeti Kent Toplam 5.136 2.072 163 147 1.259 172 21 11 112 1.900 3.064 142 136 391 267 1.227 225 165 709 909 164 125 530 329 53 40 208 580 111 85 322 318 61 40 179 Okuma yazma bilmeyen 554 Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen 414 lkokul mezunu 3.047 lkretim, ortaokul veya dengi meslek okul mezunu 754 Genel lise ve dengi meslek okul mezunu 295 Yksek retim Erkek 73 2.661 Ekono mik Ev faaliyet ilerin al- Toplerde de mayan lam Okula devam etmeyen alan Ekono mik Ev Top- faaliyet ilerin allam lerde de mayan

Toplam

Toplam

1.147 1.788

322 145 36 873 63 59 529

23 4 1 116 16 10 67

299 141 35 757 47 49 462

432 150 37 1.788 223 164 1.071

103 23 2 432 77 57 253

77 11 2 250 39 31 154

26 3 179 26 20 115

51 8 2 71 13 11 39

26 12 0 182 38 26 99

Okuma yazma bilmeyen 286 Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen 223 lkokul mezunu 1.600 lkretim, ortaokul veya dengi meslek okul mezunu 369 Genel lise ve dengi meslek okul mezunu 145 Yksek retim Kadn 38 2.475

137 68 17 1.199 100 88 730

20 4 56 5 1 45

117 64 17 95 87 685

232 77 21 168 103 716

38 9 794 148 109 456

24 4 659 125 94 376

16 3 150 27 20 93

8 1 509 98 74 283

14 5 136 23 15 80

1.143 1.276

Okuma yazma bilmeyen 268 Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen 191 lkokul mezunu 1.446 lkretim, ortaokul veya dengi meslek okul mezunu 385 Genel lise ve dengi meslek okul mezunu 150 Yksek retim Kaynak: TK, 2006 34

185 77 19

4 1 1

181 76 18

200 73 15

65 15 2

54 8 2

10 -

44 8 2

11 7 0

79

4. Trkiyede Devletin ocuk gcne Ynelik Yaklamlar ve Politikalar Gelimekte olan bir lkelerde ocuk igc probleminin zlmesi bir ynyle devletlerin bu konuyla ilgili izleyecekleri yaklam ve politikalara bal olmaktadr. Takip eden alt balklarda Trkiyede devletin ocuk igcne ynelik yaklam ve politikalar srasyla; lkede ocuk igcne ynelik ne gibi genel politikalarn var olduu, mevcut yasal ve hukuki dzenlemelerin ereveleri ve yeni sosyal politikalardaki gelimeler ele alnmaktadr. 4.1. Trkiyede ocuk gc ile lgili Genel Politikalar Trkiye ocuk igc sorununun zlmesi ynnde politikalar ile ilgili olarak ILO IPECin (ocuk iliinin nlenemesi Uluslar aras Program) 12 yllk (1992-2004) destei ardndan, devletin bir program erevesinde Trkiyede ocuk igcnn nlenmesine ynelik ulusal ncelik ve hedeflerin tanmlanmasnn saland grlmektedir. Tanmlanan hedefler erevesinde gerekletirilen almalar neticesinde; Trkiyede devlet dk gelir dzeyindeki ailelere ynelik bir program izlemektedir. Koullu nakit transferi araclyla ocuk igc sorunu almaya allmaktadr. Bu programdaki temel hedef ocuklarn okullarna gnderilmesi ya da okul sonras programlara katlarak ailelere destek verilmesidir (Ercan, 2007: 34). 4.2. Trkiyede ocuk gc ile lgili Yasal Dzenlemeler Trkiyede ocuk igc ile ilgili yasal dzenlemelere genel olarak bakldnda alma koullar, saatleri ve standartlarnn salk, eitim ve sosyal gvenlik alanlarnda karlan eitli kanunlarla belirlendii grlmektedir. Bununla birlikte bu kanunlarda genel bir danklk gze arpmaktadr. Farkl konunlarda farkl vurgularn ne kmas sz konusudur dolaysyla ocuk igc ile ilgili btncl bir yasal dzenlemenin eksikiinden sz edilebilir. Bunlarn da tesinde bu kanun ve yasalarn pratikte uygulanp uygulanmadn denetleyebilecek mekanizmalar eksikliklerini hissettirmektedirler. 1982 T.C. Anayasasnda alma artlar ile ilgili Kimse yana, cinsiyetine ve gcne uymayan ilerde altrlamaz. Kkler ve kadnlar ile bedeni ve ruhi yetersizlii olanlar, alma artlar bakmndan zel olarak korunurlar ibaresi gemektedir (T.C. Anayasas, madde 50). Bu genel ibareye ek olarak i kanunu, raklk 80

ve meslek eitim kanunu, ocuk ve gen iilerin altrlma usul ve esaslar hakknda ynetmelik, Umumui Hfzshha Kanunu, lkretim ve Eitim Kanunu, Polis Vazife ve Selahiyet Kanunu ve Borlar Kanunu gibi ocuk igcn ilgilendiren Trkiyeye ynelik yasal dzenlemeler mevcuttur (bkz. Erbay, 2008). 4.3. Trkiyede ocuk gc ile lgili Sosyal Politikalarda Yeni Gelimeler Trkiyede ocuklarn istihdamyla ilgili bamsz, zel ya da devletin arac olduu resmi sosyal politikalar bulunmamaktadr. stihdam ile ilgili belgeler anayasa hkmleri baz alma kanun ve esaslar gibi genel nitelik tamaktadr. Bununla birlikte bu durumun, AB, ILO ve BMin Trkiyeden bekledii taahtler balamnda istenecek politika belgeleri ile deime gstermesi beklenmektedir (bkz. Ercan, 2007: 7). 5. Trkiye'deki ocuk gcne nsan Sermayesi Asndan Yaklam Bu almann amacna ynelik bir yaklamla insan sermayesi; insann zihinsel ve fiziksel i yapabilme yeteneini gelitiren, dolaysyla bireyin verimliliini ve gelecekte gelir elde etme potansiyelini arttran eitim ve retim ile oluturulan, insana ait ve srele birlikte biriken sermaye trdr (Dulupu, 1997: 86). Bir ocuun okul eitimini alaca ya snrlar iinde alyor olmas bu birikim srecini olumsuz etkileyen bir faktrdr. Trkiyedeki ocuk igc ile ilgili istatistiki veriler 6-17 ya grubundaki ocuklarn %84.7sinin okula devam ettii halde, %15.3nn okula devam etmediini gstermektedir. Bununla birlikte okula devam eden ocuklarn %38.2sinin alt bilinmektedir. Okula devam etmeme sebebinin bir ite almak zorunluluundan kaynaklanabilecei zerinde durulmas gereken nemli bir husustur (TK, 2006: 10). 5.1.Trkiye'deki Okula Devam Etmeyen ocuklar Okula devam etmeyen ya da edemeyen ocuklar, zorunlu eitim an

tamamlayamadan okullarn braktklar iin en iyi ihtimalle ilkokul mezunu durumundadrlar. Darbaz ve Uysal-Kolain (2009)in aratrmalarna gre, Trkiyede 1994-2006 arasnda 6-14 ya grubu iinde alan ocuklardan okula devam etmeyen ocuk alanlarn %52.7si ilkretimden mezun olduktan sonra okumay brakm, 81

%23.2si ilkretimi bitirmeden okulu terk etmi ve %24.1i ise hi okula gitmemitir (bkz.Tablo-2.23). Tablo 2. 23 Okula devam etmeyen ocuk alanlarn eitim durumu
Okula devam etmeyenlerin durumu Bir okuldan mezun olmu Bir okuldan mezun olmadan terk etmi Hi okula gitmemi Toplam Kaynak: Darbaz ve Uysal-Kolain, (2009) Toplam Say 65.431 28.846 29.901 124.178 Oran %52,7 %23,2 %24,1 %100

ocuk alanlar arasnda hi okula gitmemi ocuklarn %47.9unun okula gitmeme temel sebepleri Tablo-2.24de de belirtildii gibi, bu ocuklarn almak zorunda olmas ve okul masraflarn karlayamamasdr. Tablo 2. 24 Hi okula gitmemi olan ocuk alanlarn okula gitmeme sebepleri
Toplam Say 7.995 Aile izin vermiyor 7.087 almak zorunda Okul masraflarn karlayamyor 7.233 3.272 Dier 1.201 Okul uzak 1.336 Ya byk 1.211 Okul yerine meslek renmi 567 Hasta veya zrl 29.901 Toplam Kaynak: Darbaz ve Uysal-Kolain, (2009) Oran %26,7 %23,7 %24,2 %10,9 %4,0 %4,5 %4,1 %1,9 %100 Erkek Say 2.059 1.737 3.502 1.262 395 549 793 567 10.864 Oran %19,0 %16,0 %32,2 %11,6 %3,6 %5,1 %7,3 %5,2 %100 Kz Say 5.935 5.350 3.731 2.011 806 786 418 19.036 Oran %31,2 %28,1 %19,6 %10,6 %4,2 %4,1 %2,2 %0,0 %100

5.2.Trkiye'de alan ve Okula Devam Eden ocuklar Hanehalk kararlarnn bir yansmas neticesinde, Trkiyede ocuklar okulla beraber alma hayatn da srdrebilmektedirler. Hanehalk toplam gelirindeki bir yetersizlik, devletin sosyal politikalarndaki eksikliklerle birletiinde almak ve gelir elde ederek ailelerine katkda bulunmak ocuklar iin bir zorunluluk haline gelebilmektedir. Makul llerdeki bir okul d almann zararnn olmayaca varsaylabilse de alma yznden okul dnda kalan zamandan entelektel ve sosyo psikolojik geliim adna yeterli dzeyde istifade edilememesinin olumsuz ynleri olabilir. zellikle alma 82

saatlerinin sresi uzadnda bu durumun fiziksel ve zihinsel adan okuldaki performans etkiledii durumlar olabilir. Darbaz ve Uysal-Kolain (2009)in aratrmalarna gre, Tablo-2.25de de grld zere 2006 yl itibar ile 6-14 ya aras ocuk alanlarn %61.2si hem almakta hem de eitimlerine devam etmektediler. Tablo 2. 25 ocuk alanlarn okula devam durumu
Toplam Okula devam durumu Say Devam ediyor 196.077 Devam etmiyor 124.178 Toplam 320.254 Kaynak: Darbaz ve Uysal-Kolain, (2009) Erkek Say 137.915 69.455 207.370 Kz Say 58.161 54.723 112.884

Oran %61,2 %38,8 %100

Oran %66,5 %33,5 %100

Oran %51,5 %48,5 %100

5.3.Trkiye'deki Okula Devam Eden ve almayan ocuklar TK (2006) alan ocuklar Anketi verilerinden hareketle Trkiyedeki okula devam eden ve almayan ocuklar Tablo-2.26da belirtildii gibidir. 6-17 yalar arasndaki 13.772.000 ocuk arasnda okula devam eden ve almayan 7.574.000 ocuk bulunmaktadr. Oran olarak ifade etmek gerekirse, okula devam eden ocuklarn %55i almamaktadr. Cinsiyet ayrmna gre snflandrldnda ise okula devam kriteri sz konusu olduunda erkek ocuklarn almama oranlarnn kz ocuklarnn almama oranlarndan daha yksek olduu gze arpmaktadr. Tablo 2. 26 Okula devam eden ve almayan ocuklar
Ya grubu ve cinsiyet Toplam 6-14 15-17 Erkek 6-14 15-17 Kz 6-14 15-17 Kaynak: TK, 2006 Okula devam eden ocuk says 13.772.000 11.533.000 2.240.000 7.165.000 5.917.000 1.248.000 6.607.000 5.616.000 991.000 almayanlar 7.574.000 6.775.000 799.000 4.417.000 3.840.000 577.000 3.157.000 2.935.000 222.000 Oran(%) 55 59 36 62 65 46 48 52 22

83

5.4. Hanehalk Kararlar ve Hanehalk Reisinin Karar Verme Srecindeki Etkin Durumu Hanehalk kararlar etkinlik asndan hanehalk reisinin basknlnda verilen ve evdeki ocuun altrlp veya altrlmamas gibi nem tayan bir meselenin tayininde belirleyici olan dnsel eylemlerdir. Toplumsal basklarn ve sosyo kltrel faktrlerin etkisinde kalmas olas olan aileler ocuklarnn alp almamalarnda nihai karar verici konumundadrlar. Bir ocuun ocukluk yllarn nasl deerlendirdii, entelektel ve psiko sosyal geliimlerini nasl ilerlettikleri genellikle ebeveynlerin ve zellikle hanehalk reislerinin kontrol altndadr. Bahsedilen geliimleri ocukluk yllarnda almak zorunda kalmalar yznden okula devam etmedii iin eitimi eksik kalm bireyler bir lke iin insan sermayesi kayb olarak dnlebilir. Bu almadaki yaklam Trkiyedeki kentsel ve krsal blgelerdeki igcnde bulunan ocuklarn almalarndan tr meydana gelebilecek insan sermayesi kayplarn tahmin etmeyi amalayan bir yaklamla konuyu ele almaktadr.

84

nc Blm Trkiyede ocuk gc Sorununun Yaratt nsan Sermayesi Dngs 1.Trkiye'de ocuk gcne likin Bir Uygulama: nsan Sermayesi Yaklam ocuk igc olgusu gelimekte olan lkelerin temel sorunlarndan biridir. ocuk igc ile ilgili ulusal ve uluslararas dzeyde birok aratrmalarla yasal dzenlemeler yaplmakta ve bu suretle ilgili merciler bilgilendirilmektedir. Bu haliyle ocuk igc olgusu akademisyen, politikac, uygulamac ve gazeteciler gibi geni bir kitlenin ilgisini ekmekte olan ve gncelliini yitirmeyen sosyolojik ve ekonomik boyutlar olan bir konu zelliindedir. Ekonomik literatrde ska vurgulanmakta olan (bkz (Basu, 1999)) ocuk igcne kimin karar verdii sorusu bu almann da referans noktalarndan birini oluturmaktadr. Hane fertlerinin maruz kald ve mikro ile makro etkiler olarak adlandrlan aile iinde ve devletin etkisiyle meydana gelen ocuk igcne bu almada hanedeki herhangi bir ebeveynden ziyade daha zel bir yaklamla hanehalk reislerinin karar verdii kabul edilmektedir. Referans noktasn hanehalk reislerinin kararlar olarak varsayan bu alma ampirik yntemlerle snanabilirlii olan ekonomik bir model erevesince kurgulanmaktadr. Literatrde ocuk igc olgusu ile insan sermayesi birikimi arasndaki ilikileri sorgulayan ok az sayda ampirik alma bulunmas, Trkiye gibi gelimekte olan ve gen bir nfusa sahip bir lkede bu konunun seilmesinde motive edici unsurlardan olmaktadr. Gelimekte olan ekonomilerin doru ynlendirilmesi ve bu srete meydana gelebilecek sosyolojik ve ekonomik problemlerin almas devletlerin ve politikaclarn asli grevleri arasndadr. Grlmektedir ki; insan sermayesi birikimi ile ocuk igcne ynelme arasnda bir tercih sorunu vardr. Bu durum ise gelimekte olan lkelerin gelime hzn yavalatabilir. Politikaclarn bu problemi ortadan kaldrabilmeleri ancak somut bulgular olan analizlerce bilgilendirilmeleriyle mmkn olabilecektir. ocuk igc olgusunun bir problem olduunu gzler nne serecek ve bu konuyla ilgili tedbirlerin alnmasn salayacak aratrmalar iin gerekli verilerin eksiklii ya da 85

az bulunur olmas ciddi bir sorun tekil etmektedir. Bu almada, ocuk igcnn ve insan sermayesi birikiminin bir tercih sorunu olarak dnlmesi, ocuk igc zerinden insan sermayesini lebilmeye olanak salayabilecek ocuk igcne karar vericilere ait eitim ve gelir ile ilgili verilerin temin edilmesi ihtiyacn dourmaktadr. lgili veriler TK (2006) alan ocuklar anketinin sorgulanmas sonucunda elde edilmektedir. Bu veriler nda Eer Trkiyede yoksulluk neticesine hanehalk kararlaryla meydana gelen ocuk igc olmasayd mevcut insan sermayesi birikimi imdikinden daha fazla olurdu nermesinin teorik modeli basitletirici varsaymlar dhilince kr ve kent ayrmnda sorgulanmaktadr. Bu temel sorguyu destekleyici olarak ocuk igcne karar verici hanehalk fertlerinin ocuk igc ile insan sermayesinin bileenleri olan eitim ve gelir dzeyleri arasndaki ilikiler koulsuz olaslk tablolarnca gsterilmekte ve ayrca bu ilikilerin tutarllklar probit analizleriyle test edilerek ortaya konulmaktadr. almann ekonomik modelinde Cobb-Douglas tipinde bir retim fonksiyonundan hareketle fert bana kt miktarnn insan sermayesi ile faktr donanm cinsinden ifade edilirlie indirgendii, Krueger (1968) ile nerilen ve Bhatta ve Loboda (2000) kullanlan bir yntem izlenmektedir. Modern d ticaret teorisinin gerektirdii varsaymlarda gelimekte olan lkelerin bymelerinde eitim dzeyinin insan sermayesinin temel bir gstergesi olarak kabul edilebilecei insan sermayesi lmlerinin yanstld Krueger in yntemi, Bhatta ve Lobo ile Amerika Birleik Devletlerine ait eyaletler baznda uygulanmaktadr. Bu almada ise insan sermayesi lmleri Trkiyeye ait kentsel ve krsal blgeler zerinden yaplmtr. retim fonksiyonu zerinden insan sermayesi birikimi tahmin edilirken hesaplamalarda kolaylk salamas bakmndan retim fonksiyonu lee gre sabit getiriler varsaym altnda dnlmtr. Fert bana hesaplanan insan sermayesinden meydana gelen kt miktarlarndaki insan sermayesi deikeni olarak ocuu igcnde istihdamda bulunan hanehalk reislerinin eitim seviyelerine gre gelirleri dzeyleri dikkate alnmtr. Ayn fertlerin faktr donanmlar deikenini anketin yapld blgeyi kapsayan nfus younluu temsil etmektedir.

86

almada hanehalk reislerinin insan sermayesi birikimleri iki ana koldan hesap edilmitir. Birinci kolda; ocuu igcnde istihdamda bulunan hanehalk reisleri bulunmaktadr. kinci kolda ise; ocuunu yalnzca okul eitimine gnderen hanehalk reisleri yer almaktadr. iki ana kolun kent ve kr blgelerinde kendi iinde karlatrlmas neticesinde hangi kola ait insan sermayesinden meydana gelen kt miktarnn stn gelecei gsterilmek istenmektedir. Bu gsterimin sonucu olarak gelimekte olan bir lke iin ocuk igc olgusunun varlnda yoksulluk ksr dngs ya da insani gelime yollarndan birinin iler olduu anlalabilecektir. Bu sonu; alma boyunca snanmakta olan hipotezi dorular nitelikte olursa, ocuk igcne ynelmenin insani gelime yolunda bir adm olmad somut bulgular neticesinde ortaya konulabilmi olacaktr. Takip eden blmde aratrma konusu yer almaktadr. Aratrma ile ilgili ama, yntem ve uygulama da aratrma konusunu izleyen balklardr. 2. Aratrmann Konusu ocuk igc zerine sistematik bir veri toplanmasnn eksiklii ocuk igcnn belirleyicileri zerine yaplan aratrma saysn ak bir ekilde etkilemektedir (Grootaert ve Kanbur, 1995: 10). Bununla birlikte, ampirik olarak ocuk igc ile okula ayrlan zaman arasnda negatif bir korelasyon bulunmaktadr (Rivera-Batiz, 1985; Grootaert ve Kanbur, 1995). Bu negatif korelasyonun zerine younlaarak ocuk igcnn okula ayrlan zaman ne ekilde ve ne lde etkilediini insan sermayesi zerinden ortaya koyabilmek bu aratrmann konusunu oluturmaktadr. Literatr erevesinde ele alnan bu konuya ait alt balklar srasyla; ocuk igcn meydana getiren unsurlar, ocuk igcne karar vericiler, ocuk igc ile okula devamllk arasndaki iliki, karar vericilere ait insan sermayesi lmleri, yoksullua giden yol ya da insani gelime balklar altnda takip eden blmlerde ele alnmaktadr. 2.1. ocuk gcn Meydana Getiren Unsurlar ocuk igc ile ilgili yaplan birok almada hanehalknn yoksulluu ve ailenin eitim dzeyinin dkl ocuk igcnn belirleyicilerinin en nemlileri olarak gsterilmektedir (ILO, 1992den aktaran Grootaert ve Kanbur, 1995: 15). Bu almada 87

da ailenin gerek iyapsndan kaynaklanan gerekse devletin yaklam ve politikalarnn etkisyle dardan gelen etiler gz nnde bulundurularak ocuk igcnn meydana gelmesindeki unsurlar dikkate alnmaktadr. almann ekonomik modelinde mikro ve makro etkiler olarak adlandrlan bu unsurlar neticesinde ocuk igcnn ortaya kt dnlmektedir. Mikro etkiler iinde dnlmesi mmkn olan aile yoksulluu, ocuk igcn belirleyici rolnn neminden dolay n plana kartlmak istenmekte ve bu suretle almaya ait ekonomik modelde ayr bir unsur olarak ele alnmaktadr. Ailenin yoksulluu ve eitimsizlii gibi olumsuzluklar devletin grev ve

ykmllklerinin sorgulanmasn gerektirmektedir. Devlet politikalarndan zellikle sosyal amal harcamalar ve altyap harcamalar, ekonomik gelimenin dzeyiyle ilikili yatrmlardr. Ekonomik gelimenin dk olduu durumlarda, yoksulluk ve eitsizlik toplumun kimlii haline gelir. Bu olumsuz kimliklerini kabul eden toplumlarda ocuk igc vakalar da sklkla grlmektedir (UNICEF, 1986dan aktaran Grootaert ve Kanbur, 1995: 16). almann ekonomik modelinde yer almakta olan makro etki ile devletin aileler zerindeki sosyal sorumluluunu tam anlamyla yerine getirememesi ve bu suretle hanehalk karar vericilerinin tercihlerinin ocuklarn altrmak ynnde olumas zerindeki etkisi anlatlmak istenmektedir. Yukarda bahsedilen ve ekonomik modelde getii vurgulanan eilimlere ocuk ign etkileyen sosyolojik boyut da katldnda ocuk igcn belirleyen faktrler de ortaya km olmaktadr. Tunal (1996), Jensen ve Nielsen (1997) konuya sosyolojik boyutuyla yaklamaktadrlar. Tunal, hanehalk-dzeyi mikro-verisi kullanarak 6-14 yalar arasndaki erkek ve kz ocuklarn i ve okula gitmelerinin sonularn incelemitir. Tunalnn bulgularna gre; ocuun ya, cinsiyeti, ebeveynlerin eitim dzeyleri ve yaadklar blge ocuk igcnn nemli belirleyicileri konumundadr. Jensen ve Nielsen, Zambiyaya ait hanehalk anketi verileri kullanarak logit bir modelle az gelimi bir lkede ocuk igcn ve okula devamll neyin etkilediini ortaya koymaya almlardr. Ampirik analizlerinin bulgularna gre, ocuk igc ve okula devamllk arasndaki tercihte ekonomik ve sosyolojik deikenlerin yoksulluun da etkisiyle bir araya gelerek nemli belirleyiciler olduklarn gstermilerdir.

88

Yoksulluk ile ocuk igc arasndaki ilikiden yola kan Dayolu (2006) Trkiyedeki kentsel blgelerde dk hanehalk geliri veya yoksullua bal olarak meydana gelen ocuk igcnn belirleyicilerini ortaya koymay amalad almasnda, yoksul ailelerden gelen ocuklarn daha yksek seviyede igc riskinde olduunu belirlemitir. almalarnn dier bulgular; ocuklarn igcnde yer almalarnn hanehalknn ekonomik durumuna bal olduu, hanehalk gelirinde ebeveyn kazanlarndaki art veya cret d gelir artlarnn ocuk igcnde yeralma olasln azaltt eklindedir. Takip eden balkta ocuk igcne nihai karar vericilerin kimler olduklar zerindeki literatr bilgilerine yer verilmektedir. 2.2 ocuk gcne Karar Vericiler: Hanehalk Reisleri ocuk igcne katlmn nihai karar vericilerini net bir ekilde belirleyebilmek baz durumlarda mmkn olamayabilir. nk bu karar etkilemesi muhtemel bu almann ekonomik modelinde de vurguland ekliyle mikro ve makro etkileri bulunmaktadr. Literatrde geen baz almalar da bu gr onaylar niteliktedir. Rosatti ve Rossi (2003) Pakistan ve Nikaraguadaki ocuklarn alma saatleri ve okula devamllklarndan hareket ederek teorik bir ocuk igc arz modeli oluturmulardr. Oluturduklar bu modelde marjinal etkileri de hesaplamlardr. Marjinal etkileri hesaplamak hanehalknn ocuklarn ie gnderip gndermeme kararndaki eilimi ortaya koymaktadr. Pakistan ve Nikaraguaya ait bulgular ailelerin bu eilimi birbirlerinden ok farkl dzeylerde yansttklarn gstermektedir. Bu farkllk, politika nerilerinin ortaya konulmas asndan da belirsiz bir duruma yol amaktadr. ocuklarn almaya gnderme eilimi daha fazla olan yoksul ailelere gelir transferi olarak yaplacak yardmlarn hedefe ynelik ve yerinde gerekletirilmemesi durumunda etkinliklerinin de dk kalaca almada bahsedilmektedir. Beegle, Dehejia ve Gatti (2006) Tanzanyada yaplm hanehalk anketince hanehalk gelir oklar ve ocuk igc arasndaki ilikiyi incelemilerdir. Panel verilerinin kullanld bu almada istatistiksel olarak anlaml bulgulara ulalmtr. Gelir oklarnn hanehalk varlklarn azaltc etkisine ramen ocuk igcnde artlara sebebiyet verdii ortaya konulmutur. Aratrmaclar, konuya hanehalk penceresinden bakldnda ocuk igcnn oluumundaki kararn, gelirdeki art gibi anlk yararlarla 89

ocua ait insan sermayesi birikiminin geliimi arasnda bir tercih yaplmak suretiyle alndn belirtmilerdir. Aratrmaclar, gelirle ilgili bir ok meydana geldiinde, hanehalk karar vericilerinin ocuk igcn ykseltme eilimde olduklarn, bunu da yaparlarken ocuklar normalde yetikinlerin yapmakta olduu odun toplamak ve su tamak gibi ilere ynelttiklerini vurgulamlardr. Aratrmaclar artan ocuk igcnn okula devam etme orannda azallara sebebiyet verdiini gstermilerdir. Grld zere ocuk igcne karar verici durumundakiler yoksulluk, gelirdeki artlar ve olas muhtemel birok etki altnda kalabilmektedirler. Bununla birlikte bu almada kullanlmakta olan ekonomik modelde ocuk igcne karar vericilerin hanehalk reisleri olduklar varsaylmaktadr. Byle bir varsaymn sebebi; almada kullanlmakta olan veri setinin tand imkn snrlaryla yakndan ilikilidir. Takip eden balkta ocuk igc ve okula devamllk arasndaki ilikinin boyutlar ele alnmakta ve insan sermayesinde yaanan kayplarn bu ilikiyle balants kurulmaktadr. 2.3. ocuk gc ve Okula Devamllk Arasndaki liki: nsan Sermayesi Mahrumiyeti ocuk igcne ait bir gstergenin tanmlanmas yaplacak lmler iin son derece nemlidir. Bununla birlikte ocuk igcn lmek zere dorudan veri elde etme sknts yaanmaktadr. ocuk igc ile ilgili veri eksiklii birok aratrmacnn okula devamllk zerine younlamasna sebebiyet vermektedir. Ancak okula devamllk tam anlamyla ocuk igcnn tersi demek deildir. Bununla birlikte, okula devamllk ocuklar igc piyasasndan uzakta tutmaya yarayan en nemli tercihlerdendir (Siddiqi ve Patrinos, 1995; Grootaert, 1998: 2). Literatrde, yaygn olarak belli bir ya snrnda ve ekonomik olarak aktif ya da alabilecek durumda olup igcne katlm gsteren ocuklar, ocuk igc katlm oran ile ifade edilmektedir. Bununla birlikte, baz ekonomistlerce, okula devam etmeme oranlar da ocuk igc oranlarnn bir ikamesi olarak kullanlmaktadr ve almaya ayrlan her saat, okul iin kullanlmas gereken zaman azaltmaktadr (Psacharopoulos, 1997). Bu kullanm, bu almann kurgusunda ocuk igcne katlm ile okula devamllk arasndaki ilikide insan

90

sermayesi kayplarnn yaanabilecei olaslnn gz nnde bulundurulmasn salamaktadr. ocuk igc ile insan sermayesi birikimi arasnda eitim zerinden bir tercih sorunu bulunmaktadr. Bir ocuu retim aamalarnda bulundurmak mevcut geliri ykseltici bir etkide bulunabilir ancak o ocuun insan sermayesi geliimini ciddi bir ekilde engellemektedir (Khanam ve Ross, 2005: 2). Gelimekte olan lkelerde ocuk igcnn insan sermayesini olumsuz etkilendiine dair rnekler verilebilir. Khanam ve Rossun (2005) almalarnn bulgular ocuun almasnn okula devamn olumsuz etkilediini gstermektedir. Ray ve Lancaster (2005) Bezil, Kamboya, Namibya, Panama, Filipinler, Portekiz ve Sri Lanka gibi lkelerde ocuklarn almasnn okul a devam zerindeki olas etkilerini aratrmlardr. 12-14 ya grubundaki ocuklarda okula devamllk ve performans etkilemeyecek haftalk alma saatinin bir eik dzeyinin olup olmadnn sorguland almalarnda vardklar sonu; ocuun almas snrl saatlerle olsa dahi renimini olumsuz etkiledii ynndedir. Bu olumsuzluk okula devamszlk ile birlikte ortaya kmaktadr. Kamboya ve Namibyadaki ocuklarda okuma ve yazma yeteneinde olumsuz etkiler olarak kendini gstermekte, Portekizdeki ocuklarda okul baarszlndaki artlar olarak belirmektedir. Sri Lankadaki ocuklar almay okulla birlikte yrtebilmekte ancak bu lkede dahi ocuklarn okul performanslarnda dmeler gzlenmektedir. Ray ve Lancastern problemin almasyla ilgili politika nerileri ocuun reniminin gelitirilmesinde yetikin eitiminin gl ve pozitif bir role sahip olduu bulgusuna dayandrlmaktadr. Swaminathan (1998) ekonomik bymenin yksek olduu bat Hindistan blgesinde ocuk igcnn zelliklerini incelemitir. Bymenin ocuk igcndeki artlarla birlikte yaand bu blgede, ocuklara denen cretlerin dkl ve ocuklarn alma koullarndan zarar grmeleri gibi olumsuzluklar gzlemlenmitir. almann nemli bir bulgusu da ocuklarn ounluunun devam eden srete okullarna devam edememeleridir. nsan sermayesi oluumunu engelleyen bu durum ocuk igcnn ekonomik olarak ne kadar zarar verici bir olgu olduunun pratik hayata yansm bir rneini temsil etmektedir. 91

2.4. Karar Vericilere ait nsan Sermayesi lmleri Psacharopoulos ve Patrinosa (2002) gre eitim yatrmnn geri dn oranlar 1950li yllarn sonlarndan beri insan sermayesi teorileri zerinden tahmin edilmektedir. Psacharopoulos ve Patrinos literatrde yer alan almalarnn tahmin sonularn deerlendirmektedirler. Bu deerlendirmenin neticesinde ulatklar noktaya gre, eitim yatrmlarnn geri dn oranlar, kyaslamadaki seicilii salayan yeni bir yaklam ortaya koyarken, aa yukar fiziksel sermayeye yaplan yatr mlar gibi davranmaktadrlar. Bununla birlikte, gelimi endstri lkelerinde, insana ve fiziksel sermayeye yaplan yatrmlarn dn oranlarnn snr noktasnda birbirine eitlenme eiliminde olduunu belirtmektedirler. Bu yaklamdan hareketle karar vericilere ait insan sermayesi lmlerini yaparak, ocuklarn igcne gnderen karar vericilerin hangi sosyolojik ve kltrel normlara ait olduklarn ortaya koyabilmek bu almann dayanak noktasn ekillendirmektedir. Bu suretle karar vericilere ait insan sermayesi birikimlerinin ocuk igcnn oluumundaki rol vurgulanmak istenmektedir. Bu dnce literatrde aadaki durumlarca desteklenmektedir. ocuk igcnn insan sermayesi birikimini etkilemesi mmkn olduu gibi hanehalk karar vericilerinin ya da ebeveynlerin insan sermayesi eksiklikleri de ocuk igcnn var olmasnda rol oynayabilmektedir. Nesilden nesile aktarlan yoksulluk gibi kuaklar aras etkileimlerin, insan sermayesi oluumuna olumsuz etkileri ocuk igcnn meydana gelmesine sebebiyet verebilmektedir. Horrell, Humphries ve Voth (2001) bir nesilden dierine aktarlan ve yoksulluun yaratm olduu insan sermayesi aksaklklarn ortaya karmlardr. Bu sonuca ularken 19. yzyla ait sra d bir veri setinden yararlanmlardr. 1756 ylnda Byk Britanyada kurulmu olan Marine Society kurumu yoksul ve isiz erkekleri denizcilikte deerlendirme yoluna giderken, 1770 ve 1861 yllar arasnda bu genlerle mlakat yapm ve onlara ait sosyoekonomik arka plann detayl bir kaydn tutmutur. Horrell ve meslektalar bu veri setinden yaralanarak yoksulluun bir kuakdan dierine dk insan sermayesi biiminde aktarldn gstermilerdir. Bu yaanan etkileimin neticesinde ebeveynlerin bilin dzeyleri dk dzeyde kalm ise karar verme srelerinde

92

ocuklarn okula gndermek yerine igcne gndermeyi tercih etme olaslklarnn yksek olaca ifade edilebilir. Hanehalk karar vericilerinin ya da ebeveynlerin yukarda bahsedilen tercihte bulunma olaslna ait somut bulgular Khanam (2004) ortaya koymutur. Khanam, Bangladee ait verileri kullanarak ocuk igc ve okullamann belirleyicilerini incelemitir. Multinominal logit modelinin kullanld almann bulgularndan biri ailelerin eitim dzeylerinin ocuklarn insan sermayesi birikimlerinde byk neme sahip olduudur. nk yksek insan sermaye birikim dzeyine erimi ebeveynler potansiyel gelir asndan dk eitimli ailelerden daha iyi durumdadrlar. Bu yksek gelir potansiyelinin yaratt avantajlar da ocuklarn i yerine okula gnderilme olaslklarn ykseltmektedir. almann bir dier bulgusu da babann gnlk iler ya da cret iilii gibi psikolojik basknn youn hissedildii ilerde almas neticesinde ocuun da tam zamanl veya okul ile iin birlikte yrtld ilerde alma olaslnn artyor olmasdr. Hanehalk iinde verilen kararlar neticesinde okul yerine igcne gnderilen ocuklarn, ailelerine kazan salamalarnn yannda, bu durumdan olumsuz etkilenmeleri muhtemel bir sonutur. Psacharopoulos (1997) ocuk igc ile okullama oranlar arasndaki ilikinin Bolivya ve Venezella gibi gelimekte olan iki lkede ampirik bir tahminini yapmaya almtr. Hanehalk anketlerinden yararlanlan bu almann bulgularna gre alan ocuklar hanehalk gelirine anlaml dzeyde katk yapmaktadrlar. Bunun karlnda alan bir ocuk, okuldan elde edecei iki yllk eitim kazanmndan mahrum kalmaktadr. Bir lmn neticesi olan bu durumdan hareketle takip eden balkta bir lkede var olan ocuk igcnn lkeye olan maliyeti ile ilgili fikirlere yer verilmektedir. Bu durum ayn zamanda bu almada Trkiye adna ortaya konulmak istenen ocuk igc probleminin, gerekleebilirlii yksek sonularna vurgu yapar niteliktedir. 2.5. Yoksullua Giden Yol ya da nsani Gelime Mevcut sosyolojik durumunun yapsn ortaya koymaya alan Udry (2003), aileleri yoksul olduklar iin ocuklarn zorunlu olarak altklarn ve okula devam 93

edemediklerini, dolaysyla da yoksul bireyler haline geldiklerini ve bu durumun da bir yoksulluk ksr dngs yarattn belirtmektedir. ocuk igcnn en nemli maliyetinin ocua ait insan sermayesi yatrmlarndaki kstlamalar olduuna vurgu yapan Udry, bunun temel nedeninin ocuk igcne katlma ile okula gitmenin birbirlerinin yerini alan olgular olmasndan kaynaklandn savunmaktadr. Psacharopoulosa (1997) gre, ocuk igc en az iki adan nem arz eden bir olgudur. Birincisi; ksa dnemde bir ocuk asndan ok gen yata byle bir durumla karlamak kendi fiziksel kapasitesi ve isteklerinin tesinde bir durumdur. kincisi; uzun vadede ocuun alarak insan sermayesi oluumunda zarara uramas ve gelecek adna insan sermayesi yatrm yapamama olasln gndeme getirmesidir. zetle denilebilir ki; igcnde bulunup da okula devam etmeyen ocuun gelecee ait potansiyel kazancnda azalmalar meydana gelebilir (Ranjan, 2001; Beegle, Dehejia, Gatti, 2005 ve 2006; Dehejia ve Gatti, 2005; Bonnal, 2009, 4). Bu olumsuz ksr dngden kurtulabilmek adna neler yaplabilir? Hangi nlemler alnabilir? Bu olumsuz ksr dngden kurtulabilmek adna neler yaplabilecei, hangi nlemlerin alnabilecei konusundaki neriler byk nem tamaktadr. ocuk igcnn fiziksel geliime ters etkisi olmasnn yannda, ocuun almak zorunda olmas insan sermayesi birikimi asndan da zararl etkiler ierir. Bu durumun Psacharopoulosa (1997: 386) gre, stesinden gelebilmek iin zellikle yoksul ailelere yardm edilerek okula devamll cesaretlendirici politikalar izlenmelidir. Bylelikle lkenin insan sermayesi stoku azalmayacak ve gelecek nesiller imdikilerden daha yksek bir refah dzeyinde yaayabileceklerdir. Forastieri (1997: 70)ye gre eitim ve retim programlarnn iyiletirilmesi, ierik kalitesinin ve retim metotlarnn gelitirilmesi okula olan devamll arttracak ve bu yolla ocuk iiliinde azalmalar meydana gelebilecektir Yoksulluk ksr dngsnn krlabilmesi iin ise devlet tarafndan kaynak fonu yaratlmasnn gerek okul devamllnn ykselmesinde gerekse de ocuk igcnn azaltlmasnda ok etkin ve baarl bir yntem olduunu vurgulamaktadr. Udry (2003: 16)ye gre, okula devamllk cesaretlendirildiinde bu problem otomatik olarak zlm olacaktr. Bunun bir yolu ise okul kalitesini ykseltmekten gemektedir. Okul 94

kalitesini ykseltmek insana yaplan yatrmlarla mmkn olabilir. ocuk igc de bu yatrmlardan payn ald srece yok olmaya aday ancak halen zm aamasn bekleyen bir sorun olarak karmzda bulunmaktadr. Gelimekte olan lkeler asndan alternatif bir zm de ticaret ile olan bir yaklamdr. Ticaretteki serbestlemenin bir sonucu olarak ekonomide meydana gelen yapsal deiimler okula devamll etkilemeyle sonulanarak eitime geri dn etkileyebilmektedir ( Becker, 1965; Foster ve Rosenzweig, 1996; Edmonds, Pavcnik ve Topalova, 2007, 1). 3.Aratrmann Amac Bu almada, mikro ve makro etkiler ve yoksulluktan meydana gelen ocuk igc, insan sermayesi boyutuyla ele alnmaktadr. Gelimekte olan bir lkede ocuk igcne katlm oranlarndaki bir ykselme ile birlikte insan sermayesi birikiminde bir art m, yoksa bir azal m meydana gelmektedir? Bu temel soruya verilecek cevap, almann amacn oluturmaktadr. Verilen cevap art eklinde ise ngrlen dngnn insani gelime yolunda bir ilerleme olduundan bahsedilebilir. Verilen cevap azal eklinde ise ngrlen dng yoksullukla balayp, yoksullukla sona eren ksr bir dngdr denilebilir. ekil-3.1, durumu grsel adan zetlemektedir. ocuk igc ile ilgili literatr ok genitir ancak bir ok ampirik alma ortak bir teori zerinden kurgulanmamaktadr (Basu, 1999: 1114). Dier taraftan, gelimekte olan lkelerde ocuk igc ile ilgili birtakm tahmin zorluklar bulunmaktadr. Bu zorluklardan biri de sistematik veri toplanmasnn eksikliidir (Grootaert ve Kanbur, 1995: 7). ocuk igc zerine ilk uluslararas veri setini oluturan Ashagriedir (1993). Ashagrieye atfta bulunan Basuya (1999: 1085) gre de ; Bir ocuk ekonomik olarak aktif ise igcnde bulunuyor olarak snflandrlabilir. Ekonomik olarak katkda bulunan ocuklar igcne dhil etmek son derece nem arz eden bir husustur. nk meselenin lkelerin zellikle krsal kesimlerinde ve tarm ekonomisine ait blmlerinde gerekleen ve kayt altna alnamayan boyutlar bulunmaktadr (bkz Salam, 2008). Ampirik analizlerde karlalan temel zorluklardan bir dieri de ulusal hanehalk anketlerince deerlendirilmeye alnan igcnn minimum 14 ya da 15 ya ile 95

snrlandrlm olmasdr (Grootaert, 1998: 5). Trkiyede bu eksiklii hanehalk igc anketlerine ocuk igcn de ilave ederek gidermeye ve sistematik veri taban oluturmaya alan kurumlardan biri TKdir.
nsani Gelime

Yoksulluk

ocuk gc

nsan Sermayesi

Yoksulluk

ekil 3. 1 nsani Gelime ya da Yoksulluk Ksr Dngs.

Kaynak: Literatre dayal olarak yazar tarafndan oluturulmutur.

Literatrce de kabul edilmektedir ki ocuk igcn ortadan kaldrmada tarihsel olarak en etkin ara eitim ve zorunlu temel retimdir. Eitim ile ocuk igc arasndaki iliki aktif bir ampirik aratrma alandr (Basu, 1999: 1092). Bu aratrmalara rnek olarak; Jensen ve Nielsen (1997), Psacharopoulos (1997) ve Grootaert (1998) verilebilir. Bu almada eitim insan sermayesi zerinden ekonomik modele yanstlmaktadr. Bu perspektiften bakldnda almann amac ile ilgili olarak sylenebilecek bir dier husus da Trkiye de ocuk igcne insan sermayesi boyutundan bakan almalarn eksikliidir. Bununla birlikte ocuk igc ile okul eitimi arasndaki ilikiyi irdeleyen almalar olduka snrl saydadr. Bunlarn belli balcalar; Tunal (1996), Tansel (2002) ve Dayolu ve Assaadn (2003) almalar olarak gsterilebilir.

96

Dnya literatrnde ise Skoufias (1994); Grootaert ve Patrinos (1999); Chernichovsky (1985); Ray (2000a); Psacharopoulos (1997); Ravallion ve Wodon (2000); Assaad ve dierleri (2001); Levison ve dierleri (2001); ocuk igc ile okul eitimi arasndaki negatif ilikiye gnderme yapan almalardr. Dier taraftan Patrinos ve Psacharopoulos (1997); Myers (1989); Admassie (2003)un almalarnda okul eitimi ile almann beraberce yrtlebilecei ve ocuun bu durumdan fazlasyla etkilenmeyecei savunulmaktadr. Ranjan (1999) ocuk igc ve insan sermayesi birikimini modelleyerek yoksulluun ocuk igcn aksak kredi piyasas ile birleerek gelimekte olan lkelerde nasl ykselttiini gstermektedir. Bu almann da amac; yoksulluk, ocuk igc, insan sermayesi dngsnn nasl alt konusunda bir katk yapabilmektir. Hedeflenen amac gerekletirebilmek iin aadaki hipotez snanacaktr. HPOTEZ: Eer Trkiyede yoksulluk neticesinde hanehalk kararlaryla meydana gelen ocuk igc olmasayd mevcut insan sermayesi birikimi imdikinden daha fazla olurdu. Teorik kurgulama zerinden ocuk igc ve insan sermayesi ilikisi zerine yazlm az saydaki ampirik almaya dair rnekler vermek gerekirse; Hussain ve Maskus (2003) okul eitimi zerinden ocuk igc ve insan sermayesi birikimi arasndaki ilikiyi vurgulayan bir model gelitirmilerdir. Teorik varsaymlarn ampirik analizlerle ve ekonometrik tekniklerle snand almalarnda, ocuk igc ile ebeveynlerin hali hazrdaki insan sermayesi birikimleri arasnda negatif bir iliki olduunu ortaya koymulardr. Bununla birlikte insan sermayesi seviyesiyle fert bana gelir arasnda anlaml ve pozitif bir ilikinin varln gstermektedirler. Kurduklar modelde, i yerindeki retkenlie karlk gelen yetikin insan sermayesinin eitim sayesinde ykseltilmesi neticesinde gelirdeki artlara sebebiyet vererek ocuk igcn azaltacan savunmaktadrlar. Hazan ve Berdugo (2002) ocuk igc, dourganlk ve ekonomik byme arasndaki ilikiyi insan sermayesi yaklamyla ortaya koymaktadrlar. Elde ettikleri bulgularn sonularna gre; bymenin erken aamalarnda ocuk igc yaygn, dourganlk yksek ve fert bana kt miktar dk iken ekonomiyi byme tuzanda tanmlamaktadrlar. Teknolojik ilerlemeyle 97

birlikte, yetikinlerle ocuk igc arasndaki cret farkllklarnn artmas neticesinde ekonominin byme tuzandan kurtulabileceini, ebeveynlerin de ocuklarn igc yerine eitime gndererek ve dourganl azaltarak ekonominin srdrlebilir bymeye ynlendirebileceini gstermektedirler. Bu almann amacna ynelik olarak aadaki saptamalar yaplabilir: 1) ocuk igc ile ilgili sektr dzeyinde almalara ihtiya duyulmaktadr. French (2002), Brezilyann ihracata dayal ayakkab endstrisinde alan ocuklarn ite sergiledik leri davranlar incelemitir. Gen iilerin hangi tip iyerlerinde daha verimli olduklarna dikkati ekerek ocuk igc ile ilgili zel bir alanda literatre katk yapmaktadr. 2) Toplumsal normlar, kltr ve corafyann ocuk igc analizlerinde sorgulanmasna ihtiya duyulmaktadr. Bu balamda ocuk igc olgusu farkl lke zelliklerinde krsal ve kentsel ayrmlar gzetilerek analiz edilmelidir (Lopez-Calva, 2001: 68). 3) Birok alma ebeveynlerin daha eitimli olduklarnda ocuklarn almaya daha az eilimli olduklarn gstermektedir (bkz Grootaert, 1998; Salmon, 2005). Ebeveynlerin gelir seviyelerinin yksek olmas da benzer etkileri dourabilir. Bu fertlerin ocuk igcne karar vericiler olduklar dnldnde konuyla ilgili ekonomik analizlerde hanehalk reisinin eitim dzeyi ve ekonomik durumunu referans noktas olarak kabul eden almalara ihtiya duyulmaktadr.

98

4.Aratrma Yntemi Aratrma yntemi almann literatrden szlen teorik kurgusunu yanstmaktadr. Bu ksmda ilk srada teorik ereve yer almaktadr. Teorik ereveyi takiben teorik modelde kullanlan retim fonksiyonunun tantm yaplmaktadr. Bu tantm ile birlikte retim fonksiyonunun faktr donanm ve insan sermayesi trnden ifade edilmesine yer verilmektedir. Sonrasnda literatrden szlen bilgilere dayal olarak oluturulmu aratrma modeli yer almaktadr. Bu balklar takiben de teorik modelin snanmas, verilerin aklanmas, modelle ilgili varsaymlar ve snrlamalar sunulmaktadr. Aratrmann uygulama ksmna kadar olan bu blmnde yntem olarak retim fonksiyonuna dayal bir insan sermayesi modelinin karlatrma suretiyle lm yapan bir tasarm tantlmaktadr. 4.1.Teorik ereve Teorik ereve, bu almann matematiksel yaklamlarla dayand temellerin snrlarn iermektedir. Bu snrlar iinde yer almakta olan temel yaklam; insan sermayesinden hareketle fert bana kt miktarn lebilmektir. Bu lm anlk bir zamanlamaya dayanmakta ve bir anlamda da insan sermayesini lmeyi hedeflemektedir. llmek istenilen; 6-17 ya arasndaki ocuu ocuk igcnde istihdam edilen ya da yalnza okul eitiminde bulunan hanehalk reislerine ait insan sermayesi birikimleriyle elde edilecek fert bana kt miktarlardr. Bylelikle hedeflenen; llen bu kt miktarlarnn birbirleriyle karlatrlmas sonucunda hangi gruptaki hanehalk reislerinin fert bana kt miktarnn daha byk geleceini gzlemleyebilmektir. ocuk igcnde istihdam edilen ocuklarn insan sermayesi birikimlerinden hareketle fert bana kt miktarn lebilmek bu alma kapsamnn dnda yer almaktadr. nk alan ve okula giden iki ocuk arasndaki insani sermaye farkn ifade edebilecek bir lt gelitirmek mmkn grnmemektedir. Bu almadaki bak as, ocuk igcnn var olmasnda temel rol olan karar vericilere ait bil gilerden hareket edilerek bir sonuca ulalmak istenmesidir. nk ocuk igc ebeveynlerin ekonomik

99

ve sosyal durumlarndan etkilenen dinamik bir olgudur (Hussain ve Maskus, 2003: 994). Lucas (1993) ile birlikte birok ekonomistin gelimekte olan lkelerle ilgili olarak zerinde hem fikir olduklar konulardan biri bymenin motorunun insan sermayesi birikimi olduudur. lkelere ait ekonomik verimlilik sz konusu olduunda o lkelerdeki insan sermayesi farkllklar ortaya kmaktadr (Bhatta ve Lobo, 2000: 394). Bu farkllklar yaratan unsurlardan birisi de lkelere zg yzlm, igc, sermaye ve giriimcilik miktarlarnn ifadesi olarak adlandrlan faktr donanmlardr (bkz Chacholiades, 1978). retim fonksiyonunun elde edilmesinden fert bana kt miktarna ulalmas ve fert bana kt miktarnn marjinal rn ve faktr donanm eklinde ifadesi basamaklar eklinde aada ifade edilmektedir. retim fonksiyonunun fonksiyonel olarak ifadesi aadaki denklem (1) ile verilmitir. Y = f(X0,X1,.,Xn) (1)

Bu fonksiyonda Y, alma kapsamnca ele alnm fertlere ait kt miktarn temsil etmektedir. Her ferde ait olan kt miktar retim faktrleri olan (X0,X1,.,Xn)in bir fonksiyonu olarak tanmlanmaktadr. Y = f(X0,X1,.,Xn) fonksiyonunun k dereceli homojen bir fonksiyon olduu ve her bir retim faktr iin fonksiyonun birinci ksmi trevinin sfrdan byk (f' > 0) ve ikinci ksmi trevinin sfrdan kk (f'' < 0) olduu varsaylmaktadr. Denklem (1) ile verilmi retim fonksiyonunun basit hali bu almadaki teorik varsaymlarca kabul edilmi deikenlere uyarlandnda; Yi = fi(X0,X1,.,Xn), ekline gelen gsterim iinci durumdaki koullar gereince hanehalk reislerinin toplam kt miktarn gstermektedir. Pi iinci durumdaki toplam nfusu, X ij , iinci durumdaki J faktr miktarn temsil etmektedir. retim fonksiyonu fi(X0,X1,.,Xn), kinci dereceden homojen varsayldndan, denklem (2), Euler Teoremi yardmyla ve eitliin her iki tarafnn da ksmi trevleri alnm ekliyle aada gsterilmektedir. 100

kYi

i kfi(X i0 ,X 1 ,.,X in ),

d i dX 0

i f(X i0 ,X 1 ,.,X in ) * X i0 +

d dX 1i

i i f(X i0 ,X 1 ,.,X in ) * X 1

+...+

d f i dX n

i (X i0 ,X 1 ,.,X in ) * X in ,

i i = MP i0 * X i0 + MP 1 * X1 + . . . MP in * X in

(2)

Denklem (2)de geen MP j iinci durumdaki J faktrnn marjinal rndr. Fert bana den iinci durumdaki kt miktarn yi = (Yi / Pi) ile ve fert bana den iinci durumdaki J faktr donanm x ij = X ij / Pi ile tanmlandnda denklem (3) elde etmek mmkndr.
i i kyi = MP i0 * x i0 + MP 1 * x1 + . . . + MP in * x in

(3)

Denklem (3) hanehalk reislerinin fert bana den kt miktarn marjinal rn ve faktr donanmlar zerinden elde edebilmeyi mmkn klmaktadr. Takip eden blmlerde, marjinal rn ve faktr donanmlarnn seilecek retim fonksiyonunda belirli varsaymlar koulunda insan sermayesi ve fiziksel sermaye deikenlerine indirgenmesiyle teorik kurgunun uygulamaya uygun hale dntrlmesi mmkn olmaktadr. 4.2. Modelde Kullanlan retim Fonksiyonu Bu almann ekonomik modelinde belirtilen fert bana kt miktarn lebilmek iin Cobb-Douglas tipinde bir retim fonksiyonu tercih edilmektedir. retimin t zamannda gerekletii bu fonksiyon aadaki denklem (4)de gsterilmektedir. Y(t) = K(t) (A(t) L(t))1- 0<<1 (4)

Yukardaki gsterime gre Y; kt miktarn, K; sermayeyi, L; emei, A; teknoloji dzeyini ve da gelirdeki sermaye payn belirtmektedir (Mankiw vd., 1992: 409). 101

Denklem (4)deki haliyle retim fonksiyonunun insan sermayesi deikenini iermedii grlmektedir. nsan sermayesini retim fonksiyonuna dhil etmemenin byme sreci ile ilgili yanl tahminlere gtrebilecei baz ekonomistlerce belirtilmektedir (bkz Kendrick, 1976). Yanl tahminleri nleyebilmek adna Mankiw, Romer, Weil (1992)de de belirtildii ekliyle insan sermayesi deikeni denklem (4)deki retim fonksiyonuna dhil edilerek fonksiyonunun yeni hali bu almada kullanlan ekonomik model iin de referans alnmakta ve denklem (5) ile gsterilmektedir. Y(t) = K(t)H(t) (A(t) L(t))1-- (5)

Denklem (5)e gre H; insan sermayesi birikimini belirtmekte ve dier deikenler de ncesinde tanmland halleriyle kalmaktadrlar. nsan sermayesinin retim fonksiyonuna dhil edilmesiyle ekonomik modelin tahmin gcnn artm olduu savunulmaktadr (Mankiw vd., 1992: 416: 421). retim fonksiyonuna insan sermayesi deikeninin ilave edilmesiyle tahmin gc ykselen ekonomik model, baz varsaymlar dhilinde bu almaya uyarlanabilir. retim fonksiyonunu insan sermayesi ve faktr donanm cinsinden ifade edebilmek iin gerekli varsaymlar takip eden balkta ele alnmaktadr. 4.3. retim Fonksiyonunun Faktr Donanm ve nsan Sermayesi Trnden fade Edilmesi Bir nceki balkta elde edilen ve denklem (5) ile gsterilen retim fonksiyonunda + = 1 varsaym altnda kt miktar sermaye ve insan sermayesi miktarna indirgenebilmektedir. Bu gsterim denklem (6) ile belirtilmektedir. Y(t) = K(t) H(t) (6)

retim fonksiyonunun sermaye ve insan sermayesine indirgenmesi lee gre sabit getiriler varsaymnda mmkn olmaktadr. Bu varsaym almann ekonomik modelinde llmesi amalanan kt miktarnn faktr donanm ve insan sermayesi deikenlerince ifade edilebilmesine imkn tanmaktadr. Faktr donanm ile sermaye 102

arasnda byle bir geiin salanmas almann varsaymlarna zg basitletirici bir unsur zelliindedir. nsan sermayesini retim fonksiyonu ile ilikilendirip lee gre sabit getiriler varsaymnda faktr donanmlarn da modellerine dhil ederek lmeye alan aratrmalar mevcuttur (bkz Hussain ve Maskus, 2003: 996). Denklem (3)de belirtildii ekliyle, retim fonksiyonun fert bana retim olarak ele alnmasyla birlikte denklem (6) denklem (7) ekline dnmektedir. Bu eitlikte srasyla k(t) ve h(t); fert bana faktr donanmna ve fert bana insan sermayesi birikimine karlk gelmektedir. y(t) = k(t) h(t) 4.4.Aratrma Modeli ocuk igcn meydana getiren unsurlara deinmek aratrma modelinin zeminini hazrlamaktadr. Bu almada mikro, makro ve yoksulluk olarak ifade edilen ve ocuk igcn belirledii dnlen unsurlar Lopez-Calvada (2001) ocuk igc arz olarak gsterilen; 1) hanehalk yoksulluu, 2) ocuklarn ve ebeveynlerinin cretleri, 3) yetikin isizlik oran, 4) hanehalk reisinin eitim dzeyi, 5) toplumsal normlar ve ilikiler, 6) ocuk igc zerine olan yasal kstlamalar ve dzenlemeler, 7) kredi piyasas aksaklklar ve 8) doum oranlar ile hanehalk bykl gibi faktrlerce ifade edilmektedir. Bu unsurlar isel unsurlar olarak adlandrlabilir. ocuk igcn meydana getiren ve etkileyen dsal unsurlarla ilgili olarak; kreselleme, d ticarete aklk ve dorudan yabanc sermaye ak gibi faktrlere bu almada yer verilmemektedir. Bununla birlikte konuyla ilgili bilgilere Edmonds (2002), Neumayer ve Soysa (2005)dan ulalabilir. Bununla birlikte bu almada teknoloji ve teknolojik deiim gibi ocuk igcnn talep ynl belirleyicileri de dikkate alnmamaktadr. lkeler aras bir karlatrma sz konusu olduunda talep ynl belirleyicilerin de nem kazandn belirtmekte fayda vardr. sel unsurlarla ilgili olarak nemli unsurdan bahsedilebilir: ekil-1de gsterildii gibi bu etkilerden birincisi mikro etkidir. Mikro etki ailenin bilin dzeyi ile n plana kmaktadr. Hanehalk reisinin eitim durumu, hanede alnan kararlarn nemi mikro 103 (7)

etkinin belirleyicilerindendir. Uzun vadeli dnebilmek, kstl kaynaklar doru ve etkin bir ekilde ynetebilmek bu kararlarn temelini oluturur. kincisi makro etkidir. Devletin sosyal hizmet kurumlarnn baz ykmllkleri vardr. Bu sorumluluklarn yerine getirilememesi sosyal politika ve devlet anlaynn eksiklii anlamna gelmektedir. Bu durum lkeler iin tedbir alnmas gereken en nemli sorunlarn bandadr. ncs yoksulluktur. Yoksulluun birok tanm bulunmakla birlikte bu almada kullanlan tanmna gre yoksulluk; ortalama gelir seviyesinin altnda bulunan aileleri tanmlayan bir durumdur. sel unsurlarla ilgili yoksulluk da bir eit mikro etki olmakla birlikte ocuk igcnn en nemli belirleyicilerindendir. Bu sebeple bu almada n plana kartlmak istenmekte ve mikro etkiden bamsz olarak ayr bir balk altnda ele alnmaktadr. Trkiyede isel unsurlar tarafndan belirlenen ocuk igc, bu almayla kurgulanan aratrma modeline gre insan sermayesi ile ilikilendirilmektedir. Bu iliki, teorik erevede de bahsedildii ekliyle retim fonksiyonu zerinden salanmtr. Fert bana karlk gelen kt miktar fert bana karlk gelen faktr donanm ve insan sermayesi birikiminin toplamna indirgenmektedir. almaya zg varsaymlardan biri de fert bana den faktr donanmlarn farkllk yaratacak etkilerinin gz nnde bulundurulmamasdr. Faktr donanmlar ile kt miktar arasndaki ilikiler modern ticaret teorisine dayanmaktadr. lkeler aras bir karlatrma sz konusu iken modern ticaret teorisi gereince her lke farkl faktr donanmna sahip olsa da edeer bir retim fonksiyonu lkeleri temsil edebilmektedir (Krueger, 1968: 641). Makro ekonomik dzeyde ortaya konan bu yaklam mikro ekonomik dzeyde ele alnan ve tamamyla isel unsurlara dayanan ocuk igc probleminin ele alnd bu almada bireylere ait faktr donanmlarnn ihmal edilebilir bir unsur olabilecei kabulne dayanmaktadr. Bu kabuln neticesinde, fert bana karlk gelen kt miktarlar, insan sermayesinin llmesiyle elde edilen ve ekil-3.2de insan sermayesinden meydana gelen kt miktar ile ifade edilen kavrama indirgenmektedir.

104

ocuk igc, belirli durumlar altnda yetikin cretlerini de aaya ekerek bir yoksulluk ksr dngsne neden olabilir (Lopez-Calva, 2001: 60). Yoksulluk, ocuk igc ve insan sermayesi dngs olarak ifade edilen ve yoksullukla insani gelime sreci arasndaki dngye ocuk igc perspektifinden baklabilmesine imkn salayan bu dngnn farkl gruplara ait fertlerin insan sermayesinden meydana gelen kt miktarlarnn karlatrlmasna dayal bir model yardmyla tanmlanabilir. Bu karlatrma neticesinde ya insani gelime ile neticelenen ya da yoksulluk ksr dngsyle devam eden socular ortaya konmu olacaktr. Ampirik literatrce en salkl ocuk igc belirleyicilerinin hanehalknn yoksulluk durumu ve hanehalk reisinin eitim dzeyi olduu gsterilmektedir. ocuklarn kazandklar cretlerin tahmin edildii gibi ocuk igc kararlarn etkilemedii kabul edilmektedir (Lopez-Calva, 2001: 66). Literatrce kabul grm bu durum bu almann ekonomik modelinde de dikkate alnmakta olan nemli bir husustur. Bu almaya gre de, kt miktarlarnn llmesine konu olan fertler ocuk igcnn meydana gelmesinde nihai karar vericiler olmalar nedeniyle hanehalk reisleridir. Bununla birlikte, insan sermayesinin eitim ile ilikisi dikkate alndnda ocuklarn nihai eitim seviyeleri ile insan sermayeleri arasndaki ilikinin dinamik bir analizle ele alnmas gereken ve almann ierii asndan son derece nemli bir yaklam olduu grlmektedir. Ancak, almaya konu olan veri kayna byle bir analize imkan tanmamaktadr. Bu nedenle igcnde bulunan ocuklara ait insan sermayelerinden meydana gelen kt miktarn lmek bu almada mmkn olmamtr.

105

nsani Okul Eitimi Gelime

Mikro Etki

Makro Etki Okul Eitimi + ocuk gc

nsan sermayesinden meydana gelen miktar kt

Beklenen

> < > ?

insan sermayesinden meydana gelen miktar kt

Aile

ocuk gc ocuk gc Yoksulluk Yoksulluk Ksr Dngs

>

ekil 3. 2 Yoksulluk, ocuk gc ve nsan Sermayesi Dngs

Kaynak: almann teorik erevesi esas alnarak tasarlanmtr.

106

Aratrma modeline gre, insan sermayesinden meydana gelen kt miktarlar iki ana gruptan elde edilmektedir: Birinci grup; ocuklar ocuk igcnde yer almayan hanehalk reislerini kapsamaktadr. kinci grup ise; ocuklar ocuk igcnde yer almakta olan hanehalk reislerini kapsamaktadr. kinci gruba ait olan hanehalk reisleri de kendi ilerinde iki gruba ayrlmaktadr. Bunlardan birincisi; ocuk igcnde bulunduu halde okul eitimine devam eden ocuklarn hanehalk reisleridir. kincisi ise; yalnzca ocuk igcnde bulunup, okul eitimine devam etmeyen ocuklarn hanehalk reisleridir. Bu almann aratrma modelinde, ocuklar ocuk igcnde bulunan hanehalk reisleri ile ocuklar yalnzca okul eitimine devam edip ocuk igcnde bulunmayan hanehalk reislerine ait insan sermayesinden meydana gelen kt miktarlarn karlatrmak suretiyle insani gelimeyle ya da yoksulluk ksr dngsyle sonulanan durumlar TK (2006) alan ocuklar veri setiyle snanmaktadr. ocuklar yalnzca okul eitimine devam etmekte olan hanehalk reislerinin insan sermayelerinden meydana gelen kt miktar, ocuklar ocuk igcne devam etmekte olan hanehalk reislerinin insan sermayesinden meydana gelen kt miktarndan bykse insani gelime yolunda bir durumun meydana gelebilecei anlalmaktadr. Tersi durumda ise yoksulluk ksr dngsyle sonulanan bir durumun meydana gelebilecei anlalmaktadr. 4.5.Teorik Modelin Snanmas: Salamlk Kontrolleri Bu almann teorik modelinde yaplmak istenen; bir retim fonksiyonuna bal olarak insan sermayesinden meydana gelen fert bana kt miktarn lebilmektir. Bu fertlerin bir ksm ocuu igcnde yer almakta olan hanehalk reisleridir. Bu suretle ocuk igc istihdam ile insan sermayesi birikimi arasndaki ilikinin yn ortaya karlmak istenmektedir. ocuk igc istihdam ya da insan sermayesi birikimine ynelmek literatrde de belirtildii gibi bir tercih sorunudur. Bu anlamda eitim ve gelir dzeyi deikenleri ocuunu igcne gnderen hanehalk reislerine ait insan sermayesi birikiminin bileenleri olarak kabul edilebilecektir. ocuk igc istihdamnn; okur-yazarlk durumu, eitim dzeyi ve gelir seviyesi ile negatif ilikili 107

olmas beklenmektedir. Teorik adan kabul edilmi bu durumun bu almada kullanlmakta olan verilerle de tutarllk iinde bulunduunun gsterilmesi nem arz etmektedir. Bu erevede salamlk kontrolleri ad verilen teorik snamada ocuk igc istihdamnn insan sermeyesi birikimiyle ilikisinin ynn tayin etmeye yarayacak ve drt aamada uygulanacak olan ekonometrik eitlik testleri izlenecektir. Buna gre ocuk igc istihdam birinci aamada; okur-yazarlk durumu, ikinci aamada; eitim dzeyi, nc aamada; gelir seviyesi ve drdnc aamada bu deikenle birlikte eitlik denklemince snanacaktr. Denklemler aada belirtildikleri ekliyle yer almaktadrlar: ocuk igci = + 1 reisokuryazari + i ocuk igci = + 2 reiseitimdzeyii + i ocuk igci = + 3 reistoplamgeliri + i ocuk igci = + 1 reisokuryazari + 2 reiseitimdzeyii + 3 reistoplamgeliri + i (4) (1) (2) (3)

Denklemlere ait tahminlere almann ilerleyen blmlerindeki bulgular ksmnda yer verilmektedir. 4.6.Verilerin Aklanmas, Varsaymlar ve Snrlamalar Bu almada kullanlan veriler TK (2006) alan ocuklar veri setinden elde edilmitir. Hanehalk igc anketlerine ilave bir modl olarak, ilki Ekim 1994 ikincisi Ekim 1999da uygulanan ocuk igc anketleri, ILO ile TK arasnda imzalanan projeler erevesinde gerekletirilmektedir. 2006 ylnda IPEC erevesinde gncel veriye duyulan ihtiya nedeniyle, ILO ile TK arasnda imzalanan yeni bir proje kapsamnda ocuk gc Anketi, nceki uygulamalarda olduu gibi Hanehalk gc Anketi ile birlikte Ekim, Kasm ve Aralk aylarnda uygulanmtr. Bu anketle kapsanan ya grubu 6-17 ya araldr. Anketin Trkiye genelindeki rnek hacmi 38.039 iken kent blgesindeki hacim 26.566 ve kr blgesindeki hacim ise 11.473tr. 108

Bu anketin almaya salad imkn, ocuklarla birlikte ebeveynlere ait zelliklerin de kapsanmasndan gelmektedir. Anket ham haliyle sorguland zaman 92.713 ferde ait igc ve kiisel zelliklerle ilgili deikenlere ulamak mmkn olabilmektedir. Bu ankette 20.000 civarnda hane ya da aile bulunmaktadr. Bu ailelerden almann varsaymlar gereince ekirdek aile ismi verilen tipte aileler dndaki haneler kapsam dnda braklmtr. Bu yaklama gre ekirdek aile; ebeveynlerden herhangi birinin eksik olmad aile tipi olarak kabul edilmektedir. Bu varsaym neticesinde ocuk igcn etkileyebilecek bir takm sosyolojik faktrlerden muaf kalnd dnlmektedir. Bu varsayma gre ankette sorgulanan ekirdek aile says 13.428 olmaktadr. Bu ailelere ait ocuklarn sorgulanmasyla gzlem says 24.766 olarak belirlenmektedir. Ebeveynlerden gerek anne gerekse babaya ait eitim ve gelir gibi zellikli verilere ulaabilmekle birlikte hanehalk reisleri asndan da ayn tipte veriler elde etmek mmkndr. Baz almalarda ocuk igc 6-14 yalar arasndaki ocuklar iin

tanmlanabilmektedir ancak bu almada ocuk igc iin seilen ya aral 6-17dir. Bunun sebebi istihdamda yer alan ocuklarn ounluunun 15-17 ya grubuna dhil ocuklar olmasndan kaynaklanmaktadr. Ayrca TKde (2006) yaplan aratrmadaki kabule gre kurumsal olamayan alma andaki nfus kurumsal olmayan sivil nfus ierisindeki 6-17 ya grubu nfus olarak tanmlanmaktadr. Bu yaklamlara ek olarak alma ierisinde sklkla kullanlan ve nem arz eden tanmlamalar belirtmekte fayda vardr. Bu tanmlardan biri olan istihdam edilenler; referans haftas sresince herhangi bir gn en az 1 saat sresince cret, kar veya aile kazanc iin aile iletmelerinde cretsiz olarak alanlar ile ii olanlardan; eitli nedenlerle referans dneminde ilerinin banda bulunamayan ancak ileri ile ilikileri devam eden kiilerdir. Bir dieri okula devam edenlerdir. Okula devam edenler 6-17 ya grubunda olup, herhangi bir rgn eitim programna devam eden ocuklardr. Ekonomik modelde gerekli olduu dnlen fakat veri setinde dorudan yer almayan baz deikenler varsaymlarca tretilme yoluna gidilmitir. almada kullanlan hanehalk reislerine ait eitim dzeyleri verisi buna rnek olarak gsterilebilir. Veri setinde fertlerin mezun olduklar okul snflandrlmas yer almaktadr. Bir kabule gre 109

bu snflandrma kendi iinde ikiye ayrtrlarak ilk ksmdaki mezuniyet deeri verilerine eitimsiz anlamna gelen 0 deeri ve ikinci ksmdaki mezuniyet deeri verilerine eitimli anlamna gelen 1 deeri atanmaktadr. Bylelikle fertlere ait eitim dzeyi varsaymsal olarak oluturulmaktadr. almann hedeflerinden biri olan insan sermayesi birikimini saysal anlamda lebilmek ancak birtakm varsaymlar sayesinde mmkn olabilmektedir. Bu almada, Kruger (1968)in eitim dzeyinin insan sermayesinin temel bir gstergesi olarak kabul edilebilecei temel varsaymndan yola klmtr. Eitim dzeyi insan sermayesinin gstergesi olarak seilmi ve eitim dzeyi kendi iinde 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8 yl), Ortaokul veya Mesleki ortaokulu tamamlayan, 4. Lise mezunu, 5. Mesleki Ortaokulu tamamlayan, 6. Yksek renimini tamamlayan olmak zere snflandrlmtr. Eitim dzeyine ek olarak bireyler ya kategorilerine gre de snflandrlarak deerlendirilmeye alnmtr. Son olarak unu belirtmekte fayda vardr ki, deiken saysn arttrmak insan sermayesi lmlerini daha net sonulara ulatrmaya yarayacaksa da iin boyutu bir ucuyla sosyokltrel ve hesap edilmesi zor deerlere uzanmaktadr. Eitim ve gelir gibi geri dn getirisi yksek olduu dnlen deikenlerin insan sermayesini temsil etmeleri benzer sosyokltrel zelliklere sahip ayn lkenin fertlerinin birbirleriyle kyaslanacak olmas asndan tutarl ve doru bir yaklam olarak grnmektedir ve bu almann snrlanr ortaya koymaktadr. 5. Aratrmann Uygulamas almann bu ksmnda teorik olarak kurgulanan modelin snanmasna yer verilmektedir. ocuunu igcnde istihdama gnderen ebeveynlerin eitim bilgilerinin deerlendirilmesinden balanarak, teorik modelin varsaymlarna gre seilen durumlarn incelenmesi ve sonrasnda insan sermayesine ait verilerin sorgulamalar neticesinde elde edilmesi gsterilmektedir. Belirtilen ynteme gre insan sermayesinden meydana gelen kt miktarnn llmesiyle devam edilmekte ve teorik snamalarla birlikte lme ait bulgularn deerlendirilmesiyle sonuca ulalmaktadr. 110

5.1. Trkiyede ocuu gcnde Bulunan Ebeveynlerin Eitim Bilgileri Uygulamaya ait bu ksmda Trkiyedeki ocuk igc olgusuna ynelik ebeveynlerle ilgili eitim bilgileri arz edilmektedir. Bylelikle uygulamann ilerleyen blmlerine teorik aka uygun bir alt yap ve n hazrlk salanmak amalanmaktadr. Tablo3.1den Tablo-3.24e kadar sren bu ksmda Trkiyede ocuu igcnde bulunan ebeveynlerin eitim durumlar kent, kr ve cinsiyet ayrm gzetilerek ele alnmaktadr. Temel yaklamda bu ksma ait drt tip tablo eidi bulunmaktadr. Bunlar srasyla; 1) ocuu igcnde iken anne ve babann okur-yazarlk durumunun deerlendirildii Tablo-3.1den Tablo-3.6ya kadar olan tablolardr. 2) ocuu igcnde iken hanehalk reisinin okur-yazarlk durumunun deerlendirildii Tablo-3.7den Tablo-3.12ye kadar olan tablolardr. 3) ocuu igcnde iken anne ve babann eitim dzeyinin deerlendirildii Tablo-3-13den Tablo-3.18e kadar olan tablolardr. 4) ocuu igcnde iken hanehalk reisinin eitim dzeyinin deerlendirildii Tablo-3.19dan Tablo-3.24e kadar olan tablolardr. ocuu igcnde bulunan anne, baba ve hanehalk reislerine ait okur-yazarlk durumlar ve eitim dzeylerinin deerlendirilmesine ait tablolarn tmn Ekler ksmnda bulmak mmkndr. Bu ksmda yukarda srasyla ad gemekte olan drt tip tabloya referans olacak Tablo-3.1, Tablo-3.7, Tablo-3.13 ve Tablo-3.19un aklamas yaplmakta ve gerektii yerlerde bu tablolarn Ekte yer alan tm tablolarla balantlar kurulmaktadr. Takip eden ksmda bahsi geen tablolarn aklamas ve deerlendirilmesi yaplmaktadr. Tablo-3.1den Tablo-3.6ya kadar olan tablolar temsilen ele alnan ve aada yer almakta olan Tablo-3.1 TK (2006) ocuk igc anketine ait veri setinden seilen verilerden hane halklarnn ebeveynlerinden herhangi birinin eksik olmad varsaym dikkate alnarak oluturulmutur. Ebeveynlerden birinin ya da ikisinin eksik olduu durumlar gzlem dnda braklmaktadr. Bunun sebebi ocuk igcne etki eden karar mekanizmasnn belirleyicileri olan anne ve babalarn ekirdek bir aile formatnda dnlerek ocuk igc olgusuna dorudan yn verenler olduklarnn varsaylmasdr. Ebeveynlerden bir ya da ikisinin de eksik olduu durumlarn incelenmesi iktisadi ve sosyolojik olarak kayda deer bilgilerin retilmesi anlamna gelebilir ancak bu alma kapsamnn dnda tutulmaktadr. 111

Tablo-3.1de, Trkiyede kent blgesinde yalar 6-17 arasnda olan ocuklarn ebeveynlerine yneltilen Erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdamda m? sorusuna evet ya da hayr karln veren ka sayda anne ve babann okur-yazar olup olmad gsterilmektedir. Bu soruya alnacak yantlarn toplam says kent blgesinde erkek veya kz ocuu igcnde olan anne ve babalarn okur-yazarlk durumlar ile ocuklarn igcne gndermeleri arasnda bir iliki olup olmadn bir iliki varsa bu ilikinin ne ynde olduunu ortaya koymaya yneliktir. Tablo-3.1in ilk stununda yer alan satr(%) deikeni ocuk igcnde istihdam kriterine gre baba ve annelerin okur-yazarlk yzdelerini ortaya koymaktadr. %100lk ocuk igc istihdam paynn babalar ve anneler arasnda ayr ayr ve koulsuz olaslk prensibine gre datld dikkatlerden kamamaldr. Benzer ekilde stun(%) deikeni okuryazarlk kriterine gre baba ve annelerin ocuk igcnde istihdam yzdelerini ortaya koymaktadr. Tablo 3.1. Kentte, erkek veya kz ocuu igcnde istihdam edilmiyor ya da istihdam ediliyor koulunda baba ve annenin okur-yazarlk durumu
Erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdamda m? (6-17) Hayr Say Satr(%) Stun(%) Evet Say Satr(%) Stun(%) Toplam Say Satr(%) 541.00 3.30 15851.00 96.70 3191.00 19.47 13201.00 80.53 16392.00 100.00 100.00 40.00 5.64 7.39 669.00 94.36 4.22 232.00 32.72 7.27 477.00 67.28 3.61 709.00 100.00 4.33 501.00 3.19 92.61 15182.00 96.81 95.78 2959.00 18.87 92.73 12724.00 81.13 96.39 15683.00 100.00 95.67

Baba okur-yazar m? Hayr Evet

Anne okur-yazar m? Hayr Evet Toplam

Stun(%) 100.00 100.00 100.00 100.00 Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

112

Hanehalk karar vericilerinin insan sermayelerini lmek suretiyle ocuk igc olgusunun yoksulluk ya da insani gelimeyle neticelenmesini sorgulamann amaland bu almada Tablo-3.1 ile birlikte bu sorgulamann dayand en temel kriterlerden balanarak ekonomik modele bir alt yap hazrlanmaktadr. Ekonomik modelde insan sermayesini temsil eden eitim durumu Tablo-3.1 ile birlikte ebeveynlerin okur-yazarlk durumlar boyutuyla ele alnmaktadr. ocuk igcne karar vericiler olan anne ve babalarn okur-yazarlk durumlarnn blge ve cinsiyet snflandrlmas gzetilerek sunulmaya alld tablolarn tmne Ekler ksmnda yer verilmektedir. Bunun nedeni uygulama ksmnn aknn korunmak istenmesi ve bu yolla takip kolayl salandnn dnlmesidir. Trkiyede kent blgesinde, erkek veya kz ocuu igcnde istihdam edilmiyor ya da istihdam ediliyor koulunda bulunan hanehalk reisinin okur-yazarlk durumu Tablo3.7de gsterilmektedir. Tablo-3.8 ve Tablo-3.9da da kent blgesindeki ayn varsayma gre hanehalk reisinin okur-yazarlk durumu gsterilmektedir. Ancak bu kez cinsiyet farkllamas gz nnde bulundurulmaktadr. Tablo-3.10, Tablo-3.11 ve Tablo-3.12 ise edeer bilgilerin krsal blgelerdeki halleri iin oluturulmaktadr. Tablo-3.7den Tablo-3.12ye kadar olan tablolar temsilen ele alnan ve aada yer alan Tablo-3.7 oluturulurken Tablo-3.1den Tablo-3.7ye kadar ki tablolarda kullanlan varsaymlar tamamyla ayndr. Ayn mantk erevesinde oluturulan Tablo-3.7de bu kez anne babalar yerine hanehalk reislerinin okur-yazarlk durumlar ele alnmaktadr. almann ekonomik modeline de konu olan hanehalk reislerinin insan sermayeleri lmlerine ynelik alt yap ve n hazrlk niteliindeki bu tablolar Tablo-3.7 zerinden referans gsterilerek aklanmaktadr.

113

Tablo 3.7. Kentte, erkek veya kz ocuu igcnde bulunan hanehalk reisinin okuryazarlk durumu
Erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdamda m? (6-17) Hayr Say Satr(%) Stun(%) Evet Say Satr(%) Stun(%) Toplam Say Satr(%) 683.00 4.17 15709.00 95.83 16392.00 100.00 100.00 45.00 6.35 6.59 664.00 93.65 4.23 709.00 100.00 4.33 638.00 4.07 93.41 15045.00 95.93 95.77 15683.00 100.00 95.67

Hanehalk reisi okur-yazar m? Hayr Evet Toplam

Stun(%) 100.00 100.00 Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

Tablo-3.7de, Trkiyede kent blgesinde yalar 6-17 arasnda olan ocuklarn hanehalk reislerine yneltilen Erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdamda m? sorusuna evet ya da hayr karln veren ka sayda hanehalk reisinin bulunduu ve okur-yazar olup olmadklar gsterilmektedir. Bu soruya alnacak yantlarn toplam says kent blgesinde erkek veya kz ocuu igcnde olan hanehalk reislerinin okur-yazarlk durumlar ile ocuklarn igcne gndermeleri arasnda bir iliki olup olmadn bir iliki varsa bu ilikinin ne ynde olduunu ortaya koymaya yardmc olacaktr. Tablo-3.7nin ilk stununda yer alan satr (%) deikeni ocuk igcnde istihdam kriterine gre hanehalk reislerinin okur-yazarlk yzdelerini ortaya koymaktadr. %100lk ocuk igc istihdam paynn hanehalk reisleri arasnda ayr ayr koulsuz olaslk prensibine gre datlmtr. Benzer ekilde stun (%) deikeni okur-yazarlk kriterine gre hanehalk reislerinin ocuk igcnde istihdam yzdelerini ortaya koymaktadr. 114

Trkiyede kent blgesinde, erkek veya kz ocuu igcnde istihdam edilmiyor ya da istihdam ediliyor koulunda bulunan baba ve annelerin eitim dzeyleri Tablo-3.13de gsterilmektedir. Tablo-3.14 ve Tablo-3.15de kent blgesindeki ayn varsayma gre baba ve annelerin eitim dzeyleri gsterilmektedir. Ancak bu kez cinsiyet farkllamas gz nnde bulundurulmaktadr. Tablo-3.16, Tablo-3-17 ve Tablo-3.18 ise edeer bilgilerin krsal blgelerdeki halleri iin oluturulmaktadr. Tablo-3.13den Tablo-3.19a kadar olan tablolar temsilen ele alnan ve aada yer almakta olan Tablo-3.13 oluturulurken TK (2006) ocuk igc anketine ait veri setinden seilen verilerden hane halklarnn ebeveynlerinden herhangi birinin eksik olmad varsaym dikkate alnmaktadr. Ebeveynlerden birinin ya da ikisinin eksik olduu durumlar gzlem dnda braklmaktadr. Bunun sebebi ocuk igcne etki eden karar mekanizmasnn belirleyicileri olan anne ve babalarn ekirdek bir aile formatnda dnlerek ocuk igc olgusuna dorudan yn verenler olduklarnn varsaylmasdr.

115

Tablo 3.13. Kentte, erkek veya kz ocuu igcnde bulunan anne ve babann eitim dzeyleri
Erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdamda m? (6-17) Hayr Say Satr(%) Stun(%) Evet Say Satr(%) Stun(%) Toplam Say Satr(%) 11673.00 71.21 4719.00 28.79 14035.00 85.62 2357.00 14.38 16392.00 100.00 649 91.54 5.56 60 8.46 1.27 685 96.61 4.88 24 3.39 1.02 709.00 100.00 4.33 11024 70.29 94.44 4659 29.71 98.73 13350 85.12 95.12 2333 14.88 98.98 15683.00 100.00 95.67

Baba eitimli mi? Eitim dzeyi >3; Lise, Meslek Lisesi, Yksek renim Hayr Evet

Anne eitimli mi? Eitim dzeyi >3; Lise, Meslek Lisesi, Yksek renim Hayr Evet Toplam

Stun(%) 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 1.Okuma yazma bilip, bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8yl), Ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan, 4.Lise mezunu, 5.Mesleki liseyi tamamlayan, 6.Yksek renimi tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

Tablo-3.19dan Tablo-3.24e kadar olan tablolar temsilen ele alnan ve aada yer alan Tablo-3.19 oluturulurken Tablo-3.13den Tablo-3.18e kadar ki tablolarda kullanlan varsaymlar tamamyla ayndr. Ayn mantk erevesinde oluturulan Tablo-3.19da bu kez anne babalar yerine hanehalk reislerinin eitim dzeyleri ele alnmaktadr. almann ekonomik modeline de konu olan hanehalk reislerinin insan sermayeleri lmlerine ynelik alt yap ve n hazrlk niteliindeki bu tablolar Tablo-3.19 zerinden referans gsterilerek aklanmaktadr.

116

Tablo 3.19. Kentte, erkek veya kz ocuu igcnde bulunan hanehalk reisinin eitim dzeyi
Erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdamda m? (6-17) Hayr Say Satr(%) Stun(%) Evet Say Satr(%) Stun(%) Toplam Say Satr(%) 11785.00 71.89 4607.00 28.11 16392.00 100.00 650 91.68 5.52 59 8.32 1.28 709.00 100.00 4.33 11135 71.00 94.48 4548 29.00 98.72 15683.00 100.00 95.67

Hanehalk reisinin eitimli mi? Eitim dzeyi >3; Lise, Meslek Lisesi, Yksek renim Hayr Evet Toplam

Stun(%) 100.00 100.00 100.00 1.Okuma yazma bilip, bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8yl), Ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan, 4.Lise mezunu, 5.Mesleki liseyi tamamlayan, 6.Yksek renimi tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

Tablo-3.19da, Trkiyede kent blgesinde yalar 6-17 arasnda olan ocuklarn hanehalk reislerine yneltilen Erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdamda m? sorusuna evet ya da hayr karln veren ka hanehalk reisinin eitimli ya da eitimsiz olduu gsterilmektedir. Bu soruya alnacak yantlarn toplam says kent blgesinde erkek veya kz ocuu igcnde olan hanehalk reislerinin eitim dzeyleri ile ocuklarn igcne gndermeleri arasnda bir iliki olup olmadn bir iliki varsa bu ilikinin ne ynde olduunu ortaya koymaya yneliktir. Tablo-3.19un ilk stununda yer alan satr (%) deikeni ocuk igcnde istihdam kriterine gre hanehalk reislerinin eitim dzeyi yzdelerini ortaya koymaktadr. Benzer ekilde stun (%) deikeni eitim dzeyi kriterine gre hanehalk reislerinin ocuk igcnde istihdam yzdelerini ortaya koymaktadr.

117

5.2. Trkiyede ocuu gcne Katlm ve Okula Devam Kriterlerine Gre Seilen Ebeveynlerin Eitim Durumlar Uygulamaya ait bu ksmda teorik model tarafndan kurgulanp seim kriterlerine gre belirlenmi ebeveynlerin eitim durumlar gsterilmektedir. Trkiyede kent ve kr blgesinde ocuk igcne katlm ve okula devam kriterlerine gre seilen ocuklarn cinsiyet ayrm da gz nnde bulundurularak anne ve babalarnn eitim durumlar Tablo-3.25, Tablo-3.26, Tablo-3.27, Tablo-3.28, Tablo-3.29 ve Tablo-3.30da gsterilmektedir. Bu tablolara da etki etmi teorik model, farkl durumu gz nnde bulundurmak zere tasarlanmaktadr. Bu ksmdaki tablolara referans olan Tablo3.25te ilk stunda yer almakta olan bu durum srasyla Trkiyede kent blgesinde, yalar 6-17 arasnda olan 1) ocuk igcnde istihdam edilmi ve okula devam etmeyen kz ve erkek ocuklarn ebeveynlerinin eitim dzeyleri (0dan 6ya kadar rakamlarla belirtilmi eitim seviyeleri) 2) ocuk igcnde istihdam edilmi ve oku la devam etmeyen kz ve erkek ocuklarn ebeveynlerinin eitim dzeyleri 3) ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden kz ve erkek ocuklarn ebeveynlerinin eitim dzeyleri olarak gsterilmektedir.

118

Tablo 3.25. Kentte, ocuk igcne katlm ve okula devam kriterlerine gre seilen ocuklarn anne babalarnn eitim durumlar
Kent Kz, Erkek 6-17 istihdam Anne ve Babann Eitim Durumlar Anne 0 1 2 3 4 5 6 Toplam Baba 0 1 2 3 4 5 6 Toplam

ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen ocuklar 190 ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden ocuklar 42 ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden ocuklar 2334

41

232

10

484

35

52

331

37

16

484

15

138

17

225

16

144

29

12

15

225

849

7787

932

917

687

634

14140

368

537

6989

1890

1552

1338

1516

14190

Toplam Gzlem 2566 905 8157 959 929 698 635 14849 408 605 7464 1956 1580 1359 1527 14899 0.Belirtilenlerin dnda, 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8yl), Ortaok ul veya mesleki ortaokulu tamamlayan, 4.Lise mezunu, 5.Mesleki liseyi tamamlayan, 6.Yksek renimi tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

119

5.3. Verilerin Elde Edilmesi, lm Yntemi ve lm Tablo-3.31den Tablo-3.54e kadar olan tablolarn kapsand bu ksmda almann ekonomik modeline gre elde edilen nfus ve gelir verilerinin gsterimi ve bu verilerin ocuk igcne karar verdii dnlen hanehalk reislerinin insan sermayelerinin lmnde kullanlmas neticesinde elde edilen lm sonular gsterilmektedir. Nfus ve gelir verilerinin elde edilmesiyle bu verilerin ilenmesi takip eden alt balklarda ele alnmaktadr. 5.3.1. Nfus ve Gelir Verilerinin Elde Edilmesi Trkiyede kent ve kr blgelerinde yalar 6-17 arasnda olan ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayelerinin lmlerinde kullanlan nfus ve gelir verileri Tablo3.31, Tablo-3.32, Tablo-3.33, ereve Tablo-3.34, kapsamnca Tablo-3.35 farkl ve durum Tablo-3.36da gz nnde gsterilmektedir. Teorik

bulundurulmaktadr. lmlerde kullanlmak zere seilen hanehalk reislerinin erkek veya kz ocuklar ocuk igcnde bulunduklar halde okula devam etmemeleri, hem ocuk igcnde bulunmalar hem de okula devam etmeleri ve ocuk igcnd e bulunmayp okula devam etmeleri kriterlerince snflandrlmaktadrlar. Tablo-3.31; kent blgesinde ocuk igcnde bulunduklar halde okula devam etmeyen erkek ve kz ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayelerinin lmlerinde kullanlan nfus ve gelir verilerini gstermektedir. Tablo-3.31in birinci stununda yer almakta olan ya gruplar hanehalk reislerine ait bir snflandrmadr. Dikkat edilecei gibi (18-19) ya grubuna ait hanehalk reisinin ocuk igcnde bulunan bir ocuu mevcut deildir. Bu durum gelirin de otomatik olarak sfr olmasn beraberinde getirmektedir. Son stunda ise, ya kategorilerine ait nfus ve gelirlerin toplamsal ifadeleri yer almaktadr. Toplam nfus verisine gre kentte, ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen erkek veya kz ocuklarn hanehalk reislerinin says 484tr. Tablo-3.31in birinci satrnda eitim dzeylerinin 0dan 6ya deien seviyelerdeki rakamlarla kodlanm ve rakamlarn ykseldike seviyenin de ykseldii bir snflandrmay temsil etmektedir. Bu rakamlarn ne anlama geldii tablonun altnda belirtilmektedir. 120

Tablo 3.31. Kentte, ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen erkek veya kz ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayelerinin lmnde kullanlan nfus ve gelir verileri
Kent Yas 18-19 ocuk gc 0 1 2 3 4 5 6

Toplam 0 0 0 0 0 0 0 0 nfus 0 0 0 0 0 0 0 0 gelir 0 0 0 0 0 0 0 0 20-24 nfus 0 0 0 0 0 0 0 0 gelir 0 0 3 1 0 0 0 4 25-29 nfus 0 0 1700 700 0 0 0 2400 gelir 1 2 14 0 0 0 0 17 30-34 nfus 0 1000 4885 0 0 0 0 5885 gelir 9 5 56 6 2 1 0 79 35-39 nfus 1550 1620 28595 3310 1300 0 0 36375 gelir 5 11 131 18 9 3 4 181 40-44 nfus 1000 4430 63298 9795 9030 1250 2250 91053 gelir 5 14 63 8 4 2 2 98 45-49 nfus 1350 2390 23914 6270 4240 2800 1980 42944 gelir 3 7 42 1 0 0 0 53 50-54 nfus 320 1750 11130 450 0 0 0 13650 gelir 4 5 16 1 1 0 0 27 55-59 nfus 1916 300 2000 850 0 0 0 5066 gelir 10 3 2 1 0 0 1 17 60-64 nfus 600 0 750 3000 0 0 1000 5350 gelir 1 4 3 0 0 0 0 8 65+ nfus 0 0 0 0 0 0 0 0 gelir 38 51 330 36 16 6 7 484 Toplam Nfus 0.Belirtilenlerin dnda, 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8 yl), Ortaokul veya Mesleki ortaokulu tamamlayan, 4. Lise mezunu, 5. Mesleki Ortaokulu tamamlayan, 6. Yksek renimini tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

5.3.2. nsan sermayesi lm yntemi ve lm Trkiyede kent ve kr blgelerinde yalar 6-17 arasnda olan ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayelerinin lmn basamak basamak gsteren ve Tablo-3.37 ile balayp, Tablo-3.54 ile son bulan 18 tablonun tm Ekler blmnde yer almaktadr. Bu tablolar teorik erevede ngrld zere kendi aralarnda temel gruba ayrlmaktadr. Birinci grupta Tablo-3.37 ile balayp Tablo-3.42 ile sona eren tablolarda srasyla; ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen ocuklarn hanehalk 121

reislerinin, kinci grupta Tablo-3.43 ile balayp Tablo-3.48 ile sona eren tablolarda; ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin ve nc grupta Tablo-3.49 ile balayp Tablo-3.54 ile sona eren tablolarda; ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayeleri hesaplanmaktadr. Tablo-3.37, Tablo-3.38 ve Tablo-3.39da kent blgelerinde, ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen ocuklarn hanehalk reislerinin srasyla ortalama gelirlerinin elde edilmesi, insan sermayesi katsaylarnn elde edilmesi ve insan sermayelerinin lm n kapsayan tablolar dier tablolara referans olmas amacyla bu ksmda gsterilmektedir. Ekler blmnde bu tablolara ait tm ksmlar yer almakta iken aada takip kolayl salanmas asndan hesap ak aktarlan yalnzca (45-49) ya satr yer almaktadr. Tablo-3.37; Tablo-3.31den elde edilen bir tablo zelliindedir. Tablo-3.37de Tablo-3.31den farkl olarak gelir verisi yerine gelirin nfusa blnmesiyle elde edilmi ortalama gelir verisi yer almaktadr ve Tablo-3.31in nc stununda yer almakta olan 0 (belirtilenlerin dnda) seenei hesaplamalarda bir anlam ifade etmedii iin Tablo-3.37ye dhil edilmemektedir. Her bir ya grubu iin okuma yazma bilip bir okulu bitirmeyen, ilkokulu tamamlayan, ilkretim, ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan, lise mezunu, mesleki ortaokulu tamamlayan ve yksek renimi tamamlayan ocuu igcnde bulunan hanehalk reislerinin insan sermayeleri lmleri aada belirtilen yol izlenerek hesaplanmaktadr. rnek olarak hesaplanacak insan sermayesi toplamnn 45-49 ya aralna sahip hanehalk reislerinin okuma yazma bilip bir okulu bitirmeyen ksmna ait fertleri dnldnde, belirli bir ya grubuna (45-49 ya aral) ait hanehalk reislerinin insan sermayeleri tm eitim dzeylerinden gelecek insan sermayesi katklarnn toplam olacaktr. nk okuma yazma bilmek mevcut dier eitim dzeylerinin bir alt basama niteliindedir. nsan sermayesine ait eitim seviyelerinden gelecek toplam, matematiksel olarak, faktr verimlilikleri ile faktr donanmlarnn arpmna eittir. Faktr verimlilikleri, bu fertlerin toplam gelirlerinin incelenen snfa ait fertlerin toplam nfusuna blnmesiyle elde edilmektedir. Faktr verimlilikleri Tablo-3.37de ortalama gelir olarak ifade edilmektedir. 122

Tablo 3.37. Kentte, ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen ocuklarn hanehalk reislerinin ortalama gelirlerinin elde edilmesi
Kent Yas 45-49 nfus ortalama gelir 14 170.7143 63 379.5873 8 783.75 4 1060 2 1400 2 990 ocuk gc 1 2 3 4 5 6 Toplam 93

Anket Toplam Nfusu 446 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8 yl), Ortaokul veya Mesleki ortaokulu tamamlayan, 4. Lise mezunu, 5. Mesleki Ortaokulu tamamlayan, 6 . Yksek renimini tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

Faktr donanmlar ise okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen hanehalk reislerinin eitim dzeyine sahip fert saysnn toplam nfusuna blnmesiyle hesaplanmaktadr. Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen hanehalk reislerinden gelen insan sermayesi miktar hesap edilirken yksek renimini tamamlam birinin alt kategorideki eitim dzeylerini de otomatik olarak ald gz nnde bulundurulmaktadr. Buna gre, Tablo-3.38in (45-49) ya grubuna ait satrnda, okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen hanehalk reislerinin eitim dzeyine sahip fertlerin insan sermayeleri toplam; aadaki formlle hesaplanm ve sonular toplam insan sermayesi ifadesiyle Tablo3.39da ifade edilmitir. (45-49) ya (okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen) MPi = (2390)/(14) = 170,71 Birim Deer* (45-49) ya (okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen) xi = (14) / (446) + (63) / (446) + (8) / (446) + (4) / (446) + (2) / (446) + (2) / (446)

Birim Deer, 2006 yl ocuk igc anketlerinden elde edilmekte ve cari fiyatlarla TL cinsinden gelir

dzeyini gstermektedir.

123

= 0,2085 Hesap edilen toplam insan sermayesi = MPi * xi = (170,71) * (0,2085) = 35,59 Birim Deerdir. Tablo 3.38. Kentte, ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayesi katsaylarnn elde edilmesi
Kent Yas 45-49 nsan Sermayesi Ortalama gelir 0.2085 170.7142 0.1771 379.5873 0.0358 783.75 0.0179 1060 0.0089 1400 0.0044 990 ocuk gc 1 2 3 4 5 6 Toplam 93

Anket Toplam Nfusu 446 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8 yl), Ortaokul veya Mesleki ortaokulu tamamlayan, 4. Lise mezunu, 5. Mesleki Ortaokulu tamamlayan, 6. Yksek renimini tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

Tablo 3.39. Kentte, ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayeleri
Kent Yas Toplam nsan 45-49 Sermayesi Toplam nsan Sermayesi 35.5973 67.2363 28.1165 19.0134 12.5560 4.4394 ocuk gc 1 2 3 4 5 6 Toplam 166.9592 855.615

Anket Toplam Nfusu 446 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8 yl), Ortaokul veya Mesleki ortaokulu tamamlayan, 4. Lise mezunu, 5. Mesleki Ortaokulu tamamlayan, 6. Yksek renimini tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

5.4. Bulgular almaya ait bulgular teorik modele zemin hazrlayan koulsuz olaslk tablolarnn deerlendirilmesi, almaya ait hipotezin snanarak lm sonularnn yorumu ve teorik modeli snayan probit analizi sonularna yer verilmesinden olumaktadr.

124

5.4.1. Koulsuz olaslk tablolarnn yorumlar Tablo-3.1, Trkiyede 2006 ylnda kent blgesinde cinsiyet snflandrlmasna gidilmeksizin temel ocuk igc tanmlamasna (ocukluk olarak nitelendirilebilecek ya aralnda istihdamda bulunma) uygun olarak ebeveynlerin okur-yazarlk durumlar ve ocuklarn ocuk igcnde istihdam edilme oranlarn yanstmaktadr. Tablo-3.1 rneklem iindeki 6-17 ya aralndaki ocuklardan igcnde olanlarn orannn %4.3 olduunu gstermektedir. Bu ocuklardan babasnn okur-yazar olanlarnn oran %96.7 ve annesinin okur-yazar olma oran %80.5dir. Bunlardan da nemlisi, okur-yazarl bulunan babalarn erkek veya kz ocuklarnn ocuk igcnde istihdam edilme oranlar %4.2dir. Dier taraftan okur-yazarl bulunmayan babalarn erkek veya kz ocuklarnn ocuk igcnde istihdam edilme oranlar %7.4 ile daha yksek seviyededir. Benzer ekilde, okur-yazarl bulunan annelerin ocuklarnn istihdam edilme oranlar %3.6 iken annelerinin okur-yazarl bulunmayan ocuklarn istihdam edilme oranlar %7.3 ile daha yksek bir seviyededir. Bu durum gstermektedir ki; Trkiyede kent blgesinde gerek baba ve gerekse annelerin okuma-yazma oranlar dk ise ocuklarnn igcnde istihdam oranlar yksek kmaktadr. Tablo-3.2 ve Tablo-3-3, Tablo-3.1deki benzer bulgular bu kez yalnzca srasyla kz ve erkek ocuklar ocuk igcnde istihdam edilen ebeveynler iin ortaya koymaktadr. 617 ya arasndaki kz ocularn igcnde istihdam edilme oran %2.3dr. Tablo3.2nin koulsuz olaslk prensipleri, kz ocuu igcnde istihdam edilen okur-yazar babalar okur-yazar olmayan babalardan yaklak 19 kat daha fazla olduunu gstermektedir. Ayn koullarda okur-yazar annelerin okur-yazar olmayan annelerden 2 katn zerinde daha fazla olduu grlmektedir. Tablo-3.3de ise; ocuu igcnde istihdam edilen okur-yazar babalar okur-yazar olmayan babalardan yaklak 16 kat daha fazla iken ayn koullarda okur-yazar anneler okur-yazar olmayan annelerden 2 katn biraz altnda daha fazladr. Her iki durumda da babalar arasndaki okur-yazarlk ve ocuk igcnde bulunma ilikisindeki oranlarn annelere gre belirgin bir ekilde yksek olmas ocuk igcne karar vericilerin ya da hanehalk reislerinin babalar olduu hipotezini glendirmektedir.

125

Tablo-3.4den, Tablo-3.6ya kadar olan tablolar, Tablo-3.1den, Tablo-3.3e kadar olan tablolarn kr blgelerindeki halleridir. Tablo-3.7den, Tablo-3.12ye kadar olan tablolarda ocuklar igcnde bulunan hanehalk reislerinin kent ve kr blgelerindeki okur-yazarlk durumlar ele alnmaktadr. Tablo-3.13den, Tablo-3.18e kadar olan tablolarda ocuklar igcnde bulunan anne ve babalarn eitim dzeyleri ele alnmaktadr. Tm bu tablolar Tablo-319dan, Tablo-3.24e kadar olan tablolara zemin hazrlar niteliktedir. Aada bu tablolarn yorumlar yer almaktadr. Kentsel blgelerde hanehalk reisinin eitimsiz olmas ocuklarn istihdama katlma orann (5.52)/1.28 = 4.31 (Tablo-3.19) kat arttrmaktadr. Ayn oran erkek ocuklar iin 7.89/1.84 = 4.28 (Tablo-3.20) kat iken kz ocuklar iin 2.97/0.68 = 4.36 (Tablo-3.21) kattr. Erkek ve kz ocuklar iin hesaplanan oranlar birbirlerine yakn deerlerdir. Buradan, hanehalk reisinin eitimsiz olmasnn ocuun cinsiyetinden bamsz olarak ocuklarn istihdama katlm oranlarn yaklak 4.3 kat arttrd grlebilir. Cinsiyet ayrmna gre bakldnda ise erkek ocuklarn istihdama katlm oran hanehalk reisinin eitim dzeyinden bamsz olarak kz ocuklara oranla 6.19/2.33 = 2.65 (Tablo-3.20 ve Tablo-3.21) kat fazladr. Yani kentsel blgelerde hanehalk reisinin eitiminin istihdama etkisi kz ve erkek ocuklarda yaklak ayn oranda 4.3 kat etkili olarak istihdam etkileyen en byk etken olmaktadr, dier taraftan ocuun cinsiyeti 2.65 oran ile istihdama katlm etkileyen 2 nci faktr olarak grlmektedir. Krsal blgelerde hanehalk reisinin eitimsiz olmas ocuklarn istihdama katlma orann 8.32/3.50 = 2.37 (Tablo-3.22) kat arttrmaktadr. Ayn oran erkek ocuklar iin 9.67/5.93 = 1.63 (Tablo-3.23) kat iken kz ocuklar iin 7.02/1.06 = 6.37 (Tablo-3.24) kattr. Kz ocuklar iin hesaplanan oran, erkeklerin oranna gre ok yksektir. Burada, hanehalk reisinin eitimsiz olmasnn kzlarn istihdam orann daha fazla artrd grlebilir. Cinsiyet ayrmna gre bakldnda ise erkek ocuklarn istihdama katlm oran hanehalk reisinin eitim dzeyinden bamsz olarak kz ocuklara oranla 9.24/6.37 = 1.45 (Tablo-3.23 ve Tablo-3.24) kat fazladr. Yani krsal blgelerde hanehalk reisinin eitiminin istihdama etkisi genelde 2.37, (kz ocuklarda 6.37 ve erkek ocuklarda 1.63) oran ile en byk etken olmaktadr, dier taraftan ocuun cinsiyeti 1.45 oran ile istihdama katlm etkileyen 2 nci faktr olarak grlmektedir. 126

Krsal blgelerde ocuklarn istihdama katlma oran %7.77 (Tablo-3.22)dir. Yani kentsel blgelerdeki 4.33 (Tablo-3.19) oranna gre 7.77/4.33 = 1.77 kat daha fazladr. Ancak, krsalda hanehalk reisinin eitimsiz olmas durumunda ocuun istihdama katlma oran eitimli olmas durumundaki istihdama katlma oranna gre 8.32/3.50 = 2.37 (Tablo-3.22) kat fazladr. Sonu olarak krsal blgelerde ocuklarn istihdama katlma oran kentsel blgelere gre 1.77 kat fazla olmasna ramen hanehalk reisinin eitimsizliinin ocuun istihdamna etkisinin (5.52)/1.28 = 4.31 oranndan (Tablo-3.19), 8.32/3.50 = 2.37 oranna (Tablo-3.22) dmesi, krsal blgelerde evresel faktrlerin (krda yaanyor olmas) hanehalk reisinin eitiminin istihdama etkisine yakn bir dzeyde (2,37 ye kar 1.77) etkili olduunu gstermektedir. Ayn zamanda krsal blgelerde erkek ocuklarn istihdama katlm oranlar kz ocuklara gre 9.24/6.37 = 1.45 kat fazladr. Bu oran kent blgelerindeki 2.65 orannn neredeyse yars kadardr, yani kz ocuklarnn krsal blgelerdeki ocuk istihdam iindeki oran kentsel blgelere gre neredeyse 2 kattr. Hanehalk reisinin eitimsiz olmas krsal blgelerde kz ocuklarnda istihdam 7.02/1.06 = 6.62 kat arttrrken, erkek ocuklarn istihdamn yalnzca 9.67 / 5.93 = 1.63 kat arttrmaktadr. Bu oranlar ise krsal blgelerde hanehalk reisinin eitimsiz olmasnn kz ocuklarda istihdam orann trajik biimde arttrdn gstermektedir. Hlbuki kentsel blgelerde hanehalk reisinin eitim durumu kz (4.36 kat) ve erkek (4.28 kat) ocuklarn arasndaki istihdam art oranlarn (4.36 ya kar 4.28) yok denecek kadar az etkilemekteydi. 5.4.2. lm sonularnn deerlendirilmesi: Hipotezin snanmas lm sonular Tablo-3.39, Tablo-3.42, Tablo-3.45, Tablo-3.48, Tablo-3.51 ve Tablo3.54te gsterilmektedir. Aada takip edilme kolayl salamas asndan bu tablolarn sonu satrlarn ieren ksmlarna yer verilmektedir. Ekler blmnde tablolar tm satrlaryla yer almaktadr. Tablo-3.39, 3.45 ve 3.51 kent blgelerine ait lmleri yanstrken, Tablo-3.42, 3.48 ve 3.54 kr blgelerine ait lmleri yanstmaktadr.

127

Tablo 3.39. Kentte, ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayeleri
Kent ocuk gc Okuma yazma lkokul lk retim Lise Meslek Lisesi 19.0956 Yksek renim 11.7264 855.615 446

Toplam nsan Sermayesi

294.4315 370.4062 100.5755 59.3796

Anket Toplam Nfusu Kaynak: TK (2006) verileriyle yaplan hesaplamalar sonucu elde edilmitir.

Tablo 3.42. Krda, ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayeleri
Kr ocuk gc Okuma yazma lkokul lk retim Lise 16.5803 Meslek Lisesi 9.4093 Yksek renim 4.5336 754.341 386

Toplam nsan Sermayesi

311.0834 373.1579 39.5764

Anket Toplam Nfusu Kaynak: TK (2006) verileriyle yaplan hesaplamalar sonucu elde edilmitir.

Tablo 3.45. Kentte, ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayeleri
Kent ocuk gc Okuma yazma lkokul lk retim Lise Meslek Lisesi Yksek renim 24.6575 1193.491 219

Toplam nsan Sermayesi

283.5997 469.7439 225.1782 122.1461 68.1659

Anket Toplam Nfusu Kaynak: TK (2006) verileriyle yaplan hesaplamalar sonucu elde edilmitir.

Tablo 3.48. Krda, ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayeleri
Kr ocuk gc Okuma yazma lkokul lk retim Lise 85.0588 Meslek Lisesi 29.1666 Yksek renim 10.9375 1019.539 192

Toplam nsan Sermayesi

398.1155 354.5104 141.75

Anket Toplam Nfusu Kaynak: TK (2006) verileriyle yaplan hesaplamalar sonucu elde edilmitir.

Tablo 3.51. Kentte, ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayeleri
Kent ocuk gc Okuma yazma lkokul lk retim Lise Meslek Lisesi Yksek renim

Toplam nsan Sermayesi

306.3056 496.2882 286.6633 273.5335 169.5535 141.0994 1673.443 13709

Anket Toplam Nfusu Kaynak: TK (2006) verileriyle yaplan hesaplamalar sonucu elde edilmitir.

128

Tablo 3.54. Krda, ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayeleri
Kr ocuk gc Okuma yazma lkokul lk retim Lise Meslek Lisesi Yksek renim 39.33373 941.8284 6148

Toplam nsan Sermayesi

222.7197 379.0636 121.9948 102.0519 76.6646

Anket Toplam Nfusu Kaynak: TK (2006) verileriyle yaplan hesaplamalar sonucu elde edilmitir.

Aada yer almakta olan ekil-3.3, bu almada kullanlmakta olan ekonomik modelin Eer Trkiyede yoksulluk neticesinde hanehalk kararlaryla meydana gelen ocuk igc olmasayd mevcut insan sermayesi birikimi imdikinden daha fazla olurdu. eklinde ifade edilen hipotezine ynelik snanmasn gstermektedir. ekil-3.3, ekil2.2nin uygulama sonucunda elde edilen bulgulara gre yeniden tasarlanm bir halidir. ekil-3.3 iindeki kutucuklarda yer almakta olan ve * ile ifade edilen rakamlar kent blgelerine ait lmleri yanstrken, # iareti ile ifade edilen rakamlar kr blgelerine ait lmleri yanstmaktadr. ocuk igc unsurunun meydana getirdii insan sermayesinden meydana gelen kt miktar ile ocuk igcnn dhil olmad durumdan kaynaklanan beklenen insan sermayesinden meydana gelen kt miktarnn karlatrlmas neticesinde kent ve kr blgelerine ait iki durumda da eitsizliin beklenen insan sermayesinden meydana gelen kt miktarnn byklyle sonuland grlmektedir. Bu durum bu almann yukarda yer almakta olan hipotezini kent ve kr blgeleri iin dorulamakta ve Trkiye iin yoksulluk ksr dngs ile sonulanan ve koyu izgiyle belirtilen yolun takip edildii sonucunu ortaya koymaktadr. ekil-3.3deki kutucuklarda yer alan rakamlarla ilgili olarak dikkat edilmesi gereken bir nokta; ocuk igc unsurunun meydana getirdii insan sermayesinden meydana gelen kt miktar elde edilirken izlenilen matematiksel yaklam sonucunda rakamlarn nasl bu halde indirgendiidir. Kent blgesi iin hesap edilen fert bana 1193 Birim Deer ve 855 Birim Deerlik insan sermayelerinin meydana getirdii ktlar izlenen yaklam sonucu 498 Birim Deerlik bir edeere indirgenmektedir. Buradaki bir dier yaklam fert bana deerler olan 1193 ve 855in ortalamalarnn alnmasdr ancak ekonomik modelin tasarmnn balarndan itibaren genel ema bir elektrik devresi gibi 129

dnlmekte ve hesaplamalar bu kurgunun mantna gre yaplmaktadr. ocuk igc unsurunun etkiledii durumlar ekil-3.3de de ifade edildii gibi birbirlerine paralel balanm direnler gibi dnlmtr. nk burada bir durumlar arasnda bir tercih sz konusudur. Elektrik devrelerinde birbirlerine paralel balanan direnlerin saylar arttnda edeer dirente bir azalma meydana gelmektedir. Edeer diren 1/R = 1/R1 + 1/R2 formlyle hesaplanr. Gsterim asndan; kent blgesinde insan sermayesinin yaratt fert bana kt miktar olan 498 Birim Deer; 1/R = 1/1193 + 1/855 denkleminin zmyle elde edilmektedir.

nsani Okul Eitimi *1673 Gelime #941

Aile

>
*1193 #1019 *855 *498 ocuk gc

*1693

< >
#433

#754 Yoksulluk

<
>

#941

Yoksulluk Ksr Dngs

ekil 3. 3 ocuk gc Neticesinde Meydana Gelen Yoksulluk Ksr Dngs

Kaynak: ekil-3.2 referans alnarak tasarlanmtr.

130

5.4.3. Teorik modelin snanmas: Probit analizi sonular Teorik modelin snanmas probit analizi ile yaplmaktadr. Probit analizi sonularna gre ocuk igc istihdam birinci aamada okur-yazarlk durumu; ikinci aamada eitim dzeyi; nc aamada gelir seviyesi ile anlaml ve negatif ilikili olduu bulunmutur. Probit analizi sonularna gre drdnc aamada bu deikenin birlikte ocuk igc istihdamn nasl etkiledii belirlenmi ve Tabloda ifade edilmitir. Tablo-3.55e gre hanehalk reisinin okur-yazarlk deikeni anlamllk asndan deerini korumakta iken eitim dzeyi ile toplam gelir deikenlerinin anlamllk dzeyleri 0.01 den 0.05e gerilemektedir.

131

Tablo 3.55. Probit Testi: ocuk igc istihdamn etkileyen hanehalk reisinin eitim ve gelir zellikleri
deikenler Birinci Basamak, Gzlem Says =24766, kinci Basamak, Gzlem Says =24766, nc Basamak, Gzlem Says =24766, Drdnc Basamak, Gzlem Says =24766,

pseudo2 = 0.0020 ocukigc reisokuryazar reiseitimdzeyi reistoplamgelir cons. -1.38068 .04794*** Katsay -.23411 SH -.04982***

pseudo2 = 0.0243 Katsay SH

pseudo2 = 0.0055 Katsay SH

pseudo2 = 0.0255 Katsay -.12137 SH .05057*** .04551** .00002** .04815***

-.62375

.04382*** -.00018 .00002*** -.01790***

-.58624 -.00005 -1.37069

-1.50639

.01396***

-1.50659

*** 0.01 dzeyinde anlaml, ** 0.05 dzeyinde anlaml, * 0.1 dzeyinde anlaml.

132

Sonu almann birinci blmnde sosyoekonomik boyutuyla ele alnan ocuk igc olgusunun insan sermayesi ili ilikisi kurulmaktadr. Gelimekte olan lkelerde insan sermayesinin yetersiz olduu durumlarda ocuk igc problemiyle karlalabilecei bu blmn zn oluturmaktadr. almann ikinci blmnde ise, gelimekte olan lkeler arasnda yer alan Trkiyede ocuk igcnn durumu ortaya konularak ocuk igcnn lke genelindeki analizi yaplmaktadr. Bu analiz neticesinde ulalan noktada ocuk igc problemine insan sermayesi asndan yaklamn almann bak asn belirledii vurgulanmaktadr. almann nc blm aada da kapsaml olarak anlatlan Trkiyede ocuk igc probleminin neden olduu insan sermayesi kayplarn ortaya koymaya ynelik ekonomik modele dayal bir uygulamadan meydana gelmektedir. Bu alma retim fonksiyonuna dayal bir insan sermayesi modeliyle Trkiyede kent ve kr blgelerinde ekirdek bir ailenin maruz kald yoksulluk, mikro unsurlar ve makro unsurlar etkisiyle hanehalk kararlar neticesinde meydana gelen ocuk igc olgusunun yoksulluk ksr dngsyle mi yoksa insani gelimeyle mi sonulanacan sorgulamaktadr. Sorgulamaya konu olan fertler, ocuklar igcnde bulunmakta olan hanehalk reisleri ya da ocuk igcne karar vericilerle ocuklar igcyle ilikisi olmadan yalnzca okul eitimine gnderilen hanehalk reisleridir. almada bu iki gruptaki fertlerin insan sermayesi birikimlerinin lmleri karlatrlmaktadr. Modelden elde edilen lm sonularna gre; ocuklar igcyle ilikisi olmadan yalnzca okul eitimine gnderilen hanehalk reislerinin insan sermayesi birikimlerinin dier gruba stn geldii grlmektedir. Bu sonuca gre Eer Trkiyede yoksulluk neticesinde hanehalk kararlaryla meydana gelen ocuk igc olmasayd mevcut insan sermayesi birikimi imdikinden daha fazla olurdu. hipotezinin doruland gzlemlenmektedir. Bu durumdan Trkiyede gerek kent ve gerekse kr blgelerinde ocuk igc olgusunun varlnn insan sermayesi birikimi kayplarna sebebiyet verdii anlalmaktadr. lm iki ana koldan yrtlerek yaplmtr. Birinci kolda ocuu igcnde istihdamda bulunan hanehalk reisleri yer almaktadr. ocuunu 133

yalnzca igcne gnderen hanehalk reisleriyle igc ile birlikte okul eitimine gnderen hanehalk reislerinin insan sermayelerinden meydana getirdikleri fert bana kt miktarnn lld bu grupta kent blgesine ait fert bana kt miktar 498 Birim Deer iken kr blgesine ait kt miktar 433 Birim Deer olarak hesap edilmektedir. kinci kolda ocuunu yalnzca okul eitimine gnderen hanehalk reisleri yer almaktadr. Bu gruba ait hanehalk reislerinin insan sermayelerinden meydana getirdikleri fert bana kt miktar kent blgesinde 1693 Birim Deer iken kr blgesinde 941 Birim Deer olarak hesap edilmektedir. Kent ve kr blgelerinin kendi aralarnda deerlendirilmeye alnd modelde hanehalk kararlar neticesinde meydana gelen ocuk igc olgusunun eitsizlik denkleminin ngrd manta gre yoksulluk ksr dngsyle sonuland ortaya konulmaktadr. Teorik modelin kurgusunun oluturulmasn salayan koulsuz olaslk sonular, kr blgelerinde ocuk igc istihdamnn kent blgelerine gre daha fazla olduunu gstermitir. Kr blgesinde hanehalk karar vericilerinin eitim dzeyleri ile okumayazma bilme oranlar kent blgesine gre dk kalmaktadr. Her iki blgede de babalarn annelere gre okuma-yazama bilme oranlar daha yksektir. Hanehalk reislerinin eitim dzeylerinin sorguland Tablo-3.19dan Tablo-3.24e kadar olan blme ait koulsuz olaslk tablolarndan elde edilen sonulara gre Trkiyede 1) kent blgelerinde hanehalk reislerinin eitimsiz olmalar erkek ve kz ocuklarn istihdama katlm oranlarn neredeyse eit oranlarda etkilemektedir. Oranlar 4.36 ya karlk 4.28dir. 2) Kr blgelerinde hanehalk reislerinin eitimsiz olmalar kz ocuklarn istihdama katlm oranlarn erkek ocuklarn istihdama katlm oranlarna gre belirgin bir farkla arttrmaktadr. Oranlar 6.62ye karlk 1.63dr. 3) Kent ve kr blgerinde hanehalk reislerinin eitim dzeyleri kz ve erkek ocuklarn istihdama katlm oranlarn etkileyen en byk etken olma durumudur. Oranlar 4.31e karlk 2.37dir. stihdama katlm oranlarn etkileme hususunda kent blgelerinde hanehalk reislerinin eitim dzeyleri kr blgelerine gre daha byk bir etken olma zelliindedir. 4) Kr blgelerinde yaanlyor olmas ocuklarda istihdama katlm oranlarn kent blgelerinde yaanlyor olmasna gre 1.77 kat arttrmaktadr.

134

Probit analizi salamlk testlerinin sonularna gre ocuu igcnde istihdam edilen hanehalk reislerinin okur-yazarlk durumlarnn, eitim dzeylerinin ve gelir seviyelerinin ocuklarnn igcnde istihdam edilmelerini negatif olarak etkiledii tespit edilmektedir. Bu bulgu eitim ve gelir gibi bu almada insan sermayesi birikimini meydana getiren bileenlerin almann hipotezinin dorulanmasndaki neticelerle tutarllk arz ettiini gstermektedir. Hanehalk karar vericilerinin eitim dzeyleriyle gelirleri arttrldnda insan sermayeleri birikimlerinin de artacak olmasndan dolay yoksulluk ksr dngs yerine insani gelime yolunun yakalanabilecei bu bulgularla ortaya konulmaktadr. Bu alma literatrde de sklkla vurgulanmakta olan ocuk igc olgusuna ynelik veri eksikliinden dolay yeterli miktarda olmayan ampirik almalarnn eksikliini bir lde gidermek amacyla yaplmaktadr. Ayn zamanda bu alma ile Trkiyede ocuk igc olgusunun maliyeti insan sermayesi asndan somut olarak llmektedir. ocuk igc olgusu insan sermayesi birikimiyle dorudan ilintili olan ve gelimekte olan lkelerin amas gereken bir sorun olma hviyetini tamaktadr. lkemizde de bu almann bulgularyla da ortaya konulduu gibi krsal blgelerde ocuk igc daha youn olarak hissedilmektedir. Eitim ve gelir olanaklarnn yeterli olmad bu blgelerdeki bir dier sorun da kayt d ekonominin younlukta olmasdr. Tarla ve bahelerde emeklerini harcayan ocuklar bu yolla insan sermayelerinden de mahrum edilmektedirler. Bu durum ocuk igcne karar vericilerin bilinlendirilmeleriyle alabilecek bir sorun niteliindedir. Yoksulluun kuaktan kuaa aktarlmasyla kuaklararas bir dngye neden olabilecek olan bu sorunla ilgili daha fazla miktarda ampirik almaya ihtiya vardr. TK (2006) veri setinde almaya ilk balama ya sorusunun 6-17 ya aralndaki fertlere sorulmas bu almada ocuk igcnn kuaklararas etkilerinin ortaya netlikle ortaya konulamamasna sebebiyet vermektedir. almaya ilk balama ya sorusunun muhatab ankete katlan tm ya aralndaki fertler olmasyla kuaklararas etkilerin tespiti nispeten kolaylk kazanacaktr. ocuk igc olgusunu meydana getiren unsurlar aile ii karar mekanizmasna etki eden yoksulluun iinde yer ald mikro etkilerle, devletin ocuk igcne ynelik politikalarn ieren makro etkilerdir. Yoksul ailelerin gelirlerini ykseltebilmek 135

amacyla ocuklarn igcne ynlendirmeleri bir zm yolu olarak grnmekle birlikte, bir lke iin insan sermayesi birikimi kayplaryla neticelenebilen ok nemli bir sosyolojik ve ekonomik sorundur. Devlet bu insan sermayesi kayplarn nlemek iin ailelere ocuklarnn almasyla elde edecekleri gelir miktarnda yardmlarda bulunabilir. Lopez-Calvada (2001) da belirtildii gibi ocuk igcnden renilebilecek en nemli ders; ocuk igcnn yoksulluun bir sonucu olduu, yasaklanmasnn zorunlu temel eitimle desteklendiinde fayda verebileceidir. Gelimekte olan lkemiz iin daha iyi koullarda devlet eitimi salanmas ve ailelerin eitim masraflarn karlayc ekonomik nlemler ocuk igc iin zm olabilecek alternatifler olarak gzkmektedir. Bu nlemlerin ekonomik maliyetini hesaplayabilmek bir baka almaya konu olabilecek nemli bir aratrma sorusudur. Bu hesaplamalar ortaya konulduunda politikacnn verecei karar ocuk igc probleminin ortadan kaldrlmasnn maliyetini karlayp karlamayaca ile ilgili bir konudur. Bununla birlikte insan sermayesi birikimleri kalknmakta olan lkelerin ekonomilerinde byme asndan bir motoru temsil ettii gz nnde bulundurulmaldr. Bu almayla devletin karar mekanizmasndaki yetkililerine aktarlmak istenilen; ocuk igc olgusu var olduu srece lkenin bymenin motoru varsaylan insan sermayesi kayplaryla kar karya kalmasnn kalmaz olduudur. almada, Trkiye gibi gelimekte olan bir lkede ocuk igc sorununun varlna iaret edilirken, insan sermayesi kayplarnn kanlmaz olarak yaand gsterilmektedir. Bu durum ocuk igcn meydana getiren ve bir girdi unsuru olan yoksulluu bir kt unsuruna dntrebilmekte ve bir lke iin ocuk igcne muhatap olmu ailelerde yoksulluk ksr dngsn dourabilmektedir. Bu dngy krabilmek devletin ve politika yapclarnn sorumluluu altndadr. ocuk igc problemi ile mcadele iin; okula katlm tevik edici politikalar uygulanmaldr. Hedef dhilinde seilmi yoksul ailelere yaplacak devlet yardmlar lkelerin insan sermayesi birikimlerini de arttracaktr (Psacharopoulos, 1997: 386). Dier taraftan belirtmekte fayda vardr ki; bu almada bahsi geen yoksulluk dngsnn krsal blgelerde daha youn yaand ortaya konulmaktadr. Bunun da sebeplerinden biri devletin zm bulmakta zorland kayt d ekonominin varl olabilir. alma gstermektedir ki; uzun vadede lkede insan 136

sermayesi birikimi kayplar yaanmak istenmiyorsa ocuk igcnn neden olduu yoksulluk ksr dngs buna karar veren hanehalk reislerinin bilinlendirilmeleriyle alabilir. Bu bilinlendirme ise eitim ve gelir dzeyi gibi insan sermayesinin bileenleri olan faktrlerin iyiletirilmesiyle mmkn gzkmektedir. Yoksulluk ksr dngs krlamaz ise kuaktan kuaa aktarlma olasl bulunan ocuk igc olgusunun varl devam edecektir.

137

Ekler Ek-1 Verilerin Tik 2006 Genel Veri Setinden stenilen Varsaymlarca Elde Edilmesi Trkiyede kent blgesinde, erkek veya kz ocuu igcnde istihdam edilmiyor ya da istihdam ediliyor koulunda bulunan baba ve annenin okur-yazarlk durumu Tablo3.1de gsterilmektedir. Tablo-3.1 oluturulurken TK (2006) ocuk igc anketi veri setinden seilen verilerden hane halklarnn ebeveynlerinin eksik olmamas varsaym dikkate alnmaktadr. Bunun sebebi ocuk igcne etki eden karar mekanizmasnn belirleyicileri olan anne ve babalarn ekirdek bir aile formatnda dnlmesidir. Ebeveynlerden bir tanesinin ya da ikisinin olmad durumlar gzlem dnda braklmaktadr. Tablo-3.2 ve Tablo-3.3de bu varsaymlarca oluturulmutur. Tablo3.4, Tablo-3.5 ve Tablo-3.6 ise ayn formattaki bilgilerin krsal blgelerdeki halleri iin oluturulmutur. Tablo-3.1de toplam say itibar ile kent blgesinde, 16.392 anne ve 16.392 babann erkek veya kz ocuu igcnde istihdam edilmiyor ya da istihdam ediliyor durumundadr. Babalarn, % 3.3lk bir oranla 541 tanesi okur-yazar deilken % 96.7lik bir oranla 15.851 tanesi okur-yazar durumundadr. Annelerin, % 19.47lik bir oranla 3.191 tanesi okur-yazar deilken, % 80.53lk bir oranla 13.201 tanesi okuryazar durumundadr. Erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdamda deil iken babalarn % 3.19luk oran ile 501 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve %96.81lik bir oranla okuryazar durumunda olan babalarn says 15.182dir. Annelerin %18.87lik oran ile 2959 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve % 81. 13lk bir oranla okur-yazar durumunda olan annelerin says 12.724dr. Erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdamda iken babalarn %5.64lk oran ile 40 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve % 94.36lk bir oranla okur-yazar durumunda olan babalarn says 669dur. Annelerin %32.72lik oran ile 232 tanesi 138

okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve % 67.28lik bir oranla okur-yazar durumunda olan annelerin says 477dir. Tablo 3. 1 Kentte, erkek veya kz ocuu igcnde istihdam edilmiyor ya da istihdam ediliyor koulunda baba ve annenin okur-yazarlk durumu
Erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdamda m? (6-17) Hayr Say Satr(%) Stun(%) Evet Say Satr(%) Stun(%) Toplam Say Satr(%) 541.00 3.30 15851.00 96.70 3191.00 19.47 13201.00 80.53 16392.00 100.00 100.00 40.00 5.64 7.39 669.00 94.36 4.22 232.00 32.72 7.27 477.00 67.28 3.61 709.00 100.00 4.33 501.00 3.19 92.61 15182.00 96.81 95.78 2959.00 18.87 92.73 12724.00 81.13 96.39 15683.00 100.00 95.67

Baba okur-yazar m? Hayr Evet

Anne okur-yazar m? Hayr Evet Toplam

Stun(%) 100.00 100.00 100.00 100.00 Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

Tablo-3.2de toplam say itibar ile 7.905 anne ve babann kent blgesinde, kz ocuu igcnde istihdam edilmiyor ya da istihdam ediliyor durumundadr. Babalarn, % 3.21lik bir oranla 254 tanesi okur-yazar deilken % 96.79luk bir oranla 7.651 tanesi okur-yazar durumundadr. Annelerin, % 18.91lik bir oranla 1.495 tanesi okur-yazar deilken, % 81.09luk bir oranla 6.410 tanesi okur-yazar durumundadr. Kz ocuu ocuk igcnde istihdamda deil iken babalarn % 3.17lik oran ile 245 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve %96.83lk bir oranla okur-yazar durumunda olan babalarn says 7.476dr. Annelerin %18.69lik oran ile 1.443 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve % 81. 31lik bir oranla okur-yazar durumunda olan annelerin says 6.278dir. 139

Kz ocuu ocuk igcnde istihdamda iken babalarn %4.89luk oran ile 9 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve % 95.11lik bir oranla okur-yazar durumunda olan babalarn says 175dir. Annelerin %28.26lk oran ile 52 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve % 71.74lk bir oranla okur-yazar durumunda olan annelerin says 132dir. Tablo 3. 2 Kentte, kz ocuu igcnde iken baba ve annenin okur-yazarlk durumu
Kz ocuu ocuk igcnde istihdamda m? (6-17) Hayr Say Satr(%) Stun(%) Evet Say Satr(%) Stun(%) Toplam Say Satr(%) 254.00 3.21 7651.00 96.79 1495.00 18.91 6410.00 81.09 7905.00 100.00 100.00 9.00 4.89 3.54 175.00 95.11 2.29 52.00 28.26 3.48 132.00 71.74 2.06 184.00 100.00 2.33 245.00 3.17 96.46 7476.00 96.83 97.71 1443.00 18.69 96.52 6278.00 81.31 97.94 7721.00 100.00 97.67

Baba okur-yazar m? Hayr Evet

Anne okur-yazar m? Hayr Evet Toplam

Stun(%) 100.00 100.00 100.00 100.00 Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

Tablo-3.3de toplam say itibar ile 8.487 anne ve babann kent blgesinde, erkek ocuu igcnde istihdam edilmiyor ya da istihdam ediliyor durumundadr. Babalarn, % 3.38lik bir oranla 287 tanesi okur-yazar deilken % 96.62lik bir oranla 8.200 tanesi okur-yazar durumundadr. Annelerin, % 19.98lik bir oranla 1.696 tanesi okur-yazar deilken, % 80.02lik bir oranla 6.791 tanesi okur-yazar durumundadr.

140

Erkek ocuu ocuk igcnde istihdamda deil iken babalarn % 3.22lik oran ile 256 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve %96.78lik bir oranla okur-yazar durumunda olan babalarn says 7.706dr. Annelerin %19.04lk oran ile 1.516 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve % 80. 96lk bir oranla okur-yazar durumunda olan annelerin says 6.446dr. Erkek ocuu ocuk igcnde istihdamda iken babalarn % 5.9luk oran ile 31 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve % 94.10luk bir oranla okur-yazar durumunda olan babalarn says 494dr. Annelerin % 34.29luk oran ile 180 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve % 65.71lik bir oranla okur-yazar durumunda olan annelerin says 345dir. Tablo 3. 3 Kentte, erkek ocuu igcnde iken baba ve annenin okur-yazarlk durumu
Erkek ocuu ocuk igcnde istihdamda m? (6-17) Hayr Say Satr(%) Stun(%) Evet Say Satr(%) Stun(%) Toplam Say Satr(%) 287.00 3.38 8200.00 96.62 1696.00 19.98 6791.00 80.02 8487.00 100.00 100.00 31.00 5.90 10.80 494.00 94.10 6.02 180.00 34.29 10.61 345.00 65.71 5.08 525.00 100.00 6.19 256.00 3.22 89.20 7706.00 96.78 93.98 1516.00 19.04 89.39 6446.00 80.96 94.92 7962.00 100.00 93.81

Baba okur-yazar m? Hayr Evet

Anne okur-yazar m? Hayr Evet Toplam

Stun(%) 100.00 100.00 100.00 100.00 Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

Tablo-3.4de toplam say itibar ile 8.374 anne ve babann kr blgesinde, erkek veya kz ocuu igcnde istihdam edilmiyor ya da istihdam ediliyor durumundadr. Babalarn, % 6.79luk bir oranla 569 tanesi okur-yazar deilken % 93.21lik bir oranla 141

7.805 tanesi okur-yazar durumundadr. Annelerin, % 35lik bir oranla 2.931 tanesi okuryazar deilken, % 65lik bir oranla 5.443 tanesi okur-yazar durumundadr. Erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdamda deil iken babalarn % 6.58lik oran ile 508 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve %93.42lik bir oranla okur-yazar durumunda olan babalarn says 7.215dr. Annelerin %34.47lik oran ile 2.662 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve % 65. 53lk bir oranla okur-yazar durumunda olan annelerin says 5.061dir. Erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdamda iken babalarn % 9.37lik oran ile 61 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve % 90.63lk bir oranla okur-yazar durumunda olan babalarn says 590dr. Annelerin % 41.32lik oran ile 269 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve % 58.68lik bir oranla okur-yazar durumunda olan annelerin says 382dir. Tablo 3. 4 Krda, erkek veya kz ocuu igcnde iken baba ve annenin okur-yazarlk durumu
Erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdamda m? (6-17) Hayr Say Satr(%) Stun(%) Evet Say Satr(%) Stun(%) Toplam Say Satr(%) 569.00 6.79 7805.00 93.21 2931.00 35.00 5443.00 65.00 8374.00 100.00 100.00 61.00 9.37 10.72 590.00 90.63 7.56 269.00 41.32 9.18 382.00 58.68 7.02 651.00 100.00 7.77 508.00 6.58 89.28 7215.00 93.42 92.44 2662.00 34.47 90.82 5061.00 65.53 92.98 7723.00 100.00 92.23

Baba okur-yazar m? Hayr Evet

Anne okur-yazar m? Hayr Evet Toplam

Stun(%) 100.00 100.00 100.00 100.00 Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

142

Tablo-3.5de toplam say itibar ile 4.271 anne ve babann kr blgesinde, kz ocuu igcnde istihdam edilmiyor ya da istihdam ediliyor durumundadr. Babalarn, % 6.74lk bir oranla 288 tanesi okur-yazar deilken, % 93.26lk bir oranla 3.983 tanesi okur-yazar durumundadr. Annelerin, % 35.5lik bir oranla 1.516 tanesi okur-yazar deilken, % 64.5luk bir oranla 2.755 tanesi okur-yazar durumundadr. Kz ocuu ocuk igcnde istihdamda deil iken babalarn % 6.5luk oran ile 260 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve % 93.5luk bir oranla okur-yazar durumunda olan babalarn says 3.739dur. Annelerin %35.03lk oran ile 1.401 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve % 64. 97lik bir oranla okur-yazar durumunda olan annelerin says 2.598dir. Kz ocuu ocuk igcnde istihdamda iken babalarn % 10.29luk oran ile 28 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve % 89.71lik bir oranla okur-yazar durumunda olan babalarn says 244dr. Annelerin % 42.28lik oran ile 115 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve % 57.72lik bir oranla okur-yazar durumunda olan annelerin says 157dir.

143

Tablo 3. 5 Krda, kz ocuu igcnde iken baba ve annenin okur-yazarlk durumu

Kz ocuu ocuk igcnde istihdam da m? (6-17) Hayr Say Satr(%) Stun(%) Evet Say Satr(%) Stun(%) Toplam Say Satr(%) 288.00 6.74 3983.00 93.26 1516.00 35.50 2755.00 64.50 4271.00 100.00 100.00 28.00 10.29 9.72 244.00 89.71 6.13 115.00 42.28 7.59 157.00 57.72 5.70 272.00 100.00 6.37 260.00 6.50 90.28 3739.00 93.50 93.87 1401.00 35.03 92.41 2598.00 64.97 94.30 3999.00 100.00 93.63

Baba okur-yazar m? Hayr Evet

Anne okur-yazar m? Hayr Evet Toplam

Stun(%) 100.00 100.00 100.00 100.00 Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

Tablo-3.6da toplam say itibar ile 4.103 anne ve babann kr blgesinde, erkek ocuu igcnde istihdam edilmiyor ya da istihdam ediliyor durumundadr. Babalarn, % 6.85lik bir oranla 281 tanesi okur-yazar deilken, % 93.15lik bir oranla 3.822 tanesi okur-yazar durumundadr. Annelerin, % 34.49luk bir oranla 1.415 tanesi okur-yazar deilken, % 65.51lik bir oranla 2.688 tanesi okur-yazar durumundadr. Erkek ocuu ocuk igcnde istihdamda deil iken babalarn % 6.66lk oran ile 248 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve % 93.34lk bir oranla okur-yazar durumunda olan babalarn says 3.476dr. Annelerin %33.86lk oran ile 1.261 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve % 66. 14lk bir oranla okur-yazar durumunda olan annelerin says 2.463dr. Erkek ocuu ocuk igcnde istihdamda iken babalarn % 8.71lik oran ile 33 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve % 91.29luk bir oranla okur-yazar durumunda olan babalarn says 346dr. Annelerin % 40.63lk oran ile 154 tanesi okur-yazar 144

deildir. Ayn varsaymca ve % 59.37lik bir oranla okur-yazar durumunda olan annelerin says 225dir. Tablo 3. 6 Krda, erkek ocuu igcnde iken baba ve annenin okur-yazarlk durumu
Erkek ocuu ocuk igcnde istihdamda m? (6-17) Hayr Say Satr(%) Stun(%) Evet Say Satr(%) Stun(%) Toplam Say Satr(%) 281.00 6.85 3822.00 93.15 1415.00 34.49 2688.00 65.51 4103.00 100.00 100.00 33.00 8.71 11.74 346.00 91.29 9.05 154.00 40.63 10.88 225.00 59.37 8.37 379.00 100.00 9.24 248.00 6.66 88.26 3476.00 93.34 90.95 1261.00 33.86 89.12 2463.00 66.14 91.63 3724.00 100.00 90.76

Baba okur-yazar m? Hayr Evet

Anne okur-yazar m? Hayr Evet Toplam

Stun(%) 100.00 100.00 100.00 100.00 Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

Trkiyede kent blgesinde, erkek veya kz ocuu igcnde istihdam edilmiyor ya da istihdam ediliyor koulunda bulunan hanehalk reisinin okur-yazarlk durumu Tablo3.7de gsterilmektedir. Tablo-3.8 ve Tablo-3.9da da kent blgesindeki ayn varsaymca hanehalk reisinin okur-yazarlk durumu gsterilmektedir ancak bu kez cinsiyet farkllamas gz nnde bulundurulmaktadr. Tablo-3.10, Tablo-3.11 ve Tablo-3.12 ise ayn formattaki bilgilerin krsal blgelerdeki halleri iin oluturulmutur. Tablo-3.7de toplam say itibar ile kent blgesinde, 16.392 hanehalk reisinin erkek veya kz ocuu igcnde istihdam edilmiyor ya da istihdam ediliyor durumundadr. Hanehalk reislerinin, % 4.17lik bir oranla 683 tanesi okur-yazar deilken % 95.83lk bir oranla 15.709 tanesi okur-yazar durumundadr.

145

Erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdamda deil iken hanehalk reislerinin % 4.07lik oran ile 638 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve % 95.93lk bir oranla okur-yazar durumunda olan hanehalk reislerinin says 15.045dir. Erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdamda iken hanehalk reislerinin % 6.35lik oran ile 45 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve % 93.65lik bir oranla okur-yazar durumunda olan halk reislerinin says 664dr. Tablo 3. 7 Kentte, erkek veya kz ocuu igcnde bulunan hanehalk reisinin okuryazarlk durumu
Erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdamda m? (6-17) Hayr Say Satr(%) Stun(%) Evet Say Satr(%) Stun(%) Toplam Say Satr(%) 683.00 4.17 15709.00 95.83 16392.00 100.00 100.00 45.00 6.35 6.59 664.00 93.65 4.23 709.00 100.00 4.33 638.00 4.07 93.41 15045.00 95.93 95.77 15683.00 100.00 95.67

Hanehalk reisi okur-yazar m? Hayr Evet Toplam

Stun(%) 100.00 100.00 Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

Tablo-3.8de toplam say itibar ile kent blgesinde, 8.487 hanehalk reisinin erkek ocuu igcnde istihdam edilmiyor ya da istihdam ediliyor durumundadr. Hanehalk reislerinin, % 4.31lik bir oranla 366 tanesi okur-yazar deilken % 95.69luk bir oranla 8.121 tanesi okur-yazar durumundadr.

146

Erkek ocuu ocuk igcnde istihdamda deil iken hanehalk reislerinin % 4.16lk oran ile 331 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve % 95.84lk bir oranla okur-yazar durumunda olan hanehalk reislerinin says 7.631dir. Erkek ocuu ocuk igcnde istihdamda iken hanehalk reislerinin % 6.67lik oran ile 35 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve % 93.33lk bir oranla okur-yazar durumunda olan halk reislerinin says 490dr. Tablo 3. 8 Kentte, erkek ocuu igcnde bulunan hanehalk reisinin okur-yazarlk durumu
Erkek ocuu ocuk igcnde istihdamda m? (6-17) Hayr Say Satr(%) Stun(%) Evet Say Satr(%) Stun(%) Toplam Say Satr(%) 366.00 4.31 8121.00 95.69 8487.00 100.00 100.00 35.00 6.67 9.56 490.00 93.33 6.03 525.00 100.00 6.19 331.00 4.16 90.44 7631.00 95.84 93.97 7962.00 100.00 93.81

Hanehalk reisi okur-yazar m? Hayr Evet Toplam

Stun(%) 100.00 100.00 Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

Tablo-3.9da toplam say itibar ile kent blgesinde, 7.905 hanehalk reisinin kz ocuu igcnde istihdam edilmiyor ya da istihdam ediliyor durumundadr. Hanehalk reislerinin, % 4.01lik bir oranla 317 tanesi okur-yazar deilken % 95.99luk bir oranla 7.588 tanesi okur-yazar durumundadr.

147

Kz ocuu ocuk igcnde istihdamda deil iken hanehalk reislerinin % 3.98lik oran ile 307 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve % 96.02lik bir oranla okuryazar durumunda olan hanehalk reislerinin says 7.414dr. Kz ocuu ocuk igcnde istihdamda iken hanehalk reislerinin % 5.43lk oran ile 10 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve % 94.57lik bir oranla okur-yazar durumunda olan halk reislerinin says 174dr. Tablo 3. 9 Kentte, kz ocuu igcnde bulunan hanehalk reisinin okur-yazarlk durumu
Kz ocuu ocuk igcnde istihdamda m? (6-17) Hayr Say Satr(%) Stun(%) Evet Say Satr(%) Stun(%) Toplam Say Satr(%) 317.00 4.01 7588.00 95.99 7905.00 100.00 100.00 10.00 5.43 3.15 174.00 94.57 2.29 184.00 100.00 2.33 307.00 3.98 96.85 7414.00 96.02 97.71 7721.00 100.00 97.67

Hanehalk reisi okur-yazar m? Hayr Evet Toplam

Stun(%) 100.00 100.00 Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

Tablo-3.10da toplam say itibar ile kr blgesinde, 8.374 hanehalk reisinin erkek veya kz ocuu igcnde istihdam edilmiyor ya da istihdam ediliyor durumundadr. Hanehalk reislerinin, % 8.68lik bir oranla 727 tanesi okur-yazar deilken % 91.32lik bir oranla 7.647 tanesi okur-yazar durumundadr.

148

Erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdamda deil iken hanehalk reislerinin % 8.47lik oran ile 654 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve % 91.53lk bir oranla okur-yazar durumunda olan hanehalk reislerinin says 7.069dur. Erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdamda iken hanehalk reislerinin % 11.21lik oran ile 73 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve % 88.79luk bir oranla okur-yazar durumunda olan halk reislerinin says 578dir. Tablo 3. 10 Krda, erkek veya kz ocuu igcnde bulunan hanehalk reisinin okuryazarlk durumu
Erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdamda m? (6-17) Hayr Say Satr(%) Stun(%) Evet Say Satr(%) Stun(%) Toplam Say Satr(%) 727.00 8.68 7647.00 91.32 83.74.00 100.00 100.00 73.00 11.21 10.04 578.00 88.79 7.56 651.00 100.00 7.77 654.00 8.47 89.96 7069.00 91.53 92.44 7723.00 100.00 92.23

Hanehalk reisi okur-yazar m? Hayr Evet Toplam

Stun(%) 100.00 100.00 Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

Tablo-3.11de toplam say itibar ile kr blgesinde, 4.103 hanehalk reisinin erkek ocuu igcnde istihdam edilmiyor ya da istihdam ediliyor durumundadr. Hanehalk reislerinin, % 8.55lik bir oranla 351 tanesi okur-yazar deilken % 91.45lik bir oranla 3.752 tanesi okur-yazar durumundadr.

149

Erkek ocuu ocuk igcnde istihdamda deil iken hanehalk reislerinin % 8.38lik oran ile 312 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve % 91.62lik bir oranla okuryazar durumunda olan hanehalk reislerinin says 3.412dir. Erkek ocuu ocuk igcnde istihdamda iken hanehalk reislerinin % 10.29luk oran ile 39 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve % 89.71lik bir oranla okur-yazar durumunda olan halk reislerinin says 340dr. Tablo 3. 11 Krda, erkek ocuu igcnde bulunan hanehalk reisinin okur-yazarlk durumu
Erkek ocuu ocuk igcnde istihdamda m? (6-17) Hayr Say Satr(%) Stun(%) Evet Say Satr(%) Stun(%) Toplam Say Satr(%) 351.00 8.55 3752.00 91.45 4103.00 100.00 100.00 39.00 10.29 11.11 340.00 89.71 9.06 379.00 100.00 9.24 312.00 8.38 88.89 3412.00 91.62 90.94 3724.00 100.00 90.76

Hanehalk reisi okur-yazar m? Hayr Evet Toplam

Stun(%) 100.00 100.00 Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

Tablo-3.12de toplam say itibar ile kr blgesinde, 4.271 hanehalk reisinin kz ocuu igcnde istihdam edilmiyor ya da istihdam ediliyor durumundadr. Hanehalk reislerinin, % 8.80lik bir oranla 376 tanesi okur-yazar deilken % 91.20lik bir oranla 3.895 tanesi okur-yazar durumundadr.

150

Kz ocuu ocuk igcnde istihdamda deil iken hanehalk reislerinin % 8.55lik oran ile 342 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve % 91.45lik bir oranla okuryazar durumunda olan hanehalk reislerinin says 3.657dir. Kz ocuu ocuk igcnde istihdamda iken hanehalk reislerinin % 12.50lik oran ile 34 tanesi okur-yazar deildir. Ayn varsaymca ve % 87.50lik bir oranla okur-yazar durumunda olan halk reislerinin says 238dir. Tablo 3. 12 Krda, kz ocuu igcnde bulunan hanehalk reisinin okur-yazarlk durumu
Kz ocuu ocuk igcnde istihdamda m? (6-17) Hayr Say Satr(%) Stun(%) Evet Say Satr(%) Stun(%) Toplam Say Satr(%) 376.00 8.80 3895.00 91.20 4271.00 100.00 100.00 34.00 12.50 9.04 238.00 87.50 6.11 272.00 100.00 6.37 342.00 8.55 90.96 3657.00 91.45 93.89 3999.00 100.00 93.63

Hanehalk reisi okur-yazar m? Hayr Evet Toplam

Stun(%) 100.00 100.00 Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

Trkiyede kent ve kr blgesinde erkek ve kz cinsiyet ayrmna gidilerek yalar 6-17 arasnda bulunan ve ocuu igcnde istihdam edilen anne ve babalarn eitim dzeyleri Tablo-3.13, Tablo-3.14, Tablo-3.15, Tablo-3.16, Tablo-3.17 ve Tablo-3.18de gsterilmektedir.

151

Tablo-3.13, kent blgesinde yalar 6-17 arasnda bulunan ve ocuu igcnde istihdam ediliyor olmamak ya da istihdam ediliyor olmak kriterlerine gre anne ve babalarn eitim dzeyleri gsterilmektedir. Eitim dzeyini belirleyen koul bu almada kullanlmakta olan bir varsaym sonucu ortaya kmaktadr. Bu varsayma gre anne ve babalarn eitim dzeylerinin 3den byk olmas koulu; eitim dzeylerinin 1den 6ya seviyelerle tanmlanan ve rakamlarn ykseldike seviyenin de ykseldii bir snflandrma ile lise mezunu ve st eitim seviyesi anlamna gelmektedir. Bu tanmlamalardan hareketle; Tablo-3.13de erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdam edilmiyor ya da istihdam ediliyor varsaymn kapsayan toplam rakamlara gre 16.392 anne ve baba bulunmaktadr. Babalarn eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 71.21lik bir oranla 11.673 baba bulunmaktadr. Babalarn eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda ise % 28.79lk bir oranla 4.719 baba bulunmaktadr. Annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 85.62lik bir oranla 14.035 anne bulunmakta iken, annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda % 14.38lik bir oranla 2.357 anne bulunmaktadr. Erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdam edilmiyor koulunda babalarn eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 70.29luk bir oranla 11.024 baba bulunmaktadr. Babalarn eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda ise % 29.71lik bir oran ile 4.659 baba bulunmaktadr. Ayn koullarda ve annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 85.12lik bir oranla 13.350 anne bulunmakta iken, annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda % 14.88lik bir oranla 2.333 anne bulunmaktadr. Erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdam ediliyor koulunda babalarn eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 91.54lk bir oranla 649 baba bulunmaktadr. Babalarn eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda ise % 8.46lk bir oran ile 60 baba bulunmaktadr. Ayn koullarda ve annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 96.61lik bir oranla 685 anne

152

bulunmakta iken, annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda % 3.39lik bir oranla 24 anne bulunmaktadr. Tablo 3. 13 Kentte, erkek veya kz ocuu igcnde bulunan anne ve babann eitim dzeyleri
Erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdamda m? (6-17) Hayr Say Satr(%) Stun(%) Evet Say Satr(%) Stun(%) Toplam Say Satr(%) 11673.00 71.21 4719.00 28.79 14035.00 85.62 2357.00 14.38 16392.00 100.00 649 91.54 5.56 60 8.46 1.27 685 96.61 4.88 24 3.39 1.02 709.00 100.00 4.33 11024 70.29 94.44 4659 29.71 98.73 13350 85.12 95.12 2333 14.88 98.98 15683.00 100.00 95.67

Baba eitimli mi? Eitim dzeyi >3; Lise, Meslek Lisesi, Yksek renim Hayr Evet

Anne eitimli mi? Eitim dzeyi >3; Lise, Meslek Lisesi, Yksek renim Hayr Evet Toplam

Stun(%) 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 1.Okuma yazma bilip, bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8yl), Ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan, 4.Lise mezunu, 5.Mesleki liseyi tamamlayan, 6.Yksek renimi tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

Tablo-3.14de kent blgesinde, erkek ocuu ocuk igcnde istihdam edilmiyor ya da istihdam ediliyor varsaymn kapsayan toplam rakamlara gre 8.487 anne ve baba bulunmaktadr. Babalarn eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 71.12lik bir oranla 6.036 baba bulunmaktadr. Babalarn eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda ise % 28.88lik bir oranla 2.451 baba bulunmaktadr. Annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 85.65lik bir oranla 7.269 anne bulunmakta iken, annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda % 14.35lik bir oranla 1.218 anne bulunmaktadr.

153

Erkek ocuu ocuk igcnde istihdam edilmiyor koulunda babalarn eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 69.78lik bir oranla 5.556 baba bulunmaktadr. Babalarn eitim dzeylerin 3den byk olduu durumda ise % 30.22lik bir oran ile 2.406 baba bulunmaktadr. Ayn koullarda ve annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 84.09luk bir oranla 6.760 anne bulunmakta iken, annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda % 15.10luk bir oranla 1.202 anne bulunmaktadr. Erkek ocuu ocuk igcnde istihdam ediliyor koulunda babalarn eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 91.43lk bir oranla 480 baba bulunmaktadr. Babalarn eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda ise % 8.57lik bir oran ile 45 baba bulunmaktadr. Ayn koullarda ve annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 96.95lik bir oranla 509 anne bulunmakta iken, annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda % 3.05lik bir oranla 16 anne bulunmaktadr.

154

Tablo 3. 14 Kentte, erkek ocuu igcnde bulunan anne ve babann eitim dzeyleri
Erkek ocuu ocuk igcnde Baba eitimli mi? Eitim dzeyi istihdamda >3; Lise, Meslek Lisesi, Yksek m? (6-17) renim Hayr Hayr Say Satr(%) Stun(%) Evet Say Satr(%) Stun(%) Toplam Say Satr(%) 6036.00 71.12 2451.00 28.88 7269.00 85.65 1218.00 14.35 8487.00 100.00 480 91.43 7.95 45 8.57 1.84 509 96.95 7.00 16 3.05 1.31 525.00 100.00 6.19 5556 69.78 92.05 2406 30.22 98.16 6760 84.90 93.00 1202 15.10 98.69 7962.00 100.00 93.81 Evet

Anne eitimli mi? Eitim dzeyi >3; Lise, Meslek Lisesi, Yksek renim Hayr Evet Toplam

Stun(%) 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 1.Okuma yazma bilip, bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8yl), Ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan, 4.Lise mezunu, 5.Mesleki liseyi tamamlayan, 6.Yksek renimi tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

Tablo-3.15de kent blgesinde, kz ocuu ocuk igcnde istihdam edilmiyor ya da istihdam ediliyor varsaymn kapsayan toplam rakamlara gre 8.487 anne ve baba bulunmaktadr. Babalarn eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 71.31lik bir oranla 5.637 baba bulunmaktadr. Babalarn eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda ise % 28.69luk bir oranla 2.268 baba bulunmaktadr. Annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 85.65lik bir oranla 7.269 anne bulunmakta iken, annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda % 14.35lik bir oranla 1.218 anne bulunmaktadr. Kz ocuu ocuk igcnde istihdam edilmiyor koulunda babalarn eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 70.82lik bir oranla 5.468 baba bulunmaktadr. Babalarn eitim dzeylerin 3den byk olduu durumda ise % 29.18lik bir oran ile 2.253 baba bulunmaktadr. Ayn koullarda ve annelerin eitim 155

dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 84.90luk bir oranla 6.760 anne bulunmakta iken, annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda % 15.10luk bir oranla 1.202 anne bulunmaktadr. Kz ocuu ocuk igcnde istihdam ediliyor koulunda babalarn eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 91.85lik bir oranla 169 baba bulunmaktadr. Babalarn eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda ise % 8.15lik bir oran ile 15 baba bulunmaktadr. Ayn koullarda ve annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 96.95lik bir oranla 509 anne bulunmakta iken, annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda % 3.05lik bir oranla 16 anne bulunmaktadr. Tablo 3. 15 Kentte, kz ocuu igcnde bulunan anne ve babann eitim dzeyleri
Kz ocuu ocuk igcnde istihdamda m? (6-17) Hayr Say Satr(%) Stun(%) Evet Say Satr(%) Stun(%) Toplam Say Satr(%) 5637.00 71.31 2268.00 28.69 7269.00 85.65 1218.00 14.35 8487.00 100.00 169 91.85 3.00 15 8.15 0.66 509 96.95 7.00 16 3.05 1.31 525.00 100.00 6.19 5468 70.82 97.00 2253 29.18 99.34 6760 84.90 93.00 1202 15.10 98.69 7962.00 100.00 93.81

Baba eitimli mi? Eitim dzeyi >3; Lise, Meslek Lisesi, Yksek renim Hayr Evet

Anne eitimli mi? Eitim dzeyi >3; Lise, Meslek Lisesi, Yksek renim Hayr Evet Toplam

Stun(%) 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 1.Okuma yazma bilip, bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8yl), Ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan, 4.Lise mezunu, 5.Mesleki liseyi tamamlayan, 6.Yksek renimi tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

156

Tablo-3.16da kr blgesinde, erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdam edilmiyor ya da istihdam ediliyor varsaymn kapsayan toplam rakamlara gre 8.374 anne ve baba bulunmaktadr. Babalarn eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 87.86lk bir oranla 7.357 baba bulunmaktadr. Babalarn eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda ise % 12.14lk bir oranla 1.017 baba bulunmaktadr. Annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 96.43lk bir oranla 8.075 anne bulunmakta iken, annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda % 3.57lik bir oranla 299 anne bulunmaktadr. Erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdam edilmiyor koulunda babalarn eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 87.30luk bir oranla 6.742 baba bulunmaktadr. Babalarn eitim dzeylerin 3den byk olduu durumda ise % 12.70lik bir oran ile 981 baba bulunmaktadr. Ayn koullarda ve annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 96.23lk bir oranla 7.432 anne bulunmakta iken, annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda % 3.77lik bir oranla 291 anne bulunmaktadr. Erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdam ediliyor koulunda babalarn eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 94.47lik bir oranla 615 baba bulunmaktadr. Babalarn eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda ise % 5.53lk bir oran ile 36 baba bulunmaktadr. Ayn koullarda ve annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 98.77lik bir oranla 643 anne bulunmakta iken, annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda % 1.23lk bir oranla 8 anne bulunmaktadr.

157

Tablo 3. 16 Krda, erkek veya kz ocuu igcnde bulunan anne ve babann eitim dzeyleri
Erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdamda m? (6-17) Hayr Say Satr(%) Stun(%) Evet Say Satr(%) Stun(%) Toplam Say Satr(%) 7357.00 87.86 1017.00 12.14 8075.00 96.43 299.00 3.57 8374.00 100.00 615 94.47 8.36 36 5.53 3.54 643 98.77 7.96 8 1.23 2.68 651.00 100.00 7.77 6742 87.30 91.64 981 12.70 96.46 7432 96.23 92.04 291 3.77 97.32 7723.00 100.00 92.23

Baba eitimli mi? Eitim dzeyi >3; Lise, Meslek Lisesi, Yksek renim Hayr Evet

Anne eitimli mi? Eitim dzeyi >3; Lise, Meslek Lisesi, Yksek renim Hayr Evet Toplam

Stun(%) 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 1.Okuma yazma bilip, bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8yl), Ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan, 4.Lise mezunu, 5.Mesleki liseyi tamamlayan, 6.Yksek renimi tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

Tablo-3.17de kr blgesinde, erkek ocuu ocuk igcnde istihdam edilmiyor ya da istihdam ediliyor varsaymn kapsayan toplam rakamlara gre 4.103 anne ve baba bulunmaktadr. Babalarn eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 87.62lik bir oranla 3.595 baba bulunmaktadr. Babalarn eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda ise % 12.38lik bir oranla 508 baba bulunmaktadr. Annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 96.42lik bir oranla 3.956 anne bulunmakta iken, annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda % 3.58lik bir oranla 147 anne bulunmaktadr. Erkek ocuu ocuk igcnde istihdam edilmiyor koulunda babalarn eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 87.19luk bir oranla 3.247 baba bulunmaktadr. Babalarn eitim dzeylerin 3den byk olduu durumda ise % 158

12.81lik bir oran ile 477 baba bulunmaktadr. Ayn koullarda ve annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 96.19luk bir oranla 3.582 anne bulunmakta iken, annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda % 3.81lik bir oranla 142 anne bulunmaktadr. Erkek ocuu ocuk igcnde istihdam ediliyor koulunda babalarn eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 91.82lik bir oranla 348 baba bulunmaktadr. Babalarn eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda ise % 8.18lik bir oran ile 31 baba bulunmaktadr. Ayn koullarda ve annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 98.68lik bir oranla 374 anne bulunmakta iken, annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda % 1.32lik bir oranla 5 anne bulunmaktadr. Tablo 3. 17 Krda, erkek ocuu igcnde bulunan anne ve babann eitim dzeyleri
Erkek ocuu ocuk igcnde Baba eitimli mi? Eitim dzeyi istihdamda >3; Lise, Meslek Lisesi, Yksek m? (6-17) renim Hayr Hayr Say Satr(%) Stun(%) Evet Say Satr(%) Stun(%) Toplam Say Satr(%) 3595.00 87.62 508.00 12.38 3956.00 96.42 147.00 3.58 4103.00 100.00 348 91.82 9.68 31 8.18 6.10 374 98.68 9.45 5 1.32 3.40 379.00 100.00 9.24 3247 87.19 90.32 477 12.81 93.90 3582 96.19 90.55 142 3.81 96.60 3724.00 100.00 90.76 Evet

Anne eitimli mi? Eitim dzeyi >3; Lise, Meslek Lisesi, Yksek renim Hayr Evet Toplam

Stun(%) 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 1.Okuma yazma bilip, bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8yl), Ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan, 4.Lise mezunu, 5.Mesleki liseyi tamamlayan, 6.Yksek renimi tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

159

Tablo-3.18de kr blgesinde, kz ocuu ocuk igcnde istihdam edilmiyor ya da istihdam ediliyor varsaymn kapsayan toplam rakamlara gre 4.271 anne ve baba bulunmaktadr. Babalarn eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 88.08lik bir oranla 3.762 baba bulunmaktadr. Babalarn eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda ise % 11.92lik bir oranla 509 baba bulunmaktadr. Annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 96.44lk bir oranla 4.119 anne bulunmakta iken, annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda % 3.56lik bir oranla 152 anne bulunmaktadr. Kz ocuu ocuk igcnde istihdam edilmiyor koulunda babalarn eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 87.40lk bir oranla 3.495 baba bulunmaktadr. Babalarn eitim dzeylerin 3den byk olduu durumda ise % 12.60lk bir oran ile 504 baba bulunmaktadr. Ayn koullarda ve annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 96.27lik bir oranla 3.850 anne bulunmakta iken, annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda % 3.73lk bir oranla 149 anne bulunmaktadr. Kz ocuu ocuk igcnde istihdam ediliyor koulunda babalarn eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 98.16lk bir oranla 267 baba bulunmaktadr. Babalarn eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda ise % 1.84lk bir oran ile 5 baba bulunmaktadr. Ayn koullarda ve annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 98.90lk bir oranla 269 anne bulunmakta iken, annelerin eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda % 1.10luk bir oranla 3 anne bulunmaktadr.

160

Tablo 3. 18 Krda, kz ocuu igcnde bulunan anne ve babann eitim dzeyleri

Kz ocuu ocuk igcnde istihdamda m? (6-17) Hayr Say Satr(%) Stun(%) Evet Say Satr(%) Stun(%) Toplam Say Satr(%) 3762.00 88.08 509.00 11.92 4119.00 96.44 152.00 3.56 4271.00 100.00 267 98.16 7.10 5 1.84 0.98 269 98.90 6.53 3 1.10 1.97 272.00 100.00 6.37 3495 87.40 92.90 504 12.60 99.02 3850 96.27 93.47 149 3.73 98.03 3999.00 100.00 93.63

Baba eitimli mi? Eitim dzeyi >3; Lise, Meslek Lisesi, Yksek renim Hayr Evet

Anne eitimli mi? Eitim dzeyi >3; Lise, Meslek Lisesi, Yksek renim Hayr Evet Toplam

Stun(%) 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 1.Okuma yazma bilip, bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8yl), Ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan, 4.Lise mezunu, 5.Mesleki liseyi tamamlayan, 6.Yksek renimi tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

Trkiyede kent ve kr blgesinde erkek ve kz cinsiyet ayrmna gidilerek yalar 6-17 arasnda bulunan ve ocuu igcnde istihdam edilen hanehalk reislerinin eitim dzeyleri Tablo-3.19, Tablo-3.20, Tablo-3.21, Tablo-3.22, Tablo-3.23 ve Tablo-3.24de gsterilmektedir. Tablo-3.19, kent blgesinde yalar 6-17 arasnda bulunan ve ocuu igcnde istihdam ediliyor olmamak ya da istihdam ediliyor olmak kriterlerine gre hanehalk reislerinin eitim dzeyleri gsterilmektedir. Eitim dzeyini belirleyen koul bu almada kullanlmakta olan bir varsaym sonucu ortaya kmaktadr. Bu varsayma gre hanehalk reislerinin eitim dzeylerinin 3den byk olmas koulu; eitim dzeylerinin 1den 6ya seviyelerle tanmlanan ve rakamlarn ykseldike seviyeni n de ykseldii bir snflandrma ile lise mezunu ve st eitim seviyesi anlamna gelmektedir. 161

Bu tanmlamalardan hareketle; Tablo-3.19da erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdam edilmiyor ya da istihdam ediliyor varsaymn kapsayan toplam rakamlara gre 16.392 hanehalk reisi bulunmaktadr. Hanehalk reislerinin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 71.89luk bir oranla 11.785 hanehalk reisi bulunmaktadr. Hanehalk reislerinin eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda ise % 28.11lik bir oranla 4.607 hanehalk reisi bulunmaktadr. Erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdam edilmiyor koulunda hanehalk reislerinin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 71lik bir oranla 11.135 hanehalk reisi bulunmaktadr. Hanehalk reislerinin eitim dzeylerin 3den byk olduu durumda ise % 29luk bir oran ile 4.548 hanehalk reisi bulunmaktadr. Erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdam ediliyor koulunda hanehalk reislerinin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 91.68lik bir oranla 650 hanehalk reisi bulunmaktadr. Hanehalk reislerinin eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda ise % 8.32lik bir oran ile 59 hanehalk reisi bulunmaktadr.

162

Tablo 3. 19 Kentte, erkek veya kz ocuu igcnde bulunan hanehalk reisinin eitim dzeyi
Erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdamda m? (6-17) Hayr Say Satr(%) Stun(%) Evet Say Satr(%) Stun(%) Toplam Say Satr(%) 11785.00 71.89 4607.00 28.11 16392.00 100.00 650 91.68 5.52 59 8.32 1.28 709.00 100.00 4.33 11135 71.00 94.48 4548 29.00 98.72 15683.00 100.00 95.67

Hanehalk reisinin eitimli mi? Eitim dzeyi >3; Lise, Meslek Lisesi, Yksek renim Hayr Evet Toplam

Stun(%) 100.00 100.00 100.00 1.Okuma yazma bilip, bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8yl), Ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan, 4.Lise mezunu, 5.Mesleki liseyi tamamlayan, 6.Yksek renimi tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

Tablo-3.20de kent blgesinde erkek ocuu ocuk igcnde istihdam edilmiyor ya da istihdam ediliyor varsaymn kapsayan toplam rakamlara gre 8.487 hanehalk reisi bulunmaktadr. Hanehalk reislerinin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 71.79luk bir oranla 6.093 hanehalk reisi bulunmaktadr. Hanehalk reislerinin eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda ise % 28.21lik bir oranla 2.394 hanehalk reisi bulunmaktadr. Erkek ocuu ocuk igcnde istihdam edilmiyor koulunda hanehalk reislerinin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 70.48lik bir oranla 5.612 hanehalk reisi bulunmaktadr. Hanehalk reislerinin eitim dzeylerin 3den byk olduu durumda ise % 29.52lik bir oran ile 2.350 hanehalk reisi bulunmaktadr.

163

Erkek ocuu ocuk igcnde istihdam ediliyor koulunda hanehalk reislerinin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 91.62lik bir oranla 481 hanehalk reisi bulunmaktadr. Hanehalk reislerinin eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda ise % 8.38lik bir oran ile 44 hanehalk reisi bulunmaktadr. Tablo 3. 20 Kentte, erkek ocuu igcnde bulunan hanehalk reisinin eitim dzeyi
Erkek ocuu ocuk igcnde istihdamda Hanehalk reisi eitimli mi? Eitim dzeyi >3; Lise, Meslek Lisesi, m? (6-17) Yksek renim Hayr Hayr Say Satr(%) Stun(%) Evet Say Satr(%) Stun(%) Toplam Say Satr(%) 6093.00 71.79 2394.00 28.21 8487.00 100.00 481 91.62 7.89 44 8.38 1.84 525.00 100.00 6.19 5612 70.48 92.11 2350 29.52 98.16 7962.00 100.00 93.81 Evet Toplam

Stun(%) 100.00 100.00 100.00 1.Okuma yazma bilip, bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8yl), Ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan, 4.Lise mezunu, 5.Mesleki liseyi tamamlayan, 6.Yksek renimi tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

Tablo-3.21de kent blgesinde kz ocuu ocuk igcnde istihdam edilmiyor ya da istihdam ediliyor varsaymn kapsayan toplam rakamlara gre 7.905 hanehalk reisi bulunmaktadr. Hanehalk reislerinin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 72.01lik bir oranla 5.692 hanehalk reisi bulunmaktadr. Hanehalk reislerinin eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda ise % 27.99luk bir oranla 2.213 hanehalk reisi bulunmaktadr.

164

Kz ocuu ocuk igcnde istihdam edilmiyor koulunda hanehalk reislerinin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 71.53lk bir oranla 5.523 hanehalk reisi bulunmaktadr. Hanehalk reislerinin eitim dzeylerin 3den byk olduu durumda ise % 28.47lik bir oran ile 2.198 hanehalk reisi bulunmaktadr. Kz ocuu ocuk igcnde istihdam ediliyor koulunda hanehalk reislerinin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 91.85lik bir oranla 169 hanehalk reisi bulunmaktadr. Hanehalk reislerinin eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda ise % 8.15lik bir oran ile 15 hanehalk reisi bulunmaktadr. Tablo 3. 21 Kentte, kz ocuu igcnde bulunan hanehalk reisinin eitim dzeyi
Kz ocuu ocuk igcnde istihdamda m? (6-17) Hayr Say Satr(%) Stun(%) Evet Say Satr(%) Stun(%) Toplam Say Satr(%) 5692.00 72.01 2213.00 27.99 7905.00 100.00 169 91.85 2.97 15 8.15 0.68 184.00 100.00 2.33 5523 71.53 97.03 2198 28.47 99.32 7721.00 100.00 97.67

Hanehalk reisi eitimli mi? Eitim dzeyi >3; Lise, Meslek Lisesi, Yksek renim Hayr Evet Toplam

Stun(%) 100.00 100.00 100.00 1.Okuma yazma bilip, bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8yl), Ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan, 4.Lise mezunu, 5.Mesleki liseyi tamamlayan, 6.Yksek renimi tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

Tablo-3.22de kr blgesinde erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdam edilmiyor ya da istihdam ediliyor varsaymn kapsayan toplam rakamlara gre 8.374 hanehalk reisi bulunmaktadr. Hanehalk reislerinin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 88.75lik bir oranla 7.432 hanehalk reisi bulunmaktadr. 165

Hanehalk reislerinin eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda ise % 11.25lik bir oranla 942 hanehalk reisi bulunmaktadr. Erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdam edilmiyor koulunda hanehalk reislerinin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 88.23lk bir oranla 6.814 hanehalk reisi bulunmaktadr. Hanehalk reislerinin eitim dzeylerin 3den byk olduu durumda ise % 11.77lik bir oran ile 909 hanehalk reisi bulunmaktadr. Erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdam ediliyor koulunda hanehalk reislerinin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 94.93lk bir oranla 618 hanehalk reisi bulunmaktadr. Hanehalk reislerinin eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda ise % 5.07lik bir oran ile 33 hanehalk reisi bulunmaktadr. Tablo 3. 22 Krda, erkek veya kz ocuu igcnde bulunan hanehalk reisinin eitim dzeyi
Erkek veya kz ocuu ocuk igcnde istihdamda m? (6-17) Hayr Say Satr(%) Stun(%) Evet Say Satr(%) Stun(%) Toplam Say Satr(%) 7432.00 88.75 942.00 11.25 8374.00 100.00 618 94.93 8.32 33 5.07 3.50 651.00 100.00 7.77 6814 88.23 91.68 909 11.77 96.50 7723.00 100.00 92.23

Hanehalk reisi eitimli mi? Eitim dzeyi >3; Lise, Meslek Lisesi, Yksek renim Hayr Evet Toplam

Stun(%) 100.00 100.00 100.00 1.Okuma yazma bilip, bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8yl), Ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan, 4.Lise mezunu, 5.Mesleki liseyi tamamlayan, 6.Yksek renimi tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

166

Tablo-3.23de kr blgesinde erkek ocuu ocuk igcnde istihdam edilmiyor ya da istihdam ediliyor varsaymn kapsayan toplam rakamlara gre 4.103 hanehalk reisi bulunmaktadr. Hanehalk reislerinin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 88.50lik bir oranla 3.631 hanehalk reisi bulunmaktadr. Hanehalk reislerinin eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda ise % 11.50luk bir oranla 472 hanehalk reisi bulunmaktadr. Erkek ocuu ocuk igcnde istihdam edilmiyor koulunda hanehalk reislerinin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 88.08lik bir oranla 3.280 hanehalk reisi bulunmaktadr. Hanehalk reislerinin eitim dzeylerin 3den byk olduu durumda ise % 11.92lik bir oran ile 444 hanehalk reisi bulunmaktadr. Erkek ocuu ocuk igcnde istihdam ediliyor koulunda hanehalk reislerinin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 92.61lik bir oranla 351 hanehalk reisi bulunmaktadr. Hanehalk reislerinin eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda ise % 7.39luk bir oran ile 28 hanehalk reisi bulunmaktadr.

167

Tablo 3. 23 Krda, erkek ocuu igcnde bulunan hanehalk reisinin eitim dzeyi
Erkek ocuu ocuk igcnde istihdamda Hanehalk reisi eitimli mi? Eitim dzeyi >3; Lise, Meslek Lisesi, m? (6-17) Yksek renim Hayr Hayr Say Satr(%) Stun(%) Evet Say Satr(%) Stun(%) Toplam Say Satr(%) 3631.00 88.50 472.00 11.50 4103.00 100.00 351 92.61 9.67 28 7.39 5.93 379.00 100.00 9.24 3280 88.08 90.33 444 11.92 94.07 3724.00 100.00 90.76 Evet Toplam

Stun(%) 100.00 100.00 100.00 1.Okuma yazma bilip, bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8yl), Ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan, 4.Lise mezunu, 5.Mesleki liseyi tamamlayan, 6.Yksek renimi tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

Tablo-3.24de kr blgesinde kz ocuu ocuk igcnde istihdam edilmiyor ya da istihdam ediliyor varsaymn kapsayan toplam rakamlara gre 4.271 hanehalk reisi bulunmaktadr. Hanehalk reislerinin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 89luk bir oranla 3.801 hanehalk reisi bulunmaktadr. Hanehalk reislerinin eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda ise % 11lik bir oranla 470 hanehalk reisi bulunmaktadr. Kz ocuu ocuk igcnde istihdam edilmiyor koulunda hanehalk reislerinin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 88.37lik bir oranla 3.534 hanehalk reisi bulunmaktadr. Hanehalk reislerinin eitim dzeylerin 3den byk olduu durumda ise % 11.63lk bir oran ile 465 hanehalk reisi bulunmaktadr.

168

Kz ocuu ocuk igcnde istihdam ediliyor koulunda hanehalk reislerinin eitim dzeylerinin 3den byk olmad durumda % 98.16lk bir oranla 267 hanehalk reisi bulunmaktadr. Hanehalk reislerinin eitim dzeylerinin 3den byk olduu durumda ise % 1.84lk bir oran ile 5 hanehalk reisi bulunmaktadr. Tablo 3. 24 Krda, kz ocuu igcnde bulunan hanehalk reisinin eitim dzeyi
Kz ocuu ocuk igcnde istihdamda m? (6-17) Hayr Say Satr(%) Stun(%) Evet Say Satr(%) Stun(%) Toplam Say Satr(%) 3801.00 89.00 470.00 11.00 4271.00 100.00 267 98.16 7.02 5 1.84 1.06 272.00 100.00 6.37 3534 88.37 92.98 465 11.63 98.94 3999.00 100.00 93.63

Hanehalk reisi eitimli mi? Eitim dzeyi >3; Lise, Meslek Lisesi, Yksek renim Hayr Evet Toplam

Stun(%) 100.00 100.00 100.00 1.Okuma yazma bilip, bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8yl), Ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan, 4.Lise mezunu, 5.Mesleki liseyi tamamlayan, 6.Yksek renimi tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

Trkiyede kent ve kr blgesinde ocuk igcne katlm ve okula devam kriterlerine gre seilen ocuklarn cinsiyet ayrm da gz nnde bulundurularak anne ve babalarnn eitim durumlar Tablo-3.25, Tablo-3.26, Tablo-3.27, Tablo-3.28, Tablo3.29 ve Tablo-3.30da gsterilmektedir. Tablo-3.25, kent blgesinde ocuk igcne katlm ya da 6-17 yalar arasnda istihdam ediliyor olmak ve okula devam kriterlerine gre seilen ocuklarn anne ve babalarnn eitim durumlarn dk eitim seviyesinden yksek eitim seviyesine doru art simgeleyen 0dan 6ya verilen rakamlarlarla belirtilmektedir. Teorik modele bal 169

olarak seilen istihdam edilme ve okula devam kriterlerinden ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen ocuklarn anne ve babalarnn eitim durumlar gz nne alndnda; okuma yazma bilip bir okulu bitirmeyen 41 anne ve 52 baba, ilkokulu (5yl) tamamlayan 232 anne ve 331 baba, ilkretimi (8 yl), ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan 10 anne ve 37 baba, lise mezunu 6 anne ve 16 baba, mesleki liseyi tamamlayan 5 anne ve 6 baba ve yksek renimi tamamlayan 7 baba olduu grlmektedir. ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden ocuklarn anne ve babalarnn eitim durumlar gz nne alndnda; okuma yazma bilip bir okulu bitirmeyen 15 anne ve 16 baba, ilkokulu (5yl) tamamlayan 138 anne ve 144 baba, ilkretimi (8 yl), ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan 17 anne ve 29 baba, lise mezunu 6 anne ve 12 baba, mesleki liseyi tamamlayan 6 anne ve 15 baba ve yksek renimi tamamlayan 1 anne ve 4 baba olduu grlmektedir. ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden ocuklarn anne ve babalarnn eitim durumlar gz nne alndnda; okuma yazma bilip bir okulu bitirmeyen 849 anne ve 537 baba, ilkokulu (5yl) tamamlayan 7.787 anne ve 6.989 baba, ilkretimi (8 yl), ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan 932 anne ve 1890 baba, lise mezunu 917 anne ve 1552 baba, mesleki liseyi tamamlayan 687 anne ve 1338 baba ve yksek renimi tamamlayan 634 anne ve 1536 baba olduu grlmektedir.

170

Tablo 3. 25 Kentte, ocuk igcne katlm ve okula devam kriterlerine gre seilen ocuklarn anne babalarnn eitim durumlar
Kent Kz, Erkek 6-17 istihdam Anne ve babann eitim durumlar Anne 0 1 2 3 4 5 6 Baba Toplam 0 1 2 3 4 5 6 Toplam

ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen ocuklar 190 ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden ocuklar 42 ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden ocuklar 2334

41

232

10

484

35

52

331

37

16

484

15

138

17

225

16

144

29

12

15

225

849

7787

932

917

687

634

14140

368

537

6989

1890

1552

1338

1516

14190

Toplam Gzlem 2566 905 8157 959 929 698 635 14849 408 605 7464 1956 1580 1359 1527 14899 Not: 6-17 ya arasnda bulunduu halde evli gzken bireyler bu gruba dahil edilmemitir.0.Belirtilenlerin dnda, 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8yl), Ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan, 4.Lise mezunu, 5.Mesleki liseyi tamamlayan, 6.Yksek renimi tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

171

Tablo-3.26, kent blgesinde ocuk igcne katlm ya da 6-17 yalar arasnda istihdam ediliyor olmak ve okula devam kriterlerine gre seilen erkek ocuklarn anne ve babalarnn eitim durumlarn dk eitim seviyesinden yksek eitim seviyesine doru art simgeleyen 0dan 6ya verilen rakamlarlarla belirtilmektedir. Teorik modele bal olarak seilen istihdam edilme ve okula devam kriterlerinden ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen erkek ocuklarn anne ve babalarnn eitim durumlar gz nne alndnda; okuma yazma bilip bir okulu bitirmeyen 26 anne ve 31 baba, ilkokulu (5yl) tamamlayan 160 anne ve 235 baba, ilkretimi (8 yl), ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan 8 anne ve 30 baba, lise mezunu 4 anne ve 12 baba, mesleki liseyi tamamlayan 2 anne ve 3 baba ve yksek renimi tamamlayan 5 baba olduu grlmektedir. ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden erkek ocuklarn anne ve babalarnn eitim durumlar gz nne alndnda; okuma yazma bilip bir okulu bitirmeyen 13 anne ve 15 baba, ilkokulu (5yl) tamamlayan 111 anne ve 112 baba, ilkretimi (8 yl), ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan 11 anne ve 26 baba, lise mezunu 4 anne ve 9 baba, mesleki liseyi tamamlayan 5 anne ve 12 baba ve yksek renimi tamamlayan 1 anne ve 4 baba olduu grlmektedir. ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden erkek ocuklarn anne ve babalarnn eitim durumlar gz nne alndnda; okuma yazma bilip bir okulu bitirmeyen 440 anne ve 303 baba, ilkokulu (5yl) tamamlayan 3.981 anne ve 3.604 baba, ilkretimi (8 yl), ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan 491 anne ve 977 baba, lise mezunu 466 anne ve 779 baba, mesleki liseyi tamamlayan 364 anne ve 732 baba ve yksek renimi tamamlayan 322 anne ve 772 baba olduu grlmektedir.

172

Tablo 3. 26 Kentte, ocuk igcne katlm ve okula devam kriterlerine gre seilen erkek ocuklarn anne babalarnn eitim durumlar
Kent Erkek 6-17 istihdam ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen erkek ocuklar ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden erkek ocuklar ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden erkek ocuklar Anne ve babann eitim durumlar Anne 0 1 2 3 4 5 6 Topla m Baba 0 1 2 3 4 5 6 Topla m

143

26

160

343

27

31

235

30

12

343

37

13

111

11

182

15

112

26

12

182

1317

440

3981

491

466

364

322

7381

209

303

3604

977

779

732

777

7381

Toplam Gzlem 1497 479 4252 510 474 371 323 7906 240 349 3951 1033 800 747 786 7906 Not: 6-17 ya arasnda bulunduu halde evli gzken bireyler bu gruba dahil edilmemitir.0.Belirtilenlerin dnda, 1.Okuma yazma bi lip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8yl), Ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan, 4.Lise mezunu, 5.Mesleki liseyi tamamlayan, 6.Yksek renimi tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

173

Tablo-3.27, kent blgesinde ocuk igcne katlm ya da 6-17 yalar arasnda istihdam ediliyor olmak ve okula devam kriterlerine gre seilen kz ocuklarn anne ve babalarnn eitim durumlarn dk eitim seviyesinden yksek eitim seviyesine doru art simgeleyen 0dan 6ya verilen rakamlarlarla belirtilmektedir. Teorik modele bal olarak seilen istihdam edilme ve okula devam kriterlerinden ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen kz ocuklarn anne ve babalarnn eitim durumlar gz nne alndnda; okuma yazma bilip bir okulu bitirmeyen 15 anne ve 21 baba, ilkokulu (5yl) tamamlayan 72 anne ve 96 baba, ilkretimi (8 yl), ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan 2 anne ve 7 baba, lise mezunu 2 anne ve 4 baba, mesleki liseyi tamamlayan 3 anne ve 3 baba ve yksek renimi tamamlayan 2 baba olduu grlmektedir. ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden kz ocuklarn anne ve babalarnn eitim durumlar gz nne alndnda; okuma yazma bilip bir okulu bitirmeyen 2 anne ve 1 baba, ilkokulu (5yl) tamamlayan 27 anne ve 32 baba, ilkretimi (8 yl), ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan 6 anne ve 3 baba, lise mezunu 2 anne ve 3 baba, mesleki liseyi tamamlayan 1 anne ve 3 baba ve yksek renimi tamamlayan anne ve baba bulunmad grlmektedir. ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden kz ocuklarn anne ve babalarnn eitim durumlar gz nne alndnda; okuma yazma bilip bir okulu bitirmeyen 409 anne ve 234 baba, ilkokulu (5yl) tamamlayan 3.806 anne ve 3.385 baba, ilkretimi (8 yl), ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan 441 anne ve 913 baba, lise mezunu 451 anne ve 773 baba, mesleki liseyi tamamlayan 323 anne ve 606 baba ve yksek renimi tamamlayan 312 anne ve 739 baba olduu grlmektedir.

174

Tablo 3. 27 Kentte, ocuk igcne katlm ve okula devam kriterlerine gre seilen kz ocuklarn anne babalarnn eitim durumlar
Kent Kz 6-17 istihdam Anne ve babann eitim durumlar Anne 0 1 2 3 4 5 6 Baba Toplam 0 1 2 3 4 5 6 Toplam

ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen kz ocuklar

47

15

72

141

21

96

141

ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden kz ocuklar

27

43

32

43

ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden kz ocuklar 1067

409

3806

441

451

323

312

6809

159

234

3385

913

773

606

739

6809

Toplam Gzlem 1119 426 3905 449 455 327 312 6993 168 256 3513 923 780 612 741 6993 Not: 6-17 ya arasnda bulunduu halde evli gzken bireyler bu gruba dahil edilmemitir.0.Belirtilenlerin dnda, 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8yl), Ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan, 4.Lise mezunu, 5.Mesleki liseyi tamamlayan, 6.Yksek renimi tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

175

Tablo-3.28, kr blgesinde ocuk igcne katlm ya da 6-17 yalar arasnda istihdam ediliyor olmak ve okula devam kriterlerine gre seilen ocuklarn anne ve babalarnn eitim durumlarn dk eitim seviyesinden yksek eitim seviyesine doru art simgeleyen 0dan 6ya verilen rakamlarlarla belirtilmektedir. Teorik modele bal olarak seilen istihdam edilme ve okula devam kriterlerinden ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen ocuklarn anne ve babalarnn eitim durumlar gz nne alndnda; okuma yazma bilip bir okulu bitirmeyen 39 anne ve 53 baba, ilkokulu (5yl) tamamlayan 185 anne ve 300 baba, ilkretimi (8 yl), ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan 7 anne ve 30 baba, lise mezunu 1 anne ve 4 baba, mesleki liseyi tamamlayan 3 anne ve 3 baba ve yksek renimi tamamlayan 1 baba olduu grlmektedir. ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden ocuklarn anne ve babalarnn eitim durumlar gz nne alndnda; okuma yazma bilip bir okulu bitirmeyen 11 anne ve 8 baba, ilkokulu (5yl) tamamlayan 129 anne ve 148 baba, ilkretimi (8 yl), ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan 3 anne ve 15 baba, lise mezunu 2 anne ve 18 baba, mesleki liseyi tamamlayan 1 anne ve 8 baba ve yksek renimi tamamlayan 1anne ve 2 baba olduu grlmektedir. ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden ocuklarn anne ve babalarnn eitim durumlar gz nne alndnda; okuma yazma bilip bir okulu bitirmeyen 493 anne ve 361 baba, ilkokulu (5yl) tamamlayan 3.503 anne ve 4.125 baba, ilkretimi (8 yl), ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan 231 anne ve 731 baba, lise mezunu 118 anne ve 385 baba, mesleki liseyi tamamlayan 88 anne ve 307 baba ve yksek renimi tamamlayan 70 anne ve 214 baba olduu grlmektedir.

176

Tablo 3. 28 Krda, ocuk igcne katlm ve okula devam kriterlerine gre seilen ocuklarn anne babalarnn eitim durumlar
Kr Kz, Erkek 6-17 istihdam Anne ve babann eitim durumlar Anne 0 1 2 3 4 5 6 Baba Toplam 0 1 2 3 4 5 6 Toplam

ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen ocuklar

205

39

185

440

49

53

300

30

440

ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden ocuklar

64

11

129

211

12

148

15

18

211

ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden ocuklar 1964

493

3503

231

118

88

70

6467

344

361

4125

731

385

307

214

6467

Toplam Gzlem 2233 543 3817 241 121 92 71 7118 405 422 4573 776 407 318 217 7118 Not: 6-17 ya arasnda bulunduu halde evli gzken bireyler bu gruba dahil edilmemitir.0.Belirtilenlerin dnda, 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8yl), Ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan, 4.Lise mezunu, 5.Mesleki liseyi tamamlayan, 6.Yksek renimi tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

177

Tablo-3.29, kr blgesinde ocuk igcne katlm ya da 6-17 yalar arasnda istihdam ediliyor olmak ve okula devam kriterlerine gre seilen erkek ocuklarn anne ve babalarnn eitim durumlarn dk eitim seviyesinden yksek eitim seviyesine doru art simgeleyen 0dan 6ya verilen rakamlarlarla belirtilmektedir. Teorik modele bal olarak seilen istihdam edilme ve okula devam kriterlerinden ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen erkek ocuklarn anne ve babalarnn eitim durumlar gz nne alndnda; okuma yazma bilip bir okulu bitirmeyen 17 anne ve 28 baba, ilkokulu (5yl) tamamlayan 103 anne ve 166 baba, ilkretimi (8 yl), ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan 7 anne ve 14 baba, lise mezunu 1 anne ve 3 baba, mesleki liseyi tamamlayan 2 anne ve 3 baba ve yksek renimi tamamlayan 1 baba olduu grlmektedir. ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden erkek ocuklarn anne ve babalarnn eitim durumlar gz nne alndnda; okuma yazma bilip bir okulu bitirmeyen 6 anne ve 8 baba, ilkokulu (5yl) tamamlayan 84 anne ve 88 baba, ilkretimi (8 yl), ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan 3 anne ve 11 baba, lise mezunu 2 anne ve 16 baba, mesleki liseyi tamamlayan 7 baba ve yksek renimi tamamlayan 1 baba olduu grlmektedir. ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden erkek ocuklarn anne ve babalarnn eitim durumlar gz nne alndnda; okuma yazma bilip bir okulu bitirmeyen 254 anne ve 193 baba, ilkokulu (5yl) tamamlayan 1.777 anne ve 2.172 baba, ilkretimi (8 yl), ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan 119 anne ve 357 baba, lise mezunu 56 anne ve 186 baba, mesleki liseyi tamamlayan 45 anne ve 152 baba ve yksek renimi tamamlayan 34 anne ve 115 baba olduu grlmektedir.

178

Tablo 3. 29 Krda, ocuk igcne katlm ve okula devam kriterlerine gre seilen erkek ocuklarn anne babalarnn eitim durumlar
Kr Erkek 6-17 istihdam ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen erkek ocuklar Anne ve babann eitim durumlar Anne 0 1 2 3 4 5 6 Baba Toplam 0 1 2 3 4 5 6 Toplam

110

17

103

240

25

28

166

14

240

ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden erkek ocuklar 44

84

139

88

11

16

139

ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden erkek ocuklar 1088

254

1777

119

56

45

34

3373

198

193

2172

357

186

152

115

3373

Toplam Gzlem 1242 277 1964 129 59 47 34 3752 231 229 2426 382 205 162 117 3752 Not: 6-17 ya arasnda bulunduu halde evli gzken bireyler bu gruba dahil edilmemitir.0.Belirtilenlerin dnda, 1.Okuma yazma bilip bir ok ul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8yl), Ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan, 4.Lise mezunu, 5.Mesleki liseyi tamamlayan, 6.Yksek renimi tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

179

Tablo-3.30, kr blgesinde ocuk igcne katlm ya da 6-17 yalar arasnda istihdam ediliyor olmak ve okula devam kriterlerine gre seilen kz ocuklarn anne ve babalarnn eitim durumlarn dk eitim seviyesinden yksek eitim seviyesine doru art simgeleyen 0dan 6ya verilen rakamlarlarla belirtilmektedir. Teorik modele bal olarak seilen istihdam edilme ve okula devam kriterlerinden ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen kz ocuklarn anne ve babalarnn eitim durumlar gz nne alndnda; okuma yazma bilip bir okulu bitirmeyen 22 anne ve 25 baba, ilkokulu (5yl) tamamlayan 82 anne ve 134 baba, ilkretimi (8 yl), ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan 16 baba, lise mezunu 1 baba, mesleki liseyi tamamlayan 1 anne ve yksek renimi tamamlayan anne ve babann bulunmad grlmektedir. ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden kz ocuklarn anne ve babalarnn eitim durumlar gz nne alndnda; okuma yazma bilip bir okulu bitirmeyen 5 anne, ilkokulu (5yl) tamamlayan 45 anne ve 60 baba, ilkretimi (8 yl), ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan 4 baba, lise mezunu 2 baba, mesleki liseyi tamamlayan 1 anne ve 1 baba ve yksek renimi tamamlayan 1 anne ve 1 baba olduu grlmektedir. ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden kz ocuklarn anne ve babalarnn eitim durumlar gz nne alndnda; okuma yazma bilip bir okulu bitirmeyen 239 anne ve 168 baba, ilkokulu (5yl) tamamlayan 1.726 anne ve 1.953 baba, ilkretimi (8 yl), ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan 112 anne ve 374 baba, lise mezunu 62 anne ve 199 baba, mesleki liseyi tamamlayan 43 anne ve 155 baba ve yksek renimi tamamlayan 36 anne ve 99 baba olduu grlmektedir.

180

Tablo 3. 30 Krda, ocuk igcne katlm ve okula devam kriterlerine gre seilen kz ocuklarn anne babalarnn eitim durumlar
Kr Kz 6-17 istihdam ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen kz ocuklar ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden kz ocuklar ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden kz ocuklar Anne ve babann eitim durumlar Anne 0 1 2 3 4 5 6 Baba Toplam 0 1 2 3 4 5 6 Toplam

95

22

82

200

24

25

134

16

200

20

45

72

60

72

876

239

1726

112

62

43

36

3094

146

168

1953

374

199

155

99

3094

Toplam Gzlem 991 266 1853 112 62 45 37 3366 174 193 2147 394 202 156 100 3366 Not: 6-17 ya arasnda bulunduu halde evli gzken bireyler bu gruba dahil edilmemitir.0.Belirtilenlerin dnda, 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8yl), Ortaokul veya mesleki ortaokulu tamamlayan, 4.Lise mezunu, 5.Mesleki lisey i tamamlayan, 6.Yksek renimi tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

181

Trkiyede kent ve kr blgelerinde yalar 6-17 arasnda olan ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayelerinin lmlerinde kullanlan nfus ve gelir verileri Tablo3.31, Tablo-3.32, Tablo-3.33, ereve Tablo-3.34, kapsamnca Tablo-3.35 farkl ve durum Tablo-3.36da gz nnde gsterilmektedir. Teorik

bulundurulmaktadr. lmlerde kullanlmak zere seilen erkek ve kz ocuklar ocuk igcnde bulunduklar halde okula devam etmemeleri, hem ocuk igcnde bulunmalar hem de okula devam etmeleri ve ocuk igcnde bulunmayp okula devam etmeleri kriterlerince snflandrlmaktadrlar. Tablo-3.31; kent blgesinde ocuk igcnde bulunduklar halde okula devam etmeyen erkek ve kz ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayelerinin lmlerinde kullanlan nfus ve gelir verilerini gstermektedir. Eitim dzeylerinin 1den 6ya seviyelerle tanmlanan ve rakamlarn ykseldike seviyenin de ykseldii bir snflandrmay temsil etmektedir.

182

Tablo 3. 31 Kentte, ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen erkek veya kz ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayelerinin lmnde kullanlan nfus ve gelir verileri
Kent Yas 18-19 ocuk gc 0 1 2 3 4 5 6

Toplam 0 0 0 0 0 0 0 0 nfus 0 0 0 0 0 0 0 0 gelir 0 0 0 0 0 0 0 0 20-24 nfus 0 0 0 0 0 0 0 0 gelir 0 0 3 1 0 0 0 4 25-29 nfus 0 0 1700 700 0 0 0 2400 gelir 1 2 14 0 0 0 0 17 30-34 nfus 0 1000 4885 0 0 0 0 5885 gelir 9 5 56 6 2 1 0 79 35-39 nfus 1550 1620 28595 3310 1300 0 0 36375 gelir 5 11 131 18 9 3 4 181 40-44 nfus 1000 4430 63298 9795 9030 1250 2250 91053 gelir 5 14 63 8 4 2 2 98 45-49 nfus 1350 2390 23914 6270 4240 2800 1980 42944 gelir 3 7 42 1 0 0 0 53 50-54 nfus 320 1750 11130 450 0 0 0 13650 gelir 4 5 16 1 1 0 0 27 55-59 nfus 1916 300 2000 850 0 0 0 5066 gelir 10 3 2 1 0 0 1 17 60-64 nfus 600 0 750 3000 0 0 1000 5350 gelir 1 4 3 0 0 0 0 8 65+ nfus 0 0 0 0 0 0 0 0 gelir 38 51 330 36 16 6 7 484 Toplam Nfus 0.Belirtilenlerin dnda, 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8 yl), Ortaokul veya Mesleki ortaokulu tamamlayan, 4. Lise mezunu, 5. Mesleki Ortaokulu tamamlayan, 6. Yksek renimini tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

Tablo-3.32; kr blgesinde ocuk igcnde bulunduklar halde okula devam etmeyen erkek ve kz ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayelerinin lmlerinde kullanlan nfus ve gelir verilerini gstermektedir. Eitim dzeylerinin 1den 6ya seviyelerle tanmlanan ve rakamlarn ykseldike seviyenin de ykseldii bir snflandrmay temsil etmektedir.

183

Tablo 3. 32 Krda, ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen erkek veya kz ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayelerinin lmnde kullanlan nfus ve gelir verileri
Kent Yas 18-19 ocuk gc 0 1 2 3 4 5 6

Toplam 0 0 0 0 0 0 0 0 nfus 0 0 0 0 0 0 0 0 gelir 0 0 0 0 0 0 0 0 20-24 nfus 0 0 0 0 0 0 0 0 gelir 0 0 0 0 0 0 0 0 25-29 nfus 0 0 0 0 0 0 0 0 gelir 0 0 10 0 0 0 0 10 30-34 nfus 0 0 3866 0 0 0 0 3866 gelir 5 9 37 4 0 0 0 55 35-39 nfus 2216 4955 20441 1600 600 0 0 29812 gelir 9 10 110 16 2 1 1 149 40-44 nfus 3541 2370 36899 7682 1550 1200 1750 54992 gelir 7 9 58 4 1 2 0 81 45-49 nfus 1800 3800 37566 1800 1100 1232 0 47298 gelir 7 10 49 2 1 0 0 69 50-54 nfus 1638 2569 17597 616 0 0 0 22420 gelir 9 6 15 0 0 0 0 30 55-59 nfus 1995 2400 4183 0 0 0 0 8578 gelir 8 4 9 0 0 0 0 21 60-64 nfus 1421 950 7957 0 0 0 0 10328 gelir 9 12 4 0 0 0 0 25 65+ nfus 0 533 1000 0 0 0 0 1533 gelir 54 60 292 26 4 3 1 440 Toplam Nfus 0.Belirtilenlerin dnda, 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8 yl), Ortaokul veya Mesleki ortaokulu tamamlayan, 4. Lise mezunu, 5. Mesleki Ortaokulu tamamlayan, 6. Yksek renimini tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

Tablo-3.33; kent blgesinde ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden erkek ve kz ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayelerinin lmlerinde kullanlan nfus ve gelir verilerini gstermektedir. Eitim dzeylerinin 1den 6ya seviyelerle tanmlanan ve rakamlarn ykseldike seviyenin de ykseldii bir snflandrmay temsil etmektedir.

184

Tablo 3. 33 Kentte, ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden erkek veya kz ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayelerinin lmnde kullanlan nfus ve gelir verileri
Kent Yas 18-19 ocuk gc 0 1 2 3 4 5 6

Toplam 0 0 0 0 0 0 0 0 nfus 0 0 0 0 0 0 0 0 gelir 0 0 0 0 0 0 0 0 20-24 nfus 0 0 0 0 0 0 0 0 gelir 0 0 0 1 0 0 0 1 25-29 nfus 0 0 0 500 0 0 0 500 gelir 0 0 12 4 0 1 0 17 30-34 nfus 0 0 5180 3050 0 500 0 8730 gelir 1 1 29 9 2 3 0 45 35-39 nfus 0 450 15758 6450 2500 3100 0 28258 gelir 1 6 55 11 7 6 1 87 40-44 nfus 0 1600 29431 5530 6250 4610 600 48021 gelir 1 4 25 3 3 5 2 43 45-49 nfus 0 1500 14016 2400 2400 4250 4800 29366 gelir 1 2 9 1 1 0 0 14 50-54 nfus 0 0 3700 6000 0 0 0 9700 gelir 0 2 3 0 0 0 0 5 55-59 nfus 0 1150 1415 0 0 0 0 2565 gelir 3 0 6 0 0 0 0 9 60-64 nfus 0 0 1370 0 0 0 0 1370 gelir 0 4 1 0 0 0 0 5 65+ nfus 0 600 750 0 0 0 0 1350 gelir 7 19 140 29 13 15 3 226 Toplam Nfus 0.Belirtilenlerin dnda, 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8 yl), Ortaokul veya Mesleki ortaokulu tamamlayan, 4. Lise mezunu, 5. Mesleki Ortaokulu tamamlayan, 6. Yksek renimini tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

Tablo-3.34; kr blgesinde ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden erkek ve kz ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayelerinin lmlerinde kullanlan nfus ve gelir verilerini gstermektedir. Eitim dzeylerinin 1den 6ya seviyelerle tanmlanan ve rakamlarn ykseldike seviyenin de ykseldii bir snflandrmay temsil etmektedir.

185

Tablo 3. 34 Krda, ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden erkek veya kz ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayelerinin lmnde kullanlan nfus ve gelir verileri
Kent Yas 18-19 ocuk gc 0 1 2 3 4 5 6

Toplam 0 0 0 0 0 0 0 0 nfus 0 0 0 0 0 0 0 0 gelir 0 0 0 0 0 0 0 0 20-24 nfus 0 0 0 0 0 0 0 0 gelir 0 0 1 0 0 0 0 1 25-29 nfus 0 0 700 0 0 0 0 700 gelir 0 0 11 2 1 0 0 14 30-34 nfus 0 0 4012 1100 0 0 0 5112 gelir 1 1 33 3 2 2 0 42 35-39 nfus 0 600 16730 900 2300 1700 0 22230 gelir 0 3 37 4 4 2 0 50 40-44 nfus 0 1880 16824 2680 1991 1400 0 24775 gelir 2 3 29 2 10 1 1 48 45-49 nfus 380 1030 7026 2300 6454 1250 900 19340 gelir 5 4 14 2 1 0 1 27 50-54 nfus 825 373 4624 333 500 0 1200 7855 gelir 2 1 9 0 0 0 0 12 55-59 nfus 750 166 2765 0 0 0 0 3681 gelir 0 1 0 0 0 0 0 1 60-64 nfus 0 1000 0 0 0 0 0 1000 gelir 9 2 5 0 0 0 0 16 65+ nfus 700 0 1482 0 0 0 0 2182 gelir 19 15 139 13 18 5 2 211 Toplam Nfus 0.Belirtilenlerin dnda, 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8 yl), Ortaokul veya Mesleki ortaokulu tamamlayan, 4. Lise mezunu, 5. Mesleki Ortaokulu tamamlayan, 6. Yksek renimini tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

Tablo-3.35; kent blgesinde ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden erkek ve kz ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayelerinin lmlerinde kullanlan nfus ve gelir verilerini gstermektedir. Eitim dzeylerinin 1den 6ya seviyelerle tanmlanan ve rakamlarn ykseldike seviyenin de ykseldii bir snflandrmay temsil etmektedir.

186

Tablo 3. 35 Kentte, ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden erkek veya kz ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayelerinin lmnde kullanlan nfus ve gelir verileri
Kent Yas 18-19 ocuk gc 0 1 2 3 4 5 6

Toplam 0 0 0 0 0 0 0 0 nfus 0 0 0 0 0 0 0 0 gelir 0 0 4 5 0 0 0 9 20-24 nfus 0 0 2360 2160 0 0 0 4520 gelir 16 20 132 38 33 24 5 268 25-29 nfus 6050 5500 55021 19125 20459 14670 3960 124785 gelir 22 62 1077 261 194 186 105 1907 30-34 nfus 4330 18330 549657 154624 177831 150945 128676 1184393 gelir 45 97 1967 513 356 387 379 3744 35-39 nfus 11550 29460 1058336 366509 314716 331280 467367 2579218 gelir 84 118 1981 572 521 375 491 4142 40-44 nfus 16440 39992 1138860 384702 531446 366892 630094 3108426 gelir 54 84 957 230 289 215 315 2144 45-49 nfus 10680 26998 450854 151217 236034 180863 381786 1438432 gelir 65 63 461 139 107 62 163 1060 50-54 nfus 14265 21200 240886 61347 59553 30745 289898 717894 gelir 49 51 220 48 16 19 29 432 55-59 nfus 9256 6470 76684 10936 1200 3722 21967 130235 gelir 38 17 82 16 2 8 11 174 60-64 nfus 2016 1800 7160 11000 160 300 10583 33019 gelir 108 71 112 9 1 5 4 310 65+ nfus 4066 1496 8500 600 0 0 0 14662 gelir 481 583 6993 1831 1519 1281 1502 14190 Toplam Nfus 0.Belirtilenlerin dnda, 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8 yl), Ortaokul veya Mesleki ortaokulu tamamlayan, 4. Lise mezunu, 5. Mesleki Ortaokulu tamamlayan, 6. Yksek renimini tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

Tablo-3.36; kr blgesinde ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden erkek ve kz ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayelerinin lmlerinde kullanlan nfus ve gelir verilerini gstermektedir. Eitim dzeylerinin 1den 6ya seviyelerle tanmlanan ve rakamlarn ykseldike seviyenin de ykseldii bir snflandrmay temsil etmektedir.

187

Tablo 3. 36 Krda, ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden erkek veya kz ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayelerinin lmnde kullanlan nfus ve gelir verileri
Kent Yas 18-19 ocuk gc 0 1 2 3 4 5 6

Toplam 0 0 0 0 0 0 0 0 nfus 0 0 0 0 0 0 0 0 gelir 0 0 4 0 0 0 0 4 20-24 nfus 0 0 500 0 0 0 0 500 gelir 2 0 75 28 11 9 1 126 25-29 nfus 0 0 17426 11098 2550 4005 1250 36329 gelir 16 21 503 106 52 39 25 762 30-34 nfus 3150 2435 211040 54419 31367 30055 30326 362792 gelir 34 42 981 137 103 88 61 1446 35-39 nfus 11753 10960 403683 61715 71132 76366 72548 708157 gelir 58 98 1146 265 91 95 59 1812 40-44 nfus 18619 21950 474899 137223 73026 117877 65750 909344 gelir 62 77 577 70 59 39 47 931 45-49 nfus 14019 20015 236561 32067 54232 34306 56492 447692 gelir 76 47 339 46 25 8 12 553 50-54 nfus 12704 8553 159044 22658 15382 4750 9800 232891 gelir 36 36 191 9 9 3 1 285 55-59 nfus 6172 18684 75357 4150 3316 0 0 107679 gelir 50 38 96 5 0 0 0 189 60-64 nfus 13050 13370 29106 700 0 0 0 56226 gelir 133 99 127 0 0 0 0 359 65+ nfus 18117 10581 27470 0 0 0 0 56168 gelir 467 458 4039 666 350 281 206 6467 Toplam Nfus 0.Belirtilenlerin dnda, 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8 yl), Ortaokul veya Mesleki ortaokulu tamamlayan, 4. Lise mezunu, 5. Mesleki Ortaokulu tamamlayan, 6. Yksek renimini tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

188

Ek-2 stenilen Varsaymlarca Elde Edilen Verilerin nsan Sermayesi Hesaplamalarnda Kullanlmalar Trkiyede kent ve kr blgelerinde yalar 6-17 arasnda olan ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayelerinin lmn basamak basamak gsteren ve Tablo-3.37 ile balayp, Tablo-3.54 ile son bulan 18 tablo aada yer almaktadr. Bu 18 tablo teorik erevede ngrld zere kendi aralarnda temel gruba ayrlmaktadr. Bu temel grupta srasyla ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen ocuklarn hanehalk reisleri, ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reisleri ve ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayeleri hesaplanmaktadr. Birinci grupta yer alan ve Tablo-3.37 ile balayp Tablo-3.42 ile sona eren tablolarda kent ve kr blgelerinde, ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen ocuklarn hanehalk reislerinin srasyla ortalama gelirlerinin elde edilmesi, insan sermayesi katsaylarnn elde edilmesi ve insan sermayelerinin lm hesaplanmaktadr.

189

Tablo 3. 37 Kentte, ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen ocuklarn hanehalk reislerinin ortalama gelirlerinin elde edilmesi
Kent Yas 18-19 nfus ortalama gelir 20-24 nfus ortalama gelir 25-29 nfus ortalama gelir 30-34 nfus ortalama gelir 35-39 nfus ortalama gelir 40-44 nfus ortalama gelir 45-49 nfus ortalama gelir 50-54 nfus ortalama gelir 55-59 nfus ortalama gelir 60-64 nfus ortalama gelir 65+ nfus ortalama gelir Toplam Nfus 0 0 0 0 0 0 2 500 5 324 11 402.7273 14 170.7143 7 250 5 60 3 0 4 0 51 0 0 0 0 3 566.6667 14 348.9286 56 510.625 131 483.1908 63 379.5873 42 265 16 125 2 375 3 0 330 0 0 0 0 1 700 0 0 6 551.6667 18 544.1667 8 783.75 1 450 1 850 1 3000 0 0 36 0 0 0 0 0 0 0 0 2 650 9 1003.333 4 1060 0 0 1 0 0 0 0 0 16 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 3 416.6667 2 1400 0 0 0 0 0 0 0 0 6 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4 562.5 2 990 0 0 0 0 1 1000 0 0 7 446 7 7 23 50 93 176 70 16 4 0 ocuk gc 1 2 3 4 5 6 Toplam 0

Anket Toplam Nfusu 446 Not: 10.000 de 1 den sonraki basamaklar dikkate alnmamtr! 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8 yl), Ortaokul veya Mesleki ortaokulu tamamlayan, 4. Lise mezunu, 5. Mesleki Ortaokulu tamamlayan, 6. Yksek renimini tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

190

Tablo 3. 38 Kentte, ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayesi katsaylarnn elde edilmesi
Kent Yas 18-19 nsan Sermayesi 0 ortalama gelir 0 20-24 nsan Sermayesi 0 ortalama gelir 0 25-29 nsan Sermayesi 0.0089 ortalama gelir 0 30-34 nsan Sermayesi 0.0358 ortalama gelir 500 35-39 nsan Sermayesi 0.1569 ortalama gelir 324 40-44 nsan Sermayesi 0.3946 ortalama gelir 402.7272 45-49 nsan Sermayesi 0.2085 ortalama gelir 170.7142 50-54 nsan Sermayesi 0.1121 ortalama gelir 250 55-59 nsan Sermayesi 0.0515 ortalama gelir 60 60-64 nsan Sermayesi 0.0156 ortalama gelir 65+ 0 nsan Sermayesi 0.0156 ortalama gelir Toplam Nfus 0 51 0 0 0 0 0.0089 566.6666 0.0313 348.9285 0.1457 510.625 0.3699 483.1908 0.1771 379.5873 0.0964 265 0.0403 125 0.0089 375 0.0067 0 330 0 0 0 0 0.0022 700 0 0 0.0201 551.6666 0.0762 544.1666 0.0358 783.75 0.0022 450 0.0044 850 0.0044 3000 0 0 36 0 0 0 0 0 0 0 0 0.0067 650 0.0358 0 0 0 0 0 0 0 0 0.0022 0 0.0156 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0.0089 176 70 16 4 0 ocuk gc 1 2 3 4 5 6 Toplam 0

1003.3333 416.6666 562.5 0.0179 1060 0 0 0.0022 0 0.0022 0 0 0 16 0.0089 1400 0 0 0 0 0.0022 0 0 0 6 0.0044 990 0 0 0 0 0.0022 1000 0 0 7 446 7 7 23 50 93

Anket Toplam Nfusu 446 Not: 10.000 de 1 den sonraki basamaklar dikkate alnmamtr! 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8 yl), Ortaokul veya Mesleki ortaokulu tamamlayan, 4. Lise mezunu, 5. Mesleki Ortaokulu tamamlayan, 6. Yksek renimini tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

191

Tablo 3. 39 Kentte, ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayeleri
Kent Yas Toplam nsan 18-19 Sermayesi Toplam nsan 20-24 Sermayesi Toplam nsan 25-29 Sermayesi Toplam nsan 30-34 Sermayesi Toplam nsan 35-39 Sermayesi Toplam nsan 40-44 Sermayesi Toplam nsan 45-49 Sermayesi Toplam nsan 50-54 Sermayesi Toplam nsan 55-59 Sermayesi Toplam nsan 60-64 Sermayesi Toplam nsan Sermayesi 0 0 0 0 0 0 ocuk gc 1 2 3 4 5 6 Toplam 0

5.0822

1.5695

6.6517

17.9372

10.9529

28.8901

50.8520

74.4184

11.1322

4.3721

140.7749

158.9238 178.7589 41.4835

35.9940

6.5396

5.0448

426.7447

35.5973

67.2363

28.1165

19.0134

12.5560

4.4394

166.9592

28.0269

25.5493

1.0089

54.5852

3.0941

5.0448

3.8116

11.9506

3.3632

13.4529

2.2421

19.0583

65+

0 19.0956

0 11.7264

0 855.615 446

Toplam nsan Sermayesi Toplam Nfus

294.4315 370.4062 100.5755 59.3796

Anket Toplam Nfusu 446 Not: 10.000 de 1 den sonraki basamaklar dikkate alnmamtr! 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8 yl), Ortaokul veya Mesleki ortaokulu tamamlayan, 4. Lise mezunu, 5. Mesleki Ortaokulu tamamlayan, 6. Yksek renimini tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

192

Tablo 3. 40 Krda, ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen ocuklarn hanehalk reislerinin ortalama gelirlerinin elde edilmesi
Kr Yas 18-19 nfus ortalama gelir 20-24 nfus ortalama gelir 25-29 nfus ortalama gelir 30-34 nfus ortalama gelir 35-39 nfus ortalama gelir 40-44 nfus ortalama gelir 45-49 nfus ortalama gelir 50-54 nfus ortalama gelir 55-59 nfus ortalama gelir 60-64 nfus ortalama gelir 65+ nfus ortalama gelir Toplam Nfus 0 0 0 0 0 0 0 0 9 0 0 0 0 0 0 10 386.6 37 0 0 0 0 0 0 0 0 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 775 1 1100 1 0 0 0 0 0 0 0 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1200 2 616 0 0 0 0 0 0 0 0 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1750 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 386 16 13 21 62 74 140 50 10 0 0 ocuk gc 1 2 3 4 5 6 Toplam 0

550.5556 552.4595 400 10 237 9 110 16

335.4455 480.125 58 4

422.2222 647.6897 450 10 256.9 6 400 4 237.5 12 44.4166 60 49 2

359.1224 308 15 0

278.8667 0 9 0

884.1111 0 4 250 292 0 0 26

Anket Toplam Nfusu 386 Not: 10.000 de 1 den sonraki basamaklar dikkate alnmamtr! 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8 yl), Ortaokul veya Mesleki ortaokulu tamamlayan, 4. Lise mezunu, 5. Mesleki Ortaokulu tamamlayan, 6. Yksek renimini tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

193

Tablo 3. 41 Krda, ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayesi katsaylarnn elde edilmesi
Kent Yas 18-19 nsan Sermayesi 0 ortalama gelir 0 20-24 nsan Sermayesi 0 ortalama gelir 0 25-29 nsan Sermayesi 0 ortalama gelir 0 30-34 nsan Sermayesi 0.0259 ortalama gelir 0 35-39 nsan Sermayesi 0.1295 ortalama gelir 550.5556 40-44 nsan Sermayesi 0.3626 ortalama gelir 237 45-49 nsan Sermayesi 0.1917 ortalama gelir 422.2222 50-54 nsan Sermayesi 0.1606 ortalama gelir 256.9 55-59 nsan Sermayesi 0.0544 ortalama gelir 400 60-64 nsan Sermayesi 0.0336 ortalama gelir 65+ 237.5 nsan Sermayesi 0.0414 ortalama gelir Toplam Nfus 44.4166 60 0 0 0 0 0 0 0.0259 386.6 0.1062 552.4595 0.3367 335.4455 0.1683 647.6897 0.1347 359.1224 0.0388 278.8667 0.0233 884.1111 0.0103 250 292 0 0 0 0 0 0 0 0 0.0103 400 0.0518 480.125 0.0181 450 0.0077 308 0 0 0 0 0 0 26 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0.0103 775 0.0077 1100 0.0025 0 0 0 0 0 0 0 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0.0051 1200 0.0051 616 0 0 0 0 0 0 0 0 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0.0025 1750 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 386 16 13 21 62 74 140 50 10 0 0 ocuk gc 1 2 3 4 5 6 Toplam 0

Anket Toplam Nfusu 386 Not: 10.000 de 1 den sonraki basamaklar dikkate alnmamtr! 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8 yl), Ortaokul veya Mesleki ortaokulu tamamlayan, 4. Lise mezunu, 5. Mesleki Ortaokulu tam amlayan, 6. Yksek renimini tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

194

Tablo 3. 42 Krda, ocuk igcnde bulunan ve okula devam etmeyen ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayeleri
Kr Yas Toplam nsan 18-19 Sermayesi Toplam nsan 20-24 Sermayesi Toplam nsan 25-29 Sermayesi Toplam nsan 30-34 Sermayesi Toplam nsan 35-39 Sermayesi Toplam nsan 40-44 Sermayesi Toplam nsan 45-49 Sermayesi Toplam nsan 50-54 Sermayesi Toplam nsan 55-59 Sermayesi Toplam nsan 60-64 Sermayesi Toplam nsan Sermayesi 0 0 0 0 0 0 ocuk gc 1 2 3 4 5 6 Toplam 0

10.0155

10.0155

71.3154

58.6809

4.1450

134.1415

85.9585

112.9739 24.8769

8.0310

6.2176

4.5336

242.5917

80.9441

109.0669 8.1606

8.5492

3.1917

209.9126

41.2637

48.3791

2.3937

92.0367

21.7616

10.8367

32.5984

7.9987

20.6139

28.6126

65+

1.8411

2.5906

0 16.5803

0 9.4093

0 4.5336

4.4317 754.341 386

Toplam nsan Sermayesi Toplam Nfus

311.0834 373.1579 39.5764

Anket Toplam Nfusu 386 Not: 10.000 de 1 den sonraki basamaklar dikkate alnmamtr! 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8 yl), Ortaokul veya Mesleki ortaokulu tamamlayan, 4. Lise mezunu, 5. Mesleki Ortaokulu tamamlayan, 6. Yksek renimini tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

195

kinci grupta yer alan ve Tablo-3.43 ile balayp Tablo-3.48 ile sona eren tablolarda kent ve kr blgelerinde, ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin srasyla ortalama gelirlerinin elde edilmesi, insan sermayesi katsaylarnn elde edilmesi ve insan sermayelerinin lm hesaplanmaktadr. Tablo 3. 43 Kentte, ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin ortalama gelirlerinin elde edilmesi
Kent Yas 18-19 nfus ortalama gelir 20-24 nfus ortalama gelir 25-29 nfus ortalama gelir 30-34 nfus ortalama gelir 35-39 nfus ortalama gelir 40-44 nfus ortalama gelir 45-49 nfus ortalama gelir 50-54 nfus ortalama gelir 55-59 nfus ortalama gelir 60-64 nfus ortalama gelir 65+ nfus ortalama gelir Toplam Nfus 0 0 0 0 0 0 0 0 1 450 6 266.6667 4 375 2 0 2 575 0 0 4 150 19 0 0 0 0 0 0 12 431.6667 29 543.3793 55 535.1091 25 560.64 9 411.1111 3 471.6667 6 228.3333 1 750 140 0 0 0 0 1 500 4 762.5 9 716.6667 11 502.7273 3 800 1 6000 0 0 0 0 0 0 29 0 0 0 0 0 0 0 0 2 1250 7 892.8571 3 800 1 0 0 0 0 0 0 0 13 0 0 0 0 0 0 1 500 3 1033.333 6 768.3333 5 850 0 0 0 0 0 0 0 0 15 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 600 2 2400 0 0 0 0 0 0 0 0 3 219 5 6 5 13 42 86 44 17 1 0 ocuk gc 1 2 3 4 5 6 Toplam 0

Anket Toplam Nfusu 219 Not: 10.000 de 1 den sonraki basamaklar dikkate alnmamtr! 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8 yl), Ortaokul veya Mesleki ortaokulu tamamlayan, 4. Lise mezunu, 5. Mesleki Ortaokulu tamamlayan, 6. Yksek renimini tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

196

Tablo 3. 44 Kentte, ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayesi katsaylarnn elde edilmesi
Kent Yas 18-19 nsan Sermayesi 0 ortalama gelir 0 20-24 nsan Sermayesi 0 ortalama gelir 0 25-29 nsan Sermayesi 0.0045 ortalama gelir 0 30-34 nsan Sermayesi 0.0776 ortalama gelir 0 35-39 nsan Sermayesi 0.2009 ortalama gelir 450 40-44 nsan Sermayesi 0.3926 ortalama gelir 266.6667 45-49 nsan Sermayesi 0.1917 ortalama gelir 375 50-54 nsan Sermayesi 0.0593 ortalama gelir 0 55-59 nsan Sermayesi 0.0228 ortalama gelir 575 60-64 nsan Sermayesi 0.0273 ortalama gelir 65+ 0 nsan Sermayesi 0.0228 ortalama gelir Toplam Nfus 150 0 0 0 0 0.0045 0 0.0776 431.6667 0.1963 543.3793 0.3652 535.1091 0.1735 560.64 0.0502 411.1111 0.0136 471.6667 0.0273 228.3333 0.0045 750 0 0 0 0 0.0045 500 0.0228 762.5 0.0639 716.6667 0.1141 502.7273 0.0593 800 0.0091 6000 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0.0045 0 0.0228 1250 0.0639 892.8571 0.0456 800 0.0045 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0.0045 500 0.0136 0 0 0 0 0 0 0 0 0 44 17 1 0 ocuk gc 1 2 3 4 5 6 Toplam 0

1033.333 0 0.0319 0.0045 86

768.3333 600 0.0319 850 0 0 0 0 0 0 0 0 0.0091 2400 0 0 0 0 0 0 0 0 219 5 6 5 13 42

Anket Toplam Nfusu 219 Not: 10.000 de 1 den sonraki basamaklar dikkate alnmamtr! 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8 yl), Ortaokul veya Mesleki ortaokulu tamamlayan, 4. Lise mezunu, 5. Mesleki Ortaokulu tamamlayan, 6. Yksek renimini tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

197

Tablo 3. 45 Kentte, ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayeleri
Kent Yas Toplam nsan 18-19 Sermayesi Toplam nsan 20-24 Sermayesi Toplam nsan 25-29 Sermayesi Toplam nsan 30-34 Sermayesi Toplam nsan 35-39 Sermayesi Toplam nsan 40-44 Sermayesi Toplam nsan 45-49 Sermayesi Toplam nsan 50-54 Sermayesi Toplam nsan 55-59 Sermayesi Toplam nsan 60-64 Sermayesi Toplam nsan Sermayesi 0 0 0 0 0 0 ocuk gc 1 2 3 4 5 6 Toplam 0

2.2831

2.2831

33.5083

17.4086

2.2831

53.2001

90.4109

106.6909 45.8143

28.5388

14.1552

285.6102

104.7184 195.4736 57.3889

57.0776

24.5586

2.7397

441.957

71.9178

97.28

47.4885

36.5296

27.1689

21.9178

302.3028

20.6494

54.7945

75.4439

13.1278

6.4611

19.5890

6.2557

6.2557

65+

3.4246

3.4246

0 24.6575

6.8493 1193.491 219

Toplam nsan Sermayesi Toplam Nfus

283.5997 469.7439 225.1782 122.1461 68.1659

Anket Toplam Nfusu 219 Not: 10.000 de 1 den sonraki basamaklar dikkate alnmamtr! 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8 yl), Ortaokul veya Mesleki ortaokulu tamamlayan, 4. Lise mezunu, 5. Mesleki Ortaokulu tamamlayan, 6. Yksek renimini tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

198

Tablo 3. 46 Krda, ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin ortalama gelirlerinin elde edilmesi
Kr Yas 18-19 nfus 20-24 nfus 25-29 nfus 30-34 nfus 35-39 nfus 40-44 nfus 45-49 nfus 50-54 nfus 55-59 nfus 60-64 nfus nfus 0 0 0 0 0 1 700 11 364.7273 33 506.9697 37 454.7027 29 242.2759 14 330.2857 9 307.2222 0 0 5 296.4 139 0 0 0 0 0 0 2 550 3 300 4 670 2 1150 2 166.5 0 0 0 0 0 0 13 0 0 0 0 0 0 1 0 2 1150 4 497.75 10 645.4 1 500 0 0 0 0 0 0 18 0 0 0 0 0 0 0 0 2 850 2 700 1 1250 0 0 0 0 0 0 0 0 5 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 900 1 1200 0 0 0 0 0 0 2 192 7 1 10 22 46 50 41 14 1 0 ocuk gc 1 2 3 4 5 6 Toplam 0

ortalama gelir 0 0

ortalama gelir 0 0

ortalama gelir 0 0

ortalama gelir 0 1

ortalama gelir 600 3

ortalama gelir 626.6667 3

ortalama gelir 343.3333 4

ortalama gelir 93.25 1

ortalama gelir 166 1

ortalama gelir 1000 65+ 2

ortalama gelir 0 Toplam Nfus 15

Anket Toplam Nfusu 192 Not: 10.000 de 1 den sonraki basamaklar dikkate alnmamtr! 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8 yl), Ortaokul veya Mesleki ortaokulu tamamlayan, 4. Lise mezunu, 5. Mesleki Ortaokulu tamamlayan, 6. Yksek renimini tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

199

Tablo 3. 47 Krda, ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayesi katsaylarnn elde edilmesi
Kr Yas 18-19 nsan Sermayesi 0 ortalama gelir 0 20-24 nsan Sermayesi 0 ortalama gelir 0 25-29 nsan Sermayesi 0.0052 ortalama gelir 0 30-34 nsan Sermayesi 0.0729 ortalama gelir 0 35-39 nsan Sermayesi 0.2135 ortalama gelir 600 40-44 nsan Sermayesi 0.2604 ortalama gelir 626.6667 45-49 nsan Sermayesi 0.2395 ortalama gelir 343.3333 50-54 nsan Sermayesi 0.1145 ortalama gelir 93.25 55-59 nsan Sermayesi 0.0520 ortalama gelir 166 60-64 nsan Sermayesi 0.0052 ortalama gelir 65+ 1000 nsan Sermayesi 0.0364 ortalama gelir Toplam Nfus 0 9 0 0 0 0 0.0052 700 0.0729 364.7273 0.2083 506.9697 0.2447 454.7027 0.2239 242.2759 0.0937 330.2857 0.0468 307.2222 0 0 0.0260 296.4 141 0 0 0 0 0 0 0.0156 550 0.0364 300 0.0520 670 0.0729 1150 0.0208 166.5 0 0 0 0 0 0 14 0 0 0 0 0 0 0.0052 0 0.0208 1150 0.0312 497.75 0.0625 645.4 0.0104 500 0 0 0 0 0 0 19 0 0 0 0 0 0 0 0 0.0104 850 0.0104 700 0.0104 1250 0.0052 0 0 0 0 0 0 0 5 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0.0052 900 0.0052 1200 0 0 0 0 0 0 2 192 7 1 10 22 46 50 41 14 1 0 ocuk gc 1 2 3 4 5 6 Toplam 0

Anket Toplam Nfusu 192 Not: 10.000 de 1 den sonraki basamaklar dikkate alnmamtr! 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8 yl), Ortaokul veya Mesleki ortaokulu tamamlayan, 4. Lise mezunu, 5. Mesleki Ortaokulu tamamlayan, 6. Yksek renimini tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

200

Tablo 3. 48 Krda, ocuk igcnde bulunan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayeleri
Kr Yas Toplam nsan 18-19 Sermayesi Toplam nsan 20-24 Sermayesi Toplam nsan 25-29 Sermayesi Toplam nsan 30-34 Sermayesi Toplam nsan 35-39 Sermayesi Toplam nsan 40-44 Sermayesi Toplam nsan 45-49 Sermayesi Toplam nsan 50-54 Sermayesi Toplam nsan 55-59 Sermayesi Toplam nsan 60-64 Sermayesi Toplam nsan Sermayesi 0 0 0 0 0 0 ocuk gc 1 2 3 4 5 6 Toplam 0

3.6458

3.6458

26.5947

8.5937

35.1884

128.125

105.6187 10.9375

23.9583

8.8541

277.4937

163.1944 111.3074 34.8958

15.5546

7.2916

332.2441

82.2569

54.2597

83.8541

40.3375

13.0208

4.6875

278.4166

10.6849

30.9642

3.4687

5.2083

6.25

56.5762

8.6458

14.4010

23.0468

5.2083

5.2083

65+

7.7187

0 85.0588

0 29.1666

0 10.9375

7.7187 1019.539 192

Toplam nsan Sermayesi Toplam Nfus

398.1155 354.5104 141.75

Anket Toplam Nfusu 192 Not: 10.000 de 1 den sonraki basamaklar dikkate alnmamtr! 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8 yl), Ortaokul veya Mesleki ortaokulu tamamlayan, 4. Lise mezunu, 5. Mesleki Ortaokulu tamamlayan, 6. Yksek renimini tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

201

nc grupta yer alan ve Tablo-3.49 ile balayp Tablo-3.54 ile sona eren tablolarda kent ve kr blgelerinde, ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin srasyla ortalama gelirlerinin elde edilmesi, insan sermayesi katsaylarnn elde edilmesi ve insan sermayelerinin lm hesaplanmaktadr. Tablo 3. 49 Kentte, ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin ortalama gelirlerinin elde edilmesi
Kent Yas 18-19 nfus ortalama gelir 20-24 nfus ortalama gelir 25-29 nfus ortalama gelir 30-34 nfus ortalama gelir 35-39 nfus ortalama gelir 40-44 nfus ortalama gelir 45-49 nfus ortalama gelir 50-54 nfus ortalama gelir 55-59 nfus ortalama gelir 60-64 nfus ortalama gelir 65+ nfus ortalama gelir Toplam Nfus 0 0 0 0 20 275 62 0 0 4 590 132 0 0 5 432 38 0 0 0 0 33 0 0 0 0 24 0 0 0 0 5 792 105 ocuk gc 1 2 3 4 5 6 Toplam 0 0 9 0 252 3218.335 1885

416.8258 503.2895 619.9697 611.25 1077 261 194 186

295.6452 510.3593 592.4291 916.6546 811.5323 1225.486 4352.106 97 1967 513 356 387 379 3699

303.7113 538.0458 714.4425 884.0337 856.0207 1233.158 4529.412 118 1981 572 521 375 491 4058

338.9153 574.8915 672.5559 1020.05 84 957 230 289

978.3787 1283.287 4868.078 215 315 2090

321.4048 471.1118 657.4652 816.7266 841.2233 1212.019 4319.951 63 461 139 107 62 163 995

336.5079 522.5293 441.3453 556.5701 495.8871 1778.515 4131.355 51 220 48 16 19 29 383

126.8627 348.5636 227.8333 75 17 82 16 687.5 9 66.6666 1831 2 80 1 0 1519

195.8947 757.4828 1731.637 8 37.5 5 0 1281 11 136

105.8824 87.3170 71 21.0704 583 112 75.8928 6993

962.0909 1960.29 4 0 1502 202 163.6299 13709

Anket Toplam Nfusu 13709 Not: 10.000 de 1 den sonraki basamaklar dikkate alnmamtr! 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8 yl), Ortaokul veya Mesleki ortaokulu tamamlayan, 4. Lise mezunu, 5. Mesleki Ortaokulu tamamlayan, 6. Yksek renimini tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

202

Tablo 3. 50 Kentte, ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayesi katsaylarnn elde edilmesi
Kent Yas 18-19 nsan Sermayesi 0 ortalama gelir 0 20-24 nsan Sermayesi 0.0006 ortalama gelir 0 25-29 nsan Sermayesi 0.0183 ortalama gelir 275 30-34 nsan Sermayesi 0.1375 ortalama gelir 295.6452 35-39 nsan Sermayesi 0.2698 ortalama gelir 303.7113 40-44 nsan Sermayesi 0.2960 ortalama gelir 338.9153 45-49 nsan Sermayesi 0.1524 ortalama gelir 321.4048 50-54 nsan Sermayesi 0.0725 ortalama gelir 336.5079 55-59 nsan Sermayesi 0.0279 ortalama gelir 126.8627 60-64 nsan Sermayesi 0.0099 ortalama gelir 65+ 105.8824 nsan Sermayesi 0.0147 ortalama gelir Toplam Nfus 21.07042 629 0 0 0.0006 590 0.0169 416.8258 0.1329 510.3593 0.2627 538.0458 0.2874 574.8915 0.1463 471.1118 0.0679 522.5293 0.0242 348.5636 0.0086 87.3170 0.0095 75.8928 7459 0 0 0.0003 432 0.0072 0 0 0 0 0.0045 0 0 0 0 0.0021 0 0 0 0 0.0003 792 0.0076 ocuk gc 1 2 3 4 5 6 Toplam 0 0 9 0 252 3218.335 1885

503.2895 619.9697 611.25 0.0544 0.0353 0.0212

592.4291 916.6546 811.5323 1225.486 4352.106 0.1192 0.0818 0.0558 0.0276 3699

714.4425 884.0337 856.0207 1233.158 4529.412 0.1428 0.1011 0.0631 0.0358 4058

672.5559 1020.05 0.0765 0.0597

978.3787 1283.287 4868.078 0.0386 0.0229 2090

657.4652 816.7266 841.2233 1212.019 4319.951 0.0343 0.0242 0.0164 0.0118 995

441.3453 556.5701 495.8871 1778.515 4131.355 0.0081 0.0046 0.0035 0.0021 383

227.8333 75 0.0026 687.5 0.0013 66.6666 1894 0.0015 80 0.0007 0 1612

195.8947 757.4828 1731.637 0.0013 37.5 0.0006 0 1337 0.0008 136

962.0909 1960.29 0.0002 0 1566 202 163.6299 13709

Anket Toplam Nfusu 13709 Not: 10.000 de 1 den sonraki basamaklar dikkate alnmamtr! 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8 yl), Ortaokul veya Mesleki ortaokulu tamamlayan, 4. Lise mezunu, 5. Mesleki Ortaokulu tamamlayan, 6. Yksek renimini tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

203

Tablo 3. 51 Kentte, ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayeleri
Kent Yas Toplam nsan 18-19 Sermayesi Toplam nsan 20-24 Sermayesi Toplam nsan 25-29 Sermayesi Toplam nsan 30-34 Sermayesi Toplam nsan 35-39 Sermayesi Toplam nsan 40-44 Sermayesi Toplam nsan 45-49 Sermayesi Toplam nsan 50-54 Sermayesi Toplam nsan 55-59 Sermayesi Toplam nsan 60-64 Sermayesi Toplam nsan Sermayesi 0 0 0 0 0 0 ocuk gc 1 2 3 4 5 6 Toplam 0

0.3873

0.1575

0.5448

5.0550

7.0540

3.6712

2.8038

1.2930

0.2888

20.1660

40.6514

67.8667

32.2381

32.4296

17.2263

9.3862

199.7985

81.9482

141.37

85.2077

72.3528

47.8307

34.0919

462.8016

100.3223 165.2252 96.1074

103.2029 61.8043

45.9620

572.6243

48.9996

68.9364

50.3086

48.7927

32.5223

27.8493

277.4091

24.4237

35.5239

15.1633

13.4788

8.1387

21.1465

117.8751

3.5442

8.4413

1.8613

0.3501

0.6858

1.6023

16.4854

1.0504

0.7579

1.8555

0.1225

0.0519

0.7719

4.6103

65+

0.3104

0.7252

0.0923

1.1280

Toplam nsan Sermayesi Toplam Nfus

306.3056 496.2882 286.6633 273.5335 169.5535 141.0994 1673.443 13709

Anket Toplam Nfusu 13709 Not: 10.000 de 1 den sonraki basamaklar dikkate alnmamtr! 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8 yl), Ortaokul veya Mesleki ortaokulu tamamlayan, 4. Lise mezunu, 5. Mesleki Ortaokulu tamamlayan, 6. Yksek renimini tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

204

Tablo 3. 52 Krda, ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin ortalama gelirlerinin elde edilmesi
Kr Yas 18-19 nfus ortalama gelir 20-24 nfus ortalama gelir 25-29 nfus ortalama gelir 30-34 nfus ortalama gelir 35-39 nfus ortalama gelir 40-44 nfus ortalama gelir 45-49 nfus ortalama gelir 50-54 nfus ortalama gelir 55-59 nfus ortalama gelir 60-64 nfus ortalama gelir 65+ nfus ortalama gelir Toplam Nfus 0 0 0 0 7 0 48 0 0 8 125 111 0 0 0 0 30 0 0 0 0 11 0 0 0 0 9 0 0 0 0 1 1250 28 1213.04 61 1543 887 169 8 ocuk gc 1 2 3 4 5 6 Toplam 0

232.3467 396.3571 231.8182 445 605 111 55 40

115.9524 419.5626 513.3868 603.2115 770.641 73 1069 144 106 90

260.9524 411.5015 450.4745 690.6019 867.7955 1189.311 119 1214 271 95 97 59 1855

223.9796 414.397 84 618

517.8226 802.4835 1240.811 1114.407 74 59 40 48 1201.957 13 816.6667 1 0 0 0 0 0 211 6148 49 56 189 469 923

259.9351 409.9844 458.1 53 318 50

919.1864 879.641 27 8 593.75 3

181.9787 469.1563 492.5652 615.28 36 519 21 133 7 9

394.5393 461.1111 368.4444 0 35 0 0 0 0 0 362 0 0 0 0 287

351.8421 303.1875 140 24 25 0

106.8788 216.2992 0 465 4136 687

Anket Toplam Nfusu 6148 Not: 10.000 de 1 den sonraki basamaklar dikkate alnmamtr! 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8 yl), Ortaokul veya Mesleki ortaokulu tamamlayan, 4. Lise mezunu, 5. Mesleki Ortaokulu tamamlayan, 6. Yksek renimini tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

205

Tablo 3. 53 Krda, ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayesi katsaylarnn elde edilmesi
Kr Yas 18-19 nsan Sermayesi 0 ortalama gelir 0 20-24 nsan Sermayesi 0.0013 ortalama gelir 0 25-29 nsan Sermayesi 0.0274 ortalama gelir 0 30-34 nsan Sermayesi 0.1442 ortalama gelir 115.9524 35-39 nsan Sermayesi 0.2509 ortalama gelir 260.9524 40-44 nsan Sermayesi 0.3017 ortalama gelir 223.9796 45-49 nsan Sermayesi 0.1501 ortalama gelir 259.9351 50-54 nsan Sermayesi 0.0762 ortalama gelir 181.9787 55-59 nsan Sermayesi 0.0307 ortalama gelir 519 60-64 nsan Sermayesi 0.0091 ortalama gelir 65+ 351.8421 nsan Sermayesi 0.0079 ortalama gelir Toplam Nfus 106.8788 465 0 0 0.0013 125 0.0263 232.3467 0.1364 419.5626 0.2391 411.5015 0.2823 414.397 0.1364 409.9844 0.0676 469.1563 0.0248 394.5393 0.0056 303.1875 0.0040 216.2992 4136 0 0 0 0 0.0082 0 0 0 0 0.0034 0 0 0 0 0.0016 0 0 0 0 0.0001 1250 0.0045 1213.04 0.0099 1543 887 169 8 ocuk gc 1 2 3 4 5 6 Toplam 0

396.3571 231.8182 445 0.0380 0.0200 0.0110

513.3868 603.2115 770.641 0.0652 0.0418 0.0245

450.4745 690.6019 867.7955 1189.311 0.0849 0.0408 0.0253 0.0095 1855

517.8226 802.4835 1240.811 1114.407 0.0359 458.1 0.0159 0.0239 0.0143 0.0078 1201.957 0.0021 816.6667 0.0001 0 0 0 0 0 211 6148 49 56 189 469 923

919.1864 879.641 0.0078 0.0034 593.75 0.0006

492.5652 615.28 0.0032 0.0021

461.1111 368.4444 0 0 140 0 0 687 0 0 0 0 362 0 0 0 0 287

Anket Toplam Nfusu 6148 Not: 10.000 de 1 den sonraki basamaklar dikkate alnmamtr! 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8 yl), Ortaokul veya Mesleki ortaokulu tamamlayan, 4. Lise mezunu, 5. Mesleki Orta okulu tamamlayan, 6. Yksek renimini tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

206

Tablo 3. 54 Krda, ocuk igcnde bulunmayan ve okula devam eden ocuklarn hanehalk reislerinin insan sermayeleri
Kr Yas Toplam nsan 18-19 Sermayesi Toplam nsan 20-24 Sermayesi Toplam nsan 25-29 Sermayesi Toplam nsan 30-34 Sermayesi Toplam nsan 35-39 Sermayesi Toplam nsan 40-44 Sermayesi Toplam nsan 45-49 Sermayesi Toplam nsan 50-54 Sermayesi Toplam nsan 55-59 Sermayesi Toplam nsan 60-64 Sermayesi Toplam nsan Sermayesi 0 0 0 0 0 0 ocuk gc 1 2 3 4 5 6 Toplam 0

0.1626

0.1626

6.1223

3.28793

0.7918

0.7238

0.2033

11.1292

16.7289

57.2565

19.5401

12.0681

8.5236

5.5245

119.642

65.4927

98.3909

29.3819

28.8686

21.3137

11.8002

255.2483

67.5800

117.0126 43.9660

32.7624

31.4844

10.6945

303.5001

39.0240

55.9494

16.4671

21.9779

12.5908

9.3841

155.3936

13.8822

31.7451

7.8515

4.8037

2.0280

1.7268

62.0376

15.9549

9.8185

1.5000

0.7790

28.0526

3.2048

1.7260

4.9308

65+

0.8518

0.8795

1.7313

Toplam nsan Sermayesi Toplam Nfus

222.7197 379.0636 121.9948 102.0519 76.6646

39.33373 941.8284 6148

Anket Toplam Nfusu 6148 Not: 10.000 de 1 den sonraki basamaklar dikkate alnmamtr! 1.Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyen, 2.lkokulu tamamlayan (5yl), 3.lkretim (8 yl), Ortaokul veya Mesleki ortaokulu tamamlayan, 4. Lise mezunu, 5. Mesleki Ortaokulu tamamlayan, 6. Yksek renimini tamamlayan Kaynak: TK (2006) verilerine yaplan sorgulamalardan elde edilmitir.

207

Kaynaka Kitaplar Assaad, R., Levison, D. ve Zibani, N. (2001). The effect of child work on school enrolment in egypt. Mimeo. Becker, G. S. (1975). Human Capital: A Theoretical and Empirical Analysis, 2nd Ed., Columbia University Press (for National Bureau of Economic Research), New York. Bequele, A. ve Boyden, J. (1995). ocuk altrlmasyla mcadele. (ev: . Tayi). Ankara: ILO/IPEC kapsamnda Mfettilerini Eitim Program. Bulut, I. (1997). Sanayi blgesinde alan ocuklarn sorunlar. Ankara: Trkiye veren Sendikalar Konfederayonu (TSK). Bulutay, T. (1995). Trkiyede alan ocuklar. Ankara: Devlet statistik Enstits Matbaas, Yayn No: 1840. Chacholiades M. (1978). International trade theory and policy. New York: Mcgraw-Hill. ocuk ilii Bilgilendirme Materyali (1.nite) (2001). ocuk iilii sorun. (ev: M. ulhaolu). Ankara: Uluslararas alma rgt Uluslararas Eitim Merkezi. ocuk ilii Bilgilendirme Materyali (2.nite) (2001). Yant. (ev: M. ulhaolu).

208

Ankara: Uluslararas alma rgt Uluslararas Eitim Merkezi. olak, . F. (1998). Kreselleme, beeri sermaye ve ocuk igcc. Ankara: ILO ve Tisk Yayn. mleki, N. (1971). Trkiyenin iktisadi kalknmasnda eitimin rol. Ankara: Sevin Matbaas. DE ( T.C. Babakanlk Devlet statistik Enstits) (1997). ocuk igc 1994. Ankara: Devlet statistik Enstits Matbaas. Yayn no: 1997. DE ( T.C. Babakanlk Devlet statistik Enstits) (2001). Trkiyede alan ocuklar 1999. Ankara: Devlet statistik Enstits Matbaas. Yayn no: 2461. Erbay, E. (2008). ocuk ii olmak, ocuk iiliine retrospektif bir bak. Ankara. Ertrk, Y. (1994). Patterns of child labour in rural Turkey. Ankara: ILO. Turkish Development Foundation under the International Programme on Elimination of Child Labour (IPEC) of International Labour Organization (ILO). Eswaran, M. (1996). Fertility, literacy and the institution of child labor. Vancouver: University British Columbia, Depertment of Economics Manuscript. Fallon, P. ve Tzannatos, Z. (1998). Child labor: Issues and directions for the World Bank. Mimeo: World Bank. Forastieri, V. (1997). Children at work, health and safety risks. Geneva: International Labour Office. 209

Grootaert, C. (1998). Child labor in Cote dIvoire: Incidence and determinants. The World Bank: The World Bank Social Development Department Environmentally and Socially Sustainable Development Network. Ulam Adresi: http://cdi.mecon.gov.ar/biblio/docelec/bm/1905.pdf Grootaert, C. ve Patrinos, H. A. (1999). The policy analysis of child labour: A comparative study. New York: St Martins Press. Haddad, L., Hoddinott, J. ve Alderman, H. (1997). Intrahousehold resource allocation in developing countries: Models, methods and policy. Baltimore: Johns Hopkins. Kendrick, J. W. (1976). The formation and stocks of total capital. New York: Columbia University for NBER. Malina, R. M. (1980). Biosocial correlates of motor development during infancy and early childhood. In L. S. Greene ve F. E. Johnston (Eds.), Social and Biological Predictors of Nutritional Status, Physical Growth and Neurological Development. New York: Academic Press. Rivera-Batiz, F. L. (1985). Child labor patterns and legislation in relation to fertility. Mimeo. Bloomington: Department of Economics, Indiana University. Samuelson, P. A. ve Nordhaus, W. D. (1992). Economics. 14th Edition, New York: McGraw-Hill, Serter, N. (1997). Sosyo-ekonomik sorunlar, sanayi blgesinde alan ocuklarn 210

sorunlar. Ankara: Trkiye veren Sendikalar Konfederayonu (Tisk) Yayn. Strauss, J. ve Thomas D. (1995). Human resources: Empirical modeling of household and family decisions. J. Behrman ve T.N. Srinivasan tarafndan edit edilmitir. Amsterdam, North-Holland: Handbook of Development Economics, vol. 3A. T.C. Anayasas (1982). Kanun Numaras: 2709. Kabul Tarihi: 07/11/1982. TSK, (Turkish Confederation of Employer Associations) (1997). Child labour in Turkey. Ankara: International Labour Office. TK (Trkiye statistik Kurumu), (2007). alan ocuklar 2006. Ankara: Trkiye statistik Kurumu Matbaas. Yayn no: 3091. TRK-, (2002). Trade union action against child labour, The TRK- Model. Ankara: TRK- Publication, No:225. Trkiyede ocuk ilii Bilgilendirme Materyali (Kitap 1) (2005). Ankara: alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl alan ocuklar Blm. Woodhall, M. (1994) nsan sermayesi kavram. Eitim Ekonomisi. (ev: Y. Kavak, B. Burgaz). Seimi Yazlar, Ankara: Personel Gelitirme Merkezi Yayn No: 14.

211

Dergiler Admassie, A. (2003). Child labour and schooling in the context of a subsistence economy: Can they be compatible? International Journal of Educational Development, 23, 167185. Ahluwalia, M. S.; Carter, G. N. ve Chenery, H. B. (1979). Growth and poverty in developing countries. Journal of Development Economics, 6: 299-341. Akabayashi, H. ve Psacharopoulos, G. 1999. The Trade-off between Child Labour and Human Capital Formation: A Tanzanian Case Study. The Journal of Development Studies, 35 (5). Alderman, H.; Behrman, J.; Lavy, V. ve Menon R. (2001). Child health and school enrollment: A longitudinal analysis. Journal of Human Resources, 26 (1), 185205. Baland, J. M. ve Robinson, J. A. (2000). Is child labor inefficient? The Journal of Political Economy, The University of Chicago Press, 108 (4), 663-679. Basu, K. (1999). Child labor: Cause, consequence, and cure, with remarks on international labor standards. Journal of Economic Literature, 37 (3), 10831119. 212

Basu, K. ve Tzannatos, Z. (2003). The global child labor problem: What do we know and what can we do? The World Bank Economic Review, 17 (2), 147-173. Basu, K. ve Van, P. H. (1998). The economics of child labor. American Economic Review, 88, 412-427. Becker, G. S. (1962). Investment in Human Capital: A Theoretical Analysis, Journal of Political Economy,70, 9-49. ___________ (1965). A theory of the allocation of time. Economic Journal, 75, 493517. ___________ (1993). Government, human capital and economic growth. Industry of Free China, 79, 4756. ___________(1998). Human capital and poverty. Religion & Liberty, 8 (1), 5-7. Becker, G. S. ve Lewis, H. G. (1973). On the interaction between the quantity and quality of children. The Journal of Political Economy. 81 (2), Part 2: New Economic Approaches to Fertility: 279-288. Beegle, K.; Dehejia, R. H. ve Gatti, R. (2005). Why should we care about child labor? The education, labor market, and health consequences. World Bank Policy Research, Working Paper No. 3479, Washington, DC. __________________ (2006). Child labor and agricultural shocks. Journal of Development Economics, 81, 80-96. 213

Bellettini, G.; Ceroni, C. B. ve Ottaviano G. I. P. (2005). Child labour and resistance to change. Economica, 72 (287), 397-411. Bhatta, S. D. ve Lobo, J. (2000). Human capital and per capita product: A comparison of US states. Regional Science, 393-411. Bonnal, M. (2009). Child labor, openness, human capital and technology: A panel data approach, Working Paper. Ulam adresi: http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1033120 Braun, S. (2006). Core labour standards and fdi: Friends or foes? The case of child labour, Review of World Economics,142 (4), 765-791. Cigno, A.; Rosati, C. F. ve Guarcello, L. (2002). Does globalisation increase child labour? IZA, Discussion Paper, No. 470. Chernichovsky, D. (1985). Socio-economic and demographic aspects of school enrolment and attendance in rural Botswana. Economic Development and Cultural Change, 33, 319332. Dademir, . (2002). Trkiye ekonomisinde yoksulluk sorunu ve yoksulluun analizi: 1987 1994. Ankara: Hak- Konfederasyonu Yayn, Cokun Can Aktan (Ed.), Yoksullukla mcadele stratejileri. Dayolu, M. (2006). The impact of household income on child labour in urban Turkey. Journal of Development Studies, 42 (6), 939- 956. 214

Dayolu, M. ve Assaad, R. (2003). The determinants of child labour in urban Turkey. Economic Research Forum Working Paper, No. 0302. Dehejia, R. H. ve Gatti, R. (2005). Child labor: the role of financial development and income variability across countries. Economic Development and Cultural Change, 53, 913-932. Dorman, P. (2001). Child labour in the developed economies. Geneva: ILO/IPEC Working Paper, International Labour Office International Programme on the Elimination of Child Labour. Drewnowski, J. (1977). Poverty: It's meaning and measurement. Development and Change, 8 (2), 183-208. Edmonds, V. E. (2002). Globalization and the economics of child labor. Neue Zrcher Zeitung, February 23/24, 29. _____________ (2006). Child labor and schooling responses to anticipated income in South Africa. Journal of Development Economics, 81, 386 414. Edmonds, V. E. ve Sharma, S. (2006). Institutional influences on human capital accumulation: Micro evidence from children vulnerable to bondage. Working papers from esocialsciences.com. Ulam Adresi:

215

http://www.eSocialSciences.com/data/articles/Document128200750.1098902.pd f Edmonds, V. E. ve Turk, C. (2004). Child labor in transition in Vietnam. World Bank Policy Research Paper, #2774, Aralk, 2001. Baka basld yer: Economic Growth, Poverty, and Household Welfare in Vietnam. P., Glewwe; N., Agrawal ve D., Dollar, tarafndan edit edilmitir. Washington DC: The World Bank: 505-550. Edmonds,V. E. ve Pavcnik, N. (2006). International trade and child labor: Crosscountry evidence. Journal of International Economics, 68: 115-140. Edmonds, V. E.; Pavcnik, N. ve Topalova, P. (2007). Trade adjustment and human capital investments: Evidence from Indian Tariff Reform. NBER Working Paper Series, Working Paper 12884. Ulam Adresi: http://www.nber.org/papers/w12884. Emerson, P. ve Souza A. (2002a). Birth order, child labor and school attendance in Brazil. Working Paper, Denver: University of Colorado, Department of Economics. ____________________ (2002b). The effect of adolescent labor on adult earnings and female fertility in Brazil, Working Paper, Denver: University of Colorado, Department of Economics.

216

____________________ (2003). Is there a child labor trap? Intergenerational persistance of child labor in Brazil. Economic Development and Cultural Change, 51 (2), 375-398. Fan, C. S. (2004). Relative wage, child labor, and human capital. Oxford Economic Papers, 56, 687-700. Foster, A. ve Rosenzweig, M. (1996). Technical change and human capital returns and investments: Evidence from the Green Revolution. American Economic Review, 86 (4), 931-953. Frankel, J. A. ve Romer, D. (1999). Does trade cause growth? The American Economic Review, 89 (3), 379-399. French, J. L. (2002). Adolescent workers in third world export industries: Attitudes of young Brazillian shoemakers, Industrial and Labor Relations Review, 55 (2). Glewwe, P.; Jacoby H. ve King E. (2001). Early childhood nutrition and academic achievement: A longitudinal analysis. Journal of Public Economics, 81, 345368. Grootaert, C. ve Kanbur, R. (1995). Child labour: an economic perspective. International Labour Review,134 (2), 187203. Handa, S. (2002). Raising primary school enrolment in developing countries. The relative importance of supply and demand. Journal of Development Economics, 217

69, 103-128. Hazan, M. ve Berdugo, B. (2002). Child labour, fertility, and economic growth, The Economic Journal, 112 (482), 810-828. Horrell, S.; Humphries, J. ve Voth H. J. (2001). Destined for deprivation: Human capital formation and intergenerational poverty in nineteenth-century England. Explorations in Economic History, 38, 339-365. Hussain, M. ve Maskus, K. E. (2003). Child labour use and economic growth: An econometric analysis. World Economy, 26 (7), 993-1017. Jensen, P. ve Nielsen, H. S. (1997). Child labour or school attendance? Evidence from Zambia. Journal of Population Economics,10, 407-424. Khanam, R. (2004). Child labour in Bangladesh: Determinants and effects. UlamAdresi:https://editorialexpress.com/cgibin/conference/download.cgi?db_ name=ACE2004&paper_id=136 Khanam, R. ve Ross, R. (2005). Child work and other determinants of school attendance and school attainment in Bangladesh, MPRA. Ulam Adresi: http://mpra.ub.uni-muenchen.de/9397/ Krueger, A. O. (1968). Factor endowments and per capita income differences among countries. The Economic Journal, 78 (311), 641-659. Levison, D.; Moe, K. S. ve Knaul, F. (2001). Youth education and work in Mexico.

218

World Development, 29, 167188. Lopez-Calva, L. F. (2001). Child labor: Myths, theories and facts. Journal of International Affairs, 55 (1). Lucas R. E. J. (1993). Making a miracle. Econometrica, 61, 251-272. Mankiw, N. G.; Romer, D. ve Weil, N. D. 1992. A contribution to the empirics of economic growth. The Quarterly Journal of Economics, 107 (2), 407-437. Mayer-Foulkes, D. (2008). The human development trap in Mexico. World Development, 36 (5), 775-796. Myers, W. E. (1989). Urban working children: a comparison of four surveys from South America. International Labour Review, 128 (3), 321-35. Neumayer E. ve Soysa I. (2005). Trade openness, foreign direct investment and child labor, World Development, 33 (1), 43-63. Patrinos, H. A. ve Psacharopoulos, G. (1997). Family size, schooling and child labour in Peru: An empirical analysis. Journal of Population Economics, 10, 387-405. Phoumin, H. (2005). Underlying root causes of child labor: Evidence and policy implications, the case of Cambodia. The Working Paper, published at Professor Seiichi Fukuis Seminar, GSICS, Kobe University. __________ (2008). Human capital and hours worked of children in Cambodia: Empirical evidence for policy implications. Asian Economic Journal, 22 (1), 219

25-46. Phoumin, H. ve Fukui, S. (2006). Cambodian childs wage rate, human capital and hours worked trade-off: Simple theoretical and empirical evidence for policy implications, GSICS Working Paper Series, 6 August. Psacharopoulos, G. (1997). Child labor versus educational attainment. Some evidence from Latin America. Journal of Population Economics, 10, 377386. Psacharopoulos, G. ve Patrinos, H. A. (2002). Returns to investment in education: A further update. World Bank Policy Research, Working Paper, 2881, September. Ranjan, P. (1999). An economic analysis of child labor. Economics Letters, 64, 99-105. ________ (2001). Credit constraints and the phenomenon of child labor. Journal of Development Economics, 64, 81-102. Ravallion, M. ve Wodon, Q. (2000). Does child labour displace schooling? Evidence on behavioural responses to an enrollment subsidy. The Economic Journal, 110 (462), Conference Papers, 158-175, March. Ray, R. (2000a). Analysis of child labour in Peru and Pakistan: A comparative study. Journal of Population Economics, 13, 3-19. ______, (2000b). Child labor, child schooling, and their interaction with adult labor: Empirical evidence for Peru and Pakistan. The World Bank Economic Review, 14 (2), 347-367. 220

Ray, R. ve Lancaster, G. 2005. The impact of childrens work on schooling: Multicountry evidence. International Labour Review, 144 (2). Rosati, F. C. ve Rossi, M. (2003). Childrens working hours and school enrolment: Evidence from Pakistan and Nicaragua. Centre for International Studies on Economic Growth (CEIS), Research Paper Series, 9 (25).

Rosenzweig, M. R. ve Evenson, R. (1977). Fertility, schooling, and the economic contribution of children in rural India: An econometric analysis. Econometrica, 45 (5). Salmon, C. (2005). Child labor in Bangladesh: Are children the last economic resource of the hausehold? Journal of Development Societies, 21 (33). Siddiqi, F. ve Patrinos, H. (1995). Child labor: Issues, causes and interventions. The World Bank, Education and Social Policy Department Discussion Paper No. 53, Washington, DC. Skoufias, E. (1994). Market wages, family composition and the time allocation of children in agricultural households. Journal of Development Studies, 30, 335360. Swaminathan, M. (1998). Economic growth and the persistence of child labor: Evidence from an Indian City, World Development, 26 (8), 1513-1528. 221

Tansel, A. (2002). Determinants of school attainment of boys and girls in Turkey: Individual, household and community factors. Economics of Education Review, 21, 455-470. Tunal, . (1996). Education and work: experiences of 6- to14-year-old children in Turkey. in T. Bulutay (ed.), Education and the Labour Market in Turkey, Ankara: SIS, 106-43. Tun, M. (1998). Kalknmada insan sermayesi: getiri oran yaklam ve Trkiye Uygulamas. Dokuz Eyll niversitesi, ktisadi ve dari Bilimler Fakltesi Dergisi, 13 (1), 83-106. Udry, C. (2003). Child labor. Economic Growth Center, Yale University, Center Discusion Paper, No. 856. Wahba, J. (2002). The influence of market wages and parental history on child labour and schooling in Egypt. Working Paper, University of Southamton, Department of Economics. __________(2005). The influence of market wages and parental history on child labour and schooling in Egypt, IZA Discussion Paper Series, DP No. 1771. Working Group on Contemporary Forms of Slavery, (1998). Debt bondage. United Nations Economic ve Social Council, Commision on Human Rights, SubCommision on Prevention of Discrimination and Protection of Minorities, 222

Working Group on Contemporary Forms of Slavery, 23rd Session: Geneva.

Yaynlanmams Tez, Rapor ve Bildiriler Acarolu, H. (2005). retim iinde beeri sermayenin pay: Trkiye illeri itibar ile beeri sermayenin kalknmaya etkisinin llmesi. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Eskiehir: Eskiehir Osmangazi niversitesi, Sosyal Bilimler Enstits, ktisat Anabilim Dal. Ashagrie, K. (1993). Statistics on child labor: A brief report. Bulletin of Labour Statistics, Geneva: ILO, No. 3. Boazii niversitesi (2005). Sosyal politika forumu ocuk yoksulluu alma grubu stanbul: Kurulu Bidirgesi, 22 Nisan. Darbaz, B. ve Uysal-Kolain, G. (2009). 125 bin ocuk okula gitmiyor, 30 bini hi gitmemi. Aratrma Notu, Baheehir niversitesi Ekonomik ve Toplumsal Aratrmalar Merkezi (BETAM), #33, 22 Nisan. DPT. (2007). Gelir dalm ve yoksullukla mcadele. zel htisas Komisyonu Raporu. Ankara: Dokuzuncu Kalknma Plan 2007-2013. Dulupcu, M. A. (1997). ktisadi kalknmada beeri sermaye gelitirme konsepti-Trkiye iin model ve stratejiler. Ktahya: Yaynlanmam Doktora Tezi. 223

Eitim Sen (2007). Dnya ocuk gnnde ocuklarn durumu, Ekim-Kasm. Ulalm Adresi: http://e-kutuphane.egitimsen.org.tr/pdf/4006.pdf. Ercan, H. (2007). Trkiyede genlerin istihdam. Ankara : Uluslararas alma Ofisi. ILO (1992). Geneva:World Labour Report. ___ (2006). The end of child labour: within reach. International Labour Conference, Geneva, Switzerland: International Labour Organization. Salam, N. (2008). The informal economic sector and poverty in the mediterranean countries and Turkey. Civil Society Project Report, The Fight Against Poverty, Edited by P. G. Xuereb, The European Documentation and Research Centre Jean Monnet European Centre of Excellence, University of Malta. Tun, M. (1997). Kalknmada insan sermayesi yaklamlar ve Trkiyede insan sermayesi boyutunun analizi. Yaynlanmam Doktora Tezi zmir: Dokuz Eyll niversitesi, Sosyal Bilimler Enstits, ktisat Anabilim Dal. Uluslar aras alma Konferans, (2006). ocuk iiliinde sona doru: Ulalabilir bir Hedef. almaya likin Temel Haklar ve lkeler ILO Bildirgesinin zlenmesi erevesindeki Kresel Rapor, Ankara: Uluslar aras alma Konferans 95inci Oturum, Rapor I (B), Uluslar aras alma Ofisi. UNICEF. (1986). Exploitation of working children and street children. UNICEF, Executive Board, 1986 Session, Report New York: E/ICEF/1986/CRP.3. 224

UNICEF Trkiye (2006). ocuk yoksulluunu nlenmesi, Ankara.

225

226