1. Sociologjia juridike ne kuptim te ngushte Ne mesin dukurive shoqerore ka dukuri te tilla te cilat karakterin juridik e kane te theksuar.

. Ne shoqerite bashkohore dukuri te tilla jani:ligji, gjuqi, vendimi administrativ. Keto jane dukuri te tilla te cilat me vone dot quhen dukuri primare hurudike. Andaj ne kuptimin e ngusht soc juridike duhet te erku i!ohet ne kete lemi e cila nuk eshte diskutabile. ". Sociologjia juridike ne kuptimin e gjere# $o ta !gjeroj sociologjine juridike ne te gjitha dukurite shoqerore ne te cilat eshte i k%qrur ndonje element i se drejtes &erveq dukurive primare studjon edhe dukurit sekondare si amilja, pronesia kontrata, pergjegjisa etj '. (aporti i sociologjise )uridike me soc. e pergjithshme Kane pika te perbashketa por edhe dalluse. &ikat e perbashketa jane se te d%jat studjojne shoqerine dhe enomenet shoqerore. Soc. e pergjithshme studjon institucionet, gjene!en dhe unksionimin e t%re, soc. juridike studjon gjene!en e tedrejtes ne jeten shoqerore *. (aporti i sociologjise me shkencat tjera shoqerore# Soc juridike ka raporte te theksuara me soc. e pergjithshme. ka raporte edhe me deget tjera te socciologjise si p.sh me sociologjine e in ormimit dhe sicologjin e artit. &or mendojme se lidhja ne mes te sociologjise religjio!e dhe soc. &olitike me sociologjin juridike duhet te jene me te orta dhe te thelluara +. $allimet ne mes te soc. juridike dhe te drejtes dogmatike# $allimi ne mes te sociologjise juridike dhe te drejtes dogmatike nuk eshte ne objektin e studimit, dallimi eshte ne pikpamje ose kendveshtrim. ,e njejtin objekt te cilin e drejta dogmatike e studjon nga brenda soc juridike e studion nga jasht, e drejta dogmatike studjon rregullat e drejtes vetem per vete ndersa soc juridike perpiqet qe ti !buloj shkaqet shoqerore te cilat shkaqe i shkaktojne ppasojat shoqerore te cilat i prodhon ajo. -. (aporti i soc. juridike me ilo!o ine e se drejtes Sociologjia e se drejtes eshte vetem nje pjese e ilo!o is te se drejtes. Ndarja e ket%re d% disiplinave u be e pashmangeshme kur sociologjia krijoi metodat e reja si te verejturit masovik, eksperimentin, te cilat njihen si metoda empirike. .es ket%re disiplinave ek!iston ni nderlidhje reciproke dhe ndarja e t%re ne disiplina te veqanta nuk nenkupton edhe mos bashkpunimin ne mes t%re.

/. (aporti i sociologjis juridike me historin e se drejtes dhe te drejten krahasimore# 0istorianet e se drejtes si dhe komparativistet studjojne sistemet juridike ne te cilat ata vet nuk marrin pjese sepse ato mund te jene sisteme te se kaluares ose sisteme te shteteve tjera. Sociologjia juridike ne hulumtimet e veta per shine hulumtimin e se drejtes nga e kaluara dhe nga te drejtat e shteteve tjera me qellim qe te ormoj nje drjete me stabile dhe per nje kohe me te gjate. Kshtu soc. juri. e ndr%shon apo e trans ormon his. 1 shtetit dhe te drejten krahasimore. 1 drejta krahasiomore nenkupton nje indikacion te d% ishte: ne qeshtjen e krahasimit paralel te teksteve me qellim te perkr%erjes se procesit te ligjdhenies. 2. (aporti i soc. juridike me soc. politike 1shte veshtir te behet dallimi ne mes te politikes dhe te drejtes sepse parlamentaret e njejte qe votojne per aprovimin e ligjit percaktojne politiken e vendit gj%qtari 3 njejte 3 cili proklamon te drejten ormon dominimin si mas shtrengimi per te cilin ai anga!hohet qe te aplikoj ne men%ren e vet nje politike ndeshkuese.Ne mes antareve te cilet keto d% nocione 3 vendosin parallel njeri te drejten do ta vendos mbi politiken, ndersa politiken mbi te drejten. &a d%shim se mendimtari i par i cili e vendos te drejten mbi politiken mendon se te drejten po!itive mendimtari i d%te i cili e vendos politiken mbi te drejten mendon ne te drejten nat%rore 4. (aporti i soc. juridike me psikologjine juridike 5e te d% kto lemi insistojne ne qeshtje shoqerore ti studjojne ne men%re me e ikase dhe ne nje nivel me te larte skencor. &sikologjia juridike marre ne pergjithsi ka mbetur ne nje shkalle me te ulet te elaborimit per ars%e se eshte konstruktuar me vone se sa soc. juridike. 0ulumtimin e qeshtjeve te nd%shme soc. juridike 3 ndihmojne psikologjia sociale juridike dhe psikologjia juridike e popullit. 16. &sikologjia sociale juridike# kjo studjon enomenet e psikologjise kolektive si dhe mbledh enomenet individuale psikologjike, enomenet e psikologjise interpresonale. Kjo shkence ne praktike eshte e pandare nga sociologjia sepse studion tema te njejta, perdorin metoda te njejta dhe kane karakter hulumtuese te njejte 11. &sikologjia juridike e popullit apo e mases# Ne mes te

psikologjise dhe etnologjise eshte krijuar nje disipline e cila eshte psikologjia e popullit ose e maes e cila mirret me anali!en e sjelljeve dominante te nje grupi si te kombit, isit, klases etj.duke bere ndonje krahasim eventual me grupet tjera krahasusese ne kete men%re psikologjia e mases ka per qellim qe te n7jerr karakterin psikologjik i cili munt te konsiderohet si i perbashket per grupin 1". ,endencat ne drejtesi dhe raporti i t%re ndaj sociologjise Analistet juridik pikpamjet e t%re 3 shprehin ne d% kuptime: ngushte dhe gjere. &ikpamjet e t%re juridike jane identi ikuar me rregullat e parimet te cilat i kane aplikuar ne gj%kata me rastin e marrjes se vendimeve te t%re.,endenca e shkolles analitike ishte qe gj%katat ti konsideroj organe te shtetit dhe si te tilla me aktivitetin e t%re ti nenshtrohen te drejtes se shkruar. Normativi!mi logjik mbeshtetet ne 8ideali!mine Kanttit per te mbrojtur mundesin e ek!istences se q ardo sociologjie juridik qe nuk eshte asgje tjeter veq nje lule!im i 8po!itivi!mit juridik9i kombinuar me racionali!min dogmatik 1'. ,endenca ne sociologji dhe raporti i t%re ndaj te drejtes# &o!itivi!mi sociologjik te cilin e ka uture :g%st K:nti eshte shprehur ne disa orma shpeshher kunder insipirimve te themeluesve te sociologjise. &er Kontin sociologjia ka kuptim te d% isht. Ne nje ane eshte shkenve po!itive mbi aktet shoqerore ne anen tjeter ajo eshte shkence e pergjithshme, shkene mbi shkencat, nje lloj ilo!o ie primare e cila e ka !evendesuar meta i!iken e dikurshme 1*. &erpjekjet e 1mil $%rkemit ; 12+2#141/<per soc. juridike# k% thell i ka trans ormuar koncepcionet e Kontit dhe njekohesisht uqishem i ka hedhur qdo tendenv per ormimin e ndonje shkence te re nga nat%rali!imi, ormali!mi apo dogmati!mi meta i!ik, dhe ne mast e madhe ka kontribuar ne a irimin e soc juridike ne kuader te sociologjise. Nder deget e veqanta te sociologjise se $%rkemit jane : .or ologjia sociale, i!iologjia sociale, psikologjia kolektive, sociologjia e pergjithshme. $%rkemi u ja eliminuar te gjitha pengesat te cilat kane vene para soc. juridike po!itivi!min sociologjik, nat%rali!min dhe ormali!min. 1+. .aks =eberi dhe Soc. juridike ;12-*#14"6<# &engesat e undit te nje !hvillimi permanent te soc. juridike te cilat kane qene ne vet sociologjine

jane tejkaluar me re ormimin e metodave sociologjike te cilen e ka bere sociologu gjerman .aks =eber. Ai ka kontibuar net e kuptuarit me te mire ne mes te sociologeve dhe juristeve si dhe bashkpunimin ne mes te sociologjise juridike dhe jurisprudences. =eberi eshte larguar me shume nga shkenvat dogmatike# normative. 1-. >engjamin Kordo!o# thot se ai nuk mendon te radhitet me ata te cilet mengojne qe ne realitetin shoqeror nuk ka as ar te drejte perveq at%re qe gjenden ne vendimet e gj%kates dhe sipas tij duhet te gjendet ai koncept i se drejtes te cilen realiteti mund ta pranon si te vertete 1/. (osko &aund idea kr%esore e ktij mendimtari per qeshtjetj e sociologjise juridike ishte si re!lutat i kon rontimit te drejperdrejte te qeshtjeve sociologjike ; si qeshtja e kontrollit dhe interesave shoqerore< problemeve ilo!o ike ;si pragmati!mi dhe teorite eksperimentale te vlerave< problemet e historise se te drejtese dhe ne und problemet gjate punes se gj%katave amerikane siqe eshte qeshtja e kujdeshshmerise administartive. Normat juridike me teper duhet te merren si drejtues qe shpiejne nga re!lutatet te cilat jane shoqerisht te drejta e me pak nga shabllonet e ngurta dogmatike 12. .onteskieu ;1-24#1/++< Ka bere perpjekeje ti sinteti!oj anet me te rendesishme te Aristotelit me metoden e i!ikes sociale veqmas ormen qe e ka dhene Spino!a. .onteskieu duke e pershkruar permbajtjen konkrete te pervojave juridike te tipeve te nd%shme te civili!imit ka qene ne gjendje qe me me shume akte sesa paraardhesit e tij per te drejten thot: 8Ajo let per ate qe eshte, jo per at qe duhet te jete9, si dhe nuk i ars%eton traditat vetem i sqaron. 14. :liver =endell 0olms vepra e tij 81 drejta e pergjithsheme 9 ;1221<. 0olmsi ka theksuar nevojen qe juristet me punen e t%re i kthehen studimit objektiv dhe empirik te realitetit shoqeror. 0olmsi thot:9)eta juridike nuk ishte logjika, por pervoja9 permbajtjen e s ciles ;pervojes< duhet ta paraqes soc.juridike "6. Aristoteli# Sociologjia juridike mund te gjendet ne verene e tij 81tika e Nikomahut9 ne kapitullin e pare psete tet dhe nente dhe ne vepren 8&litika9. Ne mes te Aristotelit dhe .onteskieut ek!iston ni distance e

madhe. "1. 1 drejta sipas Sociologjise )uridike .e te drejet kuptojme te drejtat e subjekteve te ndr%shme qe jane te rregulluara me dispo!ita norma e rregulla te ndr%shme . (aportet, sjelljet, kerkesat e individit apo te grupeve te ndr%shme te cilat konsiderohen si te ars%shme dhe te duken se jane ne pajtim me nje ide te drejtesise. "". 1 drejta leksibile spontane e percaktuar per nje rast Ne kete rast dinamika e te drejtes se paorgani!uar i nenshtrohet nje numri te vogel te perku i!imeve. Shembull ne kete jane te drejtat spontane te cilat pranohen gjate vlersimit te lire te gj%qtarit. "'. 1 drejta shoqerore e mases ;raporti i saj me te drejten e obligimeve<#1 drejta shoqerore qe i integron apo i nderlidh masat nuk eshte inten!ive per nga vlera e saj, por eshte inten!ive per nga ndikimi apo dhuna pra vlera per qdo te drejte varet nga masa e grupacioneve apo premtimeve themelore te saj qe nenkupton stabilitetin e akteve normative ku !e ill uqia obliguese e se drejtes. "*. 1 drejta individuale e a rimit 1 drejta individuale eshte njera prej ormave te se drejtes individuale qe eshte me e rralle, sepse pjesa me e madhe e raporteve qe e kane kete karakter me shum jane raporte pasive se sa aktive. Keto raporte nga aspekti i se drejtes jane sterile sepse jane te mbeshtetura ne terheqjen ne mes te gjinive dhe ormave te tjera te terheqjes siq eshte kurrshtja per te ditur ose o ruar, simpatia e njeaneshme dhe dashuria. "+. 1 drejta interindividuale e ndarjes: kjo e drejte burimin e ka nga mosmarrveshjet, kon liktet, garat lu arake e cila ka per qellim qe te bej rregullimin e kon likteve e te lu terave dhe kjo eshte shembull tipik i drejtes se lu tes. 1 drejta interindividuale nuk eshte orma e vetme e se drejtes individuale. 1k!istojne edhe orma tjera si:e drejta e a rimit dhe e drejta individuale e per!ier. "-. 1 drejta individuale e struktures se per!ier me te cilen vihet ne drejtpeshim ndarja dhe a rimi Kjo orme e se drejtes individuale eshte me e perhapur. Kjo eshte orma e se drejtes me te cilen kr%esisht mendohet kur e drejta individuale dhe e drejta intergrupore e kundershtojne te drejten shoqerore

"/. 1 drejta shoqerore e bashkesive te ngushta# .eqenese bashkesit e ngushta paraqesin shkallen me te larte te shoqeri!imit te pjeserishem dhe shkallen eme te ulet te ndikimit, e drejta shoqerore e cila !e ill nga kjo bashkesi duhet te jete ne shkalle me te larte te vle shmerise se saj, ndersa dhuna dhe presioni kane shkalle me te ulet te ndikimit. S0oqeri!imi ne orme te bashkesive eshte me pak 3 sigurte dhe me 3 dobet se sa shoqeri!imi ne bashkesi. "2. 1 drejta e organi!uar dhe e paorgani!uar # qdo e drejte e organi!uar qdo her gjendet ne nje shkalle me te larte se sa e drejta e paorgani!uar. 1 drejta e organi!uar ne skemati!im apo projektin e vet asnjeher nuk mund ta shpreh ne men%r te plote te drejten e paorgani!uar e cila eshte me dinamike dhe me e pasur ne permbajtje.1 drejta e paorgani!uar mund te ek!istoj edhe pa mbulesen e jashteme te drejtes se organi!uar, qka per te drejten e organi!uar nuk vlen. "4. 1 drejta e organi!imit te mases: unksionimi i inten!itetit me te dobet me ate me inten!iv te bashkesive te ngushta megjithate per aqsojne nje mase me te papershtatshme per a rimin dhe organi!imin e superstruktures. Kjjo beht per ars% se superstruktura nuk i pergjigjet mases se uni ikimit te in rastruktures se vet spontane, kjo mase e unitetit ne mes te superstruktures dhe in rastruktures eshte me inte!ive sesa te masa dhe me pak inten!ive sesa bashkesit e ngushta. '6. 1 drejta e organi!imit te bashkesive# e drejta spontane e bashkesise e cila eshte nje drejtpeshim i te drejtes objektive dhe subjektive te te drejtave konkrete te cilat per bashkesine jane karakteristike dhe paraqiten veshtirsi me te vogla ne s eren e organi!imit sesa ne q ardo te drejte tjeter spontane '1. 1 drejta e bashkesise >ashkesia eshte orme e raporteve shoqerore e cila ormohet si re!ultat i gershetimit te raporteve shoqerore. Krijon nje lidhje te veqante normale, stabile dhe shoqerore qe cila lidhje ne grup krijohet me se lehti. Kjo ligjshmeri bashkesive iu jep argumente normative dhe garancion ne te cilen !ene ill e drejta shoqerore e cila eshte me e ikase dhe me e orte se sa eshte pritur '". 1 drejta organi!ative intuitive. Kjo e drejt e ka rolin e vet ne nivelin e organi!imit te jetes shoqerore veqanerisht ne aplikimin e ektiv te se drejtes e cila eshte leksibile dhe e percaktuar me pare, metoda intuitive

vepron ne men%re intensive gjat kohes se revolucionit duke e n7itur te terheqjen e te drejtes se vjeter. ''. 1 drejta spontane# .e te drejt spontane kuptojme krijimin e traditave dhe !akoneve te cilat i krijon nje shoqeri e te cilat tradita e !akone i sanksionon shteti ather gjate krijimit te se drejtes !akonore dallojme d% ane kr%esore. Njera ane eshte krijimi i !akoneve, e tjetra sanksionimi i !akoneve na ana e shtetit. '*. 1 drejta intuitive spontane# 1shte krijuar ne te kuptuarit e drejtperdrejte pa as ar procedure ormale te akteve normative te paorgani!uara me vullnetin e paleve te interesuara. Kjo luan nje rol te rendesishem ne lehtesimin e levi!jese ne jeten juridike. '+. 1 drejta shoqerore meqenese bashkesia paraqet nje shkalle te mesme te a rirmimit dhe presionit ne mes te njer!eve, e drejta shoqerore qe nenkupton te drejten po!itive te shkrurar apo te drejten e aplikueshme duhet te jete ne nivel te mesem te uqise, mendohet ne uqin e ligjit dhe te dhunes '-. Kombi# me komb kuptojme teresine e te gjithe banoreve te te njetit vend qe jetojne nen te njetin ligj dhe perdorin te njejtn gjuhe. '/. Kombi ; sipas Akademis ?rance!e dhe (enanit< Akademia ?ranc!e kombin e perku i!on si teresi e te gjith banoreve te te njejtit shtet, te te njejtit vend, qe jetojne nen te njejtin ligj dhe perdorin te njejten gjuhe, Ndersa (enani thot se kombi ishte nje bashkesi e madhe solidare qe e lidh ndjenjen e sakri ices se kr%er dhe sakri icave per te cilat eshte i gatshem edhe ne te ardhmen. 5enja e kombit eshte nje plebishit i perditshem. '2. Kombi shtet dhe kombi kulture 0istoriani gjerman ?ridrih .inuke i qunate d% tipet themeor ne librin e tij klasik 8 >orgje!ia boterore dhe shteti kombetar9. $allimi ne mes te kombit shtet dhe kulture eshte se kombi i kultures mbeshtetet mbi nje pasuri te caktuar kulturore qe eshte perjetuar dikure bashkarisht, dhe kombi i shtetit eshte qe mbeshtete me se shumti ne guqine bashkuese te nje historie e te nje kushtetute te perbashket politike. '4. Shteti dhe perku i!imi i tij# Shteti eshte institucion me

organi!im dhe ndikim te veqant shoqeror i cili n7irret nga shoqeria dhe ngritete mbi shoqerine me mundesi qe anteret e shoqeris ti det%rojn qe ata qendrimet, sjelljet e veta ti pershtasin sis, juridik te shtetit duke marr persiper dhe garantimin e lirivedhe te d, te njeriut *6. Shteti modern# ,e gjitha shtete moderne jane njekombeshe. Ato per shijne nje aparat qeverises i cili sundon nje territore te cakutar.$isa karakteristika dallohen nga shtetet tradicionale. *1. Sovraniteti# dmth. !oterim nga ana e nje qeverie e pushtetit mbi nje siper aqe e ku i te percaktuar qarte brenda te cileve ajo eshte uqia supreme. *". Shtetesia# te shtete modrene per shin te gjith ata qe jetojna ne at shtet jane shtetas qe kante te drejta dhe det%ra te perbashketa dhe qe e njohin veten e t%re si pjes te nje kombi. *'. Nacionali!mi# Nacionali!mi mund te percaktohet si teresia e simboleve dhe besimeve qe krijojne ndjenjen e te qenit pjese e nje komuniteti te vetem politik. Keshtu disa kande ndjenjen e krenarise duke qene 8britanik9, @jerman amerikan etj. **. Nacionali!mi dhe shteti modern &er nje kohe te gjate nuk i kane kushtuar shume kujdes enomenit te nacionali!mit. .endimtaret klasik .arksi, $%rkemi dhe =eberi nuk paraqiten nje vlersim sistematikt e rolit te levi!jes ose simboleve nacionaliste ne boten moderna..arksi besonte se nacionali!mi do te !hdukej gjat !hvillimit social. $%rkemi ka shkruar pak per nacionali!nmin, =eberi e shpallte veten nacionalist gjerman ne jeten e ti politike por kurr nuk e anali!on nacionali!min ne tersi. Kemi nacionali!min postkolonial nenkulturor Sipas $%rkemit dhe =eberit nacionali!mi ishte ne renie diqka qe i perkisete te kaluates e me pak te ardhmes. *+. Nac. Klasik# ka te bej me nacionli!min e shoqeruar me lindjen e shtetit kombetar ne 1vrpe shek A=333 . Bindja e nacionali!mit Klasik ishte e lidhur ngusht me !hvillimin e nje sistemi te arsimit masiv *-. Nac postklasik# ka te bej me levi!jet nacionaliste

qe u sh aqen ne !onat e botes dikur te koloni!uara nga vendet evropiane */. Nacionali!mi nenkulturor ka te bej me orma te kunderta te levi!jes nacionaliste qe !hvillohen brenda shtet#kombeve te ormuara. Nder shtetet te cilat ka pasur ndikim p.sh. >ashimi sovjetik, nacionali!mi skode!, nacionali!mi katalon ;spanje< dhe nacionali!mi i kebekut ;kanada<. *2. 1tnija # kjo eshte orme e legjitimiteti ku verente disa orma identi ikimi qe mbeshteten ne realitetin shoqero r te nd%shem nga njeri tjetri si: eja, gjuha, prejardhja kombetare, kane te gjitha diqka te perbashket aq sa ormohet nje term qe u re erohet te gjitheve etnitet. Ajo qka kane te perbashket ne te vertet eshte qeshtja qe kthen ne vatra e ektive te mobili!imit te grupeve me qellime konkrete politike. *4. Shteti kombetar: mbeshtetet mbi nje grup etnie apo kombesie e cila ka arritur qe te itoj ne bashkesin nderokmbetare nje njohje te drjete nderkombetare si nje shtet kombetar sovran i ku i!uar territorialisht. +6. @rupet shoqerore: shoqeria e sotme ne nje shkalle te larte eshte e perbere prej nje numri te madh te grupeve te veqanta si amilja, te bashkesive te gjera si komuna, shteti vendet e regjionit dhe sherbimet publike siq jane: bashkesite etare , sindikatat, organi!atat punedhense, ndermarrjet prodhuese, partit politike +1. @rupet e veqanta 3lku!ive dhe per shirese ?jala inlu!icion rrjedh nga jala latine inklusio qe dmth burgosje,mb%llje , per shirje brenda nje tersie, ndersa ne kuader te grupeve gjithpergshirese reali!ohet shoqeri!imi super unksional. ,e gjithagrupet gjithper shirese kr%esisht ek!istojne ne komb ne pergjithsi dhe ne njer!im. +". @rupet ne ba!e te unksionit# ndahen ne gjashte grupe: 1. grupet e are isit apo te a ersise se gjakut, ". grupet territoriale jane te lidhura ne a ersine si: komuna, rrethi, tegjioni, '. grupet me aktivitet te perkoshem si: pro esionet, sindikatat e te punsuarve, nderrmarje industriale, kooperativat etj., *. grupet shoqerore si: partite politike, shoqatat bemirese, shoqatat sportive, klubet etj, -. grupete miqeve ose grupet terr tavoline.

+'. @rupet e perkoshme dhe te perhershme# =etem grupet gjithper shirese jane te perhereshme. @rupet parciale mund te jene njekohesisht edhe te perkoshme dhe te perhershme, edhe pse orma e d%te eshte me e perhapur, ja disa shembuj te grupeve te perkoheshme. ,urma e njr!eve, demostratat etj. +*. >urimet e metodes statistikore # )ane burimet ekonomike, demogra ike dhe juridike, burimet ekonomike sherbejne per shenjat monetare, ndersa burimet demogra ike sherbjne per mbledhjen e shenimeve te presonave dhe amiljeve, kurse burimet juridike jane statistikat gj%qesore dhe pasq%rat e t%re. ++. Shmangia# mund te percaktohet si moskon ormi!em ndaj nje norme te caktuar ose nje tersie normash, te cilat jane te pranuara nga nje numer i madh njer!ish te nje komuniteti ose shoqerie. Asnje shoqeri nuk mund te ndahet thjesht midis at%re qe shmangen prej normave dhe at%re qe u permbahen at%re. +-. Anali!a e dokumenteve juridike &er te bere anali!en e dokumenteve juridike duhet qe dokumenti te kete nje lidhje te drejtperdrejte me te drejten. 5 ardo qe te jene dokumentet juridike te cilat anali!ohen nga analisti duhet ti respektoj d% parime themlore: dokumenti juridik duhet te le7ohet me s%te e sociologut te se drejtes e jo me s%t e juridikut dogmatik, dok. )urdik duhet te jete i pranuar si dokument, me jale te tjera dokumentetn mund te jene mashtrues, por hulumtuesi nuk gu7on te mashtroj. Nese hulumtusi ka pune me dokumentacion k% duhet te nenshtrohet kritikes histor ike. +/. Ana historike e metodes komparative per ta kuptuar me paster metoden historike eshte mir te mendojme per objektin i cili historikisht eshte i veqant ne nje s%stem, institucion, ne nje rast ne nje bashkesi apo grup rastesh, apo enomen juridik e cila nuk eshte ose nuk mund te perseritet ne kohe dhe ne hapsir.(e!istueshmeria e nje metode te ketille do te ishte sepse kjo mund te qoj deri te nje pershkrim pasiv apo deri te tregimet e thjeshta te rrjedhes normale. +2. Ana komparative e metodes: krahasimi ose komparativiteti i enomeneve shoqerore ka nje rendesi te veqant per studimin e enomenve shoqerore, me ket rast edhe metoda komparative. .e metoden komparative bejme krahasimin e shprehjeve enomeneve juridike, !hvillimeve te enomenve te njejta ne etapa te nd%shme

shoqerore sei p.sh emancipimi i emres gjat periudhave te ndr%shme. +4. .etoda historike komparative# eshte nder metodat me te vjetra. Kjo metod ka illuar te perdoret qe nga .onteskie ndersa ne kohen e tashme eshte mja t aktuale dhe ka gjetur nje perdorim te gjere. =et emri i ksaj meto e ka kuptim te ndr%shem. $isa i kuptojme si metoda e te cilat aplikohen vetem ne histori dhe at ne historin komparative, ndersa te tjerat me metoden komparative kuptojme metoden komparative ne tersi duke e per shire ne kete metode edhe aspektin historik te enomeneve. -6. >urimet e padrejtesise: jane sistemet totalitare, tiranike te cilat normen juridike e konstruktojne dhe e reali!ojne jasht standardeve normale. Keto sisteme jeten juridike nuk e n7jerrin nga realiteti por nga logjika e t%re. -1. Bigjet, Krimet Ndeshkimet: Bigjet jane norma te caktuara nga shteti si parime qe duhet te ndiqen nga q%tetaret e t%re. Atje ku ka ligje ka edhe krime, sepse krimet shum thjesht mund te percaktoheshin si men%re sjelljeje qe shkel ligjin. Ndeshkimi eshte men%re e sjelljes ndaj kr%esit te vepres penale me ane te sanksionit. -". @ruaja dhe te drejtat e njeriut: te drejtate gruas jane te drejta te nejriut, jane te drejta te gruas sepse kjo ka te drejte thjesht pet te qene qenie njer!ore. &arimi kr%esor mbi te drejtat e njeriut kerkon qe grat te kene liri dhe bara!i te plote ne te gjitha aspektet e jetes kurse shteti dhe individet te trajtojne grat me dinjitet e sinqeritet paa mar paras%sh racen en dhe kulturen.&er te drejtat e njeriut u miratuan disa deklarata: $eklarata univer!ale mbi te drejtat e njeriut me 14*2 ne asamblen e kombeve te bashkuaraC Konventa mbi !hdukjen e te gjitha ormave te diskriminimit ndaj grave me 14/*. .bi 166 shtete antare te Kb e kan nenshkruar konventen e gruas -'. Klase ikimi 3 raporteve shoqerore # Klase ikimi hori!ontal 3 raporteve shoqerore behet ne d% drejtime te nd%sheme ne men%re te drejtperdrejt qe nenkupton raportet shoqerore spontane dhe ne men%ren e organi!uar qe re lektohet ne raportet shoqerore. -*. Anketa # eshte metode me rendesi, eshte teknike hulumtuse qe ndihmon ne mbledhjen e shenimeve dhe hulumtimin e qeshtjeve te nd%shme. Anketa ka mundesine e anonimitetit me q.rast u o ron mundesi respodenteve qe te jene sa me te sakte dhe sa me real me rastin e

pergjigjes. Anketa qe te kete sukses dhe te o roj re!ultate me te medha i nevoiten disa parakushte: respodentet te kene shkalle te konsideushme te arsimit, qe hartuesei te jete sa me i kjart ne p%tje, nocionet e perdorura mos te kene permbajte d%kuptimeshme por te jene te percaktuara dhe te de inuara mire. -+. 1ksperimenti ne soc juridike# ,e eksperimenti dukuria duhet te krijohet arti icialisht sipas deshires te hulumtuesit. 1ksperimenti nuk eshte treguar aq i sukseshe sepse krijon kushte arti iciale per hulumtimin e qeshtjeve shoqerore me qrast re!ultatet e hulumtimit nuk jane te sakte ngase reagimet nuk jane normale. --. ,e verejturit# ka shtrirje me te gjere dhe aplikim me e ikas ne hulumtimin, anali!en dhe studimin e enomeneve shoqerore. 1dhe me te verjeturit re!ultatet qe arrihen nuk jane te perhershme sepse enomenet nd%shojne. 1k!istojne orma te tjera te eksperimentit si ai laboratorik i cili me teper perdoret ne shkencat nat%rore. -/. Anketa monogra ike ose kualitative Anketa eshte njera nder teknikat ndihmese hulumtuese e cila !e vend me rendesi ne hulumtimin e enomeneve shoqerore. .etoda monogra ike e cila ne nat%re eshte e mbeshtetur ne hulumtimin e nat%res se nje qeshtje te caktuar p.sh ne kuader te problemeve juridike mirret me nje qeshtje te caktuar me te drejten amiljare. Kesaj metode ju kan rritur pikat e veshtrimit dhe hapsiren te cilen e veshtron kjo metode eshte e llojllojshme sepse perkah amiljen, e veren punetore, abrikat, shatra, q%tetet,nje mes i cili eshte me pak homogjen -2. 1mancipimi i emres# Shkalla e emancipimit te nje shoqerie njer!ore matet me shkallen e emancipimit te emres pse thene qarte shoqeria eshte e emancipuar aq sa emna eshte e emancipuar ne shoqeri. &engesat nga nat%ra e emres jane se ajo kr%en unksinin biologjik te lindjes, lind emije ndersa pernga nat%ra kr%en edhe punet e shtepis . Keto jane pengesa te cilat veshtirsojne mundesine e emancipimit te emres edhe ne punet tjera shoqerore. -4.@rupet e kon liktit dhe bashkimit @rupet e perqarjes kane

qellim lu tarak , ndersa grupet e bashkmit kan qellim paqsor. Ne shoqerit arkaike te vjetra sipas gjinise dhe sipas moshes dhe grupet e amiljeve iu kundervihen prinderve. Keto jane grupet e kon liktit. Ndersa are isi, amilja bashkohore qe mendohet neqi tin bashkohor jane grupe te bashkimit, te cilat mund tisherbejne nje intersei te veqant: ?abrikat, shteti etj