TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

KHOA XÂY DỰNG DÂN DỤNG VÀ CÔNG NGHIỆP

BỘ MÔN KIẾN TRÚC

GIÁO TRÌNH MÔN HỌC

THIẾT KẾ NHANH

BIÊN SOẠN : KTS PHAN HỮU BÁCH

9-2007

1
I. C¸c yÕu tè c¬ b¶n
• §iÓm:
chØ ra mét vÞ trÝ trong kh«ng gian

• Mét ®iÓm ph¸t triÓn thµnh TuyÕn

víi c¸c ®Æc tÝnh:
- ChiÒu dµi
- Ph−¬ng h−íng
- VÞ trÝ.

• Mét tuyÕn ph¸t triÓn

thµnh DiÖn víi c¸c ®Æc tÝnh:
- Dµi vµ réng
- H×nh d¸ng
- BÒ mÆt
- ChiÒu h−íng
- VÞ trÝ

• Mét diÖn ph¸t triÓn

thµnh Khèi víi c¸c ®Æc tÝnh:
- Dµi, réng vµ chiÒu s©u.
- H×nh thÓ vµ kh«ng gian
- BÒ mÆt
- ChiÒu h−íng
- VÞ trÝ.

2
 I.1 §iÓm:

Mét ®iÓm kh«ng cã kÝch th−íc. Do

®ã ®Ó ®¸nh dÊu mét vÞ trÝ trong
kh«ng gian, mét ®iÓm ph¶i ®−îc
ph¸t triÓn vÒ chiÒu cao, theo d¹ng
tuyÕn, nh−: cét, ®¸i t−ëng niÖm,
th¸p, BÊt cø mét yÕu tè cét nµo nh−
Piazza del Campidogio, Rome, Michelange
vËy ®Òu cã d¹ng ®iÓm khi quan s¸t
T−îng Marcus Aurelius c−ìi ngùa ®¸nh dÊu
trªn mÆt b»ng nªn còng bao hµm trung t©m cña kh«ng gian quy ho¹ch nµy.
tÝnh chÊt thÞ c¶m cña mét ®iÓm. C¸c
d¹ng ®iÓm th«ng th−êng kh¸c còng
chia sÏ nh÷ng ®Æc tÝnh thÞ c¶m nh−
vËy.

§−êng trßn

Trô trßn

H×nh cÇu

3
 I.1 Tuyến:
Hai ®iÓm sÏ x¸c ®Þnh mét tuyÕn, kÕt nèi
chóng. MÆc dï hai ®iÓm nµy giíi h¹n cho
tuyÕn mét ph¹m vi nhÊt ®Þnh, nã còng cã
thÓ ®−îc xem nh− mét ph©n ®o¹n cña mét
tuyÕn v« tËn.

Ngoµi ra hai ®iÓm còng cã thÓ gîi nªn mét

trôc vu«ng gãc víi tuyÕn kÕt nèi vµ trë thµnh
mét trôc ®èi xøng, thËm chÝ nã cã thÓ v−ît
tréi h¬n nhê chiÒu dµi kh«ng h¹n chÕ cña
m×nh.
Tuy vËy, tuyÕn kÕt nèi vµ trôc vu«ng gãc ®Òu
cã −u thÕ h¬n h¼n c¸c tuÕn qua hai ®iÓm.

4
Hai ®iÓm ®−îc thiÕt lËp trong kh«ng gian bëi c¸c cét ®øng hay h×nh thÓ h−íng t©m, cã thÓ
v¹ch râ mét trôc th¼ng. §ã lµ ph−¬ng c¸ch s¾p xÕp ®Ó sö dông trong suèt c¸c thêi kú lÞch sö
®Ó tæ chøc h×nh thÓ vµ kh«ng gian.

Trªn mÆt b»ng, hai ®iÓm cã thÓ x¸c ®Þnh mét cæng vµo cho phÐp sù l−u th«ng tõ n¬i nµy
sang n¬i kh¸c. Khi ph¸t triÓn theo chiÒu ®øng, hai ®iÓm sÏ x¸c ®Þnh c¶ mÆt ph¼ng cæng vµo
vµ lèi vµo vu«ng gãc víi nã.

Torri, Ise Shrine, Mie Prefecture, Japan, A.D. 690

The Mall, Washington, D.C. lies along the axis established by the Lincoln Memorial, the
Washington Monument and the United States Capitol Building

Mét ®iÓm më réng sÏ t¹o thµnh tuyÕn. Mét tuyÕn cã chiÒu dµi nh−ng kh«ng cã chiÒu réng lÉn
chiÒu s©u. Trong khi mét ®iÓm hoµn toµn æn ®Þnh th× mét tuyÕn ®−îc m« t¶ nh− sù di chuyÓn
cña ®iÓm, cã kh¶ n¨ng biÓu hiÖn chiÒu h−íng, sù l−u th«ng vµ sù ph¸t triÓn.

5
 TuyÕn lµ mét yÕu tè ®ãng vai trß quyÕt
®Þnh trong sù h×nh thµnh c¸c cÊu tróc thÞ
c¶m.

TuyÕn cã thÓ ®−îc sö dông ®Ó:

- Nèi, liªn kÕt, chèng ®ì, bao

che hay xuyªn qua c¸c yÕu
tè.

- M« t¶ c¸c gãc hoÆc t¹o nªn

h×nh d¸ng cho c¸c diÖn.

- Nèi khíp c¸c mÆt ph¼ng.

Mét tuyÕn trong kiÕn tróc cã thÓ

®−îc h×nh dung h¬n lµ ®−îc nh×n
thÊy. Mét vÝ dô lµ trôc, mét tuyÕn
th«ng th−êng ®−îc x¸c lËp bëi hai
®iÓm trong kh«ng gian vµ c¸c yÕu
tè n»m ®èi xøng qua nã.

Villa Aldobrandini, Italy, 1598-1603, Giacomo Della Porta

House 10, 1966, John He Jduk

6
Cho dï vÒ b¼n chÊt, kh«ng gian tån t¹i trong ba chiÒu nh−ng nã cã thÓ cã h×nh th¸i d¹ng
tuyÕn ®Ó t−¬ng thÝch víi sù l−u th«ng trong c«ng tr×nh vµ kÕt nèi c¸c kh«ng gian riªng biÖt
víi nhau.

Conell University Undergradduate Housing, Ithaca, New York, 1974, Richard Meier
C¸c c«ng tr×nh còng cã thÓ cã h×nh th¸i d¹ng tuyÕn, ®Æc biÖt lµ khi chóng bao gåm nhiÒu
kh«ng gian liªn tiÕp, lÆp l¹i däc theo mét trôc l−u th«ng. ë vÝ dô bªn c¹nh, c¸c c«ng tr×nh
d¹ng tuyÕn cã kh¶ n¨ng khÐp kÝn kh«ng gian vµ hoµn toµn thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn hiÖn
tr¹ng.
I.3 Diện:
Mét tuyÕn ph¸t triÓn theo
mét h−íng kh¸c sÏ t¹o
nªn mét diÖn. Mét diÖn
cã chiÒu dµi, chiÒu réng
nh−ng kh«ng cã chiÒu
s©u.

H×nh d¸ng lµ ®Æc ®iÓm c¬

b¶n cña mét diÖn. H×nh
d¸ng cña diÖn ®−îc x¸c
®Þnh bëi ®−êng bao cña
mét diÖn. HÝnh d¸ng lu«n
bÞ biÕn d¹ng d−íi c¸c gãc
nh×n phèi c¶nh nªn chóng

7
 ta chØ cã thÓ quan s¸t
®−îc h×nh d¸ng thùc cña
mét diÖn khi nh×n trùc
diÖn nã.

Ngoµi ra diÖn cßn cã c¸c

®Æc tÝnh kh¸c ®ã lµ mÇu
s¾c vµ c¸c d¹ng kÕt cÊu
bÒ mÆt, ®©y lµ c¸c yÕu tè
t¹o nªn träng l−îng vµ
tÝnh æn ®Þnh vÒ mÆt thÞ
c¶m cña diÖn.

Trong cÊu tróc thÞ gi¸c, diÖn ®−îc sö dông ®Ó thiÕt lËp c¸c giíi h¹n vµ c¸c ®−êng bao cña
khèi. NÕu xem kiÕn tróc nh− mét nghÖ thuËt t¹o h×nh, ®Æc biÖt trong cÊu tróc ba chiÒu th×
diÖn sÏ ®−îc ®¸nh gi¸ nh− mét yÕu tè c¬ b¶n, chñ chèt cña ng«n ng÷ thiÕt kÕ kiÕn tróc.

C¸c diÖn ph¼ng trong kiÕn tróc c¸c ®Þnh khèi ®Æc hau kho¶ng kh«ng gian ba chiÒu. Nh÷ng
®Æc tÝnh cña mçi diÖn - kÝch th−íc, h×nh d¸ng, mÇu s¾c, kÕt cÊu bÒ mÆt còng nh− sù liªn hÖ
vÒ kh«ng gian víi c¸c diÖn kh¸c sÏ quyÕt ®Þnh nh÷ng ®Æc ®iÓm thÞ c¶m cña h×nh thÓ nã cÊu
thµnh còng nh− chÊt l−îng cña kh«ng gian nã bao che.

Trong thiÕt kÕ kiÕn tróc, chóng ta th−êng lµm viÖc víi ba lo¹i yÕu tè diÖn:

8
DiÖn trªn cao: DiÖn trªn cao cã thÓ lµ mét diÖn m¸i bµo vÖ kh«ng gian néi thÊt cña mét
c«ng tr×nh khái t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè khÝ hËu bªn ngoµi, hay cã thÓ lµ diÖn trÇn, lµ yÕu tè
khÐp kÝn phÝa trªn cña kh«ng gian phßng.
DiÖn t−êng: DiÖn t−êng víi chiÒu h−íng th¼ng ®øng cña m×nh trë nªn rÊt n¨ng ®éng trong
tr−êng nh×n vµ cã ¶nh h−ëng lín ®Õn h×nh d¸ng, ®é khÐp kÝn cña kh«ng gian.

DiÖn nÒn: DiÖn nÒn cã thÓ lµ mÆt ®Êt, lµ mÆt ph¼ng c¬ b¶n cho h×nh thÓ c«ng tr×nh, hay cã
thÓ lµ mÆt sµn, lµ yÕu tè bao che phÝa d−íi cña kh«ng gian phßng, n¬i chóng ta b−íc trªn ®ã.

DiÖn t−êng ®−îc sö dông nh− mét yÕu tè chÞu t¶i, cã

thÓ thÊy râ ë c¸c kÕt cÊu t−êng chÞu . Khi s¾p xÕp
thµnh mét lo¹t c¸c yÕu tè song song chÞu t¶i sµn hay
m¸i, t−êng chÞu lùc x¸c ®Þnh nªn c¸c kh«ng gian
d¹ng tuyÕn cã chiÒu h−íng râ rµng. Sù liªn hÖ duy
nhÊt gi÷a c¸c kh«ng gian lµ c¸c t−êng chÞu lùc, t¹o
ra c¸c vïng kh«ng gian vu«ng gãc.
C¨n hé Peryissac, Cherchall, B¾c
Phi, 1942, Le Corbusier.

9
 I.4 Khối:
Mét diÖn ph¸t triÓn theo mét h−íng kh¸c víi c¸c ph−¬ng h−íng vèn cã sÏ t¹o nªn mét khèi.
Mét khèi cã ®Çy ®ñ chiÒu dµi, chiÒu réng, chiÒu s©u.
TÊt c¶ c¸c khèi ®−îc ph©n tÝch ra vµ ®−îc hiÓu lµ bao gåm:

1- C¸c ®iÓm, ®Ønh lµ giao

cña c¸c mÆt.
2- C¸c tuyÕn, c¹nh: lµ giao
cña hai mÆt.
1 3- C¸c diÖn: c¸c diÖn nµy
2
3 c¸c ®Þnh ®−êng bao giíi
h¹ncña khèi.

H×nh thÓ lµ ®Æc ®iÓm c¬

b¶n cña khèi. Nã ®−îc
thiÕt lËp bëi c¸c h×nh
d¹ng vµ nh÷ng mèi quan
hÖ qua l¹i gi÷a c¸c diÖn
bao quanh khèi.

Lµ mét yÕu tè ba chiÒu

trong thiÕt kÕ kiÕn tróc,
mét khèi cã thÓ ®Æc -
kh«ng gian bÞ chiÕm gi÷
bëi h×nh khèi - hay rçng
- kh«ng gian ®−îc bao
bäc bëi c¸c diÖn.

10
 MÆt b»ng: Trong kiÕn tróc, mét khèi cã thÓ ®−îc
Kh«ng gian ®−îc x¸c ®Þnh bëi t−êng,
sµn, trÇn vµ m¸i. xem nh− lµ mét phÇn kh«ng gian ®−îc
ch÷a ®ùng, ®−îc x¸c ®Þnh bëi t−êng, sµn,
trÇn hay cã thÓ lµ mét sè l−îng nh÷ng
kh«ng gian bÞ chiÕm chç bëi khèi c«ng
tr×nh. CÇn ph¶i chó ý tíi tÝnh hai mÆt nµy
cña khèi, ®Æc biÖt khi ®äc c¸c h×nh chiÕu
mÆt b»ng, mÆt ®øng, mÆt c¾t.

MÆt ®øng:
Kh«ng gian
®−îc thay thÕ
bëi h×nh khèi
c«ng tr×nh.

11
II. BỐ CỤC BẢN VẼ

II.1 Bước đầu cho bố cục bản vẽ

Những bố cục bản vẽ phải được phác thảo
trước và như một phối hợp tổng thể của các
thành phần. Sự tiếp cận tổ chức cần thiết
cho sự phối hợp để liên hệ với đồ án đã
định một cách rõ ràng. Có thể phân khu
cho các thành phần của đồ án trên bản vẽ.
Tuy nhiên tuỳ theo mỗi đồ án và tỷ lệ đã
chọn hay nhiều tỷ lệ khác nhau để bố cục
các thành phần .

II.2 Những yếu tố được nhấn mạnh trong bố cục bản vẽ

Mỗi bố cục được áp dụng độc nhất cho mỗi
đồ án thiết kế bao gồm đầy đủ các thành
phần mang đầy đủ thông tin của đồ án.
Cũng trong bố cục bản vẽ một vài thành
phần có thể hiệu chỉnh nhằm gây hiệu quả
đặc biệt, gây sự chú ý. Sự nổi bật của thành
phần chính như một thông tin là tinh thần
cho toàn bộ đồ án. Thành phần chính cần
nhấn mạnh thường được thể hiện với tỷ lệ
lớn hơn các thành phần khác và có tính
động cao.

12
13
14
III.3 Yếu tố dẫn dắt trong bố cục bản vẽ
Một cách tốt nhất để tiếp cận với đồ án là chúng ta phải biết bắt đầu từ đâu? Sau đó dẫn dắt
theo ý đồ thiết kế để đạt được hiệu quả cao nhất. Sự tiếp cận này có thể được sử dụng như
sau: Thứ nhất, có thể dẫn dắt người xem từ phác thảo cho đến giai đoạn hoàn thiện thiết kế.
Thứ hai, bố cục thuyết phục hơn là đi từ ý đồ thiết kế đến thiết kế cuối cùng.

15
III. DIỄN HOẠ:

16
17