SINTAKSIS BAHASA MELAYU

S!N"AKS!S BA#ASA $%LA&'

Semakan ( $ei )* )

Ayat: Ayat ialah unit pengucapan atau tulisan yang tinggi letaknya dalam susunan tatabahasa yang mengandungi makna yang lengkap! Binaan ayat te"di"i da"ipada unsu"# unsu" klausa $"asa dan pe"kataan! Binaan Ayat: Ayat te"bina da"ipada dua bahagian utama iaitu subjek %benda hal atau &udul' dan predikat %ce"ita'! Subjek (! )"! Sheikh Mus*apha" Shuk+" -! .e"tun&ukan Uda"a LIMA /! .ekan Mas&id Tanah Predikat angkasa,an pe"tama nega"a kita! be"langsung di Langka,i! sedang dibangunkan!

Pola Ayat Dasar0 Ayat dasa" ialah ayat yang men&adi sumbe" bagi pembentukan semua ayat lain! Ayat dasa" mengandungi empat p+la $"asa pada bahagian sub&ek dan bahagian p"edikatnya! 1"asa sub&ek bagi setiap p+la ialah frasa nama %1N' manakala $"asa p"edikatnya ialah FN frasa kerja %FK' frasa sendi nama %FS' dan frasa adjektif %FA'! Binaan ayat yang betul mestilah be"dasa"kan gabungan sub&ek %1N' dan p"edikat %1N 1K 1A atau 1S'! Ayat dasa" dapat mene"bitkan ayat#ayat lain yang lebih k+mpleks sama ada ayat tunggal %AT' atau ayat ma&muk %AM' ayat akti$ %AA' atau ayat pasi$ %A.' dan sebagainya ! Bil. (! -! /! 3! Pola 1N 2 1N 1N 2 1K 1N 2 1A 1N 2 1S Subjek Encik Shaa"i )ia Budak itu .e&abat saya Predikat e&en insu"ans! men&e"it kesakitan! sangat nakal! di K+ta Kinabalu!

Latih Amal 0 Bina empat p+la ayat dasa"!

1

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

Sub&ek

."edikat

Pen++olon+an Ayat: Se"ingkas#"ingkas ayat yang kita ucap atau tulis ialah ayat tun++al %AT' atau ayat dasar %ayat inti4ayat mudah'! Apabila kita mengucapkan atau menulis sesuatu yang lebih suka" misalnya membuat lap+"an ka&ian kita seca"a sp+ntan te"d+"+ng untuk membina A$ atau ayat kompleks! Latih Amal )0 Bina empat AT dan empat AM! Ayat "un++al (! Saya pela&a" I.T! Ayat $ajmuk (a! Saya pela&a" I.T tetapi "akan saya &u"uteknik di sebuah sya"ikat! -a! /a!.a"a pela&a" be"cakap ,alaupun .engetua sedang be"ucap! 3a! 5a! Sta$ sek+lah ini "a&in se"ta be"tanggung&a,ab!

-! /! .engetua sedang be"ucap! 3! 5! Sta$ sek+lah ini "a&in!

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

6! 7! Ka&ian ini telah selesai! 8!

6a! 7a! Ka&ian tentang kelemahan membaca dalam kalangan mu"id itu telah selesai dalam masa enam bulan! 8a!

Frasa: 1"asa ialah susunan yang mengandungi seku"ang# ku"angnya dua pe"kataan ataupun satu pe"kataan yang b+leh dipe"luas men&adi dua pe"kataan atau lebih! Binaan $"asa tidak mengandungi sub&ek dan p"edikat! Frasa (! bu"ung -! seek+" bu"ung /! seek+" anak bu"ung 3! seek+" anak bu"ung &antan 5! seek+" anak bu"ung &antan sedang te"bang Latih Amal ,0 Binalah $"asa be"dasa"kan c+nt+h! Frasa (! -! /! 3! 5! Binaan Frasa Nama -FN.: 1N ialah binaan te"di"i da"ipada satu atau bebe"apa pe"kataan yang be"$ungsi sebagai satu
3

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

kesatuan dalam binaan ayat! Binaan ayat dasa" bahasa Melayu te"di"i da"ipada dua k+nstituen utama iaitu sub&ek dan p"edikat0 Subjek FN (!Encik Ningkan -!9ikgu Sa*iman /! Kucing itu 3! Ayah Predikat Berdasarkan Pola: usaha,an tani! 1N 2 1N menga&a" saya! 1N 2 1K sangat man&a! 1N 2 1A ke Labuan! 1N 2 1S

Latih Amal /: Teliti semula ta&uk p+la ayat dasa"! Pembentukan FN: Binaan 1N te"bentuk da"ipada satu atau sede"etan pe"kataan sama ada te"di"i da"ipada %i' satu pe"kataan yang me"upakan inti bagi selu"uh 1N itu dan pe"kataan lain sebagai peneran+: %ii' dua unsu" inti di dalamnya! Inti ialah unsu" utama yang me,akili selu"uh $"asa itu da"ipada segi makna dan pene"ang me"upakan unsu" yang mene"angkan makna dalam inti itu! !nti (! ;u"u -! Kakak Subjek FN Peneran+ Bahasa Melayu itu budak lelaki itu Subjek FN !nti (! Ibu -! Hutan bapa "imba !nti dipe"silakan hadi"! pe"lu di&aga! Predikat sungguh k"eati$! sudah be"punya! Predikat

Latih Amal 00 Seca"a lisan nyatakan dua 1N %Inti 2 .ene"ang' dan dua 1N %Inti 2 Inti'!

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

Binaan Frasa Kerja -FK.: 1K ialah binaan yang te"di"i da"ipada satu pe"kataan atau lebih dan kata intinya kata kerja -KK.! KK te"sebut me"upakan KK Tak T"ansiti$ %KKTT' atau KK T"ansiti$ %KKT'! KKTT hadi" be"sendi"ian atau diikuti +leh satu atau sede"etan pe"kataan manakala KKT mesti diikuti +leh +b&ek atau unsu"#unsu" lain sebagaimana c+nt+h yang be"ikut0 Subjek FN (! Aminah -! 1atimah /! Adik 3! Ayam hutan itu Predikat FK membaca buku! bernasyid di atas pentas! menangis te"sedu#sedu! membuat sa"ang di atas dahan! KK KKT KKTT KKTT KKT

Latih Amal 0: Bina empat ayat dengan KK yang be"lainan! Subjek FN 5! 6! 7! 8! Predikat FK KK KKT KKTT KKTT KKT

Pembentukan FK: 1"asa ke"&a te"bahagi kepada dua &enis iaitu0 %i' 1K yang tidak men+andun+i objek iaitu kata ke"&anya tidak pe"lu disambut +leh sesuatu FN sebagai +b&ek untuk melengkapkannya! FK demikian mengandungi KK"": %ii' 1K yang men+andun+i objek iaitu kata ke"&anya ha"us disambut +leh FN sebagai objek untuk melengkapkannya! <b&ek &uga diikuti +leh bahagian keteran+an!

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

Subjek FN (! Adik -! Hu&an /! Ayah 3! .embu"u 5! Ibu 6! >u"ulatih

KK tidu"! tu"un membaca menembak menghidangkan menyu"uh

Predikat FK 2bjek

Keteran+an

# )en dengan lebatnya! akhba"! "usa! makanan! mu"id be"la"i pantas!

Latih Amal 1: Bina enam ayat be"dasa"kan unsu" yang sama! Subjek Predikat FK FN KK 2bjek Keteran+an (a! -a! /a! 3a! 5a! 6a! Binaan Frasa Adjektif -FA.: 1A ialah susunan pe"kataan yang te"di"i da"ipada satu atau bebe"apa pe"kataan yang mengandungi kata sifat atau adjektif sebagai kata intinya! 1A be"$ungsi sebagai predikat sebagai unsu" keteran+an dan unsur peneran+ dalam p"edikat! Sebagai unsu" kete"angan, kata ad&ekti$ %KA' hadi" sesudah KK dan sebagai unsu" pene"ang KA hadi" sesudah KN sepe"ti c+nt+h0 Predikat FA den+an Fun+si Berbe3a rajin. 1A %p"edikat' be"la"i sangat 1A %unsu" kete"angan' pantas. /! Kucing binatang 1A %unsu" pene"ang' jinak. Latih Amal 4: Bina tiga ayat dengan be"p"edikatkan 1A!
6

Subjek -FN. (! )ia -! =+sli

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

Subjek FN (a! -a! /a!

Predikat den+an Fun+si FA

Pembentukan FA: 1A te"di"i da"ipada satu KA saha&a atau de"etan pe"kataan yang mengandungi KA dengan kata bantu dan pen+uat sama ada di hadapan atau di belakangnya! Subjek FN (! Adik -! Hu&an /! Ayah 3! .embu"u 5! Nenek 6! Ha"i Kata Bantu sudah masih # # masih masih Predikat FA Pen+uat Kata Adjektif # pandai! # lebat! amat gembi"a! sangat cekap! # cantik # gelap Pen+uat # # # # amat! bena"!

Latih Amal 5: Bina enam ayat sepe"ti ayat ( hingga ayat 6! Binaan Frasa Sendi Nama -FS.: 1S ialah satu binaan dalam ayat yang te"di"i da"ipada satu kata sendi nama %KSN' dan satu 1N yang men&adi pelengkap kepada KSN itu! KSN ialah bentuk m+"$em atau kata yang diletakkan di hadapan 1N! Anta"a KSN yang se"ing digunakan ialah di6 ke6 dari6 daripada6 pada6 kepada6 untuk6 akan6 ba+i6 hin++a6 oleh6 den+an6 tentan+6 sampai dan sebagainya! Subjek FN (! Kanang -! Su"at itu /! Hadiah ini Predikat FS ke banda"! daripada ibu! untuk ayah!

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

Latih Amal (: Nyatakan 1S yang lain! Pembentukan FS: 1S te"bentuk da"ipada salah satu binaan yang be"ikut0 i! KSN 2 1N ii! KSN 2 KN A"ah 2 1N iii! KSN 2 %KN A"ah' 2 1N 2 %$"asa kete"angan' Predikat FS KNA FN # # belakan g dalam dalam belakan g Simanggan g sek+lah "umah hutan beluka" ke"etanya

(! -! /! 3! 5!

Subjek FN Saya Adik Ayah .embu"u Nenek

KSN da"i ke di da"i ke

Keteran+an # # # # menca"i he"ba! mengambil sesuatu!

6!.emandu itu ke

Latih Amal *: Seca"a be"pasangan bina dua ayat yang menggunakan dua unsu" binaan yang be"lainan. Subjek FN KSN (! -! Klausa: Klausa ialah satu unit "angkaian pe"kataan yang mengandungi sub&ek dan p"edikat yang men&adi pelengkap kepada ayat! Klausa te"bahagi kepada dua &enis iaitu klausa bebas dan klausa tak bebas! Predikat FS KNA FN Keteran+an

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

Klausa bebas atau klausa utama ialah klausa yang b+leh be"di"i sendi"i dan dapat men&adi ayat lengkap apabila diucapkan dengan int+nasi yang sempu"na! Klausa yang tidak dapat be"di"i sendi"i disebut sebagai klausa tak bebas! (! A,ak pandai kerana awak rajin belajar. klausa bebas4utama %KB'0 A,ak pandai klausa tak bebas %KTB'0 kerana awak rajin belajar -! Kami akan hadi" seki"anya ha"i tidak hu&an! /! Me"eka akan datang ,alaupun tanpa diundang! 3! Kami membe"itahu cikgu baha,a kami akan menghanta" tugasan es+k! 5! Ku"sus ini penting untuk meningkatkan k+mpetensi kami ,alaupun pelbagai caba"an mesti kami tempuhi! Latih Amal 0 9e"akinkan ayat#ayat - ? 5 kepada klausa bebas %KB' dan klausa tak bebas %KTB'! Bil!
-! /! 3! 5! KB0 KTB0 KB0 KTB0 KB0 KTB0 KB0 KTB0

.engel+mp+kan Klausa

7enis Ayat0 .en&enisan ayat adalah be"dasa"kan lagu bahasa dan tu&uan pengucapan4penulisan ayat be"kenaan dalam pelbagai situasi be"bahasa! )alam kehidupan ha"ian kita mengalami pelbagai situasi! Kita &uga mempunyai pelbagai kemahuan! >uste"u timbullah kepelbagaian &enis ayat untuk
9

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

me"akamkan situasi atau menyatakan kemahuan te"sebut! >ika kita sekada" mahu menyatakan sesuatu ucapkanlah ayat penyata! >ika kita be"has"at meminta atau mela"ang sesuatu u&a"kan ayat perintah! >ika kita ingin be"tanya ayat yang kita kemukakan ialah ayat tanya! Ayat yang mempe"lihatkan unsu" pe"asaan ialah ayat seruan! 9ampu"an kesemua "agam ayat ini dikenali sebagai ayat 8ampuran! (! 9ikgu Ahmad penghulu kumpulan kami! Ayat -! Ha"ga susu itu mahal! .enyata /! Adik saya pega,ai di K+" =isik Tente"a )a"at Malaysia! Ayat Tanya 3! Encik N+"man pengu"us di sini@ 5! )ia penyelengga"a st+"@ 6! Ke sek+lahkah anak a,ak@

7! Kelua" da"i bilik sayaA Ayat 8! Kutip sampah ituA .e"intah B! >emput masuk! (C! Sila lengkapkan b+"ang penda$ta"an ini! Ayat Se"uan ((! Amb+i ga"angnyaA (-! Nah ambillah ,ang iniA (/! Syabas sauda"alah &ua"a sebena"A

Latih Amal ): Bina dua ayat yang me,akili setiap &enis! Ayat mempunyai nilai k+munikati$ atau nilai makna dalam sesuatu k+munikasi misalnya0 $akna9Nilai (!penyataan biasa -!pentak"i$an /!ama"an Ayat (! )atuk kami pandai be"ce"ita! -! ASEAN ialah *+n aman bebas dan be"kecuali!
10

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

/! A,as &angan meni"u! 3!te"tutup 5!te"buka 6!p+siti$ %su"uhan' 7!pe"mintaan 8!silaan B!la"angan (C!ha"apan ((!a&akan (-!penye"ahan (/!D+kati$ %biasa' (3!d+a (5!bukan D+kati$ (6!penegasan %lah' (7!penegasan %yang' 3! Usta* itu suaminya@ 5! Suaminya siapa@ 6! .e"gi da"i siniA 7! T+l+ng senyap sedikitA 8! Silalah be"isti"ahatA B! Usahlah me"a&ukA (C! Sem+ga kita bahagiaA ((! >+m kita pe"giA (-! Bia"kan dia sendi"ianA (/! .ak LebaiA (3! TuhankuA (5! 9antiknyaA (6! )ialah yang memulainya! (7! Kamilah yang memulainya!

Latih Amal ,0 Bincangkan maksud nilai dalam ayat! :a+am Ayat: =agam ayat tunggal te"di"i da"ipada ayat aktif -AA. dan ayat pasif -AP.. Ayat Aktif -AA. ialah ayat yang mengandungi KK yang mengutamakan sub&ek asal sebagai &udul atau unsu" yang dite"angkan! Te"dapat dua bentuk AA0 Ayat aktif transitif -AA".6 iaitu ayat yang mengandungi KKT yang diikuti +leh 1N atau klausa k+mplemen sebagai +b&ek atau unsu" penyambutnya! Ayat aktif tak transitif -AA"". iaitu ayat yang mengandungi KKTT yang tidak diikuti +leh +b&ek sebagai penyambut! AATT dibahagikan kepada dua &enis iaitu AATT dengan kete"angan
11

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

yang b+leh digugu"kan dan AATT dengan kete"angan yang tidak b+leh digugu"kan! AA" Subjek (! =ibut -! Ahmad /! .enga"ah KK" melanda menga"ang me"asmikan Predikat 2bjek kampung kami! buku ce"ita! semina" itu!

AA"" den+an Keteran+an yan+ Boleh Di+u+urkan Subjek Predikat KK"" Keteran+an yan+ Boleh Di+u+urkan (! Budak itu sedang mandi di sungai itu! -! Aminah menangis sepan&ang ha"i! /! Nenek tidu" di bilik adik! AA"" den+an Keteran+an yan+ "idak Boleh Di+u+urkan Subjek Predikat KK"" Keteran+an yan+ "idak Boleh Di+u+urkan (! )ia be"ada di K+ta Tinggi! -! Bas itu menu&u ke Kuala Kela,ang! /! .enyakitnya be"ansu" sembuh! Latih Amal /: =umuskan k+nsep ET"ansiti$F dan ETak T"ansiti$F dalam "agam Ayat Akti$! Ayat Pasif -AP.: A. ialah ayat yang asalnya da"ipada AAT iaitu yang mengandungi KK tetapi mengutamakan +b&ek asal sebagai &udul atau unsu" yang dite"angkan! A. dig+l+ngkan kepada tiga iaitu A. dengan0 i! imbuhan kata ke"&a pasi$ %KK.': ii! kata ganti nama di"i pe"tama dan kedua: dan iii! pe"kataan kena yang hadi" sebelum KK!
12

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

AP den+an !mbuhan KKP Subjek KKP 2leh ; FN (!Buku itu sudah diambil +leh Abu -!Kucing te"langga" +leh basikal /!Sampah dipungut +leh peke"&a sa"ap <AP den+an K=ND ! dan K=ND !! Subjek FKP den+an K=ND ! atau !! (! Tugasan itu sudah aku siapkan -! Hutang itu akan kami &elaskan /!Masakan itu belum engkau makan 3!.e"ka"a itu ha"us a,ak putuskan
*AP sedemikian disebut juga AP Semu.

Keteran+an pagi tadi! di kakinya! setiap ha"i!

Keteran+an a,al#a,al lagi! sege"a! lagi! sege"a!

Latih Amal 00 Bina (C A. yang menggunakan K;N) I dan K;N) II! AP den+an >Kena? yan+ #adir Sebelum KK Subjek Kena KK Dasar 2leh ; FN (!.enagih itu kena tangkap +leh p+lis! -!.enyeludup itu kena tahan +leh pihak kastam! /!Budak itu kena ke&a" +leh +"ang &ahat! 3!Ha"imau itu kena tembak +leh pembu"u! Bentuk Ayat: K+nsep bentuk ayat be"maksud hasil da"ipada p"+ses pembentukan ayat sama ada ayat tunggal %AT' atau ayat ma&muk %AM'! A$: A$ ialah ayat terbitan yang mengandungi dua ayat tunggal %AT' atau lebih! Pemajmukan AT te"&adi mene"usi penggunaan kata hubun+ %KH' sepe"ti dan kata $akta @bahaAa@ kata "elati$ @yan+@ selain penggunaan tanda koma dan tambahan keteran+an! AM dapat dibahagikan kepada tiga &enis iaitu0

13

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

A$ =abun+an0 Ayat yang te"di"i da"ipada dua AT atau lebih yang di&adikan satu dengan ca"a menggabungkan atau mencantumkan ayat#ayat te"sebut dengan menggunakan KH! a! 1aktanya se"agam %KH0 dan, lalu, serta dan sambil' (! )ia duduk lalu menaip! 2. Be"enang dan menyelam men&adi kegema"annya! b! 1aktanya be"tentangan (KH0 tetapi, sebaliknya, dan padahal /! Me"eka be"cuti tetapi masih datang ke pe&abat! 3! Mu"id#mu"id masih be"ada di kantin padahal l+ceng sudah be"bunyi! c! ;abungan ayat yang sama misalnya ayat penyata dengan ayat penyata! 5! Adik sudah mandi dan be"pakaian! 6! U"us setia masih menyemak dan membetulkan d"a$ minit mesyua"at itu! d! .enggugu"an KH kecuali yang te"akhi"! 7! Linda Mas Ayu dan Su"ia minum di ka$eta"ia setiap ha"i! 8! An&ung Ilmu An&ung Ehsan )e,an Tun 1atimah dan )e,an S"ikandi sedang dibaik pulih! e! .enggunaan tanda k+ma bagi menggantikan KH! %)alam bahasa lisan ayat ma&muk ditandai +leh hentian sua"a yang se&enak!' B! .ak Kasa te"cegat di hu&ung bendang be"cekak pinggang me"enung ke suatu a"ah!
14

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

(C! .engetua te"diam memandang penge"usi be"$iki" men&a,ab pe"tanyaan pela&a" baha"u itu! Latih Amal 10 Bina lima AM yang be"be*a maksudnya! A$ Pan8an+an0 Ayat yang te"di"i da"ipada satu ayat induk 4 utama dan satu atau bebe"apa ayat kecil yang lain yang dipancangkan di dalam ayat induk dan di&adikan sebahagian da"ipada ayat induk itu! AM .ancangan ini dapat dibahagikan kepada tiga jenis iaitu Ayat :elatif %kata "elati$0 yang' (! 9al+n gu"u yang hadi" pada sesi pe"tama itu sudah ditemu duga! %Ayat induk0 9al+n gu"u itu sudah ditemu duga!' %Ayat kecil0 9al+n itu hadi" pada sesi pe"tama!' Ayat Komplemen %kata k+mplemen0 bahawa , supaya dan untuk atau demi' -! !ahawa saya benar memanglah pe"lu saya pe"tahankan! /! Kita dituntut supaya beke"&a be"sungguh#sungguh demi kema&uan di"i kelua"ga agama bangsa dan nega"a! Latih Amal 40 Seca"a be"kumpulan bina dua AM .ancangan yang be"lainan &enis! Ayat Keteran+an (kata kete"angan0 ketika, kerana, semasa, sewaktu, dengan, sungguhpun, walaupun, , sem"ga, dan sekiranya 3! .e"himpunan lambat be"akhi" kerana banyak pe"ka"a yang disampaikan! %kete"angan sebab' 5! #ika dia mene"ima saya akan te"us be"bincang dengan kedua#dua ibu bapa saya! %kete"angan sya"at'
15

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

6! $alaupun ka,asan institut sedang dinaik ta"a$ pela,at tetap datang be"kun&ung ke sini! %kete"angan pe"tentangan' 7! Ga"ga sek+lah be"d+a sem"ga sek+lah mencapai keputusan yang lebih baik pada tahun depan! %kete"angan ha"apan' Latih Amal 50 Be"dasa"kan mana#mana bahan bacaan petik dua AM Kete"angan! A$ Bampuran0 Ayat yang mengandungi lebih da"ipada satu &enis ayat iaitu ayat yang te"di"i da"ipada campu"an AT dengan AM atau de"etan pelbagai &enis AM! <leh hal yang demikian penggunaan KH kata "elati$ dan kata k+mplemen adalah bentuk yang biasa ditemukan dalam AM 9ampu"an! 8! Apabila kita be"usaha untuk mendapat kepuasan yang tinggi dalam peke"&aan kita hendaklah selalu menilai kekuatan dan kelemahan di"i kita! B! >ika pe"la,anan b+la sepak yang akan menemukan dua pasukan ge"gasi dunia itu dapat diadakan di nega"a ini kami yakin bahawa peminat $anatik kedua#dua pasukan itu akan te"hibu" sementara pihak pengan&u" akan mempe"+leh keuntungan yang besa"! Latih Amal (0 Tulis satu ayat ma&muk campu"an di "uangan yang disaediakan!

Ayat $ajmuk Pasif dapat dibina &ika ,u&ud bentuk akti$nya yang mengandungi KKT!
16

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

(! Kami dinasihati +leh pega,ai atasan itu ke"ana lambat menyempu"nakan ke"&a yang dise"ahkan kepada kami! -! Ka&ian tindakan itu dijalankan di sebuah sek+lah ku"ang mu"id di ka,asan pedalaman Nege"i di Ba,ah Bayu! /! .embekal yang dikenal pasti akan membekalkan ba"ang# ba"ang yang dipesan setelah pesanan diperakukan +leh ketua &abatan! 3! Ga"ga institut akan dibena"kan be"cuti mulai ha"i >umaat yang akan datang! 5! Selu"uh sta$ sekt+" a,am digalakkan supaya menghadi"i ku"sus peningkatan ilmu seumpama ini! Latih Amal )*0 Bandingkan AM Akti$ dengan AM .asi$! Proses Penerbitan Ayat: .ene"bitan ayat ialah suatu p"+ses te"bina atau te"bentuknya ayat melalui p"+ses pe"tuka"an bentuk ayat %t"ans$+"masi' yang mengakibatkan pen++u+uran6 penyusunan semula atau peluasan kepada unsu"#unsu" st"uktu" dalaman ayat! Konsep Pen++u+uran: ."+ses t"ans$+"masi yang be"laku ke atas st"uktu" ayat yang mengakibatkan penggugu"an unsu"# unsu" te"tentu da"ipada binaan ayat itu dan dengan demikian pada pe"ingkat st"uktu" pe"mukaan unsu" yang digugu"kan itu tidak lagi ,u&ud! Te"dapat empat &enis penggugu"an iaitu penggugu"an0 a' b' c' d' 1N sebagai sub&ek 1"asa p"edikat 1N yang mendahului 1"asa =elati$ KN yang be"$ungsi sebagai inti dalam 1N

Pen++u+uran FN Seba+ai Subjek:

17

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

.enggugu"an sub&ek K;N) II dalam ayat pe"intah misalnya0 i! Kamu kelua"A %Kelua"A' ii! Awak semua pe"gi da"i siniA %.e"gi da"i siniA' .enggugu"an sub&ek yang se"upa dalam AM misalnya0 i. %ia sangat pandai! 2 %ia "a&in bela&a"! %ia sangat pandai ke"ana dia "a&in bela&a"! )ia sangat pandai ke"ana "a&in bela&a"! ii! Adik saya ce"dik! 2 Adik saya pemalu! Adik saya ce"dik tetapi adik saya pemalu! Adik saya ce"dik tetapi pemalu! Pen++u+uran Frasa Predikat: Selu"uh $"asa p"edikat atau bahagian#bahagian da"ipadanya b+leh digugu"kan! >ikalau te"dapat penggunaan $"asa p"edikat yang se"upa dalam AM ;abungan maka semua $"asa p"edikat yang se"upa kecuali yang te"akhi" b+leh digugu"kan! Misalnya0 Frasa Predikat a! 1"asa ke"&a yang se"upa b!1"asa nama yang se"upa Bontoh Ayat Adik Ali belajar di Pahang! Sepupunya belajar di Pahang. i! Adik Ali belajar di Pahang dan sepupunya belajar di Pahang ii! Adik Ali dan sepupunya belajar di Pahang. Encik Abu guru sek"lah! .uan Ma"iah guru sek"lah. i! Encik Abu guru sek"lah dan .uan Ma"iah guru sek"lah ii. Encik Abu dan .uan Ma"iah guru sek"lah! Abang saya sangat rajin! Abang Ali sangat
18

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

c! 1"asa ad&ekti$ yang se"upa d! 1"asa sendi nama yang se"upa

rajin! i! Abang saya sangat rajin dan abang Ali sangat rajin. ii! Abang saya dan abang Ali sangat rajin! )ia masih di kampung! Iste"inya masih di kampung. i. )ia masih di kampung dan iste"inya masih di kampung. ii! )ia dan iste"inya masih di kampung.

Pen++u+uran FN yan+ $endahului Frasa :elatif: Apabila dua ayat digabungkan dengan satu ayat yang dipancangkan ke dalam ayat yang satu lagi sebagai $"asa "elati$ 1N yang se"upa yang mendahului $"asa "elati$ itu b+leh digugu"kan misalnya0 i! Ke"eta itu kuning! Ke"eta itu pilihan saya! Ke"eta yang kuning itu pilihan saya! Yang kuning itu pilihan saya! )ia membeli ba&u itu! Ba&u itu cantik! )ia membeli ba&u yang cantik itu! )ia membeli yang cantik itu!

ii!

Pen++u+uran KN yan+ Berfun+si Seba+ai !nti dalam FN: KN yang te"kandung dalam binaan 1N dengan KN %inti' 2 pene"ang b+leh digugu"kan sehingga yang te"tinggal dalam 1N itu hanya bahagian pene"angnya yang mungkin bukan da"ipada kelas KN! 9+nt+hnya0 i! Kegiatan be"senam b+leh menyihatkan badan! Be"senam b+leh menyihatkan badan! ii!Tabiat me"+k+k membahayakan kesihatan!
19

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

Me"+k+k membahayakan kesihatan! Proses Penyusunan Semula: Bentuk pe"kataan dalam ayat asal diubah susunannya dan dite"bitkan semula dalam satu st"uktu" ayat g"amatis yang baha"u! ."+ses penyusunan semula ini akan mengakibatkan be"lakunya pe"ubahan ataupun penggugu"an pada kata#kata te"tentu penggantian atau penambahan kata#kata lain pada ayat yang dite"bitkan! Namun demikian p"+ses penyusunan semula ini tidak memba,a pe"ubahan pada makna ayat! Te"dapat tiga &enis p"+ses penyusunan semula iaitu0 a' .enyusunan semula 1N sebagai sub&ek! b' .enyusunan semula 1N sebagai +b&ek! c' .enyusunan semula melalui ayat s+ngsang! Ayat Asal Adik menendang b+la itu! Allah mengu"niai kita "ahmat! <"ang itu pe"gi ke kedai! Penyusunan Semula B+la itu ditendang +leh adik! %&' sebagai subjek' Allah mengu"niakan "ahmat kepada kita! %&' sebagai "bjek' Ke kedai +"ang itu pe"gi!%Ayat s"ngsang '

Proses Peluasan: ."+ses peluasan ayat b+leh be"laku apabila te"dapat penambahan unsu"#unsu" dalam ayat yang baha"u iaitu peluasan 1N sebagai sub&ek peluasan $"asa p"edikat peluasan dengan KH dan peluasan melalui p"+ses k+mplementasi! Ayat Asal Peluasan !udak itu adik saya! !udak yang membaca buku itu !udak itu membaca buku adik saya! (&' sebagai subjek' <sman mengusik budak <sman mengusik budak yang
20

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

itu! Budak itu menangis! Ayah tidak beke"&a! Ayah sakit pe"ut! Me"eka melap+"kan ! ;u"u kelas tidak hadi"!

menangis itu! %1"asa p"edikat' Ayah tidak beke"&a kerana sakit pe"ut! %KH' Me"eka melap+"kan baha,a gu"u kelas tidak hadi"! %pr"ses k"mplementasi'

Latih Amal ) : (! Seca"a be"pasangan sila be"bincang sete"usnya kemukakan satu AM da"ipada salah satu ,acana yang be"ikut0 a' Su"at "asmi mengundang pence"amah ke sek+lah atau ke &abatan! b' Abst"ak suatu ka&ian yang dilakukan di sebuah sek+lah pedalaman! c' Keputusan mesyua"at &abatan4kelab pada akhi" tahun! d' Item +b&ekti$ bagi mana#mana m+d ku"sus kegu"uan! e' Ucapan pengha"gaan pada ha"i istime,a %Ha"i ;u"u Ha"i Kebangsaan ha"i ulang tahun kelahi"an dll!' -! Be"ikan pandangan tentang ca"a untuk meningkatkan pengetahuan be"bahasa dalam kalangan pela&a"!

21

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

K%SALA#AN '$'$ DALA$ S":'K"': A&A" Ayat =abun+an Ayat gabungan te"bentuk da"ipada dua atau beberapa ayat tun++al yang dihubungkan dengan kata hubun+! ("nt"h) 'ani dan '"ra ke perpustakaan! 'urul bukan saja pandai tetapi juga pemurah! Kesalahan dalam pembentukan ayat gabungan be"laku apabila ayat#ayat tunggal yang membentuk ayat gabungan tidak digabungkan dengan betul! ("nt"h) SALAH BETUL Me"eka akan melanc+ng ke Pulau Me"eka akan melanc+ng ke Pulau *i"man atau Pulau +angkawi, Saya tidak pasti sama ada Nani tinggal di -elang atau #elai! !aik yang kaya atau miskin datang ke "umahnya! Hadiah ini untuk .//at bukan Ha/wan. >angankan membeli kereta, m"t"sikal pun saya tak mampu! *i"man atau ke Pulau +angkawi, Saya tidak pasti sama ada Nani tinggal di -elang atau di #elai. !aik yang kaya atau yang miskin datang ke "umahnya! Hadiah ini untuk .//at bukan untuk Ha/wan. >angankan membeli kereta, membeli m"t"sikal pun saya tak mampu!

Ayat Pan8an+an: Ayat pancangan ialah ayat yang be"asal da"ipada dua A" yang salah satunya dipan8an+kan pada ayat yang satu lagi!("nt"h)

22

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

a' Kereta Pak +eh itu terbabas. b' $alaupun miskin keluarga 0ak Piah bahagia. Ayat %a' te"bit da"ipada dua ayat iaitu0 i. Kereta itu terbabas. ii! Kereta itu kereta Pak +eh. Ayat %b' te"bit da"ipada dua ayat yang be"ikut0 i! Keluarga 0ak Piah miskin ii! Keluarga 0ak Piah bahagia! Kesalahan dalam pembentukan ayat pancangan be"laku &uga apabila unsu" peneran+ dalam ayat te"sebut salah st"uktu"nya! ("nt"h) SALAH =umah itu di atas bukit tidak ada penghuninya! Bangunan itu yang tinggi Mena"a Maybank! BETUL =umah di atas bukit itu tidak ada penghuninya! Bangunan yang tinggi itu Mena"a Maybank!

Kesalahan dalam pembentukan ayat pancangan be"laku &uga ke"ana tidak ada KH pan8an+an yang menghubungkan klausa ba,ahan dengan klausa utama! ("nt"h) SALAH Kami be"d+a kamu be"&aya! Semua +"ang tahu dia anak .ak Hamid! BETUL Kami be"d+a agar kamu be"&aya! Semua +"ang tahu bahawa dia anak .ak Hamid!

Ayat yan+ "er+antun+: Ayat mesti te"di"i da"ipada subjek dan predikat. )alam susunan ayat biasa6 kedudukan subjek
23

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

di hadapan dan kedudukan predikat di belakan+. ("nt"h) Budak itu 4 menangis! 1a"hana 4 &atuh ke dalam l+ngkang! )alam susunan ayat son+san+ kedudukan subjek di belakan+ dan kedudukan predikat di hadapan. ("nt"h) Siapakah 4 gadis itu! Itulah 4 teman saya! Bentuk u&a"an yang tidak mempunyai sub&ek atau p"edikat disebut sebagai Eayat yan+ ter+antun+E iaitu yang te"&adi apabila u&a"an itu be"mula dengan KS6 K#6 KK dan ke"ana pen++unaan kata yan+ salah dan sebagainya! (! )i selu"uh nega"a mengalami ban&i"! %S' (a! Selu"uh nega"a mengalami ban&i"! %B' -! Ke"ana hal itu akan dibincangkan! %S' -a! Hal itu akan dibincangkan! %B' /! )engan kehadi"an tuan akan menye"ikan ma&lis ini! %S' /a! Kehadi"an tuan akan menye"ikan ma&lis ini! %B' 3! Banyak pela&a" lulus dengan baik! %S' 3a! Banyak pela&a" yang lulus dengan baik! %B' 5! Ada pihak membangkang cadangan itu! %S' 5a! Ada pihak yang membangkang cadangan itu! %B' 6! )ia yang datang kelma"in! %S' 6a! )ia datang kelma"in! %B' 7! Mengetahui hal itu saya membatalkan "ancangan! %S'
24

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

7a! Setelah mengetahui hal itu saya membatalkan "ancangan! %B' 8! Kesan kemelesetan ek+n+mi penganggu"an meningkat! %S' 8a! Sebagai kesan kemelesetan ek+n+mi penganggu"an meningkat! %B' B! Tu"ut menghadi"i ma&lis itu ialah Mente"i Besa"! %S' Ba! Yang tu"ut menghadi"i ma&lis itu ialah Mente"i Besa"! %B' (C! Apakah pe"lu kita lakukan seka"ang@ %S' (Ca! Apakah yang pe"lu kita lakukan seka"ang@ %B' ((! Siapa kata saya be"b+h+ng@ %S' ((a! Siapakah yang mengatakan baha,a saya be"b+h+ng@ %B' (-! .ese"ta#pese"ta yang lulus sa&a akan dipilih! %S' (-a! .ese"ta#pese"ta yang lulus sa&a yang akan dipilih! %B' (/! Bukti#bukti ini &elas menun&ukkan baha,a dia be"salah! %S' (/a! )a"ipada bukti#bukti ini &elas menun&ukkan baha,a dia be"salah! %B' (3! Mengikut beliau menyatakan baha,a pe"+mpak sen&ata api sudah itu tumpas! %S' (3a! Beliau mengatakan baha,a pe"+mpak sen&ata api itu sudah tumpas! %B' (5! Yang manakah betul@ %S' (5a! Yang manakah yang betul@ %B' Ayat yan+ "idak Betul Susunannya: Kata#kata saha&a belum lengkap untuk be"$ungsi sebagai bahasa yang be"makna &ika kata#kata itu tidak te"susun dalam bentuk ayat! Apabila kata#kata tidak betul susunannya maka bentuk bahasa men&adi salah atau tidak baku!

25

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

("nt"h) %a' Ini ha"i A*i*ah tidak datang! %b' Buku ini saya tidak mahu membaca! %c' Yang melukis gamba" ini Hainallah! %d' Yang memukul a,ak siapakah@ %e' Itu pen dak,at sudah habis! %$' N+"a dan Nani baik be"ka,an! %g' Ma&alah itu saya tidak menyimpannya! $allahualam...
*Pengguna m"dul ini digalakkan membina kemahiran untuk menggunakan singkatan bagi istilah tatabahasa yang la/im digunakan dalam perbincangan tentang tatababahasa, khususnya dalam aspek sintaksis. ** 0"dul latih amal ini disemak dan dimurnikan pada 12 April 2312.

26

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

S'$B%: !L$' DA:!PADA LA$AN S2S!AL FAB%B22K

!khtisar Sintaksis +leh 9ikgu M+hamad Musip pada 6 )isembe" -C(( pukul C035 I Pendahuluan )alam sukatan pela&a"an BM aspek tatabahasa ialah aspek utama dalam k+mp+nen sistem bahasa! Aspek#aspek lain ialah sistem e&aan k+sa kata sebutan dan int+nasi dan pe"ibahasa! )engan mendalami k+mp+nen sistem bahasa pengguna bahasa lebih mudah mengetahui dan mengamalkan atu"an be"bahasa untuk menguasai ,acana bahasa Melayu! Aspek tatabahasa sendi"i me"angkumi dua bidang utama iaitu bidang m+"$+l+gi %pembinaan dan pengg+l+ngan kata' dan bidang sintaksis %"agam bentuk p+la &enis dan st"uktu" binaan ayat'! Sintaksis Bidang sintaksis dipe"incikan dalam p"+ $+"ma BMM/C(( %Sintaksis' bagi memb+lehkan gu"u#gu"u pelatih ma&+" Bahasa Melayu menguasai kandungan bidang ilmu bahasa yang mengka&i bentuk st"uktu" dan binaan ayat bahasa Melayu! Buku "u&ukan utama yang digunakan sebagai teks pegangan tatabahasa ialah buku Tatabahasa )e,an Edisi Ketiga +leh ."+$! Nik Sa$iah Ka"im et al! %-CC8'! Kandungan p"+ $+"ma sintaksis disusun se&a&a" dengan u"utan ta&uk dalam buku teks pegangan tatabahasa ini! J%alam k"nteks Kursus %alam Perkhidmatan 2 0inggu bagi tajuk 4Pemantapan *atabahasa dan Strategi Pengajaran dan Pembelajaran !ahasa 0elayu5, ketentuan kandungannya dinyatakan dalam 4Kurikulum Kursus K%P 20 Pemantapan *atabahasa dan Strategi P6P !ahasa 0elayu5 (2313 . Kurikulum ini menentukan tajuk7tajuk yang dikursuskan, jumlah jam interaksi, struktur kursus, penilaian, dan senarai rujukan. Ta&uk#ta&uk utama be"kaitan sintaksis ialah0 (! Struktur Binaan Ayat # Ka&ian tentang susunan unsu" atau k+nstituen dalam sesuatu binaan ayat: # Unsu"#unsu" yang membina ayat ialah klausa $"asa dan pe"kataan! -! .embahagian Sub&ek dan ."edikat # Ka&ian tentang pemenggalan $"asa sub&ek dan $"asa p"edikat dalam binaan ayat: # 1"asa sub&ek te"di"i da"ipada satu atau bebe"apa pe"kataan yang membentuk $"asa nama iaitu me"upakan &udul atau unsu" yang dite"angkan dalam ayat:

27

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

# 1"asa p"edikat ialah kumpulan pe"kataan yang membentuk $"asa yang be"$ungsi untuk mene"angkan sub&ek: # 9+nt+h hu"aiannya0 Ayat0 Mu"id#mu"id Tahun Enam A"i$ "a&in membaca buku! 1"asa sub&ek0 Mu"id#mu"id Tahun Enam A"i$ 1"asa p"edikat0 "a&in membaca buku! 1"asa sub&ek te"di"i da"ipada $"asa nama yang mengandungi unsu" kata nama! 1"asa p"edikat te"di"i da"ipada $"asa ad&ekti$ yang mengandungi unsu" kata ad&ekti$ K"a&inK dan unsu" kete"angan Kmembaca bukuK! # Ayat tanpa sub&ek dan p"edikat dikatakan ayat yang tidak g"amatis bahkan unsu"#unsu" yang membina $"asa sub&ek dan $"asa p"edikat pun mesti disusun seca"a te"tib untuk membe"ikan makna yang &elas! /! Ayat Dasar dan Ayat "erbitan # Ayat tidak te"batas da"ipada segi kepan&angan dan ke"encamannya be"gantung pada tu&uan +"ang yang membina ayat: # Sepan&ang dan se"encam mana pun sesuatu ayat pembahagiannya te"takluk kepada dua bentuk iaitu bentuk ayat dasa" dan bentuk ayat te"bitan: # Ayat dasa" iaitu bentuk ayat yang asas dalam bahasa Melayu mengandungi empat p+la iaitu .+la (0 1"asa Nama %S' 2 1"asa Nama %.': .+la -0 1"asa Nama %S' 2 1"asa Ke"&a %.': .+la /0 1"asa Nama %S' 2 1"asa Ad&ekti$ %.': .+la 30 1"asa Nama %S' 2 1"asa Sendi Nama %.': # 9+nt+h hu"aiannya0 .+la (0 .uan <ng %1N' 2 gu"u Bahasa Melayu! %1N' .+la -0 Encik Khaida" %1N' 2 membaca akhba"! %1K' .+la /0 9ikgu Mega,ati %1N' 2 sangat "a&in! %1A' .+la 30 Bilik da"&ah me"eka %1N' 2 di a"as empat! %1S' # Ayat dasa" b+leh dipe"luas men&adi ayat te"bitan mene"usi penambahan unsu" pada $"asa sub&ek atau $"asa p"edikat sepe"ti c+nt+h0 (a! .uan <ng %S' 2 gu"u Bahasa Melayu sek+lah ini! %.' -a! Encik Khaida" %S' 2 membaca akhba" di bilik gu"u! %.' /a! 9ikgu Mega,ati >alaluddin %S' 2 "a&in menyemak buku!%.' 3a! Kelas me"eka yang ce"ia itu %S' 2 di a"as empat bangunan baha"u sek+lah ini! %.' 3! 'rutan Kata

28

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

# Setiap unsu" yang membentuk kata $"asa klausa dan ayat dalam bahasa Melayu %dan bahasa#bahasa lain' te"susun mengikut te"tib yang te"sendi"i: # U"utan kata bagi bahasa Melayu ialah KSub&ek 2 Kata Ke"&a 2 <b&ekK %"ingkasnya SK<' misalnya KN+"*ila %S' 2 membaca %KK' 2 ma&alah %<': # Ka&ian menun&ukkan baha,a kebanyakan bahasa mempunyai u"utan SK< te"masuk bahasa Ingge"is dan bahasa =usia: S<K %bahasa Latin dan bahasa Tu"ki': K<S %bahasa Malagasi dan bahasa A"ab': <KS %bahasa HiLka"yana'! 5! Perpindahan Kata # Bagi ayat dalam bahasa Melayu pe"pindahan unsu" kata dalam binaan ayat biasanya akan mengubah makna ayat keselu"uhannya sepe"ti dalam c+nt+h klasik K.aul melihat Ma"y!K be"be*a maknanya dengan KMa"y melihat .aul!K! Namun &ika dipindahkan kata men&adi KMelihat Ma"y .aul!K makna ayat adalah sama sepe"ti ayat yang pe"tama! 6! :a+am Ayat # .engguna bahasa dapat menutu"kan ayat mengikut "agam atau gaya yang diingini iaitu "agam akti$ dan "agam pasi$ be"gantung pada k+nteks k+munikasi: # Ayat akti$ mengandungi kata ke"&a yang mengutamakan sub&ek asal sebagai &udul manakala ayat pasi$ mengutamakan sub&ek te"bitan sebagai &udul: # 9+nt+h da"ipada buku teks pegangan ialah0 (a! Ayat akti$0 Ali %S' membaca buku itu! %<' (b! Ayat pasi$0 Buku itu dibaca +leh Ali! # )alam ayat (a sub&ek asal yang men&adi &udul atau bahagian utama ialah ialah KAliK manakala dalam ayat (b bahagian utama atau &udul ayat telah be"ubah kepada KBuku ituK! 7! 7enis Ayat # Ayat te"bahagi kepada empat &enis be"dasa"kan lagu4int+nasi dan tu&uan ayat diucapkan iaitu ayat penyata ayat tanya ayat pe"intah dan ayat se"uan: # Ayat penyata atau ayat kete"angan be"tu&uan untuk menyatakan sesuatu pe"ka"a sepe"ti KKami se"+n+k bela&a" bahasa Melayu!K: # Ayat tanya &elas be"maksud untuk menanyakan sesuatu pe"ka"a iaitu dengan kata tanya atau tanpa kata tanya sepe"ti KKamu sudah makan tengah ha"i ini@K %tanpa kata tanya' dan KSiapakah pengi"im su"at itu@K %dengan kata tanya':

29

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

# Ayat pe"intah me,akili nada su"uhan %Laksanakan tugasan ini seka"ang!': nada la"angan %>angan mandi di tasik l+mb+ng!': nada silaan %Silakan makan!': dan nada pe"mintaan %T+l+ng hanta"ka buku ini ke ke"eta!': # Ayat se"uan memba,a nada yang be"em+si sepe"ti ma"ah takut ge"am tak&ub dan sedih! 9+nt+h ayatnya0 K<h bunga hatikuAK KAmb+i be"aninyaAK dan KAduhai malangnya nasibAK! J *ajuk7tajuk binaan &rasa 'ama, &rasa Kerja, &rasa Adjekti8, dan &rasa Sendi 'ama akan diikhtisarkan kemudian. ** 0"dul Sintaksis yang diedarkan berserta 0"dul .su !ahasa dalam %"kumen -asmi diharap akan memantapkan pengetahuan guru7guru !ahasa 0elayu.

!khtisar Sintaksis ) +leh 9ikgu M+hamad Musip pada (/ )Isembe" -C(( pukul (C0(7 I Pendahuluan Bahagian kedua ikhtisa" ini mem$+kuskan aspek pe"incian $"asa nama %1N' $"asa ke"&a %1K' $"asa ad&ekti$ %1A' dan $"asa sendi nama %1S' dalam k+nteks binaan ayat bahasa Melayu! )engan mengetahui binaan bagi empat $"asa bagi ayat dasa" kita dapat mengenal pasti unsu"#unsu" yang membentuk k+nstituen sub&ek dan p"edikat ayat! Analisis Frasa Nama Ayat te"bina da"ipada unsu" sub&ek dan unsu" p"edikat! Unsu" sub&ek dibaca dengan nada menaik manakala unsu" p"edikat dibaca dengan nada menu"un! 9+nt+h0 Peserta kursus perlu menda8tar! S . 1"asa nama be"$ungsi sebagai sub&ek bagi keempat#empat p+la ayat dasa"! (! 1N 2 1N0 Mu"id itu 2 anak Encik Kasim! -! 1N 2 1K0 Me"eka 2 menaiki pesa,at MAS ke K+ta Kinabalu! /! 1N 2 1A0 .+k+k kandis 2 sangat tinggi! 3! 1N 2 $s0 .a"a peniaga itu 2 da"i Nega"a 9hina! Kata peme"i EialahF digunakan di hadapan $"asa nama misalnya0 (! ;u"u yang be"ba&u bi"u itu ialah gu"u saya! -! Bahasa Melayu ialah bahasa kebangsaan nega"a ini! /! Lelaki itu ialah Ahli )e,an Undangan Nege"i ka,asan kami!

30

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

1N dapat be"$ungsi sebagai0 sub&ek ayat p"edikat ayat +b&ek dalam $"asa ke"&a dan unsu" nama dalam 1S! 9+nt+h 1N sebagai sub&ek ayat0 1. (ikgu Ali penge"usi ma&lis! 2. #urulatih b"la sepak itu "akan saya! 9. Sek"lah saya men&adi &ua"a! 9+nt+h 1N sebagai p"edikat ayat0 (! Ayah saya pegawai bank di bandar ini! -! Mena"a yang tinggi itu 0enara *aming Sari. /! Kakak saya guru sek"lah menengah! 3! Buku yang tebal itu Kamus %ewan. 5! Buku yang ba"u dibeli itu buku saya! 9+nt+h 1N sebagai +b&ek dalam 1K %1K M Kata Ke"&a 2 <b&ek' (! Saya membaca %KK' akhba" mingguan! %<' -! Kami sedang mendenga" %KK' pidat+ itu! %<' /! Ke"eta itu te"langga" %KK' pembahagi &alan! %<' 9+nt+h 1N sebagai unsu" nama dalam 1S0 %1S M Sendi Nama 2 Nama' (! Bas pesia"an itu dari Pulau Pinang! -! Kami sekelua"ga be"kelah di tepi pantai! /! Kuih itu dipe"buat daripada tepung! 3! Bangunan di pinggir tasik itu bangunan pentadbi"an! 5! Su"at itu dihanta" kepada ketua jabatan Binaan 1N b+leh te"bentuk da"ipada satu pe"kataan saha&a ataupun sede"etan pe"kataan! Binaan 1N Sub&ek &uga mengandungi unsu" inti dan pene"ang sepe"ti0 (! bapa %inti' budak itu %pene"ang' -! .asukan %inti' =ela,an =akyat %pene"ang' /! ;u"u %inti' sek+lah kami %pene"ang' 3! .e"angai %inti' s+pan %pene"ang' 5! Membantu %inti' +"ang susah %pene"ang' Te"dapat &uga binaan 1N Sub&ek yang mengandungi gabungan unsu" inti dan inti sepe"ti0 (! Ke"usi me&a %inti 2 inti' untuk pela&a"#pela&a" saha&a! -! Ibu bapa %inti 2 inti' diminta hadi" ke sek+lah! /! Muda mudi %inti 2inti' menyukai $esyen pakaian yang te"kini! 3! .inggan mangkuk %inti 2 inti' te"susun di sudut dapu"! 5! Suami iste"i %inti 2 inti' pe"lu be"t+lak ansu"!

31

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

Binaan 1N %inti 2 pene"ang' b+leh te"bentuk da"ipada unsu"#unsu" inti 2 pene"ang nama dan inti 2 pene"ang bukan nama sepe"ti0 (! +"ang Melayu %inti 2 pene"ang nama ketu"unan' -! ha"imau bintang %inti 2 pene"ang nama &enis' /! gunting kain %inti 2 pene"ang nama penyambut' 3! alat pemadam %inti 2 pene"ang nama kegunaan' 5! lembu betina %inti 2 pene"ang nama kelamin' 6! ka,asan pedalaman %inti 2 pene"ang nama tempat' 7! ,ilayah selatan %inti 2 pene"ang nama a"ah' 8! tudung kepala %inti 2 pene"ang nama angg+ta badan' B! dapu" gas %inti 2 pene"ang nama tenaga pengge"ak' (C! bilik pe"sidangan %inti 2 pene"ang nama pe"ihal' ((! "umah saya %inti 2 pene"ang nama milik' (-! Ke"a&aan Sa"a,ak %inti 2 pene"ang nama khas' (/! Yang A"i$ Hakim M+hd! Yus+$ %.ene"ang nama panggilan gela"an 2 inti' Binaan 1N %inti 2 pene"ang bukan nama' pula te"bentuk da"ipada unsu"#unsu" bukan kata nama sepe"ti0 (! lima +"ang aska" %pene"ang penentu hadapan 2 pen&+d+h bilangan 2 inti' -! +"ang itu %inti 2 pene"ang penentu belakang' /! mesin &ahit %inti 2 pene"ang kata ke"&a' 3! anak muda %inti 2 pene"ang kata ad&ekti$' 5! ca"a demikian %inti 2 pene"ang kata adDe"ba' 6! kehidupan pada masa ini %inti 2 pene"ang $"asa sendi nama' 7! tingkat kesepuluh %inti 2 pene"ang bilangan +"dinal' Binaan 1N %inti 2 inti' tidak mempunyai unsu" pene"ang ke"ana kedua#dua unsu" kata nama sudah men&elaskan maksud $"asa misalnya0 (! tubuh badan %inti 2 inti see"ti' -! "akan taulan %inti 2 inti see"ti' /! hutan "imba %inti 2 inti see"ti' 3! lelaki pe"empuan %inti 2 inti be"la,anan e"ti' 5! sauda"a sauda"i %inti 2 inti be"la,anan e"ti' 6! &antan betina %inti 2 inti be"la,anan e"ti' Susunan k+nstituen 1N ialah ca"a sesuatu k+nstituen $"asa nama te"bentuk iaitu mene"usi .e"atu"an atau Hukum )#M %)ite"angkan dan Mene"angkan' sepe"ti0 (! +"ang lelaki %) M +"ang M M lelaki' -! kelapa sa,it /! penulis n+Del 3! se"buk pe"asa 5! pendingin ha,a Be"dasa"kan Hukum )#M bentuk la*im sepe"ti yang be"ikut tidak dapat dite"ima dalam bahasa Melayu misalnya0

32

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

(! >ebat Eksp"es %sepatutnya Eksp"es >ebat' -! Tan Klinik %sepatutnya Klinik Tan' /! Aminah =est+"an %sepatutnya =est+"an Aminah' 3! Tengga"a Asia %sepatutnya Asia Tengga"a' 5! Milita"i .+lis %sepatutnya .+lis Milita"i M .+lis Tente"a' Namun begitu te"dapat &uga kecualian Hukum )#M disebabkan bentuk demikian sudah sebati dalam penggunaan misalnya0 (! pe"dana mente"i %M#)' -! timbalan mente"i %M#)' /! naib p"esiden %%M#)' 3! naib yang dipe"tua %M#)' 5! pembantu penyelidik %M#)' Unsu" pene"ang b+leh &uga mendahului inti untuk membentuk binaan 1N iaitu pene"ang bilangan 2 pen&+d+h bilangan 2 inti misalnya0 (! dua %pene"ang bilangan' 2 +"ang %pen&+d+h bilangan' 2 cal+n %inti' -! bebe"apa %pene"ang bilangan' 2 ek+" %pen&+d+h bilangan' 2 binatang %inti' /! lapan %pene"ang bilangan' 2 buah %pen&+d+h' 2 "umah %inti' 3! .uan %pene"ang panggilan' 2 >u"iah %inti' 5! )atuk %pene"ang gela"an' 2 Mente"i %inti' 6! Tan S"i %pene"ang gela"an' 2 Abdullah Salleh %inti' Inti dalam binaan 1N mungkin mempunyai lebih da"ipada satu pene"ang iaitu mengikut atu"an0 NInti 2 .ene"ang Ad&ekti$ 2 .ene"ang 2 .enentu BelakangO sepe"ti c+nt+h ayat0 (! ke"eta baha"u ayah itu -! pe&abat lama pengu"us itu /! bangunan tambahan institut ini 3! ba&u tebal pe"empuan ini 5! kelua"an kasa" nega"a ini >ika kata inti me"upakan kata ma&muk pene"ang ad&ekti$ pe"lu hadi" selepas kata ma&muk iaitu0 (! ta,a"an baya"an balik %kata inti ma&muk' 2 penuh %pene"ang ad&ekti$' -! *+n ek+n+mi %kata inti ma&muk' 2 eksklusi$ %pene"ang ad&ekti$' /! m+dal p+langan sama 3! sistem peme"cik kekal 5! ma"gin untung kasa" Unsu" pene"ang b+leh &uga me"upakan satu binaan $"asa te"sendi"i %inti 2 pene"ang' dalam 1N yang sedia mempunyai pene"angnya misalnya0 (! ke"eta %inti' 2 baha"u %pene"ang ( ad&ekti$' 2 Nayah 2 sayaO %inti 2 pene"ang -' 2 itu %penentu belakang'

33

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

-! pe&abat %inti' 2 lama %pene"ang ( ad&ekti$' 2 Npengu"us 2 sya"ikatO %inti 2 pene"ang -' 2 ini %penentu belakang' /! pega,ai tinggi p+lis dae"ah itu 3! k+tak hitam pesa,at B+eing itu 5! ba&u tebal pelak+n K+"ea itu =a&ah hubungan k+nstituen te"dekat me"upakan langkah yang dapat mempe"mudah pemahaman te"hadap susunan k+nstituen binaan 1N sedemikian sepe"ti c+nt+h0 Ke"eta baha"u ayah saya itu %Nke"eta baha"uO 2 Nayah sayaO 2 itu' J =a&ah k+nstituen te"dekat yang disediakan di papa"an MS G+"d tidak dapat dite"ima +leh halaman N+ta %1aceb++k' ini! Kesimpulannya ke"encaman binaan 1N dapat digamba"kan mene"usi susunan0 NBil! 2 .en&+d+h Bilangan 2 ;ela"an 2 Kata Nama Inti 2 Kata Nama Inti 2 .ene"ang 2 .enentuO M 1"asa Nama J*ajuk !inaan &K, &A, dan &S akan menyusul selepas tajuk ini. ** Sila rujuk *atabahasa %ewan :disi Ketiga (233; untuk memper"leh gambaran yang rinci tentang perbincangan di atas. AN"A:A CDALA$ KALAN=ANC D%N=AN CD! KALAN=ANC +leh 9ikgu M+hamad Musip pada -8 N+Dembe" -C(( pukul -(0-C I .e"kataan KkalanganK menu"ut Kamus )e,an %-CC50 66(' be"makna lingkungan atau g+l+ngan! Kamus membe"ikan c+nt+h penggunaan Kdi kalangan +"ang MelayuK Kdi kalangan mahasis,iK dan Kdi kalangan nega"a Ba"atK! Akhi"#akhi" ini sudah ada kecende"ungan +"ang menggunakan $"asa Kdalam kalanganK sebagai pilihan kepada Kdi kalanganK! Untuk melihat se&auh mana be"asasnya kecende"ungan pengguna bahasa ma"i kita analisis penggunaan kata sendi nama KdiK dan KdalamK be"sama# sama pe"kataan KkalanganK! Kata sendi nama KdiK digunakan di hadapan kata nama atau $"asa nama yang menun&ukkan tempat misalnya Kdi "umahK! Kdi .ut"a&ayaK Kdi Melaka Sent"alK dan Kdi anta"aK! )isebabkan KkalanganK bukan be"maksud tempat atau a"ah maka penggunaan Kdi kalanganK dianggap tidak sesuai! 9+nt+h da"ipada kamus ha"us kita abaikan!Kata sendi nama KdalamK &uga digunakan di hadapan kata nama atau $"asa nama yang menun&ukkan lingkungan yang tidak ada "uang atau &a"ak misalnya Kdalam halK Kdalam $iki"anK Kdalam u"usanK Kdalam pe"timbanganK dan Kdalam mesyua"atK se"ta Kdalam kalanganK! Be"asaskan pe"kataan KkalanganK me"u&uk kepada kata nama yang be"maksud lingkungan atau kel+mp+k manusia maka kata sendi nama KdalamK sesuai sekali digunakan lalu te"bentuklah $"asa sendi nama Kdalam kalanganK! )ua ayat yang menggunakan $"asa sendi nama Kdalam kalanganK dipe"tu"unkan sebagai c+nt+h iaitu0

34

SINTAKSIS BAHASA MELAYU

(! )alam kalangan t+k+h pe"niagaan yang te"kenal itu )atuk A*i*ul dianggap sebagai t+k+h yang amat be",iba,a untuk memimpin pe"tubuhan di pe"ingkat Asean! -! .engka&i ingin melaksanakan ka&ian tentang minat membaca dalam kalangan mu"id tahun enam sek+lah#sek+lah te"pilih di lua" banda"! J Siaran !erita &0 'asi"nal sudah la/im menggunakan bentuk 8rasa sendi nama <dalam kalangan<. K%$'S&K!LAN BA#ASA DA:!PADA P%$BABA K%PADA D: ADAN= SA:!&AN6
Pertanyaan: Salam Pr"8. Apakah perbe/aan antara <memberi< dengan <memberikan<. =ang saya tahu, kedua7 duanya merupakan kata kerja transiti8 yang perlu disambut "leh "bjek. !agaimana mahu ditunjukkan perbe/aan selanjutnya, *erima kasih. Penjelasan: Kata kerja transiti8 >memberi> diikuti "leh "bjek penerima seperti <Ayah memberi anaknya wang< (<anaknya< sebagai "bjek penerima , sementara kata >memberikan> diikuti "leh "bjek bergerak, seperti <Ayah memberikan wang kepada anaknya< (<wang< sebagai "bjek bergerak atau "bjek yang diterima . !anyak kesilapan yang dapat ditemukan dalam tulisan seperti <%ia memberikan saya maklumat itu< (seharusnya <%ia memberi saya maklumat itu< atau <%ia memberikan maklumat itu kepada saya< . Apabila dikatakan <%ia memberikan saya<, timbul pertanyaan <kepada siapakah saya diberikan<,. %emikian juga dalam bentuk pasi8nya, sering ditemukan kesilapan seperti <Saya diberikan peluang untuk bertugas di negeri kelahiran saya< (seharusnya <Saya diberi peluang untuk bertugas di negeri kelahiran saya< dengan makna >saya menerima atau mendapat peluang> . Apabila dikatakan <Saya diberikan<, timbul kemusykilan <kepada siapakah saya diberikan<, ?Kembara !ahasa? 1; #anuari 2312@22 Sa8ar 1299

``````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````
Hak cipta terpelihara. 'askhah disediakan untuk tujuan latihan dalam kursus 0!0. *idak dibenarkan disalin dalam apa7apa bentuk dengan tujuan k"mersial melainkan setelah mendapat i/in daripada penyusun@penulis terlebih dahulu. Penyusun) 0"hamad bin 0usip Pensyarah (emerlang !ahasa 0elayu %AB2, #abatan Pengajian 0elayu, .PA Kampus Perempuan 0elayu, CBD33 0elaka. www.8aceb""k.c"m0unsyi0"hamad0usip mhm93DBBEyah"".c"m

35